İçindekiler KISIM 1 İNSAN ÖĞRENMESİNE GİRİŞ BÖLÜM 1 Öğrenme Yaklaşımları 1 Öğrenmenin Önemi 2 Öğrenmeyi Tanımlama 4 Öğrenmenin Ne Zaman Oluştuğunu Belirlemek 4 Araştırma, İlkeler ve Kuramlar 5 Zaman İçinde Öğrenme Kuramları Nasıl Değişti? 6 Kuramların Avantajları 7 Kuramların Olası Dezavantajları 9 Kuramlara ve İlkelere Bakış 10 Öğrenme İle İlgili Bilgiyi Öğretimsel Uygulamalara Aktarmak 10 Kitaba Genel Bakış 11 ÖZET 12 BÖLÜM 2 Öğrenme ve Beyin 13 İnsan Sinir Sİsteminin Temel Yapı Taşları 14 Nöronlar 14 Sinapslar 16 Glial Hücreler 16 Beyin Yapıları ve İşlevleri 16 Beyin Araştırmalarında Yöntemler 17 Beynin Bölümleri 18 Sol ve Sağ Hemisferler 20 Beyin Yapılarının Birbirine Bağlılığı 21 Beynin Gelişimi 21 Doğum Öncesi Gelişme 22 Bebeklik ve Küçük Çocukluktaki Gelişim 22 Orta Çocukluk, Ergenlik ve Erişkinlikte Gelişim 23 Beyin Gelişimini Etkileyen Faktörler 24 Beyin Gelişiminde Kritik Dönemler Ne Ölçüde Bulunur? 24 Birşeyleri Bilme ve Öğrenmede Beyin Ne Ölçüde Hazırlıklıdır? 27 Öğrenmenin Fizyolojik Temeli 28 Beyin Araştırmalarının Eğitsel Sonuçları 29 ÖZET 31 KISIM 2 ÖĞRENMEDE DAVRANIŞÇI GÖRÜŞLER BÖLÜM 3 Davranışçılık ve Klasik Koşullama 32 Davranışçılığın Temel Varsayımları 32 Klasik Koşullama 34 Klasik Koşullama Modeli 35 Klasik Koşullamada İnsan Öğrenmesi 36 Klasik Koşullamanın Ortak Özellikleri 38 Klasik Koşullamada Biliş 41 İstenmeyen Koşullu Tepkileri Değiştirme 42 Davranışçı Varsayımların ve Klasik Koşullamanın Eğitsel Sonuçları 44 ÖZET 46
x İÇİNDEKİLER BÖLÜM 4 Araçsal Koşullama 48 Thorndike ın İlk Çalışmaları 49 Ödüller ve Pekiştirme 50 Skinner ın İşlemsel Koşullaması 50 Pekiştirmenin Alabileceği Çeşitli Şekiller 53 Ceza 57 Etkili Ceza Şekilleri 58 Cezanın Etkili Olmayan Şekilleri 61 Araçsal Koşullamada Sık Rastlanan Olgular 63 Batıl Davranış 63 Şekillendirme 63 Zincirleme 64 Sönme 65 Pekiştirme Düzenlerinin Etkileri 66 Kaçınma Öğrenmesi 71 Araçsal Koşullamada Öncül Uyarıcı ve Tepkilerin Etkileri 73 İpucu Verme 73 Ortam Yaratma 74 Genelleştirme 74 Uyarıcıları Ayırt Etme 74 Davranışsal Momentum 75 Araçsal Koşullamada Biliş ve Motive Etme 75 ÖZET 77 BÖLÜM 5 78 Araçsal Koşullama Uygulamaları 78 Davranışçı İlkelerin Sınıf Yönetiminde Uygulanması 78 Sınıfta Ödül ve Cezanın Kullanımına İlişkin Kaygılar 79 İstendik Davranışları Arttırmada Pekiştirmenin Kullanımı 82 İstenmeyen Davranışları Azaltmaya Yönelik Stratejiler 86 Uygulamalı Davranış Analizi 92 Büyük Gruplarda Uygulamalı Davranış Analizinin Kullanılması 96 UDA ya Bilişsel Bir Öge Eklemek 99 Öğretimsel Hedefleri 99 Davranışsal Hedefler 99 Öğretim Hedeflerine Güncel Yaklaşımlar 100 Hedeflerin Kullanışlılığı ve Etkililiği 101 Farklı Düzeylerdeki Hedefleri Açık ve Kesin Olarak İfade Etme 103 Programlı Öğretim ve Bilgisayar Destekli Öğretim 104 PÖ ve BDÖ nün Etkililiği 106 Tam Öğrenme 106 Keller in