Yay n No : 1521 Hukuk Dizisi : Bas - Kas m STANBUL 2. Bas - Eylül STANBUL

Transkript

1 I Milletleraras Hukuk Aç s ndan TÜRK YE nin BAZI DIfi POL T KA SORUNLARI Geniflletilmifl 2. Bas P rof. Dr. Sevin TOLUNER

2 II Yay n No : 1521 Hukuk Dizisi : Bas - Kas m STANBUL 2. Bas - Eylül STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s için Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço- alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask -Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212) betakitap@betakitap.com

3 III insanî ve meslekî bak mdan yetiflmemde özveriyle bana hep destek olan sevgili a abeyim M. Reyan Toluner in an s na, sayg yla

4 V SUNUfi Bu kitapta, Türkiye nin d fl politika sorunlar yla ilgili olup ta daha önce düzenlenmifl çeflitli bilimsel toplant larda sunmufl oldu umuz Türkçe tebli metinlerini ve daha önce yay nlanm fl baz makaleleri, derlemifl bulunuyoruz. Bu yaz lar toplant y düzenleyen kurumlar taraf ndan daha önce yay nlanm fl veya ço alt larak da t lm fl idi. Milletleraras Hukuk kavramlar n n somut olayda uygulan fl biçimini göstermesi aç s ndan, yeri geldi inde, baflvurulmas ö renciye tavsiye edilegelmifltir. Ancak, umulan n aksine, bu yaz lar n kaynaklar na gidilecek yerde, yüksek fiyatlarla ö renciye sat lan rastgele yap lm fl derlemelere baflvurulmakta oldu u görülmüfltür. Bu üzücü duruma son vermek amac yla ve daha sa l kl bir e itim verilmesi düflüncesiyle, Devletler Umumi Hukuku Anabilim Dal ö retim üyesi ve eleman arkadafllar m n srarl teflvik ve yard mlar yla, bu yaz lar bir kitapta toplamay gerekli gördük. Bu kitapta, kronolojik bir s ralama yerine, ders programlar ve konular aras ndaki iliflki gözönünde bulundurularak bir düzenleme yap lmas, uygun bulmufltur. Araflt rmada ö renciye yard mc olmak amac yla, her yaz n n bafl nda, incelenen hukukî sorunlar n bir özeti verilmifltir. Ö rencinin s nav yükümü kapsam ndaki di er kitap ve incelemelere at f yap lmak suretiyle kaynaklar aras nda iliflki kurulmas na yard mc olunmaya çal fl lm flt r. Bu tebli veya makalelerde ele al nan konular n, yeni olaylar n eklenmesi veya hukukta ortaya ç kan geliflmeler nedeniyle güncellefltirilmesi gerekti inde, sonlar na eklenen bir notla bu hususa de inilmifl; bu geliflmelerin ortaya ç kard yeni hukukî sorunlar n de erlendirilmesi ayr bir inceleme konusu olacak kapsamda ise, bu kitapta bu ifle giriflilmemifltir li y llarda daha faydal ve zengin bir Milletleraras Hukuk e itim ve ö retimi yap lmas umuduyla... Feneryolu, Ekim 2000 P rof. Dr. Sevin Toluner stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Devletler Umumî Hukuku Anabilim Dal Baflkan

5 VII K NC BASIYA ÖNSÖZ Birinci bas n n tamamen tükenmifl olmas nedeniyle ve ö rencinin ders kitab gereksinimin karfl lanmas na yard mc olmak amac yla bu derlemenin ikinci bas s n yapmak zorunda kald k. Bu ikinci bas da, 2000 y l ndan bu yana yeni gündeme gelen sorunlar n ifllendi i -Bush Doktrini, Irak savafl, soyk r m gibi- veya daha önce de erlendirilmifl bulunan konular n devam niteli indeki sorunlara dair -K br s uyuflmazl nda Annan Plânl dönem ve ertesi gibi- makalelerimize, bildiri veya konuflma metinlerine de yer verilmifltir. Ayr ca, birinci bas da ifllenmifl bulunan konular, ilgili yaz n n sonuna eklenen notlarla güncellefltirilme e çal fl lm flt r. Önceki bas da oldu u gibi, yaz da de erlendirilen hukukî sorunlar, bafll k alt - na yerlefltirilen yaz özetleriyle ö rencinin dikkatine sunulmufltur. Bu vesileyle, emeklili imden sonra da sürdürdükleri manevî destek ve araflt rmalar mdaki yard mlar ndan ötürü, Devletler Umumi Hukuku Anabilim Dal Baflkan Doç. Dr. Ayfle Nur Tütüncü ye, Araflt rma Görevlileri Dr. Dolunay Özbek, Engin fiimflek, Enver Ar ko lu, Neslihan Akün, Elif Baflkaracao lu na flükran duygular m ve en iyi dileklerimi ifade etmek isterim. Ayr ca, bu ikinci bas n n gerçeklefltirilmesinde eme i geçen BETA yay - nevi çal flanlar na ve, metinlerin yeni düzenlemeye göre yerlefltirilip bask ya haz rlanmas nda göstermifl olduklar özenden ötürü Gülgonca Çarp k a teflekkür ederim. Feneryolu, 30 Temmuz 2004 P rof. Dr. Sevin Toluner

6 IX Ç NDEK LER Sunufl...V kinci Bas ya Önsöz...VII çindekiler...ix K saltmalar...xi 1. AET nin Gümrük S n rlar ve Ege Sorunu Limni Ada s n n Hukukî Statüsü ve Montreux Bo azlar Konvansiyonu Do u Ege Adalar n n Askersizlefltirme Rejimi Çerçevesinde Kara, Deniz ve Hava Sahas ndan Askerî Geçifl ve Faaliyetlere Dair Bir De erlendirme Mart 1995 Tarihli Ortakl k Konseyi Karar : Milletleraras Hukuk Aç s ndan Bir De erlendirme K br s Türk Federe Devleti nin Milletleraras Hukukî Statüsü K br s n Avrupa Birli i ne Üyelik Baflvurusunun Hukukî Geçerlili i Üzerine Uluslararas K br s Konferans (1-2 Mart 2003) Andlaflmalar Ifl nda K br s n Bugünkü Hukukî Durumu Paneline Katk Türkiye-AB liflkileri ve K br s Sorunu Türkiye nin Bireysel Baflvuru Hakk n Tan ma Beyan n n Milletleraras Hukuk Aç s ndan De erlendirilmesi Lozan Az nl klar n Korunmas Rejimi ve Bat Trakya Türkleri Bulgaristan da Türk- slâm Az nl a Uygulanan Bask lar Üzerine Yabanc Sermaye ve Milletleraras Hukuk...341

7 X 14. Bo azlardan Geçifli Düzenleme ve Montreux Bo azlardan Geçifli Düzenleme ve Montreux Andlaflmas Bo azlardan Geçifl ve Türkiye nin Yetkileri Milletleraras Suyollar n n Ulafl m-d fl Kullan mlar Hukuku Konusunda Son Geliflmeler Nikaragua ya Karfl Askerî ve Benzeri Faaliyetler Davas ndaki Yarg ve Meflrû Müdafaa Hakk Hukuksal Alanda Türkiye nin Güvenlik htiyaçlar Ne fiekilde Karfl lanabilir? Gündemdeki Irak Söyleflisi ne Katk Harp Sahas, Güvenlik Bölgesi v.s. Hukukî Kavramlar m d r? Ticaret Gemilerinin Savafl Gemilerinin Refakatinde Seyri (convoy) Irak Savafl ve nsanc l Hukuk Söyleflisi ne Katk Uluslararas Türk-Ermeni liflkileri Sempozyumu nda De erlendirme Soyk r m Nedir? Ne De ildir konulu Konferans a Katk...581

8 XI KISALTMALAR AJIL : American Journal of International Law BYIL : The British Yearbook of International Law D : Düstur HRLJ : Human Rights Law Journal ibid. : ayn eser I.C.J : International Court of Justice ILM : International Legal Materials IMO : International Maritime Organization infra : afla da Keesing s... : Keesing s Contemporary Archives k. : kitap k.n. : kanun numaras k.t. : kabul tarihi LNTS : League of Nations Treaty Series loc. cit. : ayn yerde op. cit. : ayn eser PCIJ : Permanent Court of International Justice p. : sayfa parag. : paragraf RC Recueil des Cours, Collected Courses of the Hague Academy of International Law R.G. : Resmi Gazete s. : sayfa, say supra : yukar da t. : tak m UNTS : United Nations Treaty Series V.K. : Andlaflmalar Hukukuna Dair Viyana Konvansiyonu (1969) YILC : Yearbook of the International Law Commission