Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume: 3 Issue: 12 Summer 2010

Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume: 3 Issue: 12 Summer 2010 KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKL LETMELERDE SÜREKL ETM GEREKSNM: BOZÜYÜK LÇES ÜZERNE BR ARATIRMA THE NEED OF CONSTANT TRAINING IN SMALL AND MEDIUM SIZED ENTERPRISES: THE CASE STUDY IN BOZÜYÜK Salim ENGEL Özet Günümüzde iletmeler küresel bir dünyada faaliyet göstermekte, iletiim ve biliim teknolojilerindeki gelimelerle birlikte sürekli bir deiim olmaktadır. Bu durum, iletme çalıanlarının yeni deiim ve gelimelerden haber edilmesini, eitim verilmesini ve hazırlanmasını gerektirmektedir. Bu da iletmelerde sürekli bir eitim ihtiyacı yaratmaktadır. Faaliyetlerini etkin ve verimli bir ekilde sürdürmek durumunda olan Küçük ve Orta Ölçekli letmeler (KOB) çaın gelimelerini izlemek durumundadırlar. Günümüzün en önemli deerlerinden birisi bilgi olup, bilginin üretim sürecinde kullanılması iletmelerin katma deeri yüksek ürünler elde etmelerini salamaktadır. Sürekli gelien ve deien bir ortamda bilginin üretim sürecinde kullanılmasında insan kaynaklarının önemi büyük olup, insan kaynaklarının sürekli olarak güncel bilgiyle donatılması gerekir. Bu balamda iletmelerde sürekli eitim yapılmasının önemi büyüktür. Bu çalıma Bilecik li Bozüyük lçesinde yapılmıtır. Veriler anket yoluyla toplanmı olup, SPSS istatistik programında analiz edilmitir. Çalımada Bilecik ili Bozüyük ilçesinde bulunan KOB lerin sürekli eitim konusundaki durumları deerlendirilmitir. Anahtar Kelimeler: KOB, Eitim, Sürekli Eitim, Bilgi. Abstract In recent times, the enterprises have been operating globally and there has been a constant change through the developments in communication and informatic teknologies. Under these conditions, it is a must to inform the workers, to train them and to prepare them for new technologies. This creates a necessity for constant training. Small and medium sized enterprises, that should carry on their activities effectively and productively, follow the contemporary developments in order to survive in the global world. One of the most important values of the our age is information and the use of information in the stage of production helps the enterprises to develop the products having higher added value. Because the human resource has great importance in the use of information the production stage, the human resource department should equip with updated information. In this context, the constant training in the enterprises is quite important. This study was conducted in Bozüyük, a town of Bilecik city, Data were collected through a quesstionnaire and analyzed by using SPSS. In the study, the periodical training cases of the small and medium sized enterprises in Bozüyük is evaluated. Key Words: Small and Medium Sized Enterprises, Training, Constant Training, Information 1-GR Günümüzde iletmelerin küresel bir dünyada faaliyet göstermeleri, iletiim ve biliim teknolojilerindeki gelimeler dikkate alındıında dinamik bir yapının varlıı görülmektedir Bu yapı içinde Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi Eskiehir Meslek Yüksekokulu

408 sürekli deiimler yaanmakta ve gelimeler olmaktadır. Bu deiim ve gelimeler iletmeleri de etkilemektedir. letmeler de küresel yapı içinde faaliyetlerini sürdürmek, rekabet koullarının gereini yerine getirebilmek için deiime ve geliime ayak uydurmak zorundadırlar. Bu, iletme çalıanlarının yeni deiim ve gelimelerden haber edilmesini, eitim verilmesini ve yeni duruma hazırlanmasını gerektirmekte olup, bu da iletmelerde sürekli bir eitim ihtiyacı dourmaktadır. Burada üzerinde durulması gereken KOB lerin bu eitim ihtiyacını ne zaman, ne kadar algılayabildikleri ve eitime ne derece önem verdikleridir. Günümüzün önemli gelimelerinden birisi bireylerin ve kurumların gittikçe artan bir düzeyde eitime önem vermeleridir. Kurumlar özellikle iyi yetimi insan kaynaklarını tercih etmekte, çalıma hayatı boyunca da sürekli eitimle kendilerini gelitirmelerine ve yenilemelerine olanak yaratmaktadır. Bu durum, iletmelerin insan kaynaklarının, entelektüel sermayenin üretim sürecindeki önemini ve yarattıı katma deeri fark ettiklerini göstermektedir. Dier bir deyile iletmeler fiziki varlıklara yaptıkları yatırıma benzer ekilde insan kaynaklarına da yatırım yapmaktadırlar. Dier yandan iletmeler nitelikli insan kaynaklarını iletmeye kazandırabilmek ve iletmede tutabilmek için önemli gayretler göstermekte, nitelikli elemanı kaybetmek istememektedir. Bu tür insan kaynaklarının iletmelere salayacaı önemli katkılar ve farklılıklar olmaktadır. Bu balamda iletmeler insan kaynaklarının yenilikçilik ve yaratıcılıından yararlanmak, güncel bilgilerle donatarak kendilerini yenilemeleri ve gelitirmeleri