The Effect of Instruction Based on Constructivist Approach on 6th Grade Students Achievement About Respiration System

Elementary Education Online, 7(2), 522-536, 2008. lköretim Online, 7(2), 522-536, 2008. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr The Effect of Instruction Based on Constructivist Approach on 6th Grade Students Achievement About Respiration System Mehmet Bülent GÜLTEPE*, Osman YILDIRIM**, Olcay SNAN*** ABSTRACT. In this study, the effect of using the constructivist approach in teaching Respiratory System on 6th grade students achievement was examined. An achievement test was developed and applied as a sampling, pre-test and post-test. The sampling data were collected from a primary school in Balikesir during 2004-2005 academic year. 64 students from two classes were included in this study. After the pre-test, the instruction model was applied to the experimental group but no change was made to the teaching style for the control group. The instruction model consist of concept teaching text, worksheets, respiratory system model and crossword. Data was analyzed by ANOVA. The results showed that constructivist approach effects on the students accomplishment and understanding levels of Respiratory System topic better than traditional one. Key Words: Constructivist Learning, Respiratory System, Science Education SUMMARY Purpose and significance: This study has aimed to determine how the teaching method designed according to constructivist approach did affect the successes of the students and process and outcome of learning compare to the traditional science teaching methods in teaching Respiratory System as a science course topic. This study demonstrates that the teaching method designed according to the constructivist approach serves better to make students learn the respiratory system and could be used as a guide model by teachers. Methods: In this study pre and post tests were applied to two groups. One of these groups consisted of 33 6th grade students from a primary school in Balikesir and received the instruction designed according to constructivist approach. The other group consisted of 31 6th grade students again from the very same school and received traditional instruction. The success level of the students were analysed both as quantitative and qualitative. Students answers to the test questions were marked and the data analysed statistically. Results: Results show that average success rate of the experimental group in post-test was 69,33 while the results of the control group for the same test was 49,19. According to the ANOVA results showed that the students in experimental group were more successful (F(1,62) = 28.138, p<.01). After analyzing the students answers it has been found out that they offered many scientifically unacceptable explanations to the test questions. Discussion and Conclusions: Experimental group s success rate was higher than those of control group. Therefore it can be easily argued that the constructivist approach is more successful than the traditional one. and so more activities developed according to the constructivist approach should be included in the teaching and learning environments. In order to obtain a transition from a student type who learns parrot fashion and only whatever he or she is given to a student type who thinks, evaluates, interprets, joins and is able to solve problems it is necessary to give up the behaviourist approach and start using methods and techniques of constructivist and similar approaches in education. In science experiments simple, easy to get, more realistic tools and instruments should be used. There should be a substitute for each experiment and each experiment should be easily conducted by students. Necessary means to make prospective science teachers able to set, develop and carry out experiments in labs should be provided. *Balikesir University, Institute of Science, Science Education Student, mbgultepe@hotmail.com ** Assist. Prof. Dr., Balikesir University *** Assist. Prof., Balikesir University, olcaysinan@yahoo.com

Solunum Sistemi Konusunun Oluturmacı Yaklaıma Dayalı Öretiminin 6. Sınıf Örenci Baarısına Etkisi Mehmet Bülent GÜLTEPE*, Osman YILDIRIM**, Olcay SNAN*** ÖZ. Bu çalımada, 6. sınıf Fen Bilgisi dersi Solunum Sistemi konusunun oluturmacı örenmeye göre hazırlanan öretimin, örenci baarısına etkisi incelenmitir. Çalımada gelitirilen test, çalıma grubuna, ön test ve son test olarak uygulanmıtır. Deney grubuna oluturmacı yaklaıma göre hazırlanan öretim, kontrol grubuna da geleneksel öretim uygulanmıtır. Tasarlanan oluturmacı öretim modeli, konu anlatım metni, çalıma yaprakları, solunum sistemi modeli ve bulmacalardan olumaktadır. Veriler, ANOVA ile analiz edilmitir. Analiz sonuçları, oluturmacı yaklaımla tasarlanan öretimin örencilerin baarılarını ve solunum sistemi konusunu anlama düzeylerini pozitif etkiledii ortaya koymutur. Ayrıca öretim öncesi belirlenen kavram yanılgılarının öretim sonrasında ortadan kalktıı ve bu açıdan oluturmacı öretim modelinin daha baarılı olduu tespit edilmitir. Çalımanın son aamasında ise; Solunum Sistemi ile ilgili kavramları örencilerin daha iyi anlamalarını salayabilecek öneriler sunulmutur. Anahtar Sözcükler: Oluturmacı Örenme, Solunum Sistemi, Fen Eitimi GR Bilimsel okur yazarlık, fen bilimlerinin doasını bilmek, bilginin nasıl elde edildiini anlamak, fen bilimlerindeki bilgilerin bilinen gerçeklere balı olduunu ve yeni kanıtlar toplandıkça deiebileceini algılamak, fen bilimlerindeki temel kavram, teori ve hipotezleri bilmek ve bilimsel kanıt ile kiisel görü arasındaki farkı algılamak olarak tanımlanmaktadır (Çepni, 1996). Kiisel ve toplumsal geliim, bilimsel okur yazarlıkla ve fen eitimi ile dorudan ilikilidir. Kiileri bilimsel okur yazar haline getirebilmek, onları, hayatta karılaacakları problemlere çözüm üretebilecek duruma getirmek için, bilgi nedir, bilgiinsan ilikisi nasıldır, günümüzde nasıl bir insan tipi istiyoruz ve bunun nedeni nedir, bunun için eitim öretimin düzenlenmesi nasıl olmalıdır sorularına cevap verilmesi gereklidir. Eer fen eitiminin daha gerçekçi ve kalıcı olması isteniyorsa, aldıkları eitim, örencileri gerçek hayatta karılaabilecekleri problemlerle ba edebilecek ekilde çeitli becerilerle donatabilmelidir (Bacı-Kılıç, 2001). Bilgi; algılama, ileme, deerlendirme, muhakeme etme sonucu zihinde üretilen, insanın dı dünyaya ilikin algısını deitiren veya bir bilinmeyeni açıklayan anlam parçası (veya kümesi) olarak tanımlanabilir (Özden, 2003). nsanın dı dünyadan duyuları yoluyla aldıı, bilgi deil ancak veri olabilir. Verilerin, bilgi olabilmesi için, duyu organları tarafından alınıp beyinde ilenmesi, anlamlandırılması ve insanın kendi düüncesinin bir parçası haline getirilmesi gerekir. Günümüzde örencilerin beyinlerinin ansiklopedik bilgilerle doldurulması yerine, onların, olayları derinliine kavramalarını, eletirel düünme yeteneklerini gelitirmelerini salayan, örenci ve öretmen etkileimini ön plana çıkaran çada bir yaklaımın uygulanması gerekmektedir. Yani, eitim ortamı, bilgi aktarmak yerine bilgi üretmeye yönelik düzenlenmelidir. Çünkü, ancak bu ekilde yetien bir kii günümüz insanından beklenen, düünen, problemlere çözüm önerileri sunabilen, kendine güvenen, eletiren, rekabet edebilen, iletiim kurabilen, gerekli donanıma sahip ve toplumda kendine yer bulabilen bir birey olabilir. Oluturmacı Örenme nsanın bilgiye olan ihtiyacı hızla gelien bilim ve teknoloji sebebiyle artmaktadır. Bu nedenle bilgi, en önemli güç haline gelmitir. Birey ve toplum bu gelimeleri göz önünde bulundurarak çada dünyadaki yerini alabilir. Bilginin doası ve örenme, oluturmacılıın temel dayanaı olmutur (Brooks ve Brooks, 1993). Oluturmacılık, öretimle ilgili deil, örenme ile ilgili bir yaklaımdır. Oluturmacılıın özünde, örenenin bilgiyi yapılandırması ve uygulamaya koyması vardır (Demirel, 2000). *Balikesir University, Institute of Science, Science Education Student, mbgultepe@hotmail.com ** Assist. Prof. Dr., Balikesir University *** Assist. Prof., Balikesir University, olcaysinan@yahoo.com 523

