Ekşi Elma Mevkii Seymen Yolu 4.km M.Ereğlisi/Tekirdağ Tel: Fax: Tekirdağ İli, Marmara Ereğlisi

Transkript

1

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFONU VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJENİN BEDELİ ÇEBİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. Ekşi Elma Mevkii Seymen Yolu 4.km M.Ereğlisi/Tekirdağ Tel: Fax: TL PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) Tekirdağ İli, Marmara Ereğlisi Koor.sırası: Sağa, yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 27 Ölçek Fak.: 6 derecelik Zone: 35 Proje Alanı Koor.sırası: Enlem, boylam Datum: WGS 84 Türü: Coğrafi Proje Alanı Nokta No Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta no Enlem Boylam , , , , , , , , , , , , , , , , PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

3 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Termik Santral Sahası Termik Santral Sahası Nokta no Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta no Enlem Boylam : : : : : Kömür Depolama Alanı Kömür Depolama Alanı Nokta no Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta no Enlem Boylam : : : : : : : : : : Kül Geçici Depolama Alanı Kül Geçici Depolama Alanı Nokta no Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta no Enlem Boylam : : : : : : : Mevcut Martaş Limanı Mevcut Martaş Limanı Nokta no Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta no Enlem Boylam : : : : : : :

4 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

5 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI YETERLİK BELGESİ NOSU, TARİHİ HAZIRLANIŞ TARİHİ (GÜN, AY, YIL) : : : Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ( Tarih ve Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Ek-1 Listesi Madde 2- Termik güç santralleri: a) Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazla olan termik güç santralları ile diğer yakma sistemleri kapsamında yer almaktadır. EN-ÇEV ENERJİ ÇEVRE YATIRIMLARI ve DANIŞMANLIĞI HARİTACILIK İMAR İNŞ. LTD.ŞTİ. MAHATMA GANDİ CAD. NO:92/ G.O.P. /ÇANKAYA-ANKARA TEL : (312) FAKS : (312) Haziran 2013

6 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER I TABLOLAR DİZİNİ X ŞEKİLLER DİZİNİ XIII KISALTMALAR XV Bölüm I: Projenin Tanımı ve Amacı 1 (Proje konusu faaliyetin tanımı, (Tesisin faaliyet aşamasındaki ana üretimi, ürün cinsi, proses ve yakma sistemlerinde kullanılan yakıt ve miktarı, yakıt kullanılan ünitelerin ayrı ayrı yakıt ısıl gücü ve toplam yakıt ısıl gücü (MWe, MWt) ), üretim kapasitesi, teknik özellikleri ve ömrü, tesiste kullanılacak ham madde cinsi, miktarı, hizmet amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri). 1 Bölüm II: Proje İçin Seçilen Yerin Konumu 5 II.I. Proje yer seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan faaliyet yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı, Varsa yürürlükteki alt ölçekli planların (1/5000 ve 1 /1000 ölçekli imar planları) (Plan Notları ve hükümleri), Onaylı Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı, (Plan Notları ve lejantları) üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi ) (Tesisin kurulacağı alanın çevresinde yer alan sanayi, yerleşim yerleri ile ilgili detaylı bilgiler) 5 II.2. Proje ünitelerinin kentsel ve kırsal yerleşim yerlerine mesafelerinin ayrı ayrı verilmesi ve harita üzerinde gösterimi, (topografik haritada gösterimi) 9 II.3. Projenin belirtilen alanda yapılmasının gerekçeleri belirtilerek, proje ünitelerinin kurulacağı alana ilişkin arazi kullanım ve mülkiyet durumunun (m 2 ya da hektar) dağılımının verilmesi, 9 II.4. Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (Termik Santral ve Kül Depolama alanı, Alçıpan tesisi, Dolgu (Ramble) alanı vb.) (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik alt yapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin yerleşim planı, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat adetleri ve yükseklikleri, temsili resmi, kıyı-kenar çizgisinin ve batimetrik bilgilerin Vaziyet Planı na işlenmesi ve koordinat noktalarının, SKHKKY Ek-4 dikkate alınarak yaklaşık olarak olması gereken baca yüksekliği, baca gazı hızının hesabının yapılması gösterilmesi 10 Bölüm III: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları 11 III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı ve finans kaynakları 11 III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması ve zamanlama tablosu 11 III.3. Proje fayda-maliyet analizi 12 III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, 13 III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, 14 III.6. Kamulaştırma ve/veya yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, 14 I

7 III.7 Diğer hususlar 14 Bölüm IV: Proje Kapsamında Etkilenecek Alanın Belirlenmesi ve Bu Alan İçindeki Mevcut Çevresel Özelliklerin Açıklanması (*) 15 IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) 15 IV.2. Etki Alanı İçerisindeki fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı 16 IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler (Faaliyetin gerçekleştirileceği yerin- genel iklim özellikleri, sıcaklık dağılımı, yağış dağılımı, nem dağılımı, buharlaşma durumu,sayılı günler dağılımı (sisli, kar yağışlı, karla örtülü günler, en yüksek kar örtüsü kalınlığı vs), rüzgar dağılımı, rüzgar hızı dağılımı, fırtınalı günler, kuvvetli rüzgarlı günler-bu başlık altında yer alan bilgilerin aylık-mevsimlik-yıllık dağılımları içermesi, meteorolojik veri setinin son yılları kapsayacak şekilde uzun yılları ait olması) 16 IV.2.2. Bölgesel özellikler ve proje alanının jeolojisi {jeolojik yapının fiziko-kimyasal özellikleri, tektonik hareketler, mineral kaynaklar, heyelan, benzersiz oluşumlar, çığ, sel, kaya düşmesi başlıkları altında incelenmesi, proje sahasının 1/ ölçekli genel jeoloji haritası ve inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/1000 ve/veya 1/5000'lik) jeolojik harita ve lejantı, stratigrafik kolon kesiti, jeoteknik etüt raporu (proje yerinin detaylı jeoloji-jeoteknik etütleri), depremsellik ve doğal afet potansiyeli, faaliyet alanını da içine alan büyük ölçekli diri fay haritası, fay hatlarının faaliyet alanına uzaklıkları ve etkileri, yamaçlardaki kırık ve çatlaklar ile kayma yapacak alanların olup olmadığı, heyelan ve taşkın riski, 1/ ölçekli jeoloji harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun olarak hazırlanması jeolojik bilgilerin formata uygun olarak detaylandırılması}, 34 IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikler (Yeraltı su seviyeleri, halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu lokasyonlarının yer ve kotları ile geçilen litolojik özellikleri gösterilerek, jeomekanik özellikleri ile birlikte kütlesel geçirgenlik değerleri, emniyetli çekim değerleri, suyun fiziksel ve kimyasal özellikleri; yeraltı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri) (Detaylı Hidrojeolojik Etüt ve YAS korumasına yönelik tedbirler) 40 IV.2.4.Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan, akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, tesisin en yakın yüzeysel su kaynağına, içme suyu havzasına, toplu içmesuyu temini amacıyla kullanılan yeraltı sularının alındığı kuyu, pınar ve infiltrasyon galerine olan mesafelerinin ve projenin bunlar üzerindeki olası etkilerinin belirtilmesi, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri), 41 IV.2.5. Soğutma suyunun nerden temin edileceği faaliyet alanına uzaklığı, alınacak su miktarı, mevcutta bulunan su kullanımı ve alınacak suyun ve geri verilecek suyun kalitesi (sıcaklık, kimyasal vb. özellikleri), projenin gerçekleşmesiyle mevcutta bulunan su kullanımına olacak etkisi, 45 IV.2.6. Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları, su yolu ulaşımı tesisleri, turizm, spor ve benzeri amaçlı su ve/veya kıyı kullanımları, diğer kullanımlar), 46 II

8 III IV.2.7. İç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları, 47 IV.2.8. Proje sahası ve civarının akıntı sirkülâsyonuna ilişkin akıntı hız ve yön ölçüm sonuçları ve grafiksel değerlendirmeler 48 IV.2.9. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.), 48 IV Tarım alanları (tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri), 50 IV Orman Alanları (Orman alanı miktarları -m 2 -, bu alanlardaki ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri, kapalılığı ve özellikleri, mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, proje alanı orman alanı değil ise proje ve ünitelerinin en yakın orman alanına mesafesi, 1/ ölçekli meşcere haritası) 53 IV Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar) proje alanı yakında varsa 1/ ölçekli haritada gösterimi, _ 54 IV Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi, (dalında uzman Ekolog ve Zoolog tarafından hazırlanması) 60 IV Soğutma suyunun alınacağı ve soğutma suyunun deşarj edileceği sucul ortamı ve bu ortama oluşturabileceği etkiler, 79 IV Hayvancılık ve su ürünleri (etki alanı içinde balıkçılık, voli yerleri, yetiştirilen türler, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri), 79 IV Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, benzersiz özellikteki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar, 82 IV Madenler ve fosil yakıt kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri), 82 IV Termal ve jeotermal su kaynakları, (Bunların fiziksel ve kimyasal özellikleri, debileri, mevcut ve planlanan kullanımları), 77 IV Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.), 77 IV Proje yeri ve etki alanının hava, su, toprak ve gürültü açısından mevcut kirlilik yükünün (Bu çalışma yapılırken hangi tarihler arasında ne tür çalışmalar yapıldığı, çalışma metotları, çalışmanın yapıldığı dönemdeki meteorolojik şartlar belirtilmelidir.) 77

9 IV Diğer özellikler. 89 IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri 89 IV.3.1. Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler ), (Bölgede gelirin iş kollarına dağılımı iş kolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir) (Yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı), 89 IV.3.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler), 93 IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu ) 95 IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb.) ve proje alanın kullanımı ile ilgili Belediyenin görüşü 96 IV.3.5.Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) 99 IV.3.6. Diğer Özellikler 100 Bölüm V : Projenin Bölüm IV'te Tanımlanan Alan Üzerindeki Etkileri Ve Alınacak Önlemler 100 (Bu bölümde projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.I vev.2. başlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı şekilde açıklanır.) 100 V.1. Arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler, 100 V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat oluşacağı, hafriyat miktarı, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb maddelerin nerelere taşınacakları ve/veya hangi amaçlar için kullanılacakları, 100 V.1.2. Zemin emniyetinin sağlanması için yapılacak işlemler (deprem, heyelan, çığ, sel, kaya düşmesi benzersiz oluşumlar halinde tesisin taşıma gücü, alınacak önlemleri, emniyet gerilmesi, oturma hesapları), 101 V.1.3. Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin nerelerde ve nasıl yapılacağı, 101 V.1.4.Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanların taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, bu işler için kullanılacak aletler ve makineler, 101 V.1.5. İnşaat sırasında kırma, öğütme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler, (Tesisin inşaat aşamasında oluşabilecek toz emisyonu miktarlarının emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanması ve sonuçlarının, toz emisyonu için hesaplamalar sonucu elde edilen kütlesel debi değerleri SKHKKY Ek-2 de belirtilen sınır değerleri aşmışsa modelleme yapılması, Tesiste oluşabilecek emisyonlarla ilgili yapılacak hesaplamalarda kullanılacak olan emisyon faktörlerinin hangi kaynaktan alındığı ), 102 V.1.6.Proje kapsamındaki ulaşım altyapı planı, bu altyapının inşası ile ilgili işlemler; kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler, altyapının inşası sırasında kırma, öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, (Karayolları Genel Müdürlüğünün görüşü) 107 V.1.7. Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı, bu planın uygulanması için yapılacak işlemler ve kullanılacak malzemeler, 107 IV

10 V V.1.8. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek yapılacak işlerde kullanılacak yakıtların türleri, tüketim miktarları, yıllık yakıt ihtiyacı, yıllık yakıt ikmalinin ne sıklıkta gerçekleştirileceği bunlardan oluşacak emisyonlar, 107 V.1.9. Proje kapsamındaki su temin sistemi planı, bu sistemin inşası ile ilgili işlemler, bu işlemlerde kullanılacak malzemeler; suyun temin edileceği kaynak ve kullanılacak su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlemler sonucu oluşacak atık suların cins ve miktarları, deşarj edileceği ortamlar, 108 V Soğutma suyu isale hattı için zemin emniyetinin sağlanması için yapılacak işlemler (taşıma gücü, emniyet gerilmesi, oturma hesapları), 112 V.1.11.Arazinin hazırlanmasından ünitelerin faaliyete açılmasına dek sürdürülecek işler sonucu meydana gelecek katı atıkların cins ve miktarları, bu atıkların nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat depo sahalarının kapasitesi, atıkların geçici depolanacağı alanların vaziyet planında gösterilmesi ve geçici depolama alanlarının özelliklerinin verilmesi (atıkların niteliği, ömürleri konusunda detaylı bilgi verilmesi, ÇED Yönetmeliği kapsamında alınan izinlerin rapor ekinde yer alması) 112 V Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak işler nedeni ile meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, kümülatif değerler, Çevresel Gürültü nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre akustik raporun hazırlanması, ( adresinde bulunan Akustik Formatının esas alınması), 115 V Karasal flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ve alınacak önlemler, 117 V Sucul flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ve alınacak önlemler, 117 V Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kulanım kabiliyeti ve tarım ürünleri, 117 V Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla kesilecek ağaçların tür ve sayıları, ortadan kaldırılacak tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı,(tesis alanı ve kül depolama sahaları dâhil) 118 V.1.17.Proje ve yakın çevresinde yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki etkilerinin şiddeti ve yayılım etkisinin belirlenmesi, _ 118 V.1.18.Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek sürdürülecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar. (Çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyecek yangın ve patlamalara karşı alınacak tedbirler hakkında bilgi verilmesi), 119 V Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, 120 V Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, vb. 120 V Projenin inşaat faaliyetlerinden kaynaklanan trafik yükünün belirlenmesi ve etkilerinin değerlendirilmesi, 120 V Diğer özellikler. 126

11 V.2. Proje İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler 126 V.2.1.Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği (Soğutma sisteminin ayrıntılı açıklanması, uygulanması tasarlanan iç işlemler ile kullanılacak kimyasal maddeler), kapasiteleri, her bir ünitenin ayrıntılı proses akım şeması, temel proses parametreleri, prosesin açıklaması, faaliyet üniteleri dışındaki diğer ünitelerde sunulacak hizmetler, kullanılacak makinelerin, araçların, aletlerin ve teçhizatın özellikleri (soğutma sistemi ve diğer prosesler arasındaki farkların ayrıntılı açıklanması) 126 V.2.2. Soğutma sistemine (hava veya su soğutmalı) ilişkin bilgiler, eğer su soğutmalı sistem kullanılacak ise, faaliyet ünitelerinde kullanılacak kazan ve/veya soğutma sularının ne miktarlarda kullanılacakları, bu suların hangi işlemlerden sonra hangi alıcı su ortamlarına nasıl verileceği ve verilecek suların özellikleri 135 V.2.3. Proje ünitelerinde üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, nerelere, ne kadar ve nasıl pazarlanacakları, üretilecek hizmetlerin nerelere, nasıl ve ne kadar nüfusa ve/veya alana sunulacağı, 137 V.2.4.Proje için gerekli hammadde, yardımcı madde miktarı, nereden ve nasıl sağlanacağı, taşınımları, depolanmaları, taşınma ve depolanması sırasındaki etkileri, yakıtın elementel analizi, ısıl değeri, pulverize edilme işlemi ve bu aşamada karşılanacak durumlar, 137 V.2.5. Faaliyet ünitelerinde kullanılacak suyun hangi prosesler için ne miktarlarda kullanılacağı, kullanılacak suyun proses sonrasında atık su olarak fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik özellikleri, atık su arıtma tesislerinde bertaraf edilecek maddeler ve hangi işlemlerle ne oranda bertaraf edilecekleri, arıtma işlemleri sonrası atık suyun ne miktarlarda, hangi alıcı ortamlara, nasıl deşarj edileceği, 140 V.2.6.Proje kapsamında kullanılacak ana yakıtların ve yardımcı yakıtın hangi ünitelerde ne miktarlarda yakılacağı ve kullanılacak yakma sistemleri, yakıt özellikleri, anma ısıl gücü, emisyonlar, mevcut hava kalitesine olacak katkı miktarı, azaltıcı önlemler ve bunların verimleri, ölçümler için kullanılacak aletler ve sistemler(baca gazı emisyonlarının anlık ölçülüp değerlendirilmesi (on-line) için kurulacak sistemler,nox gazı indirgeme sisteminin açıklanması, mevcut hava kalitesinin ölçülmesi için yapılacak işlemler), modelleme çalışmasında kullanılan yöntem, modelin tanımı, modellemede kullanılan meteorolojik veriler(yağış, rüzgar, atmosferik kararlılık, karışım yüksekliği vb.),model girdileri, kötü durum senaryosu da dikkate alınarak model sonuçları, muhtemel ve bakiye etkiler, önerilen tedbirler, Modelleme sonucunda elde edilen çıktıların arazi kullanım haritası üzerinde gösterilmesi, kullanılacak filtrelerin özellikleri, filtrelerin bakımı, arızalanması durumunda alınacak önlemler(tesiste oluşabilecek emisyonlarla ilgili yapılacak hesaplamalarda kullanılacak olan emisyon faktörlerinin hangi kaynaktan alındığı-epa,corin AİR vb.) 143 V.2.7. Proje kapsamında kullanılacak kireçtaşının miktarı, nereden ve nasıl sağlanacağı, karakteristikleri (reaktivitesi ve diğer özellikleri), kireç ocağının saha etütleri, açılacak ocağın alan büyüklüğü ve koordinatları, yıllara bağlı planlanan üretim miktarları, uygulanacak üretim yöntemleri, basamak yüksekliği, genişliği, şev açısı, basamak sayısı, ocakların başlangıç ve nihai durumlarının imalat haritaları üzerinde gösterimi, üretim sırasında ne kadar alanda hafriyat yapılacağı ve ne şekilde değerlendirileceği, (Ocağın 1/ ölçekli topoğrafik ve jeoloji haritası üzerinde gösterimi) 147 V.2.8. Faaliyet ile oluşacak baca gazı, geçici depolama alanlarında oluşacak tozların, partiküllerin proje alanı yerleşim alanına etkisi ve alınacak önlemeler, 148 VI

12 V.2.9. Tesisin faaliyeti sırasında oluşacak külün analizi, miktarı ve özellikleri, oluşabilecek ağır metaller ile ilgili varsa bir ön çalışma, ağır metal miktarı ve özellikleri, kül erime sıcaklıkları, depolama/yığma, bertaraf işlemleri, aktarmadan önce saha içinde depolanıp depolanmayacağı, saha içerisinde geçici depolama yapılacaksa (1/ lik vaziyet planında gösterilmesi) depolama şartları ve alınacak önlemler, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları, alternatif yol güzergahları veya hangi amaçlar için yeniden değerlendirilecekleri, 149 V Kül depolama tesisinin koordinatları, kapasitesi, mülkiyet durumu, en yakın yerleşim yerine mesafesi, tasarımı, drenaj sistemi, zemin sızdırmazlığının sağlanması için yapılacak işlemler, kontrol yöntemleri ve alınacak önlemler, kullanılacak olan geçirimsiz tabakanın tüm teknik özellikleri, nereden ve nasıl temin edileceği, depolama alanına ait her bir hücre için üst örtü ve zemin suyu drenaj tabakası plan ve kesit bilgileri, üst yüzey geçirimsizlik tabakasının teşkili, ömrü, depolama alanının yol açacağı bitkisel toprak kaybı ve rehabilitasyonu, 152 V Kül taşımasında kullanılacak araçların özellikleri, atık taşıma yöntemi, taşıma güzergahı, saha içi trafik yöntemi planı, depolama sahasında kötü hava şartlarında yapılacak çalışmalar, 158 V Drenaj sisteminden toplanacak suyun miktarı, sızıntı suyu toplama havuzunun toplama karakteristiği, arıtılma şekli, arıtma sonucu ulaşılacak değerler, arıtılan suyun hangi alıcı ortama nasıl deşarj edileceği, deşarj limitlerinin tablo halinde verilmesi, tesiste oluşacak sızıntı suyu ile ilgili değerlendirmenin şiddetli yağış analizlerine göre yapılması, Depo alanı yüzey drenaj suları ve sızıntı sularının kontrolü ve kirlilik unsuru içermesi durumunda nasıl temizleneceği, alınacak izinler, 160 V.2.13.Tesisin faaliyeti sırasında oluşacak diğer katı atık miktar ve özellikleri, bertaraf işlemleri, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için yeniden değerlendirilecekleri, alıcı ortamlarda oluşturacağı değişimler, muhtemel ve bakiye etkiler, alınacak önlemler 163 V.2.14 Tesiste oluşabilecek koku toz ve haşere üremesine karşı alınabilecek önlemler, 165 V Proje kapsamında meydana gelecek vibrasyon, gürültü kaynakları ve sevileri, bakiye etkiler, alınacak önlemler, Çevresel Gürültü nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre akustik raporun hazırlanması, (her bir tesis için ayrı ayrı hazırlanacak) 166 V.2.16.Radyoaktif atıkların miktar ve özellikler, gürültü kaynakları ve seviyeleri, muhtemel ve bakiye etkiler ve önerilen tedbirler, 168 V.2.17.Proje ünitelerinde üretim sırasında kullanılması muhtemel tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddeler, taşınımları ve depolanmaları, hangi amaçlar için kullanılacakları, kullanımları sırasında meydana gelebilecek tehlikeler ve alınabilecek önlemler, 168 V.2.18.Proje etki alanında yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki etkilerinin şiddeti ve yayılım etkisinin belirlenmesi, 171 V Karasal flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler, 171 V Sucul flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler, 171 V Orman alanları üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler, orman yangınlarına karşı alınacak tedbirler (Orman alanı dışında olması halinde en yakın orman alanlarına mesafesi ve mesafeye bağlı olarak orman yangınlarına karşı alınacak önlemler) 172 VII

13 V.2.22.Projenin tarım ürünlerine ve toprak asitlenmesine olan etkileri, toprak asitlenmesinin tahmininde kullanılan yöntemler ve alınacak tedbirler, 172 V.2.23.Yeraltı ve yüzey suyun (mevcut su kaynaklarına ) etkiler ve alınacak tedbirler, 175 V Santralın olası etkilerinin (canlılar, hava, su ve toprak gibi alıcı ortama) bölgenin mevcut kirlilik yükü ve aynı bölgede bulunan ve kurulması planlanan diğer termik santral ile kümülatif olarak değerlendirilmesi 175 V Termik santralin verimi, açığa çıkan atık ısının miktarı ve nasıl değerlendirileceği, enerji kaybından (yakıtın tamamının enerjiye dönüştürülememesinden kaynaklanan) dolayı atmosfere verilecek ısının meteorolojik koşulları (bağıl nem, sıcaklık, basınç vs) nasıl etkileyeceği, alınacak önlemler, 180 V Proje kapsamında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı (kara ve deniz) taşımaların trafik yükünün ve etkilerinin değerlendirilmesi, 181 V.2.27.Tesisin faaliyeti sırasında çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, 185 V Faaliyetler için gerekli hammadde, yardımcı madde ve personel ulaşımının nasıl sağlanacağı, kullanılacak ulaşım tipi ve araçlar, bu araçların miktarları ve kapasiteleri 185 V Projenin işletme aşamasındaki faaliyetlerden insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olanlar, 186 V Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemeleri, peyzaj onarım planı, 187 V Sağlık koruma bandı için önerilen mesafe, 187 V Diğer faaliyetler 187 V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri 187 V.3.1.Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumlarında değişiklikler vb, 187 V.3.2. Çevresel fayda-maliyet analizi 188 V.3.3. Projenin gerçekleşmesine bağlı olarak sosyal etkilerin değerlendirilmesi.(proje Alanı ve Etki Alanındaki tarım, hayvancılık, balıkçılık, arıcılık vb. faaliyetlere etkileri, projenin inşası ve işletmesi aşamasında çalışacak insanlar ile yerel halk ilişkileri, bunların insan yaşamı üzerine etkileri ve Sosyo-Ekonomik Açıdan Analizi, uygulamaya geçirilecek sosyal sorumluluk projeleri.) (Projenin yapımı dolayısıyla etkilenecek yöre halkı ile görüşmeler yapılarak sosyolojik etkinin ortaya konulması) 190 Bölüm VI: İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek ve Süren Etkilere Karşı Alınacak Önlemler 191 VI.1. Rehabilitasyon ve Reklamasyon Çalışmaları 191 VI.2. Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler 192 VI.3. Olabilecek Hava Emisyonları 192 Bölüm VII: Projenin Alternatifleri 192 (Bu bölümde yer seçimi, teknoloji, alınacak önlemler gibi alternatiflerin karşılaştırılması yapılacak ve çıkan sonuçlar tercih sıralaması belirtilecektir.) 192 Bölüm VIII: Çevre Yönetim Planı ve İzleme Programı 194 VIII

14 VIII.1. Faaliyetin inşaatı için önerilen çevre yönetim planı ve izleme programı ile faaliyetin işletmesi ve işletme sonrası için önerilen çevre yönetim planı, izleme programı ve acil müdahale planı, 194 VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri başlığının da yer alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program. 205 Bölüm IX: Halkın Katılımı 206 (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili soruların ve açıklamaların ÇED Raporuna yansıtılması) 206 Bölüm X: Sonuçlar 208 (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme, proje kapsamında alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri). 208 EKLER 223 (Raporun hazırlanmasında kullanılan ve çeşitli kuruluşlardan sağlanan bilgi, belge ve tekniklerden rapor metninde sunulamayanlar) 223 Notlar ve Kaynaklar 224 IX

15 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1 Enerji Santralının Ana ve Yardımcı Üniteleri... 2 Tablo 2 Enerji Santralı Projesi Kapsamında Kurulacak Ünitelerin Kapalı Alanları Tablo 3 Enerji Santralı Projesi Kapsamında Kurulacak Ünitelerin Açık Alanları Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Yağış Değerleri Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Bağıl Nem Değerleri Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Durumu Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Esme Sayıları Toplamı Tablo Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı Tablo Yılları Arası Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızları Tablo Yılları Arası Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Tablo 15 Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Tablo Yılları Arası Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları Tablo 17 Tekirdağ İli Başlıca Akarsuları Tablo 18 Tekirdağ İli Sulama Göletleri Tablo 19 İşletmeye Açılan Gölet ve Regülatör Sulaması Tablo 20 Tekirdağ İlinde İşletmede Olan İçme Suyu Amaçlı Göletler Tablo 21 Tekirdağ İlinde Planlanan Baraj ve Göletler Tablo 22 Tekirdağ İli Başlıca Akarsuları Tablo 23 Tekirdağ ili Arazi Varlığı Dağılımı Tablo 24 Tekirdağ İli İlçelere Göre İşlenen Tarım Alanlarının Dağılımı Tablo 25 Önemli Tarla Bitkileri Ekiliş ve Üretimleri Tablo 26 Önemli Sebzelerin Ekiliş ve Üretimleri Tablo 27 Tarımsal Gayri Safi Üretim Değerleri (2011) Tablo 28 Tekirdağ İli Orman Varlığı Tablo 29 Flora Tablosu Tablo 30 Fauna Tablosu-Kuş Türleri Tablo 31 Fauna Tablosu-Sürüngen, İkiyaşamlılar ve Memeliler Tür Listesi Tablo 32 Tekirdağ İli Büyükbaş Hayvan Varlığı (2011) Tablo 33 Tekirdağ İli Küçükbaş Hayvan Varlığı (2011) X

16 XI Tablo 34 Tekirdağ İlçesi Kanatlı Hayvan Sayıları (2011) Tablo 35 Tarımsal Gayri Safi Üretim Değerleri (2011) Tablo 36 Deniz Ürünleri Gayri Safi Üretim Değerleri Tablo 37 Tekirdağ İli Linyit Rezervi Tablo 38 Deniz suyu numune sonuçları Tablo 39 Tekirdağ İli Tekirdağ, Sultanköy ve Marmara Ereğlisi Belediyeleri için evsel katı atık miktarları ve bertaraf yöntemleri Tablo 40 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Yönetmeliği Gürültü Seviyesi Sınır Değerler Tablo 41 Sanayi tesisleri ve Küçük Sanayi iş Yerleri Gürültü Ölçüm Değerleri Tablo 42 Kurumsal Olmayan Sivil Nüfusun Sektörel Dağılımı (Bin Kişi) Tablo 43 Tekirdağ İli Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Tablo 44 Nüfusun İşgücü Durumu (15+ Yaş), Tablo 45 Tekirdağ İli İlçe Nüfusları Tablo 46 Tekirdağ İli Nüfus Bilgileri Tablo 47 Tekirdağ İli Nüfus Oranları ve Hızı, Tablo 48 Tekirdağ İli Eğitim Bilgileri Tablo 49 Tekirdağ İli Marmara Ereğlisi İlçesi Eğitim Bilgileri Tablo 50 Görülen Bulaşıcı Hastalıklar Tablo 51 Toz Emisyonları Oluşumlarının Hesaplanmasında Kullanılacak Toz Emisyon Faktörleri Tablo 52: Toz Modellemesi Sonuçları Tablo 53 Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Tablo 54 Tüpraş-404 Dizel Yakıtının Genel Özellikleri Tablo 55 Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (kg/t) Tablo 56 Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (kg/h) Tablo 57 İnşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksu miktarı Tablo 58 Tipik Evsel Nitelikli Atık Su Kirleticileri ve Ortalama Konsantrasyonları Tablo 59 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri Tablo 60 SKKY Tablo 21.1: Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular Tablo 61 Makine Ekipman Listesi Tablo 62 İnşaat faaliyetleri sonucu hesaplanan gürültü değerleri (dba) Tablo 63 Arka Plan ve Hesaplanan Gürültü Değerleri Tablo 64 Proje Kapsamında Yer Alacak Temel Ekipman ve Özellikleri Tablo 65 Kazan Tasarım Verileri * Tablo 66 Buhar Türbini İçin Tasarım Verileri * Tablo 67 İthal Edilecek Kömürüm Özellikleri

17 Tablo 68 İthal Edilecek Kömürün Elementer Özellikleri Tablo 69 İşletme aşaması evsel nitelikli su kullanımı Tablo 70 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri Tablo 71 Proses Suyu Miktarı ve Kullanım Amaçları Tablo 72 NO2 parametresi için maksimum yıllık konsantrasyona göre modelleme Tablo 73 SO2 parametresi için maksimum yıllık konsantrasyona göre modelleme Tablo 74 VOC parametresi için maksimum yıllık konsantrasyona göre modelleme Tablo 75 Toz parametresi için maksimum yıllık konsantrasyona göre modelleme Tablo 76 NO2 parametresi için maksimum aylık konsantrasyona göre modelleme Tablo 77 SO2 parametresi için maksimum aylık konsantrasyona göre modelleme Tablo 78 VOC parametresi için maksimum aylık konsantrasyona göre modelleme Tablo 79 Toz parametresi için maksimum aylık konsantrasyona göre modelleme Tablo 80 NO2 parametresi için maksimum 24 saatlik konsantrasyona göre modelleme. 146 Tablo 81 SO2 parametresi için maksimum 24 saatlik konsantrasyona göre modelleme Tablo 82 VOC parametresi için maksimum 24 saatlik konsantrasyona göre modelleme. 146 Tablo 83 SKHKKY Tablo 2.2 Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Tablo 84 Geçici Kül Depolama Alanı Koordinatları Tablo 85 Makine ekipman ses gücü düzeyleri Tablo 86 İşletme faaliyetleri sonucu hesaplanan gürültü değerleri (dba) Tablo 87 Arka Plan ve Hesaplanan Gürültü Değerleri Tablo 88 Kül Numunesi Radyoaktivite Deneyi Sonuçları Tablo 89 Santralde Kullanılacak Kimyasal Maddeler, Kullanım Miktarları, Kullanım Riskleri ve Alınacak Önlemler Tablo 90 Bölgelere Göre Türkiye Topraklarında ph * Dağılımı Tablo 91 İnşaat Aşamasında Potansiyel Çevre Etkileri Matrisi Tablo 92 İşletme Aşamasında Potansiyel Çevre Etkileri Matrisi Tablo 93 Çevresel Fayda-Maliyet Analizi Tablo 94 Linyit ve ithal kömürün karşılaştırması Tablo 95 Acil Durumlarda Aranması Gerekli Telefon Numaraları XII

