ADANAÕDA YILLARI ARASINDA OTOPSÜSÜ YAPILAN OCUKLUK AÚI L M OLGULARININ RETROSPEKTÜF OLARAK DEÚERLENDÜRÜLMESÜ

Transkript

1 Adli TÝp BŸlteni ADANAÕDA YILLARI ARASINDA OTOPSÜSÜ YAPILAN OCUKLUK AÚI L M OLGULARININ RETROSPEKTÜF OLARAK DEÚERLENDÜRÜLMESÜ Evaluation of medicolegal autopsy results of child hood deaths in at Adana Mustafa M ARSLAN 1, Hakan KAR 1, Necmi EKÜN 1,2, Ramazan KARANFÜL 3 Arslan M.M, Kar H, ekin N, Karanfil R. AdanaÕda yýllarý arasýnda otopsisi yapýlan ocukluk aûý šlÿm olgularýnýn retrospektif olarak deûerlendirilmesi. Adli TÝp BŸlteni 2004; 9 (2): ZET GŸnŸmŸzde ocuklar Ÿlkeden Ÿlkeye deûißen oranlarda šngšrÿlebilir ve šnlenebilir nedenlerle šlmekte veya sakat kalmaktadýr. alýßmamýzda Adana Adli TÝp KurumuÕnda otopsisi yapýlmýß ocukluk aûý šlÿm olgularýnýn šzellikle orijin, šlÿm nedeni, yaßa gšre daûýlýmý araßtýrýlýp ocukluk aûý adli šlÿm olgu profili ortaya konularak buna yšnelik koruyucu hekimlik programlarýnýn šngšrÿlmesi ama lanmýßtýr. Bu alýßmada 1997Ð2001 yýllarý arasýnda Adli TÝp Kurumu Adana Grup BaßkanlÝÛÝ Morg Ühtisas Dairesinde otopsisi yapýlan ocukluk aûý šlÿm olgularý; yýllara, šlÿm orijini, šlÿm nedeni, cinsiyet ve yaß gruplarýna gšre deûerlendirilerek tablo ve grafikler ßeklinde sunulmußtur. alýßmamýzda toplam 682 ocukluk aûý šlÿm olgusu tespit edildi. YÝllara ve yaß gruplarýna gšre daûýlým incelendiûinde; olgu sayýsýnda yýldan yýla artýß olduûu, en fazla gšrÿldÿûÿ yaß grubunun 260 olgu (%38.12) ile 0Ð6 yaß grubu olduûu, šlÿm orijinlerinin yaß gruplarýna gšre daûýlýmý incelendiûinde; 0Ð6 ve 12Ð15 yaß gruplarýnda doûal orijinli šlÿmlerin, 7-11 yaß grubunda kaza orijinli šlÿmlerin ve yaß grubunda intihar orijinli šlÿmlerin sýk gšrÿldÿûÿ, šlÿm nedenlerinin yaß gruplarýna gšre daûýlýmý incelendiûinde; 0-6 yaß grubunda hastalýûa baûlý šlÿmlerin, diûer yaß gruplarýnda ateßli silah yaralanmalarýna ve suda boûulmalara baûlý šlÿmlerin šn planda olduûu saptandý. ocukluk aûý šlÿm sebeplerine yšnelik, gÿncel ve yšreye šzgÿ alýßmalarýn sonu larýna gšre planlanan, yšresel koruyucu hekimlik stratejilerinin gelißtirilmesi ve uygulanmasý neticesinde, bu tÿr šnlenebilir nedenlere baûlý šlÿm oranlarýnda azalma saûlanacaûý kanaatindeyiz. Anahtar kelimeler: Otopsi, ocukluk aûý, šlÿm SUMMARY Children become physically disabled of predictable and preventable reasons, varying in ratios from country to country. We aimed to help developing preventive medicine programs via our studies on autopsied childhood death cases at Forensic Medicine, Adana Group Administration by listing the origins, causes of death and age distribution of the cases. We presented the childhood death