için sürekli eitimin önemi büyüktür. Dier yandan günümüzün önemli deerlerinden birisi de bilgidir. Bilgi birikimi dünyada her gün artarak ve katlanarak hızla çoalmaktadır. Bilgi çaı diye adlandırılan çaımızda bilgiyi kullanabilen ve üretim sürecine katabilen iletmeler katma deerli ürünler üreterek farklılık yaratabilmekte ve bu iletmeye rekabette üstünlük salayabilmektedir. Bilgiyi iletmeye kazandırmanın en iyi yollarından birisi sürekli eitim ile iletme çalıanlarının güncel bilgilerle donatılmasını salamaktır. Bu çalımada KOB lerde sürekli eitim ihtiyacı üzerinde durulmu ve Bilecik li Bozüyük lçesindeki KOB ler üzerine bir aratırma yapılmıtır. Veriler anket yoluyla toplanmı ve SPSS istatistik programında analiz edilmitir. 2-SÜREKL ETM VE ÖNEM Son yıllarda sürekli eitim veya yaam boyu eitim kavramları üzerinde durulmaktadır. Sürekli eitim gündemin ilk sıralarında yer almakta ve iletmeler entellektüel sermayelerini gelitirebilmek için bilgiye ve eitim çalımalarına aırlık vermektedirler. Eitim en genel anlamıyla, insanları belli amaçlara göre yetitirme sürecidir. Bu süreçten geçen insanın kiilii farklılaır. Bu farklılama eitim sürecinde kazanılan bilgi, beceri, tutum ve deerler yoluyla gerçekleir. (Fidan vd, 1994:12) Eitim bireyin davranılarında istendik deiiklik yapma sürecidir (Ertürk,1984:12) Ülkelerin ve toplumların sosyo-ekonomik geliimi açısından eitimin önemi büyüktür. Eitim, toplumsal bir geliim ve ilerleme aracı olarak kullanılmaya balanılmasından bu yana, kalkınan tüm corafyaların en önemli enstrümanıdır. Hemen hemen çou Avrupa ülkesi, kalkınma ve çadalama hedefine ulaırken, yasadıkları süreçlerde eitim ana itici etken olarak gözlemlenmektedir(beyciolu vd, 2008:370). Ekonomik büyüme, üretimi arttıracak teknolojinin gelimesi, doal kaynakların en iyi ve akılcı biçimde kullanılması ile mümkündür. Bunu salayan ise eitilmi insan gücüdür. Eitim kurumlarının ekonomik kalkınmaya yardımcı olması için okullarda bireylere çada teknolojiye uygun bilgi ve becerilerin kazandırılması her düzeyde ve alanda kalkınmanın gerektirdii nitelikli ve nicelikte insan gücünün yetitirilmesi gerekmektedir. (Fidan vd, 1994:67). Dier bir deyile eitim, üretim ve hizmette kalitenin yükseltilmesi ürünün üretimi ve tüketimi sürecinde meydana gelebilecek hataların ve kazaların azaltılması, maliyetlerin düürülmesi, satı ve hizmet sunumunda nitel ve nicel yönden gelimenin salanması, karların yükseltilmesi, vergi gelirlerinin ve tasarrufların arttırılması amacıyla igücüne verilen temel meslek ve beceri eitimi yanında igörene çalıma hayatı süresince bilgi, beceri, davranı ve verim düzeyini yükseltici planlı eitim etkinlikleridir. (Taymaz vd, 1997: 13, Akt. Kıngır vd, 2006:37) Günümüzde youn bir bilgi üretimi gerçeklemekte, iletiim araçları üretilen bilgilerin hızlı bir ekilde paylaımına olanak vermekte ve dolayısıyla örenilmi bilgilerin güncelliini kaybetmesine neden olmaktadır. Güncel bilgilere ulamak için sürekli bir eitime gereksinim duyulmaktadır Sürekli eitim, tam gün okul ya da üniversite örenimini bitiren belli bir örenim basamaından ayrılan gençler ile yetikinlere yaamları boyunca sürekli olarak örenme ve yetime olanakları salanmasını öngören eitim

409 anlayııdır(tdk). Sürekli eitim, zorunlu örenim çaı dıına çıkmı kimselerin, yaamlarının herhangi bir aamasında hissettikleri örenme gereksinmelerini karılamak üzere düzenlenmi, mesleki ya da genel eitim etkinlikleri veya programlarını kapsamaktadır. Bilim ve teknolojide ve toplumsal kurumlarda gözlenen hızlı deiimler, bir yandan farklı niteliklerdeki igücünün görev tanımlarında öte yandan yetikinlerin gelime evrelerine göre deien rollerinde deimelere yol açarak, insanın sürekli örenmeye olan gereksinmesini daha youn hissettirmitir. Sürekli eitim programları, örgün önlisans, lisans ve lisansüstü programlara göre eitim yeri, zamanı ve konusu, hedef grubu bakımından oldukça farklıdır. Sürekli eitim programları, görece kısa sürelidir; somut eitim gereksinmelerine, sorunlara odaklanır; yer ve zaman bakımından yetikinlerin gereksinmelerine göre esnek bir yapı içinde planlanır ve yürütülür. Sürekli eitimin hedef grubu yetikinlerdir; yetikinlerde örenme çocukların ve gençlerin örenmesine göre farklılıklar taır. Sürekli eitim programları, mesleki gelitirme, toplumsal yaamın niteliini iyiletirme, kendini gerçekletirme ve özdoyum salama, demokrasi kültürünü gelitirme ve temel tamamlayıcı eitim salama amaçlarına dönük eitim etkinliklerini içerir(tural,http://arsiv.ankara.edu.tr/text/yazicidostu.php?yad=646). Günümüzde küresellemeyle birlikte faaliyetler sınırlar ötesi bir ekilde yürütülmektedir. Ekonomide yaanan deiim surecinde beeri sermayenin üretim fonksiyonundaki aırlıı artmakta, insangücü ülkeler için giderek daha deerli bir kaynak haline dönümektedir. Bu kaynaktan sürdürülebilir büyüme ve sosyal içermeyi salama mücadelesinde daha verimli yararlanabilmek için yaam boyu eitim tüm ülkelerde kritik öneme sahip bir araç olarak ön plana çıkmaktadır.