18 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1 Dünya Primer Enerji Talep Projeksiyonu (IEA)... 4 Şekil 2 Dünya Elektrik Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı... 4 Şekil 3 Batı İstikametindeki Sanayi Tesisleri... 7 Şekil 4 Güneydoğu istikametindeki sanayi tesisleri... 7 Şekil 5 İş akım şeması Şekil 6 Milli Gelir ve Elektrik Tüketimi Arasındaki İlişki Şekil 7 Kişi Başına Düşen GSYİH ve Mukayeseli Elektrik Tüketimi Şekil Yılları Arası Basınç Dağılımları Grafiği Şekil Yılları Arası Sıcaklık Dağılımları Grafiği Şekil Yılları Arası Yağış Dağılımları Grafiği Şekil Yılları Arası Bağıl Nem Dağılımı Grafiği Şekil Yılları Arası Buharlaşma Grafiği Şekil Yılları Arası Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Dağılımı. 21 Şekil Yılları Arası Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı Grafiği Şekil Yılları Arası Esme Sayılarına Göre Rüzgar Diyagramı Şekil Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı Şekil Yılları Arası Aylık Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı Şekil 18 Uzun yıllar esme hızlarına göre rüzgar hızları diyagramı Şekil 19 Yönlere Göre Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Diyagramı Şekil 20 Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Grafiği Şekil 21 Maximum Rüzgar Hızı Grafiği Şekil 22 Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları Grafiği Şekil 23 Proje Alanını Gösteren Jeoloji Haritası Şekil 24 Tekirdağ İli Deprem Haritası Şekil 25 Proje Alanı ve Çevresi Dirifay Haritası Şekil 26 Proje alanı ve çevresi heyelan haritası Şekil 27 Proje sahası ve Tabiat Parkı uydu haritası Şekil 28 Tekirdağ İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası Şekil 29 Proje sahası ve arkeolojik sit alanları Şekil 30 Proje sahası ile Türkmenli Göleti ve Kınık Deresi uydu görünümü Şekil 31 Proje Alanını Gösteren Çevre Düzeni Planı ndan Bir Kesit Şekil 32 Türkiye Fitocoğrafya Bölgeleri (Davis P.H, Harper P.C. and Hege, I.C. (eds.), Plant Life of South-West Asia. The Botanical Society of Edinburgh) Şekil 33 Marmara Bölgesinin Vejetasyon Formasyonları Şekil 34 Paket Arıtma Sistemi Şeması XIII

19 Şekil 35 İnşaat Aşaması Gürültü Haritası, Uydu Görüntüsü İle Birlikte Şekil 36 Proje sahası ve arkeolojik sit alanları Şekil 37 Martaş Limanı proje sahası güzergâhı Şekil 38 Marmara Ereğlisi proje sahası güzergâhı Şekil 39 Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası, Şekil 40 Örnek ESP Sistemi Şekil 41 Örnek BGD Sistemi Şekil 42 Örnek Seçici Katalitik İndirgeme Reaktörü Sistemi Şekil 43 Örnek Kireçtaşı Hazırlama Akış Şeması Şekil 44 Drenaj Sistemi ve Depo Taban Sızdırmazlık Tabakası Detayı (Düz Kısım) Şekil 45 Drenaj Sistemi ve Depo Taban Sızdırmazlık Tabakası Detayı (Şevli Kısım) Şekil 46 Sızdırmaz Tabaka Tip Kesiti (Tehlikeli Atıklar için) Şekil 47 Üst Örtü Tip Kesiti Şekil 48 Drenaj Sistemi ve Depo Taban Sızdırmazlık Tabakası Detayı (Düz Kısım) Şekil 49 Drenaj Sistemi ve Depo Taban Sızdırmazlık Tabakası Detayı (Şevli Kısım) Şekil 50 İşletme Aşaması Gürültü Haritası, Uydu Görüntüsü İle Birlikte Şekil 51 Kümülatif Toz Dağılım Modellemesi Şekil 52 Kümülatif SO2 Dağılım Modellemesi Şekil 53 Kümülatif NO2 Dağılım Modellemesi Şekil 54 Martaş Limanı proje sahası güzergâhı Şekil 55 Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası, Şekil 56 Halkın Katılımı Toplantısı Şekil 57 Halkın Katılımı Toplantısı Şekil 58 Halkın Katılımı Toplantısı XIV

20 KISALTMALAR A.Ş. Anonim Şirketi Bkz. Bakınız ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇGDYY Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği SKHKY Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği HKDY Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği BYTY Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği SKKY Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği BGD Bacagazı Desülfürizasyon(FGD) ESF Elektrostatik Filtre SCR Seçici Katalitik İndirgeme VOC Uçucu Organik Bileşikler(Volatile Organic Compounds) PM Partikül Madde DWT Ençok Ağırlık Tonajı (Deadweight Tonnage) NOx Azotoksit SO 2 Kükürtdioksit CO Karbonmonoksit MWe Megawatt Elektrik MWm Megawatt Mekanik MWt Megawatt Termal MWh Megawatt Saat HSY Hava Soğutmalı Yoğuşturucu ha. hektar km. kilometre m. metre m 2 metrekare m³ metreküp mm. milimetre µm mikrometre no. numara ort. Ortalama sn. saniye vb. ve benzeri XV

21 Bölüm I: Projenin Tanımı ve Amacı (Proje konusu faaliyetin tanımı, (Tesisin faaliyet aşamasındaki ana üretimi, ürün cinsi, proses ve yakma sistemlerinde kullanılan yakıt ve miktarı, yakıt kullanılan ünitelerin ayrı ayrı yakıt ısıl gücü ve toplam yakıt ısıl gücü (MWe, MWt) ), üretim kapasitesi, teknik özellikleri ve ömrü, tesiste kullanılacak ham madde cinsi, miktarı, hizmet amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri). ÇEBİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. tarafından Tekirdağ İli, Marmara Ereğlisi sınırları içerisinde; toplam kurulu gücü 2x350 MWe / 2x365 MWm (1.533 MWt) olan Çebi Enerji Santrali nin tesis edilmesi ve işletilmesi planlanmaktadır. Projeye ilişkin yer bulduru haritası Ek-1 de sunulmuştur. Proje konusu faaliyet; Tekirdağ İli, Marmara Ereğlisi İlçesi, Kiremitlik Mevkii nde mevcut Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Tesisleri saha sınırları içerisinde ve bitişiğindeki parsellerde tesis edilmesi ve işletilmesi planlanan Çebi Enerji Santrali Projesini kapsamaktadır. ÇEBİ Enerji Santrali; termik santral, kömür depolama alanı ve geçici kül depolama alanından oluşmaktadır. ÇEBİ Enerji Santralı 350 MW büyüklükte 2 (iki) üniteden oluşan bir Pulvarize Kömür Santralı olacaktır. Santral, 700 MWe maksimum net santral güç çıktısı ile % 43 net bir santral verimliliğine sahip olacaktır. Santralin yıllık ortalama MWh elektrik enerjisi üretilmesi planlanmaktadır. Prosesi kısaca tanımlamak gerekirse; kömürün pulvarize kazanda yakılması sonucu elde edilecek yüksek ısı ile mevcut kuyulardan elde edilecek ve bir takım arıtma işlemleri sonrası saflaştırılacak su, kritik basınçta yüksek sıcaklığa çıkarılacaktır. Kritik basınçta, sudan elde edilen yüksek basınç ve sıcaklıktaki buharın, türbinde mekanik enerjiye, jeneratörde de elektrik enerjisine dönüştürülmesi sağlanacaktır. ÇEBİ Enerji Santrali projesi tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Ek-1 Listesi Madde 2) Termik Güç Santralleri Bent a) Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazla olan termik güç santralları ile diğer yakma sistemleri kapsamında Çevresel Etki Değerlendirilmeye alınmıştır. Söz konusu proje ÇED Başvuru Dosyası tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulmuştur. Başlatılan ÇED süresi kapsamında, tarihinde Tekirdağ İlinde Halkın Katılımı Toplantısı, tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nda Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı yapılmıştır tarihli yazı ekinde gönderilen ÇED Raporu Özel Formatı (Ek-2) doğrultusunda hazırlanan işbu ÇED Raporu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulmaktadır. Proje alanı; Tekirdağ F19-C3 pafta nolu 1/ lik topografik haritada bulunmaktadır. Proje yerini, yakın yerleşim birimlerini gösterir 1/ ölçekli topografik harita ekte verilmektedir (Bkz.Ek-3). Faaliyet alanı; Tekirdağ İli ne kuş uçuşu yaklaşık 36 km mesafede, Marmara Ereğlisi İlçesi ne ise kuş uçuşu yaklaşık 9,5 km mesafede yer almaktadır. Sahanın bulunduğu bölge içerisinde santral alanı güney istikametinde ve Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş ye ait Çelikhane-Haddehane Tesisleri ile Yardımcı Binaları, Kantar 1

22 Binası, Ambar Binası ve Şalt Sahası yer almaktadır. ÇEBİ Enerji Santralinin kurulacağı sahanın yaklaşık 50 m batısından Edirne-Marmara Ereğlisi karayolu geçmektedir. Saha Tekirdağ-Marmara Ereğlisi karayolu ile Tekirdağ İstanbul karayolu arasındaki yoğun sanayi siteleri içerisinde kalmaktadır. Söz konusu projenin 1/ ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı üzerine işlenmiş hali, ilgili pafta, plan notları ve plan hükümleri Ek-4 olarak sunulmuştur. Proje sahasına ait 1/ ölçekli Arazi Kullanım Haritası Ek-5 de verilmiştir. Tam kapasite üretimde ÇEBİ Enerji Santralı yaklaşık yılda ton kömüre gereksinim duyacaktır. Santralin sene için 7250 saat çalıştırılacağı, bu durumda 244,7 ton/saat kömüre ihtiyaç duyulacağı öngörülmektedir. İhtiyaç duyulan kömür; yaklaşık DWT (Brüt Yük Taşıma Kapasitesi) luk yük gemileri ile santrale getirilecektir. İthal kömürün transferi için; proje sahasına kuş uçuşu yaklaşık 6 km mesafede yer alan mevcut Martaş Limanı ndan sahaya getirilmesi planlanmaktadır. Projenin belirtilen alanda yapılmasının temel sebebi alanın Marmara Ereğlisi Sanayi Sitelerinde bulunmasıdır. Mevcut durumda birçok sanayi tesisinin bulunduğu bölge Çevre Düzeni Planında Enerji Üretim ve Depolama Alanları olarak gösterilmektedir. Proje kapsamında inşaat işleri yaklaşık 3 yıl sürecektir. Proje işletme süresi ise 49 sene olacaktır. Termik Santral, Kömür depolama alanı ve geçici kül depolama alanının da içerisinde bulunduğu mevcut saha; tapuda m 2 lik alanda, nolu parselde ve 520-IVc, 510- IIa, 510-Ib nolu paftalarda kayıtlı durumdadır. Sahanın Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş. tarafından kullanılması için Kaptan Demir Çelik A.Ş. ile Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş. arasında 30 yıl süreli kira sözleşmesi yapılmıştır. Çebi Enerji Santralı içerisinde bulunacak üniteler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 1 Enerji Santralının Ana ve Yardımcı Üniteleri Üniteler Pulverize Kömür Kazanı (2 adet) Hava Fanları Kömür Değirmenleri Kömür Bunkerleri Kömür Besleme Buhar Türbin ve Jeneratörü (2 adet) Hava Soğutmalı Kondenser ve Yardımcı Tesisler Su Hazırlama ve Arıtma Sistemi Kömür Hazırlama ve Besleme Sistemi Yardımcı Kazan ve Yakıt Sistemi Elektrostatik filtreler (2 adet) Baca Gazı DeNOx Sistemi (Amonyak Depolama Ve Injeksiyon) (2 adet) Baca Gazı Desülfürizasyon Sistemi (Kireçtaşı) (1 adet) Kireçteşi Hazırlama ve Besleme Sistemi Kül Tutma (Bag Fılter Veya Elektoro- Statık Tutucu) Sistemi Kül Uzaklaştırma Sistemi Pinömatik Kül Sistemi (Uçucu Kül İçin) 2

23 Sulu Kül Sistemi (Kazan Altı Kül Ve Cürufu İçin) Otomasyon ve Elektrik Sistemi Yangın Teçhizatı ve Pompa İstasyonu Kurulması planlanan santralın ana yakıtı olan ithal kömürün ve santraldeki büyük kazanlar, türbinler, jeneratör grupları, trafolar vb. gibi ağır/hacimli makinelerin deniz yoluyla alana getirilmesi planlanmaktadır. Ayrıca termik santralın işletmesi sırasında yan ürün olarak ortaya çıkan baca külü (fly ash) ve alçı taşı gibi ürünler, çimento sanayinde önemli bir katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. ÇEBİ Enerji Santralinde oluşacak küller Çimentaş İzmir Çimento Fabrikası Türk A.Ş. ile yapılan sözleşme doğrultusunda Çimentaş Trakya Şubesine satılacaktır. Yapılan sözleşme Ek-6 da sunulmuştur. Proje kapsamında oluşacak küller ve alçıtaşının piyasaya satışı gerçekleştirilirken, Martaş Limanı üzerinden transfer edilmesi de mümkündür. Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yakıt ısıl gücü için yapılmış olan hesaplamalar aşağıda verilmektedir. Isıl Güç (Yakıt Isıl Gücü, Anma Isıl Gücü): Bir yakma tesisinde birim zamanda yakılan yakıt miktarının yakıt alt ısıl değeriyle çarpılması sonucu bulunan asıl güç değerdir. kw, MW birimleri ile verilir. Isıl Güç: kg/saat x kcal/kg x 4.18 kj/kcal x h/3600 s = KW Birim Zamanda Tüketilen Yakıt: kg/saat Alt Isıl Değer: kcal/kg 4,18 kj : 1kcal 1 saat (h): 3600 s 1000 KW: 1 MW Dizayn Isıl Güç: kg/saatx6.000kcal/kgx4,18 kj/kcal x 1sa/3600 s = KW = MWt BGD Ünitesinde kömürün yakılması işlemi sonucunda oluşan SO 2 gazının tutulması amacıyla 15 ton/saat kireçtaşı kullanımı olacaktır. Kireçtaşı piyasadaki firmalardan satın alınacaktır. SCR NO x arıtma ünitesinde ise kullanılacak üre sahaya kamyonlar ile getirilecek ve yaklaşık ton/yıl lık tüketim beklenmektedir.. ÇEBİ Enerji Üretim A.Ş. tarafından tesis edilmesi ve işletilmesi planlanan Termik Santralde üretilecek olan elektrik; proje alanı yakınlarında bulunan 380 kv luk enerji iletim hattı ile Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) ve Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) iletim ve dağıtım şebekesinden dağıtılacaktır. Buna ek olarak; bu termik santralin kurulması ile inşaat ve işletme aşaması süresince kısa ve uzun vadede iş imkanı sağlanmış olacak yöre halkına da ekonomik katkı sağlayacaktır. Termik Santrallar; termal potansiyel enerjinin elektrik enerjisine dönüştürüldüğü tesislerdir. Termik Santrallerde esas olarak fosil yakıtlar olan kömür, gaz ve petrol ürünleri kullanılır. Dünya da elektrik üretiminde en büyük pay fosil yakıtlardadır ve uzun bir süre de böyle devam edeceği tahmin edilmektedir. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) nın hazırladığı 3

24 aşağıdaki grafik primer enerji kaynaklarına yönelik olsa da elektrik üretiminde de durum farklı değildir. Şekil 1 Dünya Primer Enerji Talep Projeksiyonu (IEA) Şekil 2 Dünya Elektrik Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı Enerji üretimi için kullanılacak kaynak çeşitliliğinin artırılması, enerji politikamızın en önemli ilkelerinden biridir. Yerel kaynakların kullanımı, mümkün olduğu kadar desteklenmektedir. Türkiye de elektrik enerjisinin elde edilmesinde kullanılan temel yerel kaynaklar hidroelektrik enerji kaynakları ve fosil yakıtlardır. Diğer taraftan, Türkiye nin enerji sorununun giderilmesinde etken olacak önemli bir husus, emre amadeliği yüksek ve güvenilir baz yük santrallerine sahip olması şartıdır. Ülkemizde, enerji politikalarının ana hedefi, ihtiyacımız olan enerjinin zamanında, güvenilir, ucuz, kaliteli, temiz ve öngörülen kalkınma hızı ile sosyal gelişmeyi destekleyecek şekilde temin edilmesi olarak belirlenmiştir. Enerji üretiminde verimliliğin arttırılması, mümkün olduğu kadar, yerli kaynakların kullanımına öncelik verilmesi ve yerli kaynakların değerlendirilmesinin yanı sıra, daha temiz enerji kaynaklarının kullanılması ile kaynak çeşitliliğinin sağlanmasına da özen gösterilmesi, enerji politikalarımızın önemli prensiplerindendir. Bu kapsamda; elektrik enerjisi üretiminde ağırlıklı olarak hidrolik 4

25 kaynaklar ve yerli linyitler kullanılması gerekmektedir. Türkiye nin yağış rejiminin zaman ve yer bakımından oldukça düzensiz olması ve meteorolojik koşullara bağlı olarak sık periyotlarla değişim göstermesi nedeniyle, hidrolik santraller enerji arzı güvenirliliği açısından belli ölçüde risk taşımaktadır. Elektrik üretiminde kömürün kullanımı, yatırımcıları çevre dostu ve verimliliği daha yüksek elektrik üreten teknolojiye yatırım yapmaya zorlamaktadır. Gelişmiş teknolojiler kullanımıyla, elektriğin birim üretimine karşılık daha az yakıt kullanımı ile gaz emisyonları ve diğer kirletici miktarları azaltılmaktadır. Teknolojik gelişmeler ve araştırmalar sonucu gelişmekte olan ülkelerdeki eski elektrik santrallarının verimliliği % 33 seviyesinde iken, modern teknoloji verimliliği % 43 seviyelerine çıkmış olup, ilerleyen yıllarda bu verimin daha da arttırılması beklenmektedir. Projede uygulanacak olan dolaşımlı akışkan yatak teknolojisi dünyada başarılı uygulamaları bulunan, güvenilirliği ve yanma veriminin üstünlüğü ile dünyaca kabul edilmiş bir teknolojidir. Söz konusu projenin temel amacı, ülkemizin doğal kaynaklarını etkin biçimde kullanarak, bölgenin kalkınma potansiyelini ortaya çıkarmak, elektrik üretiminde Türkiye nin yerli yakıt rezervlerinin kullanımını artırmak ve üretilen elektrik enerjisi ile enerjide Türkiye nin dışa bağımlılığını azaltmaktır. Yapılması planlanan projenin; ülkemizin kaynak çeşitliliğine yardımcı olacağı, doğal gaz kullanımını azaltacağı ve arz güvenliğine katkı sağlayacağı ön görülmektedir. Tesiste üretilecek elektrik enerjisi, Türkiye nin artan elektrik ihtiyacının karşılanmasında önemli bir rol oynayacaktır. Sağlanacak sürekli, güvenilir ve kaliteli elektrik, yabancı yatırımları Türkiye ye çekerek, ülkenin endüstriyel açıdan gelişmesine katkıda bulunacak; özel sektörde yeni iş alanları yaratılarak kişi başına düşen gelirin artmasında rol oynayacaktır. Ayrıca, yatırımın yapılacağı yörede ciddi istihdam ve gelişme sağlanacağından, proje sahasının bulunduğu yörenin yerel yönetimlerine kaynak girdisi sağlanmış olunacaktır. Bölüm II: Proje İçin Seçilen Yerin Konumu II.I. Proje yer seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan faaliyet yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı, Varsa yürürlükteki alt ölçekli planların (1/5000 ve 1 /1000 ölçekli imar planları) (Plan Notları ve hükümleri), Onaylı Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı, (Plan Notları ve lejantları) üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi ) (Tesisin kurulacağı alanın çevresinde yer alan sanayi, yerleşim yerleri ile ilgili detaylı bilgiler) Proje konusu faaliyet; Tekirdağ İli, Marmara Ereğlisi İlçesi, Kiremitlik Mevkii nde mevcut Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Tesisleri saha sınırları içerisinde ve bitişiğindeki parsellerde tesis edilmesi ve işletilmesi planlanan Çebi Enerji Santrali Projesini kapsamaktadır. ÇEBİ Enerji Santrali; termik santral, kömür depolama alanı ve geçici kül depolama alanından oluşmaktadır. 5

26 Proje alanı; Tekirdağ F19-C3 pafta nolu 1/ lik topografik haritada bulunmaktadır. Proje yerini, yakın yerleşim birimlerini gösterir 1/ ölçekli topografik harita ekte verilmektedir (Bkz.Ek-3). Faaliyet alanı; Tekirdağ İli ne kuş uçuşu yaklaşık 36 km mesafede, Marmara Ereğlisi İlçesi ne ise kuş uçuşu yaklaşık 9,5 km mesafede yer almaktadır. Sahanın bulunduğu bölge içerisinde santral alanı güney istikametinde ve Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş ye ait Çelikhane-Haddehane Tesisleri ile Yardımcı Binaları, Kantar Binası, Ambar Binası ve Şalt Sahası yer almaktadır. ÇEBİ Enerji Santralinin kurulacağı sahanın yaklaşık 50 m batısından Edirne-Marmara Ereğlisi karayolu geçmektedir. Saha Tekirdağ-Marmara Ereğlisi karayolu ile Tekirdağ İstanbul karayolu arasındaki yoğun sanayi siteleri içerisinde kalmaktadır. Söz konusu projenin 1/ ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı üzerine işlenmiş hali, ilgili pafta, plan notları ve plan hükümleri Ek-4 olarak sunulmuştur. Proje sahasına ait 1/ ölçekli Arazi Kullanım Haritası Ek-5 de verilmiştir. Termik Santral, Kömür depolama alanı ve geçici kül depolama sahasının da içerisinde bulunduğu Çebi Elektrik Üretim A.Ş. Mevcut Tesisleri; tapuda; nolu parselde kayıtlı durumdadır. Söz konusu saha; Marmara Ereğlisi Belediyesi Fen İşleri Dairesince sanayi alanı olarak tanımlanmıştır. (Bkz. Ek-7) Güneybatı istikametinde ve kuş uçuşu yaklaşık 850 m mesafede Tekstil Fabrikası, 750 m mesafede Mermer Fabrikası, güneydoğu istikametinde ve kuş uçuşu yaklaşık 1,4 km mesafede Uni-Mar Marmara Enerji Santrali, 1,6 km mesafede OPET Marmara Dolum Tesisleri, yaklaşık 2 km mesafede Marmara Depoculuk Hizmetleri, yaklaşık 2,5 km mesafede Marmara Ereğlisi Kombine Doğalgaz Çevrim Santrali, 3 km mesafede Botaş-Marmara Ereğlisi LNG Terminali yer almaktadır. Sahanın güneybatı istikametinde kuş uçuşu yaklaşık 7 km mesafede ise Martaş Limanı yer almaktadır. Proje alanı yakın çevresindeki sanayi tesisleri aşağıdaki resimlerde görülmektedir. 6

27 Şekil 3 Batı İstikametindeki Sanayi Tesisleri Şekil 4 Güneydoğu istikametindeki sanayi tesisleri Kaptan Demir Çelik Trakya bölgesinde bulunan çelikhane, haddehane, oksijen fabrikası ile uluslararası standartlarda üretim yapmaktadır ton/yıl kütük kapasiteli çelikhanesi ve toplam ton/yıl inşaat demir kapasiteli 3 haddehanesi ile dünya pazarları için uluslararsı 7

28 sertifikalı demir çelik üretmektedir. Marmara Ereğlisi'nde 2002 yılında kurulan bölgenin tek çelikhanesi KDÇ; yılda 1.4 milyon ton kütük demir üretmektedir. KDÇ Çelikhanesi Martaş liman tesislerine 7 km, anayola 5 km mesafededir yılında üretime başlayan Haddehane ise mevcut çelikhanenin kapalı sahası içerisinde paralel üretimi sağlayacak şekilde yer alan modern haddehanedir. Çelikhanede üretilen kütükler doğalgaz kullanımlı tav fırınına sıcak olarak yüklenmekte, üretimin her safhasında tam otomasyon uygulanarak yılda ton üretim gerçekleşmektedir. ÇEBİ Doğal Gaz Enerji Santrali 2004 yılında 2425 m2 kapalı alan üzerine kurulan santral 64 MW kurulu güçlük doğal gaz kombine çevrim santrali hem ÇEBİ Grubunun elektrik ihtiyacına karşılık vermekte, hem de serbest tüketiciler ve toptan satıcılar ile tüm piyasa katılımcısı firmalara yılda kwh kesintisiz kaliteli ve ekonomik elektrik enerjisi üretmektedir. Uni-Mar Marmara Enerji Santrali Uni-Mar Enerji Yatırımları A.Ş., Birleşik Krallık tan International Power, Belçika dan Unit, Japonya dan Marubeni firmasının iştirakleri ile Türkiye de elektrik enerjisi üretimi amacıyla kurulmuştur. 480 MW/saat kurulu güce sahip Doğalgaz Kombine Çevrim Enerji Santrali olan Uni-Mar Marmara Enerji santrali 1999 yılında üretime geçmiştir. Uni-Mar Marmara Enerji Santrali nin operasyonel ve bakım işlerini International Power ın Türkiye deki iştiraki olan National Power Enerji A.Ş. tarafından yapılmaktadır. Marmara Ereğlisi Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali m 2 kapalı, m 2 açık alana kurulu santral Haziran 1999'da devreye alınmış olup Türkiye'nin ilk özel sektör Yap İşlet Devret Santrali olma özelliğini taşımaktadır. 478 MW gücündeki Marmara Ereğlisi Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı projesi, Trakya Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. tarafından, Yap İşlet Devret modeliyle gerçekleştirilmiştir. Santralın %90 hissesi Ashmore Energy Inc. e ait olmakla beraber, E.on ve GAMA da hissedarlar arasındadır tarihinde ticari işletmeye alınan tesisin EÜAŞ ile 20 yıllık bir Enerji Satış anlaşması vardır. Opet Marmara Dolum Tesisleri Tesisin deniz bağlantısı (iskele) olup, toplam akaryakıt depolama kapasitesi m 3 tür. Bu kapasitenin m 3 ü yurtiçi ürün ikmalinde kullanılmaktadır. Kapasitenin kalan kısmı ise uluslararası petrol ticaretinde kullanılmaktadır. Marmara Depoculuk Hizmetleri 2011 yılının ikinci yarısında depolama hizmetine başlayan %90 hissesine Petrol Ofisi nin sahip olduğu Marmara Depoculuk Hizmetleri A.Ş. nin m3'lük tank kapasiteli benzin ve motorin türleri depolama tesisidir. Botaş-Marmara Ereğlisi LNG Terminali Türkiye de kış sezonunda artan doğal gaz talebini karşılamak amacıyla yılları arasında S.N. Technigaz ve STFA konsorsiyomu tarafından inşa edilmiştir. Terminal 8

29 66 hektarlık bir alan üzerine kurulmuştur yılından beri çalışmakta olan Botaş-Marmara Ereğlisi LNG Terminalin dört ana fonksiyonu vardır: LNG'nin gemilerden boşaltımı ve depolanması, depolanan LNG'nin gazlaştırılması ve İletim Şebekesine gönderilmesi, Depolanan LNG'nin Kara Tankerlerine yüklenmesi, Depolanan LNG nin LNG Gemilerine yüklenmesi. Her biri m³ olan 3 adet LNG depolama tankı, ila m³ kapasiteli gemilerin yanaşabileceği 300 m uzunluğunda bir iskelesi vardır. Türkiye LNGyi Cezayir ve Nijerya dan özel tasarlanmış gemi tankerler ile getirtip Marmara Ereğlisi LNG Terminalinde depolamaktadır. Söz konusu tesisin kuş uçuşu 2 km doğusunda sahil şeridi boyunca Botaş Terminali nden başlayarak 1,5 km kuzey yönü boyunca tatil siteleri bulunmaktadır. Tatil sitelerinin kuzeyinde proje alanının kuşu uçuşu 2,5 km kuzey doğu yönünde Sultanköy Beldesi bulunmaktadır. II.2. Proje ünitelerinin kentsel ve kırsal yerleşim yerlerine mesafelerinin ayrı ayrı verilmesi ve harita üzerinde gösterimi, (topografik haritada gösterimi) Proje yerini, yakın yerleşim birimlerini gösterir 1/ ölçekli topografik harita ekte verilmektedir (Bkz.Ek-3). Faaliyet alanı; Tekirdağ İli ne kuş uçuşu yaklaşık 36 km mesafede, Marmara Ereğlisi İlçesi ne ise kuş uçuşu yaklaşık 9,5 km mesafede yer almaktadır. Söz konusu tesisin kuş uçuşu 2 km doğusunda sahil şeridi boyunca Botaş Terminali nden başlayarak 1,5 km kuzey yönü boyunca tatil siteleri bulunmaktadır. Tatil sitelerinin kuzeyinde proje alanının kuşu uçuşu 2,5 km kuzey doğu yönünde Sultanköy Beldesi bulunmaktadır. II.3. Projenin belirtilen alanda yapılmasının gerekçeleri belirtilerek, proje ünitelerinin kurulacağı alana ilişkin arazi kullanım ve mülkiyet durumunun (m 2 ya da hektar) dağılımının verilmesi, ÇEBİ Enerji Santral Sahası; termik santral, kömür depolama alanı ve geçici kül depolama alanlarından oluşmaktadır. ÇEBİ Enerji Santralinin konuşlandırılacağı alan; Mülkiyeti Kaptan Demir Çelik A.Ş. ye ait mevcut tesislerin (Çelikhane, haddehane, doğalgaz çevrim santrali) bulunduğu saha sınırları içerisinde kalmaktadır. Kaptan Demir Çelik A.Ş., Çebi Enerji Elektrik A.Ş nin iştiraki olup aralarında kira sözleşmesi yapılmıştır. Mevcut durumda, bu sahanın kuzeyinde doğalgaz çevrim santrali, sahayı güneybatı-kuzeydoğu yönünde kesen Çelikhane Haddehane Tesisleri, sahanın kuzeydoğusunda şalt sahası bulunmaktadır. Söz konusu proje kapsamında; bu sahanın kuzeybatısına proje konusu santral binası, batısına kömür depolama tesisi, güneydoğusuna ise geçici kül depolama alanı yapılması planlanmaktadır. Termik Santral, Kömür depolama alanı ve geçici kül depolama alanının da içerisinde bulunduğu mevcut saha; tapuda m 2 lik alanda, nolu parselde ve 520-IVc, 510- IIa, 510-Ib nolu paftalarda kayıtlı durumdadır. Sahanın Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş. tarafından kullanılması için Kaptan Demir Çelik A.Ş. ile Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş. arasında 30 yıl süreli kira sözleşmesi yapılmıştır. Termik Santral Sahasının bulunduğu bölgeye ilişkin Kira Sözleşmesi ile Tapu Fotokopisi ekte verilmektedir (Bkz. Ek-8). Projenin belirtilen alanda yapılmasının temel sebebi alanın Marmara Ereğlisi Sanayi Sitelerinde bulunmasıdır. Mevcut durumda birçok sanayi tesisinin bulunduğu bölge Çevre Düzeni Planında Enerji Üretim ve Depolama Alanları olarak gösterilmektedir. 9

