Teknik Elektrik-I. 1. Bölüm: Elektriksel Öğeler ve Devreler. Enerji ve Enerji İletimi: Enerji, İş ve Güç. İçerik. Enerji, iş yapabilme yeteneğidir.

Transkript

1 nkr Ünivrsitsi Mühnislik Fkültsi, Fizik Mühnisliği ölümü FZM7 Tknik Elktrik. ölüm Elktriksl Öğlr v Dvrlr Prof. Dr. Hüsyin Srı. ölüm: Elktriksl Öğlr v Dvrlr İçrik Enrji v Enrji İltimi: İş, Enrji, Güç Elktrik Yükü Elktrik kımı Potnsiyl Frkı v Grilim Elktriksl Güç v Enrji Elktrik Kynklrı v Dvr Öğlri Dirnç: Ohm Yssı İnüktns Sığ Tml Dvr Yslrı: Kirchhoff Yslrı Enrji v Enrji İltimi: Enrji, İş v Güç F Dirsl hrktt, kuvvt (F) v yrğiştirm () hr zmn ik oluğu için iş ypılmz! İş=(Kuvvt).(Yr Dğiştirm) W=F. İş birimi (S birim sistmin) Joul (kısc J) [joul]=[nwton].[mtr] Enrji, iş ypbilm ytnğiir. Güç=Enrji / Zmn Güç, iş ypm hızıır P=W/t Güç birimi (S birim sistmin) Wtt (kısc W) [wtt]=[joul] / [sniy] Güç il nrji rsınki bğlılık nni il çoğu kz biri, iğri cinsinn if ilir: 3 Örnğin nrji birimi joul, wttsniy y kilowttst (x36=3,6x 6 wttsniy) birimlri il if ilir. 4

2 Elktrik Yükü Yük, il göstrilir v birimi Coulomb (kısc C olrk göstrilir) ur. Elktriksl İşEnrjiGüç ir lktrik ln (E), yükün tki n kuvvt. lktronun yükü=,6x 9 C ur. un gör Coulomb şit bir yükün oluşmsı için yklşık 6,3x 8 tn lktronun bir ry glmsi grkir. Yüklr rsın oluşn kuvvt (F) Coulomb Yssı. F = k F F İş: E F F = E. W = F. = E.. = E. = V. ( ) ( ) F m W = F. Elktrik ln (E) E = k E F Potnsiyl: V = E. k. k = F = k. = E. Yüklr rsınki kuvvt, ln kvrmı il yorumlnbilir. yükü (vy ) trfın bir lktrik ln (E) oluşturur. u ln için bulunn (vy ) tkilnir v r bir kuvvt oluşur. 5 Güç: W V. P = = = V = V. t t t 6 Örnk.: Elktrik nrjisi, sbit bir hızl bir pil iltilip or 4 Wtt ı kimysl nrjiy önüştürülrk sklnmktır. Oly sürsinc pil iltiln gücün % si ısı biçim kybolmktır. Elktriğin kwst i,5 TL is pili st yüklmk için hrcnn nrji ğrini v mliytini bulunuz. Çözüm: Pil iltiln toplm güç P b is: 4 W,P b =P b => P b =5 W stt toplm nrji W b =(5 W)x( st)=5 Wst=5 kwst Hrcnn nrjinin mliyti= (5 kwst)x(.5 TL / (kwst))=6,5 TL Vrim % 8 (kyıp % ) 7 3 Elktrik kımı Mühnislik mçlrı için urgun oln yüklrn çok hrkt hlinki yüklrl ilgilniriz, çünkü nrji iltimi nck hrkt n yüklrl sğlnbilir. kımın, ylıtknlr trfınn sınırlnırılığı özl iltkn yol Dvr nir. kım, bir vr içinki yükün kış hızın nir. ir nokt bulunuğumuzu v önümüzn gçn yüklri gözliğimizi üşünlim. Hr t sniy Coulomb luk yükün üzgün hız gçtiğini vrsylım; kımın () krrlı ğri: = t Gnllikl yüklrin kış hızı zmnl ğişir, böylc kımın ğri ğişir. u urum bir vrki ni kım : q ni kım: i = Notsyon, (zmnl ğişmyn nicliklr) q i( t) 8 i, q (zmnl ğişn nicliklr), q(t) Gçn yük miktrı =