Kişiselleştirilmiş Öğretim Sistemi (KÖS) 107 Tam Öğrenme ve KÖS nin Etkililiği 108 Davranışçı Tekniklerin Kullanımının En Uygun Olduğu Durumlar 109 ÖZET 110 KISIM 4 SOSYAL BİLİŞSEL KURAM BÖLÜM 6 Sosyal Bilişsel Kuram 111 Sosyal Bilişsel Kuramın Genel İlkeleri 112 Sosyal Öğrenmede Çevresel Etmenler: Pekiştireç ve Cezaya Yeniden Bakış 113 Sosyal Öğrenmenin Katı Davranışçı Analizindeki Problemler 115 Sosyal Öğrenmede Bilişsel Faktörler 116 Karşılıklı Nedensellik 118 Model olma 119 Model Olma Davranışı Nasıl Etkiler? 120 Etkili Modellerin Özellikleri 120 Model Alma Yoluyla Öğrenilebilen Davranışlar 122 Etkili Model Olma İçin Gerekli Koşullar 124 Öz Yetkinlik 127 Öz Yetkinlik Davranışı ve Düşünceyi Nasıl Etkiler? 128 Öz Yetkinliğin Gelişmesindeki Faktörler 129 Öz Düzenleme 131 Öz Düzenlemenin Ögeleri 132 Öz Düzenleyici Davranışı Artırma 133 Öz Düzenlemenin Bilişsel Yönü 136 Sosyal Bilişsel Kuramın Eğitsel Çıkarımları 137 ÖZET 140
İÇİNDEKİLER xi KISIM 4 ÖĞRENMEYE İLİŞKİN BİLİŞSEL GÖRÜŞLER BÖLÜM 7 Bilişselciliğe Giriş Edward Tolman ın Amaçlı Davranışçılığı 142 Gestalt Psikoloji 144 Sözel Öğrenme Araştırması 148 Çağdaş Bilişselciliğe Giriş 152 Bilişsel Kuramların Genel Varsayımları 152 Bilgiyi İşleme Kuramı 154 Yapısalcılık 154 Bağlamsal Kuramlar 155 Bilişsel Yaklaşımların Bütünleştirilmesi 156 Bilişsel Kuramların Genel Eğitsel Yansımaları 157 ÖZET 157 BÖLÜM 8 Hafizanın Temel Bileşenleri 158 Hafizaya İlişkin Çift Yönlü Depolama Modeli 159 Duyusal Kayıt 161 Kısa Süreli Hafızaya Bilgi Taşıma: Dikkatin Önemi 163 Kısa Süreli Hafıza 167 Uzun Süreli Hafızaya Bilgi Taşıma: Eski ve Yeni Bilgiler Arasında Bağlantı Kurma 173 Uzun Süreli Hafıza 173 Çift Yönlü Depolama Modeline Yönelik Zorluklar 175 Kısa Süreli ve Uzun Süreli Hafıza Gerçekten Farklı mı? 175 Bilinçli Düşünceler Uzun Süreli Hafıza Deposu İçin Gerekli midir? 176 İnsan Hafızasına Yönelİk Alternatİf Görüşler 177 İşlem Düzeyleri 177 Aktivasyon 179 Haritanın Bölge Olmadığını Hatırlamak 180 Hafıza ve Hafızanın Eğitimdeki Uygulamalarına İlişkin Genellemeler 181 ÖZET 183 BÖLÜM 9 Uzun Süreli Hafıza I: Depolama ve Kodlama 184 Hafızada Yapılandırma 185 Yapılandırma Örnekleri İşbaşında 185 Uzun Süreli Hafizada Depolama Süreçleri 188 Seçim Yapma 190 Tekrarlama 191 Anlamlı Öğrenme 192 İç Düzenleme 194 Detaylandırma 195 Görsel Canlandırma 196 Yöntemsel Bilgi Nasıl Elde Edilir? 198 Yeni Bilgi Bir Pekiştirme Süreci Gerektirir mi? 199 Uzun Süreli Hafızada Depolamayı Etkileyen Faktörler 200 İşleyen Hafıza 200 Önceki Bilgiler 200 Önceki Yanlış Kanılar 204 Beklentiler 205 Sözlü İfade Etme 207 Kanunileştirme 207 Tekrar Etme ve Gözden Geçirme 208 Etkili Depolama Süreçlerinin Geliştirilmesi 211 Bilgilerin Uzun Süreli Hafızada Depolanması Konusunda Bazı Son Yorumlar 218 ÖZET 219 BÖLÜM 10 Uzun Süreli Hafıza II: Bilginin Yapısı 221 Çeşitli Bilgi Türleri 222 Bildirimsel ve Yöntemsel Bilgi 222 Açık ve Örtülü Bilgi 223 Bilgi Uzun Süreli Hafızada Nasıl Kodlanır? 