30 Kaptan Demir Çelik ile ortak kullanım kaynakları ve alanları yaratılacaktır. İçme suyu, kullanma suyu ve proses için gerekli olan su ise; proje sahasının bitişiğinde aynı parsel sınırları dahilinde olan mevcutta bulunan Kaptan Demir Çelik A.Ş. tesisine ait halihazır kullanımdaki kuyulardan tedarik edilecektir. Bu kuyularla ilgili yer altı suyu kullanma belgeleri bulunmakla (Ek-9) birlikte; bahse konu kuyular; Ergene Havzası dışında kalmaktadır. Proje kapsamında termik santralde bulunacak kondenser hava soğutmalı olacağından soğutma suyu kullanımı söz konusu değildir. Demineralize su Kaptan Demir Çelik te bulunan mevcut demineralize su ünitesinden sağlanacaktır. Yapımı planlanan santralde ana yakıt olarak yurt dışından tedarik edilecek ithal kömür kullanılacaktır. İthal kömürün ve projenin ağır/hacimli makinelerin (kazan, türbin vb.) proje sahasına kuş uçuşu yaklaşık 7 km mesafede yer alan DWT (Deat Weight Ton) kapasiteli mevcut Martaş Limanı ndan sahaya getirilmesi planlanmaktadır. Liman; dökme yük, karışık yük elleçlemesini yapabilecek ekipmanlara sahiptir. Martaş Limanının kullanımına ilişkin Milli Emlak Genel Müdürlüğü Yazısı ve ÇED Olumlu Belgeleri ekte verilmektedir (Bkz.Ek-10). Hammaddeye daimi ihtiyaç duyan bu tür santraller için, hammadde temininde kullanılacak yöntem önem teşkil etmektedir. Limana yakın santral alanı bu sebeple tercih edilmektedir. Proje sahası arazi sınıfına dair detaylı bilgi Bölüm V.1.15 de verilmiştir. Arazi kullanım haritası ise Ek-5 olarak sunulmuştur. II.4. Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (Termik Santral ve Kül Depolama alanı, Alçıpan tesisi, Dolgu (Ramble) alanı vb.) (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik alt yapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin yerleşim planı, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat adetleri ve yükseklikleri, temsili resmi, kıyı-kenar çizgisinin ve batimetrik bilgilerin Vaziyet Planı na işlenmesi ve koordinat noktalarının, SKHKKY Ek-4 dikkate alınarak yaklaşık olarak olması gereken baca yüksekliği, baca gazı hızının hesabının yapılması gösterilmesi ÇEBİ Enerji Santral Sahası; termik santral, kömür depolama alanı ve geçici kül depolama alanlarından oluşmaktadır. Santral alanı ,86 m 2, Kömür Depolama Alanı ,49 m 2 ve Geçici Kül Depolama Alanı 14154,17 m 2 dir. Toplam ÇED Alanı ise ,33 m 2 dir. Kapalı Binalar Tablo 2 Enerji Santralı Projesi Kapsamında Kurulacak Ünitelerin Kapalı Alanları Ünite Adet Boyut Kazanlar 2 75 x 50 x 75 m.(y) (her biri) Buhar Turbin ve Generatör Binası 1 50 x 150 x 40 m.(y) DeSOx (FGD) Binaları 2 40 x 40 x 20 m.(y) (her biri) DeNOx Tesisleri Binaları 2 40 x 40 x 20 m.(y) (her biri) Amonyak Tesisleri Binası 1 20 x 40 x 15 m.(y) Depo ve Atölye Binası 1 40 x 70 x 15 m.(y) İdari Bina 1 30 x 70 x 12 m.(y) Yangın Söndürme Kumanda ve Pompa Binası 1 20 x 20 x 10 m.(y) 10

31 Güvenlik Binası 1 10 x 10 x 4 m.(y) Açık Alanlar; Tablo 3 Enerji Santralı Projesi Kapsamında Kurulacak Ünitelerin Açık Alanları Ünite Boyut Kömür Stok Sahası 250 x 250 m. Kömür Hazırlama ve Transfer Tesisleri 75 x 75 m. Şalt Sahası 150 x 150 m. Kül Depolama Sahası ,17 m 2 Kireç Depo Sahası 50 x 50 m Proje kapsamında Alçıpan tesisi, Dolgu (Ramble) alanı bulunmamaktadır. İnşaat aşamasında çalışacak personelin ihtiyaçlarını (barınma, WC, soyunma odası, duş vb.) karşılamak amacı ile ÇED Alanı sınırları içerisinde1 adet merkezi prefabrik şantiye kurulacaktır. Yemek ihtiyaçları ise mevcut ÇEBİ Enerji Elektrik Üretim A.Ş. (Kaptan Demir Çelik A.Ş.) Mevcut Sosyal Tesislerinden karşılanacaktır. Proje kapsamında liman projesi olmadığı bu hizmet hali hazırda işleyen Martaş Limanından alınacağından başlık konusu kıyı-kenar çizgisi ve batimetrik bilgiler irdelenmemiştir. Baca; Baca yüksekliği: 150 m. İki kazanın egzoz gaz kanalları ayrı ayrı olarak ortak bir betonarme baca içerisinden tahliye edilecektir. Bölüm III: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı ve finans kaynakları ÇEBİ Enerji Elektrik Üretim A.Ş. tarafından kurulması planlanan ÇEBİ Enerji Santrali nin toplam yatırım tutarı TL olarak tahmin edilmektedir. Gerekli finansmanın yatırım dönemi kredi faizleri ve işletme sermayesi dâhil olmak üzere TL lik (% 20) bölümü öz kaynaklardan, TL lik (% 80) bölümü ise kredi kaynaklarından karşılanacaktır. Yatırımda kullanılacak kredi toplam 7 ila 12 yıl vadeli olacaktır. Santralın üretime geçme süresi işin başlangıç tarihinden 36 ay olarak öngörülmüştür. Kurulum aşamasındaki giderlerin %25 i ilk yıl, %50 si 2. yıl, %25 i 3. yıl içerisinde gerçekleşeceği beklenmektedir. III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması ve zamanlama tablosu Söz konusu projenin inşaat aşamasının 3 sene sürmesi beklenmektedir. 11

32 İnşaat işlerini takiben işletme aşaması proje ömrü boyunca 49 sene sürecektir. ÇED Aşaması ve Onayı Kati Proje Çalışmaları ve Resmi Kurum Onayları Arazi Hazırlığı İnşaat ve Montaj Dönemi Deneme Süreci ve İşletmeye Geçiş Şekil 5 İş akım şeması Projeye ait iş termin planı tablosu ekte verilmektedir (Bkz. Ek-11). III.3. Proje fayda-maliyet analizi Türkiye hemen hemen her çeşit enerji kaynağına sahiptir. Ancak hidrolik ve kömür dışındaki bu kaynaklar ülkenin ihtiyacını karşılayacak seviyede değildir. Kömür ve hidrolik enerji yerli üretimde önemli pay teşkil etmektedir. Kömür, doğalgaz ve petrol ise enerji tüketiminin önemli bileşenidir. Türkiye de artan GSMH ve nüfusa paralel olarak enerji tüketimi de artmaktadır. Bu konuda yapılmış olan istatistiki bir analizde elektrik tüketimi ile kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) arasında yüksek korelasyon sağlayan ilişki tespit edilmiştir. Şekil 6 Milli Gelir ve Elektrik Tüketimi Arasındaki İlişki Halen 9000 $ seviyelerinde olan kişi başına düşen GSYİH ya karşılık 2700 kwh/kişi mertebesinde elektrik tüketimi gerçekleşmektedir. Aşağıdaki şekilde yer alan matematiksel 12

33 ilişkiye göre kişi başına düşen GSYİH $ seviyelerine ulaştığında kişi başına tüketimimizin 5000 kwh e aşması beklenmektedir. Şekil 7 Kişi Başına Düşen GSYİH ve Mukayeseli Elektrik Tüketimi Dünya da etkili olan finansal kriz 2009 yılında Türkiye de sonuçlarını ciddi bir şekilde göstermiştir. Gerçi 2009 yılında global ekonomik kriz nedeniyle enerjinin tüm çeşitlerinde tüketimde azalma görülmüş olmasına rağmen, 2010 ile 2011 ve gelecek diğer yıllarda enerji tüketimimiz %5 i aşacak oranda artmıştır yılında Türkiye nin birincil enerji tüketiminin 105 mtpe ulaşmıştır. Elektrik enerjisi talebindeki artışın daha yüksek seviyelerde olacağı tahmin edilmektedir yılının Ağustos ayında elektrikte peak talep MW a ulaşmıştır. Tesiste üretilecek elektrik enerjisi, Türkiye nin artan elektrik ihtiyacının karşılanmasında önemli bir rol oynayacaktır. Proje ile sağlanacak sürekli, güvenilir ve kaliteli elektrik, yabancı yatırımları Türkiye ye çekerek, ülkenin endüstriyel açıdan gelişmesine katkıda bulunacak; özel sektörde yeni iş alanları yaratılarak kişi başına düşen gelirin artmasında rol oynayacaktır. Ayrıca, yatırımın yapılacağı yörede ciddi istihdam ve gelişme sağlanacağından, proje sahasının bulunduğu yörenin yerel yönetimlerine kaynak girdisi sağlanmış olunacaktır. Proje kapsamında gerek inşaat ve gerekse işletme aşamalarında çalışacak mühendis, teknisyen ve makine operatörleri gibi teknik personel ve vasıfsız işçilerin mümkün olduğunca bölgeden temin edilmesi sağlanılacak ve bu sayede bölgede bir istihdam imkânı sağlanmış olacaktır. III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, Tesis edilecek termik santralinde, proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, yatırımcı firma veya diğer firmalar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri bulunmamaktadır. 13

34 III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri bulunmamaktadır. III.6. Kamulaştırma ve/veya yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, Söz konusu proje kapsamında kamulaştırma ve yeniden yerleşim söz konusu değildir. ÇEBİ Enerji Santral Sahası; termik santral, kömür depolama alanı ve geçici kül depolama alanlarından oluşmaktadır. ÇEBİ Enerji Santralinin konuşlandırılacağı alan; Mülkiyeti Kaptan Demir Çelik A.Ş ye ait mevcut tesislerin (Çelikhane, haddehane, doğalgaz çevrim santrali) bulunduğu saha sınırları içerisinde kalmaktadır. Termik Santral, Kömür depolama alanı ve geçici kül depolama alanının da içerisinde bulunduğu mevcut saha; tapuda m 2 lik alanda, nolu parselde ve 520-IVc, 510- IIa, 510-Ib nolu paftalarda kayıtlı durumdadır. Sahanın Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş. tarafından kullanılması için Kaptan Demir Çelik A.Ş. ile Çebi Enerji Elektrik Üretim A.Ş. arasında 30 yıl süreli kira sözleşmesi yapılmıştır. Termik Santral Sahasının bulunduğu bölgeye ilişkin Kira Sözleşmesi ile Tapu Fotokopisi ekte verilmektedir (Bkz. Ek-8). Proje sahası orman alanı içerisinde kalmamaktadır. Bu sebeple, orman alanları için 6831 sayılı Orman Kanunu nu 17. maddesi gereğince Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü nden orman alanları ile ilgili gerekli izinlerin alınmasına gerek duyulmayacaktır. Proje kapsamında orman arazisi dışında kalan alanların kamulaştırılmasına gerek duyulduğu takdirde, kamulaştırma işlemleri; 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile bu kanunda çeşitli değişiklik yapan ve tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 sayılı Kamulaştırma Kanunu na göre gerçekleştirilecektir. Kamulaştırmaya ihtiyaç doğduğu takdirde bu işlemler, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun 15/c (Değişik: 5496 SK. 5. md) maddesi gereğinde; kamulaştırma işlemleri EPDK tarafından yürütülecek, bu konuda verilecek olan kamulaştırma kararı kamu yararı kararı yerine geçecektir. Kamulaştırma işlemleri sırasında her türlü zarar ziyan yatırımcı firma tarafından karşılanacaktır. III.7 Diğer hususlar Bu bölümde incelenecek başka bir husus bulunmamaktadır. (*) Bu bölümde proje için seçilen yerin çevresel özellikleri verilirken etki alanı dikkate alınmalıdır. Bu bölümde sıralanan hususlar itibarı ile açıklanırken, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından, araştırma kurumlarından, üniversitelerden veya benzeri diğer kurumlardan temin edilen bilgilerin hangi kurumdan ve kaynaktan alındığı raporun notlar bölümünde belirtilir veya ilgili harita, doküman vb. belgeye işlenir. Proje sahibince kendi araştırmalarına dayalı bilgiler verilmek istenirse, bunlardan kamu kurum ve kuruluşların yetkileri altında olanlar için ilgili kurum ve kuruluşlardan bu bilgilerin doğruluğunu belirten birer belge alınarak rapora eklenir. 14

35 Bölüm IV: Proje Kapsamında Etkilenecek Alanın Belirlenmesi ve Bu Alan İçindeki Mevcut Çevresel Özelliklerin Açıklanması (*) IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) Enerji üretimi yapılırken yakıt olarak kömür kullanılacağından en geniş çevresel etkinin baca gazı emisyonları olması beklenmektedir. Bu nedenle proje etki alanı belirlenirken tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin Ek-2 (Tesislerin Hava Kirlenmesine Katkı Değerlerinin Hesaplanması ve Hava Kalitesi Ölçümü) listesi b)(hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanacağı ve Hava Kalitesinin Ölçüleceği Alanın Belirlenmesi) bendinde yer alan; 1) Tesis Etki Alanı: Emisyonların merkezinden itibaren bu yönetmelikte Ek-4 de verilen esaslara göre tespit edilmiş baca yüksekliklerinin 50 (elli) katı yarıçapa sahip alan, tesis etki alanıdır. Zeminden itibaren emisyonların effektif yüksekliği ( h+h) 30 m. den daha az olan tesislerde, tesis etki alanı, bir kenar uzunluğu 2 km. olan kare şeklindeki alandır. Baca dışı emisyon kaynaklarının (alan kaynak) yüzey dağılımı 0,04 km 2 den büyükse, tesis etki alanı, alan kaynak karenin ortasında olmak üzere bir kenar uzunluğu 2 km. olan kare şeklindeki alandır. Emisyon kaynaklarının yüzeydeki dağılımının tespitinde tesisin etki alanı esas alınır. 2) İnceleme Alanı: Tesis etki alanı içinde kenar uzunlukları 1 km. olan kare şeklindeki alanlardır. Kirlenme hakkında kararın verilemediği özel durumlarda inceleme alanının kenar uzunlukları 0,5 km. olarak alınır. İfadelerinden yararlanılarak ve baca yüksekliği 150 m olarak belirlendiğinden etki alanı çapı m olarak belirlenmiştir. Etki alanını gösterir harita Ek-12 de verilmiştir. 15

36 IV.2. Etki Alanı İçerisindeki fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler (Faaliyetin gerçekleştirileceği yerin- genel iklim özellikleri, sıcaklık dağılımı, yağış dağılımı, nem dağılımı, buharlaşma durumu,sayılı günler dağılımı (sisli, kar yağışlı, karla örtülü günler, en yüksek kar örtüsü kalınlığı vs), rüzgar dağılımı, rüzgar hızı dağılımı, fırtınalı günler, kuvvetli rüzgarlı günler-bu başlık altında yer alan bilgilerin aylık-mevsimlik-yıllık dağılımları içermesi, meteorolojik veri setinin son yılları kapsayacak şekilde uzun yılları ait olması) 1) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Genel İklim Özellikleri Genel iklim özellikleri Akdeniz iklimi ve Karasal iklimin bir birleşimidir. Marmara Denizi çevresinde görülen bu iklime Marmara iklimi de denir. Bir tür geçiş iklimi olan bu iklimde yazlar kurak ve sıcak, bahar ve kış ayları yağışlı geçer. Yağışlar kış aylarında kar şeklinde görülür. 1 Marmara kıyılarında Akdeniz iklimi hüküm sürer. Yazlar sıcak ve kurak geçer. Yağışlar kış ve ilkbaharda olur. İç kısımlardaysa, kara iklimi hâkimdir ve kışlar kıyılara nazaran soğuk geçer. Senelik yağış ortalaması 590 mm dir. Bazı yerlerde 725 mm ye yükselir. Senede 30 gün 0 C altında ve 15 gün +30 C nin üstünde olur. Senede ortalama 5 defa kar yağar ve 10 güne yakın karla örtülü kalır. Sıcaklık -13,5 C ile +37,6 C arasında seyreder. 2 Faaliyetin gerçekleştirileceği Marmara Ereğlisi İlçesinde; Trakya ya özgü bir iklim hüküm sürmektedir. Kıyılarda yumuşak, iç kesimlerde ise Karasal iklim özellikleri görülür. Yazları sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı geçer. Yıllık sıcaklık ortalaması 13,5 C o dir. Yaz mevsiminde sıcaklık ortalaması 22 C o civarındadır. Kış mevsimi Trakya daki bir çok yerden daha ılık geçer. Kar yağışlı gün sayısı fazla değildir. Yıllık yağış ortalaması 580 mm. civarındadır. 3 Meteorolojik ve iklimsel özellikler bölümü, Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden alınan, Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarından yararlanılarak oluşturulmuş olup, Onaylı Meteorolojik Veriler ekte verilmiştir. (Bkz.Ek-13). Basınç Dağılımı Tekirdağ istasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre bölgede ortalama hpa dır. Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Ortalama Basınç (hpa) 1019,7 1017,9 1016,7 1013, , ,9 1015,8 1018,4 1018,8 1019,2 1016,0 Maksimum Basınç (hpa) 1042,4 1039,9 1040,5 1032,9 1025,8 1024,4 1021,6 1022,2 1028, ,9 1041,1 1042,

37 Minimum Basınç (hpa) 987,3 991,1 988,8 993,1 998,5 996,5 999,8 1000,9 997,4 998,8 991,4 987,9 987,3 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: Ortalama Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Şekil Yılları Arası Basınç Dağılımları Grafiği 2) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Sıcaklık Dağılımı yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 14,0 C dir. En yüksek sıcaklık 40,2 C ile 2007 yılının Haziran ayında, en düşük sıcaklık -11,7 C ile 1972 yılının Ocak ayında ölçülmüştür. Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK Ortalama Sıcaklık ( C) Maksimum Sıcaklık C) Minimum Sıcaklık ( C) 4,9 5,1 7,4 11,9 16,7 21,4 23,8 23,6 19,9 15,3 10,5 7 14,0 21,5 24,7 28, ,2 38,4 37,5 34,5 35, ,4 40,2-11,7-11,5-10,4-1,2 3,5 8,6 10,9 12 3,7-1,8-5,3-9,3-11,7 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: 27 17

38 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık ÇEBİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş Ortalama Sıcaklık ( C) Maksimum Sıcaklık ( C) Minimum Sıcaklık ( C) Şekil Yılları Arası Sıcaklık Dağılımları Grafiği 3) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Yağış Dağılımı Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama toplam yağış miktarı 48,07 mm dir. Günlük en çok yağış miktarı 140,1 mm ile Ekim ayında ölçülmüştür. Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Yağış Değerleri AYLAR Toplam Yağış Ortalaması (mm) 60,3 54,5 55,2 41,9 38,4 37,1 24,3 14,6 37,8 65,2 73,7 73,8 48,07 Günlük Maksimum Yağış (mm) 75 40, ,6 43,7 68,6 62,1 60,1 104,4 140,1 72,1 67,9 140,1 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: Toplam Yağış Ortalaması (mm) Günlük Maksimum Yağış (mm) 20 0 Şekil Yılları Arası Yağış Dağılımları Grafiği 18

39 4) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Nem Dağılımı yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama bağıl nem % 77,9 dir. Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Bağıl Nem Değerleri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK Ortalama Nem %) 83,1 80,8 80,5 78,5 76,8 73,5 70,6 71, ,3 82,3 82,7 77,9 Minimum Nem %) , İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: Ortalama Nem (%) Minimum Nem (%) Şekil Yılları Arası Bağıl Nem Dağılımı Grafiği 5) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Buharlaşma Durumu yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre Yıllık Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması 94,58 mm dir. Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması 12,6 mm ile Temmuz ayında görülmüştür. Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Durumu Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK Ortalama Açık Yüzey 60,1 112, ,6 168, ,58 buharlaşması (mm) Maksimum Açık Yüzey buharlaşması (mm) 9, ,4 12,6 11,2 8,1 6,9 4,7 2,1 8,36 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: 27 19

40 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık ÇEBİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Şekil Yılları Arası Buharlaşma Grafiği 6) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Sayılı Günler Dağılımı yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yağışın 0.1 mm, ve büyük olduğu günler sayısı yıllık ortalaması 8,08, kar yağışlı günler sayısı yıllık 12.5, kar örtülü günler 7.2, sisli günler sayısı yıllık 6.9, dolulu günler sayısı yıllık 0.3 ve kırağılı günler sayısı yıllık 17.8 olarak ölçülmüştür. Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler AYLAR Kar Yağışlı Günler Sayısı 3,9 3,8 1,9 0,1 0 0,5 2,3 12,5 Kar Örtülü Günler Sayısı 2,5 2,5 0,6 1,6 7,2 Sisli günler Sayısı Ortalaması 1,3 1,2 1 0,4 0,1 0,1 0,5 1,3 1 6,9 Dolulu Günler Sayısı Ortalaması ,1 0 0, ,1 0 0,3 Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması 4,6 4,2 3 0,3 0,1 1,8 3,8 17,8 Orajlı Günler Sayısı Ortalaması 0,9 0,9 0,8 1,6 3,8 5,4 3,2 2,5 2 2,2 1,7 1,3 26,3 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: 27 20

41 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLI K ÇEBİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş Kar Yağışlı Günler Sayısı Kar Örtülü Günler Sayısı Sisli Günler Sayısı Ortalaması Dolulu Günler Sayısı Ortalaması Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması Orajlı Günler Sayısı Ortalaması 0 Şekil Yılları Arası Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Dağılımı En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre toplam yıllık en yüksek kar örtüsü kalınlığı 44 cm. ile Şubat ayında ölçülmüştür. Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Aylar En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: 27 En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) Şekil Yılları Arası Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı Grafiği 7) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Rüzgar Dağılımı Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü 21

42 yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre rüzgarın esme sayıları toplamı aşağıda tabloda verilmektedir. Tablo Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Esme Sayıları Toplamı I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK TOPLAM N Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ENE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı E Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ESE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı S Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı W Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre 1. Derece hakim rüzgar yönü (WNW) Batı-BatıKuzey, 2. Derece hakim rüzgar yönü (NW) KuzeyBatı, 3. Derece hakim rüzgar yönü (NNE) Kuzey-KuzeyDoğu, 4. Derece hakim rüzgar yönü ise (NNW) Kuzey-KuzeyBatıdır. Aşağıda esme sayılarına göre yıllık rüzgar diyagramı verilmiştir. Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı N NNW NNE NW NE WNW ENE W 0 E WSW ESE SW SSW S SSE SE Şekil Yılları Arası Esme Sayılarına Göre Rüzgar Diyagramı 22

43 Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre esme sayıları mevsimlik olarak hesaplanmış ve aşağıda tabloda verilmiştir. Tablo Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR N Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ENE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı E Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ESE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı S Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı W Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: 27 KIŞ Mevsimi Rüzgar Diyagramı İLKBAHAR Mevsimi Rüzgar Diyagramı WNW W NW N NNW NNE NE ENE E WNW W NW N NNW NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE 23

44 YAZ Mevsimi Rüzgar Diyagramı SONBAHAR Mevsimi Rüzgar Diyagramı WNW W NW NNW N NNE NE ENE E WNW W NW N NNW NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE Şekil Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı Ocak Ayı Rüzgar Diyagramı Şubat Ayı Rüzgar Diyagramı WNW W NW NNW 6000 N NNE NE ENE E WNW W NW NNW 5000 N NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE 24

45 Mart Ayı Rüzgar Diyagramı Nisan Ayı Rüzgar Diyagramı WNW W NW NNW 6000 N NNE NE ENE E NNW NW WNW W 5000 N NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SSE SE SW SSW S SSE SE Mayıs Ayı Rüzgar Diyagramı Haziran Ayı Rüzgar Diyagramı NNW NW WNW W 5000 N NNE NE ENE E WNW W NW NNW 6000 N NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE 25

46 Temmuz Ayı Rüzgar Diyagramı Ağustos Ayı Rüzgar Diyagramı WNW W NW NNW 5000 N NNE NE ENE E WN W W NW NN W 6000 N NN E NE EN E E WSW ESE WS W ESE SW SSW S SSE SE SW SS W S SSE SE Eylül Ayı Rüzgar Diyagramı Ekim Ayı Rüzgar Diyagramı NNW NW WNW W 5000 N NNE NE ENE E NNW NW WNW W 5000 N NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE 26

47 Kasım Ayı Rüzgar Diyagramı Aralık Ayı Rüzgar Diyagramı WNW W NW NNW 5000 N NNE NE ENE E WNW W NW NNW 6000 N NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE Şekil Yılları Arası Aylık Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı 8) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Rüzgar Hızı Dağılımı, yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre rüzgarın esme hızları aşağıda tabloda verilmektedir. Tablo Yılları Arası Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızları I II II I IV V VI VI I VI II IX X XI XI I Ortalama Rüzgar Hızı N Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,8 2,9 2,6 2 1,9 2,1 2,4 2,4 2,5 2,6 2,5 2,7 2,5 NNE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,7 3 2,9 2,3 2,3 2,6 3,2 3,4 3,2 3,3 2,7 2,9 2,9 NE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,9 2,9 3 2,5 2,7 2,9 3,8 4,1 3,8 3,7 3,1 3 3,2 ENE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,4 2,5 2,4 2,2 2,2 2,4 3,1 3,4 3,2 3 2,4 2,7 2,7 E Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,2 2,3 2,4 2 2,2 2,4 2, ,6 2,4 2,5 2,5 ESE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,1 2 2,2 1,9 2,1 2,3 2,7 2,8 2,6 2,3 2 2,3 2,3 SE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,3 2,2 2,3 2 2,1 2,4 2,6 2,7 2,5 2,3 2,2 2,6 2,4 SSE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,1 3 2,6 2,4 2,4 2,8 2,9 2,8 2,8 2,8 2,9 3,3 2,8 S Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,8 3,7 3,3 3 2, ,9 3 3,3 3,8 4,2 3,3 SSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3 3,2 2,8 2,8 2,4 2,2 2,3 2,1 2,2 2,5 2,8 3,1 2,6 SW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,6 2,6 3 2,9 2,4 2,2 2,2 2,2 2,3 2,5 2,4 2,6 2,5 WSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı m/sn) 1,7 1,7 1,9 1,8 1,7 1,6 1,7 1,7 1,7 1,8 1,6 1,7 1,7 W Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,7 1,6 1,7 1,6 1,6 1,6 1,8 1,8 1,7 1,8 1,7 1,7 1,7 WNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı /sn) 1,9 1,8 1,7 1,6 1,6 1,7 1,8 1,9 1,8 1,9 1,8 2 1,8 NW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,9 1,8 1,6 1,5 1,4 1,6 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,9 1,7 NNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı m/sn) 2,3 2,4 2,1 1,6 1,5 1,7 1,9 2 1,9 2 2,1 2,4 2,0 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: 27 27

48 Aşağıda esme hızlarına göre uzun yıllar ortalaması rüzgar diyagramı verilmiştir. Bu doğrultuda esme hızları en yüksek olan yönler (S, NE, NNE,) Güney, KuzeyDoğu, Kuzey- KuzeyDoğu, ve (SSE) Güney-GüneyDoğu yönleridir. Yıllık Ortalama Rüzgar Hızı WNW W NW NNW 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 N NNE NE ENE E WSW ESE SW SE SSW S SSE Şekil 18 Uzun yıllar esme hızlarına göre rüzgar hızları diyagramı Esme Hızlarına Göre Ocak Ayı Rüzgar Diyagramı Esme Hızlarına Göre Şubat Ayı Rüzgar Diyagramı NNW 4 N NNE NNW 4 N NNE NW 3 NE NW 3 NE WNW 2 1 ENE WNW 2 1 ENE W 0 E W 0 E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE 28

49 Esme Hızlarına Göre Mart Ayı Rüzgar Diyagramı Esme Hızlarına Göre Nisan Ayı Rüzgar Diyagramı NNW NW WNW 4 N NNE NE ENE NNW NW WNW 3 N NNE 2 1 NE ENE W 0 E W 0 E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SSE SE SW SSW S SSE SE Esme Hızlarına Göre Mayıs Ayı Rüzgar Diyagramı Esme Hızlarına Göre Haziran Ayı Rüzgar Diyagramı NNW NW WNW W 3 N NNE NE ENE E NNW NW WNW W 3 N NNE 2,5 2 1,5 1 0,5 0 NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SSE SE SW SSW S SSE SE 29

50 Esme Hızlarına Göre Temmuz Ayı Rüzgar Diyagramı Esme Hızlarına Göre Ağustos Ayı Rüzgar Diyagramı NNW 4 N NNE NNW 5 N NNE WNW NW 3 2 NE ENE WNW NW NE ENE 1 1 W 0 E W 0 E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE Esme Hızlarına Göre Eylül Ayı Rüzgar Diyagramı Esme Hızlarına Göre Ekim Ayı Rüzgar Diyagramı NW NNW 4 N NNE 3 NE NNW NW 4 N NNE 3 NE WNW 2 1 ENE WNW 2 1 ENE W 0 E W 0 E WSW ESE WSW ESE SW SE SW SE SSW S SSE SSW S SSE 30

51 Esme Hızlarına Göre Kasım Ayı Rüzgar Diyagramı Esme Hızlarına Göre Aralık Ayı Rüzgar Diyagramı NW NNW 4 N NNE 3 NE NNW NW 6 N NNE 4 NE WNW W ENE E WNW W 2 0 ENE E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SSE SE SW SSW S SSE SE Şekil 19 Yönlere Göre Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Diyagramı Ortalama Rüzgar Hızı Yılları Arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama rüzgar hızı 2,5 m/sn dir. Tablo Yılları Arası Aylık Ortalama Rüzgar Hızları AYLAR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn) 2,2 2,5 2,6 2,1 2,3 2,7 3,6 3,5 2,7 2,2 1,8 1,9 2,5 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: 27 YILLIK ORT. Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Şekil 20 Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Grafiği 31