Oluturmacılıa dayanan öretimin en önemli özellii, örenenin bilgiyi yapılandırmasına, oluturmasına, yorumlamasına ve gelitirmesine fırsat vermesidir. Alıılmı yöntemde öretmen bilgiyi verebilir ya da örenenler bilgiyi kitaplardan veya baka kaynaklardan edinebilirler. Ama bilgiyi algılamak, bilgiyi yapılandırmak ile e anlamlı deildir. Örenen, yeni bir bilgi ile karılatıında, dünyayı tanımlama ve açıklama için önceden oluturduu kurallarını kullanır veya algıladıı bilgiyi açıklamak için yeni kurallar oluturur (Brooks ve Brooks, 1993). Son yıllarda, Türkiye de de örencinin merkeze alındıı, aktif örenmeyi amaçlayan çalımalar yapılmaktadır. Milli Eitim Bakanlıınca oluturmacı yaklaım kullanılarak yeni Fen Bilgisi Programı uygulamasına balanmıtır. Ayrıca örencilerin yanlı kavramalarının tespit edilmesi amacıyla çeitli alanlarda çalımalar yapılmaktadır (Karamustafaolu ve ark., 2002; Çalık ve ark., 2006; Çepni ve ark., 2006; Darçın ve ark., 2006; Sinan ve ark., 2007; Köse, 2007; 2008). Gürol (2002) yaptıı çalımada oluturmacı yaklaımın uygulamadaki zorluuna atıfta bulunarak sınıfta oluturmacı tasarımın uygulanabilirlik durumunu belirlemeye çalımıtır. Aratırmada Fırat Üniversitesi Teknik Eitim Fakültesi son sınıflarda Rehberlik ve Uyumsuz Çocukların Rehberlii ünitelerinde oluturmacı örenme özelliklerine göre çevrimiçi destekli grup çalıması ile sınıf ortamındaki grup çalımasının baarı düzeyleri karılatırılmıtır. Aratırma sonunda, oluturmacı yaklaımla çevrimiçi destekli grup çalıması ile kontrol grubundaki grup çalıması arasında deney grubu lehinde anlamlı fark bulunmutur. Nakibolu (1999), aratırmasında, kimya öretmen adaylarının eitiminde oluturmacı örenme modelinin örenci baarısına etkisini konu edinmitir. Deney grubunda yapısalcı örenme modeline ait stratejiler kullanılarak, kontrol grubunda ise geleneksel yöntem kullanılarak kimyasal balar, katılar ve sıvıların oluumu ile hibritleme konuları ilenmitir. Uygulama sonunda, hazırlanan test ile her iki grubun baarı durumları karılatırılmı ve deney grubunun kontrol grubuna göre daha baarılı olduunu göstermitir. Lin Wan-Ju (1998), Tayvan da, oluturmacı yaklaımla biyoloji öretiminde yeniden yapılanmanın etkilerini aratırmıtır. Aratırmada, dört biyoloji konusu seçilmi (sinir sistemi, insanda dolaım sistemi, evrim ve omurgalılarda sınıflama) ve her bir konunun temel kavramlarına dayanan açık uçlu tartıma soruları ve örenci cevapları kullanılarak bir öretim uygulanmıtır. Bu örenme uygulamasında örenciler dier düüncelere saygılı ve uyumlu davranmılardır. Analizde; video-teyp notları, röportaj notları, öretmen ve örencilerin tuttukları notlar göstermitir ki, örenciler birlikte örenirken, doayı ve önemli bilimsel içerikleri anlamlandırırken daha pozitif sonuçlar elde edebilmektedir. Yager (1991), makalesinde oluturmacı örenme teorisinin dayandıı temel prensiplerden bahsetmitir. Makalede, oluturmacı yaklaımın evrim teorisi ile olan ilikisine dikkat çekilerek, her ikisinin denge kavramında birletii vurgulanmıtır. Bunun yanında örenmenin sosyal bir içerikte gerçekletiine deinilmitir. Ayrıca yanında oluturmacı modelin en iyi çalıabilecei fen sınıfını karakterize eden noktalar belirtilmitir. Christianson ve Fisher (1999), geleneksel ve oluturmacı örenme yöntemlerine göre ilenen difüzyon ve osmoz kavramlarının örenilmesinde örenci baarılarını kıyaslamılardır. Analiz sonunda, deney grubu örencilerinin kontrol grubu örencilerine göre daha baarılı olduu rapor edilmitir. Solunum sistemi ile ilgili günümüze kadar çok az sayıda çalımanın olduu görülmektedir. Daha önce yapılan çalımaların çounda fotosentez ve solunum kavramlarını birlikte ele alarak deiik öneriler verilmitir (Pfundt ve Duit, 2007). Bu aratırmalardan birinde Tekkaya ve Balcı (2003) lise örencilerinin fotosentez ve bitkilerde solunum konularında kavram yanılgılarını saptamaya çalımıtır. Çalımanın sonucunda aratırmacılar örencilerde çok sayıda bilimsel olarak kabul edilemeyen fikirlerin olduunu saptamıtır. Benzer bir çalıma da Bacanak ve ark. (2004) tarafından yapılmıtır. Aratırmacılar ilköretim 5. ve 8 sınıf örencilerinin fotosentez ve solunum kavramlarını anlama düzeylerini ve kavram yanılgılarını karılatırmalı olarak ortaya koymutur. Çakır ve Yürük (1999) oksijenli ve oksijensiz solunum konusundaki kavram yanılgılarının tespiti için bir test hazırlamı ve deiik yanılgılar tespit etmilerdir. Yaman (2005) ise, solunum zinciri konusunda simülasyonla desteklenmi bir bilgisayar programının örenme ve ilgiye olan etkisini aratırmıtır. Çalımanın veri analizi sonucu, programın örencilerin bilgi kazanımı ve bilginin kullanımında pozitif yönde etkili olduu görülmütür. Alparslan ve ark. (2003) kavramsal deiim öretiminin 11. sınıf örencilerinin solunum konusunu anlamalarına etkisini aratırmıtır. Deney grubuna geleneksel ve kontrol grubuna da kavramsal deiim modeli ile öretim yapılmıtır. Her iki gruba da gelitirdikleri testi hem öretim öncesi hem de öretim sonrası uygulayıp sonuçları analiz etmiler. Kavramsal deiim öretiminin geleneksel öretime göre çok daha baarılı olduunu ortaya koymulardır. 524

