Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi dare Hukuku Anabilim Dal

Transkript

1 i Yard. Doç. Dr. Melikflah YAS N Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi dare Hukuku Anabilim Dal U Y G U L A M A V E Y A R G I K A R A R L A R I I fi I I N D A ÖZELLEfiT RMEN N H U K U K R E J M

2 ii Yay n No : 1643 Hukuk Dizisi : Bas Ocak STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask - Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212) betakitap@betakitap.com

3 iii Minnettarlık duygularımın küçük bir nişanesi olarak... ANNEME ve BABAMA

4 iv

5 v ÖNSÖZ Özellefltirmenin iktisadi ve siyasi boyutu üzerinde yaz lm fl de erli çal flmalar olmakla birlikte, hukuki boyutunun yeterince incelenmedi i söylenebilir. Özellefltirme uygulamalar n n baflar ya ulaflmas ndaki en önemli hususlardan biri de, hukuki alt yap n n iyi haz rlanm fl olmas d r. Özellikle, planl ve karma ekonomik yap dan liberal ekonomi sistemine geçme çabalar n n önemli bir aya olan özellefltirmenin, ciddi bir yarg sal ve bürokratik direniflle karfl laflmas mümkündür. Bu direnifl te, kamu yarar n n korunmas düflüncesi ve kamusal varl klar n özellefltirilmesinde özel menfaatlerin bulundu u inanc etkili olmufltur. fiüphesiz ki, özellefltirme uygulamalar nda kamu yarar n n korunmas n n da en etkili yolu özellefltirme usul ve ilkelerinin yasal düzenlemeler ile belirlenmesidir. Ülkemizdeki ekonomik yap n n de iflmesi ve özellikle Avrupa Birli i sürecinde, devletin ekonomik faaliyetlerdeki etkisinin azalt lmas, bu ba lamda piyasalar n serbestlefltirilmesi, devlet iflletmecili inin sona erdirilmesi kaç n lmazd r. Öyle ise, yap lmas gereken, özellefltirme uygulamalar n n yasal çerçevesini belirleyerek, bu uygulamalarda yaflanmas olas kamu yarar na ayk r tutum ve davran fllar n engellenmesi ve özellefltirme uygulamalar ile hedeflenen faydalar n sa lanmas d r. Doçentlik takdim çal flmas olarak haz rlanan bu kitapta, özellikle 4046 say l yasa kapsam nda özellefltirme uygulamalar n n hukuki rejimi incelenmifltir. Yürürlü e girdi i 1994 y l ndan sonra, uygulamada karfl lafl lan aksakl klar ve yarg içtihatlar n n etkisiyle, 4046 say l yasada çeflitli tarihlerde önemli de ifliklikler yap lm flt r. Çal flmada, sözkonusu yasan n öngördü ü özellefltirme usulü incelenmifl, karfl lafl lan veya karfl lafl lmas muhtemel hukuki sorunlar için, mevcut yarg içtihatlar fl nda, çözüm önerileri getirilmeye çal fl lm flt r. Çal flman n yay nlanmas ve haz rlanmas aflamas ndaki teflvik ve deste i için de erli Hocam Prof. Dr. Turan YILDIRIM a, her zamanki yard m ve destekleri için arkadafllar m Yrd. Doç. Dr. Nur KARAN ve Dr. H. Eyüp ÖZDE- M R e, esirgemedikleri yard mlar için Kütüphanemiz çal flanlar Bilge Ablaya, Nurdane ve Serpil e teflekkür ediyorum. Ayr ca, haz rlad rahat çal flma ortam ve deste i için eflim Ayflegül ü ve nefle kayna m o lum Abdullah da sevgiyle an yorum. Son olarak, kitab n bas m n üstlenen Beta Yay nevi çal - flanlar Gülgonca Çarp k ve Veysel Coflkon a teflekkür ederim Yrd. Doç. Dr. Melikflah YAS N M.Ü. Hukuk Fakültesi dare Hukuku Anabilim Dal Ö retim Üyesi