52 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Toplam ÇEBİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. En Hızlı Esen Rüzgar Yönü Ve Hızı Tablo 15 Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü En Hızlı Esen Rüzgarın AYLAR YILLIK Yönü WSW W NE WSW NNW ENE NNE SSE WNW SSE SSW WSW NE Hızı 29,1 32,2 43,1 28,6 27,3 22,4 22,7 29,6 24,0 27,1 24,2 32,2 43,1 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: Şekil 21 Maximum Rüzgar Hızı Grafiği 9) Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler, yılları arası Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre ortalama yıllık toplam fırtınalı günler sayısı 12.3, kuvvetli rüzgarlı günler sayısı 104,6 dir. Tablo Yılları Arası Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları AYLAR Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması 1,1 1,8 2,2 0,8 0,6 0,7 0,8 1 0,6 0,6 0,9 1,2 12,3 7,3 8,4 8, ,7 13,7 14,2 8,8 7 5,3 6,4 104,6 İstasyon Adı: Tekirdağ, Denizden Yüksekliği:4 m, Enlem: 40, Boylam: 27 32

53 Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması Şekil 22 Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları Grafiği 10) Enerji Santrali Yapılacak Alanda, Santraldan Kaynaklanacak Emisyonlar Hakkında Bilgi Verilmesi, Sınır Değerleri Aşan Emisyonlar İçin Bir Emisyon Dağılım Modellemesi Yapılması Santralden kaynaklı emisyonlar hakkında Bölüm V.2.6 da detaylı bilgi verilmiştir. Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliğinde belirtilen sınır değerleri aşan parametre olmayacaktır. Arıtım tesisleri sayesinde sınır değerlere indirilecek parametrelerin emisyon dağılım modellemesi Ek-14 de verilmiş olup, modelleme ile ilgili bilgilere de Bölüm V.2.6 dan ulaşılabilir. 11) Kül Miktarı ve Depolama Alanı ve Kül Depolanması Hakkında Bilgi Bölüm V.2.9 ve V.2.10 da detaylı olarak anlatılmıştır. 12) Soğutma Suyu Hakkında Detaylı Bilgi Verilmesi Söz konusu proje kapsamında soğutma suyu kullanımı söz konusu olmayacaktır. Soğutma işleminin gerçekleştiği kondenser hava soğutmalı stilde tasarlanacaktır. Bölüm IV.2.5 de soğutma suyu kullanılmayacağı belirtilmiştir. Bölüm V.2.2 de hava soğutmalı sisteme ilişkin bilgiler verilmiştir. 13) Santral Verimine Göre Atmosfere Ne Kadarlık Atık Isı Bırakılacağı, Bırakılacak Bu Atık Isının Çevresel Etkileri ve Etki Mesafesinin Ne Olacağının İrdelenmesi Bölüm V.2.25 de santral verimi ve verim doğrultusunda atmosfere ne kadar atık ısı bırakacağı husus irdelenmiş olup, çevresel etkileri ve etki mesafesi üzerinde durulmuştur. 33

54 IV.2.2. Bölgesel özellikler ve proje alanının jeolojisi {jeolojik yapının fiziko-kimyasal özellikleri, tektonik hareketler, mineral kaynaklar, heyelan, benzersiz oluşumlar, çığ, sel, kaya düşmesi başlıkları altında incelenmesi, proje sahasının 1/ ölçekli genel jeoloji haritası ve inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/1000 ve/veya 1/5000'lik) jeolojik harita ve lejantı, stratigrafik kolon kesiti, jeoteknik etüt raporu (proje yerinin detaylı jeoloji-jeoteknik etütleri), depremsellik ve doğal afet potansiyeli, faaliyet alanını da içine alan büyük ölçekli diri fay haritası, fay hatlarının faaliyet alanına uzaklıkları ve etkileri, yamaçlardaki kırık ve çatlaklar ile kayma yapacak alanların olup olmadığı, heyelan ve taşkın riski, 1/ ölçekli jeoloji harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun olarak hazırlanması jeolojik bilgilerin formata uygun olarak detaylandırılması}, Bölgesel Jeoloji Tekirdağ ili jeolojik olarak Trakya bölgesini doğudan batıya kat eden Ergene Nehri nin hem kuzeyinde hem de güneyindeki birimleri kapsamaktadır. Genel olarak ilin kuzeydoğusunda Paleozoik yaşlı metamorfitler, güneybatısında ise Üst Kretase yaşlı Yeniköy karışığı yüzeylemektedir. Bu temel kayalar üzerine Orta Eosen den günümüze kadar benzer özellikler sunan çökel kayalar yüzeylemektedir. 4 Paleozoyik yaşlı birimler daha çok ilin kuzeyinde yer alıp, Istranca masifinin doğu kısmını oluştururlar. Permiyen-Triyas yaş aralığında oluşmuş bu birimler Saray ilçesi kuzeydoğusunda yüzeyler. En yaşlı birim Tekedere Formasyonu olup, birim biyotitli şist, granatlı şist, kalk şist mercekleri, kuvars şist, amfibolit, biyotitli gnays, alkali granit ile bu kayaları kesen aplit ve pegmatitlerden oluşur. Bu birimin üzerine ise gnaysik karakterde Kızılağaç metagraniti gelmektedir. Permiyen yaşlı olan birimi yer yer kuvars ve aplit daykları kesmektedir. Kızılağaç metagraniti üzerine ise uyumsuz olarak Şermet kuvarsiti yüzeyler. Birim kuvars, az mika ve feldspattan oluşur. Mesozoyik yaşlı birimler ise ilin kuzeydoğu ve güneybatısında yüzeyler. Bunlardan Yeniköy karışığı Üst Kretase yaşlı olup Şarköy civarında yüzeyler. Birbirleriyle tektonik ilişkili olan serpantinit, metadolerit, metaçört, serizit-aktinolit-klorit şist, glokofan lavsonit şist ve diyorit bloklarından oluşan Yeniköy karışığı üzerine, Üst Kretase yaşlı pelajik kireçtaşlarından oluşan Lört formasyonu gelir. Birimin üst kesimleri ise glokonili ve kuvars kumlu kireçtaşı şeklindedir. İlin kuzeydoğusunda ise Triyas yaşlı Mahya şist takımı yüzeylemekte olup birim granatlı şist, killi şist, kalk şist, grafitli şist, mika şist ten oluşmuştur. Senozoyik yaşlı birimler ilin kuzeydoğu ve güneybatısında yüzeyler. İlin kuzeydoğusunda Saray ilçesi civarında Orta-Üst Eosen yaşlı çakıltaşı ve kumtaşı ile başlayan birim üste doğru gastropot kavkılı kireçtaşına dönüşmekte olan İslambeyli formasyonu görülmektedir. İlin güneybatısında Şarköy dolaylarında yüzeyleyen en yaşlı birim yine Orta-Üst Eosen yaşlı kumlu ve çakıllı kireçtaşı ile başlayan Soğucak formasyonu genellikle nümmülitli kireçtaşından oluşmuştur. Bu birimin üzerine uyumsuz olarak Gaziköy formasyonu gelmekte olup genellikle şeylli, yer yer çok ince taneli kumtaşı ve tüf içermektedir. Üst Eosen yaşlı kumtaşı, kiltaşı ardalanmasıyla bunlar arasındaki çakıltaşlarını içeren Korudağ formasyonuna geçiş yapar. Korudağ ile Işıklar Dağı arasında Keşan formasyonu yüzeylemekte olup, kumtaşı ve kiltaşından oluşan ve yer yer volkanik kaya çakıltaşı içermektedir. Tekirdağ - Keşan

55 arasında yüzeyleyen kiltaşı ve kumtaşından oluşan Yenimuhacir formasyonuna dereceli geçiş yapmaktadır. Malkara-Marmara Ereğlisi arasında yüzeyleyen Orta Oligosen yaşlı Danişmen formasyonu kumtaşı, miltaşı, çakıltaşı ve linyitli ara düzeylerinden oluşan, gnays, granit, şist, serpantin, kireçtaşı, kuvars, radyolarit ve volkanik gereçlerden oluşan çakıltaşı, kumtaşı ve kiltaşı içermektedir. Enez-Tekirdağ arasında yer yer yüzeyleyen Hisarlıdağ Volkanitleri, riyodasitik tüfler, andezit, andezitik tüf, kırmızımsı ve yeşilimsi tüflerle başlayıp riyolitik tüf, riyodasit, andezit, bazalt, bazaltik aglomera ve ignimbritlerle devam etmektedir. Neojen çökelleri, Trakya'nın yarısından fazlasını kaplayan Ergene grubu adı altında toplanmıştır. Alttan üste doğru çakıltaşı, miltaşı, kumtaşı, kiltaşı ve kireçtaşından oluşan Çanakkale grubu Orta-Geç Miyosen yaşlı olup altındaki ve üstündeki birimlerle uyumsuzdur. Genellikle Ergene nehri kuzeyinde yüzeyleyen Üst Miyosen- Pliyosen yaşlı ve çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşından oluşan çoğunlukla tutturulmamış veya çok gevşek tutturulmuş olan Trakya formasyonuna geçiş yapar. Çakıllar genellikle kuvars, kuvarsit ve gnays kökenlidir. Bazik lav ve aglomeralardan oluşan Bazalt birimi Miyosen yaşlıdır. Genellikle akarsu yamaçlarındaki düzlükleri oluşturan akarsu sekisi çakıltaşı ve kumtaşından oluşmakta olup çok az tutturulmuştur. Deniz kıyılarında ve yakınlarında yüzeyleyen denizel seki çakıltaşı ve kumtaşından ibaret olup çoğunlukla iyi tutturulmuştur. Çakıltaşı, kum, kil, mil ve çamur karışımından ibaret olan alüvyon geniş vadi tabanlarında yüzeylemektedir. Faaliyet Alanı Jeolojisi Proje alanı MTA Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan 1/ ölçekli jeoloji haritasına göre Danişmen Formasyonu ve Çakıl Üyesi üzerinde bulunmaktadır. (Şekil 23) Proje sahasının 1/ ölçekli Genel Jeoloji Haritası Ek-15 de verilmiştir. Danişmen Formasyonu Kuzey Trakya da koyu sarımsı turuncu, sarımsı gri, gri, kahvemsi gri mikalı kumtaşı ve onlarla ardalanmalı gri, masif kiltaşı-silttaşı, nadiren çakıltaşı ve linyit damarlarından oluşur. Çakıltaşları çoğu kanal dolgusudur. Çakıltaşları ve kumtaşları mercek şeklinde olup, kiltaşı-silttaşı içinde kamalanmaktadır. Kumtaşları orta tabakalı olup, m. ye kadar kalınlık verebilir. Kaba kum boyutunda ve bitki/yaprak izlidirler. Beyaz-kırmızılı alacalı killer ise laminalıdır. Formasyon yer yer konjeryalı ince seviyeler, gastropod, balık, bitki fosilleri içerir. 5 Kömür ocaklarında ise omurgalı fosilleri olağandır. Mikalı kumtaşları büyük ölçekli teknemsi ve tablamsı çapraz katmanlıdır. Kiltaşı; Yeşil, koyu yeşil, nefti renkli, sıkı-çok sıkı tutturulmuş, eklem sistemi gelişmemiş, ince tabakalı, genellikle 8-10 ile kuzey, kuzeydoğu ve kuzeybatı eğimlidir. Yer yer kömür bantları içermekte olan kiltaşı, üste doğru düşey ve yanal dereceli olarak silttaşına geçmektedir. Oldukça kalın olan (100 m.) üzerinde cm. toprak örtüsü gelmiştir. Sıkı tutturulmuş, sert eklemsiz ve kırılgan olmayan birim yol yarması, temel kazısı ve benzeri bir nedenle herhangi bir şekilde yüzeylendiğinde, yağış 5 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

56 sularını bünyesine alarak şişmekte, fiziki şartlardan çok çabuk etkilenmekte, çatlaklar oluşmakta, rengi açılmakta ve kırılgan kaya haline dönüşmektedir. Silttaşı; Gri, koyu gri, boz renkli, ince tabakalı, sıkı-çok sıkı tutturulmuş olup, eklem ve çatlak sistemi gelişmemiştir. Çoğunlukla silttaşından oluşan birim, yer yer çok ince taneli kiltaşı ile temsil edilmektedir. Altta dereceli olarak kiltaşına, üstte dereceli olarak Ergene Formasyonuna geçmektedir. Çoğunlukla ince olan (1-5 m.) birim en fazla 30 m. kalınlığa ulaşmaktadır. Birim üzerinde cm. toprak örtüsü gelişmiştir. Silttaşının eğimi de kiltaşında olduğu gibidir. Silttaşıda herhangi bir şekilde yüzeylediğinde kiltaşı gibi fiziki şartlardan etkilenerek kolaylıkla aşınmakta, eklemler, çatlaklar oluşmakta ve ufalanmaktadır. Çakıl Üyesi; Genel olarak sarımsı gri, kahverenkli, muhtelif tane boyutunda kuvarsit, granit, gnays, kristalin şist, çört, bazalt, serpantin çakıllı, iyi yuvarlanmış, sert-sıkı tutturulmuş çakıltaşından ve kısmen kumtaşından oluşur. Ferhadanlı Tüf Üyesi; Beyaz, kirli beyaz, açık gri renkte, tüf ve aglomeralardan oluşmuştur. Danişmen Formasyonu içinde m. kalınlıktadır. Oligosen yaşlı tüm tüfler Ferhadanlı Tüf Üyesi olarak adlanmıştır. Karansilli Kireçtaşı Üyesi; Kirli beyaz renkli, masif ve kalın katmanlı, bol kabuk parçaları içeren sert kireçtaşından oluşur. Danişmen Formasyonunun killi kumtaşlarıyla dereceli geçişlidir. Proje kapsamında yapılacak yapılar için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı nın (Afet İşleri Genel Müdürlüğü) tarih ve sayılı Genelgesi ve gün ve sayılı makam oluru doğrultusunda hazırlatılacak imar planına esas jeolojik/jeoteknik etüt raporlarının tarih ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname doğrultusunda Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne onaylatılacaktır. 36

57 Şekil 23 Proje Alanını Gösteren Jeoloji Haritası Depremsellik ve Doğal Afet Potansiyeli Tekirdağ İli, Karlıova dan başlayan Erzincan, Koyunluhisar, Niksar, Erbaa, Ladik, Tosya, Çerkeş, Gerede, Bolu, Akyazı, Sakarya, Marmara Denizi ni, takiben Saroz Körfezi ne ulaşan yaklaşık 1200 km boyunda m. genişliğinde pek çok sayıda faydan oluşan Kuzey Anadolu Fay (KAF) zonu yakınında yer almaktadır. (15-25 km.) Geçmişte çok sayıda büyük depremlere neden olan Kuzey Anadolu Fay zonu gelecekte de pek çok depreme neden olacaktır. Tekirdağ İl sınırları içerisinde depreme neden olabilecek faylar, Saroz-Gaziköy fayı ile Marmara Denizi nde bulunan çukurlukların kenarlarında yer alan fay parçalarıdır. 6 Saroz-Gaziköy fayı yaklaşık 50 km boyunda sağ yönlü, doğrultu atımlı fay olup, Kavak, Yeniköy, Gölcük, Yayaköy, Güzelköy ve Gaziköy yerleşim yerlerinden geçmektedir. Tarihi devirlerde pek çok depreme neden olan fay son olarak tarihinde 7.3 büyüklüğünde (magnitüd) depreme neden olmuş, 216 can kaybı, 5540 binada hasar meydana gelmiştir. Alüvyon gibi tutturulmamış veya gevşek tutturulmuş birimlerin kalınlığı (20m veya daha kalın) litolojik yapısı, yeraltı suyunun yüzeye yakınlığı gibi özellikler gösteren zayıf zeminler büyük depremlerde şiddet artırıcı rol oynarlar. 6 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

58 Tekirdağ İli yerleşim alanı II. derece deprem kuşağında yer almakla beraber, İl içerisindeki Barbaros, Ballı, Şarköy ve Mürefte yerleşim alanları I.derece deprem kuşağında bulunmaktadır yılından bu yana yapılan araştırmalar içerisinde bölge dahilinde meydana gelen deprem olaylarında önemli boyutlarda hasar görülmemesi yanı sıra, Şarköy yerleşim alanında can kaybı olmayan, bazı konutların yıkımı ile sonuçlanan depremler gözlenmiştir. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına (1996) göre proje alanı II. derece deprem kuşağı içinde yer almaktadır. Proje kapsamında tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik te bulunan hususlara titizlikle uyulacaktır. Tekirdağ İli deprem haritası Şekil 24 de, MTA Genel Müdürlüğü tarafından 1992 yılında hazırlanan proje alanı ve çevresi diri fay haritası Şekil 25 de verilmiştir. Proje yeri Şekil 24 Tekirdağ İli Deprem Haritası 38

59 Proje alanı Şekil 25 Proje Alanı ve Çevresi Dirifay Haritası Projenin üzerinde olduğu Danişmen Formasyonu kil taşları örtülü olduğu zaman sert kaya özelliği göstermektedir. Ancak bu birim yüzeylendiğinde yüzey suları (yağmur vb.) ve fiziki koşullarda, suyu da bünyesine alarak hacmi genişlemektedir. Aynı zamanda suyu geçirmediğinden kayma yüzeyi oluşturmakta ve üzerinde yer alan silt taşları ile Ergene Formasyonunda heyelanlara sebep olmaktadır. Kiltaşları bünyesine su alarak çabucak şişmekte, birimde eklem ve çatlaklar oluşarak rengi, fiziki özellikleri değişmekte ve heyelana katılmaktadır. Bu durum özellikle yamaç eğimi ile tabakalanmanın aynı yönde olduğu yörelerde izlenmektedir. Yamaç eğimi ile tabakalanma eğiliminin aynı yönde olduğu ve yamaç eğiminin de %20 dolayında olduğu kesimlerde eski ve yeni heyelanlar ile potansiyel heyelan sahaları vardır. Ayrıca yamaç eğimi ile tabakalanma eğimi ters yönde (yamaç eğimi %35 ve daha fazla) olduğunda küçük çaplı heyelanlar oluşmaktadır. Ancak aşağıdaki şekilden de görüldüğü üzere faaliyet alanının bulunduğu yerde heyelan riski gözükmemektedir. 39

60 Proje alanı Şekil 26 Proje alanı ve çevresi heyelan haritası Tekirdağ ilinde yağan yağmur ve eriyen kar sularının büyük bir bölümü toprak tarafından emildikten sonra, toprak doyum noktası üzerine taşan sular yüzeysel toplanmalara dönerek zamana bağlı olarak yok olmaktadır. Bölge içerisinde şiddetli yağışların az olması yanı sıra, Şarköy, Malkara İlçeleri ile kent merkezinin bazı bölgelerinde şiddetli yağışlar sonucunda sel görünümlü su baskınları görülmektedir. Tekirdağ kent merkezinin yerleşimi, kuzey yükseltiden güney sahil alçaltısına doğru bir eğim içerisinde yer alması sonucunda, bahar ve yaz ayları başında yağan şiddetli yağışlarda şehir içi su yükseltilerinin hissedilir düzeyde oluşumu zaman zaman görülmektedir. 7 Proje kapsamında tarih ve sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hususlarına titizlikle uyulacaktır. IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikler (Yeraltı su seviyeleri, halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu lokasyonlarının yer ve kotları ile geçilen litolojik özellikleri gösterilerek, jeomekanik özellikleri ile birlikte kütlesel geçirgenlik değerleri, emniyetli çekim değerleri, suyun fiziksel ve kimyasal özellikleri; yeraltı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri) (Detaylı Hidrojeolojik Etüt ve YAS korumasına yönelik tedbirler) Tekirdağ İli sınırları içerisinde yer altı suyu işletmesinde elverişli kesim, Çorlu- Muratlı-Hayrabolu ilçeleri güzergahı boyunca NW-SE uzanımlı yaklaşık 30 km enindeki bir 7 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

61 zon içerisindeki Ergene formasyonudur. Bu alan dışında kalan kuzey ve güneydeki sahalarda yer altı suyu zengin olmayıp düşük debili kuyulardan temin edilmektedir. Su kaynakları potansiyeli açısından değerlendirildiğinde yerüstü suyu 713 hm³/yıl, yeraltı suyu 170m³/yıl, toplam su potansiyeli 883 hm³/yıl ve yeraltı suyu fiili tahsis miktarı 167,80 hm³/yıldır Yer altı suyu bakımından zengin olduğunu belirten Ergene formasyonu gevşek tutturulmuş kumlarda oluşturmakta olup, yer altı beslenmesi yağışlardan süzülme ile ve Yıldız Dağlarından yüzey yanal akışlardandır. Formasyon ahilerinde yeraltı suyu boşalımı izlenmektedir. Bazı derelerde küçük kaynaklar şeklinde izlenen boşalımlar göz ardı edilebilecek durumdadır. 8 Yerleşim birimlerinde, sanayi ve endüstri sulama amacıyla suni olarak açılan çok sayıda kuyu mevcuttur. Son yıllarda özellikle sanayileşmenin bölgedeki gelişim etkisi ile artan su ihtiyacının karşılanması için kontrolsüz olarak kuyu açılımları gözlenmektedir. Ancak bu durumun önlenmesi için DSİ Bölge Müdürlüğü kuyu açılımlarını kısıtlama yoluna gitmiştir li yıllarda 10-30m olan yer altı suyu tablası seviyesi günümüzde m seviyesine inmiştir. Bölge genelinde yer altı suları, içme, kullanma ve tarım sulama amacı ile yararlanılmakta olup, su kalitesi açısından WILCOX değerlendirmesine göre çok iyi, iyi, Fransız Sertlik derecesine göre toplam sertlik aralığındadır. IV.2.4.Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan, akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, tesisin en yakın yüzeysel su kaynağına, içme suyu havzasına, toplu içmesuyu temini amacıyla kullanılan yeraltı sularının alındığı kuyu, pınar ve infiltrasyon galerine olan mesafelerinin ve projenin bunlar üzerindeki olası etkilerinin belirtilmesi, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri), Akarsular Tekirdağ il sınırları içerisinde yer alan akarsular, içme ve kullanma suyu açısından olumsuz bir yapıya sahiptir. Bunun en önemli nedeni yörede bulunan sanayi kuruluşlarından atık su deşarjları sonucu akarsuların doğal yapısının bozulmasıdır. Bunlara ek olarak, akarsu havzalarında bulunan yerleşim birimlerinin evsel nitelikli atık sularının da hiçbir arıtma işlemine tabi tutulmaksızın, doğrudan bu akarsulara verilmesi ikinci bir etkendir. Bu nedenlerle yöre içerisinde yer alan akarsuların, gerek tarım açısından kullanılması, gerekse toplumun rekreasyonel amaçlı olarak akarsu çevresinden istifade edebilmesi mümkün olamamaktadır. Tablo 17 Tekirdağ İli Başlıca Akarsuları Akarsu Adı Toplam Uzunluğu (km) İl Sınırları İçindeki Uzunluğu (km) Toplam Uzunluğu Oranı (%) Debisi (m3/sn) Ergene Nehri ,6 32,8 28,73 İl Sınırları İçinde Başlangıç ve Bitiş Noktası Çanakpınartepe- Saray-Kartaltepe- Kolu Olduğu Akarsu Ergene Nehri 8 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

62 Çorlu Deresi 86,2 71,9 83,4 2,65 Hayrabolu Deresi Beşiktepe Deresi 96,3 96, ,88 38,2 32,7 85,6 1,5 Muzalı Deresi 40,7 6,0 14,74 1,25 Muraltı Demiraltı Mevki- Çerkezköy Ergene nehri Yılanlı-Malkara- Ergene Nehri Güveşli-İnecik- K.Karakarlı- Hayranbolu Demircili- Malkara- Karasatı-Keşan Ergene Nehri Ergene Nehri Ergene Nehri Meriç Nehri Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, 2011 Göller, Göletler ve Rezervuarlar Tekirdağ İli topografik yapısı içerisinde tabii göllerden yoksun bir konumdadır. Bölge arazisinin düz ve engebeli olması, mevcut akarsu ve yağmur sularının dere yatakları ile direkt olarak akışa geçmeleri nedeni ile doğal arazi üzerinde su birikiminin oluşması ancak gölet ve baraj yapımıyla mümkün olmaktadır. Bu nedenle bölge genelinde içme ve kullanma suyu temin etmek amacıyla baraj ve gölet yapımının önemi büyük ölçüde artmaktadır. İhmal edilmiş bulunan baraj ve göletler genel olarak tarım arazisini sulama amacıyla yapılmış olup, yer yer çevre köy gruplarının da içme suyu ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik amaçları da taşımaktadır. İçme suyu ihtiyacını karşılayan baraj ve göletler yeraltı su seviyesinin düşük olduğu batı bölge içerisinde bulunan bazı köyleri kapsamaktadır. Tablo 18 Tekirdağ İli Sulama Göletleri Göletin Adı Yüksekliği (m) Brüt Su Hacmindeki Brüt Hacmi (m3) (Yüzey Alanı) Hayrabolu-Dambaslar 6, Hayrabolu-Büyükkarakali 11, Hayrabolu- Susuzmüsellim 11, Hayrabolu-Merkez 14, Çorlu-Merkez 8, Hayrabolu-Soylu 10, Malkara-Doluköy 11, Hayrabolu-Örey 13, Malkara-Karacagür 7, Merkez-Kaşıkçı 9, Malkara-Yenidibek 20, Hayrabolu- Çerkezmüsellim 14, Tekirdağ-Merkez- Karacakılavuz 18, Hayrabolu-Karakavak 15, Muratlı-Çerkezmüselim 14, Malkara-Yaylagöle 14, Hayrabolu-Parmaksız 16, Tekirdağ-Merkez- Osmanlı-Çitmedere 13, Malkara-Müstecep- Deliller 20,

63 Muratlı-Kırkkepenekli 13, Muratlı-Hanoğlu 13, Tekirdağ-Merkez-Yazır- Naip 23, Tekirdağ-Merkez-Nusratlı 15, Hayrabolu-Karababa 13, Hayrabolu-Hedeyli 16, Hayrabolu-Övenler 13, Malkara-Küçükhıdır 13, Malkara-Ortaca 13, Malkara-Sırtbey 15, Malkara-Çınaraltı 12, Hayrabolu-Karayahşi 11, Bölge arazisinin sulanması amacıyla yapılan baraj ve göletlerin sulama kanalları klasik ve kanalet tip olarak yapımları ile 1996 yılı itibariyla toplam 565,4 km uzunluğundadır. Bu kanalların 155 km lik bölümü ayaklı kanalet tipinde inşaa edilmiştir. İl genelinde mevcut bulunan baraj ve göletlerde balık üretiminin yapılması da büyük ölçüde hızlandırılmış durumdadır. Yaklaşık 48 adet gölette aynalı sazan balık üretimi önemli ölçüde geliştirilmiş durumdadır. Balık üretimine yönelik çalışmalar, mevcut durum itibarıyla çevre avlanmasına dönük olarak faaliyet göstermekle beraber, iç Pazar ekonomisine de gelir sağlamaktadır. Tekirdağ ilinde, DSİ 113. Şube Müdürlüğü nün faaliyet alanında, işletmeye açılan bir adet baraj bulunmaktadır. Homojen toprak dolgu olan söz konusu Karaidemir Barajı nın yüksekliği 29,80 m, depolama hacmi m³, göl alanı ha ve sulama sahası net ha dır. Tablo 19 İşletmeye Açılan Gölet ve Regülatör Sulaması Yeri Tipi Yükseklik (m) Çorlu-Ulaş Sulama Sahası (hanet) Hayrabolu- Bayramşah Muratlı-İnanlı Şarköy-Merkez Tekirdağ-Bıyıkali Homojen toprak dolgu Homojen toprak dolgu Homojen toprak dolgu Homojen toprak dolgu Homojen toprak dolgu Depolama Hacmi (m3) 10, ,00 10, , , , Saray-Güneykaya Regülatörü Regülatör Hayrabolu-Temrezli Zonlu Toprak Dolgu 17, M.Ereğlisi- Türkmenli Toprak Dolgu 24, Malkara-Balabancık Homojen toprak dolgu Trakya Alt Bölgesi nde Köy Hizmetleri ve Devlet Su İşleri tarafından yapılmış çok sayıda sulama, taşkın koruma ve içme suyu amaçlı baraj ve gölet bulunmaktadır. DSİ XI. 43

64 Bölge verilerine göre, Tekirdağ ilinde, işletmede olan içme, sulama, taşkından koruma ve genel kullanma amaçlı inşa edilmiş 8 adet baraj ve gölet mevcuttur Tablo 20 Tekirdağ İlinde İşletmede Olan İçme Suyu Amaçlı Göletler Tesisin Adı İlçesi Dere Adı Depolama Hacmi (x10 8 m 3 ) Karaidemir Barajı Malkara Poğaça deresi 101,71 Ulaş Göleti Çorlu Aytepe Deresi 0,29 Türkmenlı Barajı Marmara Ereğlisi Kum Dere 15,29 Bıyıkali Göleti Merkez Değirmenler Deresi 3,59 Bayramşah Göleti Hayrabolu Sinekli Deresi 1,91 İnanlı Göleti Muratlı Ulaş-Aluz Dere vadisi 0,61 Temrezli Göleti Hayrabolu Suluca Deresi 1,04 Şarköy Göleti Şarköy Karadeğirmen Deresi 1,21 Yapımı Devam Eden Baraj ve Göletler Kaynak: DSİ 11. Bölge Müdürlüğü Tekirdağ ilinde halen yapımı devam eden birer adet baraj ve gölet bulunmaktadır. Şarköy de Kavak Çayı ndaki içme suyu amaçlı Çokal Barajı nın depolama hacmi 204 milyon m³, Malkara da Ezberli Dere deki Karacahalil Göleti nin depolama hacmi ise 0,74 milyon m³ tür 9. Planlanan Baraj ve Göletler Tekirdağ il sınırları içerisinde, yıllık toplam 105,14 milyon m³ depolama kapasiteli 4 adet baraj planlanmıştır. Ayrıca depolama kapasitesi 9,64 m³/yıl olan Ayvacık Göleti nin yapımı planlanmış durumdadır. Tablo 21 Tekirdağ İlinde Planlanan Baraj ve Göletler Tesisin Adı İlçesi Dere Adı Depolama hacmi (x10 8 m 3 ) Ayvacık Göleti Saray Mekan 9,64 Yoncalı Barajı Saray Makine Deresi 41,64 Dedecik Barajı Merkez Ana Dere 32,51 İnceik Barajı Merkez İnecik Deresi 9,40 Naipköy Barajı Merkez Işıklar Deresi 21,59 Toplam 114,78 Denizler 10 Kaynak: DSİ Tekirdağ ili, Karadeniz ile Akdeniz arasında bir iç deniz konumundaki Marmara Denizi nin kuzey kıyısında doğuda Sultanköy beldesi, batıda Şarköy ilçesi uç noktaları arasında, 135 km kıyı şeridine sahip konumu ile bir deniz kentidir. Bu nedenle Marmara Denizi nin bütün etkenleri ile iç içe bulunmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, Marmara Denizi nin İl üzerindeki her türlü olumlu ve olumsuz etkilerinin ifade edilmesi yerinde olacaktır. Tekirdağ ili iki ayrı denize kıyısı bulunan ve kıyı uzunluğu en fazla olan ender illerden biridir. Bu özelliğinin yanında İstanbul gibi bir metropol ile olan komşuluğu nedeni ile turizm potansiyeli yüksektir ve ekonomik girdi sağlama kapasitesi vardır. Bu nedenle 9 DSİ 11. Bölge Müdürlüğü 10 Tekirdağ İl Çevre Düzenli Planı, Plan Analitik Raporu, Temmuz

