KİRALIK İŞÇİLİĞE HAYIR! TAŞERONLAŞTIRMAYA HAYIR! ESNEK ÇALIŞMAYA HAYIR! GÜVENCESİZLİĞE HAYIR! 2
BARIŞ, DEMOKRASİ VE ÖZGÜRLÜKLER İÇİN, İNSANCA YAŞAMA VE ÇALIŞMA KOŞULLARI İÇİN; GÜVENLİ VE ONURLU BİR GELECEK İÇİN; 1 MAYIS TA EL ELE!.. Türkiye, çok büyük ekonomik, toplumsal ve siyasal sorunların yaşandığı, kazanılmış temel hak ve özgürlüklerin geri alınmak istendiği, demokrasinin otokrasiyle ezilmeye çalışıldı ğı t ehli ke li bir süreçt en ge çiyor. Birkaç ekonomik ve toplumsal olgu bu tehlikeli gidi şin somut kanıt ları dır: - Türkiye, basın özgürlüğünde 180 ülke arasında 151 inci sıradadır. Medyaya ve tüm basın-yayın organlarına dönük açık ve gizli baskılar her geçen gün genişletilmekte, çeşitlendirilmektedir. - Türkiye, genel olarak istihdam sorunlarının her geçen gün daha da büyüdüğü ülkeler arasındadır. Açık işsizlik, eksik istihdam ve cesareti kırıldığı için iş aramayı bırakmış işsizlerle birlikte işsizlerin oranı yüzde 25 i geçmektedir. -Türkiye, kadına dönük eşitsizlikler konusunda 145 ülke arasında 135. sıradadır. Kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 30 lardadır. Bu rakam ülkemizin Avrupa ülkeleri arasında en gerisinde olduğunu gösteren acı bir gerçekliktir. -Türkiye, kayıt-dışı istihdam yönünden dikkati çekmektedir. Resmi verilere göre bu oran yüzde 40 lara dayanmaktadır. Bunun anlamı kadın-erkek, genç-ihtiyar, milyonlarca insanın güvencesiz ve kötü koşullarda yaşadığıdır. 3
-Türkiye, kamu borçları açısından son yıllarda katlanarak artan ağır borç yükünün altındadır. 2015 yılı sonu itibariyle brüt borç stoku 680 milyar liraya dayanmıştır. -Türkiye, yurttaşların bireysel borç tutarları yönünden tehlikeli bir noktadadır. Yurttaşların yalnızca bankalara olan borçları son 14 yılda 57 kat artış göstermiştir. Bireysel borç nedeniyle icra işlemi yapılan dosya sayısı 2015 yılı sonunda 25 milyona ulaşmıştır. -Türkiye, Ortadoğu da yaşanan ve son yıllarda daha da alevlenen savaşın ağır yükünü çeken ülkelerin başında gelmektedir. Neredeyse 3 milyona dayanan mülteci nüfusunun önemli bölümü son derece kötü koşullarda yaşama tutunurken çalışma olanağı bulabilenler ise sıklıkla köle veya köle benzeri uygulamalarla karşı karşıyadır. -Kadın-erkek, genç-yaşlı hangi toplumsal kesimden gelirse gelsin veya hangi toplumsal kategoride değerlendirilse değerlendirilsin, emekçi haklarına yönelik kapsamlı ve sistematik sınırlamalar yeni boyutlarda sürdürülmektedir. -Sendikal hak ve özgürlükler üzerindeki baskı ve kısıtlamalar durdurulamamaktadır. Temel insan haklarından olan sendikalaşma hakkı önündeki engeller sonucu çalışanların ancak yüzde 10 nu sendikalıdır. -Taşeronlaşma başta olmak üzere güvencesizlik ve korunmasızlık kamu ve özel sektör ayrımı olmaksızın tüm alanlarda yaygınlaşmaktadır. Kamuda taşeronda çalışanlar için gündeme getirilen yasal düzenlemeler, ayrımcılık ve eşitsizlikleri arttıracak nitelikler göstermektedir. -İşçilerin kazanılmış hakkı olan kıdem tazminatı, finansal fon sistemi ile yok edilmek