(aydagül, 2006:23). Bireyin yaamında süreklilik sergileyen örenme toplumlardaki hızlı deiimler sonucunda yaamboyu örenme kavramı altında karımıza çıkmıtır. Günümüzde toplumlarda yaam boyu örenim ve öretim kavramları eskiden olduundan çok daha fazla prestijli hale gelmi, örenen toplum, örenen birey deer kazanmıtır ((Jarvis, 1995, Aktaran Odabaı, 2000:164). Dier yandan, iletme çalıanlarının çaımızda yaanmakta olan, sosyal ekonomik ve teknolojik alandaki hızlı ve sürekli deimelerden hayat boyu örenme anlayıı çerçevesinde bilgilendirilmesi, haberdar edilmesi gerekir. Hayat boyu örenme; Bireyin kiisel geliimi, Çalıanların ve yetikinlerin bilgi ve becerilerinin güncellenerek veya arttırılarak niteliinin yükseltilmesi, gücünün sürekli eitimi, hususlarında non-formal yollardan yapılan faaliyetlerin tamamı olarak kabul edilebilir (III. MYO Müdürüler Toplantısı,2007). Günümüzde eitimdeki yeni gelimelere paralel olarak youn bir ekilde sürekli eitim hizmeti üreten kurumlarda artı gözlenmektedir. Bu özel sektör eklinde olabildii gibi, üniversitelerde de sürekli eitim merkezleri açılmaktadır. Bu balamda, hizmet ve ürün kalitesi yaklaımındaki köklü deiikliklerin ülkemize de yansıması ve bunun dourduu eitim ihtiyacının yanı sıra artık iletmelerin kol gücünün verimliliinin ötesinde beyin gücünün verimliliinin önemini kavramaya balamaları ve bu konuda harekete geçmeleri artan eitim ihtiyacının temel nedeni olarak sayılabilir (Nizamolu, 1994:8 Aktaran. Kıngır vd, 2006:37) Bilim ve teknolojinin hızla gelimesiyle bir insanın ortalama ömründe çok büyük deiikliklere neden olan yenilikler ortaya çıkmıtır. Bu koul altında insanların çocukluklarında örendikleri eyler yaamlarının geri kalan kısmında geçerli ve yararlı olmayacaktır( Akba vd, 2002). Küresel bir dünyada iletmeler youn rekabet ortamında faaliyetlerini etkin ve verimli bir ekilde sürdürmek durumundadırlar. Bu balamda insan kaynakları önem kazanmaktadır. letmelerde insan kaynaklarının etkinliini ve verimliliini arttırmak için yapılan faaliyetlerin en önemlilerinden birisi de eitimdir. Eitim yoluyla birey, grup ve iletme düzeyinde gösterilen performansın iyiletirilmesi amaçlanır. Eitimi, deiim süreci olarak tanımlarsak, iletme personelinin davranılarında arzulanan yönde deiim meydana gelmesini salamak, iletme eitimlerinin temel amacını oluturur. Bu amaç çevresinde personele daha verimli olmaları için gerekli bilgi, beceri ve tutumlar eitim aracılııyla kazandırılmaya çalıılır ( encan vd, 2001:1) Günümüzde eitimin önemi, özellikle rekabet üstünlüü salamasıyla ölçülmektedir. letmelerin etkin ve verimli çalıarak hedeflerine ulamasında eitimin katkısı inkar edilemez. ( encan vd, 2001:18) Ancak günümüzde eitim faaliyetleri belli bir bütçe gerektirmektedir. Bu ayrılan bütçe ile eitimin iletmeye kazandırdıı karılatırıldıında fayda maliyet analizi yapılmalıdır. Yerinde ve amaca uygun bir ekilde yapılmı bir eitimin iletme performansına ve verimlilie yapacaı katkı katlanılan maliyetten çok daha fazla olacaktır. Eitim ile elde edilecek bilginin mal ve hizmet üretiminde kullanılması ile salanacak katma deer yüksek olacaktır. Önemli olan iletmenin gereksinim duyduu

410 eitim ihtiyacının doru ve zamanlı olarak belirlenmesidir. Doru ve zamanlı olarak belirlenmeyen eitim ihtiyacı ve yapılan eitimin iletmenin yaratacaı katma deere katkısı yüksek olmayacaktır. 3-SÜREKL ETMN KOBLER AÇISINDAN ÖNEM Gelimekte olan bir ekonomide, dinamik yapılarıyla KOB lerin önemi yadsınamaz. Türkiye ekonomisi içinde KOB ler vazgeçilemez durumdadır. Toplam iletme sayısı içinde KOB lerin oranı dikkate alındıında bunu kanıtlar niteliktedir. KOB ler aynı zamanda ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınmasının itici gücüdürler. Sürdürülebilir bir ekonomik yapı için çada üretim ve yönetim araçlarıyla donatılmı KOB lerin oluturmak, gelitirmek ve desteklemek gerekir. Türkiye deki iletmelerin % 98,5 i KOB (KOSGEB.2002:6) nitelii taımaktadır. KOB lerle ilgili olarak Türkiye de farklı kurumlar farklı ölçütlere göre KOB sınıflandırması yapmılardır. 