65 denizlerinin temiz tutulması çok önemlidir. Buna rağmen sahillerdeki plansız yapılaşmalar (ruhsatsız olarak izin verilen yapılaşmalar) İstanbul un sayfiye merkezi olarak kullanılmıştır. Plansız ve alt yapısız yapılaşmaya müsaade edilerek fiili durum oluşmasına göz yumulmuştur. Bu fiili durum sonrası oluşan yoğunluk belediye ihtiyacını doğurmuş ve sonunda fiili durum nedeni ile plan ve alt yapı yapamaz duruma gelen belediyeler oluşmuştur. İl genelinde Marmara Ereğlisi, Barbaros, Yenice, Yeniçiftlik Belediyelerinde atıksu arıtma tesisi, Şarköy Belediyesi nde ise derin deniz deşarjı kolektörü bulunmaktadır. Kumbağ beldesinde yapımı tamamlanmış olan atıksu arıtma tesisi ile Barbaros Belediyesi nde ikinci arıtma tesisi inşaatı devam etmektedir. Ayrıca tarih ve sayılı (2004/12) Çevre ve Orman Bakanlığı Genelgesi gereği İl de bulunan tüm belde ve belediyelere yönelik evsel atıksu arıtma tesislerinin yapılmasına yönelik gerekli çalışmalar başlatılmıştır. Ancak köylerde kurulan kanalizasyon şebekelerinde arıtma yapılmaması önemli bir kirlilik etmeni olmuştur. İl genelindeki nüfusun bütün evsel atıkları doğrudan deşarj veya dereler yolu ile yıllardır denize akıtılmış, ancak bu durumun önlenmesi çalışmaları son yıllarda yoğun çabalar ile hız kazanmıştır. Tekirdağ İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan mavi bayrak projesi kapsamında, Marmara Denizi kıyısında plaj özelliğinde 41 nokta seçilmiş ve bu noktalardan deniz suyu numuneleri alınarak analizleri yapılmaktadır. Sonuçlara bakıldığında, mavi bayrak dikilebilmesi açısından Şarköy İlçesi nde çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca bu projenin Marmara Denizi ne kıyısı olan diğer ilçeleri için de ilgili belediyeler nezdinde çalışmalar yürütülmektedir. Bu konuda halkın duyarsız olması ve kıyılarına sahip çıkmaması aşılması gereken en önemli sorun olarak görülmektedir. Deniz kirliliği, İl in kıyısı olan bazı yerleşim yerlerinde deniz canlılarının azalmasına yol açmaktadır. Bunun sonucunda deniz ürünleri işletmeleri kurulmamış, balıkçılık istenilen düzeyde gelişmemiştir. Marmara Denizi nin bir diğer kirlenme nedeni transit geçiş yapan ya da liman ticareti nedeni ile kıyılarda seyreden gemilerin kaçak olarak boşalttıkları sintine sularıdır. Bunların doğurduğu kimyasal kirlilik Marmara Denizi nin ekolojik dengesini bozmaktadır. Deniz Suyunun Kalitesi: Marmara Denizi nin en önemli özelliklerinden biri, m derinlikte kesin ve sürekli bir tuzluluk tabakasının (Haloklin) olmasıdır. Bunun sonucunda, Akdeniz kaynaklı tuzlu (%38,5) dip sularının üzerinde yer alan az tuzlu (%18-20) Karadeniz suları belirgin bir yoğunluk tabakalaşmasına yol açmaktadır. Üst tabakadaki en düşük sıcaklık (Şubat-Mart aylarında) 7ºC, en yüksek sıcaklık (Ağustos ayında) 26,1ºC civarındadır. Marmara Denizi nin üniform su sıcaklığı genelde 14,5 ºC dir. IV.2.5. Soğutma suyunun nerden temin edileceği faaliyet alanına uzaklığı, alınacak su miktarı, mevcutta bulunan su kullanımı ve alınacak suyun ve geri verilecek suyun kalitesi (sıcaklık, kimyasal vb. özellikleri), projenin gerçekleşmesiyle mevcutta bulunan su kullanımına olacak etkisi, Söz konusu tesis içerisinde, soğutma işlemi için hava ile soğutmalı sistem kullanılacaktır. Atık buharın yoğuşturulacağı konderser hava ile soğutmalı kondenser tipi, havalı kondenser olarak anılmaktadır. Tesis içerisinde, soğutma amacı ile su kullanımı söz konusu değildir. Su alımı veya geri verilişi gerçekleşmeyecektir. Proje kapsamında çalışacak personelin içme ve kullanma suyu mevcut Çebi Enerji Tesislerinin hali hazır kullanımında olan Kaptan Demir Çelik A.Ş ye ait yeraltı suyu kullanım 45

66 belgeleri olan kuyulardan karşılanacaktır. Bu kuyulardan pompa ile tesise su basılmaktadır. Söz konusu kuyular Ergene Havzası dışında kalmaktadır. IV.2.6. Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları, su yolu ulaşımı tesisleri, turizm, spor ve benzeri amaçlı su ve/veya kıyı kullanımları, diğer kullanımlar), Tekirdağ İl sınırları içerisinde yer alan akarsular, içme ve kullanma suyu açısından olumsuz bir yapıya sahiptir. Bunun ön önemli nedeni yörede bulunan sanayi kuruluşları atık su deşarjları sonucu akarsuların doğal yapısının bozulmasıdır. Bunlara ek olarak, akarsu havzalarında bulunan yerleşim birimlerinin evsel nitelikli atık sularının da hiçbir işleme tabi tutulmaksızın, direkt olarak bu akarsulara deşarj edilmesi ikinci bir etkendir. Bu nedenlerle yöre içerisinde yer alan akarsuların gerek tarım açısından kullanılması, gerekse toplumun rekreasyonel amaçlı olarak akarsu çevresinden istifade edebilmesi mümkün olmamaktadır. Tekirdağ Valiliği ve İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünce Ergene Havzasında bulunan Ergene nehri ve kollarına atıksu deşarj eden sanayi kuruluşlarının etkin şekilde denetimleri yapılmaktadır. Ancak Ergene Nehri debisinin yaklaşık 3-4 katı debide atıksu deşarjı yapılması sebebiyle mevcut mevzuatlar çerçevesinde yapılan etkin denetimler sonucunda kirlilik değerlerinde azalmalar olmasına rağmen IV. sınıf su kalitesinin üzerine çıkılamamıştır. Tablo 22 Tekirdağ İli Başlıca Akarsuları Akarsuyun Adı Toplam Uzunluğu (km) İl Sınırları İçindeki Uzunluğu (km) Toplam Uzunluğu Oranı (%) Debisi (m3/sn) İl Sınırları İçinde Başlangıç ve Bitiş Noktaları Kolu Olduğu Akarsu Özellikleri Ergene Nehri Çanakpınartepe-Saray- Kartaltepe-Muratlı Ergene Nehri - Çorlu Deresi Demiraltı Mevkii ÇerkezköyErgene Nehri Ergene Nehri - Hayrabolu Deresi Yılanlı-Malkara-Ergene Nehri Ergene Nehri - Beşiktepe Deresi Güveşli-İnecik-K.Karakarlı- Hayrabolu Ergene Nehri - Muzalı Deresi Demircili-Malkara-Karasatı- Keşan Meriç Nehri - Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, 2011 Tekirdağ İli topoğrafik yapısı içerisinde tabii göllerden yoksun bir konumdadır. Bölge arazisinin düz ve engebeli olması, mevcut akarsu ve yağmur sularının dere yatakları ile direkt olarak akışa geçmeleri nedeni ile doğal arazi üzerinde su birikiminin oluşması ancak gölet ve baraj yapımıyla mümkün olmaktadır. Bu itibarla bölge genelinde içme ve kullanma suyu temin etmek amacıyla baraj ve gölet yapımının önemi büyük ölçüde artmaktadır. İhmal edilmiş bulunan baraj ve göletler genel olarak tarım arazisini sulama amacıyla yapılmış olup, yer yer çevre köy gruplarının da içme suyu ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik amaçları da taşımaktadır. İçme suyu 46

67 ihtiyacını karşılayan baraj ve göletler yeraltı su seviyesinin düşük olduğu batı bölge içerisinde bulunan bazı köyleri kapsamaktadır. DSİ Genel Müdürlüğü nün verilerine göre Marmara Ereğlisi ilçesinde içme suyu ve sulama amaçlı kullanılan Türkmenli Göletinin su debisi 4,250 m 3 /sn, kaynak alanı 93,1 km 2, suladığı alan 345 ha dır. 11 Proje yerine yaklaşık kuş uçuşu 5,5 km mesafededir. IV.2.7. İç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları, Proje sahasının 1,1 km kuzeydoğusundan Kınıklı Deresi geçmektedir. 950 metre kuzeybatısında ise Kınık Deresi ne bağlanan bir dere bulunmaktadır. Kınıklı Deresi, sahanın yaklaşık 1,8 km doğusundan denize dökülmektedir. Sucul Fauna Fam: CYPRINIDAE Cyprinus carpio (Sazan Balığı): Doğal gölleri, göletleri, havuzları ve özellikle dibi çamurlu, etrafı bol vejetasyonlu yavaş akan derin suları tercih ederler. Sıcak seven bir form olmasından dolayı yüksek dağ göllerinde bulunmazlar. Oksijene toleransları çok yüksektir. Yumurta bırakma zamanı Nisan-Haziran ayları arasındadır. Her türlü gıdayı yiyebilmesi, çok çabuk büyümesi ve etinin de nispeten lezzetli olmasından dolayı yapay balık üretiminde önemli bir yer tutar. (IUCN kategorilerine göre VU grubundadır.) Alburnoides bipunctatus (noktalı inci balığı): Genellikle parlak, temiz ve hareketli sularda, taşlık ve çakıllık zeminlerde yaşarlar. Üreme zamanı Mayıs-Haziran arasıdır. Yumurtalar suların hareketli olduğu zonlardaki çakıllar üzerine bırakılır. Başlıca gıdasını küçük omurgasızlardan özellikle böcekler ve onların larvaları teşkil eder. Ülkemiz için ekonomik önemi olmasa da bazen akvaryumlarda süs balığı olarak kullanılabilir. IUCN e göre LC (düşük riskli) kategorisindedir. Chalcalburnus chalcoides (tatlısu kolyoz balığı): Bu balıklar genellikle akarsu ve göllerin parlak yüzeylerini tercih ederler. Çoğunlukla gruplar halinde gezer ve daima pelajik bir yaşam sürdürürler. Tatlı su formu olmakla birlikte zaman zaman acı sulara girdikleri de söylenir. Üreme periyodu Mayıs-Temmuz arasına rastlar. Yumurtalar hızlı akan akarsuların zeminindeki taşlar ve çakıllar üzerine bırakılır. Küçük boylu balıklardan oldukları için fazla ekonomik önemleri yoktur. Leuciscus cephalus orientalis (Tatlısu Kefali): Su yüzeyine yakın zonlarda ve büyük gruplar halinde yaşarlar. Temiz suları bulunan ve nispeten hızlı akan çayları tercih etseler de bazen göllere, hatta acısulara girebilirler. Omnivor olan bu tür, böcek, kurt, mollusk, balık yumurtası ve çeşitli su bitkileri ile beslenir. Üremeleri Nisan-Haziran arası olup, yumurtalarını odun ve taş parçaları üzerine bırakır. Besin olarak tüketilir, ekonomik önemi vardır. IUCN e göre LC (düşük riskli) kategorisindedir. Fam: COBITIDAE 11 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

68 Orthrias angorae (Çöpçü Balığı): Bu tür genellikle temiz ve serin olan akarsuların bilhassa yavaş akan çakıllı kumlu zeminlerinde yaşarsa da bazen göllerin fazla derin olmayan kıyı zonlarında da bulunur. Temiz suları tercih etmekle beraber kirliliğe çok dayanıklı olduğundan oksijenin eser halde bulunduğu ortamlarda bile uzun süre yaşayabilir. Yumurtlama periyodu Mayıs-Temmuz ayları arasındadır. Fam: PERCIDAE Perca fluviatilis (Tatlı su levreği): Genellikle yavaş akan nehirleri severse de bazen göllerde de bulunabilir. Çoğu zaman sazlık ve kamışlık zonlarda köprü altlarındaki büyük taşlar ve kayalar arasında rastlanırlar. Üreme zamanı Nisan-Haziran arasıdır. Eti lezzetli olsada ekonomik önemi büyük değildir. IUCN e göre LC (düşük riskli) kategorisindedir. Sucul Flora Fontinalis antipyretica (su yosunu): Genel olarak hızlı akan sert ve soğuk sularda ağaç gövdelerine veya kireçtaşlarına tutunarak yaşarlar. Lemna minor (su mercimeği): Göllerde, bataklıklarda ya da durgun ve yavaş akan sularda bulunur. Saggitaria saggitaria (su ok otu): Göl ve ırmak kıyılarında ve genellikle su içinde yaşarlar. Nasturtium officinale (su teresi): Temiz kaynak sularında, göllerde ve akarsularda yaşarlar. Gelişmelerini sığ kıyılardan derinlere doğru sürdürürler. Yukarıda sucul fauna ve floraya ait türler verilmiştir. Faunaya ait balık türleri, hemen hemen tüm iç sularımızda bulunabilen ve göl-durgun su ekosistemine adapte olabilecek formlardır. Proje nedeniyle, tespit edilen fauna elemanlarının nesillerinin tükenme tehlikesi söz konusu olmayacaktır. IV.2.8. Proje sahası ve civarının akıntı sirkülâsyonuna ilişkin akıntı hız ve yön ölçüm sonuçları ve grafiksel değerlendirmeler Proje sahası deniz kenarında bulunmamaktadır. En yakın kıyı güney yönünde 2,5 km uzaklıktadır. Denizden su çekişi veya deşarjı söz konusu değildir. Ayrıca Liman kullanımı hizmet alımı şeklinde olacaktır. Bu sebeple söz konusu başlık kapsamında başka bir çalışmaya gerek duyulmamıştır. IV.2.9. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.), Tekirdağ İli Tekirdağ da Vertisoller, Kahverengi Orman Toprakları, Kireçsiz Kahverengi Topraklar, Alüvyal Topraklar ve Hidromorfik Alüvyal Topraklar olmak üzere 5 büyük toprak grubu bulunur. İşlemeli tarıma uygun arazilerden I, II ve III. sınıf araziler, toplam olarak 48

69 hektar alanda yayılım göstererek, il yüzölçümünün %80,84 ünü kapsamaktadır. Bu oran Türkiye nin birçok havzasına veya iline oranla yüksek bir değerdir. Toplam yüzölçümü hektar olan ilin hektarında (%74) nadassız kuru tarım, sulu tarım, yetersiz sulu tarım, bağ ve bahçe tarımı yapılmaktadır. 12 Proje Alanı Proje yapılarının içerisinde bulunduğu alanın toprak özelliklerini gösterir 1/ ölçekli Arazi Kullanım Haritası Ek-5 de verilmiştir. 1/ ölçekli Arazi Kullanım Haritası na göre proje sahasının toprak yapısı ile diğer özellikleri aşağıda belirtilmiştir: Şekil Proje Alanını gösteren Arazi Kullanım Haritasından bir kesit U 1 N I U: Kireçsiz Kahverengi Toprakları 1: Derin (90+ cm), Eğim % 0-2 N: Kuru Tarım (nadassız) I: I. Sınıf Topraklar Kireçsiz Kahverengi Topraklar A (B) C profili topraklardır. Kahverengi veya açık kahverengi dağılabilir üst toprağa ve soluk kırmızımsı kahverengi B horizonuna sahiptir. (B) horizonu dahil solum sulandırılmış asitle muamelede köpürme göstermez. Genellikle yıkama mevcut olup üst toprak alt toprağa nazaran daha asidik bir karakter arzeder. Alt toprakta kalevilik hakimdir. Bazı ahvalde alt toprakta çok az olarak serbest karbonhidratlar görülebilir. Tabii vejetasyon ot ve ot-çalı karışığı olarak görülür. İklim, semiarit ve subhumit, yağış mm. Ana madde çakıllı, kumlu, killi, killi depozitlerle bilhassa tecezziye uğramış, kalkerli kumlu kil ve kumlu kil taşlarıdır. 12 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

70 I.Sınıf Topraklar Birinci sınıfa giren toprakların kullanımlarını kısıtlayan hatır derecede bir veya iki sınırlandırması olabilir. Hemen hemen düz bir topoğrafyaya hakimdir. Su ve rüzgar erozyonu zararı yok veya çok azdır. Toprak derinlikleri fazla, drenajları iyidir. Tuzluluk, sodiklik (alkalilik) ve taşlılık gibi sorunları yoktur. Su tutma kapasiteleri yüksek ve verimlilikleri iyidir. Gübrelemeye iyi cevap verirler. Üretkenlikleri iyi olan bu topraklar geniş bir bitki seçim aralığına sahiptirler. Kültür bitkilerinin yetiştirilmesinde olduğu kadar çayır, mera ve orman için de güvenli olarak kullanılabilirler. Bu topraklar kolay işlenebilmekte olup gübreleme, yeşil gübreleme, bitki artıkları ve hayvan gübrelerinin toprağa verilmesi, adapte olmuş bitkilerin münavebeye alınması gibi, olağan amenajman işlemlerinden bir veya birkaçının uygulanmasına ihtiyaç gösterirler. 1/ ölçekli Arazi Kullanım Haritası na göre alanın toprak derinliği incelendiğinde derin bir yapıya sahip olduğu ve eğiminin ise %0-2 arasında olduğu anlaşılmaktadır. Proje alanının kullanım şekli ise nadassız kuru tarımdır. Söz konusu proje sahası, Tekirdağ-Marmara Ereğlisi karayolu ile Tekirdağ İstanbul karayolu arasındaki yoğun sanayi siteleri içerisinde kalmaktadır. Alan, yoğun bir biçimde antropojenik etkilere maruz kaldığından dolayı doğal özelliğini yitirmiştir. Sahanın hemen batısında ve kuzeyinde tarım alanları yer almaktadır. Proje kapsamında Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, Mera Kanunu ve Su Ürünleri Kanunu hükümlerine riayet edilecektir. IV Tarım alanları (tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri), Tekirdağ İlinin yüzölçümü hektar olan İlimizin ise hektarında(%74) nadassız kuru tarım, sulu tarım, yetersiz sulu tarım, bağ ve bahçe tarımı yapılmaktadır. Ülkemizde kalkınmaya paralel tarım toprakları, gittikçe artan şekilde konut, sanayi ve kamu sektörü yatırımları gibi amaçlarla kullanılmaya başlanmıştır. Halihazırda sulu tarım alanları, İlin tarım alanlarının % 5 ini oluşturmaktadır. Sulama sistemleri doğal ürün paternini değiştirecek, polikültür tarım sistemini oluşturacak ve daha fazla gelir getiren meyve, sebze ve sanayi ürünlerinin dikim ve ekim alanları arzu edilen düzeye gelecektir. Toprak amenajmanının en önemli konularından biri de topraklara uygun sürüm tekniklerinin oluşturulmasıdır. Üretici, toprağına uygun mekanizasyon sistemlerini uygulamamaktadır. Örneğin yörede yer alan kumludan ağır killi gibi geniş sınırlarda değişen farlı tekstür sınıfındaki toprakların çoğunda aynı ve tek tip aletleri kullanılmaktadır. 13 Tablo 23 Tekirdağ ili Arazi Varlığı Dağılımı Kullanılış Biçimi Alan (da) Oranı (%) İşlenen Tarım Alanı ,43 Çayır-Mera Alanı ,33 Ormanlık Alan ,04 Tarım Dışı Arazi ,

71 Toplam ,00 Tablo 24 Tekirdağ İli İlçelere Göre İşlenen Tarım Alanlarının Dağılımı Kaynak: TÜİK (2011) İlçeler Tarım Alanı (da) Çayır-Mera (da) Orman-Funda ve Diğer Araziler (ha) Merkez Çerkezköy ,2 Çorlu Marmara Ereğlisi Hayrabolu , Malkara , Muratlı , Saray , Şarköy Toplam , Kaynak: 2011 Yılı Tekirdağ Tarım Raporu Tekirdağ yüz ölçümüne göre ekili-dikili alanları en çok illerden biridir. Tekirdağ ilinden çok çeşitli ve bol ürünler alınmakla beraber buğday, ayçiçeği, soğan, karpuz, kiraz ve üzüm önceliklidir. Bunlar ürünler arasına, önceki yıllarda ekim bolca yapılmakla birlikte son yıllarda ekim alanı oldukça azalan kuş yemini de katmak gerekir. 14 Tekirdağ da bitkisel üretimin içinde tarla ürünlerinin payı % 67,55, Meyvecilik % 5,06 ve sebzecilik %2,52 dir yılında ilde dekar alanda ton buğday, dekar alandan ton arpa, dekar alandan ton ayçiçeği elde edilmiştir. Aşağıdaki tabloda üretim, ortalama verim ve ekiliş alanları ayrıntılı bir şekilde gözükmektedir. Tablo 25 Önemli Tarla Bitkileri Ekiliş ve Üretimleri Ürünler (2010) Ekiliş (Da) Ortalama Verim (Kg/Da) Üretim(ton) Buğday Ayçiçeği Arpa Silajlık Mısır Fiğ(yeşil ot) Çeltik Kanola Kaynak: TÜİK (2010) İl tarım üretiminin küçük bir bölümünü oluşturan sebzecilik ele alındığında, bu üretimin % 45,7 lik bölümünü karpuzun oluşturduğu görülmektedir. Bu ürünü sırasıyla kavun, domates ve hıyar takip etmektedir. Tekirdağ da kavun ve karpuzun dışında il dışı pazar için üretim yapılmamaktadır. Yetiştirilen sebzeler aile içi ve dahili pazara dönüktür. Tablo 26 Önemli Sebzelerin Ekiliş ve Üretimleri Ürünler(2010) Ekiliş (da) Ortalama Verim(kg/da) Üretim(ton)

72 Karpuz Kavun Domates (sofralık) Çerezlik Kabak Biber (sivri-çarliston) Hıyar(sofralık) Beyaz Lahana Bal Kabağı Kaynak: TÜİK (2010) Tekirdağ Tarımsal Gayri Safi Üretim Değerlerinin % 76,60 ını Bitkisel Üretim, İl tarım ve hayvancılık yönünden ülke genelinde dikkat çeken özellikler taşımaktadır. Örneğin 2010 yılı verilerine göre ülke buğdayının %5 e yakını, ay çiçeğinin %31 i, kanola üretiminin %49 u Tekirdağ da üretilmektedir. 15 Tekirdağ da 400 bin hektarlık alanda tarım yapılıyor. İlin gayri saf üretim değerinin %74 ü bitkisel üretimden karşılanıyor. Geleneksel ürünü buğday ve ayçiçeği Türkiye de üretilen buğdayın yaklaşık %5 i (229 bin 63 hektarlık alan da 998 bin 955 ton buğday ), ayçiçeğinin ise %27 si (139 bin 290 hektarlık alanda 258 bin 750 ton)tekirdağ dan karşılanıyor. Tekirdağ yıllarca, karpuzu ile tanınmış ve meşhur olmuştur. İnce kabuğu ve az çekirdeği ile merkeze bağlı Barbaros ve Kumbağ karpuzu çok meşhur iken, hiprit tohumunun çıkması ile bu karpuz çeşidi yok olmaya yüz tutmuştur. Son yıllarda yeniden kovun, karpuz alanlarının çoğalmaya başladığı ilde Çorlu, Marmara Ereğlisi, Malkara ve merkez ilçelerindeki Ferhadanlı, Kaşıkçı gibi yerleşim merkezlerinde karpuz ekim oranı yükselmiştir. Tekirdağ ilinde meyvecilik gelişmemiş olmakla beraber, ilde üretimi en fazla olan meyvelerden birisi kirazdır.1960 lı yıllardan beri yapıla gelen "Kiraz eğlenceleri" ve bugün yapılan kiraz festivali, kirazın yerinin Tekirdağ da bir başka olduğunu göstermektedir. İldeki toplam 50 bin 470 kiraz ağacının,23 bin890 ı Şarköy, 2500 adeti ise Merkez İlçede bulunmaktadır. Üzüm üretimi ise Tekirdağ için olduğu kadar, Türkiye geneli içinde çok önemlidir. Ortalama bin 21 Kg/da verim alınan ilin toplam üzüm üretim miktarı,71 bin 35 tondur. Son yıllarda bölgede gelişen kentleşme ve turizm amaçlı ikinci konut yapım olgusunda çok olumsuz etkilenen bağ alanları istenilen hızla arttırılamamaktadır. İlde üretim en çok merkez ilçe ve Şarköy de yapılmaktadır. Ülke bağ alanlarının yüzde 1.28'ine sahip olan Tekirdağ; Türkiye üzüm üretiminin ise yüzde 1.97 sini karşılamaktadır. 16 Zeytin üretimi ise sadece Şarköy İlçesinde yapılmakta iken son yıllarda Merkez ilçede de kapama zeytin bahçeleri tesis edilmektedir yılı itibariyle Şarköy İlçesinde ,5 dekarlık alandaki kapama zeytinlik ile dağınık durumdaki toplam meyve veren adet zeytin ağacından 5.322,7 tonu sofralık, 1.955,6 tonu da yağlık olmak üzere toplam 7.278,3 ton zeytin elde edilmiştir. Tablo 27 Tarımsal Gayri Safi Üretim Değerleri (2011) Üretim Kolu G.S.Ü.D. ( tl ) Tarımsal G.S.Ü.D. İçindeki Oranı (%)

73 Toplam Bitkisel Üretim ,02 Tarla Ürünleri ,76 Sebzeler ,44 Meyveler ,82 Kaynak: TÜİK( 2011) İl genelinde bitkisel tarımsal üretim ile oluşturulan toplam gayri safi üretim değeri tl olup bu rakamın %77 lik kısmı bitkisel üretimden oluşmaktadır. IV Orman Alanları (Orman alanı miktarları -m 2 -, bu alanlardaki ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri, kapalılığı ve özellikleri, mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, proje alanı orman alanı değil ise proje ve ünitelerinin en yakın orman alanına mesafesi, 1/ ölçekli meşcere haritası) Tekirdağ İli Ormanlık alanlar Tekirdağ da toplam alanın %16,85 ini oluşturmaktadır. Bu oran, %20 olan Türkiye ortalamasın altındadır. Tekirdağ daki orman alanları güneybatı bölümündeki Merkez, Şarköy ve Malkara ile Kuzeydoğu bölümünde yer alan Saray, Çerkezköy bölgesinde yer almaktadır. Yöre ormanlarının %61 i meşe baltalığı olup, %39 u çam, kayın, koru ormanları ve ağaçlandırma sahalarıdır. Tablo 28 Tekirdağ İli Orman Varlığı Ormanın Özelliği Kapladığı Alan (ha) Oran (%) Koru Ormanı ,46 Baltalık ,54 Toplam Orman Alanı ,85 Açık Alan (Orman Dışı) ,15 Toplam ,0 Proje Sahası Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, 2011 Söz konusu proje sahası ile ilgili olarak İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nden edinilen ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu ve 1/ ölçekli Meşçere Haritası Ek- 16 de verilmiştir. Söz konusu formda proje alanının 30,39 hektarının tamamı orman sayılmayan alanlar üzerinde yer almaktadır. Proje alanının meşcere tipi ise Z (Ziraat Alanı) dır. ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu nda ÇEBİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. tarafından kurulması planlanan Çebi Enerji Santrali Çerkezköy Serisi 164 nolu bölme içerisinde bulunmakta olup Marmara Ereğlisi İlçesinde Orman Kadastrosu yapılmamıştır. Memleket ve amenajman haritalarında söz konusu alan açıklığa tekabül etmekte olup arazi üzerinde tesisler mevcuttur. Söz konusu ÇED alanı orman sınırları dışında yer aldığından arazi üzerinde yapılacak faaliyetin kurumumuz mevzuatı açısından sakıncası bulunmamaktadır. ifadesine yer verilmiştir. En yakın orman alanı proje sahasının yaklaşık 12 km kuzeyinde bulunmaktadır. Faaliyetin inşaat aşaması esnasında ağaç kesimi söz konusu olamayacaktır. İstanbul Orman 53

74 Bölge Müdürlüğü nden alınan ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu nda belirtilen hususlara riayet edilecektir. Proje tamamlandıktan sonra saha rehabilite edilecektir. IV Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar) proje alanı yakında varsa 1/ ölçekli haritada gösterimi, ÇED Yönetmeliği nin EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alındığında, proje alanı ve çevresinde, Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar Söz konusu proje kapsamında tesis alanının ÇED Yönetmeliği Ek-V Duyarlı Yöreler kapsamına girip girmediği Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ne başvurulmuştur. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün Ek- 17 de verilen tarih ve 8305 sayılı yazısında ÇEBİ Enerji Santrali yeri için ÇED Yönetmeliği Ek-5 Duyarlı Yöreler Listesinin incelendiği ve yapılan inceleme sonucunda bahse konu santral yerinin Ek-5 listesinin Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gereken Alanlar, Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmelerce Uyarınca Korunması Gereken Alanlar, Korunması Gereken Alanlar başlıkları altında belirtilen sahalarda kalmadığı belirtilmiştir. a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları, Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları, bulunmamaktadır. Proje alanına en yakın saha, yaklaşık olarak 30 km batıda yer alan Atatürk Ormanı Tabiat Parkı dır. Şekil 27 Proje sahası ve Tabiat Parkı uydu haritası 54

75 b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman Bakanlığı nca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları bulunmamaktadır. Aşağıdaki şekilde Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası verilmiştir. Buna göre proje sahasının yaklaşık olarak 9 km batısında ava yasak saha bulunmaktadır. Şekil 28 Tekirdağ İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3. maddesinin birinci fıkrasının Tanımlar başlıklı (a)bendinin 1.,2.,3. ve 5. alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar, Proje sahasının yaklaşık olarak 800 m ve 830 m uzaklıkta iki adet ve 2,3 km güneybatısında ve 1,5 km güneyinde arkeolojik sit alanı olan Tümülüsler (mezarlar) bulunmaktadır. 55

76 Şekil 29 Proje sahası ve arkeolojik sit alanları ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları, Proje sahasının 1,1 km kuzeydoğusundan Kınıklı Deresi geçmektedir. 950 metre kuzeybatısında ise Kınık Deresi ne bağlanan bir dere bulunmaktadır. Kınıklı Deresi, sahanın yaklaşık 1,8 km doğusundan denize dökülmektedir. Ayrıca sahanın 5,2 km kuzeybatısında Türkmenli Göleti yer almaktadır. Şekil 30 Proje sahası ile Türkmenli Göleti ve Kınık Deresi uydu görünümü 56

