Genel bilgiler Başlıca aşağıdakiler olmak üzere farklı devrilme stabilitesi türleri vardır: Sürüş sırasında devrilme stabilitesi Devrilme sırasında devrilme stabilitesi Vinç kullanırken devrilme stabilitesi Devrilme ve sürüş sırasında devrilme stabiliteleri ortak temel prensiplere dayalıdır. Devrilme stabilitesi, aracın yuvarlanma yaşamadan yan kuvvetleri yönetebilmesidir. Yüksek ağırlık merkezi veren üstyapılı araçlarda düşük ağırlık merkezine sahip araçlara kıyasla devrilme riski daha fazladır. Yuvarlanma risklerine örnekler: Virajları alırken Sıvı veya uygun şekilde sabitlenmemiş yükler gibi kolayca hareket edebilen yükleri taşırken. Araç eğimli veya yumuşak bir yüzeydeyken devrilme sırasında. Bir vinçle kaldırılırken Aşağıdaki belgelerde daha fazla bilgi bulunabilir: Üstyapı uyarlama braketleri Takviye Şasi çerçeveleri Alt çerçeve ile etkileşim Alt şasi ve bağlantısının seçilmesi Çekme üniteleri Damperli kamyonlar Genel bilgiler Scania CV AB 2017, Sweden 1 (15)
Sürüş veya devrilme sırasında devrilme stabilitesi Devrilme stabilitesi, şasinin ön ve arka kısımları arasındaki yüksek şasi sertliğinden ve dengesinden etkilenebilir. Normalde dengeyi arttırmanın en iyi yolu arka uca göre genellikle daha zayıf olduğu için ön ucun sertlik seviyesini arttırmaktır. Genel bilgiler Üstyapının ağırlık merkezi ve yük de stabiliteyi etkiler. Bu nedenle, ağırlık merkezinin olabildiğince düşük yerleştirilmesi tavsiye edilir. Devrilme stabilitesinin kontrolü Brüt araç ağırlığı (GVW) 40 ton üzeri olan ve yüksek ağırlık merkezine sahip araçların devrilme stabilitesini kontrol edin. Genel bir kaide olarak, ağırlık merkezi ile tekerlek izi genişliğinin yarısı arasındaki çizgi, yatay düzlemde 70 den az bir açı oluşturuyorsa devrilme stabilitesi kabul edilebilir seviyededir, şekle bakınız. Sürüş sırasında devrilme stabilitesini hesaplama Bir Scania bayii, ADR hesaplaması için bir hesaplama programı kullanarak devrilme stabilitesinin analiz edilmesine yardımcı olabilir 1. ADR gereklilikleri yukarıda sözü geçen genel kaideden daha bağlayıcıdır. 330 793 Program boji, süspansiyon ve stabilizatör çubuğu gibi özel seçimlere bağlıdır ve çekici kombinasyonları dışında tüm kamyon tiplerinde kullanılabilir. Program aynı zamanda maksimum yük ADR gerekliliğini karşılamak için, üstyapı ağırlık merkezinin maksimum izin verilen yüksekliğini de hesaplar. Δ = Delta 1. Tehlikeli maddelerin yollarda kullanımına ilişkin AB yönetmeliği. Scania CV AB 2017, Sweden 2 (15)
ADR araçları için devrilme stabilitesi Genel bilgiler ÖNEMLİ! ADR güvenlik yönetmeliklerini R111'i karşılaması gereken FX, OL, AT tipi ADR araçlarda, stabilite gerekliliklerinin karşılandığını doğrulamak için bir hesaplama ve test gerekir. Hesaplamaları yapma ile ilgili yardım için bir Scania bayiisi ile iletişime geçin. Scania CV AB 2017, Sweden 3 (15)
Devrilme sırasında devrilme stabilitesi Devrilme sırasında devrilme stabilitesi UYARI! Damperli bir kamyonun normal kullanım sırasında devrilme riski olmamalıdır. Kullanılacağı ortamda hesaplamalar ve test yaparak damperli kamyonun stabilitesini sağlayın. Devrilme sırasındaki stabilite aşağıdaki etkileşim faktörlerine bağlıdır: Yükü desteklemek için zemin kapasitesi Ağırlık merkezi konumu Şasi yuvarlanma sertliği Üstyapının bükülme sertliği Stabilize edici ekipman, boji engelleme gibi Devrilme sırasında pratik idare Scania CV AB 2017, Sweden 4 (15)
