BLGSAYAR DESTEKL ETM [BDE]: LKÖRETM OKULU YÖNETCLERNN TUTUMLARINA LKN BR ARATIRMA

BLGSAYAR DESTEKL ETM [BDE]: LKÖRETM OKULU YÖNETCLERNN TUTUMLARINA LKN BR ARATIRMA COMPUTER SUPPORTIVE EDUCATION (CSE): A RESEARCH ABOUT ATTITUDE OF PRMARY SCHOOL ADMINISTRATORS Engin KARADA Hakan SALAM Nuri BALOLU Özet Örenci merkezli eitim anlayıına paralel olarak çeitli öretim yöntemleri gelime göstermitir. Bu yöntemlerin en baında Bilgisayar Destekli Eitim gelmektedir. Örencilerin görsel ve duyusal özelliklerine hitap eden BDE ülkemiz eitim sisteminde de sıklıkla kullanılmaya balanmıtır. Bu kapsamda yapılan aratırmada ilköretim okulu yöneticilerinin BDE ye ilikin tutumları incelenmitir. Tarama modelinde dizayn edilen aratırmada örnekle grubu küme örnekleme yöntemi kullanılmıtır. Aratırmada elde edilen sonuçlara göre ilköretim okulu yöneticilerinin BDE ye ilikin tutumlarının negatif olduu saptanamamıtır. Anahtar Sözcükler: Bilgisayar Destekli Eitim, lköretim, Yönetici Abstract Different teaching methods were developed by educators with student centered training. One of them was Computer Supportive Education (CSE). Today these methods are very often used by teachers in teaching at the every level of educational systems. In this study was defined to attitude of primary school administrators towards Computer Supportive Education. Survey method was used to collect of data and working sample was consisting of cluster sumpling method. A cording to the results, the attitude of primary school administrators towards CSE was negative. Key Words: Computer Supportive Education, Primary, Administrator Yeditepe Üniversitesi, Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Bölümü, stanbul/türkye ekaradag@yeditepe.edu.tr & engin.karadag@hotmail.com Kartal Salih Nafiz Tüzün lköretim Okulu, stanbul/türkye, saglamhakan1907@hotmail.com Ahi Evran Üniversitesi, Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Bölümü, Kırehir/TÜRKYE, baloglu@gazi.edu.tr

Bilgisayar Destekli Eitim (BDE): lköretim Okulu Yöneticilerinin Tutumlarına likin Bir Aratırma 252 GR Öretim alanında en önemli eilimlerden biri de öretimin bireyselletirilmesi olmutur. Skinner 1950 yılında, örenciyi bilinenden bilinmeyene doru aama aama götüren küçük bir öretim yönetmi kullanmıtır. Skinner in dorusal programlamasını Crowder in dallara göre programlaması izlemitir. Bu sistemde soruyu yanlı cevaplayan örenciye hatası gösterilmekte ve cevabını düzeltmek için orijinal çerçeveye ya da bir baka çerçeveye dönmektedir (Varı, 1996, s.158). 1950 yılından itibaren hızlı bir ekilde yol alan teknolojik gelimeler, eitim-öretim sürecinde kullanılan araç-gereç ve yöntemlerde de gelimelere ve deimelere neden olmutur. Gelien ve deien yöntemler ile örenmenin her bir aaması için ayrı bir çerçeve çizilmitir. Bu kapsamda örencinin kendi temposuna göre ilerlemesine olanak salamak eitim-öretimde alıagelmi konu merkezli klasik yöntemlerin aksine örenci merkezli yöntemler kullanılmaya balamıtır. Bilgisayar destekli eitim bu yöntemler arasında büyük bir hızla gelime göstererek daha büyük bir önem kazanmıtır. Bu gelimelere paralel ülkemizde eitim alanında biliim araçlarının kullanılması 1984 yılında Milli Eitim Bakanlıı tarafından oluturulan Ortaöretimde Bilgisayar Eitimi htisas Komisyonu ile balamıtır. Aynı yıl içinde ortaöretim kurumlarına 1100 mikrobilgisayar satın alınmıtır. 1985 1986 öretim yılından itibaren 101 orta dereceli okula 10+1 (10 örenci & 1 öretmen) olmak üzere toplam 1111 adet bilgisayar satın alınmıtır. Bu satın alımı izleyen dönemlerde seçilen okullarda görev yapan ikier öretmene ilgililerce be hafta süre ile hizmetiçi eitim kursu verilmitir (MEB, 2003, s.10). Yine bu gelimelere paralel olarak 1984 yılında ön hazırlık çalımaları balatılan Bilgisayar Destekli Eitim Projesi, 1987 1988 öretim yılında yerli ve yabancı firmaların katıldıkları bir pilot projeye dönütürülmütür. Bu proje çalımasının bir sonucu olarak, ilköretim ve ortaöretim okullarına bilgisayar donanımı salanmıtır. Bunun yanında 1985 yılında öretmenlere yönelik bilgisayar kullanımı ve BASIC programlama dili konularında bir hizmetiçi eitim programı düzenlenmitir. Bilgisayar konusunda ilk kez düzenlenen bu programda 225 öretmenin hizmet içi eitimi gerçekletirilmitir. 1988 yılında bu programa 250 öretmen katılmıtır. 1989 yılında ise, Milli Eitim Bakanlıı 24 üniversite ile ibirlii yapmı ve böylece 750 öretmenin daha eitimi gerçekletirilmitir (mer, 1998, s.162). Eitimde Çaı Yakalamak adı verilen proje kapsamı içinde 1988 yılında 6200 ilköretim okulunun bilgisayar destekli eitime balaması öngörülmütür. Proje çerçevesinde her il ve ilçedeki en az iki ilköretim okuluna bilgisayar laboratuarı kurulması, örenci sayısı 1000 den fazla olan okullara ise ikier bilgisayar laboratuarı kurulması planlanmıtır (Uun, 2004, s.192). 12 18 Temmuz 1988 tarihleri arasında yapılan XII. Milli Eitim urası nda, bilgisayar; yazı, matbaa ve transistordan sonra insanlık tarihinin en büyük dönüm noktasını tekil edecek bir bulu olarak deerlendirmitir. Aynı sürede bata bilgisayar olmak üzere göze ve kulaa hitap eden bütün modern eitim araçlarının okullarımızda