istenirken esneklik uygulamaları ile temel kazanımlar tırpanlanmaya çalışılmaktadır. -İnsan tacirliği şirketleri olan Özel İstihdam Bürolarına geniş yetkiler tanınarak kiralık işçilik sistemine geçilmek istenmektedir. -İş sağlığı ve güvenliği konusunda etkili denetimlerin olmaması ve cezasızlaştırmalar sonucu, her yıl yaklaşık 1500 işçi yaşamlarını kaybetmekte ve yüzbinlercesi yaralanmaktadır. -Terör örgütlerinin gerçekleştirdiği ve her biri birer katliam olarak gerçekleşen kanlı saldırılar, ülkenin birçok kentinde günlük yaşamı daha da sorunlu duruma getirmektedir. -Doğu ve Güneydoğu illerinde yaşanan çatışma ortamı, yüzbinlerce insanın topraklarından, evlerinden ve binlerce yıldır birlikte yaşadıkları toplumsal ortamdan uzaklaştırmaktadır. Kısacası, uygulanan toplumsal ve ekonomik politikalarla işsizlik, güvencesizlik giderek daha da genişlerken; emek, hak, demokrasi ve insan odaklı uygulamalar yürürlüğe sokulm amakta; kriz ve kaosu koşullandıran, insan hak ve özgürlüklerine, demokra siye a ykı rı uygula mal ara sürekli lik kaz andı rılm ak 4
istenmektedir. Yaşanan tüm olumsuzlukları durdurmak, susmamak, tepki göstermek, demokrasinin ve özgürlüklerin güvencesi olan sendikaların toplumsal görevi ve de mokra tik yüküml ül üğüdür. İşt e bu nede nl erle Dünya i şçil erinin birl ik-m ücadele ve dayanışma günü 1 Mayıs ta el ele veriyoruz. -Eşitlik ve dayanışmanın gerçekleştiği, emeğin korunduğu ve yüceltildiği, yaşam ve inanç farklılıklarının zenginlik olarak algılandığı; laik, demokratik ve sosyal hukuk devleti istiyoruz. -Yoksulluğun, yoksunluğun, işsizliğin ve baskıların olmadığı, zorbaların-otokratların buyurmadığı; demokrasi ve özgürlüklerin tam ve eksiksiz uygulandığı bir dünya istiyoruz. -Asya da, Afrika da, Ortadoğu da ve dünyanın neresinde olursa olsun çatışmaların, savaşların sonlanmasını istiyoruz; güvenlik istiyoruz, barış istiyoruz, iyi bir yaşam istiyoruz. YAŞASIN DÜ NYA İŞÇİLERİN İN BİRLİK, MÜ CADELE VE DAYAN IŞMA GÜNÜ 1 MAYIS!... YAŞASIN EMEĞİN AYDINLIK GÜNÜ!... 5
6
İNSANCA BİR YAŞAM İÇİN!.. DAHA İYİ ÇALIŞMA KOŞULLARI İÇİN!.. SAVAŞSIZ VE SÖMÜRÜSÜZ BİR DÜNYA İÇİN!.. Tüm dünya ülkelerinde sendikaların, 1 Mayıslarda kitlesel gösterilerle demokratik hak ve özgürlükler doğrultusunda istemlerini dile getirmesi bir gelenektir. Bununla sendikalar, içinde bulundukları sorunları dile getirirken sorunlarının çözümü konusunda somut, gerçekçi ve kapsayıcı politikalarını yansıtırlar. Ülkemizde yeni bin yılın ikinci on yılına doğru toplumsal gerilimler artarkan siyasal ve sosyal da- 7
yatmalar ve dönüşüm politikaları tüm toplum kesimlerini somut biçimde etkilemektedir. Demokrasi ve özgürlüklerin tartışıldığı, siyasal gerilim politikalarının tetiklendiği günümüzde, işçi sınıfımızın giderek artan ekonomik ve sosyal sorunları güvencesizlikle, işsizlikle ve örgütsüzleştirmelerle boyut kazanmaktadır. Siyasal çatışmaların keskinliğini sürdürdüğü ülkemizde tüm zayıflatılma, dışlanma ve toplumsal rollerinin küçültülmesi girişimlerine rağmen sendikalara, demokratik kuruluşlara önemli sorumluluklar düşmektedir. Dünya işçilerinin birlik ve dayanışma günü 1 Mayıs ta ortaya konulacak tutum, sorunların aşılmasında yalnızca emekçilere değil kırda ve kentte yaşayan tüm insanlarımıza güç ve güven verecektir, vermelidir. Sendikaların sorunların çözümü söz konusu olduğunda yalnızca yakınan, yalnızca söylenen örgütler olmadığını ortaya koymak, gerçekte sorunların parçası değil, çözümlerin parçası olmak isteğinin doğal sonucudur. KÜRESEL BARIŞ, KÜRESEL GÜVENLİK İÇİN... -Barışın tüm kıtalarda ve ülkelerde egemen kılınması için sa vaş, ırkçılık ve te rör kış kır tı cı lı ğı na kar şı ön lem ler alın ma lıdır. -Suriye de yaşanan iç savaşın sonlandırılması doğrultusunda etkili çabalar gösterilmeli, savaş kışkırtıcılığını boyutlandıran ülkelere ve örgütlere uluslararası yaptırımlar getirilmelidir. -Hü kü met ler, büt çe le ri ni si lah lan ma ya ve savaş harcamalarını arttırmaya değil et ki si ni gün den gü ne da ha ya - kı cı bir bi çim de his set ti ren ve en çok yok sul larla ça lı şan la rı etkileyen kü re sel ik lim de ği şi mi nin dur du rul - ma sına; eği time, sağ lığa ve sos yal gü ven lik hak la rı nın güç len di ril me sine kul lan ma lı dır. -Bü yük borç yü kü al tı na so ku lan yok sul Gü ney ül ke - le ri nin zengin Ku zey ül ke le ri ne olan borçlarının kal dı rıl - ma sı için tüm dün ya el ele ver me li dir. -Nedeni ister ekonomik, ister siyasal ya da savaş veya çatışma olsun, mültecilerin yaşam koşullarının iyileştirilmesi için uluslararası dayanışma güçlendirilmelidir. -Or ta As ya, Kaf kas lar ve Or ta do ğu böl ge le rin den Ba - 8
tı ya Ku ze ye ve Gü ne ye doğ ru uza nan tüm petrol ve doğalgaz hat la rı, sa vaş la rın, ge ri lim le rin ve ça tış ma la rın hat la rı de ğil, ba rı şın ve halk lar ara sın da gü ven li ğin hat - la rı ol ma lı dır. -Eti yop ya, So ma li, Su dan, Ken ya, Ni jer ya gi bi yok sul Af ri ka ül ke le ri nin aç lık, sa vaş ve et nik ça tış ma lar dan; kit le sel ölüm ve bu la şı cı has ta lık lar dan kur tul ma sı için ulus la ra ra sı ça ba lar ve da ya nış ma lar yo ğun laş tı rıl ma lı - dır. -Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmelerinin daha etkin uygulanması yönünde yeni yaptırımlar geliştirilmelidir. TÜR Kİ YE DE DE MOK RA Sİ VE ÖZGÜRLÜKLER İÇİN... -Bi re yin ve top lu mun hak ve öz gür lük le ri ni ko ru yan ve ge niş le ten insan haklarına dayalı ye ni bir Ana ya sanın oluşturulması yönünde çabalar yoğunlaştırılmalıdır. -Dü şün ce ve ifa de öz gür lü ğü önün de ki tüm en gel ler kal dı rıl ma lı dır. -Eko no mik ve top lum sal ya şam da de mok ra tik leş me - nin tam ola rak sağ lan ma sı ve öz gür lük le rin top lu mun fark lı ke sim le ri ne ulaş ma sı için ge rek li ya sal dü zen le me - ler ger çek leş ti ril me li dir. -Top lan tı ve gös te ri yü rü yü şü hak kı key fi bir bi çim de en gel len me me li, anti-demokratik gerekçelerle endüstriyel eylem, direniş, grev ve mi ting hak kı kı sıt lan ma ma lı - dır. -Si ya sal ve sos yal hak la rın dil, din, ırk, sta tü ve cin si - yet far kı gö ze til mek si zin her ke se eşit uy gu lan ma sı yö - nün de ge rek li ya sal dü zen le me ler ya pıl ma lı; ırk çı lık, ay rım cı lık, cin si yet çi lik gi bi söylem ve uy gu la ma lar nef - ret suç la rı kap sa mın da ce za lan dı rıl ma lı dır. -Ha ber al ma öz gür lü ğü nü kı sıt la yan tüm en gel ler kal - dı rıl ma lı ve ba sın ya yın ala nın da çok ses li li ği yok eden kar tel leş me le re kon trol ge ti ril me li ; internet yasaklarına son verilmelidir. -Ya sa ma, yü rüt me ve yar gı nın bir bir le ri üze rin de ege - men lik kur ma teh li ke si ni or ta dan kal dı ra cak ka lı cı ön - lem ler alın ma lı dır. -Sen di ka lar, de mok ra tik ku ru luş lar ve mes lek ör güt le ri ile tüm si vil top lum ku ru luş la rı nın ge nel ve ye rel yö ne - 9
tim ler de ka rar al ma sü reç le ri ne ka tıl ma sı nı sağ la ya cak dü zen le me ler ge ti ril me li dir. -Kadına yönelik her türlü ayrımcılığı ve eşitsizliği ortadan kaldıran politikalar yaşama geçirilmelidir. -Kişi hak ve özgürlükler konusunda çağdaş demokratik standartlar genişletilmeli; evde, sokakta, işyerinde özel yaşamın gizliliği titizlikle uygulanmalı; kişisel verilerin korunmasına özen gösterilmelidir. EKO NO MİK, SOS YAL VE SEN Dİ KAL HAK LAR İÇİN... -Ka mu nun eko no mi içe ri sin de ki ağır lı ğı ar tı rıl ma lı, kamu varlıklarını parçalama, satma, yap-işlet devret gibi yöntemlerle özel leş tiril me leri dur du rul ma lıdır. -Sen di kal hak ve öz gür lük ler önün de ki tüm en gel ler kal dı rıl ma lı, sen di ka lı ol du ğu için iş ten atı lan iş çi le rin tüm hak la rı ile bir lik te işe ge ri dö nüş le ri sağ lan ma lı dır. -Top lu söz leş me li ve grev li sen di ka laş ma hak kı tüm ça lı şan la ra, sendikalaşmak isteyen tüm toplum kesimlerine; gençlere, emeklilere, çiftçilere, güvenlik görevlilerine, öğrencilere ek sik siz ola rak ta nın ma lı dır. -Grev ya sak la rı tü müy le kal dı rı la rak baş ta hak gre vi ol - mak üze re fark lı grev tür le ri nin ger çek leş ti ril me si ne ola - nak ta nı yan dü zen le me ler ger çek leş ti ril me li dir. -İş gü ven ce si hak kı da ha da ge liş ti ril me li dir. -Ça lış ma ya şa mı nın en önem li so run la rı ara sın da yer alan ve iş çi le ri sen di ka sız ve gü ven ce siz bir ge le ce ğe iten ka yıt dı şı lık la et kin bi çim de mü ca de le edil me li dir. -Sos yal Gü ven lik Ya sa sı, sen di ka la rın tüm top lum ke - sim le ri nin gö rüş le ri alı na rak ve top lum sal ger çek li ği mi - zin ge rek tir di ği öl çü ler için de, tüm nü fu sunu kap sa mak üze re ye ni den dü zen len me li dir. -İş siz lik si gor ta sın dan ya rar lan ma ko şul la rı ko lay laş - tı rıl malı ve iş siz lik öde ne ği nin mik ta rı ar tı rıl ma lı dır. İş - siz lik Si gor ta sı Fo nu iş çi le rin ge rek si nim le ri doğ rul tu sun da kul la nıl ma lı dır -Eği tim ve sağ lık hiz met le ri Ana ya sa da yer alan sos - yal dev let özel li ği nin ge rek le ri ye ri ne ge ti ri le rek ka mu - sal, eşit ve pa ra sız ol ma lı dır. -Ka dın iş çi le re yö ne lik ay rım cı lık ve eşitsizlik po li ti ka - la rı or ta dan kal dı rıl ma lı dır. -Ver gi len dir me sis te mi ge lir da ğı lı mın da ki eşit siz lik le - 10
ri or ta dan kal dı ra cak bi çim de dü zen len me li dir. Ücretliler üzerindeki vergi yükü azaltılmalıdır. -As ga ri üc ret in san ca ya şam dü ze yi ne çı kar tıl ma lı ve ver gi yü kü kal dı rıl ma lı dır. -Kıdem tazminatı hakkını sınırlandıracak veya ortadan kaldıracak girişimler sonlandırılmalıdır. -Taşeronda çalışma sistemine son verilmeli; kamuda taşeronda çalışanlar, yasal hakları kısıtlanmaksızın kadroya alınmalıdır. -Kiralık işçilik sistemine geçiş için gerçekleştirilmek istenen düzenlemeler durdurulmalı; özel istihdam büroları kapatılmalıdır. Tez-Koop-İş Sendikası Türkiye Ticaret Kooperatif Eğitim Büro ve Güzel Sanatlar İşçileri Sendikası Genel Merkezi Tez-Koop-İş, Tu rkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Tu rk-iş) ve Ku resel Sendikal Birlik (UNI) u yesidir Tez-Koop-İş Sendikası Eğitim Bürosu Yayını Baskı: Büyük Yıldız Kırtasiye-Ankara Tarih: Nisan 2016 11
SELAM OLSUN EMEĞİN AYDINLIK GÜNÜNE!... Tarihsel ve sosyal haklarının bilincinde olan sendikalar, demokratik hakları için direnecek ve her 1 Mayıs ta tüm engellere rağmen sendikal, sosyal ve siyasal istemlerini kararlılıkla dile getireceklerdir. Çünkü 1 Ma yıslar, tüm dün ya iş çi le ri nin ol du ğu gi bi Tür ki ye iş çi sı nı fı için de bir lik, mücadele ve dayanışma gü nü dür. Çünkü 1 Mayıslar, işi, ek me ği, onu ru ve gü ven ce yi alan lar da hay kır ma günüdür. - Haksızlığın, yok sul lu ğun, eşit siz li ğin ve ada let - siz li ğin ol ma dı ğı; sa vaş ve bas kı nın ya şan ma dı ğı; şid de tin, ki nin, nef re tin ve kor ku nun dış lan dı ğı; - İş siz li ğin so na er di ği, tüm ka dın ve er kek le rin insan onuruna yakışır biçimde güvenli ça lış ma ola - na ğı na ka vuş tu ğu; - İn san hak la rı na say gı lı; ulus, etnik köken, ırk, din, si ya sal gö rüş, cin si yet, sağ lık ve ya yaş gi bi fark lı lık la rın sö mü rül me di ği; - Ya şam ka li te si nin ge liş ti ril di ği; ge le cek ku şak - lar için sür dü rü le bi lir, te miz bir çev re nin ya ra tıl dı - ğı; - İn san onu ru na ya kı şır iş, gü ven li bir ge le cek, sen di kal hak ve öz gür lük le rin tam ola rak ge liş ti ril - di ği; - De mok ra si nin si ya sal, sos yal ve kül tü rel ya şa - mın tüm alan la rın da ya şa ma ge çi ril di ği ve kurumsallaştırıldığı; - Hukuk devleti kurallarının yaşama geçirilerek statü ve konumu ne olursa olsun herkesin yargı önünde hesap verebildiği bir ülke ve dünya özlemi için, Tüm üye le ri mi zi 1 Ma yıs kut la ma la rı na omuz ver me - ye, ka tıl ma ya ça ğı rı yo ruz. Yaşasın dün ya iş çi le ri nin bir lik, mücadele ve da ya - nış ma günü 1 Ma yıs... Yaşasın eme ğin ay dın lık gü nü... Yaşasın Tür ki ye iş çi sı nı fı.. Tez-Koop-İş Sendikası Genel Yönetim Kurulu