3 Elktrik kımı Frklı kım Şkillri kım birimi (S birim sistmin) mpr (kısc ) ir. [ sniy Coulomb luk yük ktığı zmn gçn kım mpr ir.] kım, Doğru kım kım, ltrntif kım [ mpr] = [ coulomb] [ s] t (zmn) t (zmn) Öv: ir tln gçn kım µ is 4 sniy kç tn lktron kr? kımın büyüklüğü kr yönünü blirlmliyiz. Öncn pozitif () yüklrin hrkt ttiği üşünülrk pozitif () yüklrin hrkt yönü kımın yönü olrk kbul iliri. Şimi ynı kbul gçrli nck iltimi çoğunlukl lktronlr (mtllr) sğlığı için kım yönü lktron hrktinin trsi yönür. Doğru kım, zmn sürsi için tüm yüklrin kışı ylnız bir yönir tm önü (priyo) ltrntif kım, zmn sürsi için yüklr önc bir yön, sonr iğr yön krlr v bu önü blli frknslr yinlnir priyot=/frkns irimlr: priyot [zmn]=sniy frkns [/zmn]= /sniy= hrtz (Hz) Pil, kü oğru kım kynklrın örnk Türkiy ki şhir kımı (v ynı zmn grilimi) 9 olrk vrilbilir. ltrntiftir v frknsı 5 Hz ir ( sniy 5 kz tm önü ypr) 4 Potnsiyl Frkı v Grilim: Kplı Dvr KPL, ÇK v KS DEVRE Tnımlrı çık v Kplı Dvrlr Dvrki tllrn biri çözülür (vy nhtr yrımı il çılırs) bir çık vr oluşur. öyl vry çık Dvr nir Pil E Lmb mç, piln lmby lktrik nrjisinin tşınmsıır. unun için pil v lmb rsın kımını iltbilmk için tl bğlnır. öylc tm bir iltkn yol sğlnır v bir tm vr y kplı vr oluşur. KPL DEVRE Pil E Pil E = ÇK DEVRE KS DEVRE Lmb Lmb çık vr kım sıfırır v nrji tşınmz! Lmbnın uçlrı (c) vy pilin uçlrı (b) birlştirilirs (ynlışlıkl!) frklı bir vr l ilir. öyl vry is Kıs Dvr nir. b c = Kynğın çıkış kımı olukç yüksk (yıkıcı olbilck) olck v kımın çok z bir kısmı lmbn gçck v lmby tkili nrji iltimi olmycktır. öyl urumlrı önlmk için vry sigort bğlnır.