Kao (2007) kırsal kesim ve kentte yaayan çocukların solunumun tanımı ile ilgili alternatif kavramlarını aratırmıtır. Çalıma sonucunda her iki grup örencide de ortak alternatif kavramların olduunu belirlemilerdir. Kao (2007) bu kavramların çeitlilik gösterdiklerini, birbirleri ile ilikili olduunu bir çounun çevre faktörlerinden meydana geldiini belirtmitir. Aratırmanın Amacı Bu aratırmanın amacı, Fen Bilgisi dersinde Solunum Sistemi konusunda oluturmacı yaklaıma göre hazırlanıp uygulanan öretim yönteminin, geleneksel Fen Bilgisi öretim yöntemine göre 6. sınıf örencilerinin baarıları üzerindeki etkisini ve oluturmacı yaklaım ile geleneksel yöntemin örenme süreci ve ürününü nasıl etkilediini belirlemektir. Aratırmanın Önemi Solunum sistemi, ilköretim altıncı sınıf Fen Bilgisi dersi içinde Vücudumda Neler Var? Çevreyi Nasıl Algılıyoruz? ünitesinin temel konularından biridir. lköretimin temel eitim olması ve tüm bireylere zorunlu olmasından hareketle, kiilerin kendi vücutlarının ileyiini ve salıını öncelikle örenmesi, sistemlerini birbirleriyle ilikilendirmesi hem kiinin kendisi hem de toplum açısından büyük önem taımaktadır. nsanlar öncelikle kendi vücutlarını iyi tanımalı, sistemlerini ilikilendirebilmeli, koruyabilmeli, aynı zamanda kendi vücutları hakkında yanlı ve eksik bilgiye sahip olmamalıdırlar. Bu çalıma, Milli Eitim Bakanlıı nın ve yapılan ünite analizlerinin belirledii hedeflere göre, oluturmacı yaklaım esas alınarak hazırlanmı, çeitli çalıma yapraklarını, modelleri, kavram haritalarını, bulmacaları vb. içermekte ve bir öretim modeli sunmaktadır. Hazırlanan öretim modelinin örencilerin solunum sistemini daha iyi örenmeye hizmet edecei ve öretmenler için bir rehber model olacaı düünülmektedir. Çalıma Grubu YÖNTEM Aratırmada, ön test-son test kontrol gruplu model kullanılmıtır. Çalıma grubu Balıkesir ili merkezindeki bir ilköretim okulunda 2004-2005 eitim öretim yılında okuyan altıncı sınıf örencileridir (Tablo 1). Deney grubuna hazırlanan öretim modeli, kontrol grubuna ise geleneksel öretim modeli uygulanmıtır. Deney ve kontrol gruplarında uygulamaya deneyim ve yetenek açısından fark olmaması için aratırmayı yürüten aynı Fen Bilgisi öretmeni katılmıtır. Tablo 1. Çalıma grubunun daılımı Kontrol Grubu Deney Grubu Cinsiyet Kız Erkek Kız Erkek Örenci Sayısı 17 14 12 21 Toplam 31 33 Aratırma öncesinde, konunun kendi içinde ve dier konularla olan ilikisinin belirlenebilmesi, hedef ve kazanımların düzenlenebilmesi amacıyla konunun içerik analizi ve aamalılık ilikisi yapılmı, ders planı ve uygulanan model ile ölçme aracı bu dorultuda hazırlanmıtır. Aratırmacı tarafından oluturmacı yaklaıma uygun ders planları hazırlanmıtır. Öretim modeli biyoloji eitimi alanında uzmanların görüleri alınarak gelitirilmitir. Veri Toplama Konu baarı testi oluturulurken uzman kiilerin görüleri alınmı, bu dorultuda testte deiiklikler yapılmı ve test gelitirilmitir. Bunun yanı sıra Milli Eitim Bakanlıı Fen Bilgisi altıncı sınıf programı ile solunum sistemi konusuna ait hedef ve davranılar incelenmitir. Ayrıca test hazırlanırken konuya ait içerik analizinden ve ölçme aracı belirtke tablosundan yararlanılmıtır. Testte her bir hedef için soruların bulunmasına da özen gösterilmitir. Konuya ait kavramları ve dier konulara ait kavramlarla ilikisini görmek amacıyla kavram haritası hazırlanmı, test hazırlanırken bu kavram haritası dikkate alınmıtır. 525

Gelitirilen testteki on sorudan iki tanesi açık uçlu, üç tanesi doru kavramları verilen boluklara yerletirme, üç tanesi karılatırma, iki tanesi de çoktan seçmeli tiptedir. Hazırlanan bu test deney ve kontrol gruplarına ön test ve son test olarak uygulanmıtır. Uygulama Solunum sistemi ile ilgili deiik kaynaklardan yararlanarak ve uzman görüü alınarak çalıma yaprakları hazırlanmıtır. Solunum sistemindeki organların modelleri yapılmıtır. Ayrıca kartonlar üzerine hava kesecikleri, kılcal damarlar ve mitokondrinin büyütülmü ekilleri çizilerek derste kullanılmıtır. Bunların yanı sıra solunum sistemi ile ilgili toplam 20 kavram içeren bir bulmaca hazırlanmıtır. Konunun, örenci tarafından ilgi çekici olmasını salamak için daha önceden yapılmı ünite analizi ve kavram analizinden yararlanılarak konu anlatım metni hazırlanmıtır. Bu metni dersten önce örencilerin okuması istenmitir. Literatür taraması ve ön test ile örencilerin bazı kavram yanılgıları belirlenmi ve bunlara dikkat edilerek deney grubundaki dersler planlanmıtır. Dört ders saati (4x40 dk.) boyunca yukarıda bahsedilen materyaller kullanılarak örencilerin aktif katılımı ile deiik etkinlikler yapılmıtır. Soluumda Ne Var?, Akcier Kapasitem, Akcier Modeli, Nefes Alıp-Verme balıkları ile verilen ve örencilerin düünmelerini salayacak ve günlük yaamla ilikili olan birçok etkinlik yapılmı/yaptırılmıtır. Verilerin Analizi Aratırmada problem ve alt problemlerin yanıtlanmasında varyans analizinden yararlanılmıtır. Oluturmacı yaklaıma göre tasarlanan öretim modeli ile geleneksel yönteme göre ilenen dersin uygulandıı sınıflardaki örenciler arasında Solunum Sistemi konusuna yönelik baarı düzeyleri arasında anlamlı bir fark var mıdır? alt probleminin yanıtlanması için ilikili örneklemler (tekrarlı ölçümler) için tek faktörlü ANOVA istatistik tekniinden yararlanılmıtır (Büyüköztürk, 2003). Yukarıda verilen istatistik ilemleri uygulayabilmek için konu baarı testi puanlanmıtır. Baarı testini uygulamada aratırmacının beklentisi, örencilerin bildiklerini ölçmenin yanında, onların yanlı kavramalarını örenebilmek ve bu yanlı kavramaların düzeltilmesi yönünde model hazırlamaktır. Bu amaçla, genel insan ekli üzerine solunum ve sindirim sistemlerinin çizilmesi, örencilerin çizerken neler düündüünü belirtmesi, sistemler içerisinde yer alan kavramları açıklaması, solunum sisteminin ileyii ve salıının korunması ile ilgili fikirlerini ifade etmeleri istenmitir. Örencilerin verdii cevaplar gruplanmı ve madde analizi yapılarak puanlanmıtır. Ayrıca analizde ve yorumda kullanılmak üzere anlama düzeyi analiz ölçei düzenlenmitir (Abraham ve Williamson, 1994). Tablo 2 de bu ölçek gösterilmitir. Tablo 2. Anlama düzeyi analiz ölçei ANLAMA DERECES SMGE KRTERLER Tam Anlama TA Geçerli yanıtın tüm bileenlerini içeren cevaplar Bütün bileenleri olmamakla birlikte geçerli yanıtın bir kısmını içeren cevaplar, Kısmî Anlama KA Bir yanlı kavramanın iaret eden fakat kavramın anlaıldıını gösteren cevaplar Anlamama A Cevap yok, ilgisiz cevap Öretim öncesi ve sonrası uygulanan test sorularının puanlaması aaıda verilen tabloda detaylı bir ekilde açıklanmıtır (Tablo 3). Tablo 3. Analiz için hazırlanan puan tablosu SEÇENEK AÇIKLAMA Soru No Doru Yanlı Tam Anlama Kısmi Anlama (TA) (KA) Anlamama (A) Toplam 1a (Çizim) - - 5 2,5 0 5 1a (Anlatım) - - 5 2,5 0 5 1b (Çizim) - - 5 2,5 0 5 1b (Anlatım) - - 5 2,5 0 5 2a - - 2 0 0 2 2b - - 2 0 0 2 2c - - 2 0 0 2 2d - - 2 0 0 2 526