253 Engin KARADA - Hakan SALAM - Nuri BALOLU kullanılır hale getirilecei ve bir milyon bilgisayarın eitim ve öretimde kullanılmasının hükümet programına alınan hedeflerden biri olduu ifade edilmitir (XII. Milli Eitim ura Raporu, 1989, s.12 13). 1991 yılında bu konuda daha çok öretmen eitimi konusuna aırlık verilmitir. Bilgisayar destekli eitim projesi çerçevesinde 73 ilde 396 okulda bilgisayar laboratuarı kurulmutur. 5000 öretmen bilgisayar kullanımı konusunda, 250 öretmen uzman ve eitici düzeyinde eitilmitir. 141 ders için toplam 5000 saatlik öretim yazılımı alınmıtır. 396 olan laboratuar sayısı 1992 yılında 1500 e çıkarılması planlanmıtır (Yıldız vd., s.143). 1995 yılının sonlarında okullara donanım ve ders yazılımı salamak amacıyla donanım ve yazılım konusunda üstün olanaklara sahip olan 53 tane müfredat laboratuar okulu kurulmu ve 1997 yılına kadar yaklaık 250 öretmen bilgisayar ve ders yazılımı ve kullanımı konularında [formatör öretmen olarak] yetitirilmitir (Uun, 2004, s.192). 2000 yılından sonra ise Eitimde Çaı Yakalamak 2000 adı verilen Dünya Bankası destekli proje kapsamı içinde Temel Eitim Programının birinci kapsamında Türkiye nin 81 ili ve 921 ilçesinde bulunan 2451 ilköretim okulunda yeni bilgisayar laboratuarları kurulmutur. Projenin temel amacı teknoloji ve bilgi toplumu standartlarına ulamak için eitim sisteminin her seviyesinde öretim teknolojisinden yararlanmaktır. Bu amaçla okullarda yeni kurulan teknoloji sınıfları gerek donanım gerekse ders yazılımları açısından çada eitim ve öretim teknolojileri ile donatılmıtır (Akkoyunlu & Orhan, 2001). Projenin ikinci aamasının hedefi 3000 ilköretim okulunda yeni bilgisayar laboratuarlarının kurulmasıdır. Bu proje kapsamında; formal eitimi, uzaktan eitim yolu ile desteklemek; örencileri öretmenleri bilgisayar okur-yazarı yapmak; okulları modern teknolojilerle donatmak ve her örencinin bilgisayar destekli öretim olanaklarından yararlanmasını salamak gibi gerçekletirmek için yapılan çalımalar halen sürmektedir. Ülkemizdeki bilgisayar destekli eitim konusunda bakanlıkça yapılan çalımaların yanı sıra çok sayıda akademik aratırma da yapılmıtır. Alabay (2006) tarafından yapılan aratırmada okul öncesi dönemindeki örencilerde sayı ve geometrik kavramlar konusunda çok olumlu sonuçlar verdii ve bilgisayar destekli eitimin örenci baarısına olumlu yönde etki ettii saptamıtır. Orhan (2007) tarafından yapılan bilgisayar destekli eitimin ilkokuma yazma eitime etkisinin aratırıldıı çalımada bilgisayar destekli eitimin, örencilerin; yazı, noktalama, okuma, baarılarına, okuduunu anlama ve yazma baarılarına olumlu etkisinin bulunduu saptanmıtır. Demirer (2006) tarafından yapılan bir aratırmada da ilköretimin birinci kademesinde bilgisayar destekli fen öretiminin örenci baarısına ve tutumlarına olumlu etki ettii ve ayrıca kalıcılık düzeyinin geleneksel öretim yöntemine göre daha yüksek olduu saptanmıtır. Yine Arslan (2006) tarafından yapılan bir aratırmada bilgisayar destekli eitimin ilköretim birinci kademesi sosyal bilgiler dersinde örencilerinin; derse katılımlarına, derse zihinsel olarak hazır