4 Norml bir vryi üşünlim: Pil Pillr, lktronlrın vr olşbilmlri için grkli nrjiyi vry vrir E b Pil Pil Dvrki kımın () sürkliliğini sğlmk için nrji sğlnmsı grkir. Yüklrin tllrn v lmbn krkn ğıttıklrı (kybttiklri) nrjilri bu yüklr vrmk için yüklr üzrin iş ypılmlıır. u iş (nrji) kynktn (kım vy Grilim kynklrı) l ilir. Örnğin bu nrji pil kimysl nrjinin lktrik nrjisin önüşmsi il sğlnbilir. E Göstrimi c Lmb 3 Potnsiyl FrkıGrilim ir vrki iki nokt rsın bir birimlik pozitif yükü hrkt ttirmkl ypıln iş o noktlr rsınki Potnsiyl Frkı y Grilim nir. şk bir yişl grilim, birim yük bşın ypıln iştir. Coulomb luk yükü bir noktn bşk bir nokty hrkt ttirmk için ypıln iş joul is bu noktlr rsınki potnsiyl frkı Volt (kısc V) ur. Potnsiyl frkı, lktrik nrji kynğının potnsiyl frkı oluğu zmn, bun çoğu kz lktromotor kuvvt y kısc EMK nir. Potnsiyl rtr (grilim yükslmsi) E b = V E b c Lmb Pil Potnsiyl zlır (grilim zlmsı) E bc =,5 V E c = 5 V E =,5 V Grilimin işrti, yüksltmyi () vy zlmyı () göstrmktir. EMK 4 kımgrilim Ölçümü kım, kplı vrnin hr kolun ynıır. ir vrki kımı ölçmk için kımölçr (mprmtr) vrki hrhngi bir nokty bğlnbilir. b c E Grilim is hr nokt frklı oluğu için voltmtr, vr grilimin ölçülcği noktlr bğlnır. b c E V b Ölçü ltlri, il hiç güç tüktmz. (İl urum mprmtrnin iç irnci sıfır, voltmtrnin is sonsuzur!) V c kım Ölçümü Grilim Ölçümü 5 Elktriksl Güç v Enrji Enrjiyi, lktriksl nicliklr cinsinn (Elktriksl Güç v Enrji) nsıl if biliriz? ir lktrik vrsin y vrnin bir ksimin ypıln iş (W) y iltiln nrji, grilimin (E) v yükün () çrpımı olrk vrilir. Elktriksl Enrji W = E. İş, sbit bir hız ypılırs v toplm yükü, t sniy E voltluk bir grilim ltın hrkt rs, güç: Elktriksl Güç W E. P = = t t Uygulm, yüktn ziy kım il ilgilniğimizn güç ifsi: P = E. Güç u güç, uçlrınki grilim (E), üstünn gçn kım oln vr lmnının birim zmn soğuruğu vy ışrıy vriği nrjiir. kım v grilimin hr ikisi zmnl ğişiyor is nlık güç p(t); p( t) = ( t). i( t) ni Güç 6

5 TbloElktriksl Nicliklr v Mknik Krşılıklrı Elktrik irimlri il Kullnıln Ön Eklr Elktriksl Niclik Simg irim (S) Eşitlik Mknik nzri üyük Nicliklr Küçük Nicliklr Kilo (k) 3 Mili (m) 3 Yük q, Coulomb (C) Konum kım i, mpr () i=q/ Hız Potnsiyl frk vy Grilim Güç Enrji (iş), E vy v, V p, P w, W Volt (V) =w/q Kuvvt Wtt (W) Joul (J) p=i = q = i w w Güç Enrji (iş) Mg (M) 6 Mikro (µ) 6 Gig (G) 9 Nno (n) 9 Tr (T) Piko (p) 7 8 Enrji v Enrji İltimi: Enrji, İş, Güç Örnk.: Şkilki vr lmb üzrin 5 V luk bir grilim vrır. vr kımı,6 ir. Lmb trfınn lınn güç nir? Enrjinin kwst i,5 TL is lmbnın st kullnılmsı sonun önck ücrt nir? =,6 E=5 V Lmb Çözüm: P=E.=(5 V).(,6 )= 3 W W=E..t=(3 W).( st)=3 Wst=3. kwst Mliyt=(3, kwst).(,5 TL/kWst)=3,75 TL 9 Elktrik Kynklrı v Dvr Öğlri Elktrik Dvrsi, bir y h çok lktrik nrjisini lıcısı y soğurucusu il birlştirbiln bir y birçok kynktn oluşur. Kynklr kım Grilim R C L lıcı vy Soğuruculr Dirnç (R) İnüktns (L) Sığ (C) Dvr nlizin bşlmn önc, hr bir vr lmnının vrnışını (kımgrilim ilişkisini) bilmmiz grkiyor.