SEÇENEK AÇIKLAMA Soru No Doru Yanlı Tam Anlama Kısmi Anlama (TA) (KA) Anlamama (A) Toplam 2e - - 2 0 0 2 2f - - 2 0 0 2 2g - - 2 0 0 2 2h - - 2 0 0 2 3 (Nefes alma) 6 0 6 0 0 6 3 (Nefes verme) 6 0 6 0 0 6 4 (Hava girii) 6 0 6 0 0 6 4 (Hava çıkıı) 6 0 6 0 0 6 5 5 0 5 0 0 5 6 (1) - - 3 0 0 3 6 (2) - - 3 0 0 3 7 (Girenler) - - 4 0 0 4 7 (Oluanlar) - - 6 0 0 6 8 5 0 5 0 0 5 9 4 0 4 0 0 4 10 - - 10 0 0 10 Toplam 100 Açıklama ve çizim gerektiren sorularda tüm bileenleri içeren geçerli yanıta tam puan verilirken, kısmi anlamaya tam puanın yarısı verilmitir. Seçenekli ve karılatırmalı sorularda doru yanıta tam puan verilirken yanlı yanıt puansız bırakılmıtır. Boluk doldurma sorularında altıncı soru hariç her doru kavrama iki puan verilirken, altıncı soruda ise her doru kavram üç puan ile deerlendirilmitir. Testin onuncu sorusunda, on adet hastalık adından her biri doru bir puanla deerlendirilmitir. Örnek olarak; Alınan hava aızdan girer sonra yutaa gider sonra da yemek borusuna gider (Ön Test Deney Grubu-ÖD 31) cevabına puan verilmezken, hava burundan alınarak sırasıyla gırtlak, soluk borusu, bron ve oradan da akciere ulaır (Son Test Deney Grubu-SD 7) cevabına tam puan verilmitir. Aynı soruda Dıarıdan alınan hava nefes borusundan geçer akcier ve kalbe gider (ÖD 20) cevabına ise tam puanın yarısı verilmitir. Grupların Denklii BULGULAR VE TARTIMA Aratırmada grupların denkliine bakmak için, örencilere uygulanan ön test baarı puanlarının varyans analiz sonuçlarına bakılmıtır (Karasar, 1999). Hazırlanan konu baarı testi, deney ve kontrol gruplarına ön test olarak uygulanmıtır. Deney ve kontrol grubu deneklerinin ön test uygulamasından aldıkları puanların aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıtır (Tablo 4). Tablo 4. Ön test puanlarının aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları Denek Sayısı (N) Aritmetik Ortalama (X) Standart Sapma (SS) Kontrol Grubu 31 34,52 14,17 Deney Grubu 33 35,67 12,77 Bu farkın anlamlı olup olmadıını sınamak amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıtır. Bununla ilgili sonuçlar Tablo 5 te verilmitir. Tablo 5. Grupların ön test puanlarının varyans analizine ilikin bulgular Varyans Kaynaı KT Kareler Toplamı Sd Serbestlik derecesi KO Kareler Ortalaması F Deeri P Gruplar arası 21,15 1 21,15.117.734 Gruplar içi 11245,07 62 181,37 Toplam 11266,23 63 Tablo 5 te ön test puanlarının tek yönlü varyans analizi sonuçlarına bakıldıında, 0.117 olarak hesaplanan F deeri 0.01 anlamlılık düzeyinde anlamsız bulunmutur [F(1,62) = 0.117, p>.01]. Sonuçlardan da anlaılacaı üzere, ön test puanlarının aritmetik ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmadıı ortaya çıkmıtır. Yani deney ve kontrol grupları birbirine denk olarak kabul edilebilir. 527

Örenci Cevapları Aratırmanın bu bölümünde her bir soru teker teker ele alınarak örencilerin cevapları irdelenmitir. Her iki gruptaki örencilerin ön ve son testteki cevapları tablolarda verilmitir. Ayrıca örencilerde tespit edilen bilimsel olarak kabul edilemez açıklamalara da tablolardan sonra yer verilmitir. 1. Soru: Testin birinci sorusunda, sadece dı hatları belirtilen bir insan ekli çizilmi, dıarıdan alınan hava (a ıkkı) ile yemek ve suyun izledii yolun (b ıkkı) çizilmesi istenmi ve bu çizimlerin nedeni sorulmutur. Tablo 7 ve Tablo 8 de bu soruya ait deney ve kontrol gruplarının ön test ve son testteki baarı durumu gösterilmitir. Tablo 7. Birinci sorunun a ıkkındaki baarı durumu Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı Doru Çizim (TA) 6 14 7 29 Doru Anlatım (TA) 3 5 5 14 Kısmen Doru Çizim (KA) 4 2 3 1 Kısmen Doru Anlatım (KA) 4 8 1 5 Yanlı Çizim (A) 2 15 5 3 Yanlı Anlatım (A) 5 18 9 14 Bo (A) 19-18 - Tablo 8. Birinci sorunun b ıkkındaki baarı durumu Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı Doru Çizim (TA) 6 13 5 18 Doru Anlatım (TA) 4 6 4 8 Kısmen Doru Çizim (KA) 5 2 3 2 Kısmen Doru Anlatım (KA) 5 8 6 8 Yanlı Çizim (A) 4 10 6 11 Yanlı Anlatım (A) 6 11 4 15 Bo (A) 16 6 19 2 Tablolarda görüldüü gibi örencilerin doru cevaplarının son testte arttıı göze çarpmaktadır. Ancak deney grubundaki örencilerin doru çizim ve doru anlatımlarındaki artıın çok daha fazla olduu görülmektedir. Bunun yanı sıra örencilerin yanlı çizim ve yanlı açıklamaların da arttıı göze çarpmaktadır. Örencilerin bu soruyla ilgili açıklamaları incelendiinde öretim öncesinde, bilimsel olarak kabul edilemeyen birçok açıklamalarına rastlanmıtır. Bunlardan bazıları aaıda verilmitir: Hava soluk borusundan geçerek akciere gider, oradan diyaframa sonra mideye geçer sonrada baırsaklara gider (ÖD 2) Dıarıdan alınan hava ilk önce burundan geçer. Hava soluk borusundan karacier ve akciere ulaır (ÖD 14) Dıarıdan alınan hava nefes borusundan geçer akcier ve kalbe gider (ÖD 20) Hava soluk borusundan karaciere gider (ÖD 32) Dıarıdan alınan hava karaciere gider (ÖK 21) Dıarıdan alınan hava yutaktan yemek borusuna, yemek borusundan da kalbe gider (ÖK 23) Hava burundan alınır yemek borusundan geçer akcierleri doldurur (ÖK 25) Alınan hava aızdan girer sonra yutaa gider sonra da yemek borusuna gider (ÖD 31) Hava burnumuzdan giriyor, burundaki sümüksü yapı tarafından temizleniyor. Soluk borusundan brona oradan da hava keseciklerine giriyor. Vücuda oksijeni veriyor, vücuttan karbondioksiti alıyor (SD 2) 528

Nefes alırken havayı burundan alırız. Çünkü burundaki akıkan olan mukus havayı tozlardan arındırır. Hava burundan sonra yutaa gider. Yutak yemek borusunu kapatarak havayı soluk borusuna gönderir. Hava soluk borusundaki mukusla temizlenir. Hava bronlara ulaır ve hava iki tarafa da gönderilir. Hava bronlardan bronçuklara geçer, bronçuklardan alveollere geçer. Alveollerden oksijen kana geçer (SD 14) Özellikle deney grubu son testinde örencilerin büyük bir çounluu dıarıdan alınan havanın izledii yolu doru çizmi ancak, çizimlerini yaparken ne düündükleri sorusuna doru çizim yapanların yarıya yakını cevap verememitir. Bu durum, örencilerin bildiklerini yazabilme davranılarında eksiklikler olduunu düündürmektedir. Hem deney hem de kontrol grubunda sindirim sistemi konusu geleneksel yöntemle ilenmi olduundan, yine deney grubu son testinde daha iyi görülecei gibi, yemek ve suyun izledii yolun çizim ve anlatımının havanın izledii yolun çizim ve anlatımına göre doru yanıtlanma oranı daha azdır. Geleneksel yöntemle uygulanan model arasında bu soru bazında fark olutuu görülmektedir. Uygulanan ön test sonuçlarından da görülecei gibi, örencilerin bu konuyla ilgili kavramları özellikle sindirim sistemindeki kavramlarla karıtırdıı, solunum organlarının doru sıralanıında da eksiklikleri olduu ortaya çıkmıtır. Bu soru, örencilerin yanlı inançları ve deneyimleri sonucu ortaya çıkan davranılar olarak tanımlanan kavram yanılgılarına iaret etmektedir. Bulunan kavram yanılgıları aaıda belirtilmitir: Dıarıdan alınan hava mideye gider Nefes sadece aızdan alınır Siyah çizimle gösterilen akcier karacierdir Yediimiz besinler, yemek borusundan direkt olarak baırsaa geçer Kaburgalar arası kaslar kasılınca nefes verilir Yemek borusu ile nefes borusu tektir Karacier midenin devamında bulunur Hava burundan alınır, aızdan verilir Solunum sonucunda su çıkıı olmaz Solunum sistemi hastalıklarından korunmak için aı olunmaz Örencilerin imdiye kadar gördükleri kitap, dergi ve benzeri kaynaklarda (Güngör ve ark., 2002) akcierlerden birinin kapalı olarak gösterilmesi, bu organın karacier olarak algılanmasına neden olduu düünülmektedir. lköretim üçüncü sınıfta görülen solunum sistemi konusunun, ön testlerden de anlaılacaı üzere yaklaık üç yıl sonra etkisinin azaldıı görülmütür. Solunum sistemi konusu ekil, ema, model ve birebir organ gösterimiyle öretilmeli, örenciler aktif hale getirilmelidir. Örencinin aktif hale getirilerek hazırlanan örenme modelinin uygulandıı deney grubunda ön test sonucunda kavram yanılgısına tutulan örencilerin ön test ve son test cevapları incelenirse hazırlanan modelin etkili olduu söylenebilir. 2. Soru: Testin ikinci sorusunda solunum sistemi organları ekil üzerinde harflendirilmi ve bu harflerin karısına kavramların yazılması istenmitir. Ön test ve son test sonuçları Tablo 9 da gösterilmitir: 529

Tablo 9. kinci soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı ORGANLAR TA A TA A TA A TA A Gırtlak 2 29 17 14 1 32 22 11 Nefes Borusu 14 15 21 10 15 18 28 5 Kaburgalararası Kaslar 0 31 6 25 0 33 25 8 Akcier 9 22 25 6 8 25 28 5 Bron 1 30 19 12 0 33 29 4 Kalp 20 11 29 2 18 15 30 3 Hava Kesecikleri 1 30 7 24 2 31 15 18 Diyafram 8 23 27 4 10 21 31 2 Solunum organlarının adları ve bu kavramların ekil üzerinde gösteriminde ön testlerde; gırtlak, kaburgalar arası kaslar, bron ve hava kesecikleri örencilerin tamamına yakını tarafından önceden bilinmemektedir. Bunun yanında nefes borusu, akcier, kalp ve diyafram kısmen bilinmektedir. Solunum sistemindeki ana organlar konu ilenmeden önce kabaca bilinmekte, detaylar hakkında bilgi eksiklii görülmektedir. Testin ikinci sorusunun analizi sonucunda, deney grubu örencilerinin son testlerinde kontrol grubuna göre kavram bilgilerinin ve uygun kavramları ekil üzerinde göstermelerinin daha doru olduu saptanmıtır. Model üzerinde yapılan çalımalar, soluk borusu ve akcierin örenci grupları tarafından kesilerek ve elle temas edilerek incelenmesinin baarıyı arttırdıı düünülmektedir. Dier kavramlara göre hem deney hem de kontrol grubunda hava kesecikleri kavramı istenilen derecede örenilememitir. Ayrıca kontrol grubunda kaburgalar arası kaslar kavramı da tam olarak örenilememitir. 3. Soru: Testin üçüncü sorusunda, solunum organları ekli üzerinde kaburgalar arası kasların ve diyaframın hareketlerini belirten ve havanın giri çıkıını gösteren oklar gösterilmi ve bu oklara numaralar verilmitir. Bu hareketlerin nefes almada ve nefes vermede hangi oklar yönünde olacaı sorulmutur. Sorudaki amaç nefes alma ve nefes verme mekanizmasının ekil üzerinde gösterimini ölçmektir. Üçüncü soru ile ilgili bulgular Tablo 10 da gösterilmitir. Tablo 10. Üçüncü soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı SOLUNUMDAK OLAYLAR TA A TA A TA A TA A Diyaframın leyii 13 18 17 14 12 21 19 14 Kaburgalararası Kasların leyii 4 27 9 22 5 28 11 22 Hava Giri Çıkıı 18 13 23 8 18 15 25 8 Cevaplar incelendiinde solunum olayındaki hava giri çıkıı örencilerin çou tarafından anlaılmı, diyafram ileyii kısmen anlaılmı, kaburgalar arası kasların solunumdaki ileyii yeterince anlaılamamıtır. Ayrıca deney ve kontrol grubu örencileri arasında nefes alıp verme mekanizmasındaki ileyi bilgileri açısından bir fark olmadıı tesit edilmitir. 4. Soru: Testin dördüncü sorusunda, diyafram kasının kasılması, gevemesi, göüs boluunun genilemesi, daralması, kaburgalar arası kasların gevemesi ve kasılması olaylarından hangilerinin vücuda hava giriinde, hangilerinin hava çıkıında olduu sorulmutur. Örencilerden, verilen olaylarla hava girii ve hava çıkıı arasında tabloda eletirme yapmaları istenmitir. Bu sorunun cevapları ile ilgili anlama düzeyi Tablo 11 de verilmitir. 530

Tablo 11. Dördüncü soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı SOLUNUMDAK OLAYLAR TA A TA A TA A TA A Diyafram kasının kasılması 15 16 22 9 17 16 27 6 Diyafram kasının gevemesi 15 16 22 9 17 16 25 8 Kaburgalar arası kasların kasılması 12 19 15 16 17 16 22 11 Kaburgalar arası kasların gevemesi 12 19 15 16 17 16 24 9 Göüs boluunun daralması 13 18 22 9 14 19 22 11 Göüs boluunun genilemesi 13 18 22 9 14 19 22 11 Bu sorudaki amaç üçüncü sorudan farklı olarak soluk alıp verme mekanizmasındaki olayların adlarının ne derecede örenilebildiinin ölçülmesidir. Olayların özellikle deney grubunda doru örenildii, kontrol grubunda ise kaburgalar arası kasların ileyiinin kısmen anlaıldıı saptanmıtır. Ayrıca deney grubundaki örencilerin dı solunum mekanizmasındaki olayların adlarını örendikleri ancak özellikle kaburgalar arası kasların ileyiinin üçüncü soruda yanlı cevaplandırılması ve dördüncü soruda olay sorulduunda doru yanıtların artması örencilerin bu olayı kavramsallatıramadıını göstermektedir. 5. Soru: Bu soru Solunum sisteminin üst kısımlarının iç yüzeyinin sümüksü madde (mukus) ile örtülü olması ne iimize yarar? eklinde üç önermenin verilip doru cevabın arandıı çoktan seçmeli bir sorudur. Bu soruya ait bulgular Tablo 12 de verilmitir. Tablo 12. Beinci soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı TA A TA A TA A TA A 14 17 20 11 14 19 29 4 Deney grubuna uygulanan modelde konunun bu kısmı hem tartıma hem de tebeir tozu ve sıvı el sabunu kullanılarak gösteri deneyi eklinde ilenmi, aynı zamanda koyun soluk borusunun yapısı anlatılırken mukusun görevi açıklanmıtır. Kontrol grubunda ise mukusun hangi solunum organlarının iç yapısında bulunduu ve görevleri düz anlatım yoluyla örencilere aktarılmıtır. Deney ve kontrol grubunda ön test sonuçlarının çok yakın olduu ancak deney grubu son testinde kontrol grubu son testine göre baarının daha yüksek olduu saptanmıtır. Bu sonuca göre oluturmacı örenmeye göre tasarlanan etkinliin daha baarılı olduu ve baka öretmenler tarafından da kullanılabilecei önerilebilir. 6. Soru: Testin altıncı sorusunda ise; bir ekilde bronçua balı birçok hava kesecii çizilmi, dier ekilde ise bir hava kesecii ve bir kılcal damar büyütülerek gösterilmitir. Kanın gaz bakımından kirli kandan temiz kana geçmesi sırasındaki deiim boluklara kavram yerletirme eklinde sorulmutur. Elde edilen sonuçlar Tablo 13 te belirtilmitir. Tablo 13. Altıncı soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı TA A TA A TA A TA A 14 15 19 12 16 17 25 8 Örencilerin altıncı soruya verdikleri yanıtlar incelediinde her iki gruptaki tam anlamanın arttıı, anlamamanın ise azaldıı görülmektedir. Deney grubundaki örencilerin daha baarılı oldukları da göze çarpmaktadır. Bu soruyla aynı zamanda örencilerin ön testlerde ve son testlerde çeitli kavram yanılgılarına sahip oldukları belirlenmitir. Bunlardan bazıları öyledir: 531

Damardan oksijen çıkar, damara karbondioksit girer. (ÖD 7, ÖD 10, ÖD 11, ÖD 15, ÖK 3, ÖD 16, ÖD 23) Kirli kan çıkar, temiz kan girer. (SK 3) Su alveole girer. (SD 3) Oksijen girer su çıkar. (SD30) Karbonhidrat girer hava çıkar. (SD29) Bu durum örencilerin ön testlerdeki bilgilerinin çok eksik olduunu, konu ilendikten sonra bu eksikliklerin büyük ölçüde giderildiini, ancak gerek solunum sistemi gerekse sindirim sistemi kavramlarının bazı karııklıklara sebep olduunu göstermektedir. Deney grubunda, etiketlere örenciler tarafından kavramların yazılıp model üzerindeki boluklara yapıtırılmasının kavram yanılgılarını azaltmada etkili olduu düünülmektedir. 7. Soru: Yedinci soruda kesit alınarak çizilen mitokondri ekli üzerinde hücresel solunumda bu organele giren ve solunum sonucunda oluan maddeler boluk doldurma eklinde sorulmutur. Soruya ait bulgular Tablo 14 te belirtilmitir. Tablo14. Yedinci soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı MADDELER TA A TA A TA A TA A Besin 7 24 10 21 8 25 22 11 Oksijen 8 23 12 19 9 24 22 11 Enerji 3 28 8 23 4 29 24 9 Karbondioksit 4 27 14 17 6 27 21 12 Su 6 25 10 21 5 28 20 13 Yukarıdaki Tablo 14 te görüldüü gibi, öretim sonrası örencilerin tam anlamalarının özellikle deney grubundaki örencilerde arttıı göze çarpmaktadır. Buna paralel olarak anlamama oranlarında da kayda deer azalmaların olduu saptanmıtır. Ön test sonuçlarında mitokondrinin solunumdaki rolü hakkında örencilerin çok azının bilgi sahibi olduu, bilenlerinse özellikle enerji kavramı hakkındaki bilgilerinin eksik olduu belirlenmitir. Bu ünitenin hemen öncesinde, altıncı sınıfın ilk ünitesi olan Canlının ç Yapısına Yolculuk ünitesinde hücre ve organelleri örencilere geleneksel yöntemle anlatılmıtır. Ders kitabında ise organeller alt alta yazılmı ve yanlarında çok kısa bir ekilde görevleri belirtilmitir. Uygulanan ön testte bu konudaki bilgilerin çok eksik olduu ortaya çıkmıtır. Ön test sonuçlarında kavram yanılgılarının daha çok temiz kan, kirli kan, mineral gibi kavramlarda olduu görülmütür. Bazı örenci cevapları u ekildedir: Mitokondriden temiz kan ve besin çıkar (ÖD 4) Mitokondriden hava ve mineral çıkar (ÖD 30) Son testte ise, özellikle kontrol grubunda örencilerin mitokondriye giren maddelerle solunum sonunda mitokondride oluan maddeleri birbirine karıtırdıkları gözlenmitir. Mitokondriden çıkan oksijen ve besin (SK 30) Mitokondriye giren karbondioksit, mitokondriden çıkan hava (SD 22) Bunun yanında örencilerin vitamin, mineral, karbonhidrat gibi sindirim sistemiyle ilgili kavramları karıtırdıkları, bazılarının da besinlerin sindirilmeden mitokondriye ulamakta olduunu düündükleri saptanmıtır. Bu durum hem sindirim sisteminin tam anlaılmadıını hem de örencilerin sistemler arası ilikiyi zihinlerinde oluturamadıklarını göstermektedir. Bunun salanabilmesi için sistemlerin birbirinden baımsız örenilmemesi gerektii, yatay ve dikey ilikilerin doru bir ekilde kurulmasının uygun olacaı düünülmektedir. 532

8. Soru: Sekizinci soruda solunum sonucunda bir hücrede oluan karbondioksitin vücuttan atılırken izledii yol üçerli dört organ grubu halinde verilmi ve bu grupların sıralanması istenmitir. Soruya ait bulgular Tablo 15 te gösterilmitir. Tablo 15. Sekizinci soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı TA A TA A TA A TA A 7 24 13 18 8 25 27 6 Tablodan da anlaılacaı üzere ön testlerde doru cevaplar oldukça az iken özellikle deney grubunda, öretim sonrası, istenilen seviyeye ulaılmıtır. Deney grubunda dersin ilenmesi sırasında örenci gruplarına organ isimleri verilmi, oksijen ve karbondioksitin solunumda izledii yolların sıralamasının her grubun sözcüsü tarafından söylemesi istenmitir. Böylece hem ders elenceli hale getirilmitir hem de sonuçlar kontrol grubuna göre daha olumlu olmutur. Bu ekilde örencilerin derste daha aktif olmaları, kendilerini ifade edebilmeleri salanmı ve bu da örenmeye olumlu yönde bir katkı salamıtır. 9. Soru: Bu soru, solunum sisteminin salıının verilen önermelerden hangilerinin yapılması durumunda korunabileceidir. Elde edilen sonuçlar Tablo 16 da gösterilmitir. Tablo 16. Dokuzuncu soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı TA KA A TA KA A TA KA A TA KA A 7 20 4 23 2 6 8 18 10 32-1 Soruya örencilerin verdikleri cevaplar incelendiinde dikkat çekici iki nokta görülmektedir. Birincisi, ilköretimde temel salık kurallarının ve hastalıklardan korunma yollarının örenilmesinin çok önemli olduu düünülürse, deney grubu son testinde neredeyse tüm örencilerin doru yanıt vermeleri hedefe ulaıldıını göstermektedir. Burada asıl etkenin konu ilenmeden önce evde okunmak üzere verilen konu anlatım metni ve solunum sistemi kavramları kullanılarak hazırlanan bulmaca olduu düünülmektedir. kinci nokta ise, Gece odada bitki bulundurmak önermesinin deney grubu son testinde doru yanıtlandırılması, kontrol grubu son testinde ise kısmen doru yanıtlandırılmasıdır. Bu durumun, deney grubu son testinde, konu ilenmesi esnasında, solunumda alınıp verilen gazların yanı sıra fotosentezle de ilikili anlatılması, örnekler verilerek tartıma yapılmasıyla salandıı düünülmektedir. Bu veriler, oluturmacı örenmenin geleneksel yönteme göre ne derece üstün örenme saladıını gösteren bir sonuç olarak ele alınabilir. 10. Soru: Testin son sorusunda solunum sisteminin salıının korunmaması durumunda ne gibi sorunlarla ve hangi hastalıklarla karılaılacaı sorulmutur. Bu soruya örencilerin verdikleri cevaplar aaıdaki tabloda verilmitir (Tablo 17). Tablo 17. Onuncu soruya ait bulgular Kontrol Grubu Örenci Sayısı Deney Grubu Örenci Sayısı HASTALIK TA A TA A TA A TA A Grip 3 28 12 19 5 28 17 16 Astım 2 29 3 28 1 32 10 23 Nefes Darlıı - 31 2 29 7 26 8 25 Kızamık 4 27 16 15-33 11 22 Kızamıkçık - 31 9 22-33 8 25 Kabakulak - 31 5 26-33 12 21 Verem 3 28 12 19-33 18 15 Bronit - 31 11 20 4 29 20 13 Nezle - 31 7 24 1 32 16 17 Zatürre - 31 9 22-3 4 29 Su Çiçei - 31 6 25-33 16 17 533

Tabloda verilenler incelendiinde, örencilerin baarı düzeylerinin son testte arttıı ve deney grubundaki baarının kontrol grubuna göre daha yüksek olduu görülmektedir. Doru cevaplanma oranı yüksek olan hastalıkların örencilerin yakınlarında ya da kendi yaantılarında sık rastladıkları hastalıklar olduu görülmütür. Deney grubunda konu ilenirken örencilerin bu hastalıkları tartıarak kendilerinin bulmaları ve bir örencinin hastalıkları tahtaya yazması, verilen örneklerle tehlikeli durumların sezilmesini ve hastalık adlarının hatırlanmasını salamıtır. Fakat yine de istenilen seviyeye ulaılamamıtır. Hastalıkların adlarının olu biçiminin ve ne gibi sorunlara yol açtıının daha kalıcı örenilebilmesi için bu hastalıklarla ilgili görsel materyaller kullanılması gerektii düünülmektedir. Bu hastalıkların yanında tifo, dizanteri, kolera, difteri, tetanos, menenjit, AIDS, kanser gibi hastalıkların da örenci cevaplarında olduu belirlenmitir. Örencilerden bir kısmının solunum sistemi hastalıklarıyla bu hastalıkları karıtırdıkları için, bir kısmının da aklına gelen tüm hastalıkları yazdıklarından böyle bir sonuçla karılaıldıı tahmin edilmektedir. statistik Bulgular Oluturmacı yaklaıma göre hazırlanan öretim modeli ve geleneksel yönteme göre ilenen dersin örenci baarısında deney öncesine göre deney sonrasında gözlenen söz konusu deimelerin anlamlı bir farklılık gösterip göstermediine ilikin ilikili örneklemler (tekrarlı ölçümler) için tek faktörlü ANOVA istatistik tekniinden yararlanılmıtır. Hesaplanan ANOVA sonuçları Tablo 18 de verilmitir. Tablo 18. Ön test Son test puanlarının ANOVA sonuçları Varyans KT Sd KO F Kaynaı Kareler Toplamı Serbestlik derecesi Kareler Ortalaması Deeri P Denekler Arası 28313,87 63 Grup(Birey/Grup) 3622,68 1 3622,68 9.09.004 Hata 24691,19 62 398,24 Denekler çi 18678,94 62 Ölçüm(Ön test-son test) 9946,97 1 9946,97 182.37.000 Grup Ölçüm 2881,91 1 2881,91 28.13.000 Hata 6350,05 62 102,42 Toplam 46992,82 125 Yukarıdaki Tablo 18 e göre oluturmacı yaklaıma uygun öretim modeli ve geleneksel öretim yöntemlerine göre ders alan örencilerin konu baarı testi sonuçlarında deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdii, yani farklı ilem gruplarında olmak ile tekrarlı ölçümler faktörlerinin örencilerin konu baarıları düzeylerinin anlamlı olduu bulunmutur. [F(1,62) = 28.138, p<.01]. Bu bulgu, oluturmacı yaklaım modeline göre hazırlanan dersin ilendii deney grubu ile geleneksel yönteme göre hazırlanan dersin ilendii kontrol grubu örenci baarılarındaki artı arasında anlamlı bir farkın olduunu göstermektedir. SONUÇ VE ÖNERLER Sonuç Tablo 18 ve Tablo 19 da verilen örencilerin ön ve son testteki baarı puan ortalamalarına göre hazırlanan grafik aaıda verilmitir. 534

75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 Baarı Ön ve Son Test Ortalama Deerleri 35,6667 Ön Test 34,5161 69,3333 Son 49,1935 ekil 1. Ön test Son test Ortalama Deerleri Deney Kontrol Testler Grafikte (ekil 1) de açıkça görüldüü gibi, deney grubundaki örencilerin son test baarıları kontrol grubundakilere göre daha yüksektir. Bu sonuç oluturmacı örenmeye göre hazırlanan öretim modelinin geleneksel yönteme göre daha baarılı olduunu çarpıcı bir ekilde ortaya koymaktadır. Ayrıca geleneksel öretim yönteminin uygulandıı kontrol grubunun örenci baarısı ön test-son test puan ortalamaları arasında son test lehine anlamlı fark olması bu yöntemin de belirli bir oranda baarı saladıını göstermitir. Sonuçlar, Gürol (2002), Nakibolu (1999) ve Ramirez (2002) gibi aratırmacıların elde ettii sonuçlara benzerlik göstermekte olup, uygulanan oluturmacı yaklaıma uygun hazırlanan öretim yönteminin daha etkili olduunu ortaya koymaktadır. Öneriler Aratırmadan elde edilen veriler ııında aaıda öneriler sunulmutur: Fen Bilgisi dersinde, kavramların örenilmesinde, örencilerin tüm duyularını kullanarak aktif örenmenin gerçeklemesi salanmalıdır. Öretmenlerin, yeni yöntem ve teknikler konusunda yeterli olabilmesi için, verilen hizmet içi eitim daha verimli hale getirilmelidir. Bunun için üniversitelerin Eitim Fakülteleriyle ibirlii yapılmalı, gerekli kurslar düzenlenmelidir. Fen Bilgisi deneylerinde basit, kolay bulunur, gerçee daha yakın araç gereçler kullanılmalı, her bir deneyin alternatifi olmalı ve her bir deney örenciler tarafından gerçekletirilebilir olmalıdır. Öretmen adaylarının laboratuvarda deney kurma, gelitirme ve uygulama becerisine sahip olabilmeleri için bu dorultuda eitilmeleri salanmalıdır. Yapılan uygulama sonucunda örencilerin bildiklerini yazabilme davranılarında eksiklikler olduu belirlenmitir. Bu sorunun giderilebilmesi için bata Türkçe dersi olmak üzere tüm derslerde örencilere düüncelerini özgürce söyleyebilme ve yazabilme imkanı sunulmalıdır. Örencilerin örendiklerinin ne derece kalıcı olduunu anlayabilmek için öretimden yaklaık altı ay kadar sonra geciktirilmi son test uygulanıp sonuçlar deerlendirilebilir. Bunun yanı sıra örencilerde tespit edilen bilimsel olarak kabul edilemez fikirlerin kavram yanılgısı olduuna karar verebilmek amacıyla daha fazla sayıda örenci grubu ile çalıılabilir ve örencilerle görümeler yapılmalıdır. KAYNAKLAR Abraham, M. R., Williamson V M. (1994). A Cross-Age Student Understanding of Five Chemistry Concept. Journal of Research and Science Teaching, 31(2), 147-165 Alparslan, C., Tekkaya, C., Geban, Ö., (2003). Using the Conceptual Change Instruction To Improve Learning. Journal of Biological Education, 37(3), 133-37 Alzatea, O. E. T., Puig, N. S., (2007). High-school Students Conceptual Evolution of the Respiration Concept from the Perspective of Giere s Cognitive Science Model. International Journal ofscience Education, 29 (2) 215-248 535

Bacanak, A., Küçük, M., Çepni, S., (2004). lköretim Örencilerinin Fotosentez ve Solunum Konularındaki Kavram Yanılgılarının Belirlenmesi: Trabzon Örneklemi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 17, 67-80 Brooks, G., M. G. Brooks., (1993). The Case for Constructivist Classrooms, Virginia, ASCD Alexandria,. Büyüköztürk,., (2003). Sosyal Bilimler çin Veri Analizi El Kitabı, Pegem A Yayıncılık, Ankara Christianson, R. G., Fisher, K. M., (1999). Comparison of Student Learning about Diffusion and Osmosis in Contructivist and Traditional Classrooms. International Journal of Science Education, 21(6), 687-698 Çakır, S. Ö., Yürük, N. (1999). Oksijenli ve Oksijensiz Solunum Konusunda Kavram Yanılgıları Tehis Testinin Gelitirilmesi ve Uygulanması. III. Fen Bilimleri Eitimi Sempozyumu, MEB. ÖGYM., Çalık, M., Ayas, A., Coll, R. K., (2006). A Constructivist-Based Model For The Teaching of Dissolution of Gas in A Liquid. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 7(1), http://www.ied.edu.hk/apfslt/ (Temmuz, 2006) Çepni, S., Ta, E., Köse, S., (2006). The Effects of Computer-Assisted Material on Students Cognitive Levels, Misconceptions and Attitudes towards Science. Computers & Education, 46(2), 192 205 Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D.,ve Turgut, M. F., (1996). Fizik Öretimi. Milli Eitimi Gelitirme Projesi Hizmet Öncesi Öretmen Eitimi Deneme Basımı, 31-44 Ankara Darçın, E. S., Bozkurt, O., Hamalosmanolu, M., Köse, S. (2006). Determination of Elementary Students Level of Knowledge and Misconceptions about Greenhouse Effect. International Journal of Environmental and Science Education, 1(2), 104 115 Demirel, Ö., (2000). Eitimde Program Gelitirme. Pegem A Yayınevi, Ankara Güngör, B., Dökme,., Ülker, S., Yıldıran, F. N., Aydınlı, R., Ba, Z. B., (2002). lköretim Fen Bilgisi-6 Ders Kitabı. MEB, stanbul. Gürol, M., (2002). Aktif Örenmeyi Temel Alan Oluturmacı Örenme Tasarımının Uygulanması ve Baarıya Etkisi. NTIE Bildiriler Kitabı, Sf: 82-95, zmir Kao, H. L., (2007). A Study of Aboriginal and Urban Junior High School Students Alternative Conceptions on the Definition of Respiration. International Journal of Science Education, 29, 4(19) 517 533 Karamustafaolu, S., Ayas, A., Cotu, B., (2002). Sınıf Öretmeni Adaylarinin Çözeltiler Konusundaki Kavram Yanilgiları ve Bu Yanılgıların Kavram Haritasi Teknii ile Giderilmesi, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eitimi Kongresi, ODTÜ Eitim Fakültesi, 16-18 Eylül, Ankara Karasar, N., (1999). Bilimsel Aratırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Daıtım, s:118 Köse, S., (2007). The Effects of Concept Mapping Instruction on Overcoming 9th Grade Students Misconception about Diffusion and Osmosis. Journal of Baltic Science Education, 6(2), 16 25 Köse, S., (2008). Diagnosing Student Misconceptions: Using Drawings as a Research Method. World Applied Sciences Journal, 3(2), 283-293. Bacı-Kılıç, G., (2001). Oluturmacı Fen Öretimi. Kuram ve Uygulamada Eitim Bilimleri, 1, 9-22 Lin, W. J., (1998). The Effects Of Restructuring Biology Teaching by a Constructivist Teaching Approach An Action Research. Paper presented at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching (71st, San Diego, CA, April 19-22). Nakibolu, C., (1999). Kimya Öretmeni Eitiminde Bütünletirici (constructivist) Örenme Modelinin Örenci Baarısına Etkisi. DEÜ, Buca Eitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 11, 426-438 Özden, Y., (2003). Örenme ve Öretme, Pegem A Yayıncılık, Ankara Ramirez, R. Anne, M., Oviedo, N., Maria C., (2002). Discrepant Questioning as a Tool To Build Complex Mental Models of Respiration. http://aets.chem.pitt.edu. (Mayıs, 2006) Pfundt, H. and Duit, R., Bibliography: Students'alternative frameworks and science education, Kiel, Germany: Institute for Science Education at the University of Kiel. ubat (2007). Sinan, O., Köse, S., Aydın, H., Gezer, K., (2007). Prospective Science Teachers Conceptual Understanding about Proteins and Protein Synthesis. Journal of Applied Sciences, 7(21), 3154 3166. Tekkaya, C., Balcı, S., (2003). Örencilerin Fotosentez Ve Bitkilerde Solunum Konularındaki Kavram Yanılgılarının Saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 24: 101-107 Yager, R. E., (1991). The Constructivist Learning Model. The Science Teacher, 58(6), 52-57. Yaman, M., (2005). Solunum Zinciri Konusunda Simülasyonla Desteklenmi Bir Bilgisayar Programının Örenme ve lgiye Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 29: 222-228 536