77 a) 31/12/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17., 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar, Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17., 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar bulunmamaktadır. b) 2/11/1986 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. maddesinde tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri, Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. maddesinde tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri bulunmamaktadır. c) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar, Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar bulunmamaktadır. d) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar, Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar bulunmamaktadır. e) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler, Söz konusu proje sahası orman sayılan yerler içerisinde yer almamaktadır. f) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar bulunmamaktadır. g) 26/1/1939tarihli ve 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunu nda belirtilen alanlar, Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunu nda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. h) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar, Söz konusu proje sahası mera sayılan alanlar içerisinde yer almamaktadır. i) 17/5/2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar, Proje sahasının 1,1 km kuzeydoğusundan Kınıklı Deresi geçmektedir. Kınıklı Deresi, sahanın yaklaşık 1,8 km doğusundan denize dökülmektedir. Ayrıca sahanın 5,2 km kuzeybatısında Türkmenli Göleti yer almaktadır (Bkz. Şekil 30). 57

78 Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) 20/2/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları, Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. b) 12/6/1981 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barselona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar, Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. ı) 23/10/1988 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiş alanlar, Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar, Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. ııı) Cenova Deklerasyonu nun 17. maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. c) 14/2/1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. d) 17/05/1994 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar, 58

79 Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. e) 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi, Söz konusu proje alanı ve etki sahası içerisinde Avrupa Peyzaj Sözleşmesi kapsamında yer alan saha bulunmamaktadır. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar vb.), Proje sahası içerisinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. Ek-4 de verilen Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası 1/ Ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planı na göre proje alanı Kentsel Yerleşme Alanı (Kentsel Yerleşik+Gelişme Alanı) ile Enerji Üretim ve Depolama Alanları olarak belirlenen çalışma alanları üzerinde yer almaktadır. Şekil 31 Proje Alanını Gösteren Çevre Düzeni Planı ndan Bir Kesit a) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, Proje alanı Tekirdağ-Marmara Ereğlisi karayolu ile Tekirdağ İstanbul karayolu arasındaki yoğun sanayi siteleri içerisinde kalmaktadır. Sahada halihazırda tarım yapılmamaktadır. b) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, 59

80 Proje sahasının 1,1 km kuzeydoğusundan Kınıklı Deresi geçmektedir. Kınıklı Deresi, sahanın yaklaşık 1,8 km doğusundan denize dökülmektedir. Ayrıca sahanın 5,2 km kuzeybatısında Türkmenli Göleti yer almaktadır (Bkz. Şekil 30). c) Göller, akarsular, yeraltısuyu işletme sahaları, Proje sahasının 1,1 km kuzeydoğusundan Kınıklı Deresi geçmektedir. Kınıklı Deresi, sahanın yaklaşık 1,8 km doğusundan denize dökülmektedir. Ayrıca sahanın 5,2 km kuzeybatısında Türkmenli Göleti yer almaktadır (Bkz. Şekil 30). d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar, Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. IV Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi, (dalında uzman Ekolog ve Zoolog tarafından hazırlanması) FLORA Proje alanı, Davis in grid sistemi (flora of Turkey and the East Aegen Islands) açısından bakıldığı zaman A 1 karesinde, muhtemelen Avrupa-Sibirya bölgesinin Orta Avrupa/Balkan alt bölgesi içerisinde yer almaktadır. Aşağıda şekillerde grid sistem üzerinde Türkiye nin fitocoğrafik bölgeleri ile Karadeniz Fitocoğrafya Bölgesi nin Vejetasyon Formasyonları görülmektedir: 60

81 Proje alanı Şekil 32 Türkiye Fitocoğrafya Bölgeleri (Davis P.H, Harper P.C. and Hege, I.C. (eds.), Plant Life of South-West Asia. The Botanical Society of Edinburgh) Kısaltmalar: EUR.-SIB (EUX) : Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin alt bölgesi); Col: Öksin alt bölgesinin Kolşik sektörü. MED. : Akdeniz Bölgesi (Doğu Akdeniz alt bölgesi); W.A. : Batı Anadolu bölgesi; T. : Toros bölgesi; A. : Amanus bölgesi IR.-TUR. : İran-Turanien Bölgesi; C.A. : İç Anadolu; E.A. : Doğu Anadolu (Mes: Mezopotamya) X. : Muhtemelen Avrupa-Sibirya bölgesinin Orta Avrupa/Balkan alt bölgesi > Avrupa-Sibirya penetrasyonları > Akdeniz penetrasyonları 61

82 Şekil 33 Marmara Bölgesinin Vejetasyon Formasyonları Vejetasyon Bitki Coğrafyası, bitki türlerinin dünyadaki dağılış biçimleri ile coğrafi özellikler arasındaki ilişkileri araştıran bilim dalıdır. Bu bilim dalına göre dünya 37 ayrı flora bölgesine ayrılmıştır. Türkiye, bu açıdan incelendiğinde 3 farklı floristik bölgenin kesiştiği ender coğrafyalardan biridir. Bu floristik bölgeler Akdeniz, İran-Turan ve Avrupa-Sibirya dır. Faaliyet sahasının içerisinde bulunduğu alan Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgesinin öksin bölümünde yer almaktadır. Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgesi geniş yapraklı türlerden oluşur ve yükselti artıkça iğne yapraklı türlerle birlikte görülür. Yaz-kış yağışlı geçer, kuraklık yaşanmaz. Genellikle orman yapısı hakimdir, yağışların bol oluşu gür bir bitki varlığını ortaya çıkarır. Türkiye'nin batısından doğusuna doğru tüm kuzey kısımlarını içine alır. Söz konusu proje sahası, Tekirdağ-Marmara Ereğlisi karayolu ile Tekirdağ İstanbul karayolu arasındaki yoğun sanayi siteleri içerisinde kalmaktadır. Alan, yoğun bir biçimde antropojenik etkilere maruz kaldığından dolayı doğal flora ve fauna özelliğini yitirmiştir. Sahanın hemen batısında ve kuzeyinde tarım alanları yer almaktadır. Çalışma Yöntemi Proje alanı ve çevresinin florasını tespit edebilmek için arazi gözlemi yapılmış ve bu arazi gözlemi literatür taraması ile desteklenmiştir. Yapılan bu çalışmalar sonucu faaliyet alanı ve yakın çevresinde tespit edilen türler aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Bu çalışmada, türlerin hangi fitocoğrafik bölge elementine ait olduğu, endemizm durumu, yaşama ortamı (habitatları) ve alanda ne sıklıkta bulunduğu belirtilmiş; ulusal ve uluslararası tehlike kategorilerine göre değerlendirilmesi yapılmıştır. 62

83 Literatür çalışmaları esas olarak, flora çalışmaları için, Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TUBİVES)( ve Davis.P.H, Flora Of Turkey And The East Aegean Islands, Vol.1-10,Edinburg( ) adlı kaynaklardan yararlanılarak yapılmıştır. Ulusal ve uluslararası ölçekte koruma altına alınmış türleri belirleyebilmek için Red Data Book of Turkish Plants (Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı- Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Van 100. Yıl Ünv./Ankara, 2000), isimli eser kullanılmış; BERN, Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi(1984), CITES Sözleşmesi, IUCN Red List (Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi, 2008) ( MAK Kararları sözleşme ve listelerinden tarama yapılmıştır. Ayrıca bölgenin kuş türlerinin belirlenmesinde arazi gözlemlerine ek olarak Collins Bird Guide (1999) ve Türkiye nin Önemli Kuş Alanları (Yarar M., Mangnin G., 1997) kaynakları esas alınmıştır. Bitkilerin Türkçe karşılıkları ise Türkçe Bitki Adları Sözlüğü (Baytop,1994) adlı eserlerden faydalanılarak verilmiştir. 63

84 Tablo 29 Flora Tablosu FAMİLYA Tür Türkçe İsim Yöresel İsim Fitocoğrafik Bölge Flora Tablosu Lokalite Bern e Göre Bitkinin Tespit Şekli Habitat Örtüş Bolluk (Braun-Balanquet Metodu) L B Y - APIACEAE Eryngium creticum Boğadikeni m - L, A X X X X - APIACEAE Symirnium creticum m - L X X X X - BORAGINACEAE Heliotropium dolosum Siğil otu m - L X X X - BORAGINACEAE Anchusa azurea Sığır dili Güriz İran-Turan m - L X X X X - ssp azurea CARYOPHYLLACEAE Petrorhagia velutina m - L X X - COMPOSITAE Filago pyramidata - - Akdeniz m - L X X X - COMPOSITAE Anthemis austriaca - - İran-Turan m - L X X X - COMPOSITAE Anthemis tinctoria var. Sarı m - L, A, G X X X - Tinctoria papatya COMPOSITAE Carduus nutans ssp. Leiophyllus Deve dikeni m - L X X X - COMPOSITAE Pallenis spinosa - - Akdeniz m - L X X X - COMPOSITAE Cirsium italicum Köy göçüren - Akdeniz m - L X X X - COMPOSITAE Crepis setosa Tüylü kanak - Avrupa-Sibirya m - L X X - CONVOLVULACEAE Convolvulus cantabrica - - Avrupa-Sibirya m - L X X X - CRASSULACEAE Sedum caespitosum - - Akdeniz m - L X X - CRUCIFERAE Alyssum desertorum var. desertorum Kevke m - L X X X - CRUCIFERAE Cardaria draba ssp. Kedi otu m - L X X - Draba CRUCIFERAE Eruca sativa Roka m - L, A, G X X X - CRUCIFERAE Sinapis arvensis Hardal otu m - L, A X X - CUCURBITACEAE Ecballium elaterium Eşek hıyarı - Akdeniz m - L, A X X X - CYPERACEAE Carex flacca ssp. serrulata Ayakotu Akdeniz m - L, A X X - End. Tehlike Sınıfı (Iucn) 64

85 Familya Tür Türkçe İsim Yöresel İsim Fitocoğrafik Bölge Flora Tablosu Lokalite Bern e Göre Bitkinin Tespit Şekli Habitat Örtüş Bolluk (Braun-Balanquet Metodu) L B Y CYPERACEAE Eleocharis mitracapa m L X X - EQUISETACEAE Equisetum telmateia At kuyruğu m - L, A X X - FAGACEAE Quercus coccifera Kermes meşesi - Akdeniz m - L X X X - GRAMINEAE Phragmites australis Kamış - Avrupa-Sibirya m - L, A, G X X - GRAMINEAE Dactylis glomerata ssp. glomerata Domuz Ayrığı - Avrupa-Sibirya m - L X X X - GRAMINEAE Hordeum murinum ssp. glaucum Pisi pisi otu m - L X X X - GRAMINEAE Vulpia ciliata ssp. ciliata m - L X X X - LAMIACEAE Melisa officinalis ssp. officinalis Oğulotu m - L X X X X X - LAMIACEAE Marrubium peregrinum Bozot m - L X X - LEGÜMINOSAE Trifolium arvense var arvense Üçgül - Akdeniz m - L X X X - LEGÜMINOSAE Melilotus alba Eşek yoncası - Avrupa-Sibirya m - L X X X - LEGÜMINOSAE Coronilla scorpoides Körigen m - L, A X X X - LEGÜMINOSAE Vicia sativa ssp. sativa Fiğ m - L X X X X - LEGÜMINOSAE Trifolium angustifolium m - L X X X - MALVACEAE Malva sylvestris Ebegümec i Büyük ebegümeci m - L, A X X X - MALVACEAE Malva neglecta Küçük ebegümeci Avrupa-Sibirya m - L X X - PAPAVERACEAE Papaver rhoeas Gelincik Hüddüdü Avrupa-Sibirya m - L, A, G X X X - PAPAVERACEAE Fumaria officinalis Şahtere m - L, A X X - RANUNCULACEAE Delphinium peregrinum Kuş ayağı m - L X X X - RANUNCULACEAE Adonis annua Keklik gözü Kanavcı otu Akdeniz m - L X X - End. Tehlike Sınıfı (Iucn) 65

86 Familya Tür Türkçe İsim Yöresel İsim Fitocoğrafik Bölge Flora Tablosu Lokalite Bern e Göre Bitkinin Tespit Şekli Habitat Örtüş Bolluk (Braun-Balanquet Metodu) L B Y RESEDACEAE Reseda lutea Kuzu otu Gerdanlık Akdeniz m - L, A X X X - RUBIACEAE Asperula arvensis - - Akdeniz m - L X X X - SALICACEAE Salix alba Aksöğüt - Avrupa-Sibirya m - L, A X X - SCROPHULARİACEAE Veronica persica m - L X X X X - SCROPHULARİACEAE Verbascum sinuatum Sığır kuyruğu - Akdeniz m - L X X X - End. Tehlike Sınıfı (Iucn) 66

87 Yukarıdaki listede belirtilen türlerden endemik ve nesli tehlikede olan türleri tespit etmek için Red Data Book Of Turkish Plants Türkiye Tabiatı Koruma Derneği ve Van 100. Yıl Üniversitesi 2000 adlı yayın taranmıştır. Proje alanı içerisinde endemik veya nesli tehlike altında/ nadir bitki türüne rastlanmamıştır. Ayrıca proje sahası içerisinde ulusal ve uluslararası sözleşmelere göre koruma altına alınmış türler de bulunmamaktadır. FAUNA Faaliyet alanının dahil olduğu bölgede yaşaması muhtemel/tespit edilen yaban hayatı grupları aşağıdaki listelerde belirtilmiştir: 67

88 Tablo 30 Fauna Tablosu-Kuş Türleri Latince Adı Türkçe Adı İngilizce Adı EVRD B IUCN END BERN Sözleşmesi MAK ( ) AVES KUŞLAR TAKIM: FALCONIFORMES Doğanlar FAM : FALCONIDAE Doğangiller Sp : Falco tinnunculus Kerkenez Kestrel A-4 LC - Ek-II Ek 1 L, A Sp : Falco peregrinus Gezgincidoğan Peregrine Falcon A-4 LC - Ek-II Ek 1 L TAKIM : CICCONIIFORMES Leyleksiler FAM : CICONIIDAE Leylekgiller Sp : Ciconia ciconia Ak leylek White Stork A-3 LC - Ek-II Ek 1 L, A TAKIM : GRUIFORMES Turnamsılar FAM : LARIDAE Martıgiller Sp : Larus ridibundus Karabaş martı Black headed gull B-3 LC - Ek-III Ek 2 L Sp : Larus argentatus Gümüşi martı Herring gull - LC - - Ek 2 L TAKIM : APODIFORMES Sağanlar FAM : APODIDAE Ebabilgiller Sp : Apus apus Ebabil Swift A-4 LC - Ek-III Ek 1 L TAKIM : GALLIFORMES Tavuklar FAM : PHASIANIDAE Tavuksular Sp : Coturnix coturnix Bıldırcın Quail A-4 LC - - Ek 3 L, A KAYNA K TAKIM : COLUMBIFORMES Güvercinler FAM : COLUMBIDAE Güvercingiller Sp : Columba livia Kaya Güvercini Domestis Pigeon A-4 LC - Ek-III Ek 3 L, A, G Sp : Streptopelia decaocto Kumru Collarede Dove A-4 LC - - Ek 2 L, A Sp : Streptopelia turtur Üveyik Turtle dove A-2 LC - Ek-III Ek 3 L, A 68

89 Latince Adı Türkçe Adı İngilizce Adı AVES KUŞLAR EVRD B IUCN END BERN Sözleşmesi MAK ( ) TAKIM : STRIGIFORMES Gece Yırtıcıları FAM : STRIGIDAE Baykuşgiller Sp : Athene noctua Kukumav Little Owl A-4 LC - Ek-II Ek 1 L KAYNA K Sp : Otus scops Cüce baykuş Scops Owl A-3 LC - Ek-II Ek 1 L TAKIM : PICIFORMES Ağaçkakanlar FAM : PICIDAE Ağaçkakangiller Sp : Dendrocopos minor Küçük Ağaçkakan Lasser Spotted Woodpecker A-4 LC - Ek-II Ek 1 L TAKIM : PASSERIFORMES Ötücü Kuşlar FAM : TURDIDAE Ardıçkuşugiller Sp : Saxicola torquata Taşkuşu African Stonechat - LC - Ek-II Ek 1 L Sp : Oenanthe isabellina Toprak Renkli Isabellina Wheatear - LC - Ek-II Ek 1 L Kuyrukkakan Sp : Turdus merula Karatavuk Blackbird - LC - Ek-III Ek 3 L, A Sp : Erithacus rubecula Kuyrukkakan Robin - LC - Ek-II Ek 1 L, A FAM : SYLVIDAE Ötleğengiller Sp : Cettia cetti Kamış bülbülü Cetti s Warbler A-4 LC - Ek-II Ek 1 L Sp : Hippolais pallida Gri mukallit Olivaceous Warbler - LC - Ek-II Ek 1 L Sp : Sylvia communis Akgerdanlı ötleğen Whitethroat - LC - Ek-II Ek 1 L Sp : Sylvia melanocephala Maskeli ötleğen Sardinian Warbler - LC - Ek-II Ek 1 L, A FAM : CORVIDAE Kargagiller Sp :Corvus corax Kara Karga Raven - LC - - Ek 2 L, A, G Sp : Pica pica Saksağan Magpie - LC - - Ek 3 L, A, G FAM : STURNIDAE Sığırcıkgiller Sp : Sturnus vulgaris Sığırcık Starling - LC - - Ek 2 L, A 69

90 Latince Adı Türkçe Adı İngilizce Adı AVES KUŞLAR EVRD B IUCN END BERN Sözleşmesi MAK ( ) KAYNA K FAM : PASSERIDAE Serçegiller Sp : Passer domesticus Ev serçesi House Sparrow - LC - - Ek 3 L, A, G FAM : ALAUDIDAE Tarlakuşugiller Sp : Alauda arvensis Toygar Skylark - LC - Ek-III Ek 2 L, A FAM : HIRUNDINIDAE Kırlangıçgiller Sp : Hirundo rustica Kırlangıç Swallow - LC - Ek-II Ek 1 L, A FAM : MOTACILLIDAE Kuyruksallayangiller Sp : Motacilla alba Ak kuyruksallayan Pied Wagtail A-4 LC - Ek-II Ek 1 L, A FAM : LANIIDAE Çekirgekuşları Sp : Lanius excubitor Büyük örümcekkuşu Great Grey Shrike - LC - Ek-II Ek 1 L FAM : FRINGILLIDAE İspinozgiller Sp : Fringilla coelebs İspinoz Chaffinch - LC - Ek-III Ek 2 L Sp : Fringilla montifringilla Dağ ispinozu Brambling - LC - Ek-III Ek 2 L Sp : Carduelis chloris Florya Greenfinch - LC - Ek-II Ek 2 L Sp : Carduelis carduelis Saka Goldfinch - LC - Ek-II Ek 2 L EVRDB MAK ( ) END : European Vertabrate Red Data Book : Merkez Av Komisyonu Kararı : Endemik KAYNAK A G H L : Anket (Yöre Halkından Alınan Bilgiler) : Gözlem : Habitat Uygunluğu : Literatür 70

91 Tablo 31 Fauna Tablosu-Sürüngen, İkiyaşamlılar ve Memeliler Tür Listesi Latince Adı REPTILIA Türkçe Adı SÜRÜNGENLER ERL END IUCN BERN Sözleşmesi MAK ( ) KAYNAK HABİTAT TAKIM : CHELONIA Kaplumbağalar ALTTAKIM : CRYPTODIRA FAM : TESTUDINIDAE Tosbağalar CİNS : Testudo Sp : Testudo graeca Adi tosbağa Nt - VU Ek-II Ek 1 L, A, G Kumlu, taşlı, kuru araziler, bağ-bahçe araları Sp : Testudo hermanni Trakya tosbağası Nt - LR/Nt Ek-II Ek 1 L Çalılık ve otluk yerlerde yaşarlar hermanni TAKIM : SQUAMATA Kertenkeleler ALTTAKIM : LACERTILIA Kertenkeleler FAM : LACERTIDAE CİNS : Lacerta Sp : Lacerta taurica taurica Trakya Kertenkelesi Nt - - Ek-II Ek 1 L, A Genellikle açık arazide, seyrek bitki bulunan, kumlu ve taşlık yerlerde bulunurlar Gözlem İstasyonu - Sp : Lacerta trilineata Dobrogica Büyük Yeşil Kertenkele Nt/I - LC Ek-II Ek 1 L Bitki örtüsünün bol olduğu yerlerde, dere kenarlarında, ormanlık yerler ve kenarlarında, tarla ve bahçe içlerinde yaşarlar. FAM : GEKKONIDAE Ev kelerleri CİNS : Hemidactylus Sp : Hemidactylus turcicus Geniş parmaklı keler Nt - LC Ek-III Ek 1 L, A Taş altı, kayalar arası, evlerde yaşarlar. ALT TAKIM : OPHIDIA Yılanlar FAM : COLUBRIDAE CİNS : Coluber Sp : Coluber caspius Hazer Yılanı Nt - - Ek-III Ek 1 L Karasal yaşayan yılanlardır - CİNS : Elaphe Sp : Elaphe quartuorlineta Sauromates Sarı Yılan Nt - - Ek-II Ek 1 L Taşlık yerler, bahçeler ve tarlalarda - CİNS : Natrix Sp : Natrix natrix persa Yarı sucul yılan Nt - LR/lc Ek-III Ek 1 L, A Suya yakın taşlık ve çayırlık yerler, bahçe ve tarla aralarında bulunurlar. - 71

92 Latince Adı Türkçe Adı ERL END IUCN BERN Sözleşmesi MAK ( ) KAYNAK HABİTAT Gözlem İstasyonu AMPHIBIA AMFİBİLER TAKIM : ANURA Kuyruksuzkurbağalar ALTTAKIM : PROCOELA FAM : BUFONIDAE Karakurbağaları CİNS : Bufo Sp : Bufo viridis Gece Kurbağası Nt - LC Ek-II - L, A Kurak alanlarda yaşarlar - Sp : Bufo bufo bufo Siğilli kurbağa Nt - LC Ek-III - L, A, G Gündüzleri taşların altında, toprakların içinde, deliklerde bulunurlar. Üremek için göl veya havuzlara geçerler. ALTTAKIM : OPISTHOCOELA FAM : DISCOGLOSSIDAE Diskdilliler CİNS : Bombina Sp : Bombina bombina bombina Kırmızı karınlı kurbağa Nt - LC Ek-II - L, A Yüksekliği fazla olmayan ovalar, suya yakın yerler. ALTTAKIM : ANOMOCOELA FAM : PELOBATIDAE Sarımsaklı kurbağalar CİNS : Pelobates Sp : Pelobates syriacus Toprak kurbağası Nt - LC Ek-II L, A Gündüzleri toprak içinde, üreme döneminde küçük su birikintilerinde ALTTAKIM : DIPLASIOCAELA FAM : RANIDAE Su kurbağaları CİNS : Rana Sp : Rana ridibunda ridibunda Ova kurbağası / yeşil kurbağa Nt - LC Ek-III L, A Ovalardaki bitkisi bol, durgun ve sığ suların içinde, kıyılarında yaşarlar. TAKIM : URODELA Kuyruklukurbağalar ALTTAKIM : SALAMANDROIDEA Semenderler FAM : SALAMANDRIDAE Hakiki semenderler CİNS : Triturus Sp : Triturus vulgaris vulgaris Küçük taraklı semender Nt - LC Ek-III - L Durgun, yavaş akan, derin olmayan, küçük ve genellikle boş, güneş gören sularda yaşarlar. Sp : Triturus karelini Pürtüklü semender Nt - LC Ek-II L Durgun, çok yavaş akan, bitkisi bol, oldukça derin, soğuk suları tercih ederler. Suların sürekli kalması koşul değildir. 72

93 Latince Adı Türkçe Adı ERL END IUCN BERN Sözleşmesi MAK ( ) KAYNAK HABİTAT Gözlem İstasyonu MAMMALIA MEMELİLER TAKIM : INSECTIVORA Böcekçiller FAM : SORICIDAE Sivri fareler CİNS : Sorex Sp : Sorex minutus Sivri burunlu cücefare Nt - LC Ek- III - L, A Çayır, kır, bataklık, park, orman, göl ve deniz kıyıları gibi çok çeşitli ortamlarda yaşarlar. Ekolojik uyum yetenekleri fazladır. CİNS : Neomys Sp : Neomys anomalus Bataklık sivri faresi Nt - LC Ek- III - L, A Suya bağımlı olmamakla birlikte, bataklık, rutubetli çayır vs. gibi ortamları tercih ederler. TAKIM : RODENTIA Kemiriciler ALTTAKIM : MYOMORPHA Fare benzeri sincaplar FAM : MURİDAE Hamsterler CİNS : Micromys Sp : Micromys minutus Cücefare R LC - - L Sık ve yüksek otlu, çoğunluk nemli yerlerde, tercihen dere ve nehir kenarlarındaki otluklarda yaşarlar ERL GÖZLEM İSTASYONU HABİTAT IUCN : European Red List : Faaliyet Alanı ve Çevresinde Yapılan Arazi Çalışmalarında Türlerin Tespit edildiği Noktalar veya Alanlar : Tespit Edilen Türün Yaşadığı Alan Özelliği : Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi G : Gözlem A : Anket L : Literatür 73

94 Yukarıdaki listelerde bölgede tespit edilen veya bulunması muhtemel olan bitki ve hayvan türleri verilmiştir. Listeler oluşturulurken taraf olduğumuz uluslar arası sözleşmelerden BERN Sözleşmesi (Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi) ne göre değerlendirmeler yapılmış; türlerin BERN Sözleşmesi nin hangi ek listelerine dahil olduğu belirtilmiştir. Bitki türlerinden sözleşme kapsamına giren tür bulunmamaktadır. Hayvan türlerinin ise hangi ek listelerde yer aldıkları tablolarda belirtilmiştir. Bern Sözleşmesine göre koruma altına alınan fauna türleri iki kategoriye ayrılmıştır. II III Kesin olarak koruma altına alınan türler Korunan türler Bern Sözleşmesi Madde 6 hükümleri Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır: a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri; b) Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek; c) Yabani faunayı, bu Sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme, geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek; d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak; e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti Bern Sözleşmesi Madde 7 hükümleri 1 - Her Âkit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. 2 - III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü işletme şekli, 2. maddenin şartları göz önünde tutularak, popülasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmiş olacaktır. 3 - Alınacak önlemler; a)kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları, b)yabani faunayı yeterli popülasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, 74

95 c)yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde düzenlenmesi hususlarını, kapsayacaktır. Ülkemizin taraf olduğu bir diğer uluslararası sözleşme ise CITES Sözleşmesi (The Convention on International Trade In Endangered Species of Wild Fauna and Flora / Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) dir. CITES Sözleşmesi, yabani hayvan ve bitki türlerinin canlı ve ölü örnekleri ile bunların kolayca tanınabilen parçaları ile türevlerinin sözleşmeye taraf ülkeler arasındaki ithalatını, ihracatını, reeksportunu ve denizden girişini kısacası uluslararası ticaretini; temeli izin ve belgelere dayanan ve ancak sözleşmede belirtilen bazı şartların yerine getirilmesi halinde bu izin ve belgelerin verilmesini öngören uluslararası bir düzenlemedir 17. Buna göre faaliyet alanı içerisinde ve yakın çevresinde tespit edilen bitki ve hayvan türlerinin bu sözleşme kapsamındaki yerleri aşağıda açıklanmıştır: Faaliyet alanı içerisinde ve yakın çevresinde tespit edilen bitki türlerinden CITES Sözleşmesi kapsamına giren tür bulunmamaktadır. Hayvan türlerinden ise; Falco peregrinus (Gezginci doğan) = Ek Liste 1 Columba livia (Kaya güvercini) Gana 19 Ek Liste 3 Türleri CITES Sözleşmesi kapsamına girmektedir. CITES Sözleşmesi Ek I : Nesilleri tükenme tehdidi ile karşı karşıya bulunan, bu nedenle örneklerinin ticaretinin özellikle sıkı mevzuata tabi tutulması ve bu ticarete sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunlu olan türleri içerir. Ek II : Nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanan türleri içerir. Ek III : Herhangi bir taraf ülkenin kendi yetki alanı içinde düzenlemeye tabi tuttuğu ve aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile işbirliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar. Ek I Kapsamındaki Türlerin Örneklerinin Ticaret Mevzuatı Madde III 1. Ek I kapsamındaki türlerin örneklerinin her türlü ticareti işbu Madde nin hükümlerine uygun şekilde yapılacaktır Falco babylonicus eşanlamlısı dahil 19 Bu türün bu eke dahil edilmesini öneren taraf ülke 75

96 2. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ihraç edilebilmesi için önceden ihracat izni alınacak ve alınan izin belgesi ibraz edilecektir. İhracat izni, ancak aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir. (a) İhracat işlemini yapan Devlet in Bilimsel Mercii nin, söz konusu ihracatın, ilgili türün soyunun devamına zarar vermeyeceğini bildirmiş olması; (b) İhracat işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, bu örneğin söz konusu Devlet in hayvan ve bitki varlığının korunmasına ilişkin kanunları ihlal edilmeksizin elde edilmiş olduğuna kanaat getirmesi; (c) İhracat işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, herhangi bir canlı örneğin, yararlanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranışa maruz kalma rizikosunu en aza indirecek şekilde hazırlanacağı ve sevk edileceğine kanaat getirmesi ve (d) İhracat işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, söz konusu örnek için ithalat izninin alınmış olduğuna kanaat getirmesi. 3. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ithali için ithalat izninin yanı sıra ihracat izni ya da reeksport belgesinin önceden alınması ve bunların ibraz edilmesi şarttır. İthalat izni ancak, aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir: (a) İthalat işlemini yapan Devlet in Bilimsel Mercii nin, ithalatın, ilgili türün soyunun devamına zarar vermeyeceği bir amaç için yapılacağını bildirmiş olması; (b) İthalat işlemini yapan Devlet in Bilimsel Mercii nin, canlı örneğin önerilen alıcısının, bu örneğin bakımı ve barındırılması için uygun donanıma sahip olduğuna kanaat getirmesi; ve (c) İthalat işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, örneğin esas olarak ticari amaçlarla kullanılmayacağına kanaat getirmesi. 4. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin reeksport edilebilmesi için önceden reeksport belgesi alınması ve bu belgenin ibraz edilmesi şarttır. Reeksport belgesi ancak aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir : (a) Reeksport işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, örneklerin işbu Sözleşme nin şartlarına uygun olarak söz konusu Devlet e ithal edilmiş olduğuna kanaat getirmesi; (b) Reeksport işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, canlı örneğin yaralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranışa maruz kalma rizikosunu en aza indirecek şekilde hazırlanacağı ve sevk edileceğine kanaat getirmesi; ve (c) Reeksport işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin canlı örnek için ithalat izni verilmiş olduğuna kanaat getirmesi. 5. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin denizden girişi için, söz konusu örnek hangi Devlet in topraklarına getirildiyse o Devlet in Yönetim Mercii nden önceden belge alınmış olması şarttır. Bu belge, ancak aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir. 76