18.11 2005 tarih ve 25997 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Küçük ve Orta Büyüklükteki letmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik e göre KOB'ler " kiyüzelli kiiden az yıllık çalıan istihdam eden ve yıllık net satı hasılatı ya da mali bilançosu yirmibe milyon Türk Lirasını amayan iletmeler "KOB" olarak tanımlanmı ve aaıdaki ekilde sınıflandırılmıtır. a) Mikro iletme: On kiiden az yıllık çalıan istihdam eden ve yıllık net satı hasılatı ya da mali bilançosu bir milyon Türk Lirasını amayan çok küçük ölçekli iletmeler, b) Küçük iletme: Elli kiiden az yıllık çalıan istihdam eden ve yıllık net satı hasılatı ya da mali bilançosu be milyon Türk Lirasını amayan iletmeler, c) Orta büyüklükteki iletme: kiyüzelli kiiden az yıllık çalıan istihdam eden ve yıllık net satı hasılatı ya da mali bilançosu yirmibe milyon Türk Lirasını amayan iletmeler. KOB ler ekonominin temel taları olup, dinamik ve esnek yapıları ile ekonomideki deiimlere hızlı bir ekilde uyum salama yeteneine sahiptirler. Küresel bir yapı içinde faaliyetlerini sürdürmek durumunda olan KOB ler youn rekabet kouları karısında baarılı olabilmek için sürekli olarak yeniliklere açık olmak durumunda ve deien koullara uyum salayabilecek ve algılayabilecek yönetim ve insan kaynaklarına sahip olması gerekmektedir. Bu balamda çaımızda insan kaynaklarının eitimi iletmelerin yaamını sürdürebilmesi açısından önem arz eden konular aranda yer almıtır. Bu duruma neden olan faktörler arasına; teknolojideki gelimeler, tüketici talep ve davranılarındaki deimeler, otomasyon ve örgütsel gelimeler belirtilebilir( Kıngır vd, 2006:37) Günümüzde teknolojiler artan bir hızla gelimekte ve karmaıklamakta, pazarlar ise uluslararası bir nitelik kazanmaktadır. Bütün bu deiiklikler iletmelerin amaç, yapı ve davranı tarzlarını uzun dönemde yetersiz hale getirmekte ve çevreye uyum salamalarını zorlatırmaktadır. letmelerin hayatta kalabilmeleri ve baarılarını devam ettirebilmeleri yenilik yapmaya, dıa dönük stratejiler oluturabilen ve yeniliklere açık bir yönetim yapısına sahip olmaya balı kalmaktadır. letmelerin itici beyni olan yönetim kadrolarını oluturan kiilerin çaımızın gerektirdii en son teknolojileri kullanabilecek, gelecei görüp deiimleri algılayabilecek ve etkin ekonomik kararlar alabilecek ekilde eitilmeleri gerekmektedir(http://www.turkgirisimci.net/?p=128). Verilecek eitim bir defaya mahsus bir eitim deil, günün gelimelerine göre belirli plan, program dahilinde yapılması ve süreklilik arz etmesi gerekir. Dier yandan verilecek eitim sadece yönetim kademleri ile sınırlanmaması gerekir. letme içinde çalıan personelinde eitim çalımalarının içine dahil edilerek güncel gelimelerden haberdar edilerek, kendilerini yenilemelerinin ve gelitirmelerinin yolu açılmalıdır. letmelerin eitime verdikleri önem her geçen gün artmaktadır. Kriz nedeniyle tasarrufa giden iletmeler, bir süreliine bu çalımalara ara verseler de, insan kaynaının iletmenin en büyük sermayelerinden olmasından dolayı eitime verilen ara uzun süreli olmamaktadır. Hatta iletmeler kendi içlerinde, bu eitimleri organize eden departmanlar bile kurmaya balamıtır. Üstelik bu eitimler, eskisi gibi sınıflarda, teorik bilgilere dayanarak yapılmamakta, çalıanların motivasyonunu ve örenme düzeyini artırıcı, katılımcıları aktif bir ekilde dahil eden, deneyime dayalı eitimler hazırlanmaktadır. (http://www.kobifinans.com.tr/tr/bilgi_merkezi/022301/23041) Ayrıca her iletmenin kiisel geliim eitimleri ve kurum kültürü eitimlerine sürekli olarak ihtiyacı vardır. Teknik eitimler de ihtiyaç duyuldukça yapılmalıdır. letmenin en önemli kaynaı insan gücüdür. Doru ve yetimi ve her zaman deiime açık insan gücü irkete her zaman katma deer yaratacak en önemli unsurdur (Arıduru, http://www.fortune.com.tr/egitimihtiyac.asp). Bir iletmede insan kaynaklarının eitimi, iin yerine getirilmesinde bilgi, beceri, tutum ve davranı bakımından duyulan eksiklik ya da gereklilik sonucu önem kazanmıtır ( Can vd, 1998:187).

411 KOB yöneticilerinin ve KOB lerde çalıan personelin beceri ve niteliklerinin gelitirilmesi, sınırlı kaynaklara sahip olan, hızla gelien pazarlara uyum salamak durumunda kalan KOB ler için iletme performansını arttırmak açısından eitim çok önemli bir konudur(karakaya vd, 2007:25). KOB lerde yapılacak eitimlerle kurum içi iletiim güçlendirilir, çalıanların kiisel geliimleri, yenilikçi ve yaratıcı davranılar gelitirmeleri ve verimlilik artıları salanabilir. Eitim çalımaları ile güncel bilgiyi ulaan çalıan bu bilgiyi mal ve hizmet üretim süreçlerinde kullanarak daha katma deeri ürünler elde edilmesini salayabilecektir. Dier yandan günümüzde iletmelerin en önemli deerlerinden birisi entelektüel sermayeleridir. letmelerin görünmeyen varlıkları, görünen varlıklarından daha önemli hale gelmitir. letmelerin deerini önemli ölçüde arttıran görünmez varlıklar, Bu balamda entellektüel sermayenin önemli unsurlarından biriside insan sermayesidir. nsan sermayesinin sürekli olarak desteklenmesi, yeni bilgilerle donatılması ve gelitirilmesi gerekmektedir. Bununda en iyi yollarından birisi planlı bir sürekli eitimdir. Günümüzde irketlerin bilançolarında görülen gerçek deerleri gibi (mal, para vb) bilgininde ölçülebilmesi ve yönetilmesi gerekmektedir. Bilgi veya entellektüel sermaye bir vücudun sinir