Transkript

1 MOLLA NSRDDN AI MOLLANIN, BAI MOLLANIN Bir molla çayın knarında ylmidi, gördü ki, suyun üzü il çay axını bir neç motal üzüb glir. Tez soyunub girdi suya, motalların ikisini tutdu, ikisi d ona yaxınladı. Molla lindkilrin hrsini bir ayaına keçirtdi, yaxınlaan iki motalı da tutdu. Gördü ki, uzaqdan bir motal da glir, lindkilrdn birini diin alıb onu da tutdu. Bu zaman suda bir motal da göründü. Ancaq molla n qdr can atdısa, altıncı motalı tuta bilmdi. Çaya gln bir kii l uzadıb motalı tutanda, molla fısfısla dedi: - A kii, motala rikm a!.. Odur ki, deyiblr: Aı mollanın, baı mollanın, altıdan bei mollanın, yerd qaldı bir dn, onda da var ii mollanın. CAVAB Keçmi zamanlarda uaqlar mollaxanalarda oxuyanda, vvlc onlara çrkdn (Qur'anın otuzuncu cüz,i) drs verirdilr. Çrk d hüvlfttahül-limdn balayıb, mmyetsalun sursind qurtarırdı. Hansı uaq ki, çrkni oxuyub baa vurdu, molla üçün mütlq xlt gtirmli idi. Xltin dyri uaın valideyninin qüvvsindn asılı idi. Lap azı bir kll qnd, bir dst köynktuman, bir manat da pul olmalı idi.

2 Kasıb bir kiinin olu da mollaxanada oxuyurdu. Uaq mm sürsin çatanda molla üçün heç n gtirmir. Molla tez bir kaıza yazıb uaın atasına göndrir. Kasıb kaızı açıb oxuyur: «Söyl bir, fikrin ndir?! Olun çatıbdır mmy!» Kii d kaızın ardında bu sözlri yazıb mollaya göndrir: «hmdin fikri budur: Pul yoxdur versin mollaya!» QAZI V XORUZ Qazının hytind axsaq bir xoruz var idi. Bir gün hytd elnrkn xoruz bir manqur («qara yarım qpiklik») tapır. Xoruz manquru dimdiyin götürüb hytin ortasına qoyur v banlamaa balayır: «Quqqulu-qu, bir dn manqur tapmıam!» Qazı adamlarını göndrdi, manquru xoruzdan aldılar. Xoruz yen banladı: «quqqulu-qu, qazı mn möhtacmı» Qazı adamlarına dedi: «Aparın, xoruzun manqurunu qaytarın» Xoruz manquru alıb yen banlamaa baladı: «Quqqulu-qu, qazı mndn qorxarmı!» Qazı yen öz adamlarına dedi: «Bu xoruz mni tng gtirdi. Gedin, baını ksin, biirib plovun üstün qoyun. Onu yeycym». Xoruzun baını ksnd o yen brkdn banlayıb dedi: «Quqqulu-qu, n iti bıçaqmı!» Xoruzun baını ksndn sonra qazana salıb biirdilr. Xoruz qazanda da banladı: «Quqqulu-qu, n isti hamamdır!» Plovu bir böyük nimçy çkib xoruzu üstün qoydular. Xoruz banladı: «N aca tpdir!» Qazı xoruzu parçalayıb yemy baladı. Çeynyib udanda xoruz banladı: «N darca küçdir!»..xoruz plovqarııq qazının qarnına dünd bir d banladı: «Quqqulu-qu, n lehm drdir!» Qazı o qdr yedi ki, qarnı partladı. Xoruz qazının qarnından çıxıb banladı: «Quqqulu-qu, qazının qarnı yırtıldı, mnim canım qurtuldu!» ALLAH QZB hrdn knar bir ibadtgahda bir abid gec-gündüz ibadt mul idi. Qardaı hrd yaayırdı, özü d mhur tacir idi. Bunun qızına kasıb bir olan aiq olub, ona elçi göndrmidi. Amma qızın atası «olan kasıbdır» dey, qızını ona vermmidi. Qızın atası baa dümüdü ki, qız da olanı istyir. Buna gör d qızını abidin yanına göndrir ki, bir qdr misinin yanında qalsın, ondan trbiy alsın ki, blk bu sevda baından çıxsın. Bir gün olan bu idn xbr tutur, gizlinc qız olan yer gedir. Abid namaz qılan zaman olan qapını açıb içri girir. Qız olanı görck qalxır, onunla qucaqlaıb öpüür.

3 Qızın misi namaz üst n qdr «Allahü-kbr» deyirs d qız olandan ayrılmır. Abid namazını qılıb qurtaranadk olan qaçıb gedir. Abid qardaı qızını mzmmt etmy balayanda qız deyir: - mi, mgr sn bizi görürdün? mi hirslnir: - Bu boyda da zurna-balabanı görmmk olar? -!Qız gülüb deyir: - Amma mn sni görmürdüm. Özün bilirsn ki, aiq ancaq m,uqunu görr. ncim mi, gr sn hqiqi allah aiqi olsaydın namaz üstünd bizi görmmli idin. Demli, sn yalançı aiqsn! Qardaı qızının sözlri abid brk t'sir edir, lkülsini yııdırıb qızla brabr hr glir v qardaına deyir: - Mn gördüyümü görmüm, qarda! Qızı hmin olana vermliyik. Yoxsa allah ikimiz d qzb elr. QAZI ATLI, ZRAL PYADA Bir gün hrin qazısı öz evinin qabaında n is axtarırdı. Küç il keçn bir atlı qazıya salam verib sorudu: - Qazı sa olsun, n axtarırsan? Qazı dedi: - limdn bir manat pulum yer düüb, onu axtarıram. Atlı cibindn bir manat pul çıxarıb qazıya verdi v dedi: - Qazı aa, daha axtarma, keç evin. Atlı gedndn sonra qazı öz-özün dedi: «N yaxı oldu! Hr yoldan keçndn bir manat alsam, Mkk iim düzlr». Bu qayda il qazı hr yol keçndn bir manat alırdı. Artıq qazının kefi kök idi. Amma ayaq üst dayanmaqdan yorulmudu, gedib evdn bir ktil götürdü, qapı azında qoyub yldi. Qazı bu asan qazanca dadandı. Günd otuz-qırx manatı vardı. Yava-yava camaat qazının klyini baa düdü. Daha qazı yaayan küçdn heç kim keçmdi. Qazı o biri küçlr dadandı. Axırda xalq zinhara glib allahın yanına ikayt getdi. Allah onların ikaytini eidib zrail hökm eldi ki, gedib qazının canını alsın. zrail siyahısını açıb gördü ki, hl qazının ömrün qalıb. rz eldi: - Xudaya-xudavnda! Qazı bizim adamdır, bizim hesabımızca hl on skkiz il yaamalıdır. ndi onun canını alsaq, snd hörmtdn dürsn, mn d! Allah fikirlib dedi: - ndi ki, i beldir, get ona bir qulaq burması ver, qorxut ki, daha camaatı soymasın. zrail insan klind yer enib qazının qabaından keçdi v salam verdi. Qazı tez lini uzadıb ona dedi: - Bir manat ver! zrail basının altından qanadını qazıya göstrdi: - Mn insan deyilm, zrailm! Xlayiq sndn

4 ikaytçidir. Mni allah göndrib ki, canını alım. Amma mn girdim qanının arasına, sni ölümdn qurtardım. ndi d glmim sni xbrdar edim ki, daha camaatdan pul yımayasan, yıdıqların bsdir. Qazı dedi: - Ya zrail! Axı öyrnmim bel asanlıqla pul qazanmaa, ondan l götürsm, evim yıxılar ki! zrail dedi: - Ay axmaq qazı, hkimliy keç. Hkimlr ki, pis qazanmır. El sabahdan e'lan el ki, sn hkimsn, sni hansı xstnin üstün apardılar, qorxma, get. Mn d orda olacaam. Ancaq n vaxt gördün ki, xstnin baı üstym, demli o, bu gün-sabah ölckdir. Balaca drman yaz ver, çıxanda da adamlarına de ki, artıq xrc-xirac elmsinlr, xst iki-üç günlükdür, ölckdir. El ki gördün, naxoun ayaq trfindym, demli, saalacaq. Xstnin adamlarını sevindir, onlara ürk-dirk ver. Bu qayda il mhur hkim olarsan, pulun da artar. ndi mn getdim, xudahafiz. Qazı zrailin dediyi kimi etdi, düz on skkiz il mhur hkim oldu. Bir gün qazı gördü ki, qapı açıldı, zrail girdi içri. Qazı sorudu: - Niy glmisn? zrail dedi: - El ey yoxdur. Baın trf keçcym! Qazı gördü ki, i xarabdır, dedi: - ndi ki, beldir, qoy sn deyn olsun. Ancaq möhlt ver, dörd rük't namaz qılım, sonra canımı al! zrail razı oldu. Qazı dedi: - And iç ki, dörd rük't namaz qılıb qurtarmamı mnim canımı almayacaqsan. zrail allaha and içdi. Qazı durub dstmaz aldı, canamazı salıb iki rük't namaz qıldı, sonra canamazı yıdı. zrail dedi: - El niy? ki rük't d qıl! Qazı dedi: - Hl vaxtım yoxdur, vaxtım olanda qılaram. Xo getdin! O vaxtdan bri qazı heç meyit namazı da qılmır ki, birdn zrail görüb sinsin qonar. Odur ki, deyirlr: - Qazı atlı olub, zrail piyada... MOLLA KTABDAN KTABA SALAR Bir kiinin inyi itmidi, axtara-axtara deyirdi: - lahi, el et ki, inyim n mollaya, n d seyid rast glmsin. Bunu eidn bir nfr sorudu: - Qarda, bu n sözdür deyirsn?! Nec y'ni mollaya rast glmsin? nyi itn kii bel cavab verdi:

5 - nk kim rast gls, hmin adam allahdan qorxacaq, soraqlaıb özüm qaytaracaq. Amma molla tayfası onu kitabdan kitaba salıb halal elyck v qaytarmayıb yeyck. Seyid olsa, lap pis. Deyck: «cddi göndrib!» ABBASINI ÖZÜN AL Birisi keçlin boynuna bir sill vurmudu. Keçl qazının yanına ikayt getdi. Sill vuran adamı tapıb gtirdilr. Qazı kitabını açıb bir qdr vrqlyndn sonra keçl dedi: - Boynunun ardında sillnin yeri qalmadıı üçün ondan bir abbası ala bilrsn. Bu söz keçlin xouna glmdi. Dikldi v qazının boynuna bir sill vurub dedi: - Mn tlsirm, abbasını ondan özün al! GÖRÜNMYN Bir kii pis qonusunun lindn cana doymudu. Getdi qazının yanına, baına glnlri danıandan sonra kömklik istyib dedi: - Deyirlr ki, qonun pisdir, köç qurtar, amma mn köç bilmirm. Bu sinnimd köç-külfti, oul-uaı haraya aparım?! Qazı bir kitab açdı, baxandan sonra dedi: - Kitabda sbir göstrilir. Qonunun da ömrün az qalıb, sbir eyl. ikaytçi sorudu: - Axı n qdr qalıb?! Qazı dedi: - Qırx il. Kii m'yus halda evin qayıdıb hvalatı arvadına danıır v baına döyüb alamaa balayır: «Mn bu zillt qırx il nec dözcym?!» Arvad deyir: - Kii, sbir el, allah krimdir! Glin d glib qayınatasına tslli verir. Kiinin qızı da, olu da tslli verib deyirlr: - Ata, allah krimdir, sbir eyl! Gecni kii birthr yatır. Shr xbr çıxır ki, pis qonu ölüb. Kii ayaa qalxıb qazının yanına gedir v deyir: - Hrçnd mn xtadan qurtardım, amma axı sn alimsn... Alimlr d yalan danıar? Sn buyurmudun ki, qonun hl qırx il yaayacaq, amma shr durub gördüm ki, qonum ölüb. Bu nec idir? Qazı deyir: - Düzünü bilmk istsn, bu i mn d mttl qalmıam. Pis adam bu tezlikl ölsün, görünmmi idir... FRMANLI PK Bir kiinin bir oru piiyi var idi ki, sahibini lap boaza yımıdı. Bir gün kii piiyi tutub, l-ayaını saqqızla taxta parçasına yapıdırır v onu çaya buraxır. Dem ki, bu çayın bir qolu xlif Harunr-Ridin hytindn keçirmi. Harun çayda çimrkn piiyi görüb tccüb eldi, mr verdi, piiyi tutub gtirdilr. Piiyin ayaqlarının saqqızla taxtaya yapıdırılması Harunu daha da heyrtlndirdi. mr

6 eldi, piiyin l-ayaını taxtadan ayırıb tmizldilr. Sonra xlif: «Piik Harunun azadkrdsidir, hr ks ona ziyyt vers, böyük tiksi qulaı boyda edilckdir!» Frmanını yazdırıb piiyin boynundan asdırdı. Piiyi buraxdılar. Piik gz-gz glib keçmi sahibin evini tapdı. Kii gördü ki, piiyin boynuna n is balanıb, açıb oxudu. Xlifnin frmanından xbrdar olcaq arvadına dedi: - Yıı, arvad, buradan köçk. Biz piikl frmansız bacara bilmirdik, indi frmanla ona neyly bilrik?! Kii avadanlıını bir arabaya yııb bir ba xlifnin hüzuruna sürür v rz edir: - Evi verdim piiy, indi göstr haraya köçüm! FRQ QOYMUR Bir kiini varı-yoxu bir inyi, bir d eyi vardı. Çöldn ot-lf yııb ek il daıyır, iny yedirdir, südünü satıb külftini dolandırırdı. Son günlr ek kiini incitmy balamıdı. Tez-tez soncuq atır, anqırır, noxtasını qırıb qaçır, ya da öz axurunun ot-lfini yeyib qurtaran kimi soxulurdu inyin axuruna. Kii eyin lindn lap tng glmidi. Bir axam namazını qılandan sonra üzünü tutdu göy: - Prvrdigara, özün görürsn ki, bu ek mni cana gtirib. Razıyam ki, ot-lfi özüm dalımda daıyam, tki bu eyi mnim yaxamdan et, zraili göndr onun canını alsın. Kii shr yuxudan ayılıb gördü ki, inyi ölüb. Hirsl çıxdı çöl, üzünü göy tutub dedi: - Prvrdigara! Sn nec allahsan ki, ek il iny frq qoymursan?! Mn xahi eldim ki, eyi öldür, sn is inyi öldürdün. Daha sn ibadt etmycym! MOLLANI QOV, ÖKUZ DYM Bir kiinin baına bir molla, bir d bir öküz girir. Olu qaçıb atasına xbr verir. Atası tez deyir: - Oul, qaç, mollanı qov, öküz dym! Olu tccüblnib sbbini soruanda atası deyir: - Öküz aaclardan yarpaqları yeyib doyandan sonra çıxıb gedck, amma molla bada olan meyvlrdn yeyib doyandan sonra ciblrini v kissini d doldurub aparacaq. KNDL V MOLLA Bir kndli yüyür-yüyür knd mollasının yanına glib deyir: - Molla mi, naxır çöldn qayıdıb, amma mnim eyim qayıtmayıb. Qorxuram heyvanı çöld canavar yesin. Bir dua oxu, üfür çöl, allah eyimi bladan saxlasın. Molla llrini qaziyülhacata qaldırıb dodaqlarını trptdi, sonra üzünü kndliy tutub dedi: - Qorxma, bir dua oxumuam ki, dadan keçr. Daha eyin qurd toxunmaz. Get, evind rahat yat, sabah gedib eyini taparsan.

7 Bunu eidn «azıgöyçk» kndlilrdn birisi üzünü camaata tutub dedi: - ndi ki, mollanın duası il ek salamat qalacaq, niy çodar Hacı brahim sürünü qorumaqçun neç-neç it saxlayır? Yaxısı budur ki, itlri buraxsın, mollanı aparıb qoysun sürünün yanında. Molla da dua oxuyub sürünü salamat saxlasın! ALLAHIN SABAHI ÇOX Bir molla kndliy üç manat borclu idi. Kndli n qdr çalıırdı, borcunu ala bilmirdi. O, hr gün glib pulunu istynd, molla deyirdi: - Bu gün pulum yoxdur, allah qoysa, sabah glib pulunu apararsan. Kndli d inanıb gedirdi. Bir gün yen glib mollanı yerind görmdi. Molladan drs alan bir agird tlbkara dedi: - Ay kii, sn hr gün glirsn, pulunu istyirsn, o da sn hr gün eyni sözü deyir: «Sabah!» Yaxısı budur ki, get, bir d pul üçün buralara glm. N vaxt eitdin ki, yek da göyrib, onda glib pulunu istrsn. Kndli gedir. Bir azdan sonra molla glib agirddn soruur: - Mni soruan olmayıb ki? agird deyir: - Molla mi, borcunu istyn kndli glmidi, mn ona bir söz dedim, getdi, daha bir d glib sndn pul istmyck. Molla maraqlandı: - Bala, sn ona n demisn ki? - Dedim ki, n vaxt qapımızın qabaındakı bu yek da göyrdi, onda glib pulunu apararsan. N bu da göyrck, n d sn ona pul vern oxayırsan. Molla hm sevindi, hm d qorxdu: - Ay evini pir yıxsın, birdn allahın qüdrtil bu da göyrdi, onda nec olsun?! Kndlinin borcunu qaytarmalıyam?! Amma allahın sabahı çox, qurtarmazdır, - dey, çubuu qapdı, agirdinin ayaqlarını flqqy salıb o ki var, çubuqladı. ÇOBAN V MOLLA Bir çoban öz sürüsünün yanında ylib süd doramacı yeyirdi. Tsadüfn oradan keçn mollanı görüb dedi: - Molla, buyur, doramac ye. Molla tez ylib doramacdan yemy baladı. Bu snada çoban dedi: - Molla, dli eytan deyir ki, bu qoyunların ikisini tutub ver mollaya, aparsın özü üçün. Molla minntdarlıqla baını ydi: - lbtt, hrdnbir dli eytanın sözün baxarlar. Özü d pis olmaz ki, biri o buynuzlu

8 qoç olsun. Doramacı yeyib qurtardılar. Bir qdr söhbtdn sonar çoban üzünü mollaya tutub dedi: - Dli eytan indi d ayrı söz deyir axı! - N deyir o qadasın aldıım dli eytan? - Deyir ki, bu çomaqla mollaya bir-iki dn çk. Molla hövlnak yerindn qalxdı: - A kii, stfürullah el. Heç sn yada kii d dli eytanın sözün baxar?! TBL Peymbr me'raca gednd görür ki, bir mlaik lind toppuz, qoltuunda tbil dayanıb. Yaxınlaıb soruur: - Snin vzifn ndir, qarda? Mlaik deyir: - Yer üzünd olan mollaları güdürm ki, görüm hansı ehsan verir v ya fqir l tutur, drhal tbil vurmalıyam. Peymbr soruur: - H, neç df vurmusan? Mlaik deyir: - lim qurusun, gr birini vurmuam! YARISI SUYUNDUR Bir kii inkçilikdn xeyli pul qazanmıdı. Hacı olmaq üçün Mkky gedirdi. Dnizin ortasında kii gminin göyrtsind soyunub paltarını dyidirirdi. Sn dem, gmid bir meymunoynadan da varmı. Onun meymunu gz-gz glib südçünün yanından keçnd onun hmyanını (pul kissi brkidiln kmrini) götürüb gminin doruna dırmaır. Meymun dorun baında dayanıb dii-dırnaı il hmyanı yırtıb qızılları çıxarır v birini gmiy, birini dniz atmaa balayır. Gmid olanlar istyirlr ki, dora dırmaıb hmyanı meymundan alsınlar. Südçü mane olub deyir: - Dymyin, meymun lap yaxı bölür. Pulun yarısı mnim, yarısı da suyundur, çünki ömrüm boyu süd su qatıb satmıam, ona gör d öz czamdır, çkirm. NGL BARDAQDADIR Bir kasıb kii kbin ksdirmk üçün qazının yanına gedir v özü il bir kasa ya aparır. Qazı yaa baxıb deyir: - A kii, heç bir kasa yaa da kbin ksrlr?! Mn kbini bir bardaq yaa ksirm. Biçar kii bir bardaq yaı haradan düzldcyini fikirl-fikirl evin qayıtdı. Evlnmk istdiyi arvad ona dedi: - A kii, üryini sıxma. Bir bardaq tap, boazınacan qum il doldur, kasadakı yaı da qumun üstün töküb azını bala, apar ver qazıya, de ki, borc-xrcl düzldib gtirdim. Kii arvad deyn kimi elyib, bardaı qazıya apardı.

9 Qazı dedi: - H, bu baqa msl, indi iin düzldi. V tez kbini ksib kaızını kiiy verdi. Qazı bardaı ev gtirib arvadına dedi ki, yaı ritsin. Arvad bardaı qazana boaldanda yaın altındakı qum töküldü. Qazı aldadıldıını baa düdü v kiiy xbr göndrdi ki, kbin kaızını gtirsin, onda bir balaca ngl var, düzltsin. Kii qazının adamına dedi: - Get qazıya de ki, ngl kbin kaızında yox, bardaqdadır. Gln df özüm düzldrm. DL BLASI Drvi görür ki, bir kii tirm toxuyur v toxuduqca özözün deyir: «Ya rbb, mni dilimin blasından saxla!» Drvi toxucunun sözündn heyrtlnib bir neç gün onu güdür. Toxucu tirmni toxuyub qurtarır, bir mcmyiy qoyub padah üçün aparanda drvi d onun ardınca gedir. ah qapısına çatanda drvi özünü ustaya çatdırıb deyir: - Qarda, mn d padahı görmliym. Sni and verirm allaha, mni özünün agirdin kimi qlm ver, qoy mn d keçim içri; mcmyini d ver, aparım. Usta tirmni drvi verir, brabr saraya keçirlr. Padah tirmni bynib, ev vzir-vkilin müracitl soruur: - Bu tirmdn özüm n tikdirsm yaxı olar? Kimi deyir don, kimi deyir quraq, kimisi lbbad, dölük v s.ba vzir deyir: - Qoy görk usta özü n fikirddir! Tirm toxuyan deyir: - Qibleyi-alm, sn bu tirmni saxla, qalsın, ölnd tabutunun üstün çkrlr. Padah qzblnib mr edir ki, ustanın boynunu vursunlar. clladdan qabaq drvi özünü irli verib ba yir v deyir: - Qibleyi-alm, mn bu kiinin agirdi deyilm, yalandan adımı agird qoymuam. Bir gün onun qapısından keçirdim, gördüm ki, bu kii tirm toxuya-toxuya öz-özün deyir: «Ya rbb, mni dilimin blasından saxla!» Maraqlanıb onu güddüm ki, görüm onun dilinin blası n olacaq. Bu da aqibti. Ancaq bil ki, ey padah o, bu sözü qsd-qrzl demdi, bu onun dilinin blasıdır. Padah drviin sözündn sakitlib, toxucunu czadan azad etdi. MAL-QARA PEYMBR Bir kii peymbrlik iddiası il hrin knarında özün bir bina salmıdı: çoxlu qulamı, nökr-naibi var idi. Bu xbr padaha çatdı. Adam göndrdi ki, peymbr glsin, görk n deyir. Peymbrlik iddiası edn kii qasid dedi: - Mn peymbrm, padah mni görmk istyirs, zhmt çkib özü glsin hüzuruma. Bir gün sonra hrd xbr yayıldı ki, padah sabah

10 peymbrin yanına gedck. Kii tez adamlarını yııb dedi: - Padah görüüm glir, yüzünüz saımda, yüzünüz d solumda dayanarsınız. El ki, mn limi sa bııma çkdim möyüldrsiniz, el ki, limi sol bııma çkdim anqırarsınız, sonra da sakitc dayanarsınız. Sabahı padah glir. Yaxınlaanda kii lini sa bıına çkir, hamı birdn ink kimi möyüldyir, sonra sol bıına çkir, hamı ek kimi anqırır. Peymbrlik edn kii irli glib padaha deyir: - Ey qibleyi-alm! Mn mal-qara peymbriym, özünü yoxlamaq istyirsns, keç, sn d onların yanında dur! Padah tez ona nzir verib geri qayıdır v riyytin deyir: - And olsun mnim bu taxt-tacıma, indiydk bel aıllı, tdbirli peymbr dünyaya glmyib. Ona inanmayana lnt! ORU Bir kii hr glib günorta namazını qılmaq üçün mscid gedir. Görür ki, mscidin hücrlrind rab satılır. Soruur: - Bu nec olan idir?! Deyirlr: - Biz mscidin mnftini mülahiz etmiik. gr baqa ey gtirn tacir kirayy versydik, mscidin mdaxili az olardı, rabçıya verdik ki, kiraymiz çoxalsın. Kii heyrt içrisind mscid girib görür ki, axund kürkü trsin geyib, bir ayaını da yuxarı tutub namaz qılır. Soruur: - O el niy elyir? Deyirlr: - Axundumuzun ynindki kürk ourluq olduu üçün trsin geyib ki, yiysi tanımasın. Küç il glnd d bir ayaı ncis batdıı üçün yuxarıda tutub ki, mscid murder olmasın. Kii deyir: - ndi ki, eldir, onu qabaa niy keçirmisiniz? Qoy qapı azında otursun! Deyirlr: - Arxada qoysaq, qorxuruq ki, bamaqlarımızı ourlayar! MN YANDIRMAZ Molla bir kiinin evin qonaq gedir. Ev sahibi süfry bal il ya qoyur. Molla giriir yemy. Ev sahibi görür ki, acgöz molla bel ki balayıb, süfrd bir ey qalmayacaq. Deyir: - Ay molla, çöryi bala az-az batır, ciyrini yandırar!

11 Molla deyir: - Qorxma, el ki sni yandırır, mni yandırmaz. DANA BATIRIB BALTANIN SAPINA. ki xs mübahislrini hll etmk üçün qazının yanına gedir. Bunların biri dmirçi imi. Bir gün vvl bir yaxı balta qayırıb qazı üçün aparır v deyir: Sabah snin yanına glcyik, chd el, mn haqlı olum. Qazı onu xatircm edib yola salır. O biri ikaytçi is kök bir dana gtirir v hvalatı qazıya danıır. Qazı onu da arxayın edib yola salır. Ertsi gün mühakim vaxtı hr iki trf öz sözünü deyib qazının hökmünü gözlyir. Qazı drin fikr gedir. O öz sözünü demmi, birinci iddiaçı baltanı qazının yadına salmaq mqsdil deyir: Ay qazı, n çox fikir eylyirsn? Bu id n var ki, baltala getsin d! Qazı baını yıralaya-yıralaya deyir: El msl d burasındadır ki, baltalaya bilmirm, çünki dana baltanın sapını murdarlayıb. QOY ÇIIRSIN. Bir çoban yaylaqdan qılaa sürü aparırdı. Yolu hr içindn dümüdü. Günorta vaxtı idi. Molla minardn azan verirdi. Çoban yanından ötn bir kiidn xbr aldı ki, o niy çıırır? Kii deyir: O, mscidin azançısıdır, camaatı mscid, namaz qılmaa çaırır. Çoban sorudu: Bunun sürüy bir ziyanı yoxdur ki? Yox! ndi ki, sürüy ziyanı yoxdur, qoy n qdr çıırır çıırsın, - dey çoban sürünü haylayıb, yoluna davam edir. MOLLADAN QAÇ. Baharda bir dst qız hrdn knara, çmn seyr çıxmıdı. Bir d görürlr ki, qırx lotu onlara trf glir. Qızların baçısı deyir: - Qızlar, grk bir hiyl ildk ki, onlar biz satamasınlar. Hamı soruur: - Neylyk? Baçı deyir: - Onlar biz çatan kimi hrmiz gedib bir lotunun yanında dayanaq v deyk: «Sn mnim qardaımsan». Onda biz toxunmazlar. Lotular glib qızlara çatcaq, hr qız bir lotunun yanına qaçıb deyir: - Sn mnim qardaımsan.

12 Lotuların baçısı yoldalarına deyir: - Bu qızlar ki, bizi bel qarıladılar, onlara bacı gözü il baxmalıyıq. Lotular bir-iki saat qızlarla yeyib-içndn, deyibgülndn sonra vidalaıb gedirlr. Qızlar geri qayıdanda yolda bir neç mollaya rast glirlr. Qızlar lotulara dediklrini mollalara da deyirlr. Mollalar bir-birin baxıb gülürlr. Ba molla deyir: - ndi ki, bu qız mni özün qarda hesab edir, mn d öz bacımı kim ists, ona si ed bilrm. Bu rtl ki, o da öz bacısının sisini mn oxusun. Bu sözü eidn qızlar llrin keçn daı, ksyi mollaların tpsin çırpırlar. Mollalar gücl qaçıb qurtarırlar. Odur ki, deyiblr: «Molladan qaç, lotuya bir maç!» NAXO MN DEYLM. Bir qarının gözünün aı-qarası bir nvsi vardı. Uaq brk naxolamıdı, gün-gündn geri gedirdi. Bir gün uaın halı lap xarabladı. Qarı durub uaın baına dolandı v üzünü göy tutub dedi: - Prvrdigara! Mnim bu ziz nvm rhm el, onu saalt, onun yerin mnim canımı al. Mn dünyanın yaxıyamanını görmüm. Hytd qarının bir danası var imi. Qarı allaha yalvaranda dana da baını govdua (su qabına) soxub su içirmi. Govdu keçir dananın baına. Heyvan baını o yana, bu yana trpd-trpd evin qapısından içri keçir. Qarı baını qaldırıb caib-qrayib bir ey görür. El bilir ki, allah onun duasını qbul edib, zraili göndrib ki, onun canını alsın. Qarı qorxusundan bir künc sıxılıb s-s deyir: - Ya zrail! Vallah, billah, naxo mn deyilm, bax, bu uaqdır. MScD GRRMM Bir kii itini döyürdü. Qonusu bunu görüb sorudu: - ti niy döyürsn? Yazıqdır! t sahibi cavab verdi: - Mn iti ona gör döyürm ki, qaçıb girib mscid! Qonusu dedi: - Vurma, heyvandır, qanmayıb, qanacaı olsaydı mscid girmzdi. Gör mn heç mscid girirmmi? DOYAN O RHMTLK KM OLAR. ki acgöz molla ehsana getmidi. Oradan çıxandan sonra ikinci ehsana getdilr. kinci ehsanda da o qdr yedilr ki, birinin barı çatlayıb öldü, o birinin is gözlri halaybulay görmy baladı. Qarnının aırlıından yeriy bilmyn mollanı arxası üst arabanın için yıxıb evin yola saldılar. Yolda mollanın gözü göydki ulduzlara düüb sorudu: - Arabaçı, o iıq gln yerd n var? Arabaçı mollanın acgözlüyünü bildiyindn, istehza il dedi:

13 - Ölü yeridir, ehsan verirlr. Bu sözlri eidn molla sevindiyindn llrini bir-birin sürtüb, arabaçıya dedi: - Tez ol, arabanı oraya sür! Arabaçı gül-gül molladan sorudu: - Molla mi, mgr doymamısan? Molla dedi: - Yox, qarda, doyan o rhmtlik kimi olar! TUT LM Bir molla çaya düüb batırdı. Knarda olanlar mollaya deyirdilr: «Molla, ver lini, tutub sni çıxardaq!» Molla is lini uzatmayıb suda çabalayırdı. Dünyagörmü bir kii onlara dedi: - camaat, molla tayfasının vermkl arası yoxdur, onlar almaa öyrniblr. Deyin ki, tut limi, o da lini uzadıb qamarlasın! Odur ki demilr: - Al, molla! Ey. Vallah! - Ver, molla! stfürullah! QAZ YAI HAMISINDAN AZ ki ovçu dörd qu vurmudu: qaqaldaq, ördk, qaz v qu. Bölgü üst onların mübahissi düdü. Qazının yanına gldilr ki, onların mübahissini hll etsin. Qazı ovçuları dinlyib dedi: Ördk yaı bördk-bördk, o snin, Qaqaldaq yaı bardaq-bardaq, o d snin, O ki, qaldı qaz yaı hamısından az... Qunu da onun yanına yaz bunlar da mnim! GÜNAH V SAVAB Bir molla günah v savabdan danıaraq deyirdi: - Hr ks bir savab i tutsa, mlaiklr onun üçün qiyamt günün on savab yazar. Hr ks ki, bir günah ets, mlaiklr bir günah yazar. Bir xs bunu eidib qonudan on toyuq ourladı, gtirib birini mollaya verdi v dedi: - bu toyuu ehsan olaraq sn gtirmim. Yqin ki, allah mn bir on savab yazdıracaq. Molla toyuu alıb dedi: - lbtt, bu ehsanına gör qiyamt günü bir on savab qazanacaqsan! Hmin xs o gündn e'tibarn ourlua baladı v hr gtirdiyindn bir-ikisini mollanın evin daıdı. Axırda i o yer çatdı ki, oru mollanın evin dadandı. Yen d apardıqlarından bir-ikisini mollaya verirdi, molla da hörmtdn dümmk üçün bu «ehsanları» qbul edirdi: - Allah vzini versin! BR ÖHÖ-ÖHÖ D STYR

14 Bir kiinin adı Aa idi, amma özü çox tnbl idi, ilmkl arası yox idi. Deynd ki, niy ilmirsn, cavab verrmi ki, adı Aadır, aa da heç ilyr? Bu adla da orada-burada qarnını doydurardı. Nhayt, onun tnblliyi hamıya m'lum oldu. Daha heç ks, htta qohum-qarda da ona yemk vermirdi. Bir gün yemy heç n tapa bilmdiyindn, öz-özün dedi: «Mollalar deyir ki, allah ruzi verndir, mn d gedcym allahın evin, ibadtl mul olacaam. Yqin ki, allah da mnim ruzimi verr.» Gldi mscid, bir küncd sütunun dalında axama kimi oturub ibadt mul oldu. Acından üryi gedirdi, amma allah yemk gtirmirdi ki, gtirmirdi. Glnlrin çoxu namazını qılıb gedirdi evin, Aanı heç dindirn d olmurdu... Axam oldu, amlar yandı. Tnbl Aa gördü ki, bir neç arvad gldi, mscidin aaı trfind oturub süfr açdı. Onlar çöry halva yaxıb mscidd olanlara payladılar. Aa küncdki sütunun dalında oturduu üçün onu görmdilr. Arvadlardan birisi külç paylayana dedi: - Yaxı bax ha! Qalan olmasın... Aa gördü ki, arvadlar yıııb gedir, brkdn öskürdü. Onun ösküryini eidn arvadlardan biri dedi: - Ay qız, deysn orada da bir kii var, ona da halvaçörk ver. Aa halva-çöryi alıb yeyndn sonra öz-özün dedi: - Bir dilm çöry bir öh-öh d lazım imi, yoxsa adam acından ölr. MN MScD SALMA Bir kii tqsiri olan olunu tutub döymk istyirdi. Uaq canını qurtarmaq mqsdil qaçıb mscid girdi. Atası mscidin qapısında dayanıb qıqırdı: - Ad, köpkolu, gl çıx bayıra, asaqqal vaxtımda mni mscid salma! BAIN ÇOMAQ GÖRMYB ki molla bir knddn o biri knd piyada gedirdi. Mollanın biri dalda qalmı, o biri is daın baına çatmıdı. rlidki gördü ki, bir çoban oturub, qabaında it ölüsü, alayır. Çoban mollanı görn kimi alaya-alaya dedi: - Ay molla, yaxı oldu ki, sn gldin, gl, bu itimin namazını qıl, özün d dua et ki, behit getsin! Rhmtlik çox vfalı idi. Molla çımxırdı: - Aıllı danı d! t ölüsün namaz qılmazlar, tulla getsin bir yana! Çoban itinin haqqında bu ehtiramsızlıı görnd lindki çomaqla mollanın baına, belin bir neç kötk ilidirdi. Molla qıqıra-qıqıra dedi: - Daha vurma, namaz qılaram. «Aac acı, can irin» deyiblr. Molla qorxudan itin ölüsünü üzü qibly uzadıb namaz qılmaa baladı. Bu vaxt arxada qalan molla glib

15 çıxdı. Yoldaını it namaz qılan görüb güldü: - Ay kii, baına at tpib ndir, it d namaz qılarlar? - Bli, qılarlar! Snin d baına çomaq dysydi, qılardın. GEN QAZIYIB Qoca fndi il cavan bir axund yol üstündki arxı keçmli olurlar. Axund deyir. - fndi, gl bel edk: mn lini çaırım, sn d Ömri, hoppanaq arxın üstündn, görk kimin aası ona kömk edck. Axund bir qdr dala çkilib «Ya li!» deyib arxı adlayır. fndi d «Ya Ömr!» deyib, arxı adlayanda düüb suya, islanıb dönür cücy. Lakin özünü sındırmayaraq deyir: - Heç gülm... tqsir Ömrd deyil, arxı qazıyan gen qazmıdır. ALLAH QOYSA Bir kii tz balıq almıdı, ev gtirib arvadına dedi: - Balıı tmizl, idn glncn bir yaxı balıqplov biir, yeyk. Arvad dedi: - Biirmyin biirrm, ancaq de ki, allah qoysa. Kii dedi: - Ay arvad, evd düyü var, ya var, balıı da alıb gtirmim, daha buna «Allah qoysa» n lazımdır? Mn getdim... Kii axamçaı idn qayıdanda gördü ki, ocaq üst plov dmddir. cld l-üzünü yuyub süfry oturdu. - Arvad, tez ol, acından ölürm, plovu çk! Arvad dedi: - A kii, bir «Allah qoysa» de d «Allah qoysa» demsn, aı çkmycym! Kii hirsini gücl bodu: - Ölsn d «Allah qoysa» demycym! Özün bil, istyirsn çk aı, istmirsn çkm! Çkmsn, özün d ac qalacaqsan! Arvad ac olduu üçün, durub mtbxdn qazanı gtirdi, aı çkib süfry qoydu. Bu dmd qapı döyüldü, kiini çaırdılar. Kii bayıra çıxıb divan adamını gördü. Divan adamı kiini soru-sualsız tutub apardı. Shri m'lum oldu ki, bu kii günahsızdır, baqasının yerin shvn tutulub. Kii ac-susuz ev gldi. Arvadına dedi: - Arvad, mn «Allah qoysa» demirm, ancaq dünnki aı isti el, yeycym! BEHTN YOLU Bir axund minbrdn behitin yollarından danıaraq deyirdi:

16 - Hzrat, bilin ki, behitin yolu chnnmin yolu kimi deyil. chnnmin yolu lap yaxındır, lini uzatsan çatar. O ki qaldı behitin yoluna, onun uzunluu üç min ildir. Ona siratlmüstqim deyirlr. Grk qıl kimi bir körpünü min il baı yuxarı, min il d gözüyumulu keçib behit çatasan. Mscidd oturanlardan biri ayaa qalxıb dedi: - Axund, bir yer ki, bu cür zab-ziyytl getmliyik, mn el behit lazım deyil! Hvsin var, özün get! AZ QOZ Kar bir kii bir df mscid glib lap aaı bada, qapı azında oturur. Axund minbrdn danıarkn deyir: - Az toz orucu batil elmz. Kar el bilir ki, axund deyir: «Az qoz orucu batil elmz». Sevin-sevin ev glib, arvadına deyir: - Arvad, bu gün axund minbrdn dedi ki, az qoz orucu batil elmz. Bir çuval qozun yanında, lbtt, bir cib qoz azdır. Gl günd bir cib qoz yeyk. Bu qayda il r-arvad hrsi günd ciblrini qozla doldurub yemy balayırlar. Orucluun axırında, bayram günü kar kii yen mscid glib axundla görüür v deyir: - Axund aa, allah snin atana rhmt elsin, n yaxı bizi baa saldın ki, az qoz orucu batil elmz. Biz d baxdıq gördük ki, bir çuvala gör bir cib qoz azdır. Odur ki, hr gün azı oruc bir qoz yemiik. Axund hirslnib deyir: - Kül snin baına ki, tozla qozu ayıra bilmmisn. V kül mnin baıma ki, glib sizin kimi axmaqlara axund olmuam! BÖLGÜ Bir mscidin iki mollası vardı, hr gün aralarında namaz qılmaq üstünd dava dürdi. Axırda tng glirlr, birbirinin üzünü görmmk üçün mscidin ortasından ip çkib prd asırlar. Hr ks öz camaatı il bir trfd namaz qılır. Bu hvalatı eidn dünyagörmü bir qoca öz damında salat çkdirib, evin psmzar qoydurur; camaat dst-dst yıılıb basalıına glir. Kimin öldüyünü soruanda qoca deyir: - Allah ölüb, ona gör yas saxlayıram. Bu xbri eidn mollalar qocanın yanına glib deyirlr: - Allah da ölrmi, ay kii, bu n sözdür deyirsn? stqfar el! Qoca deyir: - Mn görmüm ki, ölnin malını bölrlr. Görünür, allah ölüb ki, siz d onun evini öz aranızda bölüdürmüsünüz. Bundan sonra mscid gedn olmayacaq!

17 ALIN OLSAYDI Bir knd mollası dyirmana buda apardı. Xurcunun bir gözün buda, o biri gözün is da doldurmudu. Yolda ona kasıb bir kii rast glir. Salamlaandan sonra molladan soruur: - Xurcunun bir gözün da niy doldurmusan? Molla deyir: - Xurcun eyin üstündn amamaq üçün. Kii doyunca gülüb deyir: - Ay molla, xurcuna da doldurmaq artıqdır. Bu saat snin iini asanladırım. Kii daları yer töküb, budanın yarısını xurcunun o biri gözün boaldır. - H, gördün? ndi dü yola, hm xurcunun gözlri brabrldi, hm d eyin yükü yüngülldi. Molla deyir: - Qarda, mn snin bu mslhtin lazım deyil. Sn aıllı olsaydın, kasıb olmazdın, pulun-dövltin olardı. Molla tzdn budanın hamısını xurcunun bir gözün, daları da o biri gözün doldurub yoluna davam edir. GÖZÜM BALIQ BAI GÖRÜNÜR. Molla çox balıq yeyn idi. Süfrsind n xörk olursaolsun, yanında mütlq balıq olmalı idi. Arvadı is balıqdan çirkinmidi. rin çox yalvarırdı ki, arabir balıqsız xörk d yesin, molla qulaq asmırdı. Axırda arvad kiisindn bixbr bazardan bir yük tz balıq alıb ev gtirdi, mtbxd qoyub üstünü örtdü ki, ri görmsin. Arvad gec mollanı yuxuya verib, balıqları hyt, dama, yola v küçy spldi, ev qayıdıb yavaca mollanı oyatdı v dedi: - A kii, hyt çıxmıdım, ayaıma bir ey dydi, gördüm balıqdır. ıq yandırdım ki, görüm bu nec eydir, hr yanda balıq gördüm. vvlc xyal etdim ki, mhll uaqları zarafatca atıblar. Axı snin balıq yemyin hamıya m'lumdur. Çıxdım dama, baxdım küçy, yen balıq gördüm. Deyirm blk bu gec göydn yaı vzin balıq yaıb... N qdr ki, qonular xbr tutmayıb, dur, yıaq. Molla sevinck yerindn qalxıb geyindi, arvadı il brabr hytdn, damlardan v küçdn balıqları yıdılar. l-ayaqlarını yuyub, ad-xürrm yatdılar. Sabah olcaq molla arvada tapırdı ki, axam balıqplov biirsin, balıa da qnat elmsin. Axam molla msciddn gldi. Arvad plovu çkib mollanın qabaına qoydu. Ancaq süfrd balıq yox idi. Molla arvadından sorudu: - Bs bunun balıı hanı? Arvad dedi: - Mgr balıq almıdın ki, biirydim? Molla dedi: - Ay arvad, sn n danıırsan? Bs gec yaan balıqlar n oldu? Arvad rindn bu sualı eidnd baladı qıqırmaa: «Vay, dad rim dli olub, baına hava glib!» Qohum-qonu yıılıb bu i mttl

18 qaldılar. Arvad gedib divana xbr verdi. Thqiqat üçün mollanı divana apardılar. Molla gec gördüyünü divanda da söyldi. Hakim mollanı dli hesab edib, dlixanaya göndrdi... Molla bir neç gün dlixanada qalandan sonra bir tanıı yanına gldi. Buraya dümyinin sbbini sorudu. Molla ona da baına gln qziyyni danıdı. Tanıı mollaya dedi: - Dostum, arvadın sn klk glmidir. Göydn d balıq yaar? Bu df hakimlr sndn bu bard söz soruanda de ki, balıq yadı ndir? Zarafatım tutmudu, el bel deyirdim. Balıq da yaarmı? Molla öyrndiyini hakim deyir, onu buraxırlar. Arvadı yen molla üçün a biirmidi. Bu df balıı nimçnin içind, aın altında gizltmidi. Molla bir-iki pnc yemidi ki, düyünün altından balıın baı göründü. Molla tez lini çkib azını sildi. Arvad dedi: - Ay kii, n tez doydun? Molla dedi: - Arvad, doymaına doymamıam. Demirm d ki, ada balıq var. Amma gözüm balıq baı görünür. YUXU HVALATI Göbk duası yazmaqda ad qazanmı bir molla hrd türkçar hkimliyi il d mhur idi. O deyrdi ki, tüpürcyi ninki yaraları saaldır, htta divar çatlaını da bitidirir. camaat da ona inanırdı. Günlrin bir günü hrd brk xzri smy baladı. Tozanaq göz çıxarırdı. Mollanın yanına glib-gedn yox idi, bazarı çox kasad olmudu. Birdn qapı açıldı, qonusu içri girdi. Salam verib oturdu. Söhbt zamanı m'lum oldu ki, mollanın qonusu gmid ilyir. Bir df gmi il Htrxana gedrkn gmi orada bir neç gün qalmalı imi. Bikarçılıqdan bazara çıxan muzduru yerlilr n üst is döyüblrmi. Alm igidlikdn danıanda, bu da hr yetn döyülmyindn danıardı. Molla deyir: - Bunlar m'lum. ndi de görüm buraya n üçün glmisn? Qonusu deyir: - Molla mi, gec qrib bir yuxu görmüm. styirm snin üçün danıım, ancaq qorxuram kefin dy, çünki yuxuda görmüm ki, xudankrd, sn ölmüsn. Molla deyir: - Yox, xatirim dymz, danı. Yuxu n olan eydir ki, keyf d dy? Yuxunu trsin yozarlar, demli ki, ömrüm uzun olacaq. Qonu yerini rahatlayıb danımaa balayır: - Bli, gördüm ki, sn ölmüsn, meyidini yuyublar, sni kfn tutub tabuta qoyublar. Bütün Qur'an oxuyanlar cmlib siz, mxluq dst-dst glib sn fatih verir. Qrz, gecni shr qdr liyaylıqlı keçirib, birthr shri açdıq. Minacat, salat ssi hri bürümüdü. Üçüncü salatdan sonra cnazni evdn çıxarıb mafy qoyduq. Mafni qaldırıb mscid trf yollandıq. Demk olar ki, hr camaatının hamısı burada idi. Mscidd meyit namazı qılındı... Füqaraya halva-külç paylandı. Oradan n'i

19 qaldırıb, dfn etmk üçün Bibiheybt apardıq. cnazni Hökum xatunun baına dolandırdıq. Hzrt Bibinin hytind snin üçün qbir qazımaq istrkn bir ss gldi: «Hzrat, l saxlayın! Bu büzürgüvarın yeri bura deyil. Onun qbri grk Xorasanda, qardaım imam Rza türbsinin yanında qazılsın. Aparın oraya.» Söz bu yer çatanda mollanın gözü yaardı, azı açıla qalıb dedi: - Qonu, udqunma, danı, rhmtlik atan da bel yuxulardan danıardı. -...lqrz, cnazni calal il l üst qalxızıb dniz sahilin endirdik. «Bismillah» deyib ayaımızı dniz atdıq. Göz yumub açan qdrd Tz hri Aqabadı keçib Mhd çatdıq. Orada biz xeyli camaat qoulub, cnazni imam Rza rozsin aparıb dolandırdıq. Yen d qbir qazımaq istyirdik ki, aanın evindn bir nida gldi: «Ey hli Mhd! l saxlayın! Bu cnabı cddim imam Hüseynin qbrinin yanında bastırmalısınız. Aparın Krblayimüllaya». Tzdn snin cnazni qaldırıb. ran mülkünü keçib, Krbla torpaına daxil olduq. Sni imam Hüseynin baına dolandırdıq. mam da snin raftini yüksk tutub, n'ini Ncfül-rfd, hzrt linin qbrinin yanında dfn etmyi mslht gördü. cnazni gtirdik Ncfül-rf. Demki, Ncf hli qabaqcadan bilirmi ki, sni oraya aparacaıq. Hamı hrin knarına çıxıb bizi gözlyirdi. Bizi görn kimi sinc-tbil çalınmaa balandı. Ncfin mücthidlri irli glib n'ini bizdn aldılar. Bu vaxt li qbrindn nida gldi ki, bu mollanın cnazsi Mdinyi-Münvvrd, Mhmmd peymbrin qbrinin yanında dfn edilmlidir. Qrz, oradan üz tutduq Mdiny. Sni peymbrin qbrinin baına dolandırdıq....ayaq trfd snin üçün tzc qbir qazmaa balamıdıq ki, n görsk yaxıdır? Qazdıımız yerdn bir böyük da qopdu. Dem, bura köhn qbir imi. çindn a kfn bürünmü bir meyit çıxdı. Üzünü camaata tutub dedi: - Ey müslmanlar, mgr sizin gözünüz yoxdur? Bura zibillikdir? Aparın atın onu zibil qutusuna, mümkün etsniz yandırın ki, üfunti alm yayılmasın. Biz d el eldik v kor-peman dala qayıtdıq. - Molla mi, bir stkan da çay olar? Molla sbilikl çıırdı: - Dur rdd ol buradan! Sn çay vermk haramdır! MAMZAD V TÜLKÜ Bir kii qonu knd gednd gördü ki, yolun knarında od qalanıb, bir sandıq yanır. Kiinin sandıa hayıfı gldi, onu odun içindn çıxartdı. Açıb için baxanda gördü ki, zorba bir ilan qıvrılıb qalıb. lan tez sarıldı kiinin boynuna, dil açıb dedi: - Sn ki mni oddan xilas eldin, bunun vzind mn d sn yaxılıq elmk istyirm. Yaxılıım da bu olacaq ki, özün deysn, sni harandan sancım. Kndli çox yalvarıb-yaxardı, heç bir ey çıxmadı. Bu dmd oradan bir tülkü keçirdi. Tülkü onların mübahissini eidib yaxına gldi: - N olub, qardalar?

20 Kndli dedi: - Bu sandıq o odun içind yanırdı, hayıfım gldi, çıxartdım ki, yanmasın. Sandıı açanda bu ilan içindn çıxdı, sarıldı mn. ndi d deyir ki, bu yaxılıın vzind sni sancmalıyam. Tülkü üz-gözünü turudub kndliy acıqlandı: - Kii, snin üçün ayıb deyil ki, bu boyda yalan danıırsan? Bu boyda ilan da o sandıa yerlr? lan kndlinin doru danıdıına hadt vernd tülkü dedi: - Sn d yalan danıırsan, axı bu uzunluunda ilan o sandıa yerlmz! - Bax gör nec yerlirm, - dey ilan kndlinin boazından açılıb girdi sandıa. Tülkü kndliy iar eldi ki, sandıı örtsün. Kndli d sandıı örtdü, götürüb atdı odun için. Tülkü dedi: - Bu yaxılıımın vzind sndn bir xahiim var: mn ovçuların lindn buraya qaçmıam. Onlar tpnin o trfinddirlr. gr sni görslr, nbad onlara deysn ki, bu trfdym, yoxsa glib mni tutarlar. Ayrıldılar. Kndli tpni adı, ovçular onu görüb tülkünü sorudular. O da tülkü gedn trfi göstrdi. Ovçular atı o trf döndrdilr. Tülkünü görüb baladılar qovmaa... O yaxında bir mamzad qbri var idi. Tülkü mamzad qbrin yalvardı: - Ey pir sahibi, mni bu ovçuların xatasından xilas el. Nzir elyirm ki, hr gün glib quyruumla bu yerlri süpürrm. Tülkü gördü ki, qbrin yanında yuvaya oxar bir deik açıldı, tez girdi oraya. Ovçular n qdr axtardılarsa, tapa bilmdilr. Tülkü yuvada xeyli qaldı, axırda darıxdı. Baını azacıq bayıra çıxarıb baxdı, heç kimi görmdi. Ürklnib yavayava yuvadan çıxdı. Üzünü tutdu mamzadnin qbrin v dedi: - Ey pir sahibi! Çox sa ol ki, tülküy inandın, mni yuvada saxladın. Ancaq bilmlisn ki,. Mnim süpürgm yoxdur. Quyruumla bu qdr yeri nec süpür bilrm? Gücün varsa, o kndliy qzb el ki, yaxılıı itirdi, mni ovçulara nian verdi. QÜDRT-LAH Bir kii sfr gedirdi, bir bardaq qızılını mant saxlamaq üçün qazının yanına gtirdi. Qazı evin taxçasını pul yiysin göstrib dedi: - Öz linl manti taxçaya qoy, glib öz linl d oradan götürrsn. Kii bardaı taxçaya qoyub getdi. Qazı bardaı açıb, qızılları boaltdı, bal il doldurdu. Bir neç aydan sonra pul yiysi glib mantini istdi. Qazı taxçanı göstrib dedi: - Özün qoyduun yer l uzat, götür. Kii bardaı götürüb evin apardı. Açıb içind qızıl vzin bal gördü. Durub baılovlu qazının yanına glib, hvalatı danıdı. Qazı halını

21 pozmadan dedi: - Allahın qüdrtindn uzaq deyil, sni heçdn yaradan allah qızılı da bal ely bilr. Kii kor-peman evin qayıtdı, özünü mzmmt etmy baladı: «Mn deyn grk, ay axmaq, adam da qoyunu qurda tapırar!»...haradansa Bhlul Dannd bu hvalatı eitdi, kiini çaırtdırıb dedi: - Heç ah-uf elm, get evin, üç-dörd aya snin pullarını qazıdan alarıq. Qazının olanları Bhlulun evind ondan drs alırdılar. Bhlul ovçuların vasitsil bir cüt ayı balası tapdırdı v onlara t'lim vermy baladı. vvlc qazının müqvvasını düzltdi. Onu baında mmam, çiynind ba, yerd yln qoyub, hr gün ayı balalarını müqvvanın dizi üst yedirib içirdirdi... Bellikl, ayı balaları qazının müqvvasına öyrdilr. Bir gün Bhlul drsdn sonra qazının olanlarını ev buraxmadı, onları bir otaa saldı. Qazı axamüstü olanlarının ev glmdiyini görüb Bhlula xbr göndrdi ki, uaqlar niy ev qayıtmayıblar? Bhlul da cavab verdi ki, tccüblü bir hadis ba verib: uaqlar dönüb ayı olublar; qazı glib ayı balalarını apara bilr. Bu xbri eidn qazı tez Bhlulun yanına getdi. Bhlul ona da vvl dediyi sözlri söyldi. Qazı gedib Haruna ikayt eldi. Harun Bhlulu çaırtdırıb hvalatı sorudu. Bhlul dedi: - Xlif sa olsun, qazının uaqları kitab oxuduqları zaman mn bayıra çıxmıdım, qayıdıb otaa girnd gördüm ki, uaqların yerind iki ayı balası ylib. O dqiq baa düdüm ki, allahın qüdrtil uaqlar dönüb ayı balası olublar. nanmayırsınızsa, gedim bu saat ayı balalarını, y'ni qazının uaqlarını gtirim mclis. Bhlul getdi, qazı Harunun mclisind oturub gözldi. Çox çkmdn Bhlul ayı balalarını Harunun mclisin gtirdi. Bhlul iki gün idi ki, ayı balalarını ac saxlayırdı. çri girck onları buraxdı. Ayılar trafa baxmayıb, birba qazının üstün cumdular v hmiki adtlri üzr, burunları il onun basının v lbbadsinin altını axtarmaa baladılar. Bhlul dedi: - Xlif sa olsun, hrgah bunlar qazının uaqları deyils, bs niy mclisd oturan bu qdr adamı qoyub tkc qazının üstün cumdular? Qazı m'yus olub evin qayıtdı. Axam olcaq Bhlulun yanına glib dedi: - Bhlul, düzünü de, bu n klkdir mnin üçün qurmusan? Axı adam dönüb ayı ola bilmz! Bhlul dedi: - Sn mant vern kiinin balı qızıl olmayınca, ayı balaları da dönüb sn oul olmayacaqlar. Qazı tutduu idn peman olub, qızılları Bhlula verdi. Bhlul da uaqları buraxıb, qızılları sahibin qaytardı. KFh ORUSU

22 Bir kiinin snti hm mollalıq, hm d ölü yumaq idi. Bundan lav hrdnbir qbiristana da gedrdi, ona-buna pulla yasin oxuyardı. El ki, gördü bir tz ölü gtiriblr, halva-çöryi alıb yeyndn sonra gedib bir trfd gününü keçirrdi, qa qaralandan sonra is tz ölünün qbrini açıb, kfnini çıxardar, aparıb evind saxlar, lazım olanda baha qiymt satardı....onun xst bir qonusu vardı, özü d mollanın fırıldaını bilirdi. Bir gün mollanı çaırtdırıb yanına yldirir. Ev adamlarını o biri otaa keçirib mollaya deyir: Snin mllrini d yaxı bilirm. Sonra xst qonu yastıının altından iki dn tz kfn çıxardıb mollanın qabaına qoyur. - Bax, ikisi d birdir, hansını bynirsn götür, apar, ancaq qonuluqda sndn bir xahiim var: mn ölndn sonra gedib qbrimi açma, kfnimi çıxartma. Molla kfnin birini götürüb gedir. Bir neç gündn sonra xst ölür. Mollanı çaırırlar, glib ölünü yuyur. Aparıb dfn edirlr. Axam olur. Molla öz-özün deyir: «Yaxı, bu qonum öldü, dfn d eldik, onsuz da bu kii torpaq altında çürüyck, tz kfn n üçün xarab olsun?» Durub gedir, qonunun qbrini açır, ölünü soyundurur, kfnini götürür v fikirlir: «Mn bir nfr gör sliqmi poza bilmrm!» BU DA ONUN DRS Bir çodar öz qoyunlarını yaylaa aparırkn axamüstü bir yer çatıb kndin mollasına qonaq olur. Mollanın güzranının pis keçdiyini görüb ona rhmi glir, deyir: - Molla mi, mnim sn yazıım glir, istyirm ki, sn yaxılıq elyim. Molla deyir: - Mn d vzind dua elrm, allah günahlarından keçr. Çodar deyir: - Mnim qoyunlarım çoxdur. Onların yüzünü mant olaraq sn tapırıb gedcym. Bir ilin rzind qoyunlardan n xeyir gls, süd, yun, bala, hamısı snin. l baında glib qoyunlarımı aparacaam. Molla çox ad olub yüz qoyunu thvil alır. Çodar gedir. Molla balayır, n balayır! Qoyunların ksilnini ksir, satılanı satır. l baına bir qoyun qalır. Bir gün çodarın yaylaa glmsini mollaya xbr verirlr. Molla axırıncı qoyunu da ksir. tini qovurub bardaa doldurur, drisini d bir künc atır. Çodar glir. Qoyunları hytd görmynd fikirlir ki, yqin molla sürünü çöld saxlayır. Görüüb ylndn sonra molla arvadını sslyir: - Arvad, dur get qonudan bir kasa qatıq al, de ki, mollanın qonaı glib. Çodar tccüb edir soruur: - Molla, qoyunları harada saxlayırsan? Molla, divardan asılmı hesab çotkasını götürüb çodarın qabaına qoyur:

23 - Mn deyim, sn sal... Sn mn yüz qoyun vermidin,düzdür? - Bli, düzdür... - Otuzunu verdim qssaba, çıx, iyirmisini gtirm hesaba, çıx. Otuzu qayadan uçdu, çıx. On doqquzu qarnıma düdü, çıx. Yerd qaldı birisi bu da onun drisi! TKLMSN, DÖYMZSN Axund, seyid v drvi yol il keçirkn hasarlı bir baa rast glirlr. Birthr hasarı aıb baa girirlr. Meyvlrdn drib yeyrkn baban glib çıxır. Hörmtl onlara deyir: «Burada niy ylibsiniz! Evimiz buyurun!» Onlar razılıq edib ev glmirlr. Onda baban drvi deyir: - Dur gedk, lamahala, sn bir palaz verim, gtir, salın altınıza. - Gedk. Baban dolama yollarla drvii baın o baına aparıb soruur: - Aa drvi, harada yazılıb ki, xalqın hasarlı baına icazsiz girsn v sahibindn xbrsiz meyvlrini drib yeysn? Bunu deyib drvii yıxır yer, öz quraı il onu bir aaca balayıb o ki var döyür. Sonra axundla seyidin yanına qayıdıb soruur: - Bs drvi hanı? Mn ki, sizin üçün onunla xalçapalaz, balı göndrdim! Axund deyir: - Yqin ki, yolu azıb. Baban bu df seyid deyir: - Onda dur gedk, drvii axtaraq. Baban seyidi d baın o biri trfin aparır, yaxıca döyndn sonra bir aaca balayıb, axundun yanına qayıdır. Axunda yaxınlaıb deyir: - Axund aa, de körüm, kimdn izn aldın, bu baa girdin? Snin tbli etdiyin rit buna n vaxt icaz verib? Bu ki, açıq-açıına ourluqdur! Bunu deyib düür axundun üstün, o ki var, döyur. Sonra hr üçünü buraxıb deyir: - Gedin, bir d bel qltlri elmyin! Odur ki, deyiblr: «Tklmsn, döymzsn!» ÜÇ AXMAQ Üç molla küçd ylib söhbt edirdi. Bir tacir onların yanından keçnd salam verdi. Mollaların hrsi tacirin salamına bir cür leykssalam dedi, sonra da bir-biri il mübahisy baladılar: «Niy sn tacirin salamına cavab verdin, axı o, mn salam verdi!», «Yox, o, salamı mn verdi...» Hqiqti akara çıxarmaq üçün üçü d tacirin ardınca qaçıb dedi: - A kii, dorusunu de, sn salamı kim verdin? Tacir gülümsyib dedi: - Hansınız axmaqsınızsa, mn salamı ona vermim.

24 Sübut edin. Mollalardan biri özünü irli verib dedi: - Mn mscidd uaqlara drs verirm. agirdlrim öyrtmim ki, n vaxt sbir gtirsm, qlm-kaızı yer qoyub desinlr: «Molla, xeyir olsun!» Bir gün evdn xbr gldi ki, arvadım quyudan su çknd satılı quyuya düüb, çıxarmaq lazımdır. Böyük agirdlrdn bir neçsini götürüb ev gldim. pi belim baladım, onlar mni quyuya salladılar. Quyuda ipi belimdn açıb satıla baladım. agirdlrim satılı çkib çıxartdılar. Sonra ipi öz belim baladım, onlar yava-yava mni dartmaa baladılar. Quyunun azına bir az qalmı nec oldusa, sbir gtirdim. agirlr ipi buraxıb, hmiki adtlri üzr llrini bir-birin vurub dedilr: «Molla, xeyir olsun!» Quyunun dibin getdim. Çox ziyytdn sonra mni çıxartdılar. Bellikl, özüm qolqabıramı sındırıb, aylarla yoran-dökd yatdım. Hl d yaxı olmamıam. Bu axmaqlıq deyil, bs ndir? kinci molla dedi: - Mn d drs vern mollayam, özüm d qayanaq yemyi çox sevirm. Bir gün ev qayıdanda gördüm ki, arvad tndir üst ylib çörk yapır. Üryim yaman qayanaq istyirdi... Arvaddan çox qorxduuma gör ssimi çıxartmadım, yavaca otaa girib lmdn be dn yumurta götürüb papaımın için yıdım, bardaqdan da iki qaıq ya götürüb kaıza büküb, qoltuq cibim qoydum. Fikrim bu idi ki, gedib yaxındakı dükanda qayanaq biirim. Yavayava otaqdan çıxmaq istynd yıxıldım. Arvad mni görüb çaırdı: «Ay kii, gl mn kömk el, xmiri yastıla, çörklr küt gedir». Qalxıb arvada kömy gldim. Dem, tndirin istisindn qoltuq cibimdki ya rimy balayıbmı. Bunu görn arvad dedi: «Ay kii, bu ndir?» «Yadır» dedim «qayanaq biirmy aparırdım». «Yaı da, ay axmaq, cib qoyarlar?» dey, arvad ikilli baıma bir qapaz endirdi. Papaq keçdi gözümün üstün, yumurtaların aı-sarısı saqqalım uzunu axmaa baladı. Bu da mnim axmaqlıımdır! Üçüncü molla dedi: - Mn d drs vern mollayam, özüm d çox zazil v tlbkar olduumdan, uaqlara rahatlıq vermirdim. cüm, cüm axamı bilmzdim, agirdlr çoxlu tapırıqlar verrdim, haqq-nahaq onları döyrdim. Odur ki, agirdlrin mndn zhlsi gedrdi... Bir gün uaqlar sözü bir yer qoyub mndn canlarını qurtarmaq qrarına glirlr. Shr tezdn hr içri girn agird soruurdu: - Molla, azar olmasın? Mn onlara acıqlanıb sorudum: - Mgr mnd n var? Dedilr: - Molla mi, rngin sapsarıdır, gözlrin düüb çuxura, ordların batıb, daha n bilim... Fikirldim ki, blk dorudan da mnd bir ey var... canıma üütm düdü, yava-yava baımı mscidin divarına söykdim ki, özüm toxtaqlıq verim, mümkün olmadı... Titrm canımı almıdı. Axırda nalac agirdlr dedim: - Uaqlar, bu gün drsdn azadsınız, gedin eviniz, mn d gedim evd yatım, görk sabah n olar?

25 Böyük agirdlrdn bir neçsi irli glib dedi: - Molla, biz razı olmarıq ki, sn ayaqla gedsn, axı brk xstsn. Grk sni dalımızda aparaq! Qrz, uaqlar mni arxalarına alıb ev gtirdilr. Arvad mnim üçün yer salıb, biirdiyi bozbaın küftlrini çıxartdı, suyuna düyü töküb orba hazırlamaa baladı. Küftlri d baımın üstündki dolaba qoydu. Küftnin iyi yoran-dökd mni el çaldı ki, biixtiyar dolabı açıb küftnin birini götürdüm... Bir dilm vurmudum ki, arvadın ayaq sslrini eitdim. Qorxudan küftnin hamısını azıma soxdum. Azımı yumub dayandım. Arvad içri girib mni bu halda görnd el bildi ki, siftim iib, qorxusundan çıırmaa baladı: «Vay, evim yıxıldı! Kii iib motala dönüb!» Qonudakı dllyi çaırmaa qaçdılar. Mn d fikirldim ki, azımdakı küftni yesm, dllk görck ki, ordum batıb, arvadı danlayacaq. Deyck ki, i n tez yatdı? Yaxısı budur ki, dayanıb gözlyim, görüm baıma n glir... Dllk gldi. Barmaı il ordumu yoxladı, «azıvı aç» dedi. Qorxumdan açmadım. Dllk üzünü arvada tutub dedi: «Bu yaman drddir grk çrtilsin» Arvad razı oldu, ordumu çrtib küftni çıxartdılar. Budur bu da ülgücün yeri! Tacir dedi: - Mn eitmidim ki, molla tayfası aıldan km olar, ancaq sizin kimilrini n eitmidim, n d görmüdüm. O ki qaldı salama, mn sizi aıllı adam bilib salam vermidim, dem, siz zırrama, mlli-balı gicmisiniz. DRV V TMBL Bir kii çox tnbl idi, lindn heç bir ey glmirdi. Arvadı ilrdi, o yeyrdi. Nhayt, arvad czana glib deyir: - A kii n vaxtacan evd oturacaqsan? Y'ni odun da qıra bilmzsn? Arvad baltanı, ipi kiiy verir, onu itly-itly evdn bayıra çıxarır. - Özün bil, odun gtirmsn, sni ev buraxmayacaam. Kii nalac qalıb mey gedir. Balayır çör-çöp axtarmaa. Bu zaman bir drvi oxuya-oxuya glir. Drviin ssi mey düür, çox qorxulu ks-sda verir. Tnbl kii qorxub aaca dırmaır. Dem, tnbl çıxan aacın dibindn su axırmı. Drvi düz glib hmin aacın dibind ylir. Kkülündn bir qdr mum çıxardıb lil yumaldır, mumdan bir adam heykli düzldib ona deyir: - Tutaq ki, sn Admsn! Sn ki, behitd idin, niy allahın sözündn çıxdın, budanı yeyib behitdn qovuldun, bizi d zlalt saldın? Bu sözlri deyndn sonra tbrzini il Admin baından vurub iki parça elyir. Bir qdr sonra hmin mumdan baqa surtlr yaradıb, onları da bu qayda il öldürür. Sonra, drvi bir caibqrayib heykl düzldir....drviin bu ilrin tnbl aacdan tccübl baxırdı. Bir d görür ki, drvi üzünü tz heykl tutub deyir: - Bel hesab edk ki, sn Allahsan! Ey Allah, gr sn dorudan da allahsansa, bs araya fsad salan

26 peymbrlrin ipini niy dartmadın? Drvi bu sözlri deyndn sonra tbrzinini qaldırdı ki, allahı da öldürsün, kii biixtiyar qıqırdı: - Aa drvi, amandır, allahı öldürm, dünya künfykun olub daılar! Drvi el bildi ki, bu sözlr qeybdn glir, qorxudan barı çatlayıb öldü. Tnbl aacdan xeyli baxandan sonra gördü ki, drvi daha trpnmir, yavaca aacdan düüb drvi yaxın gldi. Yqin elynd ki, drvi ölüb, onun belindn qızıl kmrini v dolu hmyanını (pul kissini) götürüb geri qayıtdı... Arvad divar üstündn baxıb gördü ki, ri odunsuz glir, sslndi: - Kii, odun gtirmyncn qapını açmayacaam, sni ev buraxmayacaam! Kii qapının dalından arvada dedi: - Ey nazlı yarım, aç qapını! Mn sn odun yox, çoxlu pul gtirmim. Arvad qapını açdı, kii içri girdi. Qızılları arvadın qabaına tökdü. Arvad pulları görüb gözlri brl qaldı: - A kii, bu qdr pul sn haradan? Kii baına gln hvalatı danıandan sonra dedi: - Bu pul ölümüz d bsdir, dirimiz d... Daha oduna getmycym! ON K NM Mollanın bir qıza gözü düür. Qız ona tay olmadıı üçün mollanı dolamaq mqsdil deyir: - Mnim rim grk saz çalmaı bacarsın.. bir halda ki, molla saz çalmaı haram buyurub, bizimki tutmayacaq. Molla deyir: - Ay mnim canım-ciyrim, tki sn razı olasan, mn buna yol taparam. Lap saz da çalaram, qaval da! Dorudan da molla bir çalıçının vasitsil on iki nmni tamam öyrnir v glib qız üçün çalır. Qız görür ki, molla dediyini elyir, ii bir az da çtin salır: - Ay molla deyir,- bu kifayt deyil, hrgah sn dorudan da mni istyirsns, grk mnim xatirim mscidd minbr üstünd xlayiq arasında saz çalasan. Molla deyir: - Heç eybi yoxdur, hiyleyi-r n var? Ba üst, mscidd d çalaram. Molla basının altına bir saz qoyub mscid glir, minbr çıxır. Bir qdr o yandan, bu yandan danıandan sonra glir mtlb üstün, çalının haram olmasını söylyir: «camaat! Dünyada neç cür çalı havası var ki, bunlara on iki nm deyirlr. Bunları çalmaq haramdır. Bir hava da var ki, onu çalmaq cayizdir. Bunları siz sözl baa sala