6 Elktrik Kynklrı İl Kynklr: Sbit bir grilim (y kım kynğı) sbit bir grilim (kım vrir). u ğrlr uçlrın bğlnn vr lmnlrı (yük) il ğişmz., E, İl Grilim Kynğı İl bir grilim kynğının grilimi, uçlrın bğlnn bğlntılrl ğişmz. İl kım Kynğı İl bir kım kynğının vry sğlığı kım, uçlrın bğlnn bğlntılrl ğişmz. Grçkt lktrik kynklrı il ğilir v burum. ölüm l lıncklrır. İl Grilim Kynğı İl Kynklr Notsyon: üyük hrflr, kynğın sbit oluğu (örnğin E, ) Küçük hrflr, kynğın zmn bğlı oluğu (örnğin, ) İl bir grilim kynğının İl bir kım kynğının urumlr için kullnılır grilimi, uçlrın bğlnn vry sğlığı kım, uçlrın bğlntılrl ğişmz. bğlnn bğlntılrl ğişmz. E=6 V E=6 V E=6 V E=6 V = =6 =3 = R= Ω R=Ω R= Ω R= Ω =6 =6 =6 =6 İl kım Kynğı =6 V = V =6 V =6 V =6 V = V =6 V = V R= Ω R=Ω R= Ω R= Ω = ğımlı (Dntli) Kynk Türlri zı kynk türlrin is kynğın uçlrı rsınki kım y grilim, vr bulunn bir bşk grilim y kımın bir fonksiyonuur. u kynklr bğımlı (ntli) kynklr nir v lktrik ürtçlri v trnsistörü içrir. ğımlı kynklrın ört olsı urumu şğı vrilmiştir: Grilim bğlı grilim kynğı = i kım bğlı grilim kynğı i = Grilim bğlı kım kynğı i = i i i kım bğlı kım kynğı 3 Dvr Elmnlrı Elktrik vrsinin lıcı y soğurucu ksimini içrn birysl bilşnlrin vr öğlri y prmtrlri nir. Dvr öğlrinki kım v grilimlr rsınki bğıntılr nysl vrilr ynrk l ilmiştir. u bğıntılr frklı üç tür oluğu için üç tür vr öğsi tnımlmk mümkünür. Tür: Üzrinn gçn kıml orntılı grilim oluşn vr lmnlrıır. u tür vr lmnlrın irnç nir. Dvr lmnı üstün hrcnn nrji ısı olrk kybolur. = R. i. Tür: Uçlrı rsın oluşn grilim, üzrinn gçn kımın zmn gör ğişimi (türvi) il orntılı vr lmnlrıır. Orntı sbitin inüktns nir. u vr lmnı mnytik ln il ykınn ilişkiliir. = i L t 3. Tür: Üzrinn gçn kım, uçlrı rsınki grilimin zmn gör ğişimi (türvi) il orntılı vr lmnlrıır. Orntı sbitin sığ nir. u vr lmnı, lktrik ln il ykınn ilişkiliir. i = C t 4

