PHILLIPS ERS ÜZERNE LUCAS DEKENLK HPOTEZ Rahmi YAMAK * Yakup KÜÇÜKKALE **

Transkript

1 PHILLIPS ERS ÜZERNE LUCAS DEKENLK HPOTEZ Rahmi YAMAK * Yakup KÜÇÜKKALE ** Giri Makroekonomik teori ve politika literatüründe son yıl içinde yaanan deimelerin ve süregelen tartımaların odak noktasının enflasyon-isizlik ya da enflasyonçıktı ilikisini veren Phillips erisi ile bu erinin ortaya koyduu politika uygulamaları olduu hemen herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir. öyle ki, söz konusu dönemde literatürdeki gelimelerin geni bir özetinin, Phillips erisi kavramı üzerinde yapılan yorum ve tartımalardan olutuunu söylemek hiç de yanlı olmayacaktır yılında A. W. Phillips in, enflasyonla-isizlik (enflasyonla-çıktı) arasındaki fonksiyonel ilikiyi temsil eden ve daha sonraları kendi adıyla anılan erinin, hem kısa hem de uzun dönemde negatif (pozitif) ve istikrarlı olduu eklindeki gözlemi, Keynesyen yaklaım tarafından sadece benimsenmemi, aynı zamanda bu yaklaımın en önemli politika aracı olmutur. Phillips in çalıması, ampirik gözlemlere dayanmı, teorik açıklamalar daha sonra Samuelson ve Solow (1960) tarafından yapılmıtır. Keynesyen bir yorum olarak kabul edilen orijinal Phillips erisine göre, enflasyon-çıktı ödünlemesi hem kısa hem de uzun dönemde vardır. öyle ki, politika uygulayıcıları Phillips erisi üzerinde herhangi bir enflasyon-çıktı bileimini seçebilir ve bu bileimde kısa ve uzun dönemde kalabilir. Çünkü, enflasyon-çıktı ödünlemesi kısa ve uzun dönemde ekonominin yapısal özelliklerinden ve uygulanan politikalardan baımsızdır. Ne var ki, 1960 lı yılların sonlarında ortaya çıkan stagflasyon olgusunun orijinal Phillips erisi tarafından açıklanamamı olması, dönemin çalımalarını Phillips erisinin ekline yöneltmitir. Orijinal Phillips erisine göre, enflasyonla isizlik arasında pozitif ya da enflasyonla çıktı arasında negatif bir ilikinin ortaya çıkması mümkün deildir. Buna karın, Phelps (1967) ve Friedman (1968), Phillips erisinin kısa dönemde negatif (pozitif) eimli ve istikrarlı ancak uzun dönemde dikey olacaını gösterdiler. Dolayısıyla, enflasyon-isizlik ya da enflasyon-çıktı ödünlemesi kısa dönemde mümkün olabilirken, uzun dönemde bu ödünleme mümkün olamamaktadır. Bununla birlikte, 1970 li yılların balarında, uyarlanan yerine rasyonel beklentileri analize katan Lucas, ödünlemenin hem kısa hem de uzun dönemde mümkün olamayacaını savunmutur. Lucas tipi Phillips erisi üzerindeki ödünleme, toplam talep politikalarından baımsız deildir. Bir sonraki bölümde görülecei üzere, enflasyon-çıktı ödünlemesinin büyüklüü; toplam talep ve spesifik piyasa okları gibi bir çok parametreye balı olacaktır. Dolayısıyla Lucas tipi Phillips erisindeki ödünlemenin, izlenen politikalardan baımsız olması söz konusu deildir. Toplam talep okları varyansı ile ödünleme parametresi arasındaki negatif iliki, Lucas deikenlik hipotezi olarak adlandırılmaktadır. Lucas hipotezine göre, bir ekonomide toplam talep oklarının varyansı arttıkça ödünleme parametresinin deeri sıfıra yaklaacak, daha dorusu Phillips erisi dikey olacaktır. Ampirik literatürde, 1980 yılından itibaren Lucas hipotezinin geçerli olup olmadıını aratıran çalımaların sayısında hızlı bir artı görülmesine * Doç. Dr., KTÜ, BF, ktisat Bölümü ** Ar. Gör., KTÜ, Ünye BF, ktisat Bölümü Ekonomik Yaklaım, Cilt 8, Sayı 7, Kı 1997

2 ramen, tartımalar sona ermemi, tam tersine artan bir ekilde devam etmitir. Bu çalımadaki temel amaç, Lucas ın Phillips erisi ile ilgili deikenlik hipotezine ilikin teorik ve ampirik literatürü ortaya koymaktır. Bu amaçla, çalımaya Lucas modelinin teorik bir çerçevesi çizilerek balanmıtır. Daha sonraki bölümde, literatür, kullanılan veri çeidine balı olarak üç kısımda ele alınmıtır.. Lucas Modelinin Teorik Çerçevesi Çalımanın bu bölümünde, literatür taramasına konu edilen Lucas Hipotezi nin teorik açıdan kısa bir özeti sunulmutur. Yapılan özet, hipotezin elde ediliini bütün detaylarıyla göstermemekle birlikte, balangıç denklemlerinin verilmesinin ardından, hipotezin özünü oluturan sonuç denklemi ile bu hipotezden elde edilen varsayımların tanıtılmasına yardımcı olmaktadır. Balangıç denklemleri ile sonuç denklemi arasında kalan ilemlerin, çalımanın amacıyla ters dümemek için verilmemesi uygun görülmütür. Lucas (1973;1976) modelinin hareket noktalarından biri, rasyonel beklentiler modelinin öngörülerine uygun bir ekilde oluturulan Toplam Arz fonksiyonudur. Lucas (1973) ın çalımasında kullanılan toplam arz fonksiyonu (1) nolu denklemde verilmitir. yt ( pt Ept It ) + λyc, 1 = ynt + γφ t (1) Burada; y, reel Gayri Safi Milli Hasılanın (GSMH) logaritmik deerini; y n, reel GSMH nin normal (doal) kısmının logaritmik deerini; p, fiyatlar genel düzeyinin logaritmik deerini; (Ep t I t ), rasyonel davrandıı kabul edilen ekonomik birimler tarafından t dönemi için beklenen fiyatlar genel düzeyinin logaritmik deerini; y c,t-1, piyasa arzının konjonktürel kısmının bir dönemlik gecikmesini; γ, beklenmeyen fiyat deimelerine karı arz tepkisini veren parametreyi ya da nispi fiyat parametresini; λ, uyarlama parametresini ve φ ise yanlı algılama parametresini (piyasaya özgü ok varyansının toplam ok varyansına oranını) göstermektedir. φ nin açık ifadesi () nolu denklemde görüldüü gibidir. P P σ φ = () σ + σ Z fadede; σ P, piyasaya özgü fiyat oklarının varyansını, σ Z ise fiyatlar genel düzeyinin varyansını temsil etmektedir. Lucas (1973) a göre, ekonomi geneli fiyat oklarının (σ Z) sıfıra eit olduu bir durumda, φ nin deeri bir e eit olacaı için, toplam arz fonksiyonunun eimi sadece γ tarafından belirlenir ki, bu da Phillips erisi üzerinde politika ödünlemesinin mümkün olacaını gösterir. Piyasaya özgü okların (σ P) sıfır olduu bir dier ekstrem durumda ise, toplam arz erisinin eimi sıfır olacak ve politika tepkisizlii ile karılaılacaktır. Lucas modelinin toplam talep yanı, farklı ekillerde ifade edilmi olsa da, aaıdaki ekilde gösterilebilir. y = p + X (3) t t t Burada; X, toplam talep deikeninin bir ölçütü olarak cari GSMH nin logaritmik deerini göstermektedir. Ayrıca,