97 (a) Giriş yapılan Devlet in Bilimsel Mercii nin, bu girişin ilgili türün soyunun devamına zarar vermeyeceğini bildirmesi; (b) Giriş yapılan Devlet in Yönetim Mercii nin, canlı örneğin önerilen alıcısının bu örneğin barındırılması ve bakımı için uygun donanıma sahip olduğuna kanaat getirmesi; ve (c) Giriş yapılan Devlet in Yönetim Mercii nin örneklerin esas olarak ticari amaçlarla kullanılmayacağına kanaat getirmesi. Ek III Kapsamındaki Türlerin Örneklerinin Ticaret Mevzuatı Madde V 1. Ek III kapsamındaki türlerin örneklerini konu alan her türlü ticaret, işbu Madde nin şartlarına uygun olarak yapılacaktır. 2. Herhangi bir türü Ek III kapsamında dahil etmiş olan bir Devlet ten söz konusu türü herhangi bir örneğinin ihraç edilebilmesi için önceden ihracat izni alınması ve bu iznin ibraz edilmesi şarttır. Bu ihracat izni ancak, aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir. (a) İhracat işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, söz konusu örneğin ilgili Devlet in hayvan ve bitki varlığının korunmasına ilişkin yasaları ihlal edilmeksizin elde edilmiş olduğuna kanaat getirmesi; (b) Canlı bir örnek söz konusuysa, ihracat işlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii ni söz konusu örneğin yaralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranışa maruz kalma rizikosunu en aza indirecek şekilde hazırlanacağına ve sevk edileceğine kanaat getirmesi. 3. Ek III kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ithal edilebilmesi için, işbu maddenin 4üncü paragrafının uygulandığı durumlar hariç, menşe şahadetnamesi ile söz konusu örnek ilgili türü Ek III kapsamına dahil etmiş olan bir Devlet ten ithal edilecekse ihracat izninin öncede ibraz edilmesi şarttır. 4. Reeksport durumunda, o örneğin reeksportu yapan Devlet te işlem gördüğüne veya Devlet ten reeksport edildiğine ilişkin olarak reeksport yapan Devlet in Yönetim Mercii tarafından verilen bir belge, ithalatı yapan Devlet tarafından söz konusu örnek bakımından işbu Sözleşme nin hükümlerine uyulmuş olduğunun kanıtı olarak kabul edilecektir. Türlerin tehlike sınıflarını belirlemek için IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi (2001 ver.3.1) ( nden faydalanılmıştır. IUCN e göre koruma altına alınan fauna türleri şu şekilde sınıflandırılmıştır: EX (Extınct) EW (Extinct in the Wild) CR (Critically Endangered) EN (Endangered) VU(Vulnerable) Nesli tükenmiş olan takson (Tükenmiş) Doğada yok olmuş takson (Doğada Tükenmiş) Kritik olarak tehlikede olan takson (Kritik) Tehlike altında olan takson (Tehlikede) Neslinin doğada tükenme riskinin yüksek olduğu takson (Duyarlı) 77

98 NT(Near Threatened) LC(Least Concern) DD (Data Deficient) NE (Not Evaluated) Tehdit altına girebilir (Tehdite Yakın) Geniş yayılışlı ve nüfusu yüksek olan takson (Düşük Riskli) Yeterli bilgi bulunmadığı için yayılışına ve/veya nüfus durumuna bakarak tükenme riskine ilişkin bir değerlendirme yapmanın mümkün olmadığı takson (Yetersiz Verili) Değerlendirilmemiş takson (Değerlendirilmemiş) IUCN: Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği Türkiye nin Kuşları (KİZİROĞLU, 1989) adlı esere dayanarak Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan ve proje alanı çevresinde tanımlanan bazı kuş türleri Red Data Book (ERZ, 1977; HEINWALD et all., 1981; BAYERISCHE STAATSMINISTEIUM 1982 a and b; GEEP 1984) kategorilerine göre şu şekilde sınıflandırılmıştır: A.1 Nesli tehlikede olanlar A.2 Şiddetli tehdit altında olanlar A.3 Tehdit altındakiler A.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler B Kategorileri Geçici-Transit türler Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Merkez Av Komisyonu nun Av Dönemi kararına göre aşağıdaki tabloda gösterilen kategoriler sınıflandırılmıştır. Ek Liste- I Ek Liste-II Ek Liste-III Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nca koruma altına alınan yaban hayvanları Merkez Av Komisyonu nca koruma altına alınan av hayvanları Merkez Av Komisyonu nca avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan Av Dönemine ait koruma listelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine uygun hareket edilecektir. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Flora-Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası) Proje sahası, Tekirdağ-Marmara Ereğlisi karayolu ile Tekirdağ İstanbul karayolu arasındaki yoğun sanayi siteleri içerisinde kalmaktadır. Alan, yoğun bir biçimde antropojenik etkilere maruz kaldığından dolayı doğal flora ve fauna özelliğini yitirmiştir. Ayrıca faaliyet sahasında yapılan gözlemler ve literatür araştırmaları sonucu endemik ve nesli tehlike altında olan, ulusal ve uluslar arası sözleşmelerle koruma altına alınmış bir bitki türüne rastlanmamıştır. Faaliyetin inşaat aşamasında oluşacak gürültü ve hareketlilik, iş makinalarının çalışmaları sırasında etrafa verecekleri atık maddeler (egzoz dumanı, yağ vb.) nedeniyle fauna elemanları etkilenebilecektir. Bunun sonucunda hareketli fauna yer değiştirecek ve çevredeki alternatif yaşama alanlarına çekilecektir. Ancak sabit yaşayışlı fauna türleri açısından bir miktar kayıp söz konusu olacaktır. Alanda yapılan gözlemler ve literatür araştırmaları sonucunda nesli tehlike altında olan, endemik, ulusal ve uluslar arası mevzuatla koruma altına alınmış türlere rastlanmamıştır. 78

99 Alınacak Önlemler Bern Sözleşmesi Ek 2 ve Ek 3 listelerine göre kesin koruma altında olan ve koruma altında olan fauna türleri için bu sözleşmenin koruma tedbirlerine ve 6. ve 7. madde hükümlerine uyulacaktır. CITES Sözleşmesi ( Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) hükümlerine riayet edilecektir. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan Av Dönemine ait koruma listelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine uygun hareket edilecektir. ÇED alanının 950 metre kuzeydoğusundan Kınık Deresi ne bağlanan bir dere geçmektedir. Proje kapsamında Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve Su Ürünleri Kanunu hükümlerine uyulacaktır. Ortaya çıkacak atık maddelerle ilgili olarak (egzoz dumanı, yağ, vb. gibi) ilgili yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca fauna türlerinin korunmasına yönelik projede görev alacak personel bilgilendirilecek ve gerekli uyarılar yapılacaktır. IV Soğutma suyunun alınacağı ve soğutma suyunun deşarj edileceği sucul ortamı ve bu ortama oluşturabileceği etkiler, Söz konusu proje prosesinde soğutma suyu alınması ve deşarj edilmesi söz konusu değildir. IV Hayvancılık ve su ürünleri (etki alanı içinde balıkçılık, voli yerleri, yetiştirilen türler, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri), Tekirdağ da hayvancılık son yıllarda yapılan girişimler ve devlet destekleriyle birlikte ticari bir görünüm kazanmaya başlamıştır. Kaliteli ırkların yetiştirilmeye başlanması, birim başına verimin yükseltilmesi, günlük bir faaliyetten öteye geçip profesyonel üretim alanlarının oluşturulması ve yeni kurulan çiftliklerle birlikte hayvan toplulaştırma faaliyetleri sayesinde ilde hayvancılık önemli mesafeler kat etmeye başlamıştır. Örneğin hali hazırda Tekirdağ da süt verimi Türkiye ortalamalarının çok üzerinde seyretmektedir. Tablo 32 Tekirdağ İli Büyükbaş Hayvan Varlığı (2011) İlçeler Sığır Varlığı Kültür Kültür Melezi Yerli Manda TOPLAM Merkez Çerkezköy Çorlu Hayrabolu Malkara Marmara Ereğlisi

100 Muratlı Saray Şarköy Toplam Kaynak: 2011 Yılı Tekirdağ Tarım Raporu İldeki sığır varlığının % 35 i Malkara İlçesinde bulunurken bunu % 16 ile Hayrabolu ve % 12 ile Merkez ilçe izlemektedir. Tekirdağ da geçmiş yıllardaki yurtdışı damızlık düve ithalatından fazlasıyla payını almış olması ve ıslah çalışmalarının başarılı bir şekilde yürütülmesi sonucu, sığır varlığının yaklaşık % 99 u genotip değeri yüksek verimli ırklardan oluşmaktadır. Tablo 33 Tekirdağ İli Küçükbaş Hayvan Varlığı (2011) İlçeler Koyun Keçi (Yerli-ve diğer) Merinos Kıl Keçisi ve Diğer Irklar Genel Toplam Merkez Çerkezköy Çorlu Hayrabolu Malkara Marmara Ereğlisi Muratlı Saray Şarköy TOPLAM Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu 2011 Tekirdağ da 2011 yılı itibariyle küçükbaş hayvan sayısı baştır. İlde yurtdışı menşeli hayvan girişi ve uygun kredilerin etkisiyle küçükbaş hayvan sayısı, 2011 yılında bir önceki yıla göre ciddi artış göstermiştir. İlde küçükbaş hayvan yetiştiricileri birliği 2008 yılında kurulmuş, 2010 yılında 1213 üye sayısı ile baş koyun-keçi birlik veri tabanında kayıt altına alınmıştır. Bununla birlikte yetiştiricilere anaç koyun-keçi desteklemesi yapılmıştır. Tablo 34 Tekirdağ İlçesi Kanatlı Hayvan Sayıları (2011) İlçeler Broiler Tavuk Yumurtacı Hindi Ördek Kaz Merkez Çerkezköy Çorlu Hayrabolu Malkara Marmara Ereğlisi Muratlı Saray Şarköy Toplam Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu

101 Tekirdağ da yumurtacı tavuk; ticari, köy tavuğu olmak üzere toplam adettir. Yumurta üretimi ise adet olup (aylık), yumurta verimi ortalaması; köy tavuğu 145, ördek 40, hindi 30, kaz 20 adettir. Özellikle broiler ve etlik hindi besiciliğinde mevsime ve pazara dönük planlamalar yapıldığından, kanatlı sayısında sürekli bir değişkenlik görülmektedir. Yıl içerisinde birkaç dönem halinde yetiştirilip, etlik olarak değerlendirilen hindi ve broiler kanatlı sayısına dâhil edilmemiştir. Tablo 35 Tarımsal Gayri Safi Üretim Değerleri (2011) Üretim Kolu G.S.Ü.D. ( tl ) Tarımsal G.S.Ü.D. İçindeki Oranı (%) Toplam Hayvansal Üretim ,84 Toplam Su Ürünleri ,15 Kaynak: TÜİK( 2011) İl genelinde bitkisel tarımsal üretim ile oluşturulan toplam gayri safi üretim değeri tl olup bu rakamın %22,84 ü hayvansal üretimden oluşmaktadır. İlin su ürünleri üretimi konusunda oluşturduğu GSÜD oldukça düşüktür. İlin tarımsal gayrı safi üretim değeri içinde %1,07 payı olan su ürünleri üretimi ağırlıklı olarak Merkez, M.Ereğlisi ve Şarköy kıyı şeridinde yapılmaktadır. Deniz balıklarının yanı sıra iç sularımızda Tarım İl Müdürlüğünce yürütülen balıklandırma çalışmalarıyla Aynalı Sazan üretimi yapılmaktadır. Yapılan balıklandırma çalışmaları sonucunda balıklı gölet sayımız 74 e ulaşmıştır. Balıklandırılan gölet sayısının fazlalığına rağmen kiralanmak suretiyle avlanmaya açılan gölet sayısı ise 1 dir. Karaiğdemir Baraj Gölü tarihinden itibaren 5 yıllığına (ilk yıl kira bedeli TL) kiraya verilmiştir. İlimizde su ürünleri konusunda faaliyet gösteren 5 adet fabrika mevcut olup bunlardan dördü Avrupa Birliği ülkeleri ile AB dışı ülkelere su ürünlerini işleyerek ihracat yapmaktadır. Başta Yunanistan olmak üzere İtalya, İspanya, Bulgaristan ve Hollanda ya ihracat gerçekleştirilmiştir. 20 Tablo 36 Deniz Ürünleri Gayri Safi Üretim Değerleri 2011 Su Ürünleri Avlanan Miktar(Kg) Satış Değerleri (tl) Avcı Hamsi İstavrit(Kraca) İstavrit(Karagöz) Kolyoz Lüfer Mezgit Sardalya Pembe Karides Sazan Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu 2011 Projenin planlandığı Marmara Ereğlisi İlçesinde önemli geçim kaynakları tarım, sanayi ve balıkçılıktır. İlçenin sahilleri balık bakımından oldukça zengindir. Çıkan başlıca 20 Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu

102 deniz ürünleri tekir, barbunya, kılıçbalığı, kolyoz, uskumru, palamut, torik, istavrit, sardalya, sinarit, levrek, midye ve kalamardır. 21 IV Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, benzersiz özellikteki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar, Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları bulunmamaktadır. IV Madenler ve fosil yakıt kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri), Tekirdağ ili ve çevresinde Oligosen yaşlı genç birimler görülür. Bölge tektonik açıdan oldukça hareketlidir. Kuzey Anadolu Fayı Tekirdağ açıklarında Marmara denizinden geçmektedir. Bu da bölgeyi deprem açısından riskli kılmaktadır. 22 İl ve çevresinde çok önemli bir maden yatağı bulunmamaktadır. Bölge genelinde olduğu gibi başlıca yer altı zenginliği linyittir. Oligosen yaşlı çökel birimler içerisinde gözlenen bu linyit oluşumları Saray ve Malkara ilçelerinde bulunmaktadır. Saray ilçesindeki Küçükyoncalı, Safaalan ve Edirköy linyit sahalarında termik santral ve teshin amaçlı kullanılmaya elverişli linyitlerin alt ısıl değerleri 1677 Kcal/kg ile 1947 Kcal/kg arasındadır. İlçede toplam ton görünür rezerv tespit edilmiştir. Sahaların bazılarında dönem dönem üretim gerçekleştirilmiştir. Malkara ilçesinde de Ahmetpaşa, Evrenbey-Karamurat, Hasköy-İbrice linyit sahalarında teshin amaçlı kullanılmaya elverişli alt ısıl değerleri 2277 kcal/kg ile 2359 kcal/kg arasında değişen toplam ton muhtemel rezerv belirlenmiştir. Bunun dışında geçmiş yıllarda manganezle ilgili çalışmalar yapılmış olup, Saray- Safaalan da % 29 Mn tenörlü ton mümkün rezerv tespit edilmiştir. Bu yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir. Ayrıca ilçedeki bir diğer maden oluşum ise yine Safaalan sahasında yer alan %88-93 SiO 2 tenörlü kuvars kumu olup, toplam görünür+muhtemel rezervi tondur. Tuğla-kiremitle ilgili olarak yapılan çalışmalar sonucunda Keşan-İnecik sahasında 10 milyon ton jeolojik rezerv tespit edilmiştir. 21 Marmara Ereğlisi Kaymakamlığı resmi internet sitesi; MTA Genel Müdürlüğü 82

103 Tablo 37 Tekirdağ İli Linyit Rezervi Saha Adı Görünür Muhtemel Mümkü n Rezerv (1000 ton) Toplam Kayna k Potansiyel Genel Toplam İşletilebili r Su % Kül % Analiz Sonuçları S % AID KCal/k g Eş değeri (1000 ton) Saray- Safaalan ,12 25,41 1, Santral Açık Saray- Safaalan ,06 20,30 1, Santral Kapalı Saray- Küçükyoncalı ,88 25,09 1, Santral Açık Saray- Küçükyoncalı ,40 16,56 1, Santral Kapalı Saray- Edirköy ,06 19,11 2, Saray- Edirköy ,77 24,07 2, Petrol Taş Köm ürü Kullanı m Yeri Teshin Santral Teshin Santral İşletme Şekli Kapalı Açık Saray- Hallaçlı- Çayırdere MTA tarafından değerlendirme çalışmaları devam ediyor ,06 19,11 2, Teshin Santra Kapalı Ahmetpaşa ,13 37,38 1, Teshin Açık Karamurat ,28 27,33 1, Teshin Kapalı İbrice ,28 31,14 1, Teshin Açık TOPLAM Kaynak: Tekirdağ İli Maden ve Enerji Kaynakları, MTA 83

104 IV Termal ve jeotermal su kaynakları, (Bunların fiziksel ve kimyasal özellikleri, debileri, mevcut ve planlanan kullanımları), Tekirdağ İli dâhilinde jeotermal saha bulunmamaktadır. IV Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.), Proje alanı ve etki alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.) bulunmamaktadır. IV Proje yeri ve etki alanının hava, su, toprak ve gürültü açısından mevcut kirlilik yükünün (Bu çalışma yapılırken hangi tarihler arasında ne tür çalışmalar yapıldığı, çalışma metotları, çalışmanın yapıldığı dönemdeki meteorolojik şartlar belirtilmelidir.) Tekirdağ İli, gerek yurt içi ve gerekse de yurt dışı göç olması nedeniyle nüfus yoğunluğu gün geçtikçe artan bir yerleşim kent görünümündedir. İlin göç almasının başlıca nedeni, İl topraklarının tarıma uygunluğu, İlin İstanbul a yakınlığı nedeniyle sanayi kuruluşlarının yöre içerisinde faaliyet göstermeleri ve bunlara ek olarak, kentin kıyı şeridinde bulunan yazlık yerleşim alanları sebebi ile mevsimlik nüfus artışının etkili bir şekilde yoğunlaşmasıdır. Yöredeki bu hızlı nüfus artışı nedeniyle, çevrenin olumsuz yönde etkilenmesindeki ana sorunları da beraberinde getirmektedir. Sahil şeridi boyunca tarım ve yapay orman sahaları yok edilmiştir. Hızlı nüfus artışına bağlı olarak plansız yapılaşma sonucunda evsel atıklar kıyı şeridinin kirlenmesine sebep olmaktadır. İnsan ihtiyaçlarının karşılanmasında mal ve hizmet üretiminin yoğunlaşması sonucunda, çevre içerisinde hava, su, toprak doğal dengesini etkilemektedir. Doğal dengenin bozulması ile çevre kirliliği kavramı kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Genel olarak, doğanın temizleme kapasitesinde fazla olan yüklerin çevrede oluşturduğu birikimler ve değişiklikler, doğa tarafından kendiliğinden veya insan unsuru tarafından yok edilemiyorsa, çevre kirliliğinin önlenmesi planlarının yapılması kaçınılmaz olacaktır. Bu itibarla, yöredeki sanayi potansiyelinin yüksek oluşu tarım alanlarının kaybolması, sanayi fabrikalarının sulu ve kirletici atıkları ile bölge flora ve faunasını olumsuz etkilemekle birlikte, Ergene Nehri havzasındaki evsel ve endüstriyel atıkların yarattığı çevre kirliliği artmaktadır. Bu sebeple Ergene Havzasından su çekme ve havzaya deşarja müsaade edilmemektedir. 23 Aşağıda Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu 2011 ışığında bölgenin mevcut kirlilik yükü değerlendirilmiştir. Mevcut Hava Kirliliği Yükü Isınma için kullanılan yakıtlar; 23 Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Hükümleri 77

105 Tekirdağ İl alanı içerisinde bulunan konut, tesis ve işyerinde bunlarda genel olarak ısınma aracı olarak kalorifer ve soba kullanılmakta olup, yakıt olarak yörede çıkarılan linyit kömürü veya doğalgaz enerjisi kullanmaktadır. İl merkezi ve merkeze yakın yerleşim alanlarının doğalgaz enerjisi ihtiyacı GAZDAŞ tarafından sağlanmaktadır. Tekirdağ İl Merkezi, kullanılan kömür nedeni ile kış aylarında yoğun bir hava kirliliğine maruz kalmaktadır. Endüstriyel emisyonlar; Türkiye de, endüstri ve sanayi amaçlı üretim tesislerinin gelişmesi yanı sıra bu tür faaliyetlerin olumlu yanlarına paralel olarak olumsuz etkileri de beraberinde getirmiş bulunmaktadır. Bu olumsuz etkilerin oluşumunu etkileyen en büyük faktör, bu işletmelerin kuruluş yerlerinin isabetli seçilmeyişi nedeniyle, üretimden kaynaklanan olumsuz unsurlarla ekolojik dengenin bozularak insan ve çevrenin sağlıksız yaşam ortamına dönüştürülmesidir. Bu dönüşüm içerisinde sağlıksız yaşam ortamını doğuran etkenlerden biri olan hava emisyonları en önemli faktörlerden birini teşkil etmekte olup, endüstriyel kuruluşların sağlıklı yer seçimi yapılmayışı yanı sıra, üretime dönük kullanılan yakıtların da çağımız teknolojisine uygun standartlarda işletilmemesi hava, su ve toprağın kirlenmesinde en büyük etken teşkil etmektedir. Bu bağlamda, Tekirdağ yerleşim alanı içerisinde yapılaşmış bulunan Tuğla, deri ve diğer sanayi kuruluşlarının yanlış yer seçimi nedeniyle yapılaşmaları ve bu yapılaşma içerisinde üretime dönük yakıttan kaynaklanan baca gazları içerisindeki, karbondioksitler, azotoksitler ve kükürtoksitler kirlenmelere neden olmaktadır. Tekirdağ İli sınırları içerisinde merkez ve ilçeler ile sanayi bölgelerinin yoğun olduğu alanlarda linyit kömürü ve petrol ürünleri kullanılmaktadır. Buna bağlı olarak yerli kömürlerin özellikle Çorlu merkez, Tekirdağ merkez ve İlçelerine yoğun olarak kullanıldığı, kömürlerin özelliklerine bağlı olarak kirlilik unsuru oluşturduğu özellikle toplu konut ve sitelerin kış dönemi boyunca yoğun kömür ihtiyacı hava kirliliğine sebebiyet vermektedir. Hava kirliliğinin sonucu olarak 2011 yılı TUİK verilerine göre Tekirdağ en kirli iller arasında bulunmaktadır. Tekirdağ Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından rutin denetimler yapılmakta ve uygunsuz kömürlerin kullanımında yasal işlemler yapılmakta olup, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Referans Laboratuvarında gerekli kömür analizleri yapılmaktadır. Ayrıca sanayi bölgelerimizde çeşitli petrol ürünleri yanması sonucu SO2 ve CO zehirli gazları açığa çıkmakta, CO2 eşleniklerinin atmosferdeki miktarının artışı ile sera etkisi etkisi yaratarak dünya sıcaklığının artmasına yol açıcı rol oynamaktadır. Ayrıca SO2 gazının havadaki nem ile birleşmesi sonucu oluşan SO3 (kükürttrioksit) gazı da kuvvetli bir asit olan sülfürik asit buharına dönüşmekte ve asit yağmurlarına sebep olmaktadır. Tekirdağ Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından periyodik olarak baca gazı kontrolleri yapılmakta ve sonuçları değerlendirilerek gerekli yasal işlemler uygulanmaktadır. NOx olarak bilinen NO ve NO2 gazlarının karışımından oluşan azot oksitleri özellikle motorlu taşıtların neden olduğu diğer bir kirlilik kaynağıdır. Tekirdağ Çevre ve 78

106 Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından egzoz muayeneleri kontrolleri düzenli olarak yapılmakta, emisyon pulları düzenlenmektedir. Endüstriyel emisyonların su üzerine etkisi; Ergene Nehri Tekirdağ İlinin Saray İlçesinin kuzeyini kaplayan Yıldız Dağlarındaki Karatepe den doğmakta olup, 47 m 3 /sn su taşımaktadır. Kışın artan su seviyesi yazın düşmektedir. Ergene nehrinin kirlilik düzeyi yazın daha da artmaktadır. Bölgede hektar alanda fiili olarak sulama yapılmaktadır. Asit yağmurları sonucunda başta sanayileşmenin yoğun olduğu İlçelerde bulunan (Çorlu, Çerkezköy, Muratlı gibi) göller ve yer altı suyunda ph sürekli olarak düşmektedir. Bu durum özellikle su ortamında yaşayan canlıların yaşamlarını olumsuz olarak etkilemekte veya tamamen imkansız kılmaktadır. Ancak, bazı göl ve taban sularının asit yağmuru etkisine karşı koymaları su ortamının tampon kapasitesine bağlıdır. Doğal su ortamlarında asit etkiye karşı en önemli tampon etki ise daha çok bikarbonat (CaCO3) iyonu ile ilgilidir. Kireç açısından zengin toprak özelliklerine sahip olan göllerdeki asit etki zamanla daha zayıf bir şekilde seyretmektedir. Endüstriyel emisyonların toprak üzerine etkisi; Hava kirletici parametrelerden azotlu ve sülfürlü bileşikler yağmur sayesinde asit yağmurları toprağa karışmaktadır. Bölgede yoğun bir sanayileşme söz konusu olduğu ve tarımsal amaçlı arazilerin bu sanayi bölgelerine yakınlığı, bu etkinin bölgede görüldüğünü göstermektedir. Ancak bu konuda yapılmış bir araştırmaya rastlanmadığı için kirlilik boyutu hakkında bilgi edinilmemiştir. Atmosfer kirliliğinin bir sonucu olan asit yağmurlarının etkisiyle topraklar asitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır. Ayrıca, emisyonlar içerisinde yer alan partikül maddeler içerisinde bulunan Cu, Zn, Fe, Cd gibi ağır metaller toprak ve bitki üzerinde yığılmaktadır. Asit yağmurların etkisiyle de toprak PH değerinin önemli ölçüde değişmesine yol açmaktadır. Sanayinin yoğun olduğu yerlerde ve hâkim rüzgar yönündeki tarlalarda, asit yağışlar sonucu, toprak suyunun asitleşmesi bakterilerin faaliyetlerini yavaşlatmakta veya onları yok etmektedir. Böylece ayrışma yavaşlamakta asit ürünler ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla besin maddeleri toprağa ulaşamamaktadır. Ayrıca toprak gözeneklerinin tıkanmasına, geçirgenliğin azalmasına neden olmaktadır. Termik santrallerin bacalarından çıkan tozda yüksek orada ağır metal ve radyoaktif madde yayılır. Bunlar üst toprakta ve humusta tutulurlar. Böylece toprak organizmaları üzerindeki toksit etkileri nedeniyle bunların ölümüne neden olurlar ve dolayısıyla toprak strüktürü bozulur. Toprakların ağır metal ve radyoaktif iyonlarla kirlenmesi ile özellikle tarım topraklarında yetiştirilen bitkilerde ve bu bitkilerin yenmesi ile insanlarda ağır metal birikimi olabilmektedir. Bu saptamalara göre, geniş tarım alanlarındaki kireçsiz toprakların ne kadar büyük bir tehlike altında olduğu anlaşılmaktadır. Endüstriyel emisyonların flora ve fauna üzerine etkisi; Hızlı sanayileşme ve nüfus artışı beraberinde çevre sorunlarını da getirmektedir. Özellikle hava kirliliği sonucu tek tek veya toplu bitki, hatta insan ölümleri ile karşılaşılmaktadır. Tekirdağ/Saray-Sefaalan a kurulacak bir termik santral ile yenileri eklenebilecektir. Bilindiği gibi termik santraller ve sanayide gerekli önlem alınmadığı 79

107 zaman, bacalarından çıkan SO2, NOx, CO2 ve toz benzeri atık maddelerle hava kirliliğine sebep olan en önemli tesislerdir. Desülfürizasyon ünitesi olmadan kurulacak bir termik santral da özellikle orman ve meyve ağaçlarının, tarım bitkilerinin ölümüne, toprakların asitleşerek verimsizleşmesine yol açabilecektir. Tekirdağ daki önemli kara ekosistemleri olarak tarım alanları, meyvelikler, bağlar, otlaklar, ormanlar, ağaçlandırma alanları ve kauçuklar sayılabilir. Bunlardan en önemlisi tarım alanlarıdır. Tarım alanı olarak buğday, arpa, mısır, ayçiçeği, fiğ, şekerpancarı, soğan, kavun, karpuz gibi çok çeşitli ürünler yetiştirilmektedir. Rüzgârın etkisiyle Çorlu ve Tekirdağ a kadar ulaşabilmektedir. Ancak hâkim rüzgârların yöreye bağlı kalarak zaman zaman doğudan esmesi ve güney rüzgârlarının da azımsanmayacak derecede fazla olması nedeniyle SO2 (kükürtdioksit), düz bir yapıya sahip olan yörede gündüz sıcaklık farklarını artırmakta ve bunun sonucunda çiğli gün sayısı artmaktadır. SO2 (kükürtdioksit) bitkiler üzerinde öldürücü etkiye sahiptir. Havadan CO2 alıp, klorofilleri ile şeker sentezi yapan bitkiler havadan CO2 in yerine SO2 ı alırsa H+-HSO3 ve giderek H+-HSO4 sentezi yaparlar Böylece klorofil şeker sentezi yapamamakta ve bunun sonucunda bitkiler ölmektedir. Hava kirliliği tarım bitkileri kadar orman ağaçları içinde öldürücü etkiler yapmakta ve odun kalitesini olumsuz yönde değiştirebilmektedir. Özellikle ibreli türlerde özümlemenin yavaşlaması sonucu yıllık halkalar daralmakta ve odun üretimi azalmaktadır. Hava kirliliğinin flora ve fauna üzerine yaptığı bir diğer olumsuz kaynakta tozların genellikle yaprak yüzeylerinde birikirler ve güneş ışınlarını yansıttıkları için fotosentez olayını geriletirler. Bitkilerde yaprak yüzeyindeki solunum gözeneklerinin (stoma) kapakçıklarının çevresine yerleşerek çalışmalarını önlerler. Hava kuruduğunda (öğle vakti) kapanamayan kapakçıklardan terleme devam eder ve aşırı su kaybından (kuraklık etkisi) zarar görür ve kurur. Nemli ve ıslak durumda (sis-çiğ-kırağı ile) yaprak yüzeyine biriken tozlar kimyasal özellikleri ile de (asit etkisi gibi) yaprak yüzeyine zarar verirler. Sis, çiğ ve kırağı buharlaştıklarında içerdikleri asit yaprak yüzeyinde kalır ve sarı noktalar şeklinde asit yanıklarına sebep olur. Asit yağmurlardan yüksek rakımda bulunan ormanlık alanların, daha alçakta bulunanlara oranla çok daha fazla zarar gördüğünü belirlemiştir. Bu durum, bu rakımlarda sis olgusunun çok daha fazla olmasına bağlanmaktadır. Bilindiği gibi sis, tam anlamı ile su molekülünün gaz hali değil, daha çok küçük damlacık topluluğudur. Asit yağmurların etkisini oluşturan nitrik ve sülfirik asit ise su ortamında çok çözündüğünden, bu seviyelerde daha fazla asit yağmuru düşmektedir. Asit yağmurlarının çam ağaçları üzerindeki etkisi, diğer orman florasına göre daha da olumsuzdur. Bu olumsuzluk asiditeyi oluşturan asitlerden biri olan nitrik asitten ileri gelmektedir. Çünkü düşük derişimlerde bile nitrik asit besin etkisi görerek üst sürgünlerin gelişmesini sağlamakta ve absisyonu geciktirmek yoluyla ağacın kış koşullarına uyumunu azaltmaktadır. Sebzelerde, gerek SO2 ve gerekse NO2 den en fazla zarar gören kültür bitkileridir. Atmosfer kirliliği oluşturan SO2 gazının çevredeki doğal flora üzerinde olumsuz etkiler yarattığını ve toprağın asitleşmesine yol açarak toprakta bulunan mikroorganizma aktivitesini düşürdüğünü belirtmektedirler. Bunun dışında bütün bitkiler asit ve gaz haldeki hava kirliliği parametreleri ile parçacık halindeki kirlilik unsurları stomatları kapatarak 80