Bilgisayar Destekli Eitim (BDE): lköretim Okulu Yöneticilerinin Tutumlarına likin Bir Aratırma 254 bulunmalarına katkı saladıı ve bireysel örenmeyi destekledii saptanmıtır. Sarıçayır (2007) ise kimya eitimde bilgisayar destekli eitim ve laboratuar temelli örenme yöntemlerini karılatırıldıı çalımasında, bilgisayar destekli eitimin laboratuar temelli örenme yöntemine göre örencilerinin tutumları ile dersteki baarı ve kalıcılık düzeyleri üzerinde daha etkili olduu saptanmıtır. Ayrıca Karada (2006) tarafından yapılan bir çalımada 40 dakikalık bir ders süresi içinde 10, 20, 30 ve 40 dakikalık BDE yapılmı ve bunlardan 40 dakikalık derste örenci baarısına en çok katkı salayan uygulamanın 20 dakikalık süre olduu saptanmıtır. Tüm bu aratırma sonuçları birletirildiinde ilkeleri 1 dorultusunda yapılan BDE örencilerinin tüm örenmelerine katkı salayarak örenmeyi olumlu yönde etkiledii görülmektedir. Eitim-öretim sürecinde bilgisayar destekli eitimin etkililii okul yöneticilerini de bu konu üzerinde ciddi olarak düünmeye yöneltmitir. Bu sayede eitim-öretim sorunlarının çözümünde teknolojinin saladıı olanaklardan yararlanma ve sorunları bu yolla çözme da giriimleri arttırılmıtır. Eitim süreci ve niteliinin artmasında önemli rol oynayan bu yeni yaklaım öretim çalımaları için olduu kadar yönetim kademesinde de teknolojilerin eitim kurumlarına girmesi hızlanmıtır. Buna paralel olarak BDE nin kullanımının desteklemesi ve eitim-öretimin daha anlamlı ve kalıcı olması açısından büyük önem taımaktadır. Bundan dolayı, eitim-öretimde konuları daha iyi anlatma ve kavratma, konuların önemli ve temel noktalarını belirtme, ilgi, dikkat ve örenme arzusunu yüksek tutmada BDE den faydalanılmaktadır. Bu nedenle BDE, çok sayıda bilgiyi saklayabilme, ileyebilme, istenilen bilgiyi kısa sürede ortaya çıkarabilme, görsel, iitsel ve interaktif özellikleriyle bilgiyi zengin biçimde sunabilme yönüyle büyük bir potansiyel oluturmaktadır (Tuna, 2005, s.2). Bu potansiyelin olumasını salamak kukusuz okul yöneticilerine de birçok görevler yüklemektedir. Buna paralel olarak BDE alan yazını incelendii zaman BDE ye ilikin tutum konusunda daha çok öretmen ve örencilerin tutum düzeylerinin aratırıldıı gözlenmektedir. BDE uygulamaları hakkında öretmenlere düen görevlerin yanında okul müdürlerinin tutumlarının hangi yönde ve ne düzeyde olduunun belirlenmesi bu aratırmanın önemini ortaya koymaktadır. AMAÇ Günümüzde eitim kurumlarında geleneksel öretim araç-gereç ve yöntemlerle yapılan eitim ve öretim, yerini bilgi teknolojilerinden faydalanılarak oluturulan çoklu örenme ortamlarına bırakmaktadır. Piaget, Soymour Papert Lev ve Vygotsky, yaparak yaayarak örenme kapsamında bireyselletirilmi öretimi, grup çalımasını ve yönlendirilmi bilgi kefini vurgulamaktadır. Eitim ve öretimin maliyeti göz önüne alındıında bu tür bir eitim bilgisayar destei 1 Bakınız: [Uun, S. (2004). Bilgisayar destekli öretimin temelleri. Ankara: Nobel Yayınları]

255 Engin KARADA - Hakan SALAM - Nuri BALOLU olmadan, bu neredeyse imkânsızdır (Reinhardt, 1995, s.52). Türkiye de bilgisayar destekli eitimin, yaygınlatırılması ve gelitirilmesine katkı salama bakından lköretim Okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumları ne düzeyde olduun belirlenmesi bu aratırmanın temel amacını oluturmaktadır. Alt Amaçlar lköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumları genel olarak hangi düzeydedir? lköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumları; cinsiyet, ya, medeni durum, mesleki kıdem, bilgisayar eitimi alıp/almama ve bilgisayar destekli eitim ile ilgili alan yazının takip edilip/edilmemesi deikenine göre anlamlı farklılıklar göstermekte midir? YÖNTEM Aratırmanın Modeli lköretim okullu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarının hangi yönde ve ne düzeyde olduunu belirlenmesinin çalııldıı bu aratırmada tarama modelinde betimsel bir çalımadır. Karasar (1995) a göre tarama modeli var olan durumu aynen resmetmeyi esas alan aratırma yaklaımıdır. Evren ve Örneklem Aratırmanın evrenini stanbul ili Anadolu yakasındaki ilköretim okullarında görev yapan yöneticisi oluturmaktadır. Aratırmanın örneklemini ise stanbul ili Anadolu yakasında görev yapan ve aratırma evreninden okulların bulunduu çevrenin sosyo ekonomik düzeyi dikkate alacak ekilde tabakalı küme örnekleme yöntemi kullanılmıtır. Her tabakada yer alan eitim bölgesi random yolla belirlenmitir. Bu kapsamda belirlenen 51 ilköretim okulunda görev yapan 193 eitim yöneticisi 2 aratırma kapsamına alınmıtır. Veri Toplama Aracı Aratırmada veri toplama aracı olarak Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutum Ölçei ve Kiisel Bilgi Formu kullanılmıtır. Bu araçların özellikleri aaıda açıklanmıtır. 2 Eitim yöneticisi kavramı ile ilköretim okullarında görev yapan okul müdürü, müdür bayardımcı ve müdür yardımcısı statüsünde görev yapan kiiler ifade edilmitir.

Bilgisayar Destekli Eitim (BDE): lköretim Okulu Yöneticilerinin Tutumlarına likin Bir Aratırma 256 Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutum Ölçei: Ünaldı (2003) 3 tarafından gelitirilen ve 16 maddeden Eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii, Bilgisayarların eitimi kolaylatırması ve Bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri olmak üzere üç alt boyuttan olumaktadır. Ölçei oluturan maddelerin ifade ettii her bir nitelik düzeyi beli likert tipi bir skala yardımıyla ve Tamamen katılıyorum (5), Katılıyorum (4), Kararsızım (3), Katılmıyorum (2) ve Hiç Katılmıyorum (1) seçenekleriyle deerlendirilmitir. Ölçein yapı geçerliinin belirlenmesi için gerekli olan Kaiser Meyer Oklin=.76 ve Bartlet analizi [p<.01] olarak hesaplanmıtır. Bu sonuçtan hareketle Varimax dik döndürme teknii kullanılarak yapılan faktör analizi sonrasında ölçein 3 faktörden olutuu saptanmıtır. Maddelerin faktör yükleri 0.69 ve 0.87 arasında deimektedir. Ölçein iç tutarlılık düzeyi alt boyutlar için Cronbach Alpha deeri 0.75 0.85 arasında deimektedir. Ölçein toplamı için iç tutarlılık düzeyi de Cronbach Alpha 0.90 olarak hesaplanmıtır. 4 Kiisel bilgi formu: Örneklem grubundaki yöneticilerin cinsiyet, ya, medeni durum, mesleki kıdem, bilgisayar eitimi alıp/almama ve bilgisayar destekli eitim ile ilgili alan yazını takip edilip/edilmeme deikenine göre durumları hakkında bilgi toplamak üzere hazırlanmıtır. Verilerin Toplanması Aratırmada veriler, 2006 2007 öretim yılı içerisinde örneklem grubunda bulunan 193 ilköretim okulu yöneticisine aratırmacılar tarafından yapılan anket uygulanması yoluyla elde edilmitir. Verilerin Çözümlenmesi Aratırma kapsamında kullanılan Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutum Ölçei toplam 16 sorudan olumaktadır. Kullanılan 5 li Likert ölçei, 1 den 5 e kadar puanlanan be aralıktan olumaktadır. Ölçek seçenekleri ile her bir seçenee karılık gelen puan aralıkları Tablo 1. de verilmitir. Tablo 1. Ölçek Seçenekleri le Puan Aralıkları Seçenekler Verilen Puanlar Puan Aralıı Tamamen katılıyorum 5 4.20 5.00 Katılıyorum 4 3.40 4.19 3 Gelitirmi olduu Veri toplama aracın kullanılması iznini veren Sn.hsan Ünaldı ya teekkür ederiz. 4 Veri toplama aracına ait deerler ölçme aracı kriterlerini taımaktadır. Bakınız: [Karada, E. (2007). Development of the teachers sufficiency scale in relation to constructivist learning: reliability and validity analysis. Educational Scienses: Theory & Practice, 7 (1) s.153 175.

257 Engin KARADA - Hakan SALAM - Nuri BALOLU Kararsızım 3 2.60 3.39 Katılmıyorum 2 1.80 2.59 Hiç katılmıyorum 1 1.00 1.79 Aratırmada istatistiksel çözümlemelere geçilmeden önce, demografik deikenler gruplandırılmı ardından uygulanan ölçek yukarıda açıklanan sistemle puanlanmıtır. Gruplar içerisinde normal daılım özellii göstermeyen (n<30) gruplar için non-parametrik analiz teknikleri, normal daılım özellii gösteren daılımlar için de parametrik analiz teknikleri kullanılmıtır. Bu kapsamda; Örneklem grubunu oluturan ilköretim okulu yöneticilerinin tutum ölçeinden aldıkları puanların; cinsiyet, medeni durum ve bilgisayar destekli eitimle ilgili alan yazının takip etme durumu deikenlerine göre farklılaıp farklılamadıını belirlemek için baımsız grup t-testi, Örneklem grubunu oluturan ilköretim okulu yöneticilerinin tutum ölçeinden aldıkları puanların; bilgisayar eitim alma durumu deikenlerine göre farklılaıp farklılamadıını belirlemek için non-parametrik Mann Whitney-U testi, Örneklem grubunu oluturan ilköretim okulu yöneticilerinin tutum ölçeinden aldıkları puanların; ya ve mesleki kıdem durumu deikenlerine göre farklılaıp farklılamadıını belirlemek için non-parametrik Kruskal Wallis-H testi kullanılmıtır. Elde edilen veriler SPSS for Windows 13.0 programında yukarıda belirtilen tekniklerle manidarlık düzeyi.05 olarak çözümlenerek, bulgular aratırmanın amaçlarına uygun olarak tablolar halinde sunulmutur. BULGULAR ve YORUM Aratırma grubunun demografik niteliklerine ait bulgular: Aratırmaya katılan 193 ilköretim okulu yöneticisinin öncelikle kiisel profilleri çıkarılmı, yöneticilere ilikin bilgilerin frekans ve yüzde daılımları Tablo 2 de sunulmutur. Tablo 2. Örneklem Grubuna Ait Bilgilerin Frekans ve Yüzde Daılımı Seçenekler 1 2 3 4 5 Toplam Cinsiyet Erkek Kadın f 156 37 193 % 80,8 19,2 100 Medeni Durum Bekâr Evli f 162 31 193 % 83,9 16,1 100 Ya 25 30 31 35 36 40 41 45 +46 f 15 35 45 32 66 193