3 X t = X 1 + X (4) t t olduu ifade edilmi ve X t deikeninin, δ ortalama ve σ X varyansla ardıık baımsız normal bir daılım gösterdii kabul edilmitir 1. Modelin y c,t ve p t çözümü için, (1) nolu arz denklemi (3) nolu talep denklemine eitlenir. Sonuçta (5) ve (6) nolu denklemlere ulaılır. Pt = β + ( 1 π ) xt + π xt 1 λ yc,t 1 (5) yct = πδ + π xt + λyc,t 1 (6) Denklem (5) ve (6), enflasyon ve çıktı denklemlerinin standart indirgenmi halidir. Burada, π enflasyon-çıktı ödünleme parametresini göstermekte olup, açık haliyle, γφ π = (7) 1 + γφ eklinde ifade edilebilir. Burada, φ yerine konulursa, w γσ π = (8) σ ( γ ) σ p 1 + z z sonucuna ulaılır. Enflasyon-çıktı ödünleme parametresi, toplam ve piyasalara özgü toplam talep varyansı açısından ifade edilmek istendiinde, aaıdaki (9) ve (10) nolu ifadeler (8) nolu ifadede yerlerine konulur ve oluan ifade yeniden düzenlenir (Cukierman; 1979). w σ σ z = (9) ( 1 + γφ) x σ σ p = (10) ( 1 + γφ) Burada; σ w, piyasalara özgü talep varyansını; σ x, toplam talep varyansını göstermektedir. Dönüüm parametresinin σ w ve σ x cinsinden ifadesi de aaıdaki ekilde olacaktır. γσ w x ( 1+ γ ) σ w π = (11) σ Çözümü yukarıda verilen Lucas modelinin, gerek zaman serisi gerekse yatay-kesit veriler altında ampirik olarak test edilebilir üç hipotezi vardır. 1 Lucas (3) nolu denklemde, fiyat esnekliinin bir olduunu kabul etmi ve bu varsayım Arak (1977) tarafından oldukça kısıtlayıcı bulunmutur. Arak, yapmı olduu ampirik çalımada bu katsayının.9 olduunu görmü ve birim esneklik dıındaki esneklik deerlerini de modele katmaya imkan veren yeni bir metodoloji gelimitir.

4 Hiptez 1: Enflasyon-çıktı ödünleme parametresi ile toplam talep deimelerinin varyansı arasındaki iliki negatiftir. Reel çıktının (y c,t ) nominal toplam talep deikenindeki ( X) deimelere karı tepkisi, söz konusu deimeler varyansının artmasıyla birlikte azalır. Açıkçası bu hipotez, toplam arz esnekliine istinaden, spesifik piyasanın talep ok varyansının popülasyonlar arasında ve zamana göre deimedii varsayımına dayanmaktadır. π σ x = γσ w ( σ + σ ( 1 + γ )) x < 0 (1) Hipotez : Toplam talep politikası deikeninin varyansı ile fiyatlar genel düzeyi varyansı arasında pozitif bir iliki vardır. (10) nolu ifadenin toplam talep varyansına göre birinci dereceden türevi alınırsa, ulaılan deerin sıfırdan büyük olduu görülür. Bu amplikasyonun geçerlilii kukusuz, toplam arz esneklii ile yanlı algılama parametresinin sabit olmasına balıdır. σ p σ x 1 = (1 + γφ) > 0 (13) Hipotez 3: Lucas modelinden türetilen son hipotez, enflasyon-çıktı ödünleme parametresi ile fiyatlar genel düzeyindeki deimelerin varyansı arasında negatif bir iliki öngörür. Bunun anlamı, fiyatlar genel düzeyindeki deimelerin varyansı σ p arttıkça (azaldıkça), reel çıktının (y c,t ) toplam talep oklarına ( X) verdii tepkinin azalacaıdır (artacaıdır). π σ p = γσ ( σ + σ (1 + γ )) p z < 0 (14) 3. Lucas Deikenlik Hipotezine likin Ampirik Literatür 3.1 Ülkeler Arası Karılatırmalı Çalımalar Lucas (1973) ın çalıması, Rasyonel Beklentiler Teorisi varsayımlarını makro düzeyde ilk defa test eden ve daha sonraki çalımalara öncülük yapan bir çalıma olduu için literatür taramasına bu çalımayla balamak yerinde olacaktır. Lucas ın öncü niteliindeki 1973 tarihli ampirik çalımasında güdülen asıl amaç, yeni klasik rasyonel beklentiler teorisinin öngördüü gibi tahmin edilen enflasyon-çıktı ödünleme parametresi π ile toplam talep okları varyansı σ x arasında ters bir ilikinin olup olmadıını tespit etmek idi. Lucas, ilk olarak (6) nolu denklemi, (trendden arındırılmı reel geliri, toplam talep deikeninin bir ölçütü olarak nominal GSMH deki büyüme üzerine) 18 ülkenin dönemi için regres etmitir. 18 ülkenin her biri için, enflasyon-çıktı ödünleme parametresi ile nominal GSMH deimelerinin varyansını bulan Lucas, ödünleme parametresi ile talep okları varyansı arasında ülkeler arası kıyaslamalar yapmıtır. Lucas, enflasyon-çıktı ödünleme parametresini istikrarlı toplam talep politikalarının izlendii ve dolayısıyla talep varyansının düük olduu Bu hipotez ilk olarak Froyen ve Waud (1980) tarafından türetilmi ve test edilmitir.

5 16 ülke için yüksek bulurken, talep politikaları istikrarsız ve sonuçta talep ok varyansı yüksek olan ülke (Arjantin ve Paraguay) için düük bulmutur 3. Arak (1977), Lucas ın uygulamı olduu ampirik metodolojinin, nominal GSMH nin dısal bir deiken olduu varsayımına dayandıını ve bu varsayımının uygun olmadıı durumlarda bulguların taraflı olabileceini ileri sürerek, yeni bir metodoloji gelitirmitir. Nominal GSMH nin içsel bir deiken olarak modele alınabilmesi için, toplam talebin (15) nolu denklemdeki gibi olduunu ileri süren Arak, kendi gelitirmi olduu metodolojiyi uyguladıında Lucas modelini destekler nitelikte sonuçlar elde edememitir. y t pt + X t = δ (15) Model dönemi için regres edildiinde, fiyat elastikiyet katsayısının.9 olduu bulunmu ve Lucas ın varsaydıı gibi bir olmadıı görülmütür. Bu sonuçlar üzerine Arak, ABD için ya arz veya talep fonksiyonunun ya da rasyonellik varsayımının deitirilmesi gerektiini savunmutur. Ancak Lucas (1977) Arak ın eletirisine cevap verdii makalesinde toplam talebin fiyat elastikiyet katsayısının en azından ABD için bir e eit olduu hipotezinin reddedilemeyeceini bizzat Arak ın istatistiksel bulgularının da desteklediine iaret ederek, kendi metodolojisinin taraflı olmadıını savunmutur. Koskela ve Viren (1980a), Lucas ın 1973 tarihli çalımasını ekonometrik kapsam itibariyle gelitirerek, 18 ülke için tekrarlamılardır. Ekonometrik açıdan yapılan iyiletirmeler öyle sıralanabilir: Birincisi, Lucas ın dönemi dönemine uzatılmıtır. kincisi, (6) nolu denklemin çözümünde hata terimlerinin gerek ardıık gerekse ülkeler arası baımlılık problemi dikkate alınarak En Küçük Kareler () ve Zellner in Görünürde likisiz Denklemler Sistemi (SUR) yöntemleri kullanılmıtır. Üçüncüsü, modelin geçerliliinin belirlenmesinde sadece enflasyon-çıktı ödünleme parametresi ile toplam talepteki deimelerin varyansı arasındaki sıra korelasyon katsayısı deil, aynı zamanda (6) nolu denklemin açıklayıcılık gücü ile toplam talep varyansı arasındaki sıra korelasyon katsayısı da dikkate alınmıtır 4. Dördüncüsü, reel GSMH yı normal ve konjonktürel kısımlara ayırmada, reel GSMH nın trend deikeni üzerine koulmasının gibi uzun bir dönem için uygun olmayacaı savunularak, GSMH nın trend ve nüfus deikeni üzerine koulmu ve tahmin deerleri normal, hata terimleri ise konjonktürel gelir olarak kullanılmıtır. Bu iyiletirmeler sonucunda, Koskela ve Viren, hesapladıkları sıra korelasyon katsayısını istatistiksel olarak dönemi için %5, dönemi için ise %1 seviyesinde anlamlı bulmulardır. Netice itibari ile, çıktı denkleminin hata terimlerindeki gerek ardıık gerekse ülkeler arası baımlılık probleminin düzeltilmesi, Lucas hipotezinin geçerli olduunu kanıtlayan bulguları istatistiksel olarak kuvvetlendirmitir. Koskela ve Viren (1980b), ayrı bir çalımada Lucas deikenlik hipotezini 5 skandinav ülkesi için sınamılardır 5. Yazarlar, (5) ve (6) nolu denklemleri dönemi için ayrı ayrı ve SUR yöntemleriyle tahmin etmilerdir. Koskela ve Viren in çalımalarında, Norveç ve sveç gibi ok varyansının düük olduu ülkelerin ödünleme 3 Ödünleme parametresi, istikrarlı ülkeler için iken, istikrarsız ülkeler grubu için olarak hesaplanmıtır. Buna karın talep okunun varyansı istikrarlı ülkeler için , istikrarsız ülkeler için ise bulunmutur. 4 Koskela ve Viren e göre, toplam talepteki deikenlik yüksek ise (6) nolu denklemin açıklayıcılık gücünün düük çıkması gerektiini ve bu nedenle varyans ile R arasında ters yönlü bir ilikinin olması gerekmektedir. Ancak, bu görüün neden Lucas hipotezine özde olduu konusunda herhangi bir teorik açıklama yapılmamıtır. 5 Bu ülkeler; Danimarka, Finlandiya, zlanda, Norveç ve sveç tir.

6 parametrelerinin, zlanda gibi ok varyansının yüksek olduu ülkelerin ödünleme parametrelerinden daha küçük bulmu olmaları, Lucas hipotezinin doruluunu kanıtlamaktan uzak bir görüntü çizmitir 6. Cukierman ve Wachtel (1979), Lucas (1973) ın modeline teorik eletiri getirerek, modelde bir takım yeni düzenlemeler yapmılardır. Düzenlemelerden biri, Lucas ın tek mallı modelini çok mallı bir model haline dönütürülmesidir. Dieri ise orijinalinde sadece ekonominin geneli için denge artı içeren modelin, mal ya da piyasa sayısı kadar denge artı içeren bir model haline getirilmesidir 7. Froyen ve Waud (1980), Lucas hipotezini sınarlarken orijinal modelden ziyade Cukierman ve Wachtel tarafından düzeltilmi modeli kullanmayı tercih etmilerdir. Düzeltilmi Lucas modeli, nispi fiyat parametresi ile piyasalara özgü talep ok varyansının ülkeler itibariyle istikrarlı kabul edilmesi halinde, aaıdaki üç hipotezin test edilebileceine iaret etmektedir: 1. Ödünleme parametresi ile toplam talepteki deimelerin varyansı (σ x) negatif korelasyonlu olmalıdır.. σ x ile fiyatlar genel düzeyindeki deimelerin varyansı (σ p) pozitif korelasyonlu olmalıdır. 3. π ile σ p negatif korelasyonlu olmalıdır. Yularıda sıralanan hipotezleri endüstrilemi 10 ülkenin dönemini içeren yıllık ve üçer aylık verilerle ayrı ayrı sınayan Froyen ve Waud, yıllık verilerden birinci ve üçüncü hipotezin doruluunu kanıtlayan bulgular elde edememilerdir. Bu üç hipotezden sadece ikincisinin geçerlilii ispatlanabilmitir. Bunun üzerine Froyen ve Waud (1980) enflasyon deikenliinin Lucas (1973) daki gibi talep oklarından deil, daha ziyade arz oklarından kaynaklandıını iddia etmilerdir. Ayrıca, 1967 sonrası arz oklarının önemli bir belirleyici olarak ortaya çıkması nedeniyle, modele arz yönlü okların da ilave edilemsi gerektiini ileri sürmülerdir. Arz yönlü okların ilave edildii denklem u ekilde ifade edilmitir: y t ( f ) = ynt + γφ ( pt ( v), pt ) + λyc t 1( v) + µ t, (16) Burada γ t, denkleme ilave edilen toplam arz oklarını, (v) ise piyasa endeksini göstermek üzere, ödünleme parametresi, fiyat okları varyansı ve yanlı algılama parametresi π = γ ( σ µ + σ X ) σ + ( 1+ γ ) ( σ + σ ) X µ σ p + σ = (18) ( 1+ φγ ) (17) 6 Norveç, sveç ve zlanda için ödünleme parametreleri, sırasıyla; , 0.4, iken, ok varyansları, sırasıyla; , ve bulunmutur. 7 Dier farklılıklar için bkz: Cukierman ve Wachtel (1979, s: 579).

7 x + w µ + σ θ = (19) σ σ σ w haline gelmektedir. Orijinalinde arz oklarını içermeyen modele arz oklarını ilave ederek çalıan Froyen ve Waud, Lucas'ın orijinal çalımasında önemli bazı parametrelerin ülkeler itibariyle istikrarlı olduu varsayımının örtük yapıldıını ve dolayısıyla 1967 yılı sonrası bir çok endüstrilemi ülkenin yaadıı istikrarsız dönemin, Lucas'ın incelemi olduu döneme benzemediini ileri sürmülerdir. Yazarlar, ayrıca, 1967 yılı öncesi ve sonrasının farklı iki rejime sahip olmasından dolayı, veri bir ülke için, Lucas modelinin fiyat ve toplam talep varyansları ile enflasyon-çıktı ödünleme parametresi arasındaki ilikiler üzerine oluturulan hipotezlerin karılatırmalı bir ekilde test edilebileceini de savunmulardır. Lucas hipotezinin geçerli olup olmadıını ülkeler arası karılatırmalı çalıma yaparak test eden bir dier iktisatçı da Alberro (1981)'dur. Alberro, yapmı olduu çalımada, Lucas (1973)'ın ele almı olduu ülke sayısını 18 den, 49 a çıkarmıtır. Ayrıca, Lucas'ın çalımasında 18 ülkenin 'sinde toplam talep politikası istikrarsızken, Alberro'nun çalımasında 49 ülkenin 6'sında toplam talep politikası istikrarsızdır 8. Alberro çalımasında Lucas çalımasının ekonometrik eksiklikler içerdiini belirttikten sonra, Lucas modelinin geçerlilii için sadece enflasyon-çıktı ödünleme parametresi ile talep okları varyansı arasında negatif bir korelasyonun mevcudiyetinin yeterli olamayacaını, bunun yanında indirgenmi yapıdaki (5) ve (6) nolu denklemlerin istatistiksel olarak anlamlı olmaları ve tahmin edilen parametrelerin model tarafından belirlenen deerler içerisinde bulunması gerektiini de ifade etmitir. (6) nolu denklem 49 ülkenin her biri için koulduunda, F- istatistiine göre 49 ülkenin 40 ında model istatistiksel olarak anlamlı bulunmutur. Aynı denklemin sonuçlarına göre, ödünleme parametresi 40 ülke için 0 ile 1 arasında, geri kalan 9 ülkenin 7'sinde ise sıfır olarak tahmin edilmitir 9. Sadece iki ülkenin (Irak ve Endonezya) ödünleme parametresi 0-1 sınırı dıında bulunmutur. λ katsayısının mutlak deeri tek bir ülke dıında modelin ifade ettii gibi 1 den küçük bulunmutur. Alberro, (5) nolu denklemi de ele almı olduu ülkeler için çalıtırmı, sonuçlar yine aynı dorultuda çıkmıtır. Tahmin edilen enflasyon-çıktı ödünleme parametresi ile talep ok varyanslarının karılatırılması sonucu toplam talep politikalarının daha istikrarlı olduu ülkelerde ödünleme parametresinin daha büyük olduu tespit edilmitir. öyle ki, ödünleme parametresi 43 istikrarlı ülke için 0.519, 6 istikrarsız ülke için olarak tahmin etmitir. Buna karın toplam talep ok varyansı, istikrarlı ülkeler için , istikrarsız ülkeler için ise olarak gerçeklemitir. Alberro nun bu çalıması, her ne kadar Lucas modeline teorik olarak yeni bir ey katmamı gibi gözükse de, ekonometrik bulguların teorik beklentilere uygunluuna özen gösteren ve Lucas a nispeten daha fazla ülkeyi inceleyen bir çalıma olması nedeniyle dikkate deer gözükmektedir. Parkin, Bentley ve Fader (1981), Lucas'ın orijinal modeline dı dünyayı ilave etmek suretiyle Phillips erisinin açık ekonomi modeli ndeki indirgenmi yapıya ulamılardır. Bu açıdan yeniden düzenlenen model, döviz kurlarının esnek ve sabit olabilecei durumları içermektedir 10. Açık bir ekonomiyi temsil eden bu model, enflasyon-çıktı ödünlemesi ile 8 Bu ülkeler; Arjantin, Brezilya, ili, Endonezya, Kore ve Uruguay dır. 9 Türkiye için λ = 0.56, π = 0.67 ve R = 0.63 bulunmutur. 10 Açık ekonomi modeli haline getirilen regresyon denklemi aaıda görüldüü gibidir. Yc, t = π1( X t δ ) Dt + π ( vt wt ) Dt + π 3( vt + wt )(1 Dt ) + γ (1 µ )( wt 1 + ρ wt 1 ) + λyc, t 1 + εt Burada; Y c,t ve X t, (4) nolu denklemde tanımlandıı gibidir; D t, esnek döviz kuru yılları için 1 ve dier durumlarda 0 alan kukla deiken; δ, esnek döviz kuru yılları için X t 'nin ortalaması; µ, iç tüketim malları

8 toplam talep okları varyansı arasındaki negatif ilikiyi esnek döviz kur sistemi için öngörürken, sabit döviz kuru sisteminde ödünleme parametresi ile sadece dı okların varyansı arasında negatif bir iliki öngörmektedir. Parkin ve dierleri, açık ekonomi modellerini 1 ülkenin dönemi verilerine uygulamılardır. Model, parametrelerin iaretleri ve anlamlılıkları açısından, 1 ülkenin sadece 'si için reddedilmi ancak, modelin reddedilemedii 19 ülke için hipotezin doruluunu kanıtlayan yeterince net sonuçlar elde edilememitir. öyle ki, esnek döviz kuru sistemi için enflasyon-çıktı ödünleme parametresi ile toplam talep okları varyansı arasında negatif bir iliki bulunamamıtır. Aynı ekilde, sabit döviz kuru sistemi için de ödünleme parametresi ile dı kaynaklı okların varyansı arasında negatif bir ilikiye rastlanmamıtır. Ram (1984), Lucas (1973)'ın "kapalı ekonomi modeli" ile Parkin vd. (1981)'nin "açık ekonomi modeli"ni performans açısından kıyaslamaya tabi tutarken, dorusal olmayan regresyon prosedürü ile 79 ülkenin dönemine ilikin yıllık verileri kullanmayı tercih etmitir. Lucas'ın reel çıktı denkleminden ödünleme parametreleri ile nominal gelirdeki deimelerin varyanslarını ayrı ayrı bulan Ram, π ile σ X arasındaki Spearman sıra korelasyon katsayısına bakarak, söz konusu ilikinin negatif ve kabul edilebilir düzeyde anlamlı olduunu tespit etmitir. Lucas'ın kapalı ekonomi varsayımını yumuatarak, Parkin vd.'nin açık ekonomi için gelitirdikleri reel çıktı denklemini tahmin eden Ram, modelin açıklayıcı gücünün en azından Lucas'ınki kadar iyi olduunu görmü, ancak, dönüüm parametresi (π) ile dı okların varyansı arasında hesaplanan Spearman sıra korelasyon katsayısının, Lucas hipotezine ülkeler arası karılatırmalı bir kanıt bulmaktan uzak olduunu belirtmitir. Ram, Parkin vd.'nin modelindeki bu baarısızlıı u nedenlere balamıtır: (1) Parkin vd.'nin modelinde fazla sayıda parametre bulunması ve gözlem sayısının az oluu, serbestlik derecesini düürmütür, () Dı ok varyansının göstermi olduu daılım, ülkeler arası karılatırmalı çalımanın tam olarak test edilmesi için yeteri kadar geni deildir. Kormendi ve Mequire (1984) Lucas'ın bulgularının politika etkisizlii hipotezini reddetmek için yeterince güçlü sonuçlar içermediini iddia ederek, konuya yeni bir perspektif kazandırmılardır. Yazarlar, "Nominal gelirin, fiyat düzeyi ile reel gelirin çarpımına eit olması münasebetiyle, ülkeler arası karılatırmalı negatif iliki, Lucas'ın Phillips erisi modelindeki politika etkisizliini..." gösteremeyeceini iddia etmiler ve bu nedenle de çalımalarında beklenmeyen parasal büyümeyi nominal ok deikeni olarak kullanmılardır. 47 ülkenin yıllık verileri üzerine yapılan çalımada, enflasyon-çıktı ödünleme parametresi ile parasal okların varyansı arasında Lucas hipotezini dorulayan anlamlı ve negatif bir ilikiye rastlanmıtır. Lucas (1973)'ın metodolojisine yöneltilen eletirilerden biri de Jung (1985)'dan gelmitir. Jung'a göre, ödünleme parametresi ile talep ve fiyat oklarının varyansı arasında hesaplanan basit korelasyonlar, fiyat deimelerinin arza etkisini gösteren γ katsayısı ile piyasa talep okları varyansı σ Z'nin ülkeler itibariyle sabit olduu varsayımını örtük olarak gerektirdii için uygun deildir. kiden fazla deikenin bulunduu bir ilikide basit korelasyon yerine kısmi korelasyon kullanılmalıdır görüünü savunan Jung (1985), 19 gelimi ve 37 gelimekte olan ülke için, Lucas'ın modelini Froyen ve Waud (1980) tarafından ortaya atılan üç öngörü kapsamında çalıtırmıtır. Toplam 56 ülkenin 46 sı için tahmin edilen enflasyon-çıktı ödünleme parametresi 0-1 deerleri arasında geri kalan 10 ülke için ise negatif ancak istatistiksel olarak sıfırdan farksız çıkmıtır. Uyarlama katsayısı hemen hemen 56 ülke için teorik sınırlar içerisinde bulunmutur. Gelimi ülkeler için elde edilen sonuçların her üç öngörüyü de basit ve kısmi korelasyonlar kapsamında saladıını, gelimekte olan ülkeler için elde edilen sonuçların ise ılımlı olmakla birlikte, hipotezin içerisinde iç üretimin payı; w t, reel ticaret hadlerindeki deimenin oku iken; v t, yabancı enflasyondaki ok ve (w t -ρw t-1 ) ifadesi de beklenen reel ticaret hadleridir.

9 doruluunu kanıtlayan bir görüntü çizmediini gösteren Jung, bu bulgularla, Froyen ve Waud'a ters dümekle birlikte, Lucas ve Alberro'yu desteklemitir yılında Lucas deikenlik hipotezininin testi Christensen ve Paldam dan gelmitir. Lucas modelini 4 ülkenin dönemi için inceleyen bu yazarlar, dier çalımalardan farklı olarak tam bilgi en yüksek olabilirlik tahmin yöntemini kullanmılardır. Kormendi ve Mequire (1984) de olduu gibi toplam talep politikası aracı olarak para stokunu ve dolayısyla toplam talep oku olarak da parasal büyümeyi kullanmılardır, çalımalarında ayrıca, enflasyon varyansına balı olarak dönemini, ve olarak iki alt döneme ayırmılardır. Lucas modelinin parametrelere ilikin teorik beklentileri, ilk dönemde 7 ülke, ikinci dönemde ise 10 ülke için salanmıtır. Christensen ve Paldam ın, elde ettikleri en ilginç bulgu, Lucas modelinin teorik beklentilere uygun olup olmamasının ödünleme parametresi ile toplam talep varyansı arasındaki negatif ilikiyi etkilemediini göstermi olmasıdır. Her iki grup ülke için de Lucas deikenlik hipotezi desteklenmi, ancak Lucas ın indirgenmi modeli bir takım soruları da beraberinde getirmitir. Christensen ve Paldam (1991) bir yıl sonra yaptıkları baka bir çalımada 1990 tarihli çalımalarındaki veri setini kullanarak Lucas metodolojisinden elde edilen sonuçların yanlı olup olmadıını aratırmılardır. Amaçlarını gerçekletirmek için de, Lucas metodolojisindeki (6) nolu denkleme nedensel yapı itibariyle alternatif bir model gelitirmilerdir. Bu alternatif modelde, Lucas dakinin tam tersine toplam talep okları endojen varsayılırken, reel çıktı ile fiyatlar genel düzeyindeki deimeler eksojen varsayılmıtır. Lucas modelinin sonuçları muhtemel yanlılık boyutuyla karılatırıldıında kullanılan verilerin iki alternatif model arasında ayrım yapamadıı görülmütür. Christensen ve Paldam, Lucas deikenlik hipotezi test sonuçlarının modellenmi deikenler arasında kalitatif ve kantitatif tek bir nedensel iliki veremedii eklinde bir sonuca ulamılardır. Katsimbris (1990), Jung'un ülkeler arası karılatırmalı ve/veya tek ülkeli modellerdeki γ ve σ Z parametrelerinin taraflı olabilecei ihtimaliyle, kısmi korelasyon kullanılması gerektii eklindeki görüüne karı çıkmıtır. Ülkeler arası karılatırmalı çalımalardan elde edilen bulguların tutarlılıını aratırmak amacında olan Katsimbris, gerek Jung un 56 ülkeli gerekse kendisinin 39 ülkeli örnek setindeki ödünleme parametresi ile ok varyanslarından çektii bir-kaç birikimli tesadüfi örnee ilikin basit ve kısmi korelasyon katsayılarını hesaplamıtır. Hesaplanan korelasyon katsayıları, Jung'un gelimi ülkeler için elde ettii sonuçlarla ters dümü ancak gelimekte olan ülkeler için bulduu sonuçlarla paralellik arz etmitir. Bunun üzerine Katsimbris, ok varyanslarının temsil ettii daılım ülkeler itibariyle farklı ise basit korelasyon yerine kısmi korelasyon analizinin kullanılmasının taraflılık problemini gideremeyeceini savunmutur. öyle ki, aynı varyansa fakat farklı daılıma sahip iki ülkenin ödünleme parametreleri farklı olabilir. Katsimbris e göre, Lucas modelinin ülkelerarası karılatırmalarla test edilmesi uygun deildir. Bunun yerine hipotezin tek bir ülkenin farklı rejimlerinin karılatırılması yoluyla test edilmesi daha uygun olacaktır. Odedokun (1991), Lucas hipotezi üzerine yapılan ampirik literatürü güncelletirmek için 111 ülkeyi, 90 gelimekte olan ve 1 gelimi ülke olmak üzere ikiye ayırarak bir çalıma yapmıtır dönemi yıllık verilerini kullanan Odedokun, talep oku olarak da GSMH'nin logaritmik deerlerinin birinci devresel farkını kullanmıtır. Lucas hipotezinin her iki grup ülke için de geçerli olup olmadıını tespit etmek için, ödünleme parametresi ile GSMH deimelerinin varyansı arasında hem Spearman sıra korelasyon hem de basit korelasyon katsayılarını hesaplamıtır. Odedokun'un bulmu olduu Spearman sıra korelasyon katsayıları, ödünleme parametresi ile gelir deimelerinin varyansı arasındaki negatif ilikinin, gelimi ülkeler için %10 ve gelimekte olan ülkeler için de %5 düzeyinde anlamlı olduuna iaret etmitir. Basit korelasyon katsayıları ise, gelimi ülkeler için %5 ve gelimekte olan ülkeler için %10 düzeyinde anlamlı çıkmıtır. Ancak, tahmin edilen ödünleme parametrelerinin 1 gelimekte olan ve 6 gelimi ülke için pek tatmin edici

10 bulunmamı olması 11, geriye kalan 69 gelimekte olan 15 gelimi ülke için yeni bir çalımanın gerekliliini ortaya koymutur. Bu yeni çalımada hesaplanan korelasyon katsayıları, gelimi ülkeler için %5 düzeyinde anlamlı bulunurken gelimekte olan ülkeler için kabul edilebilir herhangi bir düzeyde anlamlı bulunamamıtır. Böylece Odedokun, Lucas hipotezinin gelimi ülkeler için geçerli, fakat gelimekte olan ülkeler için geçersiz olduu sonucuna varmıtır. Gilbert ve Yamak (1994), gelimi ülkelerle gelimekte olan ülkeler arasındaki en belirgin farkın ekonomi genelindeki tarım sektörünün payı olduunu vurgulayarak, tarım sektöründeki konjonktürel dalgalanmaların toplam talep politikalarından ziyade doa artlarına balı olduunu ve bu nedenle Lucas modelinin gelimekte olan ülkeler için geçerli olamayacaını savunmulardır. ddialarını desteklemek amacıyla, Gilbert ve Yamak, 16 endüstrilemi ve 71 gelimekte olan ülkenin dönemi sektörel katma deerlerini kullanarak Lucas modelini test etmilerdir 1. Spearman sıra korelasyon analizleri sonucunda, Lucas modelinin hem endüstrilemi hem de gelimekte olan ülkelerin sadece sanayi sektörü için geçerli olduu belirlenmitir. 3. Tek Ülkeli Çalımalar Literatürde ülkeler arası karılatırmalı çalımaların yanı sıra, Lucas hipotezini tek bir ülke için sınayan çalımalar da vardır. Bu grupta yer alan ampirik çalımaların çounda kullanılan metodoloji, baz alınan dönemi iki ya da daha fazla alt döneme ayırmak ve alt dönemler için tahmin edilen ödünleme parametreleri ile ok varyanslarını karılatırmak eklindedir. Koskela ve Viren (1980b) in çalıması, Lucas deikenlik hipotezini alt dönemler itibariyle sınayan ilk çalımalardan biridir. Finlandiya'nın döneminin üçer aylık veri setini kullanan Koskela ve Viren, ele alınan tüm dönemi toplam talep ok varyansının seyri itibariyle üç alt döneme ayırmılardır 13. Yazarlar, talep deimelerinin varyansıyla enflasyonçıktı ödünleme parametresinin alt dönemler itibariyle karılatırılmasıyla, Finlandiya'nın dönemi için Lucas hipotezini desteklediini ortaya koymulardır. ngiltere'nin dönemine ait veri setini kullanan Lawrence (1983), ngiltere'nin bu dönemde Phillips erisine ilikin yaadıı istikrarsızlıın arz oklarına balanıp balanamayacaını aratırmıtır. Lawrance, yöntem olarak, yerine ARIMA ve transfer fonksiyonlarını kullanmı, dönemini, ve olmak üzere ikiye bölmütür 14. Beklenmeyen fiyat düzeyi varyansının bir ölçütü olarak fiyatlar genel düzeyinin logaritmasının hareketli varyanslarını gözlemleyen Lawrence'ın beklentisi, birinci alt dönemdeki nominal ok varyansının ikinci alt döneminkinden daha küçük olması durumunda, birinci alt dönemin kısa dönem enflasyon-çıktı ödünleme parametresinin ikinci alt dönemdekinden daha büyük olması gerektii eklindeydi. Lawrence, ödünleme parametresini birinci dönem için 0.95, ikinci dönem için 0.84 olarak bulurken, beklenmeyen 11 Enflasyon-milli gelir ödünleme parametresinin pek tatmin edici bulunmamasından kasıt, parametrenin modelin kısıtlamaları altında istatistiksel olarak tatmin edici olmaması ve Lucas hipotezinin geçerlilii için gerekli artları yerine getirememesidir. Odedokun (1991) çalımasında, ödünleme parametresini 1 gelimekte olan ve 6 gelimi ülke için "sıfır"dan küçük bulmutur. 1 ncelenen dönem ülkeden ülkeye farklı olmakla birlikte, ülkelerin çounluu için yılları arasını kapsamaktadır. 13 Enflasyon-milli gelir ödünleme parametresinin pek tatmin edici bulunmamasından kasıt, parametrenin modelin kısıtlamaları altında istatistiksel olarak tatmin edici olmaması ve Lucas hipotezinin geçerlilii için gerekli artları yerine getirememesidir. Odedokun (1991) çalımasında, ödünleme parametresini 1 gelimekte olan ve 6 gelimi ülke için "sıfır"dan küçük bulmutur. 14 Lawrence, 197'nin ortalarında beklenmeyen fiyatların varyansında önemli bir artı olduunu ve bundan sonra da yüksek düzeyde seyrettiini göstermi ve bu nedenle de periyot dönüüm yılı olarak 197'yi kullanmıtır. Lawrence, ayrıca, reel çıktının bir göstergesi olarak aylık sanayi üretimini kullanmıtır.

11 fiyatlar genel düzeyinin varyansını sırasıyla ve olarak hesaplamıtır. Lawrance, ngiltere nin ödünleme parametresindeki düüün asıl nedeni olarak beklenmeyen fiyatların varyansındaki yükseli olduunu iddia etmitir. Ayrıca, beklenmeyen fiyatların varyansındaki artı nedeninin toplam talep ok varyansı yerine toplam arz ok varyansı olduu elde edilen bulgular arasındadır. Abrams, Froyen ve Waud (1983), varyans hipotezini test eden çalımalarda, genellikle tekniinin alt dönemler itibariyle kullanıldıını, ancak bu tekniin sadece veri bir ülkedeki enflasyon-çıktı ödünleme parametresindeki deimeleri dönemsel olarak yakalayabildiini ileri sürerek, böyle bir yöntemin zamana balı olarak deiebilen ödünleme parametresi tahmini için uygun olamayacaını savunmulardır. Yazarlar, bu nedenle, ABD, Kanada ve ngiltere'nin enflasyon-çıktı ödünleme parametrelerindeki zamana balı muhtemel deimeleri tespit etmek amacıyla çalımalarında, Swammy ve Mehta (1975)'nın "Stokastik Katsayılı Regresyon Teknii"ni kullanmılardır. 1957:1-1976:4 dönemi verilerini içeren çalımalarında, Abrams ve dierleri, stokastik katsayılar tekniinin ngiltere ve Kanada için uygun olduunu, ABD için uygun olmadıını tespit etmilerdir. Buna karın, enflasyon-çıktı ödünlemesi ile gerek fiyat gerekse toplam talep varyansının ters yönlü bir iliki içinde olduu görülmütür. Aynı zamanda, ödünleme parametresindeki deikenlik ile fiyat ve toplam talep varyansındaki deikenlik arasında sıkı bir ilikinin varolduu da belirlenmitir. Froyen ve Waud (1984), dier bir çalımalarında, ngiliz ekonomisinin 1957:-1980:4 dönemi için enflasyon-çıktı ödünlemesi parametresindeki deer kaybının Lucas etkisi yanında arz yönlü etkiler ve Friedman (1977) etkisi ile de açıklanıp açıklanamayacaını aratırmılardır 15. Cukierman ve Wachtel (1979) tarafından gelitirilen Lucas modelini kullanan Froyen ve Waud, toplam talep oklarının katsayısını (ödünleme parametresini) pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bulmalarına ramen, bu parametredeki deimelerin Lucas etkisi ile açıklanamadıı eklinde bulgular elde etmilerdir. ngiltere nin ödünleme parametresindeki düüün asıl nedeni olarak arz yönlü etkilerle Friedman etkisi gösterilmitir. Ayrıca Froyen ve Waud 1985 yılında 1984 tarihli çalımalarını ABD için tekrarlamılardır. Froyen ve Waud, ABD'de dönemine ait enflasyon oranı ile isizlik oranı arasındaki korelasyonun negatif iaretli olmasına karın, döneminde bu korelasyonun pozitif hale geldiini; aynı ekilde, döneminde, enflasyon oranı ile büyüme oranı arasındaki negatif ilikinin, döneminde pozitif hale geldiini vurgulamılar ve ödünleme parametresindeki iaret dönüümünün neden ya da nedenlerini Lucas hipotezi de dahil olmak üzere üç ayrı hipotez kapsamında incelemilerdir. Arz yönlü okların, enerji ve ithalat fiyatlarıyla temsil edildii bu çalımada, ele alınan dönem 1959:- 1968:4 ve 1969:1-1980:4 olmak üzere iki alt döneme ayrılmıtır. Birinci alt dönemin talep okları varyansı, ikinci döneminkinden büyük çıktıı için, Lucas hipotezi gerei ikinci alt dönemde talep deikeni parametresinin, birinci döneme göre daha büyük olması beklenmitir. Ancak ödünleme parametresindeki iaret deiikliinin talep okları varyansından ziyade arz okları varyansı ile Friedman etkisi tarafından açıklandıı ve bu balamda Lucas hipotezinin desteklenemedii ileri sürülmütür. Cutler (1989), dier çalımalardan farklı olarak Lucas modeli altında bir "varyanskovaryans testi" gelitirerek, toplam talep ve arz oklarının ABD nin konjonktürel dalgalanmaları üzerindeki etkilerini incelemitir. Toplam arz ve talep oklarının varyanslarını indirgenmi yapıdaki fiyat ve çıktı denkleminin hata terimlerinden ayrıtıran Cutler, Froyen ve Waud'un bulgularının tam aksine, toplam talep deimeleri ile deimelerin varyansının özellikle resesyonu bata olmak üzere, ABD'nin son 0 yılındaki konjonktürel 15 Aslında yazarlar, Lucas etkisi kadar, Friedman ve Arz yanlı etkileri de test etmilerdir. Friedman etkisine göre, enflasyon oranındaki deime ile reel çıktının doal seviyesi arasında negatif bir iliki vardır. Friedman etkisinin daha detaylı açıklaması için bkz: Friedman (1977).

12 dalgalanma dönemleri üzerinde etkili olduu eklinde bulgular etmitir. Toplam talep okları ile bu okların varyansının bu derecede etkili olmasında, toplam arz oklarının çıktı üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisinin olması önemli bir rol oynamıtır. Buna karılık, toplam arz ve talep oklarının, resesyonunda rol oynamadıkları görülmütür. Ampirik metodoloji açısından Cutler ın çalımasına benzer bir çalıma da Cover (1989)'dan gelmitir. Cover, beklenmeyen fiyat düzeyi oklarının Lucas hipotezi altında çıktı üzerinde etkide bulunup bulunmadıını varyans-kovaryans testi uygulayarak belirlemeye çalımıtır. Test, 5 ülkenin her birine yıllık veriler altında uygulanmıtır. Tahmin edilen varyans-kovaryans matrisi, reel çıktının beklenmeyen fiyat düzeyi deimelerine olan duyarlılıının artlı tahminini belirlemede de kullanılmıtır. Cover'ın bulmu olduu sonuçlara göre, beklenmeyen fiyat artıları reel çıktıyı ülkede ya hiç etkilememekte ya da beklenenin tam tersine negatif yönde etkilemekte, Türkiye dahil 8 ülkede etkilememekte geri kalan 15 ülkede ise pozitif yönde etkilemektedir. Rasyonel beklentiler varsayımının salandıı 15 ülkede beklenmeyen fiyat artılarının reel çıktı etkisinin beklenmeyen fiyat deimelerindeki varyans ile zayıfladıının belirlenmesi Lucas hipotezini önemli ölçüde desteklemitir Katsimbris (1990)'in, Froyen ve Waud (1980, 1984) ile Jung (1985)'un çalımalarını geniletmek amacıyla yaptıı çalımada, 39 ülkeye ait yıllık verileri kullanarak (6) nolu denklemi ile tahmin etmitir 16. Çalımasında, ödünleme parametresi ile talep deimelerinin varyansı arasındaki negatif ilikinin, inceledii ülkelerin %6'sı için, ödünleme parametresi ile arz deimelerinin varyansı arasındaki negatif ilikinin ülkelerin %3'ü için ve nihayet ödünleme parametresi ile fiyat deimelerinin varyansı arasındaki negatif ilikinin de ele alınan ülkelerin %39'u için geçerli olduunu bulan Katsimbris, fiyat okları ile talep okları arasındaki pozitif ilikinin ülkelerin %64'ünde, fiyat okları ile arz okları arasında öngörülen pozitif ilikinin de ülkelerin %49'unda geçerli olduunu bulmutur. Bu bulgularla Katsimbris, Lucas deikenlik hipotezinin zaman serisi verileriyle destek görmedii eklinde bir sonuca varmıtır. Ayrıca, Katsimbris'in ele almı olduu ülkeler içerisinde bulunan Türkiye'ye ilikin, Lucas hipotezinin geçerli olduunu gösteren herhangi bir bulguya rastlanmamıtır. Kim ve Nelson (1989), yeni klasik modelin iki varsayımının ayrı ayrı ya da birlikte test edilmesinde, toplam talep deimelerinin varyansının zamana göre sabit olduu varsayımının rasyonellik prensibi çerçevesinde uygun olmadıını ileri sürmülerdir. Lucas hipotezini zaman serisi verileriyle test eden çalımaların çounda ok varyansları ile deiken parametrelerinin ele alınan dönem içinde sabit olduu kabul edilmitir. Halbuki, sürekli deien politika rejimleri nedeniyle sabit parametreli yöntemi yerine parametreleri zamana balı olarak deien regresyon tekniklerinin kullanılması daha uygun olacaı yazarlar tarafından iddia edilmitir. Bu nedenle, Kim ve Nelson, rasyonel ekonomik birimlerin parametreleri zamanla deiebilen modele, örenme süreci ile yakınsayabileceini düünerek, Kalman Filtre tekniini uygulamılar ve hata terimleri ile onların artlı varyanslarını tahmin etmilerdir. Aynı çalımada Kim ve Nelson, ABD nin "Barro (1976) tipi para denklemi"ni Kalman Filtre teknii ile tahmin etmiler ve bu tahminden türettikleri artlı varyanslarla artlı beklenmeyen parasal büyümeyi kullanarak Lucas modelinin geçerliliini aratırmılardır. Elde ettikleri bulgular, yeni klasik makroekonomik model kapsamında Lucas hipotezini iddetli bir ekilde reddetmitir. Parametrelerin zamana göre deiebilecei ihtimalinden hareket ederek Lucas ın Phillips erisini Kalman Filtre yöntemiyle tahmin eden çalımalardan biri de Yamak (1994) dan gelmitir. Yamak, çalımasında gerek enflasyon-çıktı ödünleme parametresinin gerekse toplam talep okları varyansının zamana balı olarak deiebilecei ihtimalini gözönüne alarak Lucas modelini ngiltere nin dönemine uygulamıtır. Kalman Filtre sonuçları, enflasyon-çıktı ödünleme parametresinde zaman itibariyle önemli ölçüde 16 Bu çalımada da ele alınan dönem ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir.

13 oynamalar olduunu göstermi ve zamana balı olarak deien ödünleme parametresi ile toplam talep ok varyansları arasındaki ilikinin negatif olduuna iaret etmitir. Tek ülkeli çalımalardan birisi de Yamak ve Karahasan (1995) tarafından yapılmıtır. Yamak ve Karahasan, Lucas modelini Türkiye nin dönemine hareketli yöntemiyle uygulamılardır. Söz konusu dönem için 46 adet hareketli regresyon denkleminden 46 adet enflasyon-çıktı ödünleme parametresi elde edilmitir. 46 adet ödünleme parametresinin 41 i pozitif çıkmı ancak geri kalanlar istatistiksel olarak sıfırdan farksız bulunmutur. Ayrıca 46 adet ödünleme parametresinin 16 sı %1, 4 ü %5 ve geri kalan 13 ü %10 seviyesinde anlamlı bulunmutur. 46 adet ödünleme parametresi toplam talep varyansı ile analize katıldıında, Lucas modelinin birinci hipotezinin %1 seviyesinde geçerli olduu tespit edilmitir. Lucas modelinin teorik beklentilerini salayamayan ödünleme parametreleri korelasyon analizi dıında bırakıldıında da benzer sonuç elde edilmitir. Yamak ve Karahasan ın bulguları, Lucas modelinin Türkiye nin özellikle dönemi için geçerli olduu ancak 1978 yılından itibaren modelin geçerliliini kaybettiini göstermitir. 3.3 Endüstriler Arası Karılatırmalı Çalımalar Lucas (1973)'ın yeni klasik yaklaımına göre, spesifik bir piyasa ya da endüstrideki çıktıların toplam talep oklarına verdii tepki iki faktöre balı olarak deiir: (1) Endüstriye has arz ve talep okları ve () Toplam arz ve talep okları. Dier bir ifadeyle, spesifik endüstrideki çıktıların toplam oklara gösterdii tepkinin artması beklenirken, endüstri çıktılarının spesifik endüstri oklarına gösterdii tepkinin ise azalı yönünde olması beklenir. Bu gruba giren çalımalar arasında Kretzmer (1989)'in çalıması öncü niteliindedir. Lucas-Barro geleneine göre eksik bilgi modelini kullanarak ve Kormendi ve Mequire'in gelitirdii ampirik stratejiyi uygulayan Kretzmer, ABD'nin 8 endüstrisi için toplam talep politikasının reel etkilerini dönemi itibariyle incelemitir. Kretzmer, para politikasını toplam talep politikası aracı olarak aldıı için, yapmı olduu çalıma, para politikası ile ABD ekonomisinin endüstriler arasındaki karılıklı etkileimi yeterince yakalayamamıtır. Kretzmer'in ulatıı sonuçlar, spesifik bir endüstriye etkide bulunan göreli ok varyansı ile bu endüstrideki toplam nominal okların reel etkisi arasında pozitif bir ilikinin varlıına iaret etmitir. Bu sonuç, tarım, ormancılık ve balıkçılık ile petrol ve kömür üretimi hariç bütün endüstriler için geçerli gözükmütür. Kandil (1990), Kretzmer'in çalımasını daha fazla sayıdaki endüstri için tekrarlamıtır. Bu çalımada, Kormendi ve Mequire'in gelitirdii test prosedüründen ziyade Lucas'ın orijinal test prosedürü tercih edilmitir. Özel anlamda, Lucas modelinden türetilen, "Endüstriyel çıktının toplam talep oklarına verdii tepki, endüstriyel çıktı fiyatlarında ve çıktının talebindeki artıla birlikte artar" hipotezi incelenmitir. Kandil'in kullandıı veri seti, ABD'nin 1 temel endüstrisini kapsamı olmasına ramen, temel endüstrilerin her biri daha sonra iki haneli SIC sınıflandırması kullanılarak, 48 alt endüstriyi içeren daha kapsamlı bir sete dönütürülmütür. Kandil'in bulguları, her ne kadar reel çıktının endüstriler arası toplam talep oklarına gösterdii tepkinin önemli faktörlerini aydınlatmı olsa da, bulunan kanıtlar yeni klasik yaklaımın hipotezlerini tam anlamıyla dorulamaktan uzak kalmıtır.

14 Tablo 1: Lucas Hipotezini Test Eden Çalımalara Ait Tanıtıcı Bilgiler (Ülkeler Arası Karılatırmalı Çalımalar) Çalıma Ekonomi-Dönem Yöntem Lucas Hipotezi Lucas (1973) Koskela ve Viren (1980a) Koskela ve Viren (1980b) Froyen ve Waud (1980) Alberro (1981) Kormendi ve Mequire (1984) Jung (1985) Katsimbris (1990) Odedokun (1991) Christensen ve Paldam (1990) Christensen ve Paldam (1991) Parkin vd. (1981) Ram (1984) 18 ülke ülke skandinav ülkesi ülke, Üç aylık ülke ülke 56 ülke ülke ülke ülke ülke ülke ülke SUR SUR Maksimum Olabilirlik Monte-Carlo Gelimi Ülkeler için Gelimekte olanlar için Gelimi ülkeler için "" 19 ncelenen dönem ülkeden ülkeye farklı olmakla birlikte ülkelerin çounluu için yılları arasını kapsamaktadır.