sistemi veya bir aacın yer altındaki köklerine benzetilebilir. Yani gözle görülmeyen, fakat ilevleri hayati önem taıyan kıymetlerdir (Çavugil, 1997). KOB lerinde küresel dünyada etkin ve verimli bir ekilde yer alabilmeleri için bu gözle görülmeyen varlıklarını güçlendirmesi, iletmenin deerini arttırması gerekir. Artık günümüzde özellikle iletmeler çalıanlarının yenilikçi ve yaratıcılıklarından yararlanmasını gerektirmektedir. Yenilikçi ve yaratıcı olamayan iletmeler farklılık yaratamamakta, rekabette üstünlük salayamamaktadırlar. Çalıanların yenilikçi ve yaratıcı olabilmesi her eyden önce yenilikçilik ve yaratıcılıın iletme içinde tevik edilmesini ve bu konuda çalıanların eitilmesini gerektirir. letmeler sürekli eitim çalımalarını kurum içinde yapabilecei gibi, bu konuda eitim veren kurululardan da eitim hizmeti alabilirler. Bu konuda eitim hizmetini özel sektör kuruluları ve üniversiteler sunmaktadırlar. Sürekli eitim, eitim gereksinimi duyulan alanların bilinçli bir ekilde belirlenerek eitim çalıması yapılmasını gerekir. 4-YÖNTEM 4.1-Aratırmanın Amacı Aratırma amacı, KOB lerin geliimi ve süreklilii açısından önemli bir yere sahip olan güncel bilgileri edinebilmek için sürekli eitim konusundaki durumlarının belirlenmesidir. 4.2-Anakütle ve Örnekleme Bu aratırmada ana kütle Bilecik ili Bozüyük lçesindeki KOB lerdir. Bozüyük lçesindeki KOB niteliindeki iletme sayısı 103 dir. Aratırmadan daha anlamlı ve güvenilir sonuçlar alınabilmesi açısından ana kütlenin tamamına (103 KOB) anket uygulanmıtır. Aratırmada uygulanan anketleri istenilen ölçütlere göre dolduran KOB sayısı ise 56 dır. Anket geri dönme oranı % 54 tür. Anketteki soruların anlaılırlıını test etmek amacıyla 10 KOB üzerinde pilot uygulama yapılmıtır. Katılımcıların anketi yanıtlama süresi yaklaık 10-12 dakika sürmütür. 4.3-Aratırma Modeli Aratırma amaçlarına uygun olarak Betimsel aratırma modeli kullanılmıtır. Betimsel aratırmalar, bir konudaki herhangi bir durumu saptamayı hedefleyen aratırmalardır(erdoan, 1998:60-62). 4.4-Veri Toplama Yöntemi Aratırma modelinin betimsel ve gerekli verilerin tarafsız ve istatistiksel analize uygun olarak toplanması bakımından en uygun veri toplama yöntemi olarak anket yöntemi kullanılmıtır. Gelitirilen ankette, Bilecik li Bozüyük lçesindeki (DPT lçelerin Sosyo Ekonomik Gelimilik sıralamasına göre sırası 51 olup (872 ilçe içinde, stanbul, Ankara ve zmir in ilçeleri hariç olmak üzere http://www.dpt.gov.tr/bgyu/seg/ ilce2003.html), i dünyasının sürekli eitim konusundaki durumlarının ve deerlendirmelerinin ortaya konması amaçlanmıtır.

412 4.5-Verilerin Analizi Veri toplama yöntemi olarak anket yöntemi kullanıldıı için verilerin analizinde SPSS 16.0 kullanılmıtır. Tanımlayıcı analizde frekans, yüzde, ortalama, standart sapma kullanılmıtır. 5-BULGULAR 5.1-Katılımcılara likin Özellikler Aratırmaya katılan KOB lerin çalıan sayısı bakımından % 33,3 ü 1-9 kii ( 19 KOB), %55,4 ü 10-49 kii (31 KOB) ve %10,7 si 50-249 kii (6 KOB) sayısına sahiptir. Yıllık satı hasılatı bakımından ise %42,9 u 1 milyon TL den az (24 KOB), % 32,1 1-5 milyon TL arası ( 18 KOB) ve % 25,0 ise 5-25 milyon TL ( 14 KOB) arası satı hasılatına sahiptir. KOB lerin faaliyet alanları ise % 30,4 ü (24 KOB) imalat yaparken, % 28,6 sı üretim ve hizmet (16 KOB) yapmaktadır. KOB lerin % 41 oranındaki kısmı ise ticaret, hizmet, ticaret-hizmet, üretim-ticaret, üretim-ticaret-hizmet yapmaktadır. KOB lerin demografik özellikleri Tablo 1 de gösterilmitir. Tablo 1: KOB lerin Demografik Özellikleri Grup Deikenler Sıklık Yüzde 1-9 Kii 19 33.9 letme Çalıan 10-49 Kii 31 55.4 Sayısı 50-249 Kii 6 10.7 <1milyon TL 24 42.9 Yıllık Satı Hasılatı Faaliyet Alanı 1-5 milyon TL 18 32.1 <5milyon TL 25milyon TL 14 25.0 Üretim 17 30.4 Ticaret 4 7.1 Hizmet 5 8.9 Üretim- Hizmet 16 28.6 Ticaret-Hizmet 5 8.9 Üretim-Ticaret 5 8.9 Üretim-Ticaret-Hizmet 4 7.1 5.2-KOB lerin Kurulu Yılları ve Faaliyet Kapsamı Aratırmaya katılan KOB lerin %16,1 i 1-5 yaında (9 KOB), % 12,5 i 6-10 yaında (7 KOB), % 17,9 u 11-15 yaında(10 KOB), % 14,3 ü 16-20 yaında (8 KOB) ve %39,2 si 21 ve üstü yaındadır (22 KOB). KOB lerin yaları Tablo 2 de gösterilmitir. Tablo 2: KOB lerin Kurulu Yılları ve Faaliyet Kapsamı Grup Deikenler Sıklık Yüzde 1-5 yıl 9 16.1 KOB lerin Kurulu Yılları 6-10 yıl 7 12.5 11-15 yıl 10 17.9 16-20 yıl 8 14.3 21 yıl ve üstü 22 39.2 Yerel 8 14.3 Faaliyet Kapsamı Bölgesel 21 37.5 Türkiye 16 28.6 Türkiye ve Yurtdıı 11 19.6 Tablo 2 de görüldüü gibi, deerlendirilen KOB lerin % 51,8 i yerel ve bölgesel düzeyde faaliyet gösterirken (29 KOB), %28,6 sı Türkiye genelinde faaliyet göstermekte(16 KOB) ve % 19,6 sı ise (11 KOB) Türkiye ve yurtdıı balantıları bulunmaktadır. Bu daha çok bölgede seramik younluklu iletmelerin olmasından dolayı olabilecei düünülebilir.

413 5.3-letmede Sürekli Eitim Yapılması Durumu Çalıanlara sürekli eitim verilmesi bakımından durum deerlendirildiinde, aratırmaya katılan KOB lerin % 23,2 i iletmede sürekli eitim yapıldıını belirtirken (13 KOB), % 26,8 i sürekli eitim yapılmadıını (5 KOB) ve % 50 si ise bazen eitim yapıldıını belirtmektedir(26 KOB). Dier yandan katılımcıların % 78,6 sı iletmelerde sürekli eitimi çok deerli ve deerli bulduunu ifade ederken (44 KOB), KOB lerin % 7,1 i az deerli(4 KOB) ve % 14,3 ü ise (8 KOB) bu konuda fikri olmadıını belirtmitir. letmede sürekli eitim etkinliinin yapılma süresi bakımından deerlendirildiinde, iletmeleri %14,3 ü bir yıldan daha az bir süreden bu yana sürekli eitim etkinliine yer verdiklerini belirtirken (8 KOB), % 28.5i 1-4 yıl arası etkinlie yer verdiini (16 KOB), be yıldan daha fazla süreden beri sürekli eitim etkinliine yer verdiini belirtenlerin oranı ise %17,9 olup (10 KOB), hiç etkinlie yer vermeyenlerin oranı ise 39,3 tür (22 KOB). Katılımcıların sürekli eitime ayırdıkları bütçe deerlendirildiinde % 39,3 oranında iletme sürekli eitime ayırdıkları bütçenin genel bütçe içindeki payının % 5 den az olduunu belirtirken (22 KOB), % 12,5 oranında iletme (7 KOB) ise bütçeden ayrılan payın % 6 ve daha fazla olduunu belirtmitir. Hiç bütçe ayırmayan ve yanıt vermeyenlerin oranı ise % 48,2 dir. Genel olarak deerlendirildiinde iletmelerde sürekli eitimin deerli bulunduu %78,6 ifade edilmesine ramen, bunun için herhangi bütçe ayırma konusunda tutumlarının aynı olmadıı söylenebilir. letmelerin yaklaık olarak yarısı genel bütçe içinde sürekli eitime bütçe ayırmakta, yarısının ise ayırmadıı görülmektedir. Ayrıca iletmelerin % 60,7 si farklı yıllarda balamı olmalarına ramen sürekli eitim etkinliklerine yer vermektedirler. KOB lerin sürekli eitimle ilgili durumları Tablo 3 de gösterilmitir. Tablo 3: letmede Sürekli Eitim Yapılması Durumu Grup Deikenler Sıklık Yüzde Evet 13 23.2 letmede sürekli eitim Hayır 15 26.8 yapılamakta mıdır? Bazen 28 50.0 Çok deerli 15 26.8 letmede sürekli eitim hakkındaki genel kanı nedir? letmenizde ne zamandan beri sürekli eitim yapılmaktadır? lemenizde sürekli eitim bütçesinin genel bütçe içindeki payı nedir? Deerli 29 51.8 Az deerli 4 7.1 Fikrim yok 8 14.3 Deersiz - - 1 yıldan az 8 14.3 1-2 yıl 12 21.4 3-4 yıl 4 7.1 5 yıl ve daha fazla 10 17.9 Hiç yapılmıyor 22 39.3 % 5 den az 22 39.3 % 6-10 arası 6 10.7 % 11 ve daha fazla 1 1.8 Hiç bütçe ayrılmamaktadır. 21 37.5 Yanıt yok 6 10.7 letmede sürekli eitim yapılması durumu iletmelerin yaı ile balantılı olarak deerlendirildiinde Tablo 4 te görüldüü gibi sürekli eitim 21 yıl ve daha fazla yaı olan iletmelerin % 27,3 ünde yapılırken (6 KOB), % 36,4 ünde yapılmamakta (8 KOB), % 36,4 ünde ise bazen (8 KOB) yapılmaktadır. Dier yandan 6-10 yıl arasında olan KOB lerde sürekli eitim evet yapılır diye belirten yok iken bazen yapıldıını belirtenler % 71,4 dir (5 KOB). Genel olarak deerlendirildiinde KOB lerin sürekli eitime ara sıra yer verdikleri söylenebilir.

414 Tablo 4.:KOB Yalarına Göre Sürekli Eitimin letmenin Kurulu Yılları 1-5 yıl 6-10 yıl 11-15 yıl 16-20 yıl 21 yıl ve daha fazla Deikenler Sıklık Yüzde (Sürekli Eitim yapılır) Evet 3 33.3 Hayır 2 22.3 Bazen 4 44.4 Evet - - Hayır 2 28.6 Bazen 5 71.4 Evet 2 20.0 Hayır 2 20.0 Bazen 6 60.0 Evet 2 25.0 Hayır 1 12.5 Bazen 5 62.5 Evet 6 27.3 Hayır 8 36.4 Bazen 8 36.4 5.4-Sürekli Eitim Kararı Aratırmaya katılan KOB lerde sürekli eitim kararında etki eden faktörler deerlendirildiinde, bata verimlilik % 67,9 oran ile (38 KOB) ön plana çıkarken, % 48,2 oran ile maliyet ( 27 KOB) ve %46,4 oran ( 26 KOB) ile performans göz önünde bulundurulan unsurlar olarak görülmektedir. Rekabet %57,2 oran (32 KOB) ve yeni ürün gelitirme % 46,5 oran (26 KOB) ile kararda göz önünde bulundurulmayan unsurlar olarak deerlendirilmitir. Dier yandan iletmede sürekli eitim kararını % 53,6 oran ( 30 KOB) ile iletme sahipleri alırken, % 19,6 oran ile ( 11 KOB) profesyonel yöneticiler ve bir iletmede de mühendislerin karar verdii belirtilmitir. Dier % 25 oranındaki iletme (14 KOB) ise yanıt vermemitir. Sürekli eitim kararında göz önünde bulundurulan unsurlar Tablo 5 de gösterilmitir. Tablo 5: Sürekli Eitim Kararında Göz Önünde Bulundurulan Unsurlar Maliyet Performans Verimlilik Rekabet Yeni ürün gelitirme Grup Deikenler Sıklık Yüzde Evet 27 48.2 Hayır 18 32.1 Yanıt yok 11 19.7 letmede sürekli eitim kararını kim verir? Evet 26 46.4 Hayır 18 32.1 Yanıt yok 12 21.5 Evet 38 67.9 Hayır 6 10.7 Yanıt yok 12 21.4 Evet 12 21.4 Hayır 32 57.2 Yanıt yok 12 21.4 Evet 18 32.1 Hayır 26 46.5 Yanıt yok 12 21.4 letme sahibi 30 53.6 Profesyonel yönetici 11 19.6 Dier( Mühendisler) 1 1.8 Yanıt yok 14 25.0 5.5-KOB ler Sürekli Eitim Gereksinimi Aratırmaya katılan iletmelerin, sürekli eitimle ile ilgili olarak verilen ifadelerin deerlendirilmesinde 16 ifadeden yararlanılmı ve deerlendirilmitir. Verilen tüm ölçek ifadelerinin

415 alpha. 90.8 dir. Cronbach-alpha deerleri güvenilirliin genel kabul sınırlarının (0.70) içinde olduunu göstermektedir. Bu deer ölçek sorularının güvenilirlii açısından yüksek olarak deerlendirilmektedir. Gruplar Giriimcilik Etik Sosyal Sorumluluk Kurum Kültürü Eleman Seçimi ve e Alma Yenilikçilik ve Yaratıcılık Aile irketlerinde Kurumsallama Liderlik Pazarlama Dı Ticaret Halkla likiler Reklamcılık Müteri likileri Pazarlama Aratırması Muhasebe Sosyal Güvenlik ve Vergi Tablo 6: Sürekli Eitim Gereksinimi N 51 49 50 48 52 48 47 52 49 48 49 47 51 51 55 52 Ortalama 4.431 4.367 4.400 4.375 4.365 4.541 4.276 4.403 4.551 3.645 4.142 4.042 4.490 4.333 4.131 4.185 5 Çok gerekli.. 1 Hiç gerekli deil Alpha :: 90.8 Standart Sapma.728.727.670.672.714.617.743.798 502 1.312.889.931.674.653.640.826 Aratırmaya katılan iletmelerin sürekli eitimle ile ilgili verilen deikenlerin ortalamaları ve standart sapması Tablo 6 da verilmitir. Verilen ifadeler içinde en yüksek öneme sahip olan görü pazarlama 4.551 ortalama (std. sap.=.502) ile ilk sırada yer alırken, 4.541 ortalama (std. sap.=.617) ile yenilik ve yaratıcılık ikinci sırada yer almaktadır. Müteri ilikileri 4.490 ortalama (std. sap.=.674) ile gerekli olduu düünülen ifade olarak deerlendirilirken, aynı ekilde giriimcilik 4.431 ortalama (std. sap.=.728) ve liderlik 4.403 ortalama (std. sap.=.798) ile sürekli eitimin gerekli olduu düünülen ifadeler olarak deerlendirilebilir. Genel olarak ifadelerin çounluu sürekli eitimin gerekli olduu yönünde deerlendirilebilirken, sadece dı ticaret 3.645 ortalama (std. sap.=1.312) ile daha az gerekli olduu düünülen ifade olarak deerlendirilebilir. Bu ifadenin bu ekilde deerlendirilmesinin nedeni de aratırmaya katılan KOB lerin önemli bir kısmının faaliyet alanının yerel, bölgesel ve Türkiye geneli olmasından kaynaklandıı eklinde deerlendirilebilir. SONUÇ Rekabet ortamında baarıyı sürdürebilir kılmanın yöntemi kurumsallamayı ve insan kaynaklarını gelitirmeyi en önemli öncelik olarak ele almak gerekmektedir. Bu konuda irketler öncelikle kendi stratejilerini hayata geçirmek için hangi yetkinliklere gereksinimi olduunu net bir ekilde ortaya koymalıdır (Argüden, 2009). Ekonominin önemli yapı talarından olan KOB ler günümüzde küresel bir dünyada faaliyetlerini sürdürmek, zor rekabet koullarıyla baa çıkabilmek, kurumsallamayı salayabilmek, sürekli olarak geliebilmek açısından güncel bilgilerle donatılmı insan kaynaklarına gereksinim duymaktadır. Günümüzde en önemli deer bilgi olup, her gün bilgi kütlesine yeni bilgiler eklenmekte, bilgiler kısa sürede güncelliini yitirebilmektedir. Bu balamda var olan bilgiyle yetinmeyerek, sürekli olarak güncel bilgileri edinebilmek ve kullanmak önemlidir. Çalımada Bilecik-Bozüyük teki KOB lerde sürekli eitim çalımaları üzerinde durulmutur. Aratırmaya katılan KOB lerin % 80,4 ü ülke içi faaliyet gösterirken (yerel % 14,3, bölgesel % 37,5, Türkiye % 28,6) KOB lerin %19,6 sının (11 KOB) faaliyet kapsamı Türkiye ve yurtdııdır. KOB lerin faaliyet alanları ise % 30,4 ü (24 KOB) imalat yaparken, % 28,6 sı üretim ve hizmet (16 KOB) yapmaktadır. KOB lerin % 41 oranındaki kısmı ise ticaret, hizmet, ticaret-hizmet, üretim-ticaret, üretimticaret-hizmet yapmaktadır Sürekli eitim verilmesi bakımından durum deerlendirildiinde, aratırmaya katılan KOB lerin % 23,2 i iletmede sürekli eitim yapıldıını belirtirken (13 KOB), % 26,8 i sürekli eitim yapılmadıını belirtmekte (5 KOB) ve % 50 si ise bazen eitim yapıldıını belirtmektedir(26 KOB). KOB lerin %78,8 oranı (44 KOB) sürekli eitimi önemli ve gerekli bulurken, ancak yaklaık % 50 oranında iletme sürekli eitim için bütçe ayırabilmektedir. Sürekli eitim iletmelerce önemsenmesine ramen bütçe ayrılmaması üzerinde son zamanlarda yaanan krizin de etkisinin olabilecei söylenebilir.