Damperli kamyonlar için stabilite testi Devrilme sırasında devrilme stabilitesi ÖNEMLİ! Bazı pazarlarda, işleme alınmadan önce damperli kamyonların bir stabilite testine tabi tutulmaları şart koşulur. Bir damperli kamyon stabilite testi aşağıdaki gibi yapılır: 1. Test sırasında devrilmeye başlarsa damperli kamyonu destekleyebilmek için uygun bir ekipman yerleştirin. 2. Brüt araç ağırlığına erişene kadar damperli kamyonu yükleyin. 3. Bir taraftaki tekerlekleri 200 mm yükseklikteki bir rampa üzerine (resme bakın) koyun veya aracı yanlara yakl. 5 eğim yapan bir yüzey üzerine yerleştirin. 4. Yükleme kapağını açın, üstyapıyı önceden belirlenmiş çeşitli eğim açılarına eğin ve şunları dikkate alın: Platform sapması Yay sıkıştırması Şasi çerçevesi burulması ve paralel yer değiştirme 5. Testi ve test sonuçlarını not edin. 377 704 Scania CV AB 2017, Sweden 5 (15)
Aracın devrilme stabilitesinin arttırılması Devrilme ve sürüş sırasındaki devrilme stabiliteleri ortak temel prensiplere dayalıdır. Bu nedenle aşağıdaki tavsiyeler devrilme stabilitesine de uygulanabilir. Devrilme sırasında devrilme stabilitesi Devrilme koşulları zeminin eğimine, yük desteği kapasitesine ve üstyapının tasarımına bağlı olduğu için, büyük farklılıklar gösterir. Devrilme sırasında iyi bir stabilite için temel gereklilik bükülme sertliğinin şasi ön ve arka kısmı arasında iyi dengelenmiş olmasıdır. Arka kısım devrilme mafsalı için yüksek düzeyli bir bükülme sertliği sunar, ama şasinin ön kısmının arka kısma oranla çok az bükülme sertliğine sahip olmaması çok önemlidir. Araç özelliği Ön ve arka yayların olabildiğince sert olması gerekir ancak hareket edebilirlik ve sürüş konforu da dikkate alınmalıdır. Ön stabilizatör çubuğu devrilme stabilitesini arttırır, ancak daha da önemlisi, damperli kamyona iyi sürüş özellikleri verir. Seçenek fabrikada mevcutsa arka stabilizatör çubukları tavsiye edilir. Şasinin arka ucuna bükülme açısından sert bir uç kirişi takılmalıdır. Scania CV AB 2017, Sweden 6 (15)
Devrilme sırasında devrilme stabilitesi Üstyapı önerileri Arka devrilme desteği şaftı ile en arkadaki şasi çerçevesi destek noktası (yayın arka yay tutucusu, ilave aks tutucusu veya denge bojisi tutucusu) arasındaki mesafenin mümkün olduğunca kısa olduğundan emin olun. Çapraz desteklenmiş bir alt şasi ile birlikte kısa mesafe, katlanma ve bükülmeye karşı bir çıkıntı ile sonuçlanır, bu da devrilme sırasında platformun yanal olarak yer değiştirmesini önler. Yaprak yaylı süspansiyona sahip araçlarda bir boji engelleme cihazı kullanın. Havalı süspansiyonlu araçlarda iyi bir stabilite sağlamak için, arka hava körükleri devirmeden önce boşaltılmalıdır. Bir devirme stabilizörü kullanın. Eğilmeye karşı sert bir kiriş fabrika tarafından belirtilmemişse üstyapı imalatçısı tarafından takılmalıdır. Scania CV AB 2017, Sweden 7 (15)
Dış yük taşıyıcısı olan araçlar için devrilme stabilitesi Aşağıdaki kılavuzlar, bir dış yük taşıyıcısı olan araçlar için geçerlidir. Dış yük taşıyıcısı, araç gövdesinin dışında bir yük taşıyan ve bir ağırlık merkezi olan ekipmandır. Örneğin: Vinç veya taşıma kamyonu Beton pompalı kamyon Döner platformlu merdiven kamyonu Ön yükleyici kamyon Dış yük taşıyıcısıyla çalışırken stabilite aşağıdaki faktörlere dayalıdır: Şasi tasarımı Yükün ağırlığı Ekipmanın çalışma alanındaki konumu. Yüzey eğimli veya yumuşak olup olmadığına. ÖNEMLİ! Ekipmanı monte eden kişi, stabilite testinin yürütülmesini ve bir sertifikanın verilmesini sağlamakla yükümlüdür. Scania CV AB 2017, Sweden 8 (15)