Bilgisayar Destekli Eitim (BDE): lköretim Okulu Yöneticilerinin Tutumlarına likin Bir Aratırma 258 % 7,8 18,1 23,3 16,6 34,2 100 Kıdem 1 5 6 10 11 15 16 20 +21 f 10 49 33 25 76 193 % 5,2 25,4 17,1 13,0 39,4 100 Tablo 2 incelendiinde örneklem grubunu oluturan 193 ilköretim okulu yöneticisini 156 sı erkek (%80,8), 37 si bayan (% 19,2); 162 si (%83,9) evli, 31 i (%16,1) bekâr; 15 ni (% 7,8) 25 30 ya grubu; 35 ini (%18,1) 31 35 ya grubu; 45 ini (%23,3) 36 40 ya grubu; 32 sini (% 16,6) 41 45 ya grubu; 66 sını (% 34,2) 46 ve üzeri ya; 10 u (%5,2) 1 5 yıl mesleki kıdeme; 49 u (%25,4) 6 10 yıl mesleki kıdeme; 33 ü (%17,1) 11 15 yıl mesleki kıdeme; 25 i (%13) 16 20 yıl mesleki kıdeme; 76 sı (%39,4) 21yıl ve üzeri mesleki kıdeme sahiptir. Ölçek alt boyutlarının puanlarına ilikin bulgu ve yorumlar: Aratırmaya katılan ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime karı tutumlarının alt boyutlarının ölçekten elde ettikleri puanlara ilikin ortalama, standart sapma deerleri ve düzeyleri Tablo 3. de sunulmutur. Tablo 3. lköretim Okulu Yöneticilerinin Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutumlarının Ortalama ve Standart Sapmaları N x ss Düzey 1- Eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii 193 10,24 2,16 Katılmıyorum 2- Bilgisayarın eitimi kolaylatırması 193 13,01 2,04 Kararsızım 3- Bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri 193 16,35 2,23 Kararsızım Tablo 3 de görüldüü gibi aratırmaya katılan ilköretim okulu yöneticilerinin BDE e karı tutumlarının eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii alt boyutunda katılmıyorum, bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri alt boyutlarında ise kararsızım düzeyindedir. Bu sonuçlara göre ilköretim okulu yöneticileri BDE e karı tutumlarının olumsuz oldukları söylenebilir. Ölçek alt boyutlarının demografik deikenlere göre farklılama durumlarına ait bulgu ve yorumlar: Aratırmaya katılan ilköretim okulu yöneticilerinin ölçek alt boyutlarının demografik deikenlere göre farklılama durumlarına ilikin bulgular Tablo 4 9. da sunulmutur. Tablo 4. lköretim Okulu Yöneticilerinin Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutumlarının Cinsiyet Deikenine Göre Baımsız Grup t-testi Sonuçları Alt Boyutlar Cinsiyet f x ss sd t p

259 Engin KARADA - Hakan SALAM - Nuri BALOLU 1- Eitimde bilgisayarların Erkek 156 10,15 2,05 kabul edilebilirlii Kadın 37 10,62 2,64 2- Bilgisayarın eitimi Erkek 156 12,95 2,25 kolaylatırması Kadın 37 13,27 1,19 3- Bilgisayarın eitimdeki Erkek 156 16,43 2,15 olumsuz etkileri Kadın 37 16,05 2,59 191-1,174,242 191 -,801,424 191,914,362 Tablo 4 de ilköretim okulu yöneticilerinin BDE e ilikin tutumlarının cinsiyet deikeni açısından deerlendirilmesine ilikin baımsız grup t-testi sonuçları verilmitir. Tablo incelendii zaman erkek ve kadın ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitim ile ilgili tutumlarının alt boyutlarında cinsiyet deikenine göre anlamlı bir fark bulunamamıtır [p>.05]. Buna göre erkek ve kadın ilköretim okulu yöneticilerinin eitimde bilgisayarların kabul edilebilirliine, bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri konusunda benzer bir tutum içinde oldukları söylenebilir. Tablo 5. lköretim Okulu Yöneticilerinin Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutumlarının Medeni Durum Deikenine Göre Baımsız Grup t-testi Sonuçları Alt Boyutlar Cinsiyet f x ss sd t p 1- Eitimde bilgisayarların Evli 162 10,15 2,13 kabul edilebilirlii Bekâr 31 10,74 2,26 2- Bilgisayarın eitimi Evli 162 12,93 2,18 kolaylatırması Bekâr 31 13,45 2,20 3- Bilgisayarın eitimdeki Evli 162 16,22 2,17 olumsuz etkileri Bekâr 31 17,10 2,49 191-1,392,166 191-1,224,222 191-2,016,045 Tablo 5 de ilköretim okulu yöneticilerinin BDE e ilikin tutumlarının medeni durum deikeni açısından deerlendirilmesine ilikin olarak yapılan baımsız grup t-testi sonuçları verilmitir. Tablo incelendii zaman evli ve bekar ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitim ile ilgili tutumlarının eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii ve bilgisayarın eitimi kolaylatırması alt boyutlarında medeni durum deikenine göre anlamlı bir fark bulunamamıtır [p>.05]. Buna göre evli ve bekâr ilköretim okulu yöneticilerinin eitimde bilgisayarların kabul edilebilirliine ve bilgisayarın eitimi kolaylatırması konusunda benzer bir tutum içinde oldukları söylenebilir. Bu sonuca karın evli ve bekâr ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarının bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri alt boyutunda bekâr ilköretim okulu yöneticileri lehine anlamlı [p<.05] bir fark bulunmutur. Saptanan bu sonuca göre bekâr ilköretim okulu yöneticilerin bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkilerine ait tutumlarının daha yüksek olduu söylenebilir. Tablo 6. lköretim Okulu Yöneticilerinin Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutumlarının Ya Deikenine Göre

Bilgisayar Destekli Eitim (BDE): lköretim Okulu Yöneticilerinin Tutumlarına likin Bir Aratırma 260 Kruskal Wallis-H Testi Sonuçları 1- Eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii 2- Bilgisayarın eitimi kolaylatırması 3- Bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri Ya f X sıra x 2 sd p 25 30 15 110,90 31 35 35 93,50 36 40 45 102,32 2,300 4,681 41 45 32 88,36 +46 66 96,22 25 30 15 101,53 31 35 35 96,94 36 40 45 104,47 1,486 4,829 41 45 32 93,94 +46 66 92,39 25 30 15 114,60 31 35 35 95,01 36 40 45 89,89 3,147 4,534 41 45 32 105,16 +46 66 94,95 Tablo 6 da ilköretim okulu yöneticilerinin BDE e ilikin tutumlarının ya deikeni açısından deerlendirilmesine Kruskal Wallis-H testi sonuçları verilmitir. Tablo incelendii zaman farklı ya gruplarındaki ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarının alt boyutlarında ya deikenine göre anlamlı bir fark bulunamamıtır [p>.05]. Buna göre farklı ya gruplarındaki ilköretim okulu yöneticilerinin eitimde bilgisayarların kabul edilebilirliine, bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri konusunda benzer bir tutum içinde oldukları söylenebilir. Tablo 7. lköretim Okulu Yöneticilerinin Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutumlarının Mesleki Kıdem Deikenine Göre Kruskal Wallis-H Testi Sonuçları Kıdem f X sıra x 2 sd p 1 5 10 118,60 1- Eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii 2- Bilgisayarın eitimi kolaylatırması 6 10 11 15 16 20 +21 1 5 6 10 49 93,51 33 94,41 25 115,54 76 91,43 10 96,00 49 98,72 5,387 4,250 1,628 4,804

261 Engin KARADA - Hakan SALAM - Nuri BALOLU 3- Bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri 11 15 16 20 +21 1 5 6 10 11 15 16 20 +21 33 99,26 25 107,04 76 91,74 10 123,55 49 100,57 33 91,39 25 94,64 76 94,41 3,111 4,539 Tablo 7 de ilköretim okulu yöneticilerinin BDE e ilikin tutumlarının mesleki kıdem deikeni açısından deerlendirilmesine Kruskal Wallis-H testi sonuçları verilmitir. Tablo incelendii zaman farklı mesleki kıdem gruplarındaki ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarının alt boyutlarında mesleki kıdem deikenine göre anlamlı bir fark bulunamamıtır [p>.05]. Buna göre farklı mesleki kıdem gruplarındaki ilköretim okulu yöneticilerinin eitimde bilgisayarların kabul edilebilirliine, bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri konusunda benzer bir tutum içinde oldukları söylenebilir. Tablo 8. lköretim Okulu Yöneticilerinin Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutumlarının Bilgisayar Eitimi Alma Deikenine Göre non-parametrik Mann Whitney-U Testi Sonuçları Alt Boyutlar Cinsiyet f sıra Xsıra U z p 1- Eitimde 16803, Evet 175 96,57 bilgisayarların 0 kabul edilebilirlii Hayır 18 95,83 1725,0 Evet 175 95,98 16701, 0 2- Bilgisayarın eitimi kolaylatırması Hayır 18 101,5 0 1827,0 3- Bilgisayarın 16937, Evet 175 97,34 eitimdeki olumsuz 5 etkileri Hayır 18 88,36 1590,5 1554,0 -,054 1476,0 -,406 1419,5 -,655,95 7,68 5,50 6 Tablo 8 de ilköretim okulu yöneticilerinin BDE e ilikin tutumlarının bilgisayar eitimi alma deikeni açısından deerlendirilmesine ilikin nonparametrik Mann Whitney-U testi sonuçları verilmitir. Tablo incelendii zaman bilgisayar eitimi alan ve almayan ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarının alt boyutlarında bilgisayar eitimi alma deikenine göre anlamlı bir fark bulunamamıtır [p>.05]. Buna göre bilgisayar eitimi alan ve almayan ilköretim okulu yöneticilerinin eitimde bilgisayarların

Bilgisayar Destekli Eitim (BDE): lköretim Okulu Yöneticilerinin Tutumlarına likin Bir Aratırma 262 kabul edilebilirliine, bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri konusunda benzer bir tutum içinde oldukları söylenebilir. Tablo 9. lköretim Okulu Yöneticilerinin Bilgisayar Destekli Eitime likin Tutumlarının Bilgisayar Destekli Eitim le lgili Alan Yazınını Takip Etme Deikenine Göre Baımsız Grup t-testi Sonuçları Alt Boyutlar Cinsiyet f x ss sd t p 1- Eitimde bilgisayarların kabul Evet 143 10,04 2,14 edilebilirlii Hayır 50 10,82 2,21 2- Bilgisayarın eitimi kolaylatırması Evet 143 12,96 2,18 Hayır 50 13,16 2,24 3- Bilgisayarın eitimdeki olumsuz Evet 143 16,46 2,12 etkileri Hayır 50 16,06 2,55 191-2,192,030 191 -,559,577 191-1,089,278 Tablo 9 da ilköretim okulu yöneticilerinin BDE ile ilgili alan yazının takip etme deikeni açısından deerlendirilmesine ilikin baımsız grup t-testi sonuçları verilmitir. Tablo incelendii zaman BDE ile ilgili alan yazınını takip eden ve etmeyen ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitim ile ilgili tutumlarının bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın eitimdeki olumsuz etkileri alt boyutlarında BDE ile ilgili alan yazınını takip etme deikenine göre anlamlı bir fark bulunamamıtır [p>.05]. Buna göre BDE ile ilgili alan yazınını takip eden ve etmeyen ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın eitimde olumsuz etkileri konusunda benzer bir tutum içinde oldukları söylenebilir. Bu sonuca karın BDE ile ilgili alan yazınını takip eden ve etmeyen ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitim ile ilgili tutumlarının eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii alt boyutunda BDE ile ilgili alan yazınını takip etmeyen ilköretim okulu yöneticileri lehine anlamlı [p<.05] bir fark bulunmutur. Saptanan bu sonuca göre BDE ile ilgili alan yazınını takip etmeyen ilköretim okulu yöneticilerin eitimde bilgisayarlarının kabul edilebilirlii ait tutumlarının daha yüksek olduu söylenebilir. TARTIMA Aratırma sonucunda ilköretim okulu yöneticilerinin BDE e karı tutumlarının olumsuz yönde bulundukları saptanmıtır. lköretim okulu yöneticilerini ait bu tutumun BDE uygulamalarının okullarda uygulanmasının önündeki önemli bir engel olduu söylenebilir. Cerit (2004) tarafından yapılan aratırma bulguları da bu sonuçları desteklemektedir. Küreselleme sürecinin oluumuna etki eden gelimelerden birisi bilgisayar teknolojilerinin çok hızlı gelimesi, deimesi ve bilgisayarın yaygın olarak pek çok alanda kullanılmasıdır.

263 Engin KARADA - Hakan SALAM - Nuri BALOLU Bu durum okullarındaki eitim-öretim sürecinin daha verimli olabilmesi için bilgisayar kullanımını zorunluluk haline getirmitir. Sürekli gelime durumunda olan eitim-öretim etkinliklerinden haberdar olabilmek ve sanal ortamda da eitimsel faaliyetleri yürütebilmek için bilgisayar teknolojisinden faydalanılması gerekmektedir (Cerit, 2004, s.10). Ayrıca Akkoyunlu (1995), Kedia & Mukherji (1999), Akbaba-Altun (2000) ve Cerit (2001) de eitim yöneticilerin bilgisayar teknolojilerine karı tutumlarının arttırlmasını gerektiini ifade etmilerdir. Aratırma sonucunda ilköretim okullarında görev yapan erkek ve kadın yöneticilerin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarının benzer olduu saptanmıtır. Alan yazın incelendii zaman bilgisayar destekli eitime ilikin tutum üzerine yapılan çalımalardan Hızal (1989), Cambaz (1999) ve Çelik & Bindak ın (2005) ilköretim öretmenleri; Ünaldı nın (2003) öretim elemanları; Aydodu nun (2003) corafya öretmenleri örnekleminde yapmı oldukları aratırmalar bilgisayar destekli eitimle ilgili tutumlarının cinsiyetlerine göre farklılık göstermedii bulguları bu aratırmada ulaılan sonuçları destekler niteliktedir. Yine bu aratırma sonuçlarına göre ilköretim okullarında görev yapan evli ve bekâr yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarının eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii ve bilgisayarın eitimi kolaylatırması tutumlarının benzer olduu saptanmıtır. Buna karın bekâr yöneticiler bilgisayarın eitim üzerine olumsuz etkilerinin daha fazla olduu görüündedirler. Bekâr öretmenlerin yalarının daha küçük olduu ve bu noktadan hareketle bilgisayar okur-yazarlıının yüksek düzeyde olduu ve bu nedenle bilgisayarın eitimde kullanılmasının olumsuz etkileri bulunduu tutumunu gelitirdikleri söylenebilir. Aratırma sonucunda ilköretim okullarında görev yapan eitim yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumları arasında ya deikenine göre anlamlı bir fark bulunmamıtır. Cambaz (1999), Aydodu (2003) ve Erçelik (2004) tarafından yapılan aratırmalarda öretmen ve yöneticilerin bilgisayar destekli eitime karı tutumları ya deikenine göre anlamlı bir fark bulunmaması sonucu bu aratırma bulguları ile örtümektedir. Buna karın Koraltürk ün (1997) yaptıı aratırmaya göre, genç öretmen ve yöneticilerin bilgisayara ilgi duymaya yönelik tutumları, orta ya öretmen ve yöneticilerin bilgisayara ilgi duymaya yönelik tutumlarından daha olumlu olduu aratırma bulguları ile de çelimektedir. Aratırma sonucunda ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarında mesleki kıdem deikenine göre, anlamlı bir fark saptanmamıtır. Üstünda (2001), Aydodu (2003) ve Aral vd. (2006) tarafından yapılan aratırmalarda da bu çalımanın bulgularına paralel olarak öretmen ve yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime karı tutumları mesleki kıdeme göre deimemektedir. Ayrıca Tablo 1. deki ilköretim okulu yöneticilerinin demografik deikenleri incelendii zaman ya ve kıdem düzeylerinin paralellik göstermesinden dolayı bu sonuç ya deikenine göre yapılan analiz bulgularıyla paralellik göstermesi beklenen bir sonuçtur.

Bilgisayar Destekli Eitim (BDE): lköretim Okulu Yöneticilerinin Tutumlarına likin Bir Aratırma 264 Aratırma sonucunda ilköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumlarının eitimde bilgisayarların kabul edilebilirlii, bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın olumsuz etkileri boyutlarında bilgisayar eitimi alan ve almayan yöneticilerinin tutumları aynı düzeydedir. Hızal (1989), Üstünda (2001) ve Aydodu (2003) tarafından yapılan aratırmalarda yönetici ve öretmenlerin bilgisayar tutumları, bilgisayar kurslarına katılma sıklıklarına göre anlamlı bir farklılık göstermemesi bu aratırma sonuçlarını destekler niteliktedir. lköretim okulu yöneticilerinin bilgisayar destekli eitime karı tutumlarının, bilgisayarın eitimi kolaylatırması ve bilgisayarın olumsuz etkileri boyutunda BDE ile ilgili alan yazınını takip eden ve etmeyen yöneticilerinin tutumları aynı düzeydedir. Aratırmanın bu bulgusunu destekleyen tek aratırma Aydodu (2003) tarafından öretmenler örnekleminde yapılan aratırmadır. Buna karın eitimde bilgisayarın olumsuz etkileri boyutunda BDE ile ilgili alan yazını takip etmeyen yöneticiler daha olumlu bir tutum sergilemektedirler. Bu durumun nedeninin BDE ile ilgili alan yazının takip edilmesi esnasında BDE ile ilgili alan yazının deil direk bilgisayar konularındaki alan yazınının takip edilmesinden ve bilgisayar ile ilgili alan yazınında yer alan olumsuz yayınların yöneticilerinin bu ekilde tutum sergilemelerine neden olduu söylenebilir. KAYNAKÇA Akbaba-Altun, S. (2000). Okul yöneticilerinin bilgisayar kullanma düzeyleri. Eitim Aratırmaları, Ekim, s.10 16. Akkoyunlu, B. (1995). Bilgi teknolojilerinin okullarda kullanımı ve öretmenlerin rolü. Hacettepe Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi, 11, s.105 109. Akkoyunlu, B. & Orhan, F. (2001). The use of computers in K12 schools and IT policies in preservice teacher training in Turkey. TechTrends for Leaders in Education and Training. 45 (6) s.29 31. Alabay, E. (2006). Altı ya okul öncesi dönemi çocuklarının bilgisayar destekli matematiksel kavramların öretimi. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Aral, N. vd. (2006). Anaokulu ve anasınıfı öretmenlerinin bilgisayara yönelik tutumlarının incelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (19) s.1 8. Arslan, O. (2006). Sosyal bilgiler dersinde bilgisayar destekli öretim. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi. S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Aydodu, A. (2003). Ortaöretim okullarında görev yapan corafya öretmenlerinin bilgisayar destekli eitime ilikin tutumları. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

265 Engin KARADA - Hakan SALAM - Nuri BALOLU Cambaz, H. (1999) Öretmen ve örencilerin öretme-örenme süreçlerinde bilgisayara karı tutum ve kaygılarının deerlendirilmesi. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, M.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, stanbul. Cerit, Y. (2001). Bilgi toplumunda ilköretim okulu müdürlerinin rolleri. Yayınlanmamı doktora tezi, ABÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Cerit, Y. (2004). Küreselleme sürecinde ilköretim okulu yöneticilerinin nitelikleri. Abant zzet Baysal Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 4 (8) s.1 11 Çelik, H. & Bindak, R. (2005). lköretim okullarında görev yapan öretmenlerin bilgisayara yönelik tutumlarının çeitli deikenlere göre incelenmesi. nönü Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 6 (10) s.27 38. Demirer, A. (2006). lköretim ikinci kademede bilgisayar destekli fen bilgisi öretiminin örenci baarısına etkilerinin ilikin bir aratırma: ehit Namık Tümer lköretim Okulu Örnei. Yayınlanmamı yüksek lisan tezi. D.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır. Erçelik, S. (2004). Sınıf öretmenlerinin bilgisayar kullanımı ile ilgili tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, M.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, stanbul. Hızal, A. (1989). Bilgisayar eitimi ve bilgisayar destekli öretime ilikin öretmen görülerinin deerlendirilmesi. Eskiehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. mer, G. (1998). Türkiye'de Eitim Teknolojisinin Görünümü, B.Özer (Ed.) Çada eitimde yeni teknolojiler içinde s.159 167. Eskiehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Karada, E. (2006). Eitim-öretim sürecinde bilgisayar kullanım süresinin deerlendirilmesi. Paper presented at the 6th International Educational Technology Conference, Famagusta/North Cyprus. Karasar, N. (1995). Aratırmalarda rapor hazırlama. Ankara: Nobel Kitap Yayın Kedia, B.L. & Mukherji. A. (1999). Global managers: Developing A mindset for global competitiveness. Journal of World Business, 34 (3) s.230 251. Koraltürk, S. (1997) stanbul daki okul öncesi eitim kurumlarında eitimde bilgisayar kullanımının tespiti ve yöneticiler ile öretmenlerin bilgisayara karı tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, M.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, stanbul. MEB. (1989). XII. Milli Eitim ura Raporu. Ankara: Milli Eitim Yayınları. MEB (2003). Eitim teknolojileri genel müdürlüü. Ankara: 4.Akam Sanat Okulu Matbaası.

Bilgisayar Destekli Eitim (BDE): lköretim Okulu Yöneticilerinin Tutumlarına likin Bir Aratırma 266 Orhan, H.G. (2007). Bilgisayar destekli öretimin ilkokuma yazmaya etkisi. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, M.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, stanbul. Sarıçayır, S. (2007). Kimya eitiminde kimyasal tepkimelerde denge konusunun bilgisayar destekli ve laboratuar temelli öretiminin örencilerin kimya baarılarına, hatırlama düzeylerine ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamı doktora tezi, M.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, stanbul. Reinhardt, A. (1995) Örenmenin yeni yolu. BYTE Dergisi. 2(3) Tuna, F. (2005) Orta öretim kurumlarında corafya anlatım becerisinin bilgisayar destekli anlatımla gelitirilmesi. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, M.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, stanbul. Uun, S. (2004). Bilgisayar destekli öretimin temelleri. Ankara: Nobel Yayınları. Ünaldı,. (2003) Gaziantep Üniversitesi öretim elemanlarının bilgisayar destekli eitime ilikin tutumları. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, G.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep. Üstünda, N. (2001). Müfredat laboratuar okullarında görev yapan yönetici ve öretmenlerin bilgisayar-tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilikinin incelenmesi. Yayınlanmamı yüksek lisans tezi, M.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, stanbul. Varı, F. (1996). Eitimde program gelitirme. Ankara: Alkım Yayınevi. Yıldız, R. vd. (2004). Öretim teknolojileri ve materyal gelitirme. Konya: Atlas Kitabevi.