6 vi

7 vii Ç NDEK LER G R fi BÖLÜM ÖZELLEfiT RME TEfiK LATI VE ÖZELLEfiT RMEN N TEMEL LKELER 1. ÖZELLEfiT RME TEfiK LATI ÖZELLEfiT RME YÜKSEK KURULU Özellefltirme Yüksek Kurulu nun Oluflumu ve Hukuki Niteli i Görev ve Yetkileri Kurulun Özellefltirme Sürecine liflkin Görev ve Yetkileri Kurulun dari Görev ve Yetkileri Çal flma Usulü ÖZELLEfiT RME DARES BAfiKANLI I Özellefltirme daresi Baflkanl n n Oluflumu ve Hukuki Niteli i Özellefltirme daresi Baflkanl n n Görevleri darenin Hizmet Birimleri darenin Personel Rejimi Yasaklar ve Cezai Hükümler ÖZELLEfiT RME FONU VE KAYNAKLARI Özellefltirme Fonu nun Kullan m Alanlar dare Bütçesinin Denetimi ÖZELLEfiT RMEN N TEMEL LKELER DO AL KAYNAKLARIN MÜLK YET N N DEVRED LEMEMES STRATEJ K KONULARDA MT YAZLI H SSE OLUfiTURULMASI YABANCILARA MÜLK YET DEVR NDE MÜTEKAB L YET N ESAS ALINMASI ALEN YET LKES REKABET N SA LANMASI Özellefltirme Uygulamalar nda Rekabetin Sa lanmas Ön Bildirime Tabi Özellefltirme Yolu le Devralmalar Ön Bildirimlerde Takip Edilecek Usul zin Baflvurusuna Tabi Özellefltirme Yolu le Devralmalar zin Baflvurular nda Takip Edilecek Usul Rekabet Kurumunun Baflvurular Üzerine Verece i Kararlar n Yarg sal Denetimi...49

8 viii 2.6. EN UYGUN ÖZELLEfiT RME YÖNTEM N N TESP T ED LMES KAMU TÜZEL K fi LER NE DEV R YASA I ÖZELLEfiT RME GEL RLER N N GENEL BÜTÇE YATIRIM VE HARCAMALARINDA KULLANILMAMASI KAMU BANKALARININ ÖNCEL KLE ÖZELLEfiT R LMES fi KAYBI TAZM NATI ÖDENMES fl Kayb Tazminat na Hak Kazananlar fl Kayb Tazminat n n Hesaplanmas fl Kayb Tazminat n n Ödenmesi Usulü Özellefltirme Sosyal Destek Projesi EN UYGUN YATIRIMCININ TEM N BÖLÜM ÖZELLEfiT RMEN N HAZIRLIK AfiAMASI 1. ÖZELLEfiT RME KAPSAMINA VE PROGRAMINA ALMA ÖZELLEfiT RME KAPSAMINA ALMA ÖZELLEfiT RME PROGRAMINA ALMA ÖZELLEfiT R LECEK KURULUfiLARIN ÖZELLEfiT R LMEYE HAZIRLANMASI KURULUfiLARIN DAR YAPILARI LE LG L HAZIRLIKLAR Anonim fiirket Statüsündeki Kurulufllar n Ana Sözleflmelerinin De ifltirilmesi Anonim fiirket Statüsünde Olmayan Kurulufllar n Anonim fiirkete Dönüfltürülmesi TAfiINMAZLARA L fik N DE fi KL KLER Tafl nmazlar n Ayni Sermaye Olarak Konulmas Hazineye Ait Tafl nmazlar le Devletin Hüküm ve Tasarrufu Alt ndaki Tafl nmazlar n Devri Özellefltirme Program ndaki Kurulufllar ile Di er Kamu Tüzelkiflileri Aras nda Tafl nmaz Mal Devri Kurulufllara Ait Tafl nmazlar n mar Durumlar ÖZELLEfiT RME PROGRAMINDA BULUNAN KURULUfiLARDA ÇALIfiAN PERSONEL N NAKL Nakle Tabi Personel Personelin Nakil Usulü Naklen Atanan Personelin Haklar Mali Haklar Özlük Haklar Emeklilik Haklar...103

9 ix 3. BÖLÜM ÖZELLEfiT RMEN N UYGULANMA VE SONUÇLANDIRILMA AfiAMASI 1. ÖZELLEfiT RME YÖNTEMLER SATIfi YÖNTEM Blok Sat fl Yöntemi Halka Arz Yöntemi Talep Toplama Yöntemi Talep Toplamaks z n Sat fl Yöntemi Borsa da Sat fl Yöntemi Gecikmeli Halka Arz çeren Blok Sat fl Yöntemi Çal flanlara Sat fl K RALAMA YÖNTEM filetme HAKKININ DEVR YÖNTEM MÜLK YET N GAYR AYN HAK TES S Tan m Fikri ve S nai Haklar n S n rl Ayni Haklar Tesisi Yöntemiyle Özellefltirilmesi S n rl Ayni Hak Tesisine liflkin Sözleflmenin Niteli i S n rl Ayni Hak Tesisi Yöntemiyle Özellefltirilen Kamu Mallar n n Hukuki Rejimi GEL R ORTAKLI I YÖNTEM fi N GERE NE UYGUN SA R HUKUK TASARRUFLAR Kamu Hizmetinin Özel Hukuk Kiflilerine Gördürülmesi Ruhsat Usulü mtiyaz Usulü ltizam Usulü Müflterek Emanet Usulü Di er Yöntemler Franchising Know-How Sözleflmesi Ortak Giriflim (Joint-Venture) Yöntemi DE ER TESP T DE ER TESP T KOM SYONUNUN OLUfiUMU VE ÇALIfiMA USULÜ DE ER TESP T YÖNTEMLER ndirgenmifl Nakit Ak mlar (Net Bugünkü De er) Yöntemi Piyasa De eri /Defter De eri Oran Yöntemi Piyasa Kapitalizasyon De eri Defter De eri Ekspertiz De eri...149

10 x Tasfiye De eri Amortize Edilmifl Yenileme De eri Fiyat/Kazanç Oran Yöntemi Fiyat/Nakit Ak m Oran Net Aktif De er ÖZELLEfiT RME UYGULAMALARINDA HALE USULÜ ÖZELLEfiT RME HALELER NE L fik N TEMEL LKELER HALE KOM SYONU hale Komisyonunun Oluflumu Komisyonun Çal flma Usulü HALEN N DUYURULMASI HALE fiartnames HALE USULLER Kapal Teklif Usulü Pazarl k Usulü Aç k Art rma Usulü Belirli stekliler Aras nda hale Usulü HALEN N SONUÇLANDIRILMASI HALEN N PTAL ED LMES DANIfiMAN SEÇ M NE L fik N HALELER ÖZELLEfiT RME filem N N SONA ERMES KAMU H ZMETLER N N GÖRDÜRÜLMES N N ÖZELLEfiT R LMES MAHALL DARELERDE ÖZELLEfiT RME UYGULAMALARI BÖLÜM ÖZELLEfiT RME filemler N N YARGISAL DENET M 1. ÖZELLEfiT RME UYGULAMALARINA L fik N UYUfiMAZLIKLARDA GÖREVL YARGI YER ÖZELLEfiT RME UYGULAMALARINA L fik N filem VE EYLEMLER N YARGILANMASI USULÜ GÖREVL VE YETK L DAR YARGI MERC ÖZELLEfiT RME DAVALARINDA TARAF EHL YET ÖZELLEfiT RME UYGULAMALARINDA DAVA KONUSU ED LEB LECEK filemler ÖZELLEfiT RMEYE L fik N YARGI KARARLARININ UYGULANMASI ÖZELLEfiT RME DAVALARINDA D ER USUL KURALLARI SONUÇ KAYNAKÇA...209

11 xi KISALTMALAR ABD : Amerika Birleflik Devletleri A D : Amme daresi Dergisi AMKD : Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi AY : Anayasa AYMK : Anayasa Mahkemesi Karar AÜHFD : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Bkz. : Bak n z C. : cilt Çev. : Çeviren D. : Daire DD. : Dan fltay Dergisi D DDGK : Dan fltay dari Dava Daireleri Genel Kurulu DKD : Dan fltay Kararlar Dergisi DPT : Devlet Planlama Teflkilat E. : Esas Ed. : Editör Haz. : Haz rlayan HD. : Hukuk Dairesi HGK. : Hukuk Genel Kurulu YUK : dari Yarg lama Usulü Kanunu K. : Karar KHK : Kanun Hükminde Kararname Kurul : Özellefltirme Yüksek Kurulu MAÜHFD : Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi MÜSBE : Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ö B : Özellefltirme daresi Baflkanl ÖYK : Özellefltirme Yüksek Kurulu R.G. : Resmi Gazete RK : Regabet Kurulu RKHK : Rekabetin Korunmas Hakk nda Kanun S. : Say s. : Sayfa SPK : Sermaye Piyasas Kurulu TÜS AD : Türkiye Sanayici fladamlar Derne i Vd. : ve devam. VDDGK : Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Y. : Y l Yay. : Yay nlar