Stabilite faktörü Aşağıda vinçlerle kaldırma için temel prensiptir: Stabilize edici moment: Devrilme hattının araç yanına etki eden tüm ağırlıklar stabilize edici momenti (Ts) arttırır. Devrilme momenti: Devrilme hattının vinç yanına etki eden tüm ağırlıklar devrilme momentini (Tt) arttırır. Stabilite faktörü (n) stabilize edici momentin devrilme momenti ile bölünmesinin sonucudur. Stabilite faktörü 1,4 veya üzeri olduğunda iyi bir stabilite elde edilir. Ts Tt = n Hesaplamaya gerek yoktur. Bir stabilite testi ile onaylanmalıdır (bazı ülkelerde bunun istisnası vardır). 377 705 Scania CV AB 2017, Sweden 9 (15)
Stabilite faktörü hesaplamasına örnekler D Örnek 1: Araç arkasındaki vinç = İki destek ayağı, montaj parçaları ve yağ ile uzatma kirişlerinin toplam ağırlığı E P = Destek ayakları olmadan vinç ağırlığı = Maksimum kol uzunluğunda vincin maksimum kaldırma kapasitesi = Ön aksta yüksüz araç ağırlığı = Arka aksta yüksüz araç ağırlığı A B 90 D + A + C + E P B = n C 379 493 Scania CV AB 2017, Sweden 10 (15)
Örnek 2: 3 akslı araçlarda ekstra destek ayakları ve kabin arkasındaki vinç D = İki destek ayağı, montaj parçaları ve yağ ile uzatma kirişlerinin toplam ağırlığı E G4 = Destek ayakları olmadan vinç ağırlığı = Ekstra destek ayaklarının ağırlığı 90 P = Maksimum kol uzunluğunda vincin maksimum kaldırma kapasitesi = Ön aksta yüksüz araç ağırlığı = Arka aksta yüksüz araç ağırlığı A B D + A + C + E + G4 F = n P B G4 F C 379 494 Scania CV AB 2017, Sweden 11 (15)
Örnek 3: 4 akslı ve çift ön akslı araçlarda ekstra destek ayakları ve kabin arkasındaki vinç D Not: Ağırlık, ön aksların arasında yer alır. E 90 = İki destek ayağı, montaj parçaları ve yağ ile uzatma kirişlerinin toplam ağırlığı = Destek ayakları olmadan vinç ağırlığı G4 = Ekstra destek ayaklarının ağırlığı P = Maksimum kol uzunluğunda vincin maksimum kaldırma kapasitesi = Ön aksta yüksüz araç ağırlığı = Arka aksta yüksüz araç ağırlığı A B D + A + C + E + G4 F = n P B G4 Not: ve boyut E devrilme hattının dışındaysa E aşağıdaki gibi paydaya taşınır: F C D + A + C + G4 F = n P B + E 379 495 Scania CV AB 2017, Sweden 12 (15)
Örnek 4a: Arkaya monte edilmiş vinç D + C P B + E = n Not: Bu örnekte devrilme hattı vinç merkezinden geçtiğinden dolayı, hesaplamaya dahil edilemez. UYARI! Vinci asla aracın ilave aksı kalkmış durumdayken kullanmayın. ÖNEMLİ! Stabilite bu yönde çok büyük olduğundan, arkaya doğru kalkan ağır vinç aşırı derecede yüksek gerilimlere neden olabilir. 90 E C B D P 379 496 Scania CV AB 2017, Sweden 13 (15)
Örnek 4b: Arkaya monte edilmiş vinç A + C + E P B = n Not: Bu örnekte devrilme hattı ön aks merkezinden geçtiğinden dolayı, hesaplamaya dahil edilemez. C E P 90 A B 379 497 Scania CV AB 2017, Sweden 14 (15)
Örnek 5: Arkaya monteli vinç ve ekstra destek ayakları G4 P = İki destek ayağı, montaj parçaları ve yağ ile uzatma kirişlerinin toplam ağırlığı = Destek ayakları olmadan vinç ağırlığı = Ekstra destek ayaklarının ağırlığı = Maksimum kol uzunluğunda vincin maksimum kaldırma kapasitesi = Ön aksta yüksüz araç ağırlığı = Arka aksta yüksüz araç ağırlığı G4 F D C D + A + C + E + G4 F = n P B Not: ve boyut E devrilme hattının dışındaysa E aşağıdaki gibi paydaya taşınır: P D + A + C + G4 F P B + E = n E 90 A B 379 498 Scania CV AB 2017, Sweden 15 (15)