15 Tablo : Lucas Hipotezini Test Eden Çalımalara Ait Tanıtıcı Bilgiler (Tek Ülkeli Çalımalar) Çalıma Ekonomi-Dönem Yöntem Lucas Hipotezi Lawrence (1983) Arak (1977) Koskela ve Viren (1980b) Abrams vd. (1983) Froyen ve Waud (1984) Froyen ve Waud (1985) Cutler (1989) Cover (1989) Katsimbris (1990) Kim ve Nelson (1989) Yamak (1994) Yamak ve Karahasan (1995) Gilbert ve Yamak (1994) ngiltere ABD Finlandiya Üç Aylık ABD, Kanada, ngiltere Üç aylık ngiltere Üç aylık ABD üç aylık ABD üç aylık 1961:I-1984:I 5 ülke ülke ARIMA, Transfer Fonksiyonları SUR Stokastik Katsayılı Regresyon Var-Cov Testi Var-Cov Testi Hareketli ABD Kalman-Filtre ngiltere Üçer Aylık 1964:I-1987:IV Türkiye ülke Kalman-Filtre Hareketli SUR Sanayi Sektörleri için

16 Tablo 3: Lucas Hipotezini Test Eden Çalımalara Ait Tanıtıcı Bilgiler (Endüstriler Arası Karılatırmalı Çalımalar) Çalıma Ekonomi-Dönem Yöntem Lucas Hipotezi Kretzmer (1989) Kandil (1990) ABD-8 endüstri ABD-48 endüstri Sonuç Makroekonomik teori ve politika literatüründe enflasyon-isizlik ya da enflasyon-çıktı ilikisini ifade eden Phillips erisi ile bu erinin ortaya koyduu politika uygulamaları özellikle son yıl boyunca oldukça youn bir ekilde tartıılmıtır yılında A.W. Phillips in enflasyonla-isizlik (enflasyonla-çıktı) arasındaki fonksiyonel ilikiyi ampirik gözleme dayalı olarak ortaya koymasının ardından, Keynesyen iktisadın en önemli politika araçlarından birisi haline gelen bu erinin, negatif (pozitif) eimli ve istikrarlı olduu kabul edilmitir. Teorik açıklamaları daha sonraki tarihlerde Samuelson ve Solow (1960) tarafından yapılan Phillips erisi, enflasyon-çıktı ödünlemesinin hem kısa hem de uzun dönemde olabilecei tezi üzerine kurulu iken, Phelps (1967) ve Friedman (1968)'ın teorik çalıması, eri üzerinde ödünlemenin kısa dönemde olabileceini ancak uzun dönemde ortadan kalkacaını göstermitir. Daha sonraki tarihlerde, Lucas (1973)'ın yeni klasik yaklaımla birlikte, söz konusu eri, daha farklı bir boyut kazanmıtır. Lucas, Phillips erisi üzerindeki ödünlemenin toplam talep politikalarından baımsız olmadıını iddia etmekle, enflasyonçıktı ödünlemesinin; toplam talep ok varyansına balı olacaını ifade etmi oluyordu. Dolayısıyla Lucas tipi Phillips erisinde ödünleme, izlenen politikalardan baımsız olamayacaktır. Ampirik literatür incelendiinde 1980 yılından itibaren Lucas hipotezinin geçerli olup olmadıını aratıran çalımaların sayısında hızlı bir artı olduu görülmektedir. Ancak, elde edilen bulgular, Lucas Deikenlik Hipotezinin kesin geçerlilii açısından mutlak anlamda net sonuçlar sunamamıtır. Çalımalarda kullanılan testlerin sonuçları, özellikle; kullanılan yönteme, ele alınan talep ya da arz okları deikenine, teste tabi tutulan ekonomiye, ele alınan döneme ve gözlemlerin frekansına karı oldukça duyarlı olması nedeniyle, kesin bir hükme varılamamaktadır. Nitekim, farklı ok deikeni kullanan ama aynı ekonominin aynı periyodunu kapsayan iki ayrı çalımanın sonuçları birbirleriyle rahatlıkla çeliebilmektedir. KAYNAKÇA Abrams, R. K., Froyen, R. T., Waud, R. N., "The Variability of Output-Inflation Tradeoffs", Journal of Economic Dynamics and Control, 5, 1983, pp: Alberro, J., "The Lucas Hypothesis on the Phillips Curve", Journal of Monetary Economics, 7, 1981, pp: Arak, M., "Some International Evidence on Output-Inflation Tradeoffs: Comment", The American Economic Review, 67, 1977, pp: Christensen, M., Paldam, M., "Some Further International Evidence on Output-Inflation Tradeoffs: The Lucas Variability Hypothesis Reexamined", Weltwirtschaftlisches Archive, 16, 1990, pp: -38. Christensen, M., Paldam, M., "Shooting Fish in the Barrel? Examing the Standart Test of the Lucas Variability Hypothesis", Applied Economics, 3, 1991, pp:

17 Cover, J.P., "International Evidence on Output-Inflation Tradeoffs: Results from a Covariance-Bounds Test", Journal of Macroeconomics, 11, 1989, pp: Cukierman, A., "The Relationship between Relative Prices and the General Price Level: A Suggested Interpretation", The American Economic Review, 69, 1979, pp: Cukierman, A., Wachtel, P., "Differential Inflationary Expectations and the Variability of the Rate of Inflation: Theory and Evidence", The American Economic Review, 69, 1979, pp: Cutler, H., "Aggregate Supply and Demand Disturbances and the Business Cycle", Journal of Macroeconomics, 11, 1989, pp: Friedman, M., "The Role of Monetary Policy", The American Economic Review, 58, 1968, pp: Friedman, M., "Inflation and Unemployment", Journal of Political Economy, 85, 1977, pp: Froyen, R., Waud, R., "Further International Evidence on Output-Inflation Tradeoffs", The American Economic Review, 70, 1980, pp: Froyen, R., Waud, R., "The Changing Relationship between Aggregate Price and Output: The British Experience", Economica, 51, 1984, pp: Froyen, R., Waud, R., "Demand Variability, Supply Shocks and the Output-Inflation Tradeoff", The Review of Economics and Statistics, 67, 1985, pp: Gilbert, R. D., Yamak, R., "Inflation-Output Tradeoffs in Industrial and Developing Countries: Evidence from Disaggregate Output Data", Presented at the 31. Annual Meeting of Missouri Valley Economic Association, St. Louis, Jung, W. S., "Output-Inflation Tradeoffs in Industrial and Developing Countries", Journal of Macroeconomics, 7, 1985, pp: Kandil, M., "Variations in the Response of Real Output to Aggregate Demand Shocks: A Cross Industry Analysis", The Review of Economics and Statistics, 73, 1990, pp: Katsimbris, G.M., "Output-Inflation Trade-Offs in Industrial and Developing Countries: A Comment and Additional Evidence", Journal of Macroeconomics, 1, 1988, pp: Katsimbris, G.M., "Intracountry Evidence on the Lucas Variance Hypothesis", Economic Inquiry, 8, 1990, pp: Kim, C.J., Nelson, C.R., "The Time Varying Parameter Model for Modelling Changing Conditional Variance: The Case of the Lucas Hypothesis", Journal of Business and Economic Statistics, 7, 1989, pp: King, R. G., Watson, M. W., "The Post-War U. S. Phillips Curve: A Revisionist Econometric History", Working Paper Series, WP-94-14, Federal Reserve Bank of Chicago, Kormendi, R.C., Mequire, P.G., "Cross-Regime Evidence of Macroeconomic Rationality", Journal of Political Economy, 9, 1984, pp: Koskela, E., Viren, M., "New International Evidence on Output-Inflation Tradeoffs: A Note", Economic Letters, 6, 1980a, pp: Koskela, E., Viren, M., "The Variance Hypothesis on the Output-Inflation Trdaeoff: Evidence from Scandinavian", Scandinavian Journal of Economics, 10, 1980b, pp: Kretzmer, P.E., "The Cross-Industrie Effects of Unanticipated Money in an Equilibrium Business Cycle Model", Journal of Monetary Economics, 3, 1989, pp: Lawrence, C., "Rational Expectations, Supply Shocks and the Stability of the Inflation-Output Tradeoff: Some Time Series Evidence for the United Kingdom ", Journal of Monetary Economics, 11, 1983, pp: Lucas, R.E., "Some International Evidence on Output-Inflation Tradeoffs", The American Economic Review, 63, 1973, pp: