Kapak fotoðrafý: Kanada ALSA (Alberta Land Surveyors' Association) arþeivi - Carl Lester

Transkript

1

2

3 Kapak fotoðrafý: Kanada ALSA (Alberta Land Surveyors' Association) arþeivi - Carl Lester

4 içindekiler 3 Baþyazý 4 Celal Beþiktepe Kullanim Deðeri ve Deðiþim Deðerinin Mekansal Boyutu 8 Günseli Bayram Akçapýnar Türlerin Kökeni'nin Iþýðýnda 150 Yýl-Darwin Deniz Baþ Övünmek gibi olmasýn az buçuk etiðimdir. Ya da kadevesiz kazanç etik midir, yoksa kutsal mýydý? 10 TMMOB Ýstanbul ÝKK 11 Mehmet Hýþýr Kazananý Olmayan Bir Yerel Seçimin Ardýndan 13 Merve Özyaþar TMMOB Kadýn Kurultayý na Doðru Ümit Güvercin Tozkoparan Mahallesi 17 Nur Çakýr Dar Gelirlilerin Konut Sorununu Çözmek Amacýyla Kurulan TOKÝ nin Dönüþümü 19 Merve Özyaþar Hakkari de Bir 23 Nisan M. Uður Giriþken Neoliberalizmle Hesaplaþmanýn Yolu 1 Mayýs ta Taksim den Geçiyor Toki Gerçeði Paneli Sonuç Bildirgesi 27 Türkiye de Teknik Altyapý Kadastrosu Forumu Sonuç Bildirgesi Dosya: Kadastro 30 Erol Köktürk Türkiye Kadastrosunun Gerçekleri 34 Hüseyin Erkan Türkiye Kadastrosu 37 Nevzat Ýhsan Sarý Kadastral Haritalarýn Yenilenmesi Kapsamýnda 22/A Uygulamalarý ve Öneriler 41 Gürsel Öcal Dörtgöz Tapu Bilgilerini Araþtýrma Yöntemleri 45 Özgür Karataþ Tapu Kadastro Lisesi nden Týnýlar 47 Ahmet Ýpekçi Hisli Kadastro Hatýralarýndan (Bana Göre) Kýssalar 50 Erol Köktürk Kadastro Toplumsal Bir Olgudur, Deðiþir!.. 54 Gürsel Öcal Dörtgöz Tapu Sicilinden Doðan Zararýn Tazmini 59 Atilla Ocak Toprak Koruma ve Arazi Kullanýmý Kanunu ve Hisseli Satýþlar 61 Fermani Kaya Modern Tapu Sicilinin Oluþturulmasýnda Sayýsallaþtýrma 63 Ferruh Atbaþoðlu 2/B de Karanlýk Yol Nevzat Ýhsan Sarý 5831 Sayýlý Yasa, 2/B Sahalarýnýn Tespiti ve TKGM nin Bu Süreçteki Rolü 66 Turgay Gültekin 2009 OYS (Ormana Yerleþtirme Sistemi) 68 Erdal Köktürk Kadastro Haritalarýnýn Yenilenmesi 72 Mete Ercan Pakdil Toplu Taþýmada Navigasyonun Geleceði 73 Tuna Erol Mühendislik Etiði ve Kurumsallaþma Üzerine Düþünceler 77 Melis Mine Þener Mamut 78 Özgür Çiçek Bir Yeni Ýlk Film Daha: Açlýk 79 Esra Kaya Klasik Müziðin Her Hali 80 Etkinlikler 81 Basýn Açýklamalarý 85 Basýndan 87 Karikatür 88 Þube Güncesi

5 Baþyazý Yerel seçimler baþta olmak üzere yoðun bir gündemi geride býraktýðýmýz þu günlerde, çalýþma dönemimizin dördüncü bülteni ile sizlerle birlikteyiz. Bültenimize iliþkin aldýðýmýz övgü dolu deðerlendirmeler ve yazýlý katkýlarýn artmasý bizlere mutluluk veriyor. Kuþkusuz geride býraktýðýmýz aylarýn en önemli gündemini yerel seçimler oluþturdu. Bir önceki bültenimizin dosya konusu olarak ele aldýðýmýz yerel yönetimler konusunda TMMOB ve baðlý odalar da çalýþma yürüttüler. TMMOB nin yayýnladýðý Nasýl Bir Kent, Nasýl Bir Yerel Yönetim? baþlýklý broþür yaygýn olarak daðýtýldý. Ýstanbul da Ýstanbul Þube Baþkanlarýnýn katýlýmýyla, yerel yönetimlerden beklentilerimizin iþlendiði Baþkanlar Konuþuyor baþlýklý bir panel düzenlendi. Geçmiþ yerel seçimlerle karþýlaþtýrýldýðýnda görece sönük geçen yerel seçim sürecine ise, liderlerin meydanlarda yaptýklarý, çoðunlukla içerik ve nitelikten yoksun konuþmalar rengini çaldý. Seçim sonucunda iktidardaki AKP nin oylarý geriledi ve ortaya salt siyasi olarak deðil sosyolojik açýdan da irdelenmesi gereken sonuçlar ortaya çýktý. Deðerlendirilmesine bültenimizde yer verdiðimiz seçimlerin ilk sonuçlarýndan biri, AKP nin kabinede geniþ çaplý bir revizyona gitmesi ve önemli deðiþikliklerle 61 inci hükümetin göreve gelmesi oldu. Kriz, ekonomideki rekor daralma oranlarý ve giderek arta iþsizlik oranlarý ile etkisini korumaya devam ediyor. Krizin etkisinin bir kez daha esrarengiz kayýt dýþý para takviyesi ile azaltýlmaya çalýþýldýðý görülüyor. %15,5 olarak açýklanan resmi iþsizlik rakamlarýnýn bizim açýmýzdan önemli bir ayrýntýsý var. Ýþsizlerin yaklaþýk üçte birini yüksek öðretim görmüþ insanlarýmýz oluþturuyor. Sektörümüz de ekonomideki daralmadan etkilenen sektörler arasýnda. Herhangi bir planlamaya ya da projeksiyona dayalý olmaksýzýn açýlan bölümlerimize her yýl binin üzerinde öðrencinin alýndýðý düþünüldüðünde iþsizlik olgusunun mesleðimiz açýsýndan, çok da uzun olmayan bir vadede reel bir sorun haline dönüþeceðini þimdiden öngörebiliriz. Ekonomik göstergeler ve kamuoyu yoklamalarý krizin toplumlar üzerindeki etkilerini ortaya koyuyor. Sonuçta, çevre ülkelerin merkez ülkelere göre krizden çok daha fazla etkilendikleri anlaþýlýyor. Ekonomik kriz ortamýnda gerçekleþtirilen ABD seçimleri uluslararasý gündem içerisinde önemli bir baþlýk oldu. Seçimi, beklendiði gibi Kenya kökenli bir aileden gelen Demokrat Barack Obama kazandý. Baþkanlýðýn Cumhuriyetçilerden Demokratlara geçmesiyle birlikte neoconlarýn etkisinin azalacaðý ve bunun ABD nin dýþ politikasýnda etkisini göstereceði yönünde iyimser deðerlendirmeler de yapýldý. Ancak bu konuda öncelikle, emperyalist ABD nin dýþ politikalarýnýn bir bütünlük taþýdýðýný, Cumhuriyetçi George Bush döneminde Irak a operasyon düzenlendiðini, Demokrat Bill Clinton döneminde ABD nin Yugoslavya ya saldýrdýðýný ve Balkanlara yerleþtiðini, Cumhuriyetçi George W. Bush döneminde Afganistan ve yeniden Irak iþgallerini gerçekleþtirdiðini, tüm bu operasyon ve iþgallerin ABD nin bütüncül dýþ politikasýnýn ürünü olduðunu ve tüm bu süreçlerde ayný ideolojik argümanlarýn kullanýldýðýný anýmsatmakla yetinelim. Obama, iktidarýnýn baþlangýç evresindeki ilk ziyaretlerinden birini ülkemize gerçekleþtirdi. Öncesinde de Dýþiþleri Bakaný Hillary Clinton bir ziyaret gerçekleþtirmiþti. Her iki ziyarette de yoðun bir halkla iliþkiler çalýþmasýnýn örgütlendiðini ifade etmeliyiz. Petrol için Irak ta kan döken ABD nin, dünyanýn birçok coðrafyasýnda olduðu gibi ülkemizde de halk nezdinde kötü imajýný düzeltme çabasý içine girdiði anlaþýlýyor. Obama, ülkemize aralarýnda Ortadoðu ve Afganistan baþlýklarýnýn aðýrlýklý olarak yer aldýðý bir dosya ile geldi. ABD nin bulunduðumuz coðrafyaya iliþkin bölgesel planlarýný önümüzdeki dönemde yaþama geçireceðini, geliþmelerin bölgemizde ve ülkemizde önemli etkilerinin olacaðýný þimdiden öngörebiliriz. Ergenekon süreci, yeni iddianame metinleri ve tutuklama dalgalarý ile devam ediyor. Silivri de duruþmalarý devam eden Ergenekon davasý ve ilgili soruþturmalar kapsamýnda son olarak Çaðdaþ Yaþamý Destekleme Derneði birimleri basýldý, dernek yöneticileri ve hatta bazý bursiyerler gözaltýna alýndý. Yürüttüðü çalýþmalarla kamuoyunda saygýn bir baþyazý yer edinen derneðe yönelik bu baskýlar kamuoyunda tepkiyle karþýlandý. Örneklediðimiz bu geliþmeler yaþanýrken Þubemizin çalýþmalarý de yoðun olarak devam ediyor. Çalýþma programýmýzda yer verdiðimiz hedefler ve danýþma kurulu üyelerimizin deðerli öneri ve deðerlendirmeleri ýþýðýnda bir dizi etkinliði planlý bir biçimde gerçekleþtiriyoruz. Çalýþma programýmýzda teknik altyapý kadastrosu konusunun mesleki alanda önemli bir baþlýk olduðunu vurgulamýþtýk. Düzenlediðimiz bir forumda bu konuyu ele alarak atýlacak mesleki adýmlarýn neler olabileceðini tartýþtýk. Mesleðimiz tarihinde önemli bir yeri olan ve bilgi sistemleri kavramýnýn ilk kez ele alýndýðý çalýþmalardan biri olan HAKAR Projesinde izlenen metodolojiyi, proje grubunda yer alan deðerli hocalarýmýz bizlerle paylaþtýlar. Coðrafi Bilgi Sistemleri seminerlerimiz üyelerimizin deðerli katkýlarýyla devam ediyor. Bilgisayar eðitim merkezinin devreye girmesi ile birlikte eðitim çalýþmalarýmýzý daha düzenli bir þekilde gerçekleþtirme olanaðýna kavuþmuþ olduk. Çok önemsediðimiz ve meslektaþlarýmýzla doðrudan görüþ alýþveriþinde bulunma olanaðý saðlayan ziyaretlerimiz devam ediyor. Öðrenci kardeþlerimiz, yüze yakýn öðrencinin katýlýmýyla gerçekleþtirdikleri Ýstanbul Haritacýlarý Sosyal Çalýþtayý etkinliði ile yaþadýklarý paylaþma ve birlikte üretme heyecanýný Genç Haritacýlar Günleri ve Odamýzýn Öðrenci Kurultayýna taþýdýlar. Öðrenci kardeþlerimizin düzenlediði söyleþi, þenlik vb. etkinliklerde kendileri ile birlikte olmaktan mutluluk duyduk. Etkinlik alanýmýzdaki örgütlülüðümüz ise yeni temsilcilik mekanlarýmýzla birlikte güçleniyor. Kocaeli Ýl Temsilciliði ve Edirne Ýl Temsilciliðimiz birer mekana kavuþmuþ durumda. Sakarya Ýl Temsilciliðimizin fiili olarak kullanýlmaya baþlanan mekaný da yakýnda resmi olarak hizmete giriyor. Temsilcilerimize ve bu sürece katký veren, sahip çýkan tüm üyelerimize yaptýklarý özverili çalýþmalar ve takdiri hak eden çabalarý için içtenlikle teþekkür ediyoruz. Temsilciliklerimiz, bu çabalarýnýn yaný sýra bölgelerindeki etkinliklere de Odamýz adýna çok deðerli katkýlar sunuyorlar. Edirne de TMMOB Edirne Ýl Koordinasyon Kurulu tarafýndan gerçekleþtirilen Edirne Kent Sempozyumu ve Kýrklareli nde TMMOB Kýrklareli Ýl Koordinasyon Kurulu tarafýndan gerçekleþtirilecek olan Kýrklareli Kent Sempozyumu, kente ve kentliye yönelik yapýlan anlamlý etkinliklerden bazýlarý. Geçtiðimiz aylarda Þubemiz gündeminde yer alan en önemli konu kuþkusuz 6 Mart 2009 tarihinde gerçekleþtirdiðimiz TOKÝ Gerçeði paneli oldu. Birbirinden deðerli ve kamuoyunda saygýn kiþilikleri ile tanýnan panelistlerin katýldýðý toplantýnýn ardýndan bugüne dek hiçbir kamu kurumunun yazýþmasýnda rastlamadýðýmýz türden ifadelerin yer aldýðý bir yazý TOKÝ tarafýndan Þubemize iletildi. Olabildiðince konunun tüm ilgililerini bir araya getirmek ve kamuoyunu doðru bilgilendirmek amacýyla düzenlediðimiz bu toplantýya TOKÝ den de katýlýmcý gönderilmesi için yazýlý davette bulunmuþ, talebimize herhangi bir yanýt alamamýþtýk. Panelin ardýndan gönderilen yazýda ise, görev ve yetkilerini Anayasadan alan Þubemizin panel sonuçlarýný yayýnlamamasý isteði dile getiriliyordu. Hukuku hiçe sayan bu tutuma karþý sessiz kalmadýk ve basýn yoluyla tepkilerimizi kamuoyu ile paylaþtýk. Bültenimizde geliþmelerin özetlendiði basýn açýklamasýna, Þubemizin ortak yaptýðý diðer basýn açýklamalarý ile birlikte yer veriyoruz. Önümüzdeki dönemde etkinliklerimiz devam ediyor. 23 Mayýs 2009 tarihinde Ýstanbul da Ýþ Güvenliði ve Ýþçi Saðlýðý baþlýklý bir panel düzenliyoruz. 29 Mayýs 2009 tarihinde ise geleneksel yemeðimizi Yýldýz Teknik Üniversitesi Vakfý Hisar Tesislerinde düzenliyoruz. Kolektif çalýþma anlayýþýmýzýn bir parçasý olan etkinliklerimizde beraber olma dileklerimizle en içten sevgi ve saygýlarýmýzý sunuyor, mutlu ve aydýnlýk yarýnlar diliyoruz. HKMO Ýstanbul Þubesi 20. Dönem Þube Yönetim Kurulu 3

6 görüþ Kullaným Deðeri ve Deðiþim Deðerinin Mekansal Boyutu Celal Beþiktepe Kent olgusunu, farklý kültürel ve tarihsel baðlamlarda birçok deðiþik bakýþ açýlarýyla irdeleyen literatürde kentin çok sayýda tanýmlamalarý vardýr. Kentin tanýmlanmasýndaki zorluk, çok yönlü olarak ele alýnmasýndan kaynaklanýr. Her tanýmlama, üzerinde çalýþýlan bilimsel alana göre yapýlmýþtýr. Tarih yazýnýnda uygarlýðýn kentlerle baþladýðý ve sürdürüldüðü herkes tarafýndan kabul gören bir görüþtür. Gündelik yaþamda kurulan düzenin ve ortaya çýkan çeliþkilerin, toplumlar arasý ve toplum içi her türlü iliþkilerin temelinde güçlü bir mekan boyutu vardýr. 1 Kentsellik, toplumsal bir süreç olarak, insan tarafýndan yaratýlan, mekansal olarak inþa edilmiþ bir çevrede geliþir. Ýnsanlýk tarihi, insanýn yaþadýðý çevreyi köklü olarak deðiþtiren biri, tarým devrimi diðeri sanayi devrimi olmak üzere iki büyük devrimin yaþandýðýna tanýklýk eder. Bu devrimler sonucunda insanýn yaþamý derinden bir deðiþime uðramýþtýr. Tarým devrimiyle yerleþik hayat ve bunun sonucu olarak köy yerleþim yerleri, sanayi devrimiyle de bugünkü anlamda modern kentler ortaya çýkmýþtýr. Ýnsan yaratýcýlýðýnýn olaðanüstü ürünleri olan kentler, insan aklýnýn geliþiminde önemli roller oynamýþ uygarlýk atölyeleridir. Tarih içinde kent ekonomisinin deðiþim sürecinin kent mekanýndaki en belirgin kanýtý özelleþmiþ bir iþlevsel alan olarak Pazar Yeri nin ortaya çýkýþý ve para nýn kullanýlmaya baþlanmasýdýr. Paranýn sermaye olarak dolaþýmý, kendi baþýna bir amaçtýr, çünkü deðerin büyümesi ancak bu hareketin sürekli yenilenmesiyle olur. Bu yüzden, sermayenin hareketinin sýnýrý yoktur. Araþtýrmalarýna metanýn tahlili ile baþlayan Marx a göre, kapitalist üretim tarzýnýn egemen olduðu toplumlarýn zenginliði, muazzam bir meta birikimi olarak kendini gösterir ve bunun birimi tek bir metadýr. Meta dolaþýmý sermayenin çýkýþ noktasýdýr. Meta üretimi dolaþýmý ve ticaret denen daha geliþmiþ dolaþým biçimi, sermayenin doðup büyüdüðü tarihsel temeli oluþtururlar. 16. yüzyýlda dünyayý saran ticaret ile yeryüzüne yayýlan Pazar, sermayenin modern tarihinin baþlangýcý olmuþtur. Meta dolaþýmýnýn maddi özünü, yani çeþitli kullaným-deðerlerinin deðiþimini bir yana býrakýr ve yalnýzca bu dolaþým sürecinin yarattýðý ekonomik þekilleri dikkate alýrsak, bunun sonal sonucunun para olduðunu görürüz: meta dolaþýmýnýn bu son ürünü, sermayenin göründüðü ilk biçimidir. 2 Kapitalist sistemin temeli, deðer ve ücretleri belirleyen süreçler ile sermaye birikiminin gerçekleþmesidir. Sermaye, toplumsal bir üretim iliþkisidir. Toplumsal hayatýn meta üretimi aracýlýðýyla yeniden üretimi sürecidir. Süreç yeni ihtiyaç ve istekler yaratarak, insanýn emeðini sömürerek, mekanlarý dönüþtürerek, aþýrý birim sorunlarý yaratýr. Bu mekanizmalar aracýlýðýyla kendi tarihsel coðrafyalarýný yaratan kapitalizmin geliþme güzergahýnýn temeli hep spekülasyon olmuþtur. Yeni ürünler, teknolojiler, mekanlar, emek süreçleri (esnek üretim, kalite çemberleri, aile emeði) üzerine hep spekülasyon olmuþtur. Toplumsal üretim süreci, ayný zamanda, bir yenidenüretim sürecidir. Üretim koþullarý, ayný zamanda, yenidenüretimin de koþullarýdýr. Üretim biçim olarak kapitalist ise, yeniden-üretimin biçimi de ayný olur. Kapitalizm ortaya çýkýþýndan bu yana sadece üretim süreçlerine deðil, yeniden üretim süreçlerine de kendi damgasýný vurma çabasýnda olmuþtur. Modern kentler, sýnýfsal eþitsizliðe dayalý kapitalist birikimin (geliþmenin) devamlýlýðýný saðlamak üzere tasarlanan ve mekana doðrudan müdahalelerle inþa edilen bir sosyal-fiziksel ölçeklerdir. Günümüzde kentler insanlýk tarihinde önemli bir dönüþüme daha katkýda bulunmaktadýr. Ýçinde bulunduðumuz küreselleþme sürecinin taþýyýcýsý ve belirleyicisi, kentsel yerleþimlerdir. Kapitalist toplumsal iliþkilerin kurucu öðelerinden birisi olan kentler, önemli deðiþim ve dönüþüm mekanlarý haline gelmiþtir. Kentselliðin yorumlanmasýnda çýðýr açan, devrim olarak nitelendirilen kuramsal çýkýþ 1968 li yýllarda Henri Lefebvre tarafýndan yapýlmýþtý. Lefebvre nin bu kuramsal çýkýþý özetle þöyledir: Kentsel mekan bir üründür. Bu ürün tarihsel süreçte iktisadi deðer kuramýnýn kýstaslarýndan hareketle sosyal, politik, ideolojik vasýflara sahiptir; çevremizi, yaþam biçimlerimizi, mülkiyet ve hukukun içsel karakterini, hatta giderek bilginin boyutunu belirler. 3 Ýktisatta deðer kavramýnýn Adam Smith ( ) ve David Ricardo ( ) tarafýndan kullanýldýðýný, daha sonra Marx ( ) tarafýndan geliþtirilerek sýkça kullanýldýðýný biliyoruz. Ýktisattaki bu kavramlarýn dýþýnda, ürün olarak mekanýn belirleyici olduðunu söyleyen Lefebvre, kapitalizmin mekan üzerindeki hakimiyetinin günlük hayat içinde ve üzerinde siyasal iktidar kurmanýn temel ve kapsayýcý bir kaynaðý olduðuna iþaret etmektedir. Lefebvre nin analizinden hareketle bir ürün olan kentsel mekanýn iktisadi anlamýný, içerdiði deðer belirler. Ürünün deðeri piyasa koþullarý ile oluþtuðu durumda bir deðiþim deðeri niteliðine sahiptir. Ama ürünün deðeri bazý durumlarda piyasa koþullarý ile oluþamaz, çünkü o ürünün içinde parayla ölçülemeyecek deðerler, kültürel, toplumsal, duygusal baðlar olabilir. Bu durumda o ürünün deðiþim deðeri yaný sýra bir de kullaným deðeri söz konusudur. Maddi servetin babasý emek, anasý da topraktýr diyen Ýngiliz düþünür William Pretty ( ), burjuva toplumdaki üretim iliþkilerini araþtýran ekonomi biliminin ilk kurucusu olarak bilinir. Toprak ve üzerindeki yapýlarýn, güncel kapitalist iktisatta mal olduðunu, ama toprak ve yapýlarýn sýradan mallar olmadýðýný, bu yüzden kullaným deðeri ve deðiþim deðerinin özgül bir anlam kazandýðýný belirten Harvey, 4

7 görüþ üzerinde durulmasý gereken altý noktayý belirtir;.toprak ve yapýlarýn sabit konumlarý vardýr, yeri istenildiðinde deðiþtirilemez. Mutlak konum, kullanýmý belirleme hakkýna sahip olan kiþiye tekelci ayrýcalýklar verir..toprak ve yapýlar kimsenin onlarsýz yapamayacaðý mallardýr..toprak ve yapýlar göreli olarak daha seyrek el deðiþtirirler..toprak kalýcýdýr ve çoðunlukla yapýlarýn yaþam süresi de hayli uzundur.. Piyasa deðiþimi zaman içinde bir anda oluþur, ama kullaným bir zaman dilimine yayýlmýþtýr.. Toprak ve yapýlarýn, kullanýcý için, birbirini dýþlamayan çok sayýda kullanýmý vardýr. Örneðin bir ev ayný anda farklý þekilde kullanýlabilir. Þunlarý saðlar: barýnak, oturanlarýn özel kullaným mekaný, mahremiyet, göreli konum, servetin biriktirilip geliþtirileceði bir araç. Bütün bu kullanýmlar hep birlikte, içinde oturan(lar) için evin kullaným deðerini oluþturur. Kullaným deðerleri toplumsal ihtiyaç ve gereklilikler, kiþisel farklýlýklar, kültürel alýþkanlýklar, yaþam tarzý alýþkanlýklarý ve benzerlerinin bir karþýmýdýr. 4 Kapitalizm için mekanýn somut kullaným deðeri deðil, deðiþim deðeri önemlidir. Mekanýn tarihsel-kültürel deðeri ve kullanýmýnýn, temsil ettiði sosyal deðerlerin önemi yoktur. Bunlar, söz konusu mekanýn deðiþim deðerine katkýda bulunduklarý, çoðalttýklarý sürece önemlidir. Kent mekaný, yani toprak ve binalar, kapitalizmin ortaya çýkýþýyla pazarda satýlýp alýnabilen mallar gibi serbestçe devredilebilir hale gelmiþtir. Mekanýn bir meta olarak alýnýp satýlmasý için: pratikte evrensel, türdeþ, nesnel, soyut kullanýmý için bir gerekiyordu. Lefebvre, mekanýn türdeþleþtirilmesinin yollarýndan birinin, topraðýn, serbestçe elden çýkarýlabilecek, piyasada istendiði gibi alýnýp satýlabilecek, özel mülkiyete tabi parseller halinde parçalanarak atomizasyonu olduðuna dikkat çeker. Kuþkusuz bu, 18. yüzyýlda ve 19. yüzyýlýn baþýnda çitleme hareketi aracýlýðýyla Ýngiltere nin yüzünü öylesine köklü bir biçimde dönüþtüren, bu arada araçlardan biri olarak sistematik bir haritalamayý gerekli kýlan stratejinin ta kendisiydi. 5 Hiçbir mekan politikasý toplumsal iliþkilerden baðýmsýz olamayacaðý gibi, bu iliþkiler mekan politikasýna içerik ve anlam kazandýrýyordu. Aristo dan beri biliyoruz ki her mal kendi içinde iki deðeri barýndýrýr: kullaným deðeri ve deðiþim deðeri. Aristo bu ayrýmý hane halký ekonomisinden hareketle gerçekleþtirir. Ýnsanlarýn ürettikleri ürünün kendi ihtiyaçlarýný karþýlayan kýsmýný tükettiklerini ve geri kalan kýsmý ise deðiþ-tokuþa konu ettiklerini belirtir. Mallarda insanlarýn ihtiyaçlarýný giderme özelliðine kullaným deðeri, mallarýn baþka mallarla deðiþtirilme özelliðine de deðiþim deðeri denilmektedir. Bu kavramsal çiftten hareketle Horkheimer kapitalist toplumu deðiþim deðerinin egemen olduðu toplum olarak tanýmlayacaktýr. Burada egemen önemlidir, çünkü kapitalist toplumda kullaným deðeri ortadan kalkmaz ama kullaným deðerleri ancak deðiþim dolayýnda gerçekleþir. Günümüzde kentler iki temel proje etrafýnda oluþturulmakta, yeniden üretilmekte ve dönüþtürülmektedir. Bu dönüþüm projeleri, kentin bir yaþam mekaný kullaným deðeri ya da yaygýn kullanýlan kavramý ile kentsel rant deðiþim deðeri olarak görülmesiyle birbirlerinden ayrýlmaktadýr. Bu açýdan, 5366 sayýlý Yýpranan Tarihi ve Kültürel Taþýnmaz Varlýklarýn Yenilenerek Korunmasý ve Yaþatýlmasý yasasý irdelendiðinde ve uygulamalara bakýldýðýnda tarihi kentsel mekanýn deðiþim deðeri nin o alanda yaþayanlarýn aleyhine artýrýlmasýný amaçladýðý görülecektir. O alanda yaþayanlar dýþlanmakta, o alanlarda oluþmuþ komþuluk, akrabalýk iliþkileri, yardýmlaþma ve dayanýþma da daðýtýlmaktadýr. Bir sosyal dokuyu hiçleþtirerek dönüþüm yapýlmasý o kentsel alanýn deðiþim deðerini (yani yaygýn kullanýlan kentsel rantý) artýracak, ancak görünmeyen kültür mirasýný yok edecektir. Ýstanbul Sulukule de Fatih-Hatice Sultan ve Nesliþah Sultan Mahalleleri Kentsel Dönüþüm Projesi adý altýnda yaþananlar bu durumun açýk bir örneðidir. Roman vatandaþlarýn oturduðu mekan, kültürel açýdan (mekanýn kullaným deðeri açýsýndan) çok zengin bir sosyal ve kültürel dokuya sahiptir. Bu mekanda oturanlarýn esas uðraþýsý özgün roman müziði yaratýcýlýklarýdýr. Kentsel dönüþüm adý altýnda istisnai bir sosyal doku yok edilmiþ, Romanlar için kullaným deðeri olan mekanlar, onlarý evlerinden söküp atanlar için deðiþim deðeri ne dönüþmüþtür. Sulukule Deðiþim Deðeri Olarak Sulukule Dönüþüyor 5

8 görüþ Uygulamaya konulan kentsel dönüþüm adý altýndaki sermaye projeleriyle insanlar yýllardýr yaþadýklarý mekanlarýndan, evlerinden barklarýndan sökülüp atýlmak istenmektedir. Sadece Ýstanbul da 650 binden fazla evin yýkýmý, 3 milyon insanýn yerinden edilmesi söz konusudur. Kent mekaný dediðimiz olgu sosyal-fiziksel ölçek olarak inþa edilmektedir. Bu inþa sürecinde devlet, sermaye ve sýnýflar birbirinden baðýmsýz olarak anlaþýlamaz. Kapitalist toplumsal iliþkiler baðlamýnda baðýmsýz bir mekan olmayan kentin bu inþa süreci, ancak bu hegemonya süreçleri üzerinden analiz edilebilir. Bu analizi Baþbakanlýk Toplu Konut Ýdaresi Baþkanlýðý (TOKÝ) örneði üzerinden yaptýðýmýzda, sosyal politikalarý yürütme amaçlý kamu kurumlarýnýn yeni liberal zihniyetle nasýl dönüþtüðünü görebiliriz. Ýstanbul da TOKÝ Projeleri 6 Görüldüðü gibi, Ýstanbul da arsa satýsý karþýlýðý gelir paylaþýmý projelerinde yapýlan konut sayýsý adet, Emlak Gayrimenkul Yatýrým Ortaklýðý (GYO) projeleri olarak yapýlan konut sayýsý ise adettir. Ýstanbul da üretilmesi planlanan adet konutun yarýsýný arsa satýsý karþýlýðýnda gelir paylaþýmý projeleri ile Emlak GYO projeleri oluþturmaktadýr. Bu projelerden örnek olarak: Ýstanbul Ataköy de, 2008 de ATAKÖY KONAKLARI adý altýnda üzerinde lüks konutlarýn inþa edildiði alan TOKÝ tarafýndan, sahip olduðu ayrýcalýklý planlama yetkisi kullanýlarak, imara açýlmýþ ve gelir paylaþýmý esasýna göre bir þirkete ihale edilmiþtir. Ýhale sonrasý projede deðiþiklik yapýlarak inþaat 170 bin metrekareye çýkarýlmýþ ve alýþveriþ merkezi eklenmiþtir. Konutlar, 684 bin Euro ile 1 milyon 250 bin Euro arasýnda satýlmýþtýr. Yine Ýstanbul da, Ataköy ün imar planýnda Pazar Yeri olarak ayrýlan Emlak GYO ye ait son parseller TOKÝ tarafýndan yapýlan plan deðiþikliði ile yüksek yoðunluklu yapýlaþmaya açýlmýþ ve 2008 de NOVUS RESIDENCE adý altýnda, 6 katlý 2 blok, 10 ve 11 katlý 2 blok, 4 katlý dubleks blok ve 15 katlý rezidans bloklarý bir inþaat þirketince inþa edilmiþtir. Buradaki lüks konutlar, 400 bin TL ile 4 milyon TL arasýnda satýlmaktadýr. Detaylý olarak incelediðim bu iki projenin tüm verilerine, ayrý bir makale konusu olacaðý ve fazla yer iþgal etmemek için, bu makalede yer vermemekle birlikte, toplam 30 bin metrekare üzerinde gerçekleþen bu iki projeye yatýrýlan sermaye düþüldükten sonra deðiþim deðerinin (yani kentsel rantýn) 1 milyar Euro düzeyinde olduðunu söyleyebilirim. Ýstanbul Ataköy TOKÝ+Taþyapý A.Þ. Kentsel Dönüþüm Kullaným Deðerinin (Pazar Alanýnýn) Deðiþim Deðerine Dönüþümü Kent mekanýnýn kullaným ve deðiþim deðerlerinin yönlendirilmesi süreci parsel ölçeðini aþmýþ, kentsel mekanlarýn daha büyük kentsel mekanlarla, metropol mekanlarla, kýrsal mekanlarla, hatta Dünya Kenti kavramsallaþtýrmasýyla ifadesini bulduðu gibi ülkelerarasý beraberliklere varan iliþkiler aðýný kapsamýþtýr. Baþta Ýstanbul olmak üzere Ankara, Ýzmir, Bursa, Adana, Ýzmit ve diðer kentlerde yüzlerce dönüþüm projesi eþzamanlý olarak devreye sokulmuþtur. Türkiye de bin kiþiye 49 metrekare alanýn düþtüðü aktif 179 alýþveriþ merkezinin yýllýk cirosu, 20 milyar dolarlýk bir büyüklüðe iþaret etmektedir. Devlet ve sermayenin iþbirliði ile üretilen kentsel mekanýn kendisi (altyapý yatýrýmlarý, iþ merkezleri, alýþveriþ merkezleri, rezidanslar, konut alanlarýyla) pazarda deðiþim deðeri olan ticari bir mala dönüþtürülmüþtür. Böylece meta üretiminde karlýlýðýn düþtüðü dönemlerde, mekana yapýlan yatýrýmlarla sermayenin deðersizleþmesi engellemektedir. Gündelik yaþamda kurulan düzenin ve ortaya çýkan çeliþkilerin, toplumlararasý ve toplum içi her türlü iliþkilerin temelinde yer alan kent mekanlarý tamamen deðiþim deðeri haline getirilmiþtir. 6

9 görüþ Sonuç Kentler, kapitalizmin yeni liberal politikalarýnýn belirleyiciliði altýnda biçimlenmekte ve dönüþtürülmektedir. Küreselleþme sürecinin ve sermayenin kentleþmesinin Türkiye kentlerinde ortaya çýkardýðý toplumsal eþitsizlikler ve mekansal ayrýþmalar derinleþerek geniþlemektedir. Halkýn büyük çoðunluðu için kullaným deðeri olan mekanlar sermaye için deðiþim deðeri haline dönüþtürülerek doðal kaynaklarýmýz, tarihi ve doðal deðerlerimiz, kültürel mirasýmýz, ekolojik dengeler yok edilmektedir. Sanayisizleþmenin, istihdam yaratmayan ekonominin, emlak ve finansa dayalý iþ dünyasýnýn derinleþerek geniþlediði bu süreçte, sermayenin küresel ölçekte bütünleþtiði mekanýn baðrýnda, eþitsizliðin, iþsizliðin, yoksulluðun, güvencesizliðin ve mekanýn metalaþtýrýlmasýnýn dünyasý yaratýlmýþtýr. Bu süreç kaçýnýlmaz deðildir. Bu sürece karþý koyabilmemiz için önce bu süreci tüm boyutlarýyla bilince çýkarmamýz gereklidir. Sömürüye dayanan bir kentsellikten, insanoðlunun hak ettiði bir kentselliðe olan yolu açmak, kentlerin ve doðal çevrenin deðiþim deðerini deðil kullaným deðerini esas alan politikalarý savunmak hepimizin tarihsel bir görevidir. DÝPNOTLAR 1 AKTÜRE Sevgi, 2003, Anadolu da Demir Çaðý Kentleri, Tarih Vakfý Yurt Yayýnlarý, Giriþ, Ýstanbul 2 MARX Karl, 1997, Kapital Cilt I, Sol Yayýnlarý, s.150, Ankara 3 OKYAY Ýsmet, Ýktisadi Mekanýn Doðasý ve Türevleri, 2008, YTÜ Mimarlýk Fakültesi, E-Dergisi, Cilt 3, Sayý 1 4 HARVEY David, 2003 Sosyal Adalet ve Þehir, Metis Yayýnlarý, Ýstanbul, s HARVEY David, 2006, Postmodernliðin Durumu, Metis Yayýnlarý, Ýstanbul, s Mart 2009 verileri Kapitalizmi tanýmlayan bütünlüklü mekanizmada iktisadi alanla siyasi alan ayrý ayrý olmayýp, tam tersine iç içe geçmiþ durumdadýr. Sermaye birikim sürecinde bu iç içelik sistemin aktörleri tarafýndan sürekli olarak dönüþtürülmektedir. Belleðimizdeki kentler, Kentsel mülkiyetin sýnýfsal daðýlýmý ya da Sýnýflarýn kent mekanýnda yeniden daðýlýmý nedeniyle deðiþmektedir. Egemen sýnýflar ve onlarýn düzen partileri de bu deðiþim aktörleri konumundadýr. 29 Mart Yerel seçimlerinde yürütülen kampanyalar, Marka Kentler yaratmaktan Dünya Kenti/Finans Kenti ne kadar tüm söylemler, kentin metalaþtýrýlmasý/sermayeleþmesi sürecinin derinleþerek geniþleyeceðine iþaret etmektedir. Deðersizleþmenin coðrafyasýnda Kentlerin kimliksizleþtiði, Türkiye nin çirkinleþtiði acýklý bir görünüm ortaya çýkmýþtýr. Son yýllarda Brezilya, Bolivya, Þili, Arjantin, Uruguay, Venezüella, Paraguay, Ekvador gibi Latin Amerika ülkelerinde kapitalizm karþýsýnda oluþturulan alternatif politikalar; deðiþim deðerini deðil, sosyal ekonomi temelli kullaným deðerinin esas alýndýðýna iþaret etmektedir. Brezilya nýn Costa de Sauipe beldesinde Aralýk 2008 de gerçekleþen ve devlet ve hükümet baþkanlarý zirvesinde, 10 milyar dolarlýk dýþ borcu gayrimeþru ilan eden ve ödememeyi düþündüklerini söyleyen, yeni ekonomi politikalarýný Deðiþim deðerinin yerini kullaným deðerinin almasý þeklinde özetliyordu. KAYNAKÇA 1. BRAVERMAN Harry, 2008, Emek ve Tekelci Sermaye, Kalkedon Yayýnlarý, Ýstanbul 2.HARVEY David, 2003 Sosyal Adalet ve Þehir, Metis Yayýnlarý, Ýstanbul 454-8, 85s, Ýstanbul, Aralýk HARVEY David, 2008, Umut Mekanlarý, Metis Yayýnlarý, Ýstanbul 4. HARVEY David, 2006, Postmodernliðin Durumu, Metis Yayýnlarý, Ýstanbul 5. LEFEBVRE Henri, 1970, La Revolution Urban, Paris 6.MARX Karl, 1997, Kapital Cilt I, Sol Yayýnlarý, s.150, Ankara 7. MEÝKSÝNS Ellen, 2008, Kapitalizm Demokrasiye Karþý, Yordam Yayýnlarý, Ýstanbul 8. MEÝKSÝNS Ellen, 2008, Ýsyan Borusu: Kapitalizmin Yükseliþi ve Siyasal Teori, Epos Yayýnlarý, Ýstanbul 9. OKYAY Ýsmet, 2008, Ýktisadi Mekanýn Doðasý ve Türevleri, YTÜ Mimarlýk Fakültesi, E-Dergisi, Cilt 3, Sayý Mart 2009 verileri Harita ve Kadastro Mühendisi 7

10 gündem Türlerin Kökeni'nin Iþýðýnda 150 Yýl-Darwin 2009 Günseli Bayram Akçapýnar Charles Darwin 12 Þubat 1809 yýlýnda doðmuþ ve büyük eseri Türlerin Kökeni'ni ise 24 Kasým 1859'da ilk defa yayýnlamýþtýr. Ýçinde bulunduðumuz yýl Darwin'in doðumunun 200. yýlý ve ayný zamanda Türlerin Kökeni'nin yayýnlanýþýnýn 150. yýlýdýr. Bu nedenle Uluslararasý Biyolojik Bilimler Birliði (IUBS) bu yýlý Darwin Yýlý olarak ilan etti. UNESCO Darwin in doðum günü olan 12 Þubat ý IUBS ile birlikte Darwin Günü olarak ilan etti. Dünya çapýnda pekçok bilim insaný, üniversite, doða tarihi müzesi, dernek, akademik kuruluþ yýl boyunca Darwin ve evrim kuramýnýn önemini anlatan etkinlikler, kutlamalar düzenliyor. Darwin Yýlý, bilimsel bilginin insanlýðýn ilerleyiþine ve bilgi daðarcýðýna insan meraký ve hüneri ile saðladýðý büyük katkýlarý bir kez daha anmamýzý ve Darwin'in yaþamý ve keþiflerinin öneminin üzerinden bir kez daha geçmemizi saðlamaktadýr. Ülkemizde de evrim konusu son günlerde bir hayli gündemdedir. Özellikle TÜBÝTAK ýn çýkardýðý Bilim ve Teknik dergisinin Mart sayýsýnda yaþanan sansür olayý uzun bir süre gündemimizi meþgul etti. Kamuoyunun konu ile ilgili baskýsý sansür uygulayýcýlarýný açýklamalarla konuyu kapatma çabasýna itti. Bilim ve Teknik son yýllara kadar ülkemizde popüler bilim geleneðinin köklerini oluþturan bir dergi olarak kendini konumlandýrmýþtý. Hükümet deðiþiklikleri, TÜBÝTAK yasasýndaki deðiþiklikler ve TÜBÝTAK ta yaþanan son kadrolaþmalarla birlikte zaten Bilim ve Teknik dergisinin eski halini kaybediþini de endiþe ile izledik. TÜBÝTAK yani Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araþtýrma Kurumu, yani ülkemizin bilim politikalarýný, yönelimlerini ve atýlýmlarýný planlayan, yöneten en yetkili kurumlardan biridir. Bunlara ek olarak, Bilim ve Teknik dergisi yýllardýr taþýdýðý popüler bilimi gençlere sevdirme, onlarý aydýnlatma misyonu ile gençleri bilimle tanýþtýran sayýlý dergilerden biri olmasý nedeniyle tarihimizde oldukça önemli bir yer tutmaktadýr. Derginin Genel Yayýn Yönetmeni Dr. Çiðdem Atakuman ve ekibi Mart sayýsýnda Darwin Yýlý ný derginin kapaðýna taþýdýðýnda, dergide konu ile ilgili yazýlar TÜBÝTAK Baþkan Yardýmcýsý Prof. Cebesoy un uyarýsý ile tamamen çýkarýlmýþ ve Mart sayýsý Darwin ve evrim kuramsýz olarak basýlmýþtý. Bu geliþmeler üzerine Dr. Çiðdem Atakuman ýn görevden alýndýðý kendisine sözlü olarak bildirilmiþti. Olayýn duyulmasý üzerine, gelen tepkileri görmezden gelemeyen TÜBÝTAK, olayýn böyle olmadýðýný, Darwin e ve Darwin Yýlý na daha fazla yer ayýrmak için yazýlarý yayýndan çektiklerini, görevden almanýn ve sansürün söz konusu olmadýðýný(!) açýkladýlar. Ancak bu yazýnýn yazýldýðý sýralarda Bilim ve Teknik dergisinin Nisan sayýsý yayýndadýr ve Darwin ve evrim kuramý hala dergide bulunmamaktadýr. Peki Darwin ne söyledi? Darwin 150 yýl önce yaklaþýk 20 yýl basmak üzere beklettiði kitabý Türlerin Kökeni'ni yayýnladýðýnda yüzyýllar boyu sürecek tartýþmalarý ateþlediðinin farkýnda mýydý bilemiyoruz ama kendi yaþadýðý dönemdeki bilimsel bakýþý kökünden sarstýðýný söyleyebiliriz. Darwin'den önce de evrim düþüncesi vardý. Düþüncenin tarihi Antik Yunan'a oradan Çin, Hint ve Arap felsefecilerine ve Darwin'in öncellerinden Lamarck'tan Buffon'a, Erasmus Darwin'den ilk sýnýflandýrmayý yapan Linneaus'a kadar uzanmaktadýr. Eþ zamanlý olarak Darwin'in çaðdaþý Alfred Russel Wallace da bu düþünceyi ele almýþ ve hatta Darwin'in Türlerin Kökeni'ni yayýnlamasýnda büyük bir itici güç olmuþtur. Darwin'in gözlemleri doðadaki çeþitliliðin nedenleri ve bunlarýn hangi mekanizmalarla oluþtuklarýný açýklamaktadýr. Darwin doðadaki canlýlarýn hepsinin ortak bir atadan, daha basit formlardan daha geliþkinlere doðru evrimleþerek türediklerini öne sürmüþtür. Darwin bu deðiþimi ve çeþitliliði saðlayan mekanizmanýn doðal seçilim ve hayatta kalma mücadelesi olduðunu söylemiþtir. Doðal seçilim yasasý en iyi uyum saðlayanýn hayatta kalmasýdýr. Darwin öncesinde de biyoloji bilimi pek çok gözlem ve olguyu içermekteydi ancak bu olgu ve gözlemler birbirleriyle fazla ilintili deðildi. Richard Lewontin ve Roger Levins, Darwin'in devriminin evrim düþüncesinde deðil, onun Platoncu-Aristocu idealizmi reddetmesinde ve evrim sorunsalýnýn yönünü tümüyle deðiþtirmesinde yattýðýný ifade etmektedir. 1 Darwin tüm bunlarý öne sürerken doðada gözlenen deðiþim ve çeþitliliði sistematik bir temele oturttu ve deðiþimin nedenlerini rasyonel bir biçimde açýklamaya çalýþtý. Bugün evrime dair pek çok bilimsel kanýt bulunmaktadýr. Bilim dünyasý evrimin olup olmadýðýný deðil hangi mekanizmalarla gerçekleþtiðini tartýþmaktadýr. Ancak ülkemizde genel algý ve tartýþma evrimin olup olmadýðý yönündedir. Tartýþma hýzla din alanýna çekilerek, konu saptýrýlmaktadýr. Evrim insanýn maymundan gelmesine indirgenmektedir. Lise müfredatý evrim kuramýný yaratýlýþ görüþüyle birlikte, bilimsel olmayan bir temelde ve eksik olarak ele almaktadýr. Tüm bunlarýn yanýnda evrim karþýtý kitap, web sitesi ve propagandanýn yarattýðý yoðun bir bilgi kirliliði de bulunmaktadýr. Evrim bir inanç meselesi gibi sunulmaktadýr. Oysa evrim bilimsel bir olgudur. Evrim kuramý dünyanýn ve onun üzerinde yaþayan canlýlarýn neden, nasýl deðiþtiðini ve deðiþmekte olduðunu açýklamaktadýr. Bu açýdan Darwin'i ve evrim kuramýný anlamak, biyolojininin modern alt disiplinlerinden gelen yeni ve güncel bulgular ýþýðýnda incelemek ve anlatmak oldukça önem taþýmaktadýr. Evrim olmaksýzýn, öðrenilmeksizin, öðretilmeksizin, canlýlar dünyasýndaki deðiþim ve çeþitlilik, canlýlarýn doðasý anlaþýlamaz, bilimsel araþtýrmalar doðru bir çerçeveye oturtulamaz. Dünyayý ve doðadaki süreçleri anlamaksýzýn, evrimi anlamaksýzýn, deðiþim ve dönüþümün özü anlaþýlamaz. Evrim, insanýn kökenini anlamamýza ýþýk tuttuðu kadar, doðanýn yapýsýný; insanýn doða üzerindeki egemenliðini, onu kendi ihtiyaçlarý doðrultusunda anlamasý ve deðiþtirmesi eylemini doðru anlamak için de gereklidir. Özellikle evrim karþýtý propagandanýn yoðun olduðu ülkemizde Darwin'i, evrim kuramýný bu baðlamda savunmak, evrim kuramýný bilimsel temeliyle öðrenmek, yeni bulgular ýþýðýnda deðerlendirmek ve yaygýn olarak anlatmak önemlidir. Ülkemizde de Darwin yýlý boyunca bu temelde etkinlikler düzenlenmektedir. Moleküler Biyoloji ve Genetik, MSc Sabancý Üniversitesi Biyoloji Bilimleri ve Biyomühendislik Programý DoktoraÖðrencisi(Öðretim Asistaný) 1 Bir teori ve ideoloji olarak evrim, Levins R. ve Lewontin R 8

11 Övünmek gibi olmasýn az buçuk etiðimdir. Ya da kadevesiz kazanç etik midir, yoksa kutsal mýydý? gündem Deniz Baþ Benim babam ha babam çalýþan bi memurdu. Geç saatlere kadar evde kalýn uçlu kalemi ile fiþ yazardý. Vergi iadesi zarfýndan bahsetmiyorum. Küçücük öðrencileri okumayý öðrensin diye, gece gündüz okuma fiþleriydi yazdýklarý. Planlar, karneler O kadar çok çalýþýrlardý ki annemle birlikte, korktum memur olmaktan. Sonra bir gün istatistik kurumunun bir takým verileri çýktý gazetelerde, þaþýrdým. Bu istatistik verilerine göre, 1950 yýllarda ve öncesinde memurluk önemliydi. O dönem memur olanlarýn, o yýllarda doðan çocuklarýnýn yüzde seksensekizi memurluðu, geri kalan yüzde onüçü ise serbest mesleði seçmiþlerdi. 1950li yýllarda doðanlar, 1970li yýllarda memur olmuþlardý. 1970li yýllarda doðan memurlarýn çocuklarýnýn ise yüzde doksanbiri memurluðu seçmemiþti. Geri kalan yüzde on ise memurluðu mahalle baskýsý ile seçmiþlerdi. 1980li yýllarda doðanlarýn ise tercihlerinin yüzde atmýþbirinin memurluktan yana olduðu, memur olmayý istemeyen gençlerin yüzde yirmiyedisini oluþturduðu çýkmýþtý. Geri kalan yüzde oniki ise oniki eylül ruhlarýný taþýyorlardý. Yani 1980li yýllarda doðan gençler ne olacaðýna karar verememiþlerdi. Rakamlar almýþ baþýný gidiyordu. Buradan sola dönülmesi gerekiyordu li yýllarda doðmuþ ve anne babasý memur bir aile çocuðu olarak bu istatistiki verilerin doðru olduðunu düþündüm. Çünkü biz, az buçuk etik memurlarýn deðil tam buçuk etik memurlarýn çocuklarýydýk. Daha o zamanlar annem ve babam iþini bilmeyen birer memurdu. Kendilerini yönetenlerin çocuklarý yoktu. Olsa da halkýmýz hiç birisini tanýmýyordu. Belki o dönemlerde, gemicik pýrlanta davul zurna banka sahipli evlatlarý olan iktidarlar olsa, memurluðu deðil de siyaseti seçeceklerdi. Onlar aktif siyasetle uðraþýrken biz de kardeþimle birlikte mýsýr mý ithal ederiz, kuyumculuk mu yaparýz, televizyon þirketi mi kurarýz ona karar verirdik. Sahiden babam ve annem o kadar etiktiler ki, annem etek giyerdi memuriyet döneminde. Babam hep kýravatlýydý. Ütülü gömlekli. Jilet gibi. O kadar çoktu ki kýravatý, ý harfi olmazsa takmazdý bile. Þimdi babamdan annemden övgü ile söz edeyim derken, aslýnda onlarýn siyasetle uðraþmýþ olmalarýný istediðim çýktý ortaya. Ýçimdeki öfkeyi bastýramadým sanýrým. Annem ve babamýn bu yazýyý okumamalarý gerek. Üzülmemeleri için. Gerçekten de yukarýda sözünü ettiðim istatistik verilerindeki bir rakama göre, 1940 lý ve 1950 li yýllarda doðan ve memur çocuðu olmayanlarýn aktif siyasette daha baþarýlý olduklarý çýkmýþtý. Yani babam eðer siyasete atýlsaydý belki ben þimdi han hamam sahibi olacaktým. Dedem büyük þehirlerin bilboard ihalelerini alacaktý. Neyin kadevesi azalacaksa o iþe koþacaktým kendimi. Puroceci olup yüzde onsekiz kadeveyi vereceðime pýrlantacý olup yüzde sýffýr kadeveyi fazlasýyla ve seve seve verecektim. Vergisiz kazancýn kutsal olduðuna inanacaktým. Ama benim babamýn da bahtý, 1930lu yýllarda doðan babasý nedeniyle kapalýydý. Yazýyý iyi takip ettiyseniz anlamýþ olmanýz gerek. Dedem de memurdu ve babam yüzde seksen sekizin içindeydi. Yani aktif siyasetçi olmasý ihtimal dýþý, aktif siyasi olmasý ihtimal içiydi. Biliyorum sýkýlmak üzeresiniz. Babamdan ve annemden bahsederken aile soyaðacýma daldýðýmý düþünüp, bize ne diyeceksiniz. Ama merak etmeyin babam emekli oldu. Ben puroceci oldum. Purocecilikde de kadeve yüzde onsekizdi. Yüzde makyajdý. Kalemdi. O istatistik haberinin devamý daha da ilginçti. Deneklerin yüzde yüzlülerinin içtikçe içesi gelirmiþ mesela. Yüzde yüzsüzlerinin yedikçe yiyesi gelirmiþ. Kaþýdýkça kaþýnýrmýþ denekler, kaþýdýklarý yer her neresiyse. Üþüdükçe üþürmüþ hepsi. Kendime baktým, gerçekten ben de içtikçe içerim, yedikçe yer, üþüdükçe üþürüm. Kaþýdýkça baþýmý, kaþýrým da kaþýrým. Denekler haklý yani. Bir diðer istatistik ise daha da ilginç: Atmýþlý yýllardaki siyasetçilerin çocuklarý siyaseti ve memuriyeti seçmiþler. Ancak seksen sonrasý siyasetçilerin çocuklarýnýn ticareti seçtikleri çýkmýþ büyük oranlarda. Bildiðimizi öðrenip duruyoruz yani Dediðim bildiðim þuydu baþtan beri; ah babacým siyasetçi olsaydýn da ben ticaretimi siyasetçi oðlu olarak yapsaydým. Bir baþka sonuca göre sanayi üretiminde daralma yüzde on bir nokta dokuzmuþ. Yok revize oldu þimdi; on yedi nokta altýymýþ. Altý milyon seçmen artmýþ. Yok yeni kayýtmýþ. Artmamýþ da çoðalmýþ. Yok yani azalmamýþ. Enflasyon tek haneliymiþ. Diðer hanelerini aramýþlar da, arayanlar hani hani demiþ ve bulamamýþlar. Hamdolsun ki bu istatistik sonuçlarý gayet iyiydi. En güvenilir hava yolu firmasýnda da istatistiki olarak adres belliydi. Ay fiýl layk es star diyordu ya reklamlarda; ne de güzel reklamdý. Ay fiýl layk e ded dedirttiler sonunda. Kendimizi yýldýz olmasa da yýldýzlarda hissediyorduk gerçekten. Yýldýzlara yakýndýk. Önce ölümlerin olmadýðýn öðrendik temel fýkrasý gibi. Total loss yok denildi. Mucize dedik. Apronlarda kesilen develer dedik, iyi ki kesilmiþ de nazarlardan korunmuþuz dedik. Bir deve yetmez, dört beþ altý olsun dedik. Pýrlantalarda nazar boncuklarý mý var dedik. Ama hamdolsun ki bize yalan söylenmiþti üzülmememiz için. Babamýza güvenirken, büyüklerimize de körü körüne güvenmeyi öðrenmiþtik oysa. Babam bize yalan söylemeyi neden öðretmemiþti hala anlamýyorum. Neden her yalanýn savunulabileceðini öðretmemiþti. Ölümlerin olmadýðý söylenirken, biline biline, ölümler yok, nasýl denirdi. Bu yalan az buçuk yalan mýydý, baþka bir þey miydi? Etikmiþ. Etekmiþ. Ýstatistikmiþ. Neydi? Yalan yanlýþ istatistik verilerinin, yalan haberlerin ve Ýstanbul trafiðinin içinde yitip gidiyordum. Direksiyon baþýnda okurken Turgut Uyar ý, uyuyakalmýþtým. Þairin içi Acýyor du acýnasý halime, ya da okuduðuma piþman ediyordu beni: Eylül toparlandý gitti iþte / Ekim filanda gider bu gidiþle Tarihe gömülen koca koca atlar / Tarihe gömülür o kadar Jeodezi ve Fotogrametri Yüksek Mühendisi 9

12 10

13 gündem Kazananý Olmayan Bir Yerel Seçimin Ardýndan Mehmet Hýþýr 29 Mart yerel seçimlerinde halk ne demeye çalýþtý? Siyasetçilere hangi mesajlarý verdi? Halk mevcut partilerden ne kadar memnun? Seçimin galibi hangi partidir? Hangi partiler baþarýsýzdýr? Bu sorular üzerine günlerdir yazýlýyor, çiziliyor. Kimisi iktidar partisinin en yüksek oyu almasýndan dolayý seçim zaferi elde ettiðini söylerken, kimisi oylarýnýn 8 puan azalmasý ve oyu düþen tek parti olmasý sebebiyle seçimin tek kaybedeni olduðunu ifade ediyor. Yine benzer yaklaþýmlarla muhalefet partilerini oylarýný arttýrmalarýndan dolayý seçimin galibi ilan edenlerin bulunmasý yanýnda, muhalefet partilerinden en yüksek oyu olan CHP ve MHP nin oylarýnýn kriz ortamýnda bile ancak AKP kadar olmasýndan dolayý seçimin maðluplarýnýn muhalefet olduðu da belirtilmektedir. Bu tespitler daha da çoðaltýlabilir. Aslýnda hepsinde de kendi içerisinde doðruluk payý bulunmaktadýr. Sonuçlarý, birilerini baþarýlý göstermek için deðerlendirmek öznel bir yaklaþýmdýr. Dinci basýn hükümeti baþarýlý göstermeye çalýþýrken, Doðan Grubu da muhalefeti baþarýlý göstermek için argümanlar üretmektedir. Tablodan da açýkça görüldüðü gibi hiçbir parti belediye baþkan adaylarýndan daha fazla oy alamamýþtýr. Kaldý ki bazý partiler bazý belde ve ilçelerde belediye baþkan adayý bile çýkarmamýþtýr. Bu tespitin karþýsýnda çoðununuzun kafasýnda þu cümleyi duyar gibiyim: Caným zaten belediye baþkanlarýna oy verirken kimse partiye bakmaz. Herkes adayý deðerlendirir, o yüzden bu rakamlara göre partiler baþarýsýz ilan edilemez. Þimdi bunun yanlýþ bir deðerlendirme olduðunu yine rakamlarla sizlere sunacaðým. Seçmenler sadece adaya göre oy verse; tüm partilerin birbirine yakýn oranda il genel meclisi oylarýnýn azalmasý gerekir, ama bakýn partilerin oylarý hangi oranda azalmýþ: Burada sizlere þu parti baþarýlý, bu parti baþarýsýz gibi yorumlar yapmak yerine sayýlarýn dilini konuþturmak istiyorum. Bildiðiniz gibi partilerin baþarýlarý deðerlendirilirken il genel meclisinde aldýklarý oy oranlarý kriter olarak alýnmaktadýr. Bunun nedeni de o ildeki hem köy, hem ilçe, hem de þehirde yaþayan seçmenlerin il genel meclisindeki ayný isimler için oy kullanmasýdýr. Nesnel bir bakýþ açýsýyla seçim sonuçlarý deðerlendirildiðinde aslýnda kazananý olmayan bir seçim yaþadýðýmýz ortaya çýkmaktadýr. Aþaðýda ilk 5 partinin il genel meclisi ve belediye baþkanlýðýnda aldýklarý oy sayýlarýný gördüðünüzde bunun nedenini anlayacaksýnýz. Yani belediye baþkanlýðý seçiminde AKP ye oy veren seçmenlerden neredeyse 5 tanesinden 1 tanesi il genel meclisinde bu partiyi tercih etmemiþ. Yine belediye baþkanlýðý seçiminde CHP ye oy veren neredeyse 3 seçmenden 1 tanesi il genel meclisinde oyunu baþka partilere vermiþtir. Bu oranlar yaklaþýk olarak MHP ve SP de 10 seçmenden 1 tanesi, DTP de ise 20 seçmenden 1 tanesi olarak belirmiþtir. Aslýnda partilerin kendi içerisindeki bu oransal farklýlýklar üzerinden deðerlendirmeler yapmanýn daha tutarlý olacaðý düþüncesindeyim. Çünkü bu rakamlarýn oluþmasýný saðlayan kendi seçmenleridir. Sonuçta ya belediye baþkanlýðýnda ve il genel meclisi oylamasýnda ya da bir tanesinde bu partiyi tercih etmiþtir. Bu oranlarý her parti için tek tek deðerlendirmeden önce genel bir deðerlendirme yapmak daha anlamlý olacaktýr. Seçmen neden belediye baþkanlýðý ile il genel meclisi oylarýný kullanýrken farklý davranýþlar sergiliyor? Bütün belediye baþkan adaylarý çok mu iyi belirlenmiþ, ya da il genel meclisi adaylarý daha mý niteliksiz insanlar? Tabii ki hayýr. Böyle olsa her parti kendi içerisinde ayný oranda oy kaybýna uðrardý. Bunun nedeni seçmenin partileri cezalandýrmak istemeleri ve onlarýn anlamalarý için mesaj vermek istemesidir. Merkez ve liberal sað partilerin çöküþünün ardýndan saðda neredeyse alternatifsiz kalan AKP, iktidarda olmasýna karþýn kendisine oy veren seçmenin neden % 19,39 u tarafýndan tercih edilmemiþtir? Tek baþýna hükümette olan ve tüm gücü elinde bulunduran AKP nin düþüþe geçtiði yadsýnamaz bir gerçektir. AKP seçmeni her ne kadar karþýsýnda oy verebileceði güçlü bir merkez sað parti görmemesine karþýn bu oranda AKP yi cezalandýrmasýnýn nedeni, neoliberal politikalarýn uygulanmasý, özellikle emekçiler üzerindeki ekonomik koþullarýn aðýrlýðý ve iþsizliðin sürekli artmasý olarak deðerlendirilebilir. Ayrýca AKP nin vazgeçilmez olmadýðý mesajý da ortaya konmuþtur. Tablodaki oranlarda en çarpýcý durum ana muhalefet partisinde gözümüze çarpmaktadýr. Neden CHP seçmeninin 2/3 ü il genel meclisinde bu partiyi tercih etti? Belediye baþkanlýðý oylamasýnda AKP ye oy verenlerden

14 gündem kiþi il genel meclisinde AKP yi tercih etmezken, aldýðý oy sayýsý yaklaþýk AKP nin 2/3 ü olan CHP ye oy verenlerden tam kiþi il genel meclisinde CHP ye oy vermemiþtir. Seçimlerde en anlamlý yanýtýn sol seçmenden geldiði görülmektedir. Sol seçmen CHP politikalarýna onay vermediðini, partinin kendisini yenilemesi gerektiðini çok net ortaya koymaktadýr. CHP nin kýyý þeridine týkýlýp kalmasý da ayrýca gözlerden uzak tutulmamasý gereken bir noktadýr. CHP nin iþsizlik, Kürt sorunu, eðitim, ekonomi vb. konularda sol söylemlerden giderek uzaklaþmasý seçmen tarafýndan dikkatle izlenmektedir. Bunun yanýnda zaten çok güçlü olduðu yerlerde belediye baþkanlýðý oy oranýný daha da arttýrmasý da þu anlama gelmektedir: Sol seçmen umudunu yitirmek istememektedir. CHP; emekten, halktan, bilimsellikten, çevreden, sosyal adaletten yana politikalar üretmeye baþlarsa ve yönetim kadrosunu bu doðrultuda deðiþtirirse büyük bir destek görecektir. Yaklaþýk ayný oranda oylarý azalan MHP ve SP açýsýndan durumu deðerlendirmeye çalýþýrsak, bu partilere oy veren sað seçmenin kafasýnýn karýþýk olduðu ortaya çýkmaktadýr. Her iki partinin geçmiþlerinde kendilerini merkezden uzak tutmaya çalýþmalarýnýn ardýndan, yavaþ yavaþ merkez saðda alternatif olmak istemeleri sað seçmen tarafýndan çok gerçekçi görülmemektedir. AKP nin kan kaybettiði bir seçimde saðýn güçlü partileri olarak görünmeye çalýþan her iki partinin politikalarý sað seçmen açýsýndan öne çýkamamýþtýr. Ancak yine de sað seçmen AKP karþýsýnda baþka sað partileri görmek istediðini vurgulamýþ, merkezde bir partiye þiddetle ihtiyaç duyduðunu ifade etmiþtir. Tablodaki oranlara bakýldýðýnda baþarýsýzlýk açýsýndan en az orana sahip partinin DTP olduðu görülmektedir. DTP yi deðerlendirirken bu partinin öznel koþullarýnýn göz ardý edilmemesi gerekmektedir. DTP nin tüm gücünü güneydoðu ve doðuya aktarmasý, diðer bölgelerde alternatif olamamasý da su götürmez bir gerçektir. Aslýnda seçmen açýsýndan en sadýk kitleye sahip olan DTP, politikalarýný ülkenin tüm coðrafyasýna anlatabilmenin yollarýný bulmalýdýr. Tüm gücünü iki bölgeye vermelerine ve diðer bölgelerin çoðunda belediye baþkaný adayý çýkarmamalarýna karþýn il genel meclisi oylarýnýn hala belediye baþkanlýðý oylarýnýn gerisinde kalmasý da bu partinin çok da baþarýlý olamadýðýnýn bir göstergesidir. Yukarýdaki deðerlendirmelerin ardýndan çok ilginç bir gerçeklikle karþý karþý kaldýðýmýz görülmektedir. Bu seçimin bir kazananý yok ama kaybedeni çok. Bütün partiler çýkan tabloyu nesnel bir yaklaþýmla deðerlendirmeli ve halkýn ne anlatmak istediðini iyi anlamalýdýr. Yoksa geçen seçime göre oyumu 2-3 puan arttýrdým, seçimin 1. partisi oldum, geçen seçime göre oylarýmý ikiye katladým, belediye baþkanlýðý sayýmý arttýrdým gibi yaklaþýmlarla her parti kendini baþarýlý çýkarabilir. Ama burada halkýn mesajýný doðru algýlayanlar ancak bir dahaki seçimden zafer elde edebilirler. HKMO Ýstanbul Þube Sekreteri Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi 12

15 gündem TMMOB Kadýn Kurultayýna Doðru... Merve Özyaþar uygulamalardan bazýlarý; iþ ilanlarýnýn sadece erkek adaylar için verilmesi, kadýnlarýn meta olarak görülmesi sonucu satýþ ve pazarlama alanlarýnda daha çok kadýnlarýn tercih edilmesi, arazi, þantiye ve üretim alanlarýnda ise daha çok erkeklerin tercih edilmesi ve özel yaþamla ilgili sorular olarak sýralanabilir. Birinci ve ikinci basamak zorluklarý atlatan kadýnlarý üçüncü basamak zorluk beklemektedir. Çalýþma ortamýnda da kadýnlar farklý sorunlarla baþ baþa kalmaktadýr. Mühendislik mesleðinin neden seçildiðine dair sorgulamalar, ayný iþi yapan erkeklerin daha fazla ücret almasý, mesleki eðitim fýrsatlarýndan kadýnlarýn daha az yararlanmasý, çalýþma ortamýnda mühendisliðe ya da teknikerliðe ek olarak sekreterlik yaptýrýlmasý, cinsel taciz ve mobbing ve iþten ilk olarak kadýnlarýn çýkarýlmasý bu sorunlarýn baþýnda gelmektedir. Kendini ispatlamak ve bu önyargýlarý kýrmak isteyen kadýnlar çalýþma ortamlarýnda erkeklerden daha fazla çalýþmak zorunda kalmaktadýrlar Kadýnlarýn ucuz iþ gücü olarak çalýþtýrýlmasý kapitalizmin ilk yýllarýndan bu yana devam ediyor. Ýþ hayatýndaki bu eþitsizliðin yaný sýra kadýnlar, ev hayatýnda ve genel olarak toplumsal hayatýn her alanýnda eþitsizlikle mücadelelerini sürdürüyor. Türkiye Ýstatistik Kurumu nun (TÜÝK) 2007 verilerine göre yönetim ve kanuni karar vericilerin %10 u, profesyonel mesleklerin %36 sý, büro iþleri ve müþteri hizmetlerinin %43 ü, tarým iþçilerinin %36 sý, tesisat ve makine iþlerinin %11 i ve nitelik gerektirmeyen iþlerin %27 sini kadýnlar oluþturmaktadýr. Yönetim kademelerinde ise kadýn oraný yalnýzca %1 dir. Kadýn erkek daðýlýmýnýn açýklandýðý bu tablo, çalýþma yaþamýnda cinsiyetçi iþ bölümünün en iyi göstergelerinden biri sayýlabilir. Mühendislik ise bu cinsiyetçi iþ bölümünün en yoðun yaþandýðý alanlardan biridir. Türkiye'de kadýn mühendislik öðrencilerinin oraný yüzde 35. Çalýþan kadýn mühendis oranýysa yüzde 20 dir. Genellikle öðretmenlik, hemþirelik ve sekreterlik gibi meslekler kadýnlara yakýþtýrýlýrken erkek iþi olarak görülen mühendislik ise kadýnlarýn uzak durmasý gereken meslekler grubuna girer. Meslek seçimi aþamasýnda kadýnlara hem dýþarýda hem de ev içinde çalýþabilecekleri meslekler dayatýlmaktadýr. Böylece hem ev ekonomisine katkýda bulunacaklar geriye kalan vakitlerde ise ev iþlerini yapabileceklerdir. Bu süreçleri aþarak yine de mühendisliði seçen kadýnlarý baþka sorunlar beklemektedir. Erkek meslektaþlarý ile ayný eðitimi alan kadýnlar iþe alýnýrken ayrýmcý uygulamalarla karþýlaþmaktadýrlar. Bu TMMOB ve Kadýn Mühendisler: TMMOB 40. Olaðan Genel Kurulu nda, kadýna cinsiyetinden kaynaklý olarak uygulanan her türlü olumsuz davranýþ ve politikalara karþý mücadele etmek, kadýnýn desteklenmesi anlamýnda pozitif ayrýmcý politikalara destek olmak amacýyla sekretaryasýný EMO Ýstanbul Þubesi nin yapacaðý TMMOB Kadýn Mühendis, Mimar ve Þehir Plancýlarý Kurultayý gerçekleþtirme kararý aldý. Bu karar ýþýðýnda Kasým 2009 tarihinde TMMOB Kadýn Mühendis, Mimar ve Þehir Plancýlarý Kurultayý gerçekleþtirilecek; Mühendislik-mimarlýk-þehir planlamacýlýk alanýnda yaþanan cinsel ayrýmcýlýðýn yaþayanlarýn ifade ve tanýklýklarý ile aktarýlmasý, hem meslek grubu içerisinde hem de TMMOB karar süreçleri içerisinde sayýsal olarak azýnlýk olan kadýn üyelerin cinsiyetleri nedeniyle yaþadýklarý özgül sorunlarýn ortaya çýkarýlmasý ve çözümüne yönelik kalýcý mekanizmalarý önermek üzere TMMOB Kadýn Mühendisler- Mimarlar-Þehir Plancýlarý Kurultayýnda bir araya geliyoruz. Kurultay hazýrlýk sürecinde çeþitli yerel toplantýlar ve bölgesel kurultaylarýn gerçekleþtirilmesine karar verildi; bu yerel toplantýlarda bir araya gelerek kadýn mühendisler olarak yaþadýðýmýz sorunlarý tartýþýp çözüm önerilerimizi kurultaya taþýyacaðýz. Bu kapsamda düzenleyeceðimiz Marmara Bölge Çalýþtayý, 7 Haziran 2009 Pazar günü, Makina Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi nde gerçekleþtirilecektir. Tüm kadýn üyeleri, kurultay sürecinde aktif olarak yer almaya, kurultay boyunca yapýlacak yerel ve bölgesel çalýþmalara katýlmaya davet ediyoruz. Yerel toplantýlar, bölgesel kurultaylar ve kurultayla ilgili diðer tüm bilgiler, aþaðýdaki kurultay web adresinden ( güncel olarak takip edilebilir. Jeodezi ve Fotogrametri Yüksek Mühendisi ÝKK Kadýn Komisyonu 13

16 gündem Tozkoparan Mahallesi Ümit Güvercin 14 Tozkoparan Mahallesi, Cumhuriyet Türkiyesi nde yapýlan sosyal konutlarýn ilk örneklerindendir lý yýllarýn sonlarýna doðru Ýstanbul un suriçi diye tanýmlanan kýsmýnda yaþayan mevcudun, gelen yeni göçlerle de artmasýyla sur dýþýnda sosyal konutlar yapýlmasý kararý alýnmýþ ve ilk uygulamalarýndan biri olarak o zamanki adýyla SOSYAL MESKENLER þimdiki adýyla TOZKOPARAN MAHALLESÝ inþa edilmeye baþlanmýþtýr. Çoðunlukla iþçi ve memur kesiminden vatandaþlar bu evlere baþvuru yapmýþlar, o yýllarda þehir dýþýnda kalan bu bölgede yapýlan evlere gelip yerleþmiþlerdir. Borçlarý yýllarca ödenen bu evlerde yaþamayý tercih edenler alt gelir grubundan insanlar olmuþ ve birlikte ortak zorluklarla boðuþmalarýndan dolayý birbirlerine kenetlenmiþler, bugün mahalle kültürü diye adlandýrdýðýmýz yapýnýn oluþmasýnda önemli rol oynamýþlardýr. Ýnþa edilen yapýlar 65 hektarlýk alaný kaplayan bütün bir mahalle boyunca birbiri ardý sýra bahçe nizamlý olarak dizilmiþ olup m2 arasýnda deðiþen büyüklüktedirler. Mahallenin ilk yapýlaþmasýnda öncelikle binalar yer almýþ, ardýndan yapýlmasý gereken düzenleme ve çalýþmalar tamamlanmadan, insanlar mahalleye yerleþtirilmiþtir. Çevre düzenlemesi, bahçeleri, hatta kaldýrým ve yollarý dahi mahalle sakinlerinin birlikte verdikleri uðraþlar, çabalarla oluþturulmuþtur. Bu çabalar sonucunda mahalle belli bir düzene kavuþmuþ, yoksulluk içinde de olsa bütün mahallenin eþit koþullarda yaþadýðý, birbiriyle dayanýþma gösterdiði, mahalle kültürünün böylece oluþmaya baþladýðý bir ortam söz konusu olmuþtur. Geçen seneler boyunca mahalle sakinleri mahalleyi yaþam alanlarý olarak sahiplenmiþ ve bina çevrelerindeki bahçelerinin, boþ alanlarýnýn da olmasýný deðerlendirerek, yeþil bir çevre yaratmýþlardýr. Öyle ki mahallemizde çekilmiþ olduðumuz çocukluk fotoðraflarýmýzda ormanda olduðumuzu sandýðýmýz çok olmuþtur. Günümüzde artýk; bu mahallede dünyaya gözlerini açýp yetiþmiþ olan, ardýndan evlenip çoluk-çocuk sahibi olan ve çocuklarýný da bu mahallede yetiþtiren bir kuþak vardýr. Herkesin birbirini tanýdýðý, kolladýðý, diðer taraftan da biraz içe kapalý kalmýþ yaþayan bir mahalledir Tozkoparan li yýllarda mahalle geliþirken, bir yandan da ülkenin siyasi çalkalanýþý ile de denk düþecek geliþmelere sahne olmuþtur. Ýþçi ve memur kesiminin çoðunlukta olduðu, yoksul bir halkýn yaþadýðý mahallede sol siyaset kendine güçlü bir zemin bulmuþ, insanlar sol siyasette kendilerini ifade edip örgütlenmiþlerdir. 12 Eylül darbesiyle birlikte yaþananlar ise mahalleli açýsýndan acý ve ýzdýrap dolu bir dönemi baþlatmýþ, gençler tutuklanmýþ, evlere baskýnlar yapýlmýþ, kitaplar toplanýp yakýlmýþ, insanlar iþkencelerden geçirilmiþtir. Dolayýsýyla mahalleli bu dönemi tüm yakýcýlýðýyla yaþamýþtýr. 80 li yýllarýn baþýndan itibaren ise Ýstanbul un hýzlý geliþiminin de etkisiyle Tozkoparan ýn çevresinde daha önce boþ olan alanlar düzensiz yapýlaþmaya daha yoðun bir þekilde maruz kalmýþ ve buna göz yumulmuþtur. Öyle ki; daha öncesinde Bakýrköy Belediyesi sýnýrlarýndaki mahalle, Güngören tarafýnda hýzla artan nüfusun getirdiði düzensiz ve bozuk yapýlaþma ile birlikte oluþturulan yeni belediyelerden Güngören Belediyesi ne baðlanmýþtýr. Belediyenin deðiþmesi mahalleye ve mahalleliye hiçbir þey katmamýþ, yine unutulmuþ olan, hizmet götürülmeyen bir mahalle olmaya devam etmiþtir. Gün geçtikçe; düzensiz yapýlaþmalarýn ortasýnda, nefes alýnabilen nadir kalmýþ yaþam alanlarýndan biri olarak göze batan, dýþarýdan gelenlerin de yeþiline, bahçelerine, parklarýna imrenerek baktýðý mahallemizde, bir süre sonra bazý söylentiler çýkmýþ, mahalleli arasýnda da çeþitli þekillerde konuþulmaya baþlanmýþtýr. Bu söylentilere göre mahalleden geçerken gören müteahhitler bu alanlarý deðerlendirmek,

17 gündem evleri satýn alýp bahçeleriyle de birlikte boþ alanlarý doldurmak ve yeni evler yapmaktan bahsediyorlardý. Hatta bazý ev sahipleriyle bu konuda konuþanlar, mahalleliden tepki alanlarýn olduðu söyleniyordu. 90 lý yýllarýn sonuna doðru ise bu söylentiler daha çok artmaya, üstelik bu yapýlaþmanýn devletçe yapýlacaðýna, bunun zorunlu olarak gerçekleþtirileceðine dair söylentiler yayýlmaya baþlandý. Ayný dönemde ülkemizde KENTSEL DÖNÜÞÜM e dair söylemler, güzellemeler yapýlmaya baþlanmýþtý. Daha henüz kimsenin gündemine yýkýmlar, evlerini kaybeden, üstüne borçlandýrýlan, yaþam alanlarýndan çýkartýlan insanlar girmemiþti. Ýnsanlarýn kafasýnda olumlu þeyler olacaðýna iliþkin bir algý uyandýrýlmaya çalýþýlýyor, buna yönelik olarak söylentiler yayýlýp, istediklerini yapabilmek için zemin yaratýlýyordu yýlýna kadar süren bu söylentilere karþý hiçbir kurumdan açýk bir yanýt gelmiyordu yýlýnda Güngören Belediyesi nin Tozkoparan Mahallesi nde kentsel dönüþüm yapýlmasýna dair TOKÝ ile anlaþtýðý ve protokol imzaladýklarý ortaya çýktý. Bunun ilan edilmesi ve Tozkoparanlýlara duyurulmasý ise 2008 in kasým ayýný buldu. Güngören Belediyesi internet sitesinden mahallemizin yýkýlacaðýný MÜJDE diyerek duyurmayý uygun buldu. O ana kadar yaptýklarýna zemin hazýrlamaya yönelik çalýþmalardan, KENTSEL DÖNÜÞÜM e dair yaratýlmaya çalýþýlan olumlu algýdan emin olarak ölçüsüzce, saygýsýzca yapýlan bu ilan sonrasýnda ise Tozkoparanlýlar olarak bizim çalýþmalarýmýz baþladý. Öncelikle, bu duyurunun hemen ardýndan 2008 Kasým ayýnda mahallemizde bir toplantý çaðrýsý yaptýk. Konu hakkýnda sahip olduðumuz bilgileri belgelere dökerek, mahallemizdeki insanlara seslenmek, olanlar üzerine konuþmak istiyorduk. Toplantýya dair yazdýðýmýz bildiri ile birlikte mahallemizde bu konuda ilk kez insanlar bir araya gelecekti. Mahalleli birkaç aðabeyimiz aracýlýðýyla ve internet üzerinden duyurusu yapýlan toplantýya 100 kiþinin üzerinde katýlým oldu. Herkesi heyecanlandýran, mahalleye sahip çýkma iradesi nin ortaya konduðu bir buluþma yaþandý. Bu buluþmanýn bize yüklediði inanç ve güçle yeni yeni buluþmalar, kahve, bina ve ev toplantýlarý yapýlmaya baþlandý. Tahmin edilenden hýzlý geliþiyordu her þey. Sürekli yeni insanlar katýlýyordu. Bu süreçte TOZKOPARAN HALK BÝRLÝÐÝ adýný aldý hareket den fazla mahalleliyle iletiþime geçilip görüþüldü bu süreçte. Amacýmýz çok açýktý. Bu mahallenin yaþam alanlarýnýn korunmasý, sahip çýkýlmasý ve ardýndan daha yaþanýlýr hale getirilmesi için gereken çalýþmalarýn yine bu mahalleli tarafýndan karar verilerek oluþturulmasý, yapýlmasýydý. Kentsel Dönüþüm adý verilen uygulamalarýn sonuçlarýna bakýldýðýnda; yapýlmak istenenin, esasta rant elde etmek olduðu ve yoksul insanlarýn yerlerinden edilip þehir dýþýna sürüldüðü gibi bir gerçeklik çýkýyordu karþýmýza. Bu dönemde Güngören Belediyesi bir anket çýkarttý. Sorulan sorular arasýnda eðitim, gelir durumuna iliþkin sorularýn yaný sýra memleketiniz neresi, memleketinize dönmek ister misiniz, tiyatroya sinemaya gider misiniz, Tozkoparan dan neden hoþnut deðilsiniz vb. gibi çok çeþitli ve birçoðu özel olabilecek bilgilerin yaný sýra yönlendirici sorularýn bulunduðu bir anketti. Asýl bardaðý taþýran ise bu anket ile birlikte tapu fotokopileri ve imzalarýn da istenmesiydi. Buna karþýlýk mahalle tepki gösterdi. Daðýtýlan anketlerle birlikte istenen evraklarý almak bir yana, belediyeden olduðunu söyleyerek gelen müteahhitlik firmalarýndan yetkililerin kovulmasýna kadar varan olaylar yaþandý. Sonuçta ne evraklarý ne de anketleri toplayamadý belediye. Sonrasýnda da belediyenin internet sitesinden yaptýklarý açýklamada zaten imza ve tapunun hemen verilmese de olacaðý, yanlýþ anlaþýldýðý söylendi. Bu süreçte mahallemizde beraberliði saðlamak ve bilgilendirmek amacýyla afiþ formatýnda bilgilendirici bültenler hazýrlandý ve mahallenin çeþitli yerlerine asýldý. 24 Kasým da da Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi nin önünde bu mahalleye sahip çýkacaðýmýzýn ilaný olarak basýn açýklamasý yapýldý. Mahallemizin sesini duyurmak, haklarýmýza daha iyi sahip çýkabilmek, kamuoyu yaratmak için çalýþmalara önem verdik. Bu konu ve daha birçok konuda çalýþmalarýn sürebilmesi için çalýþma gruplarý, komisyonlar oluþturmayý planladýk ve bunun altyapýsýný hazýrlamaya giriþtik. Çalýþmanýn bu noktasýnda daha kurumsal ve yasal zemini olan bir oluþumun zorunluluðu karþýmýza çýktý. Bu noktada dernekleþme çalýþmalarýna baþladýk ve 19 Mart itibariyle de derneðimizi kurduk. Tozkoparan ve Mehmet Nesih Özmen Mahalleleri Kültür ve Dayanýþma Derneði adýný alarak çalýþmamýza baþladýk. Mahallemizin halk pazarýnýn içinde bir yer tuttuk. Tozkoparan.net olarak web sitemiz, tozke.blogcu.com ve Facebook tan Tozkoparantozke adýndaki grubumuzla, þimdiye kadar olduðu gibi bundan sonra da tüm mahalleliyle bilgi paylaþýmýný sürdüreceðiz Asýl iþimizin þimdi baþlayacaðýnýn farkýnda olarak tüm mahallenin katýlacaðý, kendi istediði çalýþma ortamlarýný yaratabileceði bir yapý oluþmasýna gayret gösteriyor ve buna çabalýyoruz. Mahallenin sahiplenilmesinin karþýlýðýnýn, derneðin sahiplenilmesi olduðunu düþünüyor ve tüm Tozkoparan halkýný, derneðe üye olmaya çaðýrýyoruz. MAHALLEMÝZE ÖZGÜ YAÞANANLAR... Tozkoparan da sokaða çýkmak; Tozkoparan da fýrýna ekmek almaya mý gidiyorsunuz? Evde aileniz sizi mi bekliyor? Doðrusu çok önemi yok bunlarýn ya da yapacak bir þey yok diyeyim. Çünkü 5 dk. lýk yolu 1 saatte dönmeniz, ailenizden baþkalarýnýn sizin peþinizden gelip sizi aramasý ya da tekrar ekmek almaya baþkasýnýn gönderilmesi alýþýldýk durumlardýr. Mahallede her adým baþý karþýlaþýlan tanýdýklar, arkadaþlar, Ahmet Amcalar, Safiye Teyzeler bitmez. Hele de genelde bu mahallenin çoðunun olduðu gibi laflamayý seviyorsanýz, sohbetlerin bitmesi de, ne istenir ne de buna çaba gösterilir. Bitse de biri biter biri baþlar. Olan evde bekleyenlere olur! Olsun! Mahallenin temiz havasýnda soluk almýþsýnýz ve dostlarla 15

18 gündem 16 karþýlaþmýþsýnýzdýr ya! Kuþ sesleri altýnda sohbete kalýrsýnýz elbet! O yeter... Yaaaaylalar yaylalar! Mahallemizde doðup büyüyen bir nesilden bahsetmiþtik ya. Bu nesilden mahallenin Davutpaþa Caddesi ne yakýn oturanlarý, yani yaklaþýk neredeyse yarýsý, sabahlarý yaylalar yaylalar diye türkü söyleyen askerlerin sesleriyle uyanmaya alýþmýþlardýr. Mahallenin hemen yaný baþýndaki tarihi Davutpaþa Kýþlasý nda askerlerin sabah içtimalarý, koþmalarý bizim seyircisi olduðumuz, duyduðumuz anýlarýmýzda yer edenlerdendi. Birkaç sene öncesine kadar Davutpaþa Kýþlasý olarak bilinen askerlere ev sahipliði yapan alan þimdi Yýldýz Teknik Üniversite sinin yerleþkesi olarak kullanýlmaktadýr. Bir cumartesi klasiði Tozkoparan pazarý Ortasýnda bir çarþýsý olan mahallemizde pazarýn kurulduðu Cumartesi günü en hareketli gündür. Kimimizin kýsa pantolonlu halimizle buuuuz gibi soðuk sudan içeeen! diye baðýrarak su sattýðý, büyüklerin haftalýk alýþveriþ için kullandýðý, çok bir þey alamasa da pazarý gezip mahallelinin birbirini gördüðü, esnafla mahallelinin birbirine hal hatýr sorduðu kendine özgü bir pazarý vardýr. Yazlýk sinemamýz Moroðlu Küçükken o kadar çok misafirimiz olurdu ki. Bir de bu misafirlerimizle birlikte küçük evimizin küçük balkonuna geçerdik. Çayýmýz çekirdeðimiz de bizimle birlikte hazýr olurdu tabii. Kolay mý? Birazdan film baþlayacak... Mahallemizin yazlýk sinemasý haftanýn bazý akþamlarý evimizin akrabalarla, dostlarla dolmasýna sebep olurdu. Genelde tüm mahallede olduðu gibi misafirlerimizi kalabalýk bir aile olarak karþýlarken, filmin baþlayacaðý saati sabýrla beklerdik. Ve film baþlar, çekirdek çýtlatýr, heyecanla izlerdik Zeki Müren i, Yýlmaz Güney i Onlarý da evlerimize misafir etmekten memnun, geceyi bitirirdik. Ekþi Sözlükten Ya hayatýnýn tamamý tozkoparan'da geçenlerin, ya hayatýnýn bir kýsmý tozkoparan'da geçenlerin ya da hayatýnýn bir kýsmýndan tozkoparan geçenlerin mekaný. Siz de Tozkoparan'ýn bir köþesini birkaç arkadaþla mesken ettiyseniz, o köþede dururken geçen yabancýlara ters ters baktýysanýz, mahalleden bir abimiz geçtiðinde bacak bacak üstüne atmaya ara verdiyseniz, sivil polise "zarbo" dediðiniz gibi her arkadaþýnýzý lakabýyla çaðýrdýysanýz burasý sizin mekanýnýz. Siz Tozkoparan'ýn bir güzeline aþýk olduysanýz, belki görürüm diye evinin önündeki kaldýrýmlarý eskittiyseniz, yan yana geldiðinizde kimse bilmesin diye selam dahi vermediyseniz, burasý sizin mekanýnýz. Siz delikanlýlýðý tozkoparan'da öðrendiyseniz, kavgada arkadaþýnýzý yalnýz býrakmadýysanýz, arkadaþlarýnýzla birlikte türlü macera yaþadýysanýz, mahalle maçlarýný ciddiye aldýysanýz ve en önemlisi baþka yerlere taþýnsanýz bile hala "tozkeli" kaldýysanýz burasý sizin mekanýnýz. Ya da bu tanýma uymayan ama tanýma konu olan mahallemizin kýzlarýndan biriyseniz burasý sizin mekanýnýz. Burasý Tozkoparan: her delikanlýnýn hayatýndan geçen yer! Merter civarýnda bir yerleþim birimi Küba diye bir mahallesi vardýr, aslýnda yoktur. Fakat çok belalýdýr. Omuz atarlar, piçak çekerler. Merter-Topkapý arasýnda bir semt. Eskinin kurtarýlmýþ bölgesi, sol örgütlerin kalesi, þimdinin roman mekaný, belalý mahalle. Ýstanbul un artýk surlarýn içine sýðmayýp dýþarý taþmaya baþladýðý 70'li yýllarda kurulmuþ bir semttir. Toplu konutlarýn ilk örneklerinin yapýldýðý bir yerdir. Binalarýn böyle Sovyet bir havasý vardýr Tozkoparan da. Þimdilerde dýþarýdan göründüðü kadar belalý olmayan orta ve alt gelir düzeyinden insanlarýn yaþadýðý aslen Güngören e baðlý olmasýna karþýn Merter e daha yakýn, naif bir mahalle. Ýstanbul'un en deðerli bölgelerinden biri ve üstünde kentsel dönüþüm adi altýnda turlu oyunlarýn oynandýðý bir yer durumunda. 60'larin sonunda gecekondulaþmayý engellemek ve fakir halký ev sahibi etmek amacýyla emlak bankasýnýn diktiði sosyal meskenler yýkýlarak yerine 20 katli binalar dikmeyi düþünüyorlar. gelin bakalým nasýl bir rant olabilir burada? Tozkoparan; önünden Bakýrköy, Topkapý, Güngören ve Baðcýlar bölgelerine minibüs, önünden Taksim'e, Kadýköy e, Tuzla'ya, Beþiktaþ a, Mecidiyeköy'e, Maslak'a otobüs ve önünden metro gecen bir yer. Otogar 2 durak, Atatürk havaalaný 8 durak ötede. Ayrýca arkasý E5 ve metrobüs ulaþýmý var. Hemen yanýnda Merter var, dolayýsýyla araba ile 5dk mesafede devasa bir market ve Güngören de de alýþveriþ merkezi var. Yýkýlan, yýllarýn Vakko'sunun yerine de büyük bir alýþveriþ merkezi daha yapýlýyor. Yaný baþýnda Yýldýz Teknik Üniversitesi var ve birkaç sene içerisinde tamamýyla buraya taþýnacak. Ve her þeyden önemlisi, þehrin göbeðinde, bu kadar jeopolitik bir konuma sahip yerde bir sürü yeþillik ve bahçe var. Ýstanbul un göbeðinde böylesine yeþil olan ve bahçeli evler bulunduran bir yer daha yok. VÝKÝPEDÝ den Tozkoparan Ýstanbul'un Güngören Ýlçesine baðlý bir semttir. 70'li yýllarýn unutulmaz bir semtidir, Þimdi orta halli memur kesimin semtidir. Tozkoparan Birlikspor adýnda maddi imkansýzlýklarla boðuþan bir semt takýmý da vardýr. Ezeli rakipleri yine bu semtte bulunan Altýnovaspor Kulübü'dür. Merter, Topkapý ve Davutpaþa semtleri arasýnda bulunur. Tozkoparan semtinde 4 ilköðretim okulu, 1 endüstri meslek lisesi, 1 Anadolu lisesi bir de normal lise bulunmaktadýr. Merkezi yerde fakat küçük bir köyü anýmsatýr. Her ne kadar jet sosyetenin yaðlý mermer taþlarýnda dans etmese de delikanlýlýðý seven sarp gençlerin mahallesidir. Aziz Ýstanbul'un göbeðinde diye tabir edilecek ve E-5 karayoluna yakýn bir konumda olmasý nedeniyle, malum çevrelerin gözünü diktiði, yakýnda konutluk dev bir kentsel dönüþüm projesiyle çehresi deðiþtirilmeye namzettir. Merter ile yan yana olmasýna raðmen, 2 semt arasýnda inanýlmaz bir gelir düzeyi, geliþmiþlik ve yaþam standardý farký ile göze çarpar. Örneðin, Tozkoparan ile Merter'in birleþtiði Göksel Sokak'ýn bir yanýndaki evler Merter semti, hemen karþýsýndaki evler Tozkoparan semti sýnýrlarýna girmektedir.aralarýnda 20 metre mesafe olmasýna raðmen bu 2 ev arasýnda 3-4 kat fiyat farký vardýr.

19 Dar Gelirlilerin Konut Sorununu Çözmek Amacýyla Kurulan TOKÝ nin Dönüþümü gündem Nur Çakýr 90 lar ve TOKÝ nin kuruluþu 1980 den sonra merkezi yönetimin toplu konut arzýnda artan etkisi ile, 1981 yýlýnda 2487 sayýlý Toplu Konut Yasasý, 1984 yýlýnda 2985 sayýlý Toplu Konut Yasasý çýkarýlmýþ, ardýndan Özerk Toplu Konut Fonu oluþturulmuþ, Toplu Konut ve Kamu Ortaklýðý Ýdaresi kurulmuþtur yýlýnda Toplu Konut ve Kamu Ortaklýðý Ýdaresi nin Toplu Konut Ýdaresi haline gelmesi ile Kamu Ortaklýðý Ýdaresi, Özelleþtirme Ýdaresi olarak yeniden yapýlanmýþtýr. Toplu Konut Fonu ile TOKÝ birbirinden baðýmsýz hale gelmiþ ve 1993 yýlýnda Toplu Konut Fonu, Genel Bütçeye dahil edilmiþ, 2001 yýlýnda da kaldýrýlmýþtýr. Bu tarihten itibaren TOKÝ ye yeni kaynaklar yaratýlmasý için çalýþmalar hýzlanmýþtýr krizi, kentsel rantlarýn keþfi ve bir araç olarak TOKÝ nin devreye girmesi 58. ve 59. AKP Hükümetleri Acil Eylem Planlarýnda yer alan 44. ve 45. maddelerdeki tedbirlerle, ekonominin konut ve arazi sektörü üzerinden canlandýrýlmasýný hedeflemiþtir. Buna baðlý olarak da TOKÝ nin, kamu imkanlarýný kullanan giriþimci bir yatýrýmcýya dönüþmesi için, neoliberal politikalarýn uygulanmasýný, kentlerdeki çarpýk dönüþümün hýzlanmasýný saðlayan politik bir araç olarak kullanýlmasý için bütün koþullar saðlanmýþtýr. Kanunlarla Güçlenen TOKÝ Toplu Konut Fonu kaldýrýlýyor sayýlý yasa ile TOKÝ özel þirket yetkileri ile donatýlýyor ve böylece kar amaçlý projeler yapmasýnýn yolu açýlýyor sayýlý yasa ile Arsa Ofisi Genel Müdürlüðü kaldýrýlýyor ve arsalarý bedelsiz olarak TOKÝ ye devrediliyor. TOKÝ nin elindeki arsa stoðu, 16,5 milyon m 2 den, 194 milyon m 2 ye çýkýyor sayýlý yasa ile gecekondu dönüþüm projelerinde TOKÝ ye plan yapma yetkisi veriliyor sayýlý yasa ile yýpranan tarihi alanlarda TOKÝ ve belediyelerin ortak proje üretebilmesine olanak saðlanýyor sayýlý yasa ile her türlü altyapý-üstyapý inþaatlarýyla ilgili ayrýcalýklý yetkilendiriliyor sayýlý yasa 775 sayýlý Gecekondu Kanunu nda deðiþiklik yapýlýyor Bayýndýrlýk ve Ýskan Bakanlýðý nýn gecekondu alanlarýndaki tüm yetkileri TOKÝ ye devrediliyor. 2007/23 sayýlý Baþbakanlýk Genelgesi ile Baþbakanlýða baðlý kurum ve kuruluþlar listesinde Milli Güvenlik Kurulu ve MÝT den sonra 3. sýrada yerini alýyor Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu nda deðiþiklik ile hazine arazileri üzerinde plan yapma yetkisi TOKÝ ye veriliyor. Artýk kamu arazileri ve gecekondu alanlarý üzerindeki en büyük tasarruf TOKÝ nin elindedir. Denetlenemeyen Kurum TOKÝ TOKÝ nin projelerini ihale etmesi, projelerinin uygulanma süreçleri ve çalýþtýðý inþaat þirketleri ya da taþeronluk sistemi birçok eleþtiriye maruz kalmakta, hatta bu eleþtirilerin önemli ve büyük kýsmý da özellikle inþaat sektörünün içindeki aktörlerden gelmektedir. Müteahhitler Birliði Baskaný Erdal Eren: Hiçbirimizin haberi olmadan, hepimizin uçaða giderken ancak gördüðü Esenboða yolunda olaðanüstü büyük bir inþaat baþladý. Hiçbirimizin haberi yok. Bu iþ ihale edilmiþ. Mutlaka bir ihale yapýlmýþtýr ama açýk ilaný filan yok. Dar kapsamlý ihaleler yapýlmýþ filan. Veya görüyoruz Ankara nýn göbeðinde gerçekten bir baraj büyüklüðünde inþaat yapýlýyor, büyükþehir belediyemiz yapýyor. Kiminle yapýyor nasýl yapýyor, hiçbirimiz bilmiyoruz. Projesi var mý, onu bile bilmiyoruz. Bunlarýn hepsi ihale yasasý delinip ihale yasasý kapsamý dýþýna çýkarýldý. Muhtemelen belli firmalar arasýnda, "aciliyetine binaen" diyerek çaðrýlarak yapýlýyordur. Ýhalesiz olarak yapýlmasý mümkün deðil ama tabii bunlarýn kamu vicdanýnda soru iþareti üretmemesi de mümkün deðil. (Referans Gazetesi ) Yasal yapýsý bir hayli güçlendirilmiþ, neredeyse tüm planlama yetkilerini, denetimsiz kullanabilen; imara açtýðý alanýn sosyal, fizikî, tarihsel ve kültürel özelliklerini yok sayarak, neredeyse her yerde ayný tipolojide konut inþa eden TOKÝ, þehirleri bir yandan kimliksizleþtirmekte, bir yandan da þehirlerin geliþimini olumsuz (yoðunluk, estetik, vs.) yönde etkilemektedir. 90 larýn baþýnda Toplu Konut ve Kamu Ortaklýðý Ýdaresi iken, kanunlarla sýnýrsýz yetkilendirilerek, son 5 yýlýn en büyük arsa spekülatörü haline gelen TOKÝ nin kuruluþ 17

20 gündem amacýndan saptýðý, artýk dar gelirliye konut yapmak yerine, kâr getiren konut projelerine yöneldiði, emlak piyasasýný yönlendiren bir arsa spekülatörü gibi çalýþtýðý bir gerçektir. Ýstanbul da TOKÝ Arsalarýn en deðerli olduðu kentlerin baþýnda Ýstanbul gelmektedir. Ýstanbul un yeniden yapýlanma süreci 2000 li yýllardan sonra iyice belirmeye, 2004 yýlýndan sonra ise ivme kazanmaya baþladý. Dünya Kenti Ýstanbul, büyük projeleri, lüks konut alanlarý, tasfiye edilmeye çalýþýlan sanayi alanlarý, tüketim çýlgýnlýðýnýn modalaþtýrýldýðý alýþveriþ merkezleri ile büyük bir þantiyeye dönüþtü. Bu hareketlenmenin baþ mimarlarýndan birisi de TOKÝ oldu. Kamu arazileri üzerindeki tasarruflarýnýn artmasý, kentsel dönüþüm projelerinin ardý ardýna ortaya çýkmasý, kamu arazilerinin pazarlamasýnýn ve satýþýnýn yapýlmasý, Ýstanbul un yeniden yapýlanmasýnda her alanda TOKÝ yi karþýmýza çýkarmaya baþladý. TOKÝ nin son dönemde en çok üstlendiði görev Ýdareye kaynak saðlanmasýný teminen kâr amaçlý projelerle uygulamalar yapmak veya yaptýrmak Ýstanbul daki TOKÝ projelerinden elde edilen konut miktarýnýn yarýsýndan çoðu gelir elde etmek için yapýlan konut uygulamalarýna girmektedir. Bu tanýmlama, dar gelirliye deðil, orta/üst gelir grubuna yönelik lüks konut projeleri gerçekleþtirme olarak açýklanabilir. Ýstanbul da TOKÝ uygulamalarýnýn daðýlýmý: Alt Gelir Grubu %1 Kentsel Yenileme %7 Arsa Karþýlýðý Gelir Paylaþýmý %20 Ýdare Konut Uygulamasý %36 Emlak GYO Projesi %36 Ýstanbul da TOKÝ projelerinin daðýlýmý Sosyal Konut Projesi %44 Lüks / Gelir Getiren Konut Projesi %56 Yukarýdaki rakamlardan anlaþýldýðý üzere, Ýstanbul da TOKÝ nin kuruluþ amacýndan saparak, Ýstanbul un pazarlanmasý ve kamu kaynaklarýnýn, özel þirketlere devredilerek satýlmasý çalýþmalarýný yaptýðýný söyleyebiliriz. yöneticiler TOKÝ nin yaptýðý projelerle övünedursunlar, TOKÝ nin saðlýksýz ve kalitesiz konut ürettiði ortadadýr. Öte yandan, her fýrsatta dar gelirliyi ev sahibi yaptýklarýný söylemekten geri durmayanlar aslýnda bir gerçeðin üzerini örtmektedirler. TOKÝ EV SAHÝBÝ YAPMAMAKTADIR. TOKÝ, yoksullarý ve dar gelirlileri devletin kiracýsý konumuna getirip, zorla ev satmaktadýr. Ancak, bu gelir grubundakiler TOKÝ evlerinin parasýný dahi ödeyememektedir. Son bir senede Ayazma gecekondu bölgesinden Halkalý Bezirganbahçe TOKÝ konutlarýna taþýnan kiracýlardan 120 tanesine haciz gelmiþ; kimisi, evleri borçlarý ile birlikte devretmek zorunda kalmýþtýr. Ýstanbul un neþesi Sulukule de ikinci ve üçüncü derece tarihi evler bile yýkýlmýþ, roman vatandaþlar, Taþoluk taki TOKÝ konutlarýna sürülmüþtür. Sulukule den 300 Roman ailenin 15 yýl borçlandýrýlarak yerleþtirildiði Taþoluk, ödenemeyen taksit ve borçlar yüzünden altý ayda boþalmýþ durumdadýr. Birikmiþ taksitler, doðalgaz abone ücreti, elektrik, su, apartman aidatý ve kapýcý ücretlerini, ödeyemedikleri için icra kýskacýna giren Romanlar, evlerini 3 bin ile 35 bin lira arasýnda deðiþen fiyatlarla devredip Taþoluk u terk etme yoluna gitmiþlerdir. Taþoluk taki TOKÝ evlerinde sadece 27 roman aile kalmýþ durumda. Üstelik Sulukule nin Kentsel Dönüþümü nün altýnda, rantsal bir bölüþüm olduðu, TOKÝ nin, Roman vatandaþlarý yerlerinden edip, son derece deðerli Sulukule arazilerinin bölüþülmesine göz yumduðu haberleri, gazetelere günlerce konu olmuþtur. Ýstanbul u dönüþtürürken bölüþme yöntemi, Kentsel Dönüþüm Projeleri nin gizli yüzünü ortaya çýkarmýþtýr. Toplu Konut Ýdaresi Baþkanlýðý (TOKÝ), her ilde, her yörede kentleþmenin en önemli aktörü haline gelmiþ durumda. Türkiye nin doðusundan batýsýna, yasal yetkilerle donatýlarak yaptýðý uygulamalar, sadece Türkiye nin kentleþme dinamiklerine etki etmekle kalmamýþ, ayný zamanda kentsel politika ve uygulamalarý en çok etkileyen unsur olmuþtur. Deðerli arazilerin en fazla olduðu kent olan Ýstanbul adeta bir þantiyeye dönüþtürülmüþtür. Þantiyelerin biçimlediði bu þehrin, nelerin üzerine kurulduðu, hangi insan hayatlarý üzerinden hangi koþullarda yükseldiði, insan faktörü, tarih, mimari, estetik kavramlar yok sayýlarak herkesin gözleri önünde vahþi bir metamorfoz yaratýldýðý görülmeli, kenti soylulaþtýrma dedikleri ama aslýnda kentlerin ruhunun yok edildiði bir cinayet olan bu gidiþata dur demek için de, baþaktör TOKÝ çözümlenmelidir. Bugün TOKÝ, kamudan aldýðý gücü sermayenin çýkarlarý doðrultusunda kullanan, yurttaþlarý müþteri olarak gören ve politikalarýný dayatan, söylemleri ile ayrýmcýlýk yaratan, insanlarý saðlýksýz kentlere mahkum eden, kuruluþ vasfý sorgulanmasý gereken, þeffaflýktan uzak bir kurumdur. TOKÝ nin son beþ yýlda yaptýklarý Türkiye kentleþme tarihinde bir kýrýlma noktasý olarak yerini alacaktýr. 18 Peki, TOKÝ sosyal konut yaptýðýnda nasýl bir strateji izlemektedir? Türkiye nin her þehrinde, ayný tipolojide konut üreten ve bu anlamda mimarlýk ve þehircilik disiplinleri açýsýndan hayli sorunlu bir süreci körükleyen TOKÝ, sosyal konut adý altýnda dar gelirlilere, 20 sene borçlandýrarak kalitesiz ev satma peþindedir. Yapýmý üzerinden daha iki sene bile geçmeden çürümeye baþlayan Bezirganbahçe konutlarý, TOKÝ nin hangi kalitede konut ürettiðini açýkça göstermektedir. AKP hükümeti ve bu partiye mensup yerel