7 Dirnç; Ohm Yssı Uçlrı rsınki grilim (), üstünn gçn kım (i) il oğru orntılı oluğu vr lmnın irnç nir. i R = R. i Dirnç, grilim v kım rsınki orntı ktsyısıır v R il göstrilir. irimi is ohm (Ω) ur. Gnl olrk, grilimin kım il orntılı olmsı Ohm Yssı olrk bilinir. Göstrimi: R irimi= Ohm (Ω) ( Ω=V/) R=/i => [ohm]=[volt] / [mpr] Dvr göstrimi: Dirncin mknik şğri sürtünm kuvvtiir. Dirnç, lktrik yüklrin y hrkt krşı koyr v bu krşı koymyı ynmk için hrcnn nrji ısı olrk kybolur. ir lktrik yükü bir irncin içinn gçrkn nrji kybttiğinn kım yönün bir grilim üşr i R Yüksk potnsiyl Dirnç üzrinki güç kybı: ( ) p =. i = R. i. i = Ri kım cinsinn p =. i = = Grilim cinsinn R R üşük potnsiyl 5 Dirnç; Ohm Yssı Vol t( V ) = Dirnç( R) kım( ) 6 İltknlik, G Dirnç için grilim cinsinn kımı vrn şğr bir if yzılbilir. u urum Ohm yssı Doğru kım Dirnç (R) cinsinn Ohm yssı Grilim = R. i İltknlik (G) cinsinn Ohm yssı i = G. ur G, irncin trsiir v iltknlik olrk bilinir. G İltknlik R E = R = G. E irimi is mho ( mho=/ohm) Dirnç üzrinki (iltknlik cinsinn) güç kybı: İltknlik G nin birimi mho ur i i v özl bir nlmı yoktur. p =. i =. i = kım cinsinn G G İltknlik, irnçin trsi oluğunn birimi irnç p =. i = ( G. ) = G Grilim cinsinn birimi oln ohm un trstn 7 yzılışı mho şklinir. Örnk.: şğıki vr il bir kım kynğı il uyrılmktır. Zmnın fonksiyonu oln kım ğrisi şğıki şkil vrilmktir. Zmnın fonksiyonu olrk irnç üzrinki grilimin, p ni gücün lg biçimlrini çiziniz. (mpr) Ω 3 4 t (sniy) 8

8 Çözüm: Grilim: Güç: Ω = R. i ( t) = ( Ω). i( t) ( i) i p =. i = R.. = Ri i( t) = t p = ( Ω ) i = (4) t 4 () (V) p(t) (W) w(t) (J) Enrji? 3 4 t t t t 9 İnüktns Üzrinki grilim, knisinn gçn kımın ğişm hızı il oğru orntılı oluğu vr lmnın inüktns (obin) nir. i L i = L t Grilim v kım rsınki orntı sbiti L, vrnin özinüktnsı vy bsitç inüktnsıır. irimi is hnry (kısc H) olrk göstrilir. İnüktns, yük kış hızınki ğişimlr krşı koymnın bir ölçüsüür. İnüktns üzrinki grilim biliniyor is gçn kım İnüktns tkisi, mknikt kuvvt v hız rsınki ilişkiy (kütl) bnzr. F=p/=m(v/) oluğu için, mknik sistmlr kütl, hrkt krşı koymnın bir ölçüsüür (urn cismin hızlnmsını, hızlı cismin urmsını zorlştırır). obinin inüktns ğri (L) bnzr şkil, kımki ğişim krşı koymnın bir ölçüsüür. i =. L t= t i =. i() L t= i(): ğişm olmn önc kımın ğri 3 Enrji İnüktns İnüktns; rtn kım krşı koyr, zln kım yrım r. i( t) ( t) = L İnüktns içinn gçn kım, mnytik ln oluşturrk bu mnytik lnn tkilnir. i i İnüksl tkin oğn güç p =. i = L. i = il i w = p = Li = Lii = Li İnüksl nrji, korunumlu v gri lınbiln nrjiir (irnçt nrji ısı nrjisi olrk korunumsuz olrk hrcnmktır). 3 = i( t) = t 3 i( t) ( t) = L = i ( t) = t L=H L= H L= H İnuktns 5 V V

9 Önmli Not! Eğr kım ltrntif ğils inüktns üzrin grilim sıfırır v inüktns kıs vr gibi vrnır. Örnk.3: şğıki vr il bir kım kynğı il uyrılmktır. Zmnın fonksiyonu oln kım ğrisi şğıki şkil vrilmktir. Zmnın fonksiyonu olrk grilimin, p ni gücün v po iln nrjinin lg biçimlrini çiziniz. L = H i = L t i i i = sbit = = L = (mpr) t (sniy) () (V) p(t) (W) 4 Çözüm i( t) = t < t < i( t) = i( t) = < t < 3 i( t) = 8 t 3 < t < 4 f ( t) = < t < i( t) f ( t) = = f ( t) = < t < 3 f ( t) = 3 < t < 4 ( t) = < t < i( t) ( t) = L = Lf ( t) = ( t) = < t < 3 ( t) = 3 < t < 4 p( t) = 4t < t < i( t) p( t) = ( t). i( t) = Li = ( t) = < t < 3 ( t) = (8 t) 3 < t < 4 Sığ (Kpsitns) Üzrinn gçn kım, uçlrı rsınki grilim ğişm il orntılı oln vr lmnın sığ nir. C ( t) i( t) = C Sığ, grilimki ğişim v kım rsınki orntı ktsyısıır v C il göstrilir. irimi is Fr (F) ır. C Göstrimi: C irimi= Fr (F) [Fr]= [mpr] / [Volt/s] Yüksk Dvr göstrimi: potnsiyl üşük potnsiyl 4 w(t) (J) Enrji? 3 4 t (s) 35 Sığ üzrinn gçn kım biliniyors grilim: ( t) = i( t) C ( t ) q Yük cinsinn: ( t) = ( ) C i t = q = C C q i ( t) 36

10 Sığ Sığ üzrinki güç kybı: p =. i = C = C wtt Dpo iln nrji w = p = C = C = C j oul Sığ üzrinki nrji, sıkıştırıln y griln bir yyın potnsiyl nrji po tmsin oluğu gibi sığ po ilir. u nrjinin ğri ylnızc grilimin büyüklüğün bğlıır; bu ğr nsıl ulştığınn bğımsızır ( t) i( t) = C = V ( t) = V ( t) = t V Sığ 5 V C=F = t 5 5 C=F V 5 V 5 5 Örnk.4: şğıki vr, F lık bir sığ il bir kım kynğı il uyrılmktır. Zmnın fonksiyonu oln kım ğrisi şğıki şkil vrilmktir. Zmnın fonksiyonu olrk sığ üzrinki griliminin, q yükünün, p gücünün v po iln nrji w nın lg biçimlrini çiziniz. ()., F.5. t (s) 39 (). (V). q(t)(c). p(t)(w). w(t)(j) 5. Çözüm i( t) = < t <.5 i( t) = i( t) =.5 < t <. f ( t) = t c < t <.5 f ( t) = i( t) = f ( t) = c.5 < t <. ( t) = t < t <.5 ( t) = ( t) f ( t) C i = = C ( t) =.5 < t <. q( t) = t < t <.5 q( t) = C( t) = q( t) =.5 < t <. ( t) p( ) 4t t.5 ( ) ( t) ( t) ( t) C t = < < p t = i = = p( t) =.5 < t <. t (s) w( t) = 4t < t <.5 w( t) = p( t) = w( t) = 5.5 < t <. 4.5.

11 Önmli Not! Eğr grilim ltrntif ğils sığ üzrinn gçn kım sıfırır v vr çık vr gibi vrnır. Elktrik Dvrlri Elktrik vrlrinin tml yslrı lktrik vr lmnlrının özlliklrinn l ilir. u tml yslr krmşık lktrik vrlrinin sistmtik bir biçim inclnmsini v çözümlnmsini sğlr. C = R L R 3 i = C t = sbit = i = C = R C C R 4 4 R üzrinki grilim (kım) nir? Dvrn kım olştırbilmk (bir iş ypmk) için n krlık bir kynk 4 il bslm ypmk grkir? Tml Dvr Yslrı: Kirchhoff Yslrı Elktrik vrlrinin tml yslrı lktrik vr lmnlrının özlliklrinn l ilir. u tml yslr krmşık lktrik vrlrinin sistmtik bir biçim inclnmsini v çözümlnmsini sğlr. u yslr Kirchhoff Yslrı olrk bilinir v iki tml ysn oluşur: kım Yssı (KY) (Yüklrin Korunumu) Kirchhoff kım Yssı (KY) ir kvşk noktsın oğru yönlmiş tüm kımlrın cbirsl toplmı sıfırır. Kvşk noktsı, vr lmnlrın y kynklrın üç y h fzl bğlntının ypılığı bir noktır. Kvşk noktsı Grilim Yssı (KGY) (Enrjinin Korunumu) Kvşk noktsı ğil! Kvşk noktsın: Gln kımlr () pozitif yrıln kımlr () ngtif lınır. i i i 5 i 3 i 4 43 i i i3 i4 i5 = 44

12 Örnk.5: şğıki vr vriln kım v grilimlr biliniyor; i = t, i 4 =4sin(t) v 3 = t V. ğrini bulunuz. i = t =? i i 3 3 H i 4 i 3 F 3 = t V i 4 =4sin(t) 45 Çözüm: KY grği noktsın gln kımlrın cbirsl toplmı sıfır olmk zorun oluğunn i i = t 3 = t V 3 H i 3 F i i i3 i4 = i v i 4 kımlrı biliniyor, i 3 kımı bulunbilir. i3 = = = = 3 t t t C ( ) 4( ) 8 i kımı i = i i i 4 3 i = 4sin t 8 = 4sin t grilimi t t t i t = L = 3 (4sin t ) t = cost V bulunur. 46 Kirchhoff Grilim Yssı (KGY) Kplı bir ilmk çvrsin blirlnn bir yön lınn tüm grilimlrin cbirsl toplmı sıfırır. R R L L İlmk boyunc: potnsiylin rttığı noktlr ( n y) pozitif; potnsiylin zlığı noktlr ( n y) ngtif olrk lınır. Kplı ilmk b R c R L L = R L 47 Kirchhoff Grilim Yssı (KGY) R R Kplı ilmk = R Kplı ilmk; bşlnn nokty glinmyi if r. noktsınn bşlyıp tkrr noktsın glincy kr grilimlrin cbirsl toplmı sıfırır. Dönüş yönün, grilim rtışı (), zlışı is () olrk lınır. 48

13 İlmk Sçimi İlmk Sçimi nzr şkil, ilmk ışınn olşılığın bşlnıln nokty glinirs grilimlrin cbirsl toplmı sıfırır. R R C L L R R C R3 L L Kplı (iç) ilmk R b c V b =V c oluğu için içri kç tn ilmk oluğu önmli ğilir. Niy (n zmn) ış ilmk? Eğr bzn biz k bilgi vrirs kplı (ış) ilmk boyunc grilimlri yzmk istybiliriz. = Kplı (ış) ilmk R L 49 Kplı (ış) ilmk Kplı (iç) İlmk=Kplı (ış) ilmk = R L 5 Örnk.6: şğıki vr bir lktrik vrsinin bir ksimini göstrmktir. u ksim; =4 V, =3cos(t) V v i 3 = t/5 is i 4 kımını bulunuz. Çözüm: KGY grği ilmk boyunc grilimlrin cbirsl toplmı sıfır oluğunn 3 4 = F 4 i 5 H 3 i 4 =? 3 F 4 i 5 H 3 i 4 3 v grilimlri biliniyor, 3 grilimi bulunbilir. i 3 = = = 4 grilimi = 3 t 5 t 5 L 5 ( ) V = t 3cos( t) 4 V i 4 kımı i4 = C = t t 5 = 4 6sin( t) bulunur 4 t 5 ( 3cos( ) 4) 5 5

14 unn sonr n ypılck?.. Tml lktrik vr lmnlrı (Dirnç, obin, Sığ) v vr lmnlrının krktristiği v tpkilri (Grilim kım ilişkisi) öğrnili. ir vrnin nlizi, Kirchhoff un kım v grilim yslrınn l ilbilir. u kurllrın uygulnmsını üzn koyn v böylc özl problmlrin çözümünü kolylştırn Dvr Kurmı bir sonrki bölüm yrıntılı olrk inclncktir. 53