cases autopsied between at Morgue Department of Council of Forensic Medicine, Adana Group Administration classified by years, origin of death, cause of death, gender and age groups with the table and graphics associated. We discovered 682 childhood age death cases in our study. When investigated through years and age groups, itõs seen that thereõs a rising trend in overall number of cases from year to year. 0-6 age group is occupying the highest share among all death cases with 260 incidents which equals 38.12% of the total cases. As per research for origin of death among age groups, we see that 0-6 and age groups death origins are mostly ÒnaturalÓ, while at 7-11 age group, origin of death is mostly ÒaccidentsÓ and ÒsuicideÓ is the one which is significant for16-18 age group. According to the cause of death distribution among agegroups, itõs seen decease-related deaths are common between 0 and 6 year-old infants while gunshot wounds and drowning are most common in other age groups. 1 Adli TÝp Kurumu Adana Grup BaßkanlÝÛÝ, /ADANA 2 ukurova niversitesi, TÝp FakŸltesi, Adli TÝp AD. BalcalÝ /Adana 3 Adli TÝp UzmanÝ, Ül SaÛlÝk MŸdŸrlŸÛŸ / KAHRAMANMARAÞ Geliß tarihi: DŸzeltme tarihi: Kabul tarihi:

2 Cilt 9, SayÝ 2, 2004 We believe developing and practicing regional preventive medicine strategies, created considering local dynamics will cause a significant decrease in death cases related to preventable reasons. Key words: Autopsy, childhood, death. GÜRÜÞ VE AMA ocukluk aûý, insan yaßamýnýn sosyoekonomik, kÿltÿrel ve evresel etkenlerden en ok etkilendiûi dšnemdir. GšnŸmŸzde ocuklar Ÿlkeden Ÿlkeye deûißen oranlarda šngšrÿlebilir ve šnlenebilir nedenlerle šlmekte veya sakat kalmaktadýr(1). ocuklarýn eßitli sebeplere baûlý yaralanma veya šlme riski, erißkinlere gšre daha yÿksektir. ŸnkŸ ocuklar potansiyel risklerin farkýnda olmadan yaßadýklarý evreye olan doûal meraklarýndan dolayý sÿrekli evreyi ve durumlarý araßtýrma halindedirler. AyrÝca ocuklarýn erißkinlere gšre fiziksel dayanýklýlýklarý dÿßÿk, hareketleri tecrÿbesiz ve koordinasyonlarý tam gelißmemißtir(2,3). Bir alýßmada doûal nedenlere baûlý šlÿmlerin sadece %2,7Õsi šnlenebilir nedenlere baûlý iken, yaralanmaya baûlý šlÿmlerin %96ÕsÝnÝn šnlenebilir nedenlere baûlý olarak meydana geldiûi ortaya konulmußtur(4). Halbuki ocukluk dšnemine ait doûal šlÿmler, nedenlerin azaltýlmasýna baûlý bir dÿßÿß gšstermißse de, kaza ve baßka nedenlere baûlý yaralanma sonucu šlÿm olgularýnda son yýllarda gelißmekte olan Ÿlkelerde artýß olduûu bildirilmektedir(5). Bu veriler gÿnÿmÿzde hala šnlenebilir nedenlere baûlý gelißen šlÿmlere karßý etkin koruyucu hekimlik programlarý ve halk saûlýûý stratejileri gelißtirmede bazý aksaklýklarýnýn mevcut olduûunu ortaya koymaktadýr. lkemizde šlen kißi sayýsý ve šlÿm nedenlerinin bilinmesi, toplumun saûlýk durumunu yansýtan bir gšsterge olmasý yanýnda, gerek koruyucu gerek tedavi edici hekimlik alanlarýnda eßitli hizmetlerin ileriye dšnÿk planlanmasýnda šnemli bir yer tutmaktadýr(1,6,11). lÿm nedenlerinin bšlgeden bšlgeye ve yýldan yýla farklýlýk gšstermesi nedeniyle ocukluk aûý šlÿm sebeplerini ortaya koyan yšreye spesifik ve belli zaman dilimini i eren a- lýßmalarýn sonucuna gšre ocuûa yšnelik yšresel koruyucu hekimlik stratejilerinin gelißtirilmesi uygun olacaktýr. Bu alýßmada yšremizde otopsisi yapýlan ocukluk a- ÛÝ adli šlÿm olgularýnýn profilinin ortaya konularak buna yšnelik koruyucu hekimlik programlarýnýn šngšrÿlmesi ama lanmýßtýr. GERE VE Y NTEM alýßmamýzda yýllarý arasýnda Adli TÝp Kurumu Adana Grup BaßkanlÝÛÝ Morg Ühtisas Dairesinde otopsisi yapýlan 0-18 yaß ocukluk aûý šlÿm olgularý; yýllara, šlÿm orijini, šlÿm nedeni, cinsiyet ve yaß gruplarýna gšre retrospektif olarak deûerlendirilerek tablo ve grafikler ßeklinde sunulmußtur. AyrÝca lÿm nedeni belirlenebilen olgularda, yaß gruplarýna gšre šlÿm nedenlerinin daûýlýmlarý deûerlendirilmißtir. Olgular, ocukluk aûý psikososyal gelißim evrelerine ve Ÿlkemizdeki yasal prosedÿrlere gšre 0-6, 7-11, ve olmak Ÿzere dšrt ayrý yaß grubunda incelenmißtir. BULGULAR alýßmamýzda yýllarý arasýnda Adli TÝp Kurumu Adana Grup BaßkanlÝÛÝ Morg Ühtisas Dairesinde otopsisi yapýlan toplam 682 ocukluk aûý šlÿm olgusu tespit edilmißtir. alýßmamýzda olgularýn yýllara gšre daûýlýmý incelendi- Ûinde; 1997 yýlý ile 2000 yýlýný kapsayan sÿrede olgu sayýsýnda šnemli bir deûißiklik yok iken 2001 yýlýnda šnceki yýllara gšre yaklaßýk %50 oranýnda bir artýß olduûu saptandý(tablo 1). OlgularÝn yaß gruplarýna gšre daûýlýmý incelendiûinde; otopsisi yapýlan ocukluk aûý šlÿmlerinin en fazla gšrÿldÿûÿ yaß grubunun 260 olgu (%38.12) ile 0-6 yaß grubu olduûu, ikinci sýrada ise 223 olgu (%32.70) ile yaß grubunun olduûu tespit edildi (Tablo 1). alýßmamýzda otopsisi yapýlan toplam 682 olgudan; 378 olgunun (%55) erkek ocuk, 304 olgunun (%45) kýz ocuk olduûu gšrÿldÿ(tablo 1). OlgularÝn šlÿm orijinlerine gšre daûýlýmý incelendiûinde doûal orijinli šlÿmlerin 213 olgu ile birinci sýrada olduûu, 164 olgu ile orijini bilinmeyen šlÿmlerin ikinci sýrada olduûu ve 141 olgu ile kaza orijinli šlÿmlerin Ÿ ŸncŸ sýrada olduûu gšrÿldÿ(grafik 1). lÿm orijinlerinin yaß gruplarýna gšre daûýlýmý incelendiûinde; 0-6 yaß grubunda 107 olgu (%41.15) ile doûal orijinli šlÿmlerin, 7-11 yaß grubunda 26 olgu (%44.06) ile kaza orijinli šlÿmlerin, yaß grubunda 48 olgu (%34.28) ile doûal orijinli šlÿmlerin ve yaß grubunda ise intihar orijinli šlÿmlerin 64 olgu (%28.70) ile en sýk gšrÿldÿûÿ tespit edildi(grafik2). alýßmamýzda yýllarý arasýnda kurumumuzda otopsisi yapýlan toplam 682 ocukluk aûý šlÿm olgusundan 38

3 Adli TÝp BŸlteni Tablo 1. OlgularÝn yýllara, yaß gruplarýna ve cinsiyete gšre daûýlýmý 0-6 yaß 7-11 yaß yaß yaß TOPLAM YÝllar E K E K E K E K E K TOPLAM Tablo 2. lÿm nedenlerinin yaß gruplarýna gšre daûýlýmý lÿm nedeni 0-6 yaß 7-11 yaß yaß yaß TOPLAM ASY KDAY AsÝ Elle BaÛla BoÛma Y.C. Aspirasyonu Suda BoÛulma CO Üntoks Üla Üntoks HastalÝk YŸksekten dÿßme KŸnt travma Elektrik arpmasý YanÝk ATK ÜKÕna sevk TOPLAM Õunda (%73.16) šlÿm nedeni tarafýmýzca belirlenmiß olup, 183 olguda (%26.84) ise šlÿm nedeni hakkýnda Adli TÝp Kurumu ilgili Ühtisas KurullarÝÕndan gšrÿß istenmißtir(tablo 2). lÿm nedeni belirlenen tÿm olgular arasýnda; hastalý- Ûa baûlý šlÿmler 135 olgu ile ilk sýrada, 74 olgu ile ateßli silah yaralanmasýna baûlý šlÿmler ikinci sýrada, 62 olgu ile suda boûulmaya baûlý šlÿmler Ÿ ŸncŸ sýrada, 60 olgu ile ila intoksikasyonuna baûlý šlÿmler dšrdÿncÿ sýrada yer almaktadýr(tablo 2). 0-6 yaß grubu ocukluk aûý šlÿmlerinden 152 (%58.46) olgunun šlÿm nedeni belirlenmiß olup, 108 (%41.54)olgunun šlÿm nedeni hakkýnda ATK Ühtisas Kurulundan gšrÿß istenmißtir. Bu yaß grubunda šlÿm nedeni belirlenen olgular arasýnda; 89 olgu ile hastalýûa baûlý šlÿmlerin en sýk gšrÿldÿûÿ tespit edildi(tablo 2) yaß grubunda šlÿm nedeni belirlenen olgular arasýnda 16 olgu ile suda boûulmaya baûlý šlÿmler ilk sýrada yer aldýûý gšrÿldÿ(tablo 2) yaß grubunda šlÿm nedeni belirlenen olgular arasýnda suda boûulmaya baûlý šlÿmlerin ve ateßli silahlara baûlý šlÿmlerin 20Õßer olgu ile en sýk šlÿm nedenleri olduûu, 19 olgu ile ila intoksikasyonlarýna baûlý šlÿmlerin ikinci sýklýkta olduûu gšrÿldÿ(tablo 2) yaß grubunda šlÿm nedeni belirlenen olgular arasýnda 39 olgu ile ateßli silahlara baûlý šlÿmlerin en sýk gšrÿldÿûÿ, 36 olgu ile ila intoksikasyonuna baûlý šlÿmlerin ikinci sýklýkta olduûu tespit edildi(tablo2). 39

4 Cilt 9, SayÝ 2, 2004 Grafik 1. OlgularÝn šlÿm orijinine gšre daûýlýmý Kaza Cinayet Üntihar DoÛal Bilinmeyen TARTIÞMA VE SONU : ocuklarýn eßitli sebeplere baûlý yaralanma veya šlme riski, erißkinlere gšre daha yÿksektir. ŸnkŸ ocuklar potansiyel risklerin farkýnda olmadan yaßadýklarý evreye olan doûal meraklarýndan dolayý sÿrekli evreyi ve durumlarý araßtýrma halindedirler. AyrÝca ocuklarýn erißkinlere gšre fiziksel dayanýklýlýklarý dÿßÿk, hareketleri tecrÿbesiz ve koordinasyonlarý tam gelißmemißtir(2,3). ocukluk dšnemine ait doûal šlÿmlerin, nedenlerin azaltýlmasýna baûlý olarak bir dÿßÿß gšsterdiûi, kaza ve baßka nedenlere baûlý yaralanma sonucu šlÿm olgularýnda son yýllarda gelißmekte olan Ÿlkelerde artýß olduûu bildirilmektedir(5). AraßtÝrmamÝzda 1997 yýlý ile 2000 yýlýný kapsayan sÿrede otopsisi yapýlan ocukluk aûý šlÿm olgularýnýn sayýsýnda hafif derecede bir artýß mevcut iken, 2001 yýlýnda ise šnceki yýllara gšre, yaklaßýk %50 oranýnda bir artýß olduûu saptandý(tablo 1). Bu artýßta, ocukluk aûý šlÿmlerindeki artýß ile birlikte, šlÿ muayene ißlemi sýrasýnda otopsi yapýlmasýna karar verme oranýndaki artýßýn da etkili olduûu dÿßÿncesindeyiz. Savran ve arkadaßlarýnýn Trabzon ilinde yaptýûý, yýllarýný kapsayan alýßmada toplam 107 ocukluk aûý šlÿm olgusunun %40.20ÕÝnÝn 0-6 yaß grubunda oldu- Ûu bildirilmißtir(5). Bu yaß grubundaki šlÿmlerin genellikle yeni doûan šlÿmleri olduûu belirtilmektedir(6,7). alýßmamýzda elde edilen veriler bu bulgularla uyumlu bulunmußtur(tablo 1). Karagšz ve arkadaßlarýnýn (9) Antalya ilinde yýllarýnda otopsisi yapýlan adli ocuk šlÿmlerini kapsayan alýßmalarýnda kazaya baûlý šlÿmlerin ilk sýrada olduûu, intiharlarýn ile ikinci, cinayet ve doûal orijinli šlÿmlerin Ÿ ŸncŸ sýrada ve orijini bilinmeyen šlÿmlerin ise son sýrada olduûu belirtilmißtir. Sala in ve arkadaßlarýnýn(1) yýllarý arasýnda yine AdanaÕda otopsisi yapýlan ocukluk aûý šlÿmlerini kapsayan alýßmalarýnda; šlÿmlerin % 45Õinin kaza, % 26ÕsÝnÝn doûal, %11Õinin cinayet, %10Õunun intihar orijinli olduûu, %7Õsinde šlÿm orijinin bilinmediûi belirtilmißtir yýllarý arasýnda KopenhagÕda yapýlan bir alýßmada 68 ocukluk aûý šlÿm olgusunun, 27Õsinin kaza, 27Õsinin ani beklenmedik, 13ÕŸnŸn cinayet orijinli olduûu, 1 olguda ise šlÿm orijininin bilinmediûi bildirilmißtir(10). GšrŸldŸÛŸ Ÿzere ocukluk aûý šlÿm olgularýnda, orijin Ÿlkeden Ÿlkeye gšre farklýlýk gšstermekle birlikte, Ÿlkemizde deûißik yšrelerde yapýlan araßtýrmalarda da deûißik šlÿm orijin oranlarý saptanmaktadýr. Hatta alýßmamýzla ayný merkezde yapýlan ve šnceki yýllarý kapsayan alýßmalarda bile deûißik šlÿm orijin oranlarý saptanmýßtýr. Bunda temel etken, adli olgulara otopsi yapýlma oranýndaki deûißikliklerdir. zellikle kaza orijinli olgularda 40

5 Adli TÝp BŸlteni Grafik 2. lÿm orijinlerinin yaß gruplarýna gšre daûýlýmý Kaza Cinayet Üntihar DoÛal Bilinmeyen otopsi oraný dÿßÿktÿr. Cinayet ve ßŸpheli šlÿmlerde bu oran artmaktadýr. alýßmamýzýn sadece otopsi olgularýný kapsamasý nedeniyle tÿm ocukluk aûý šlÿm olgularý hakkýnda yeterli fikir vermemektedir. AyrÝca, bu farklý oranlarýn ortaya ÝkmasÝnda ocuûun, ailenin eûitimi ve ekonomik durumu, Ÿlkenin ve bšlgenin tedavi edici ve koruyucu hekimlik politikalarý gibi bir ok farklý faktšrÿn de etkisi vardýr. ocukluk aûýnda gšrÿlen intiharlarýn, yaß ilerledik e artan bir fenomen olarak ortaya ÝktÝÛÝ ve son 30 yýlda 3 misli artýß gšsterdiûi belirtilmißtir(14) yaß grubunda yýllarýný kapsayan alýßmada intihar orijinli šlÿmlerin oraný %30.16 iken(1) alýßmamýzda bu oranýn %28.70 ile šlÿm orijinleri arasýnda en sýk olarak tespit edilmißtir(grafik 2). Bu verilere gšre yšremizde intihar orijinli šlÿmlerin yaß grubunda olduk a yÿksek oranda gšrÿldÿûÿ, zaman i erisinde artan eûitim ve kÿltÿr dÿzeyine raûmen oranýnýn azalmadýûý a Ýk a gšrÿlmektedir. Bu yaß grubunda intihar orijinli šlÿmlerin sýk gšrÿlmesinin nedeninin bu yaß grubuna šzgÿ emasyonel labilite, kimlik bunalýmý, psikoseksÿel gelißim sorunlarý, ailesel nedenler, ayrýlýk anksiyetesi ve ekonomik durum gibi bir ok faktšre baûlý olduûunu dÿßÿnmekteyiz. Bu nedenle bu dšnemde aile ve ocuûa yšnelik psikolojik danýßmanlýk ve rehberlik hizmetlerinin arttýrýlmasý ve yaygýnlaßtýrýlmasýný šngšren sosyal politikalarýn gelißtirilmesi halinde intihar olaylarýnda azalma gšrÿleceûi fikrindeyiz. alýßmamýzda yýllarý arasýnda kurumumuzda otopsisi yapýlan toplam 682 ocukluk aûý šlÿm olgusundan 503ÕŸnde (%73.76) šlÿm nedeni tarafýmýzca belirlenmiß olup, 179Õunda (%26.24) ise šlÿm nedeni hakkýnda ATK ilgili Ühtisas KurullarÝndan gšrÿß istenmißtir. ATK Ühtisas KurullarÝndan gšrÿß istenilen 179 olgunun, 108 olgu gibi bÿyÿk bir oranýnýn 0-6 yaß grubu i erisinde yer aldýûý gšrÿlmektedir(tablo 2). Bu yaß grubunun bÿyÿk bir kýsmýný olußturan yeni doûan šlÿmlerinde šlÿm nedeni belirlemede, otopside; ayrýntýlý bir dýß muayene, toksikolojik analiz, histopatolojik ve gerekli di- Ûer laboratuar incelemeleri uygulanmalýdýr(12,13). Bu olgularda bebeûin canlý doûup doûmadýûýnýn ve yaßama kabiliyetinin olup olmadýûýnýn belirlenmesi hukuki bir zorunluluk olarak karßýmýza ÝkmaktadÝr. Bu konu ile ilgili ayrýntýlý tahkikat ve ilgili uzman doktor gšrÿßlerine ihtiya duyulduûundan bu olgularýn bir kýsmýnda šlÿm nedeni hakkýnda ATK ilgili Ühtisas KurullarÝÕndan gšrÿß alýnmasý uygun bulunmußtur. lÿm nedenleri belirlenen olgularýn yaß gruplarýna gšre daûýlýmý incelendiûinde; 0-6 yaß grubunda; hastalýûa baûlý šlÿmlerin ilk sýrada, 7-11 yaß grubunda suda boûul- 41

6 Cilt 9, SayÝ 2, 2004 maya baûlý šlÿmler ilk sýrada, ateßli silah yaralanmasýna baûlý šlÿmler ikinci sýrada, yaß grubunda suda bo- Ûulmaya baûlý šlÿmlerin ve ateßli silahlara baûlý šlÿmlerin en sýk šlÿm nedenleri olduûu, yaß grubunda ateßli silahlara baûlý šlÿmlerin ilk sýrada, ila intoksikasyonlarýna baûlý šlÿmlerin ikinci sýrada olduûu tespit edildi(tablo 2). Sonu olarak 0-6 yaß grubu haricindeki o- cukluk aûý šlÿmlerinde ateßli silah yaralanmalarýnýn ve suda boûulmanýn šn planda olduûu gšrÿlmektedir. Bu šlÿm nedenlerinin šnlenebilir nitelikte olduûu gšz šnÿne alýndýûýnda; bšlgemizde halen šnlenebilir nedenlere baûlý gelißen šlÿmlere karßý etkin koruyucu hekimlik programlarý ve halk saûlýûý stratejileri gelißtirmede bazý aksaklýklarýnýn mevcut olduûu anlaßýlmaktadýr. Bu nedenle alýßmamýzda olduûu gibi, ocukluk aûý šlÿm sebeplerine yšnelik, gÿncel ve yšreye spesifik alýßmalarýn sonu larýna gšre planlanan yšresel koruyucu hekimlik stratejilerinin gelißtirilmesi ve uygulanmasý neticesinde bu tÿr šnlenebilir nedenlere baûlý šlÿm oranlarýnda azalma saûlanacaûý kanaatindeyiz. KAYNAKLAR 1. Sala in S, Alper B, ekin N. AdanaÕda fatal sonlanan ocukluk aûý kazalarýnýn yšresel šzellikleri. Adli TÝp Dergisi, 1992;8: Byard RW. Hazardous infant and early childhood sleeping environments and death scene examination. J Clin Forensic Med. 1996;3: Byard RW. Accidental childhood death and the role of the pathologist. Pediatric and Developmental Pathology. 2000;3: Saunders CO, Forjuoh SN, West P, Brooks C. Child death reviews: a gold mine for injury prevention and control. Injury prevention 1999;5: Savran B, YarÝß F, an G, Topbaß M. TrabzonÕda ocukluk aûý Adli lÿm OlgularÝ. Adli TÝp Dergisi, 2003;17(1): ÜnanÝcÝ MA, Birgen N. 0-5 Yaß Grubu ocuk lÿmlerinin Adli TÝp Boyutu. Adli TÝp BŸlteni. 2001;6(2): Kanthan R, Moyana T, Nyssen J. Asplenia as a cause of sudden unexpected death in childhood. Am J Forensic Med Pathol. 1999;20(1): Byard RW, Green H, James RA, Gilbert JD. Pathologic features of childhood pedestrian fatalities. Am J Forensic Med Pathol. 2000;21(2): Forensic Science Centre, Adelaide, South Australia, Australia. 9. Karagšz YM, AtÝlgan M, Karagšz SD, Akman R. Adli ocuk Otopsileri. Adli TÝp BŸlteni 1999;4(3): Helweg-Larsen K. Sudden natural death in childhood. A review of forensic autopsy protocols in cases of sudden death between the ages of one and five years, , with a special view to sudden unexplained death. Acta Paediatr. 1993;82(11): Byard RW. Preventative pathology and childhood injury. Inj Prev. 1999;5(4): Sadler DW. The value of a thorough protocol in the investigation of sudden infant deaths. J.Clin Pathol. 1998;51(9): Neuspiel DR, Kuller LH. Sudden and unexpected natural death in childhood and adolescence. JA- MA. 1985:13;254(10): Polat O. Adli TÝp 1. BaskÝ, Der YayÝnlarÝ, Üstanbul, 2000: Ületißim: Uzm. Dr. M. Mustafa ARSLAN A.T.K. Adana Grup BaßkanlÝÛÝ, Sun SinemasÝ Sok. Seyhan / ADANA Tel: