TİC. VE SAN. A.Ş. TAGAR REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK ENERJİ SANTRALI ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU NİHAİ TUNCELİ İLİ, ÇEMİŞGEZEK İLÇESİ, TAGAR ÇAYI Gökkuşağı Mah. 1222. Cad. 1204. Sok. No:8/23 Cevizlidere/Çankaya/ANKARA Tel: +90 (312) 472 08 13 Faks: +90 (312) 472 08 14 www.enpark.com.tr ANKARA-EKİM/2013
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE MERCAN ENERJİ ÜRETİM Rüstempaşa Mah. Kazım Karabekir Cad. No:66 ELAZIĞ +90 (424) 225 58 12 +90 (424) 225 58 13 TAGAR REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK ENERJİ SANTRALI PROJESI YATIRIM BEDELİ: 31.254,198 TL TUNCELİ İLİ, ÇEMİŞGEZEK İLÇESİ, TAGAR ÇAYI SANTRAL Koord. Sırası: Sağa Yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM ZON: 37 T DOM: 39 Ölçek Faktörü: 6 Derece Koord. Sırası: Enlem Boylam Datum: WGS-84 Türü: Coğrafik ZON: - DOM: - Ölçek Faktörü: - Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Boylam S1 492321.1849:4321963.9593 S1 39.04507285:38.91108989 S2 492284.4993:4321882.8182 S2 39.04434135:38.91066688 S3 492343.0516:4321853.8350 S3 39.04408069:38.91134382 S4 492373.1670:4321920.4770 S4 39.04468148:38.91169107 İLETİM TÜNELİ Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Boylam İ1 491855.1454:4324329.6082 İ1 39.06638598:38.90567610 İ2 491713.0105:4324245.6044 İ2 39.06562767:38.90403416 İ3 491701.4836:4324236.3837 İ3 39.06554447:38.90390104 İ4 491684.3404:4324220.9071 İ4 39.06540484:38.90370307 İ5 491661.8506:4324196.0163 İ5 39.06518033:38.90344341 İ6 491643.7264:4324163.7490 İ6 39.06488939:38.90323431 İ7 491636.4669:4324145.9596 İ7 39.06472902:38.90315062 İ8 491630.8506:4324125.2156 İ8 39.06454204:38.90308596 İ9 491625.9210:4324093.4475 İ9 39.06425572:38.90302937 İ10 491626.2399:4324063.8088 İ10 39.06398864:38.90303342 İ11 491628.5453:4324043.0648 İ11 39.06380174:38.90306032 İ12 491638.7723:4324003.5533 İ12 39.06344579:38.90317902 İ13 492126.6056:4322380.9034 İ13 39.04882829:38.90883656 İ14 492137.3968:4322349.9810 İ14 39.04854974:38.90896162 İ15 492146.3240:4322330.4086 İ15 39.04837345:38.90906501 İ16 492160.5241:4322307.6880 İ16 39.04816884:38.90922937
İ17 492181.0764:4322283.0519 İ17 39.04794702:38.90946716 İ18 492194.5898:4322270.4384 İ18 39.04783348:38.90962347 İ19 492211.3161:4322257.2441 İ19 39.04771473:38.90981692 İ20 492235.0343:4322244.6846 İ20 39.04760177:38.91009115 İLETİM KANALI Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Boylam K1 492235.0343:4322244.6846 K1 39.04760177:38.91009115 K2 492260.4894:4322234.2179 K2 39.04750768:38.91038543 K3 492264.0210:4 22226.5356 K3 39.04743848:38.91042633 K4 492264.4134:4322203.6928 K4 39.04723264:38.91043113 K5 492268.9415:4322151.7053 K5 39.04676421:38.91048404 K6 492270.4926:4322133.8965 K6 39.04660375:38.91050217 YÜKLEME HAVUZU Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Bo lam Y1 492242.5368:4322153.0859 Y1 39.04677642:38.91017890 Y2 492293.2250:4322118.2926 Y2 39.04646334:38.91076504 Y3 492205.7022:4322024.2878 Y3 39.04561546:38.90975471 Y4 492167.0969:4322072.8709 Y4 39.04605291:38.90930804 CEBRİ BORU Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Boylam C1 492211.0659:4322029.5478 C1 39.04566291:38.90981664 C2 492250.8960:4321932.1785 C2 39.04478585:38.91027801 C3 492294.4568:4321906.8988 C3 39.04455843:38.91078168 REGÜLATÖR Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Boylam R1 491870.3159: 324503.8146 R1 39.06795593:38.90584937 R2 491776.3839:4324431.9644 R2 39.06730760:38.90476444 R3 491872.0082:4324307.6938 R3 39.06618867:38.90587128 R4 491930.4030:4324345.7381 R4 39.06653204:38.90654582 ŞANTİYE TESİSİ Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:B ylam Ş1 491769.9491:4324428.6030 Ş1 39.06727724:38.90469010 Ş2 491720.7510:4324385.4168 Ş2 39.06688762:38.90412193 Ş3 491770.6946:4324290.1096 Ş3 39.06602926:38.90470040 Ş4 491843.7463:4324331.0619 Ş4 39.06639898:38.90554432 KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA ALANI(ALTERNATİF-I) Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Boylam ALT1.1 489625.6992: 4320976.3146 ALT1.1 39.03614504:38.87995674 ALT1.2 489406.9200:4321137.2940 ALT1.2 39.03759303:38.87742640 ALT1.3 489125.2561:4321184.2897 ALT1.3 39.03801305:38.87417118 ALT1.4 488990.8944:4321014.1789 ALT1.4 39.03647846:38.87262144 ALT1.5 489297.2423:4320862.3571 ALT1.5 39.03511417:38.87616346 ALT1.6 489578.4644: 4320779.6427 ALT1.6 39.03437222:38.87941399 KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA ALANI(ALTERNATİF-II) Nokta Sağa:Yuka ı Nokta Enlem:Boylam
PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ VE SEKTÖRÜ ALT2.1 489248.1283:4322401.0974 ALT2.1 39.04897950:38.87557166 ALT2.2 489605.1610:4322228.8051 ALT2.2 39.04743127:38.87970029 ALT2.3 489655.1800:4322053.0670 ALT2.3 39.04584825:38.88028098 ALT2.4 489587.9209:4321887.3199 ALT2.4 39.04435387:38.87950629 ALT2.5 489339.5504:4321973.4660 ALT2.5 39.04512715:38.87663487 ALT2.6 489129.1254:4322152.6500 ALT2.6 39.04673921:38.87420040 KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA ALANI(ALTERNATİF-III) Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Boylam ALT3.1 491476.1038:4321563.6635 ALT3.1 39.04145784:38.90132940 ALT3.2 491569.3637:4321595.7345 ALT3.2 39.04174774:38.90240664 ALT3.3 491630.5176:4321587.0804 ALT3.3 39.04167035:38.90311339 ALT3.4 491676.8927:4321592.6801 ALT3.4 39.04172125:38.90364919 ALT3.5 491697.7870:4321532.1016 ALT3.5 39.04117556:38.90389136 ALT3.6 491692.6908:4321519.3750 ALT3.6 39.04106083:38.90383263 ALT3.7 491664.1523:4321520.9022 ALT3.7 39.04107432:38.90350285 ALT3.8 491638.6715:4321515.8116 ALT3.8 39.04102821:38.90320848 ALT3.9 491552.0367:4321517.3387 ALT3.9 39.04104113:38.90220739 ALT3.10 491510.1715:4321518.0767 ALT3.10 39.04104738:38.90172363 ALT3.11 491472.5366:4321537.1922 ALT3.11 39.04121926:38.90128852 KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA ALANI(ALTERNATİF-IV) Nokta Sağa:Yukarı Nokta Enlem:Boylam ALT4.1 496601.3139:4318841.5186 ALT4.1 39.01696297:38.96056551 ALT4.2 496695.7254:4318989.7186 ALT4.2 39.01829880:38.96165534 ALT4.3 496825.5413:4318988.0345 ALT4.3 39.01828411:38.96315490 ALT4.4 496990.7615:4318927.4072 ALT4.4 39.01773837:38.96506369 ALT4.5 497012.6785:4318782.5754 ALT4.5 39.01643333:38.96531750 ALT4.6 496995.8193:4318738.7891 ALT4.6 39.01603870:38.96512295 ALT4.7 496798.5666:4318770.7868 ALT4.7 39.01632633:38.96284433 17.08.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliği (Değişiklik: 05.04.2013 tarih ve 28609 sayılı Resmi Gazete), Madde 7-(1) b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" kararı verilen projelere, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanması zorunludur. hükmü kapsamında yer almaktadır. NU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI NU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON ENPARK ÇEVRE ENERJİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ DANIŞMANLIK VE MÜŞAVİRLİK LTD. ŞTİ. Gökkuşağı Mahallesi 1222. Cadde 1204. Sokak No: 8/23 Cevizlidere Çankaya/Ankara Tel: +90 (312) 472 08 13 Faks:+90 (312) 472 08 14
VE FAKS NUMARALARI YETERLİK BELGESİ NUMARASI, TARİHİ RAPORUN SUNUM TARİHİ 222 / 28.05.2012 EKİM/2013
İÇİNDEKİLER LİSTESİ İÇİNDEKİLER LİSTESİ... i TABLOLAR DİZİNİ... x ŞEKİLLER DİZİNİ... xii EKLER DİZİNİ... xiv PROJENİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ... 19 BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI... 21 BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU... 38 II.1. Projenin Yeri... 38 II.2. Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu... 41 BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI... 53 III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları, Bu Kaynakların Nereden Temin Edileceği... 53 III.2. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu... 54 III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri... 65 III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin Zaruri Olan ve Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Planlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri... 65 III.6. Faaliyetin etki alanı içinde kalan yerleşim birimlerine ait bilgilerin verilmesi. Kamulaştırma, yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma kapsamında halkı bilgilendirme yöntemlerine ilişkin bilgi... 66 III.7. Diğer Hususlar... 67 BÖLÜM IV: PROJE KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*)... 68 IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek)... 68 IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı... 69 IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler... 69 IV.2.2. Jeolojik Özellikler... 82 i
IV.2.2.1. Bölgesel jeoloji, sahanın 1/25.000 ölçekli genel jeoloji haritası, stratigrafik kolon kesitleri... 82 IV.2.2.2. Proje Alanı Jeolojisi, İnceleme Alanına Ait Büyük Ölçekli (1/5.000 ya da Varsa 1/1.000 Ölçekli) Jeoloji Haritası ile Proje Kapsamındaki Ünitelerin Kesitleri, Harita Ölçekleri ve Lejantları Metindekine Uygun Olmalı, Yapılan Büyütme ya da Küçültmeler Çizgisel Ölçekte Gösterilmeli, Jeolojik Harita ve Kesitlerin Harita Alma Tekniğine Uygun Olarak Hazırlanması Jeolojik Bilgilerin Formata Uygun Olarak Detaylandırılması)... 89 IV.2.2.3. Kitle Hareketleri (Heyelan/Moloz Akması), Duyarlılık Analizi, Heyelan Risk Haritası, Heyelan Yağış İlişkisi... 98 IV.2.2.4. Proje Sınırları İçindeki Alan İçin Yamaç Stabilitesi, Yamaçlardaki Kayma Hareketlerini Gösteren Harita, Kayma Analizi (Hafriyat Atığı Olması Durumunda Da Uygulanmalıdır)... 100 IV.2.2.5. Depremsellik Ve Doğal Afet Potansiyeli... 100 IV.2.2.6. Jeoteknik Etüt Raporu (Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Detaylı Jeoteknik Etütleri)... 109 IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikler (Yer Altı Su Seviyeleri; Halen Mevcut Her Türlü Keson, Derin, Artezyen vb. Kuyu; Emniyetli Çekim Değeri; Suyun Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik Özellikleri; Yeraltı Suyunun Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Debileri, Proje Alanına Mesafeleri)... 109 IV.2.4. Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası, oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri)... 111 IV.2.5. Su Toplama Havzası İle İlgili, Projenin Gerçekleştirileceği Derelere İlişkin En Az 10 Yıllık Aylık Maksimum, Aylık Minimum ve Aylık Ortalama Debilerinin m 3 /sn Olarak Verilmesi... 113 IV.2.6. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma suyu amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının/kaynaklarının uzun yıllara ait aylık ortalama değerleri (m 3 /sn) )... 120 IV.2.7. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Varsa Havza Özelliği (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri Üretiminde Ürün Çeşidi ve Üretim Miktarları), Proje Alanının İçme ve Kullanma Suyu Temin Edilen Kıta İçi Yüzeysel Su Havzasında Kalıp Kalmadığı, Söz Konusu Derelerin Herhangi Bir İçme Suyu Kaynağını Besleyip Beslemediği, Söz Konusu Derelerden İçme ve Kullanma Suyu Alınıp Alınmadığı... 121 ii
IV.2.8. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti, Sınıflaması, Taşıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erozyon, Toprak İşleri İçin Kullanımı, Doğal Bitki Örtüsü Olarak Kullanılan Mera, Çayır vb.)... 126 IV.2.9. Tarım Alanları (Tarımsal Alan Varlığının Olup, Olmadığı, Var İse Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları, Ürünlerin Ülke Tarımındaki Yeri ve Ekonomik Değeri... 134 IV.2.10. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı Bunların Mevcut Ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, 1/25 000 Ölçekli Meşcere Haritası, 1/10.000 Ölçekli Orman Kadastro Haritası),... 140 IV.2.11. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar, Projenin Korunan Alanlara Uzaklıklarının 1/100.000 lik Ölçekli Haritada Anlaşılır ve Renkli Gösterilmesi)... 142 IV.2.12. Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, bölgedeki dağılımları, endemizm durumları, bolluk miktarları, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Her bir türün kim tarafından ve ne zaman, hangi yöntemle (literatür gözlem vs.) tespit edildiği, Collins Bird Guide, Türkiye nin Önemli Kuş Alanları Kitabı, Türkiye nin Önemli Doğa Alanları Kitabı, IUCN, Bern Sözleşmesi, 2010-2011 MAK Kararları, CITES gibi uluslararası anlaşmalara göre durumu, türlerin projeden ne şekilde etkileneceği, proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Flora için Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TUBİVES) kullanılarak kontrol yapılması... 148 IV.2.13. Sucul Flora ve Fauna, iç Sulardaki (Göl, Akarsu) Canlı Türleri (Bu Türlerin Tabii Karakterleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Bunların Üreme, Beslenme, Sığınma ve Yaşama Ortamları; Bu Ortamlar İçin Belirlenen Koruma Kararları)... 194 IV.2.13.1. Endemik, Hassas, Nesli Tehlike Altındaki Balık Türleri İçin Gerekli Optimum Su Yükseklikleri, Miktarları, Çözünmüş Oksijen Miktarı, Su Hızı Gibi Parametrelerin İncelenerek, Projenin Bu Türler Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi, Alınacak Tedbirlerin Belirtilmesi... 195 IV.2.14. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut Ve Planlanan İşletilme Durumları, Yıllık Üretimleri ve Bunun Ülke veya Yerel Kullanımlar İçin Önemi ve Ekonomik Değerleri)... 198 IV.2.15. Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri Ve Değeri)... 206 IV.2.16. Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları... 212 iii
IV.2.17. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, vb.)... 213 IV.2.18. Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü... 213 IV.2.19. Projenin Gerçekleştirileceği Dereler Üzerinde ve Proje Alanında Planlanan Diğer Projelerle Olan Etkileşimleri, Gerekli Hesaplamaların Yapılması... 213 IV.2.20. Diğer Özellikler... 214 IV.3. Sosyo - Ekonomik Çevrenin Özellikleri... 215 IV.3.1. Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler)... 215 IV.3.2. Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler)... 217 IV.3.3. Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir)... 221 IV.3.4. İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı)... 222 IV.3.5. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu)... 223 IV.3.6. Kentsel ve kırsal arazi kullanımları (yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb.)... 229 IV.3.7. Diğer özellikler... 229 BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER**... 230 V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler (Regülatör, HES ve İletim Yapısı)... 230 V.1.1. Arazinin Hazırlanması İçin Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Miktarı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemeler, Patlayıcı Maddeler, Varsa Patlatma İle İlgili Bilgiler Etkiler Ve Alınacak Önlemler, Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum v.b. Maddelerin Nerelere Taşınacakları, Nakliye Güzergahları, Nerelerde Depolanacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Hafriyat Döküm Alanlarının Koordinatları, Özellikleri ve 1/1000 Ölçekli Plan ve Kesit Görünüşleri İle Birlikte Hafriyat Malzemesi Düzenleme ve Restorasyon Planı, Alınacak İzinler, Görüşler ve Geçici Depolama Alanının Özellikleri... 231 V.1.2. Proje Kapsamında Kullanılacak Olan Malzemenin Nereden ve Nasıl Temin Edileceği (Beton Kullanımı vb), Santral, Çalışma Alanı, Ruhsat Alanı ve İçerisindeki iv
Tesislere Ait Koordinatların Ayrı Ayrı Belirtilmesi ve Konum Bilgileri ile Nakliye Güzergahına Ait Bilgiler, İş Akım Şeması, Varsa Malzeme Alımı ile İlgili Bilgiler, İmalat Haritaları, 1/25.000 Ölçekli Topografik Haritada Ocak ve Tesisin İşaretlenmesi, Yerleşim Yerlerine Mesafeleri ve Nakliye Güzergahının Belirtilmesi, Varsa Malzeme Ocakları İle İlgili Mülkiyet Durumu... 237 V.1.3. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrıca Ünitelerin İnşasında Kullanılacak Maddelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli, Toksin ve Kimyasal Olanların Taşınışları, Depolanmaları ve Kullanımları, Bu İşler İçin Kullanılacak Aletler ve Makineler... 237 V.1.4. Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı, Proje Alanının Karayollarına Uzaklıkları, Karayoluna Bağlantı Yolları, Ulaşım İçin Kullanılacak Mevcut Yolların Zarar Görmemesi İçin Alınacak Tedbirler İle Trafik Güvenliği Açısından Alınacak Önlemler, Ulaştırma Altyapının İnşası İle İlgili İşlemler, Yeni Yapılacak Yolların Özellikleri, Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar, Makineler; Altyapının İnşası Sırasında Kırma Öğütme, Taşıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler, Araç Yükü, Cinsi Ve Sayısı, Artışın Hesaplanması, Haritası (Bu Kapsamda Alınacak Görüşler, İzinler)... 238 V.1.5. Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler... 245 V.1.6. Proje Alanının Taşkın Etüdü, Taşkın Önleme ve Drenaj İle İlgili İşlemlerin Nerelerde ve Nasıl Yapılacağı... 246 V.1.7. Projenin Mevcut Su Kanallarına, İçme Suyu Tesislerine ve Yaban Hayatına Etkileri ve Alınacak Önlemler... 250 V.1.8. Proje Alanı İçindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması, vb. İşlemler Nedeni İle Çıkarılacak Taş, Kum, Çakıl Ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Dere Yatağında Yapılacak Olan Çalışmaların Etkileri (Bulanıklık, Suyun Debisi vb)... 251 V.1.9. Derivasyon (Regülatör İnşaat Alanının Kuru Tutulabilmesi İçin Akarsu Güzergahının Geçici Olarak Değiştirilmesi) Amacıyla veya Diğer Nedenlerle Akarsu Havzasında Yapılacak Her Türlü Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat ve Benzeri İşlemler İle Bunların Nerelerde Ne Kadar Alanı Kaplayacağı ve Kullanılacak Malzemeler, Araç ve Makineler... 252 V.1.10. Olabilecek Heyelanlara Karşı Alınacak Önlemler... 252 V.1.11. İnşaat İşlemleri Süresince Su Ortamında, Dere Yatağında ve Proje Alanında Mevcut Canlı Türlerine (Karasal ve Sucul Flora-Fauna) Olabilecek Etkiler ve Hassas Türlerin Ne Şekilde Korunacağı, Alınacak Önlemler... 253 V.1.12. Yeraltı Suyuna Etkiler... 255 V.1.13. İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Yıkama-Eleme, Taşıma ve Depolama Gibi Toz Yayıcı İşlemler, Kümülatif Değerler... 255 v
V.1.14. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla, Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Tarım Arazilerinin Tarım Dışı Amaçla Kullanımı İle İlgili Bilgiler, Mera Alanları, Projenin 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 4342 Sayılı Mera Kanunu, 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Değerlendirilmesi, (Faaliyet Alanının 1/5000 Ölçekli Onaylı Kadastro Pafta Örneği Üzerinde Gösterilmesi (3 Derecelik Koordinat Değerleri İle), Alan Hesabı ve Komşu Parsellerinin Mülkiyet Durumlarının Onaylı Kadastro Pafta Örneği Üzerinde İşaretlenmesi.)... 269 V.1.15. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların (Varsa) Tür ve Sayıları, Meşcere Tipi, Kapalılığı, Kesilecek Ağaçların Bölgedeki Orman Ekosistemi Üzerine Etkileri, Gerekli İzinler, Görüşler, Projenin ya da Bir Kısmının Orman Alanı Dışında Olması Halinde Orman Alanlarına Mesafesi, Etkilerin Değerlendirilmesi, Alınacak Tedbirler... 270 V.1.16. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Açılmasına Kadar Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Özellikleri, Oluşacak Emisyonlar... 271 V.1.17. Su Temini Sistemi Planı, Nereden Temin Edileceği, Suyun Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine Kadar Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Meydana Getirilecek Atık Suların Cins ve Miktarları, Bertaraf Yöntemleri, Deşarj Edileceği Ortamlar, Bir Kroki Üzerinde Atıksu Hatları ile Varsa Arıtma Tesisi Yerinin Gösterilmesi, Atıksuların Biriktirilmesi Halinde Fosseptik Planının Rapora Eklenmesi, (Alınacak Gerekli Görüşler, İzinler)... 274 V.1.18. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine Kadar Meydana Gelecek Katı Atıkların Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları... 277 V.1.19. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine Kadar Yapılacak İşler Nedeni İle Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi, Kümülatif Değerler... 283 V.1.20. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine Kadar Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği... 297 V.1.21. Çvre ve Sağlık, Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar Sağlık Koruma Bandı Mesafesi, Bu Konularda Uyulması Gereken Tüzük ve Yönetmelikler... 298 V.1.22. Proje Alanında, Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar ve/veya Yeşil Alan Düzenlemeleri vb.) Ne Kadar Alanda, Nasıl Yapılacağı, Bunun İçin Seçilecek Bitki ve Ağaç Türleri... 301 V.1.23. Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi... 301 vi
V.1.24. Diğer Özellikler... 302 V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Ve Alınacak Önlemler... 302 V.2.1. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri... 302 V.2.2. Su Kaynağına Ait Varsa Diğer Kullanım Şekilleri ve Etkileri, Projenin Memba ve Mansap Kısmında Yer Alan Projelerin Ekosistem Üzerindeki Etkilerinin Birlikte Değerlendirilmesi... 306 V.2.3. Su Kullanım Hakları Raporuna İlişkin Açıklamalar ve Öneriler... 308 V.2.4. Mansaba Bırakılacak Su Hesabı (Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün 15.03.2011 Tarih ve 21767 Sayılı Yazısı Uyarınca Biyolojik Çeşitliliğin Devamının Sağlanması İçin Gerekli Çevresel Akış Miktarını Belirlemek Üzere Hidrojeoloji Mühendisi, Hidrobiyoloji ve Ekoloji Bilim Dallarından En Az Doktora Yapmış Öğretim Görevlilerince Ekosistem Değerlendirme Raporunun Hazırlanarak Rapora Eklenmesi, Belirlenen Bu Miktara Mansaptaki Diğer Teessüs Etmiş Su Hakları Ayrıca İlave Edilecek ve Kesin Proje Çalışmaları Belirlenen Toplam Bu Miktar Dikkate Alınarak Yapılacaktır) Havzada Teessüs Etmiş Su Hakları (İçme Suyu, Sulama Suyu Tahsisleri, Değirmen, Balık Çiftlikleri, HES vs.) Rapor İçerisinde Yer Almalıdır. (Havzanın Hidrolojik Karakteri, Ekolojik Potansiyeli İle Havzada Önerilen Diğer Tesislerde Alınan Çevre Koruma Tedbirleri İçin Bırakılan Su Miktarının Enerji Üretimine Etkisinin Dikkate Alınması)... 312 V.2.5. DKMP Genel Müdürlüğü nden Alınacak Formata Göre Hazırlanacak Peyzaj Onarım Planının ÇED Raporu Ekinde Sunulması Gerekmektedir... 315 V.2.6. Suyun Temin Edileceği Kaynağın Kullanılması Sonucu Su Kalitesine Ve Su Ortamındaki Canlılara (Can Suyunun Bırakılacağı Güzergahtaki Canlı Türleri ve Ekolojik Envanteri) Olabilecek Etkiler, Alınacak İzinler, Proje İçin Tespit Edilen Balık Türlerine Ait Geçiş Sistemleri İle Asansörleri İle İlgili Bilgi ve Buna Ait Çizim, Mansap Can Suyu Çıkış Yerinin Gösterildiği Çizim... 316 V.2.7. Kat i Proje Aşamasında; Doğal Hayatın Devamlılığının Sağlanabilmesi İçin Dere Yatağına Bırakılacak Su Miktarı Ölçümleri, Akım Gözlem İstasyonu Yerlerinin (AGİ) İstasyon Kurulmasına Uygun Olarak Dizayn Edilmesi... 319 V.2.8. Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Korunması Gereken Alanlar Üzerine Etkiler... 320 V.2.9. Yeraltı ve Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkiler, Su Kullanımı (Tarım Alanlarının Sulanması v.b.), Su Kaynağı Yatağının Genişliği... 320 V.2.10. Olabilecek Heyelanlara Karşı Alınacak Önlemler... 321 V.2.11. Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin Tanımlanması... 321 V.2.12. Tarım Alanlarının Sulanması Amacıyla Kullanılacak Su Miktarı... 323 vii
V.2.13. Proje ünitelerinin işletilmesi sırasında oluşacak gürültünün kaynakları ve kontrolü için alınacak önlemler... 324 V.2.14. Projenin İşletilmesi Sırasında Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Sosyal/Teknik Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde, Nasıl Temin Edileceği. 325 V.2.15. İdari ve sosyal ünitelerde içme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrasında oluşacak atık suların arıtılması için uygulanacak arıtma tesisi karakteristiği prosesinin detaylandırılması ve arıtılan atık suların hangi alıcı ortamlara, ne miktarlarda, nasıl verileceği... 325 V.2.16. İdari ve Sosyal Tesislerden Oluşacak Katı Atık Miktar ve Özellikleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin ve Ne Şekilde Değerlendirileceği... 327 V.2.17. Projenin İşletilmesi Aşamasındaki Faaliyetlerden İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Olanlar... 328 V.2.18. Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemeleri... 329 V.2.19. Diğer özellikler... 331 V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri... 332 V.3.1. Proje ile Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak İstihdam İmkanları, Nüfus Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal ve Teknik Altyapı Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumlarında Değişiklikler vb. (Projenin Yapımı Dolayısıyla Etkilenecek Yöre Halkı İle Görüşmeler Yapılarak Sosyolojik Etkinin Ortaya Konulması)... 332 V.3.2. Çevresel Fayda-Maliyet Analizi... 333 V.3.3. Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak Sosyal Etkilerin Değerlendirilmesi (Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım, Hayvancılık, Balıkçılık, Arıcılık vb. Faaliyetlere Etkileri, Projenin İnşası ve İşletmesi Aşamasında Çalışacak İnsanlar ile Yerel Halk İlişkileri, Bunların İnsan Yaşamı Üzerine Etkileri ve Sosyo-Ekonomik Açıdan Analizi, Uygulamaya Geçirilecek Sosyal Sorumluluk Projeleri)... 336 BÖLÜM VI: PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER... 338 VI.1. Arazi Islahı ve Reklamasyon Çalışmaları... 338 VI.2. Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler... 339 VI.3. Olabilecek Hava Emisyonları... 339 BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ... 340 viii
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI... 341 VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı, Çevre Yönetim Ekibi... 341 VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri Başlığı Altında Belirtilen Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program... 351 BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI... 352 BÖLÜM X: SONUÇLAR... 356 ix
TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. Proje Formülasyonu Arasındaki Farklar... 22 Tablo 2. Projenin Genel Karakteristikleri... 27 Tablo 3. Tesiste Kullanılacak Elektro-Mekanik Teçhizat Listesi... 29 Tablo 4. Proje Koordinatları... 30 Tablo 5. OECD ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Üretim-İthalat-İhracat-Brüt Arz... 33 Tablo 6. Ulusal Enerji Sisteminin Orta ve Uzun Dönem Güç ve Enerji Talebi Tahmini... 34 Tablo 7. Proje Üniteleri ve ÇDP da Bulunduğu Yerleri Gösterir Tablo... 39 Tablo 8. Proje Koordinatları... 42 Tablo 9. Proje Kapsamındaki Ünitelerin Kapladıkları Alan... 44 Tablo 10. Tagar Regülatörü ve HES Projesi Zamanlama Tablosu... 56 Tablo 11. Tagar HES Projesi İşletme Bakım ve Yenileme Gider Tablosu ve Gelir Gider Dengesi... 60 Tablo 12. Tagar HES Projesi İşletme Bakım ve Yenileme Gider Tablosu ve Gelir Gider Dengesi (%30 indirimli)... 60 Tablo 13.Tagar HES Rantabilite Hesabı... 61 Tablo 14. Tagar HES Rantabilite Hesabı (DSİ Kriterlerine Göre % 30 indirimli)... 62 Tablo 15. Tagar HES İç Karlılık Oranı Hesabı... 63 Tablo 16. Tagar HES İç Karlılık Oranı Hesabı (DSİ Kriterlerine Göre % 30 indirimli)... 64 Tablo 17. Sıcaklık Değerleri... 69 Tablo 18. Yağış Değerleri... 70 Tablo 19. Nem Değerleri... 71 Tablo 20. Kar Yağışlı ve Kar Örtülü Günler... 72 Tablo 21. Sisli, Dolulu, Kırağılı ve Orajlı Günler Sayısı... 73 Tablo 22. Buhar Basıncı Değerleri... 74 Tablo 23. Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları... 75 Tablo 24. Uzun Yıllar Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri... 78 Tablo 25. Magnitudu 4.0 dan Büyük Depremlerin Kandilli Kayıtları... 103 Tablo 26. Tunceli İli Sınırları İçerisinde Yer Alan Göller... 112 Tablo 27. Tunceli İli Sınırları İçerisinde Yer Alan Akarsular, Akarsuların Yüzey Alanları, Yıllık Ortalama Debileri ve Maksimum-Minimum Debileri... 113 Tablo 28. Proje Alanı Civarındaki Akım Gözlem İstasyonları... 114 Tablo 29. DSİ 21-193 No'lu AGİ Kaydedilmiş Aylık ve Yıllık Ortalama Akımları... 116 Tablo 30. Tagar Çayı. - Küçükkumluk AGİ Kaydedilmiş Aylık ve Yıllık Ortalama Akımları... 118 Tablo 31. Tagar Regülatörü ve HES Projesi Giriş Akım Değerleri... 119 Tablo 32. Büyük Toprak Guruplarının İlçelere Göre Dağılımı... 129 Tablo 33. Şimdiki Arazi Kullanma Şekillerinin Büyük Toprak Guruplarına Göre Dağılımı 130 Tablo 34. Arazi Sınıfları... 130 Tablo 35. Arazi Kullanım Durumu... 131 Tablo 36. Proje Alanı Toprak Özellikleri ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıfları... 132 Tablo 37. İlçelere Göre Tarımsal Arazilerin Kullanım Durumu... 135 Tablo 38. Ekili Alanın İlçelere Göre Dağılımı... 135 Tablo 39. Bitkisel Üretim... 136 Tablo 40. Buğdaygil Üretimi... 137 Tablo 41. Baklagil Üretimi... 138 Tablo 42. Yem Bitkileri Üretimi... 138 x
Tablo 43. Alt Bölgeler Bazında Sebze Üretim Miktarları... 139 Tablo 44. Proje Alanının Yer Aldığı Çemişgezek İlçesinde Tarım Alanlarının Dağılımı... 139 Tablo 45. Tagar Regülatörü ve Hes Proje Sahası Floristik Listesi... 155 Tablo 46. Proje Alanı Sınırları İçerisinde ve Yakın Çevrede Kaydedilmiş Olan Türler Arasından "Av Hayvanı" Statüsüne Sahip Olan Kuş ve Memeli Hayvan Türleri... 187 Tablo 47. Tagar HES Proje Sahası ve Yakın Çevresinde Saptanan İkiyaşamlı Türleri (Amphibia) ve Koruma Statüleri... 187 Tablo 48. Tagar HES Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Yaşadığı Belirlenen Sürüngen Türleri (Reptilia) ve Koruma Statüleri... 188 Tablo 49. Tagar HES Proje Alanı ve Yakın Çevre Kuş Türleri (Aves) ve Koruma Statüleri 189 Tablo 50. Tagar HES Proje Alanı ve Yakın Çevre Memeli Hayvan Türleri (Mammalia) ve Koruma Statüleri... 192 Tablo 51. Tagar Çayında Yakalanan ve Literatür Bilgilerine Göre Bölgede Olan Balık Türlerinin Ekolojik Özellikleri (cows and welcomme, 1998)... 196 Tablo 52. Su Ürünleri Yetiştiriciliği Kapasite Raporu... 210 Tablo 53. Tunceli İli Büyükbaş Hayvancılık Verileri... 211 Tablo 54. Tunceli İli Küçükbaş Hayvancılık Verileri... 212 Tablo 55. Tunceli İli ve İlçelerine Göre Nüfus Yoğunluğu... 217 Tablo 56. Çemişgezek İlçesine Bağlı Belde/Köylerde Nüfus Yoğunluğu... 218 Tablo 57. Alınan Göç, Verilen Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı, Tunceli 2007-2011... 220 Tablo 58. Tunceli İlinin Diğer İllerden Aldığı Göç, 2007-2011... 221 Tablo 59. Yaş Gruplarına ve Eğitim Durumuna Göre İşsizlik... 222 Tablo 60. Sosyal Durumlarına Göre Başvuru, İşe Yerleştirme, Kayıtlı İşgücü ve Kayıtlı İşsizlerin Cinsiyete Göre Dağılımı... 223 Tablo 61. Proje Kapsamında Açığa Çıkacak Kazı Fazlası Malzeme Miktarı... 231 Tablo 62. Kazı Fazlası Malzeme Depolama Alanları Koordinatları... 234 Tablo 63. Bölgesel Taşkın Frekans Analizi... 246 Tablo 64. Tagar HES Bölgesel Frekans Analiz Sonuçları... 247 Tablo 65. Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-12 Tablo 12.6 Kontrolsüz Durumdaki Emisyon Faktörleri... 256 Tablo 66. Santral ve Su Alma Yapısında Yapılacak Faaliyetlerden Kaynaklanan Tozuma Miktarları... 258 Tablo 67. Temsili Rüzgar Hızı U R Değerinin Belirlenmesi... 260 Tablo 68. M Değerinin Belirlenmesi... 260 Tablo 69. Rüzgar Verilerinin Sınıflandırılması... 260 Tablo 70. Santral ve Sualma Yapıları İnşaatında Meydana Gelecek Havada Asılı Partiküller İçin Emisyon Değerleri (μg/m 3.gün)... 261 Tablo 71. Santral ve Sualma Yapıları İnşaatında Meydana Gelecek Çöken Tozlar İçin Emisyon Değerleri (μg/m 3.gün)... 262 Tablo 72. Regülatör Yapısında Yapılacak Faaliyetlerden Kaynaklanan Tozuma Miktarları. 265 Tablo 73. Rüzgar Verilerinin Sınıflandırılması... 266 Tablo 74. Regülatör İnşaatında Meydana Gelecek Havada Asılı Partiküller İçin Emisyon Değerleri (μg/m 3.gün)... 266 Tablo 75. Regülatör İnşaatında Meydana Gelecek Çöken Tozlar İçin Emisyon Değerleri (μg/m 3.gün)... 267 Tablo 76. Motorinin Özellikleri... 271 Tablo 77. İş Makinelerinin Yakıt Sarfiyatı... 272 Tablo 78. İş Makinelerinden Kaynaklanan Emisyon Faktörleri... 272 xi
Tablo 79. Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin Ek-2 Tablo 2.1 Saatlik Kütlesel Debileri... 273 Tablo 80. Evsel Nitelikli Atıksuların Özellikleri... 275 Tablo 81. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Aşamasında Kullanılacak İş Makineleri Sayıları ve Motor Gücü Seviyeleri... 284 Tablo 82. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri... 284 Tablo 83. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Aşamasında Kullanılacak İş Makinelerinin Ses Gücü Düzeyleri... 287 Tablo 84. Atmosferik Yutuş Sonrası Gürültü Değerleri... 288 Tablo 85. Düzeltme Katsayısı Uygulanarak Bulunan Gürültü Değeri... 288 Tablo 86. İnşaat Aşamasında Çalışacak İş Makinelerinin Lgündüz Değerleri... 289 Tablo 87. ÇGDY Yönetmeliğinin Ek-VII de Tablo 5 de Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 290 Tablo 88. Titreşim Genliği Bina Hasarı İlişkisi... 292 Tablo 89. K Katsayısı Azami Değerleri... 293 Tablo 90. Kaydedilen ve Hesaplanan Titreşim Değerleri ve Veriler (10-260 m arasında)... 294 Tablo 91.Kaydedilen ve Hesaplanan Titreşim Değerleri ve Veriler (55-185 m arasında)... 295 Tablo 92. Projenin Genel Karakteristikleri... 304 Tablo 93. Aylara Göre Teessüs Etmiş ve Doğal Hayat için Gerekli Su Hakları (l/sn)... 306 Tablo 94. Kombine Sulama Yöntemine Göre Bitki Su Tüketimleri (Sulama Alanı = 16,5 ha)... 307 Tablo 95. Ekosistem Değerlendirme Raporuna Göre Bırakılacak Su Miktarı... 313 Tablo 96. Mansap Su Kullanım Hakları Raporu Aylara Göre Bırakılacak Su Miktarı... 314 Tablo 97.Tagar Çayı na Bırakılacak Toplam Su Miktarı... 315 Tablo 98. Mevcut Durumda Arazi Kullanma Durumu ve Dağılım Yüzdesi... 323 Tablo 99. Kombine Sulama Yöntemine Göre Bitki Su Tüketimleri (Sulama Alanı = 16,5 ha)... 323 Tablo 100. Tagar Regülatörü ve HES Projesi Çevresel Fayda/Maliyet Analizi... 334 Tablo 101. ÇED İzleme Programı... 343 Tablo 102. Acil Durumlarda Aranması Gereken Telefon Numaraları... 351 xii
ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. Temsili Bir Regülatör... 24 Şekil 2. Regülatör Yeri Yakınından Bir Görüntü... 24 Şekil 3. İletim Kanalı Yakınından Bir Görüntü... 25 Şekil 4. Temsili Bir HES Fotoğrafı... 26 Şekil 5. Tagar HES Santral Yeri... 27 Şekil 6. Türkiye nin Kaynaklara Göre Üretim Dağılımı... 35 Şekil 7. Faaliyet Alanının Malatya, Elazığ, Bingöl Tunceli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı üzerinde gösterimi... 38 Şekil 8. Tagar Regülatörü ve HES Projesi Kapsamındaki Ünitelerin ve Yakın Çevresinde Yer Alan Yerleşimlerin Gösterildiği Kroki... 45 Şekil 9. Yer Bulduru Haritası... 46 Şekil 10. Faaliyet Alanını Gösterir Google Earth Görüntüsü - 1... 47 Şekil 11. Faaliyet Alanını Gösterir Google Earth Görüntüsü -2... 48 Şekil 12. Faaliyet Alanını Gösterir Google Earth Görüntüsü -3... 49 Şekil 13. Proje Üniteleri ve En Yakın Yerleşim Birimlerini Gösterir Topografik Harita... 52 Şekil 14. İş Akım Şeması... 55 Şekil 15. Taşınmaz Malların Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumlarına Göre Örnek Akış Şeması... 66 Şekil 16. Sıcaklık Değerleri Grafiği... 70 Şekil 17. Yağış Değerleri Grafiği... 71 Şekil 18. Nem Değerleri Grafiği... 72 Şekil 19. Kar Örtülü Günler Sayısı Grafiği... 73 Şekil 20. Sisli, Dolulu, Kırağılı ve Orajlı Günler Sayısı Grafiği... 74 Şekil 21. Buhar Basıncı Değerleri Grafiği... 74 Şekil 22. Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Grafiği... 76 Şekil 23. Esme Hızlarına Göre Aylık Rüzgar Diyagramları... 77 Şekil 24. Esme Hızlarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramları... 78 Şekil 25. Esme Hızlarına Göre Aylık Rüzgar Diyagramları... 80 Şekil 26. Esme Hızlarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramları... 81 Şekil 27. Uzun Yıllar Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri Grafiği... 81 Şekil 28. Proje Alanı ve Dolayının Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti... 85 Şekil 29. Divriği J41 Paftasının Sadeleştirilmiş Jeoloji Haritası... 86 Şekil 30. Proje Alanı Jeoloji Haritası... 88 Şekil 31. Heyelan Risk Haritası... 99 Şekil 32.Tunceli İli Deprem Haritası... 101 Şekil 33. Proje Yeri Diri Fay Haritası... 102 Şekil 34. Tunceli ve Çevresinde Meydana Gelen M 5,0 Olan Depremlerin Dağılımı ve Aktif Fay Hatları (2011)... 107 Şekil 35. Tunceli İli nde Meydana Gelen Doğal Afetlerin Etkilediği Yerleşim Yeri Sayısına Göre Dağılımı (1958-2011)... 108 Şekil 36. Proje Alanı ve Çevresindeki Yeraltı Su Kuyusunun Olmadığını Gösterir Geodata Görüntüsü... 111 Şekil 37. Proje Alanı Çevresindeki Akım Gözlem İstasyonları... 114 Şekil 38. DSİ 21-193 No'lu AGİ Debi Süreklilik Eğrisi... 117 Şekil 39. DSİ 21-228 No'lu AGİ Debi Süreklilik Eğrisi... 118 xiii
Şekil 40. Proje Alanı ve Çevresindeki Yüzeysel Su Kaynaklarını Gösterir Geodata Görüntüsü... 120 Şekil 41. Sulama Suyu İhtiyacını Karşılayan Tarım Alanlarının Gösterir Harita... 123 Şekil 42. Proje Sahasında bulunan Değirmenden Bir Görünüm... 124 Şekil 43. Tagar Regülatörü ve HES ile Çemişgezek HES Uydu Görüntüsü... 125 Şekil 44. Arazi Varlığı Haritası... 132 Şekil 45. Proje Alanının Yer Aldığı Çemişgezek İlçesinde Tarım Alanlarının Dağılımı Grafiği... 140 Şekil 46. 1/25.000 Ölçekli Meşçere Haritası... 141 Şekil 47. Proje Alanına En Yakın Milli Park Uydu Görüntüsü... 142 Şekil 48. Tagar Regülatörü ve HES Proje Sahası Step Vejetasyonu... 150 Şekil 49. Tagar Regülatörü ve HES Proje Sahası Kaya Vejetasyonu... 151 Şekil 50. Tagar Regülatörü ve HES Proje Sahası Riparian Vejetasyon... 152 Şekil 51. Tunceli İli Maden Haritası... 203 Şekil 52. Proje Alanının Kuzeyinde Bulunan Kum Ocaklarını Gösterir Topografik Harita.. 205 Şekil 53. Tunceli İli ve İlçelerine Göre Nüfus Yoğunluğu... 218 Şekil 54. Çemişgezek İlçesine Bağlı Belde/Köylerde Nüfus Yoğunluğu Grafiği... 219 Şekil 55. Alınan Göç, Verilen Göç ve Net Göç, 2007-2011... 220 Şekil 56.Kazı Fazlası Malzeme Depolama Alanlarını Gösteren 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita... 236 Şekil 57. Tunceli İli Karayolları Haritası... 239 Şekil 58.Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası (2012)... 241 Şekil 59. Proje Alanına Ulaşım İçin Kullanılacak Yollar... 242 Şekil 60. Bölgesel Taşkın Zarf Eğrisi... 247 Şekil 61. Proje Alanı ve Yakın Çevresi Su Kanalları ve İçme Suyu Tesislerini Gösterir Geodata Görüntüsü... 250 Şekil 62. Santral ve Sualma Yapıları İnşaatında Meydana Gelecek Havada Asılı Partiküllerin Dağılımının Modellemesi... 262 Şekil 63. Santral ve Sualma Yapıları İnşaatında Meydana Gelecek Çöken Tozların Dağılımının Modellemesi... 263 Şekil 64. Regülatör İnşaatında Meydana Gelecek Havada Asılı Partiküllerin Dağılımının Modellemesi... 267 Şekil 65. Regülatör İnşaatında Meydana Gelecek Çöken Tozların Dağılımının Modellemesi... 268 Şekil 66. Düzeltme Katsayısı Uygulanarak Bulunan Gürültü Değeri... 289 Şekil 67. Ölçekli Mesafe ve Tanecik Hızı Bileşenleri Arasındaki İlişki (10-260 m)... 295 Şekil 68. Ölçekli Mesafe ve Tanecik Hızı Bileşenleri Arasındaki İlişki (55-185 m)... 296 Şekil 69. Sulama Suyu İhtiyacını Karşılayan Tarım Alanlarının Gösterir Harita... 310 Şekil 70. Regülatör Planı Üzerindeki Balık Geçidi ve Mansap Cansuyu Çıkış Yeri... 318 Şekil 71. Havuzlu Balık Geçidi Temsili Fotoğrafı (Jens, 1982; Anonim 2009)... 319 Şekil 72. Peyzaj Onarım Planı... 331 Şekil 73. Acil Eylem Planı... 344 Şekil 74. Acil Durumda Hareket Tarzı Akış Diyagramı... 350 Şekil 75. Tagar Regülatörü ve HES Projesi Halkın Katılım Toplantısı ndan Görüntüler... 353 Şekil 76. Halkın Katılım Toplantısı Ulusal Gazete İlanı... 354 Şekil 77. Halkın Katılım Toplantısı Yerel Gazete İlanı... 355 xiv
EKLER DİZİNİ EK-1 : RESMİ BELGELER 1/A : DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ FİZİBİLİTE ONAYI 1/B : 19.04.2013 TARİHLİ ÇED GEREKLİDİR KARARI 1/C : TUNCELİ İL ÖZEL İDARESİ İMAR YAZISI 1/D : ÇEMİŞGEZEK BELEDİYESİ İMAR YAZISI 1/E : ERZURUM KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU MÜDÜRLÜĞÜ NÜN UYGUNLUK YAZISI 1/F : TUNCELİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ NÜN DOĞAL SİT ALANLARI İLE İLGİLİYAZISI 1/G : MİGEM VE TUNCELİ İL ÖZEL İDARESİ MADEN RUHSAT GÖRÜŞLERİ 1/H : KAZI FAZLASI MALZEME DÖKÜM ALANI UYGUNLUK YAZISI 1/İ : ATIK KABUL YAZILARI 1/J : DSİ 9. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ YAZILARI 1/K : DSİ ONAYLI AYLIK ORTALAMA AKIMLARI 1/L : TUNCELİ ÇEMİŞGEZEK METEOROLOJİ İSTASYONU VERİLERİ 1/M : MANSAP SU HAKLARI RAPORUNA ESAS İLLER BANKASI VE İL ÖZEL İDARESİ NİN GÖRÜŞ YAZILARI EK-2 : HARİTA VE ÇİZİMLER 2/A : YER BULDURU HARİTASI 2/B : 1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTA 2/C : 1/100.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI, LEJANTI VE PLAN NOTLARI 2/D : ARAZİ VARLIĞI HARİTASI 2/E : AVA AÇIK VE KAPALI ALANLAR HARİTASI 2/F : JEOLOJİ HARİTASI, YAPI YERLERİNİN JEOLOJİK KESİTLERİ 2/G : HEYELAN HARİTASI 2/H : ÜNİTELERE AİT PLAN VE KESİTLER 2/İ : FOSSEPTİK PLAN 2/J : KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA ALANLARININ KESİTLERİ EK-3 : PROJE ALANINA AİT FOTOĞRAFLAR EK-4 : EKOSİSTEM DEĞERLENDİRME RAPORU VE ÇEVRESEL AKIŞ MİKTARI ONAYI xv
EK-5 : PEYZAJ ONARIM PLANI RAPORU VE ONAYI EK-6 : SU KULLANIM HAKLARI PLANLAMA RAPORU VE DSİ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI EK-7 : ORMAN MEŞÇERE HARİTASI, ÇED İNCELEME DEĞERLENDİRME FORMU EK-8 : SU ANALİZ RAPORU EK-9 : MÜHENDİSLİK JEOLOJİ RAPORU EK-10 : PROJENİN KAYA MEZARLARINA ETKİSİNİN İNCELENDİĞİ ANALİZ RAPORU xvi
KISALTMALAR T.C. A.Ş. AGİ bkz. ÇGDYY SKHKKY dba DSİ HES ha hm 3 Hz g GWh kg km Leq Lp m m 2 m mm MW ort. s vb. Türkiye Cumhuriyeti Anonim Şirket Akım Gözlem İstasyonu bakınız Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği A-ağırlıklı desibel Devlet Su İşleri Hidroelektrik Enerji Santrali Hektar Hektometreküp Hertz Gram Gigavatsaat Kilogram Kilometre Eşdeğer gürültü seviyesi Ses şiddeti seviyesi Metre Metrekare Metreküp Milimetre Megavat Ortalama Saniye ve benzeri xvii
03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı ÇED Yönetmeliği nin yürürlüğe girmesi ile 17.08.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı ÇED Yönetmeliği nin geçici 1. Madde hükmü kapsamında işbu ÇED raporu 17.08.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliği hükümlerine göre hazırlanmıştır. 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı ÇED Yönetmeliği GEÇİCİ MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası Valiliğe ya da Bakanlığa sunulmuş projelere başvuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümleri uygulanır. xviii
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ (Projenin inşaat ve işletme aşamalarında yapılması planlanan tüm çalışmaların ve çevresel etkiler için alınması öngörülen tüm önlemlerin, mümkün olduğunca basit, teknik terim içermeyecek şekilde ve halkın anlayabileceği sadelikte anlatılması) Türkiye nin artan enerji ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlamak amacıyla Mercan Enerji Üretim Tic. ve San. A.Ş. tarafından hidroelektrik potansiyeli göz önünde tutularak Tunceli İli, Çemişgezek İlçesi, Tagar Çayı üzerinde 11.740 MW (12.200 MWm-11.858 MWe) kurulu güce sahip Tagar Regülatörü ve Hidroelektrik Enerji Santrali (HES) projesinin yapılması planlanmaktadır. Tagar Regülatörü ve HES projesi için 2010 yılı Ağustos ayında bir fizibilite raporu hazırlanmıştır. Söz konusu revize fizibilite raporuna konu olan proje; 3 MWm kurulu gücünde olup, iletim yapısı 2450 m kanal şeklinde olarak tasarlanmıştır. Ağustos 2010 tarihli fizibilite raporuna esas proje için 02.08.2010 tarih ve 2010/06 karar no lu ÇED Gerekli Değildir Kararı alınmıştır. Ancak iletim kanalının geçtiği güzergahta bulunan Urartu Dönemi Kaya Mezarları nedeniyle söz konusu bölge I. Derece Sit Alanı ilan edilmiş ve Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından söz konusu projenin gerçekleştirilmesine izin verilmemiştir. Bu nedenle projede bir takım değişiklikler yapılmış; kurulu gücü artırılmış ve iletim kanalı iletim tüneli olarak tasarlanmıştır. Aralık 2010 da İkinci Revize Fizibilite Raporu hazırlanarak DSİ Genel Müdürlüğü ne sunulmuştur. Söz konusu İkinci Revize Fizibilite Raporu DSİ tarafından onaylanmıştır. Fizibilite onay yazısı Ek-1/A da verilmiştir. Aralık 2010 İkinci Revize Fizibilite Raporu ve Atatürk Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü akademisyenlerince hazırlanan inceleme raporu (Bkz: Ek-10) ile birlikte Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Bölge Kurulu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda 21.03.2013 tarih ve 673 sayılı karar no ile projenin gerçekleştirilmesinde, gerekli önlemlerin alınması kaydı ile herhangi bir sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Tagar Regülatörü ve HES projesi kurulu gücü itibariyle 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 05.04.2013 tarih ve 28609 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak değiştirilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek- II Listesi Madde-32 Kurulu gücü 0-25 MWm arasında olan nehir tipi santraller kapsamında yer alması nedeniyle değişen proje formülasyonunu içeren Proje Tanıtım Dosyası hazırlanarak 08.04.2013 tarihinde Tunceli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulmuştur. Ancak, Tunceli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafınca 19.04.2013 tarihinde söz konusu projeye ÇED Gereklidir kararı verilmiştir (Bkz: Ek-1/B). Tagar Regülatörü ve HES projesi için ÇED Gereklidir kararının verilmesini müteakip ilgili dosya ÇED Başvuru Dosyası olarak 24.04.2013 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na sunulmuştur. Söz konusu proje için; 30.05.2013 tarihinde Tunceli İli, Çemişgezek İlçesi nde Halkın Katılımı Toplantısı düzenlenmiştir. Halkın Katılım Toplantısı nı müteakip 19
04.06.2013 tarihinde Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı düzenlenmiş olup, komisyon tarafından belirlenen özel formata göre işbu ÇED Raporu hazırlanmıştır. Tagar Regülatörü ve HES kapsamında; regülatör, iletim yapısı (kanal ve tünel), yükleme havuzu, cebri boru, santral binası ile ilgili tesisler, şantiye alanı, kazı fazlası malzeme stok alanları gibi ünite ve yapıların inşa edilmesi ve enerji üretimi yapılması planlanmaktadır. Tagar Regülatörü ve HES, Tagar Çayı üzerinde 934 m ile 850 m kotları arasında yer almaktadır. Yapılan çalışmalar sonucu, belirtilen formülasyonda projenin inşası gerçekleştiği takdirde, Tagar Regülatörü ve HES te yılda ortalama toplam 31.368 GWh enerji üretilmesi beklenmektedir. Tagar Regülatörü ve HES kapsamında inşaat çalışmalarında kullanılacak olan malzemeler öncelikle kazı malzemesinden karşılanacak olup, kazı malzemesinin ihtiyaçlara cevap vermemesi durumunda yakın çevredeki ruhsatlı ve ÇED Yönetmeliği hükümlerini yerine getirmiş firmalardan satın alma yolu ile sağlanacaktır. Proje kapsamında kırma eleme tesisi, malzeme ocakları, beton santrali vb. tesisler kurulması düşünülmemektedir. İnşaat ve ilk su tutma aşamasında nehir yatağına bırakılacak su miktarı; Tagar Regülatörü ve HES Hidrolik Faaliyet Değerlendirme Raporu (Ekosistem Değerlendirme Raporu) nda belirlenen miktarların altında kesinlikle olmayacaktır. Ayrıca bu proje için hazırlanan Mansap Su Kullanım Hakları Raporu nda belirtilen kadim su hakları da cansuyuna ilave edilerek yatağa bırakılacaktır. Tagar Regülatörü ve HES Projesi ÇED çalışmaları kapsamında hazırlanan; Ekosistem Değerlendirme Raporu Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nce onaylanmış, Mansap Su Kullanım Hakları Planlama Raporu DSİ 9. Bölge Müdürlüğü nce onaylanmış ve eklerde sunulmuştur (Bkz. Ek-4 ve Ek-6). Ayrıca bu projenin ÇED çalışmaları kapsamında hazırlanan Peyzaj Onarım Planı Raporu ve onayı da Ek-5 te verilmiştir. 20
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.), pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri, (Proje alanı ve çevresindeki su kaynaklarının görünebileceği, ölçekte renkli harita üzerinde su kaynakları yerleri ve proje alanına mesafeleri, Rapor hazırlanırken proje kapsamındaki tüm işlemlerin DSİ tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna uygun olarak hareket edilmesi ve buna ilişkin bilgi ve su kullanma anlaşması hakkında bilgi) I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı Toplumsal yaşamın sürdürülebilmesi için en önemli faktörlerden biri olan enerjinin önemi, ekonomik ve sosyal hayat için artmaya devam etmektedir. Türkiye, kalkınma hedeflerini gerçekleştirme, toplumsal refahı artırma ve sanayi sektörünü uluslararası alanda rekabet edebilecek bir düzeye çıkarmaya devam etmektedir. Bu durum, enerji talebinde uzun yıllardır hızlı bir artışı beraberinde getirmekte olup önümüzdeki yıllarda enerji ihtiyacının artmaya devam etmesi beklenmektedir. 1 Türkiye nin artan enerji ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlamak amacıyla Mercan Enerji Üretim Tic. ve San. A.Ş. tarafından hidroelektrik potansiyeli göz önünde tutularak Tunceli İli, Çemişgezek İlçesi, Tagar Çayı üzerinde 11.740 MW (12.200 MWm-11.858 MWe) kurulu güce sahip Tagar Regülatörü ve Hidroelektrik Enerji Santrali (HES) projesinin yapılması planlanmaktadır. Proje alanı Yer Bulduru Haritası Ek-2/A da verilmiştir. Tagar Regülatörü ve HES projesi için 2010 yılı Ağustos ayında bir fizibilite raporu hazırlanmıştır. Söz konusu revize fizibilite raporuna konu olan proje; 3 MWm kurulu gücünde olup, iletim yapısı 2450 m kanal şeklinde olarak tasarlanmıştır. Ağustos 2010 tarihli fizibilite raporuna esas proje için 02.08.2010 tarih ve 2010/06 karar no lu ÇED Gerekli Değildir Kararı alınmıştır. Ancak iletim kanalının geçtiği güzergahta bulunan Urartu Dönemi Kaya Mezarları nedeniyle söz konusu bölge I. Derece Sit Alanı ilan edilmiş ve Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından söz konusu projenin gerçekleştirilmesine izin verilmemiştir. Bu nedenle projede bir akım değişiklikler yapılmış; kurulu gücü artırılmış ve iletim kanalı iletim tüneli olarak tasarlanmıştır. Aralık 2010 da İkinci Revize Fizibilite Raporu hazırlanarak DSİ Genel Müdürlüğü ne sunulmuştur. Söz konusu İkinci Revize fizibilite raporu DSİ tarafından onaylanmıştır. Fizibilite onay yazısı Ek-1/A da yer almaktadır. 1 Kaynak: EÜAŞ, Elektrik Üretim Sektör Raporu, 2008 21