416 Dier yandan iletmelerin sürekli eitim konusunda gerekli gördükleri alanlardan pazarlama öncelikli olup 4.551 ortalama (std. sap.=.502) ile ilk sırada yer alırken, 4.541 ortalama (std. sap.=.617) ile yenilik ve yaratıcılık ikinci sırada yer almaktadır. KOB ler sürekli eitimin gerekli olduunu yönünde görü belirtirken, sadece dı ticaret 3.645 ortalama (std. sap.=1.312) ile daha az gerekli olduu düünülen ifade olarak deerlendirilebilir. Bu dı ticaret yapan iletme sayısını çok olmamasından kaynaklanabilir. Genel olarak deerlendirildiinde aratırmaya katılan KOB lerin sürekli eitim konusunda bilgiye sahip oldukları söylenebilir. Ancak önemli sayılabilecek bir oranda KOB ise (%25) hiç sürekli eitim yapmadıını belirtmektedir. Üretim sürecinde bilgiyi kullanabilen iletmeler farklılık yaratmakta ve katma deerli ürünler üretmektedirler Bu balamda küresel bir dünyada faaliyet göstermek durumunda olan KOB leri sürekli eitime önem vermeleri, sürekli eitim etkinliklerinin belli planlar ve gereksinimler dorultusunda yapılması KOB lerin geliimi ve faaliyetlerinin etkin ve verimli bir ekilde yürütülmesi açısından yararlı olacaktır. KAYNAKÇA AKBA Oktay, ÖZDEMR Soner M., (2002). Avrupa Birliinde Yaam Boyu Örenme, Milli Eitim Dergisi, Sayı:155-156 http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/155-156/akbas.htm.e.t.29.10.2009. ARGÜDEN Yılmaz, nsan Kaynaklarını Gelitirmek, Dünya Gazetesi, 11.09.209. ARIDURU Ayen, http://www.fortune.com.tr/egitimihtiyac.asp. E.T 28.10.2009. AYDAGÜL Batuhan (2006). Beceriler, Yeterlilikler ve Meslek Eitimi:Politika, Analizi ve Öneriler, stanbul: Sabancı Üniversitesi ve Türkonfed. BEYCOLU Kadir, KONAN Necdet, (2008). Yasam Boyu Örenme Ve Avrupa Eitim Politikaları, www.esosder.org, ISSN:1304 0278 Bahar 2008 C.7 S.24 (369-382) Spring 2008 V.7 N.24, E.T: 02.03.2010 CAN Halil; AKGÜN Ahmet, KAVUNCUBAI ahin. ( 1998). Kamu ve Özel Kesimde Personel Yönetimi, Ankara: Siyasal Kitabevi. ÇAVUGL Tamer( 1997). Entelektüel Sermaye ve Entelektüel Örgüt, Dünya Gazetesi, 19 Mart 1997 ERDOAN, rfan (1998) Aratırma Dizaynı ve statistik Yöntemleri, Ankara: Emel Matbaası. ERTÜRK, Selahattin (1984). Eitimde Program Gelitirme, Yelkentepe Yayınları, No: 4 FDAN Nurettin, ERDEN Münire, (1994). Eitime Giri, Ankara: Meteksan A. JARVS, Peter (1995). Adualt and Continuing Education. Theory and Praetice. London: Routledge, Aktaran: ODABAI Ferhan (2000) Akademik Eskimilik ve Sürekli Mesleki Geliim, Anadolu Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, C. 10, Sayı 2. KARAKAYA akir, SÜNERN Selin, ÖZTÜRK Gamze, ( 2007). KOB lerde Eitim ve Danımanlık htiyaçları Analizi, Ankara: MPM Yayınları. KINGIR Said, AÇAN Bora, (2006). letmelerde Eitim Gereksinimi ve Nitelikli Personel Eitimine Ulamanın Yolu, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, Sayı 41. NZAMOLU Bülent, (1994). Eitim ve Kalite, Önce Kalite Dergisi, Yıl:2, Sayı: 8, Aktaran: Said KINGIR, Bora AÇAN, (2006), letmelerde Eitim Gereksinimi ve Nitelikli Personel Eitimine Ulamanın Yolu, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, Sayı 41. ENCAN Hüner, ERDOMU Nihat,.(2001). letmelerde Eitim htiyacı Analizi, stanbul: Beta Basım Yayım Daıtım. TAYMAZ Haydar, SUNAY Yasemin, AYTAÇ Tufan, (1997), Hizmetiçi Eitimde Koordinasyon Salanması Toplantısı, Milli Eitim Dergisi, Sayı 133, Aktaran: Said KINGIR, Bora AÇAN, (2006), letmelerde Eitim Gereksinimi ve Nitelikli Personel Eitimine Ulamanın Yolu, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, Sayı 41. TURAL Nejla, http://arsiv.ankara.edu.tr/text/yazicidostu.php?yad=646 E.T 28.10.2009 Küçük ve Orta Büyüklükteki letmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik, 18.11 2005 tarih ve 25997 sayılı Resmi Gazete http://ekutu.dpt.gov.tr/bolgesel/gosterge/2003-05.pdf, E.T. 05.10.2009 http://www.turkgirisimci.net/?p=128, E.T 28.10.2009 http://www.kobifinans.com.tr/tr/bilgi_merkezi/022301/23041, E.T. 28.10.2009 III. Ulusal MYO Müdürler Toplantısı, 08-09 Kasım 2007 - Adana