224 Fiziksel Özellikler Açısından Kodlama 224 Eylemler Açısından Kodlama 225 Semboller Açısında Kodlama 227 Anlamlar Açısından Kodlama 227 Farklı Kodlama Formları Birbirinden Bağımsız Değildir 228 Uzun Süreli Hafızanın Düzenlenmesi 229 Bir Hiyerarşi Olarak Uzun Süreli Hafıza 229 Bir Ağ Olarak Uzun Süreli Hafıza 231
xii İÇİNDEKİLER Paralel Dağıtılmış İşleme 234 Kavramlar 235 Kavram Öğrenme Kuramları 237 Kavram Öğrenilmesini Kolaylaştıran Faktörler 241 Şemalar ve Senaryolar 243 Kişisel Kuramlar 245 Gerçek ve Kişisel Kuramlar 247 Kuram Geliştirmenin Güçlendirilmesi 248 Dünya Görüşleri 250 Kavramsal Değişim Zorluğu 252 Kavramsal Değişimin Teşvik Edilmesi 254 Uzmanlık Gelişimi 259 Bilginin Doğası Hakkında Genellemeler 260 ÖZET 263 BÖLÜM 11 Uzun Süreli Hafıza III: Geri Çağırma ve Unutma 265 Geri Çağırma Nasıl İşler? 266 Geri Çağırma İpuçları 268 Geri Çağırmanın Yapılandırılması 270 Önerinin Gücü: Sonradan Sunulan Bilginin Etkileri 271 Tamamen Yeni Anılar Oluşturma 272 Eski Anıların Anımsanması 273 Geri Çağırma Sırasında Öz İzleme 274 Kişilerin Anılarının İzlenmesi Sırasında Alınacak Önemli Tedbirler 275 Unutma 275 Bozulma 276 Engelleme ve Ket Vurma 276 Bastırma 277 Geri Çağıramama 278 Yapılandırma Hatası 279 Depolama ya da Toparlama Hatası 279 Bebeklik Amnezisi Olayı 279 Öğretimsel Ortamlar İçin Geri Çağırmanın Genel İlkeleri 280 ÖZET 287 KISIM 5 GELİŞİMSEL VE BAĞLAMSAL YAKLAŞIMLAR BÖLÜM 12 Bilişsel Gelişimsel Yaklaşımlar 289 Pıaget nin Bilişsel Gelişim Kuramı 289 Piaget nin Kuramının Temel Görüşleri 290 Piaget nin Bilişsel Gelişim Evreleri 293 Piaget nin Kuramına Güncel Bakış Açıları 300 Farklı Yaş Gruplarının Kapasiteleri 300 Ön Bilgi ve Deneyimin Etkileri 301 Kültürün Etkileri 302 Piaget nin Evreleri Hakkındaki Görüşler 302 Yeni Piagetci Bilişsel Gelişim Kuramları 302 Case in Kuramı 304 Piaget ve Yeni Piagetci Kuramların Çıkarımları 307 ÖZET 311 BÖLÜM 13 Sosyokültürel Kuram ve Diğer Bağlamsal Yaklaşımlar 313 Vygotsky nin Bilişsel Gelişim Kuramı 313 Vygotsky nin Kuramındaki Temel Düşünceler 314 Piaget ve Vygotsky nin Kuramlarının Karşılaştırılması 318 Vygotsky nin Kuramı Üzerine Güncel Yaklaşımlar 321 Anlamın Sosyal İnşası 321 Destekleme/ İnşa Etme (Scaffolding) 323 Yetişkin Etkinliklerine Katılım 324 Çıraklık (Apprenticeships) 324 Öğrenme Becerileri Edinme 326 Dinamik Değerlendirme 326 Bilgi İşleme Kuramına Sosyokültürel Bir Öge Eklemek 327 Karşılıklı Öznellik 327 Hafızanın Sosyal İnşası 328 Bilişsel Stratejilerin İş Birliğiyle Kullanımı 329 Bağlamcı Çerçeveyi Genişletme 330 Sosyokültürel ve Diğer Bağlamcı Kuramların Genel Çıkarımları 332 Akran Etkileşimli Öğretimsel Stratejiler 334 Sınıf Tartışmaları 336 Karşılıklı Öğretme 338 İş Birliğiyle Öğrenme 340 Akran Öğretimi 344 Öğrenenler Topluluğu 346 Teknoloji Tabanlı İş Birliğiyle Öğrenme 348 ÖZET 350
İÇİNDEKİLER xiii KISIM 6 KARMAŞIK ÖĞRENME VE BİLİŞ BÖLÜM 14 352 Üst Biliş, Öz Düzenleyici Öğrenme ve Çalışma Stratejileri 352 Üst Bilişsel Bilgi ve Beceriler 353 Öz Düzenleyİcİ Öğrenme 356 Öz Düzenleyici Öğrenmenin Kökenleri 357 Etkili Öğrenme ve Çalışma Stratejileri 358 Anlamlı Öğrenme ve Detaylandırma 358 Organizasyon 359 Not Alma 360 Önemli Bilgiyi Tanımlama 363 Özet Çıkarma 364 Kavramayı İzleme 364 Mnemoteknik 366 Biliş Üstü Bilgi ve Becerilerin Gelişimi 373 Bilgiye Dayalı İnançlar 375 Bilgiye Dayalı İnançlarda Gelişimsel ve Kültürel Farklılıklar 377 Bilgiye Dayalı İnançların Etkileri 378 Bilinçli Öğrenici 380 Öğrenciler Neden Her Zaman Etkili Stratejileri Kullanmazlar? 380 Etkili Öğrenme ve Çalişma Stratejilerinin Geliştirilmesi 382 ÖZET 387 BÖLÜM 15 Transfer, Problem Çözme ve Eleştirel Düşünme 389 Transfer 389 Transfer Türleri 390 Transfer Kuramları 392 Transferi Etkileyen Faktörler 397 Problem Çözme 399 Problem Çözme Kuramları 400 Problem Çözmede Bilişsel Faktörler 402 Problem Çözme Stratejileri 409 Anlamsız ya da Anlamlı Problem Çözme 413 Sınıfta Transfer ve Problem Çözmenin Kolaylaştırılması 414 Eleştirel Düşünme 420 Eleştirel Düşünmede Gelişimsel, Bireysel ve Kültürel Farklılıklar 422 Sınıf Ortamında Eleştirel Düşünmenin Geliştirilmesi 423 ÖZET 424 KISIM 7 MOTİVASYON BÖLÜM 16 Motivasyon ve Duygulanım 426 Genel Motivasyon Etkileri 427 Dışsal ve İçsel Motivasyon 428 Temel İnsan İhtiyaçları 429 İtki Azalması 429 Uyarılma 431 Maslow un İhtiyaçlar Hiyerarşisi 432 Yeterlilik ve Öz Değer 434 Öz Belirleme 437 İlişiklilik 441 Motivasyonda Bireysel Farklılıklar 442 Aidiyet İhtiyacı 442 Onaylanma İhtiyacı 443 Başarı İhtiyacı 443 Yatkınlıklar 445 Duygulanım ve Etkileri 446 Duygulanım ve Motivasyon Bağlantısı 447 Duygulanım, Öğrenme ve Biliş Bağlantısı 448 Kaygı 450 Motive Edici Sınıf Ortamının Oluşturulması 455 ÖZET 461 BÖLÜM 17 Motivasyonda Bilişsel Faktörler 462 İlgiler 462 İlginin Etkileri 463 İlgiyi Artıran Faktörler 464 Beklentiler ve Değerler 464 Beklenti ve Değerlerin Etkileri 465 Beklenti ve Değerleri Etkileyen Faktörler 465 Hedefler 466 Başarı Hedefleri 467
xiv İÇİNDEKİLER İşten Kaçınma Hedefleri 473 Sosyal Hedefler 473 Mesleki Hedefler 474 Birden Fazla Hedefi Düzenlemek 475 Yüklemeler 475 Yüklemenin Etkileri 478 Yüklemenin Doğasını Etkileyen Ögeler 480 Açıklama Tarzı: Ustalaşma Yönelimi ya da Öğrenilmiş Çaresizlik 485 Motivasyon, Duygu ve Öz Düzenleme 488 Motivasyon ve Duygu Öz Düzenlemeyi Nasıl Etkiler? 488 Öz Düzenleme Motivasyon ve Duyguyu Nasıl Etkiler? 488 İçselleşmiş Motivasyon 489 Motivasyon Artırıcı Bilişleri Teşvik Etme 491 Motivasyonel Stratejiler İçin Bir Hatırlatıcı: TAR- GETS (HEDEFLER) 498 ÖZET 500 KAYNAKÇA 503 İSİM DİZİNİ 544