108 özümlemeyi azaltmaktadır. Bu durum başta narenciye bitkileri olmak üzer birçok meyve bitkisinde ürünü düşürmektedir. Parçacık halindeki atıklar tanecik, duman, islilik, toz ve uçucu kül özelliklerine göre de farklılaşmaktadırlar. Endüstriyel emisyonların insan sağlığı üzerine etkisi; Havada kirletici maddelerden karbonmonoksit renksiz, kokusuz ve zehirli bir gazdır. Sülfürlü ve azotlu hava kirleticileri de insan sağlığını olumsuz yönde etkilemekte, farenjit, astım, bronşit gibi solunum yolları enfeksiyonlarına yol açabilmekte, maruz kalma süresine göre de insandaki etkileri artmaktadır. Endüstriyel emisyonların yapay çevreye görüntü kirliliği üzerine etkisi; Bölgede hava kirletici kaynaklardan önemli bir görüntü kirliliği oluşmamakla birlikte, yerleşim bölgelerinde ısınma amaçlı kullanılan yakıtlardan, taşıtların egzoz gazlarından ve sanayi kuruluşların baca gazlarından çıkan emisyonlar kış sezonunda yoğunluk kazanması nedeniyle görüş alanını zaman zaman etkilemektedir. Yaz döneminde kirletici gaz emisyonu yoğunluğunun azalmasıyla bu etki azalmaktadır. Mevcut Su Kirliliği Yükü Trakya Alt Bölgesi nin çevresel açıdan en başta gelen sorunu, yüzeysel su kaynaklarının kirliliğidir. Tekirdağ ilinde hızla artan sanayi, Trakya bütününde yalnız iç göçü değil aynı zamanda bölgesel göçü de beraberinde getirmiş, bunun sonucu olarak da ilçe nüfusları hızla artmış, düzensiz şehirleşme önlenemez olmuştur. Sanayinin üretim ihtiyacı, suyun önemli oranda Ergene Havzası yeraltı suyundan karşılanması, yeraltı su kaynaklarının azalmasına ve dinamik seviyenin düşmesine neden olmuştur. Hızlı ve denetimsiz kullanımla kirletilen suyun doğrudan yerüstü sularına (derelere) verilmesi, önce yüzey sularının daha sonra da bunlarla beslenen yeraltı suyu akiferlerinin kirlenmesine neden olmuştur. Yeraltı Sularında Kirlilik Tekirdağ İli genelinde bugün 1180 adet sanayi kuruluşu mevcuttur. Havza boyunca yer altı suyu tüketimine dayalı tekstil, deri, kâğıt ve kimya sektörlerine ait tesislerin artması ile birlikte yüzeysel sularımızda kalite bozulmaya başlamıştır. Çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik tarih ve sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanunu ile kirliliğin durdurulmasına yönelik tedbirler getirilmiş, 31 Aralık 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ile de su kirliliğinin önlenmesine yönelik yapılacak arıtma tesislerinden deşarj edilecek arıtılmış suların özellikleri sektör bazında belirlenmiştir. Her ne kadar ilimiz sınırları içerisinde faaliyet gösteren ve atık suyu olan birçok işletmenin arıtma tesisi mevcut ve faaliyette olsa bile Ergene Havzasında ki kirlilik devam etmektedir. Katı, sıvı ve gaz atıklar alıcı ortama verildikten sonra, iklim durumuna, toprağın yapısına, topoğrafya yapısına, atığın cinsine ve zamana bağlı olarak yer altı sularına taşınmaktadır. Zirai mücadele ilaçlarının da ilimizde tarımsal alandaki faaliyetlerde aşırı ve yoğun bir şekilde kullanılması, yine kanalizasyon sistemi olmayan yerleşim birimlerinde fosseptik 81

109 kullanılması ve deterjan tüketiminin bilinçsizce kanalizasyona ve arıtma işlemi olmaksızın alıcı ortama deşarj edilmesi yer altı sularının kirlenmesinde başrolü oynamaktadır. Son yıllarda hızla devam eden katı atık bertaraf ünitelerinin kurulması ve Belediyelerce çöp sorunun önlenmesi çalışmalarının artmasına karşılık yıllarca ilimizde çöp tabir edilen katı atıkların açık alanlarda depolanması ve gelişigüzel seyrine bırakılması sonucu yağmur suları ve çeşitli nedenlerle toprağa ve içme sularına karışması yer altı sularında kirlilik yaratmaktadır. Havza üzerindeki ilçe ve belde belediyelerinde nihai arıtma ile sonuçlanan kanalizasyon sisteminin bulunmaması evsel atık suların da direkt olarak Ergene Nehri kollarına deşarj edilmesi su kalitesinin bozulmasını hızlandırmaktadır. 24 Akarsu havzalarında bulunan yerleşim birimlerinin özellikle Çorlu, Çerkezköy, Muratlı ve Saray İlçesinin bir kısmı evsel nitelikli atıksuların tehdidi altındadır. İl genelinde ikincil konutların hızlı artışı nedeniyle alt yapı çalışmaları yeterli olmamakta, evsel atık sular fosseptik çukurlarında toplanarak vidanjörlerle çektirilerek biriktilir, sonrasında derin deniz deşarjı şeklinde deşarj edilmektedir. Marmara Ereğlisi nde ise 1039 m 3 /gün kapasiteli bir ön arıtma tesisi bulunduğu bilinmektedir. 25 Tekirdağ il merkezinde kanalizasyon çalışmaları hızlı bir şekilde sürmektedir. Arıtma tesisi projesi Belediye tarafından İller Bankasına hazırlatılmış, yer belirleme aşamasındadır. İl genelinde Marmara Ereğlisi, Yeniçiftlik, Barbaros ve Yenice Belediyelerinde atıksu arıtma tesisi, Şarköy Belediyesi nde ise Derin deniz deşarjı kollektörü bulunmaktadır. İlçelerin birçoğunda yine kanalizasyon çalışmaları devam etmektedir. Sanayi kuruluşlarının denetimleri 24 saat devam etmekte olup, yeni kurulacak olan sanayi kuruluşlarının ÇED müracaatları sağlanmaktadır. Petrol ve türevlerine bağlı kirlilik; Çağımızın en gözde enerji kaynağı durumunda olan petrol, arama, taşıma, rafinasyon ve kullanma kademelerinde çevreyi kirletmektedir. Yeryüzünün birçok bölgesindeki zengin petrol yatakları, açık deniz alanlarının altında bulunmaktadır. Bu alanlarda bulunan petrolün sondajla alınabilmesi için, öncelikle sondaj çalışması yapılan alanda sabit ve genellikle betonarme ve çelikten oluşan bir çakılı istasyonun bulunması gerekmektedir. Ancak bugüne kadar süregelen deniz sondajları göstermiştir ki petrol arama çalışmalarında en sıklıkla kazalar bu istasyonlarda meydana gelmektedir. Oluşan kazalar sonucunda çevreye yayılan petrol, uzunca bir süre deniz yüzeyini kirletmektedir. Deniz yüzeyine yayılan petrol ve türevlerinin su yüzeyinde mineralize olabilme olasılığı çok düşüktür. Petrol kirlenmesi, birçok balık ve akuatik faunayı zehirleyerek uzun bir süre söz konusu alanlarda canlı yaşamın yeniden oluşumu aksatmaktadır. Denizde oluşan petrol atıkları nedeniyle özellikle Marmara denizi ve Karadeniz de yoğun bir kirlilik gözlenmektedir. 26 Pestisitlere ve gübrelemeye bağlı kirlilik; 24 J.SEZEN Yüksek Lisans Tezi / S. Özgür, Marmara Denizi Havzası Kirlilik Yükleri Araştırması, Yüksek Lisans Tezi, Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü, Gebze, H.H.TOK Çevre Kirliliği 82

110 Pestisit, tarımda makro ve mikro zararlıları ortadan kaldırmak amacı ile kullanılan kimyasal bileşiklerdir. Tarımsal savaşta pestisit kullanımı en kolay ve en ucuz yöntem olarak tercih edilmektedir. Pestisitlerin su ekosistemine ulaşmaları değişik yollarla olmaktadır. Pestisit kullanılmış alanlardaki ilaçların, yağmur suları ile toprak alt sularını veya ırmaklara karışması yoluyla da çeşitli pestisitler akuatik bitki ve böceklere ulaşmaktadır. Ayrıca havadaki ilaç zerrelerinin rüzgârla sulara taşınması veya pestisit üretimi yapan fabrika artıklarının durgun veya akarsulara boşaltılması sonunda, denizler pestisitlerle kirlenmektedir. Uygulama aletlerinin ve boş ambalaj kaplarının yıkanıp temizlenmesi sırasında da ilaç artıkları sulara karışmaktadır. Herbisit kalıntıları ile kirlenen suların, sulama suyu olarak kullanıldığı tarlalardaki bazı bitkilere fitotoksik olduğu, Acrolein (herbisit), rotenon (bitkisel insektisid) ve endosulfan (klorlu hidrokarbon) ın balıklara çok toksik etki yaptığı bilinmektedir. Sulara çeşitli yollarla karışan birçok pestisit kalıntısından balıkların olumsuz şekilde etkilendikleri ve davranışlarında farklılıklar meydana geldiği anlaşılmıştır. Durgun sularda minimal düzeydeki bir pestisit kalıntısının bile, sudaki oksijeni hızla azalttığı ve balıkların beslenme ortamını bozduğu saptanmıştır. 27 Gübreler; tarımsal alanlarda süregiden erozyonla azalan humustan gelen besin elementlerinin dengelenmesi, tarımsal verimlilik unsurunun (hem kalite ve hem de kantite olarak) arttırılması ve buna bağlı olarak da ekonomik verimliliğin sağlanması amacıyla kullanılan maddelerdir. Yapay gübre kullanımı ile toprağa karışan yüksek miktarda azot ve fosfor elementleri kara sularında kirliliğe yol açmaktadır. Toprak analizi yapılmadan uygulanan kimyasal gübreler yetersiz veya fazla uygulanmakta ve üreticiler her iki durumda da gelir kaybına uğramaktadırlar. 28 Ayrıca aşırı kimyasal gübre kullanımı toprak ve su kirliliğine de neden olmaktadır. Gereğinden fazla gübre kullanılması ile akarsulara, göllere ve rezervuarlara boşalan erozyon materyali, balıkların yaşamı ve yaban hayatı için uygun koşulları bozmaktadır. Su içinde asılı duran sedimentler çözülmüş oksijen dengesini bozmakta ve su bitkilerinin ihtiyacı olan ışığı azaltmaktadır. Her iki durumda balık yaşamı için çok tehlikelidir. Daha ağır sedimentler balık yuvalarını, yumurtalarını ve diğer besin kaynaklarını örtmek suretiyle zararlı olmaktadır. a) Yüksek düzeyde azotlu gübre kullanılması sonucu topraktan yıkamalarla, içme suları ve akarsularda nitrat miktarı artabilmektedir. b) Fosforlu gübrelerin yüzey akışlarla taşınması sonucu, içme sularında ve diğer akarsularda bulunan fosfat miktarı yükselebilmektedir. Akarsularda Kirlilik Ergene Havzası Koruma Eylem Planı bakanlık tarafından onaylanmış olup, konu ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. 27 Türkiye Çevre Atlası J.SEZEN Yüksek Lisans Tezi / Türkiye Çevre Atlası H.H.TOK Çevre Kirliliği 83

111 Şerefli Deresi: Tekirdağ İline 20 km. uzaklıktadır. Dere havzası boyunca uzanan sazlıkların kuzeyindeki söğütlük alanlar, dere havzasında yaşayan yerli ve göçmen kuşların önemli yaşam ortamlarıdır. Sürüngenlerden su yılanlarının ve zehirsiz kara yılanların bu çevrede yaşadığı, ayrıca kertenkele ve Trakya tosbağası gibi hayvanların da mevcut olduğu bilinmektedir. Muhtemelen domuzlar henüz mevcut sazlıkların kuytu yerlerinde barınmaktadırlar. Kurt, tilki, çakal vb. hayvanların artık yok olduğu, ancak kır tavşanının zaman zaman görüldüğü köylülerce ifade edilmektedir. Şerefli deresi sulak alanı, korunması ve ekolojik dengesinin yeniden sağlanması gereken önemli bir ekosistemler grubunu kapsamaktadır. Çok yönlü koruma, çok yönlü yararlar sağlayacak ve faydalı kullanımları mümkün kılacaktır. Ergene Nehri: Özellikle yerüstü su kaynakları açısından Ergene nehri ve kolları önemli bir yere sahiptir. Ergene nehrinin debisi 28,73 m 3 /sn olup toplam uzunluğu 264 km dir. Ergene nehri ve kolları sanayi işletmelerinin atık sularını deşarj ettikleri atıksu kanalı haline gelmiştir. Bu nedenle yoğun bir kirlilik yükü taşımaktadır. Nehir fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri bakımından canlı yaşamı için uygun bir ortam olmaktan çıkmıştır. Ergene Nehrinden alınan su örneklerinde, kıta içi su kaynakları sınıflarına göre inorganik kirlenme parametreleri açısından Fe (demir), Mn (manganez), Cu (bakır), Ni (nikel) içeriği yönünden III. sınıf bir kaliteye sahiptir. Ergene Nehrinin IV. sınıf kirli nehir olması Tekirdağ ve Kırklareli İllerinde oluşan kirlilikten kaynaklanmaktadır. Ergene Nehri ve kollarının su kalitesini, evsel ve endüstriyel atıklarla kirlenmesinin düzeyini belirlemek amacıyla yapılan araştırmada, nehrin en kirli noktası olarak Muratlı İlçesi çıkışının belirlendiği, kirlilik parametrelerinin başında, tuz, klor, sodyum karbonat, sodyum absorbsiyon, kimyasal oksijen ihtiyacı gibi parametreler tespit edilmiş olup, ağır metaller (Pb, Zn, Cu, Cd) Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğince belirlenen sınır değerleri içinde kaldığı, manganın yıl boyunca sınır değerlerinin üstüne çıktığı tespit edilmiştir. Trakya da km² lik bir drenaj alanına sahip olan Ergene Havzasının sularını, doğudan-batıya doğru akan Ergene Nehri drene etmektedir. Özellikle yer altı suyu kullanımının arttığı, dolayısıyla YAS seviyesinin düştüğü yaz aylarında nehirdeki kirlilik çok üst seviyelere çıkmaktadır. Sulama suyu olarak Mart-Nisan aylarında I-II. sınıf olan su kalitesi, Temmuz-Ağustos aylarında IV-V.sınıf su kalitesine çıkmaktadır. Bu kirlenmenin başlıca nedeni tuzluluktur. Bu da kimyasal analizlerde RSC, %Na ve SAR değerlerinin kullanılabilir limitlerin çok üzerinde olmasıyla görülmektedir. Tuz kirliliğinin önemli iki kaynağı vardır; 1- Endüstriyel: Çeşitli endüstriyel prosesler sonucu nehir suyuna bırakılan atıklar, suyun tuz yoğunluğunu arttırmaktadır. 2- Kimyasal: Tarımsal faaliyetler, yağışlar neticesinde yükselen yer altı suyunun buharlaşması sonucu toprakta tuz birikimlerine neden olmaktadır. Sulama suları yeraltına süzülerek bu tuzları çözüp tekrar nehir suyuna katılması (Hidrolojik çevrim) sonucu tuzluluk artmaktadır. Ergene nehrinde 6 ayrı istasyonda yılda iki kez (6 aylık) alınan su örneklerinde yapılan kimyasal analizler sonucu tuzlanma ve diğer kirlilikle ilgili parametreler sürekli izlenmektedir. Mevsim sonu analizlerde yağışın da az olması sonucu, Çorlu suyu Çerkezköy girişinde I-II.sınıf sulama suyu niteliğindeki 84

112 nehir suyu, sürekli kirletilerek Uzunköprü de tuzluluğun kat artarak V.sınıf (kullanılamaz) sulama suyu niteliğine ulaşmaktadır. Yaz aylarında nehrin debisi azalmakta, dolayısıyla kirlilik oranı artmakta ve bu kirliliğin önlenmesi için Altınyazı ve Kayalı Barajlarından Ergene Nehrine temiz su verilerek, nehirdeki kirlilik konsantrasyonu azaltılmakta ve su, çeltik üretiminde kullanılmaktadır. Ergen Nehrinin en kirli noktası olarak belirlenen Muratlı İlçesi çıkışından sağlanan suyun sulama amaçlı kullanılması, zaten tuzluluk ve alkalilik sınırlarında olan entisol toprağının tuz, klor, çözünebilir ve değişebilir sodyum derişimlerinin ve ESP değerlerinin yükselmesine neden olmaktadır. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik Tekirdağ İlinde bulunan göletlerde kirlilik tespiti ile ilgili bir çalışma bulunmamaktadır. Denizlerde Kirlilik İl Sağlık Müdürlüğünce Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında alınan deniz suyu numune sonuçları aşağıdaki gibidir. Tablo 38 Deniz suyu numune sonuçları Aylar Alınan Numune Kılavuz Değeri Zorunlu Değeri Uygun Olan Sayısı Geçen Geçen Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Mevcut Toprak Kirliliği Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, 2011 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, 2011 de toprağın kimyasal, atmosferik ve atıklar sebebi ile kirlenmesine dair bir bilgi edinilemediği belirtilmektedir. Mikrobiyal Kirlenme ile ilgili olarak sanayi bölgelerinin yoğun olduğu Muratlı, Çorlu ve Çerkezköy ilçelerinde oluşan prosen atık suları sebebiyle Ergene ve Çorlu Deresi civarındaki topraklarda bakteri, virüs ve bazı protezoa türleri oluşarak arazi kullanımında olumsuz etkiler yarattığı belirtilmiştir. Sanayiden Kaynaklanan Toprak Kirliliği Ergene Havzası içerisinde idari bölünmeye göre dört ilimizin toprakları bulunmaktadır. Bunun içerisinde Tekirdağ İlini payı %37.3 ile ( hektar) en fazladır. Havzada yer alan İlçelerin nüfus yoğunluğu dağılımına bakıldığında ise Tekirdağ İlinin sekiz İlçesinden beşi ve Merkez İlçe (Saray, Çorlu, Çerkezköy, Muratlı, Marmara Ereğlisi) havzada yer almaktadır sayımına göre havzada yaşayan toplam kişinin si (%42.5) ise Tekirdağ nüfusuna kayıtlı bulunmaktadır. Ergene Nehrinin bölgede gelişen sanayileşme sonrası kirliliğinin gündeme gelmesinden bu yana geçen süreçte farklı kurum ve kuruluşlarca(çevre Müdürlüğü, Sağlık Müdürlüğü, D.S.İ.) kirlilik 85

113 86 ölçümleri yapılmaktadır. Bunlardan edinilen bilgilere göre ise Ergene Nehrini besleyen en büyük kol olan Çorlu Deresi ve yan kolları Çerkezköy ve Çorlu daki yoğun sanayileşme sonrası kirlenmeye maruz kalmaktadır. Bu derenin suyu Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nde verilen kalite sınıfları ile kıyaslandığında (fiziksel ve inorganik kimyasal parametreler) ve (organik parametreler) grubu parametreler açısından su kalitesinin 4. sınıf olduğu saptanmış bulunmaktadır ve su kalitesindeki bozulma artarak devam etmektedir. Tekirdağ da hektar arazi, tüm arazi varlığının %18 i yanlış ve amaç dışı kullanılmakta ve planlanmayı beklemektedir. Trakya da özellikle Tekirdağ İlinde amaç dışı arazi kullanımı ile ilgili olarak yıllar itibariyle sanayi %675,4 gibi çok yüksek bir artış oranında olup, ikinci sorun yazlık ev veya turizm amaçlı yapılanmalardır. (%806.4 artış) Bu sektörü toprak sanayi, kentleşme, kamu yatırımları izlemektedir. Trakya da yitirilen, verimli ve iyi nitelikli tarım topraklarının toplam alanı hektardır. Trakya da en önemli çevre sorunlarının başında gelen, erozyon varlığıdır. Tekirdağ İlinde hafif derecede ve orta derecede erozyon sorunu vardır. Toplam erozyon alanı hektar yayılma göstermektedir ve il arazisi içindeki oranı %90.3 tür. Tekirdağ İli özellikle; Çorlu-Çerkezköy-Muratlı civarındaki süzek (geçirgen) tarım topraklarının gübrelenmesine itina gösterilmelidir. Bu alanlarda verilen kolay çözünebilir azotlu gübre uygulaması yerine yavaş yavaş çözünebilir kimyevi gübre formlarının ikame edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde taban suyu kirlenmesi görülecektir. Bölgedeki taban suların önemli bir kısmının nitrat ve amonyum açısından kirlidir. Ülkemizde hektar başına ilaç tüketimi 1512 gr./ha, aktif madde kullanımı ise 598 gr/ha. (Bu değer Avrupa ortalamasının yaklaşık onda biridir.) Örneğin bu miktar Fransa ve Almanya da 4,70 kg/ha., İtalya da 7,6 kg/ha., Hollanda da 17,7 kg/hadır. Tekirdağ da 2011 yılı verilerine göre dekara ilaç tüketimi poli-kültür tarımının yapıldığı yılda 2-3 ürünün alındığı Ege ve Akdeniz Bölgelerinin çok altında bulunmaktadır. Tekirdağ İlinde toplam tarım alanlarında kullanılan pestisit miktarı litre/ kg dır. Tekirdağ İli sınırları dâhilinde yapılan örnekleme ile 4,5 ten daha düşük ph değeri belirlenememiştir. (Normal ph arası) Çerkezköy yöresinde orta derecede asit bulunmaktadır. Ergene Nehri kirliliğine paralel olarak, Tekirdağ ili Çorlu İlçesi, Çorlu Deresinin Çerkezköy den Ergene Nehri ile birleşme bölgesine kadar ve Ergene Nehrinin büyük bir bölümünde canlı bulunmamakta ya da bazı bölgelerde kirliliğe karşı toleranslı olan canlı grupları yaşayabilmektedir. Tekirdağ İlinde özellikle Çorlu-Çerkezköy İlçelerinde kurulmakta olan Sanayi Tesislerini yarattığı istihdamında etkisi ile nüfusta oransal bir artış görülmektedir. Bu durum su ihtiyacını da artan oranda etkilemektedir. Trakya da 1970 li yıllara kadar tarıma dayalı sanayi kolları faaliyet göstermekte iken, özellikle Tekirdağ, Çerkezköy Bölgelerindeki kalkınmada öncelikli yöre statüsüne alınması ve bu bölgelerde kurulacak sanayi sağlanan teşviklerin etkisi ile sanayi üretiminde çeşitlenme görülmeye başlamıştır. Özellikle bu bölgelerde sanayinin büyük bir ivme kazanmasının; İstanbul ticaret merkezlerine yakınlığı, karayolu ve otoyolları bölge içerisinden geçmesi, Tekirdağ Limanının bölgeye yakınlığı, organize sanayi bölgelerine ve serbest bölgelere tanınan imtiyazlar, uygun ve yeterli büyüklükte arazi temininin kolaylığı, Devletin tarım politikalarındaki değişiklikleri, tarım topraklarının miraslar nedeni ile aşırı oranda bölünmesi ve verimliliğin azalması, pazara yakınlık, hammadde temini kolaylığı v.b.

114 Bölgede halen çalışır durumda Çerkezköy ve Çorlu Deri O.S.B. başta olmak üzere 4 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Muratlı Organize Sanayi Bölgesi planlama aşamasındadır. Tekirdağ da (Merkez, Hayrabolu, Muratlı, Malkara, Çorlu) 5 adet bitmiş, 2 adet inşaat halinde küçük sanayi sitesi mevcuttur. Sanayi tesislerinin Tekirdağ İl sınırları içerisinde bölgenin kaynaklarını kullanmak üzere oluşan en yoğun alanlar şunlardır; Çorlu Velimeşe-Veliköy-Çerkezköy Çorlu-Marmaracık-Ulaş-Vakıflar-Misinli-Büyükkarıştıran Çorlu-Türkgücü Köyü Yolu Çorlu-Tekirdağ Yolu Muratlı-Büyükkarıştıran arası Çorlu İlçesinde, Türkiye deki 17(onyedi) Serbest Bölgeden bir tanesi olan Avrupa Serbest Bölgesi bulunmaktadır. Bu bölge genellikle tekstil ağırlıklı üretim yapmaktadır. Tekirdağ da sanayi alanlarında hazine parsellerinde yapılacak bir çizelgeye göre tarımsal işletme oluşturmak için Trakya Alt Bölgesinde bulunan İl ve İlçelerde yeterli miktarda hazine arazisinin (ada olarak) mevcuttur. Evsel Nitelikli Katı Atıklardan Kaynaklı Kirlilik; Tekirdağ İli Merkez ve İlçelerinde evsel kaynaklı çöplerin depolandığı modern çöp alanları bulunmamaktadır. Çöp alanları genelde Belediyelerin tespit ettiği, şehir merkezlerinden uzak boş arazilerdir. Tekirdağ İli Tekirdağ, Sultanköy ve Marmara Ereğlisi Belediyeleri için evsel katı atık miktarları ve bertaraf yöntemleri Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı çevre kirlilik grubu verilerinden yararlanılarak aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo 39 Tekirdağ İli Tekirdağ, Sultanköy ve Marmara Ereğlisi Belediyeleri için evsel katı atık miktarları ve bertaraf yöntemleri Belediye Adı Atık Yerleşim Depolama Saha Miktarı Yüzölçümü Mülkiyeti Birimine Şekli Konumu (ton/yıl) Uzaklık Tekirdağ Düzenli - Hazine Yamaç 3,5 km Sultanköy 1460 Düzensiz Marmara Ereğlisi kullanılmaktadır. Marmara Ereğlisi 8760 Düzensiz 10 ha Mera Toprak kirliliğinin önlenmesi ya da en aza indirilmesi için: Eski sanayi bölgelerinde kirlenmiş zeminlerin ıslah edilmesi, Düzlük Alan Sanayi ve kentsel kaynaklı sulama suyu kirliliğine bağlı olarak topraklarda oluşan çoraklaşma ve ağır metal kirliliğinin önlenmesi, kirlenmiş toprakların ıslah edilmesi, Tarımda kullanılan gübre ve pestisitlerin aşırı kullanımlarının önlenmesi için, kayıt ve denetim mekanizmasının işletilmesi, 3 km 87

115 Anız yakılmasının ekolojik dengeye, yeşil alanlara ve hava kalitesine olumsuz etkisinin kontrol altına alınması, gerekmektedir. 31 Bunun için, yapılacak çalışmalarda, ilk olarak planlama çalışmaları ile belirlenmiş sanayi alanları dışına sanayi tesisi izni verilmemelidir. Sanayi alanları mutlaka İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri oluşturularak kontrol altına alınmalıdır. Çevre kirliliğinde önemli bir nokta olan sürdürülebilir kalkınma ilkesine uyularak, kirlenmenin doğal özümseme kapasitesini aşmayacak şekilde kontrol altına alınması ve buna imkân verecek atık su arıtma ile uzaklaştırma stratejilerinin belirlenmesi gerekmektedir. Mevcut durumun düzeltilmesi amacıyla illerde ve Trakya Alt Bölgesi genelinde merkezi arıtım yapacak arıtma tesislerinin yer tespiti yapılmalı ve kuruluşları hızla gerçekleştirilmelidir. Bir diğer önemli konu kirliliği önlemenin maliyetinin kirliliği gidermenin maliyetinden düşük olduğu gerçeğidir. Bu nedenle yapılması önerilen ortak arıtma tesislerinin biran evvel kurularak ortak kullanıma açılması, gelecekte ekonomik açıdan olabilecek kayıplar için önem arz etmektedir. Ayrıca işletmelerin kendi kuyularını açarak su kullanmaları yerine, belli bölgelerde DSİ denetiminde açılacak kuyulardan DSİ tarafından belirlenen miktarda su çekilerek sanayi işletmelerine verilmesi zorunludur. Bunun dışında, havzaların korunmasında yaşanan sorunların çözümüne önem verilmelidir. Su toplama havzalarına doğal özelliklerinin kazandırılması amacıyla: Çevre koruma ve planlama politikaları üretilmeli ve fiziki planlar ivedilikle yapılmalı, Doğal ekosistemin özellikleri yeniden kazandırılmalıdır. İçme ve kullanma suyu ihtiyacının doğal uzantısı atık su sorunu ile ilgili olarak: Kanalizasyon sisteminin tamamlanması, Şebekelerde bakım-onarım çalışmalarının yapılması, Endüstriyel atık sular için arıtmanın yapılması ve Mevzuattaki boşlukların giderilerek uygulanan ceza miktarlarının caydırıcı olması konusunda gerekli girişimlerde bulunulmalıdır. Mevcut Gürültü Kirliliği Yükü Bilindiği üzere tarihli ve sayılı Resimi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin İşletme, Tesis ve İşyerleri için Çevresel Gürültü Kriterleri başlıklı 22. Maddenin a bendinde her bir işletme ve tesisten çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo-4 de verilen sınır değerleri aşamaz ve b bendinde gürültüye hassas kullanımları etkileyebilecek şekilde yakınında, bitişiğinde, altında veya üstünde faaliyetini sürdüren; her bir işyeri, atölye, imalathane ve benzeri işletmelerden havayolu ile çevreye yayılan veya ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan veya bitişik duvarlar aracılığı ile hassas kullanımlara iletilen Çevresel Gürültü Seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5dBA dan fazla aşamaz hükümleri bulunmaktadır. Tablo 40 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Yönetmeliği Gürültü Seviyesi Sınır Değerler 31 Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Açıklama Raporu, Ağustos

116 Alanlar Lgündüz (dba) Lakşam (dba) Lgece (dba) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim ve kültür sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin Endüstriyel Alanlar Bugün dünyamızdaki en önemli sorunların başında doğal dengenin bozulmaya başlaması ile ortaya çıkan çevre sorunları gelmektedir. Endüstri ve teknolojinin ulaştığı boyutta tabiat kaynaklarının tek yönlü Bilinçsizce kullanımı hava, toprak ve suyun dengesinin bozulmasının yanı sıra ses kirliliği yada gürültü olarak adlandırdığımız bir çevre sorununun da ortaya çıkmasına neden olmuştur. Sanayi tesisleri ve özellikle küçük sanayi iş yerleri ile ilgili gürültü ölçüm değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 41 Sanayi tesisleri ve Küçük Sanayi iş Yerleri Gürültü Ölçüm Değerleri Ölçüm Yeri Ölçülen Değerler (dba) 1. değer 2.değer Tekirdağ-Çorlu Kavşağı 69,9 76,2 Tekirdağ Maxi Market Önü 69,9 74,6 Tekirdağ Merkez Sahil Yolu 71,9 70,1 Tekirdağ Muratlı Yolu 67,0 79,0 Tekirdağ Eski Sanayi Sitesi 63,2 82,9 Tekirdağ Yeni Sanayi Sitesi 69,2 77,0 Tekirdağ Hükümet Caddesi 63,0 72,6 Çorlu Velimeşe Sanayi Bölgesi 63,9 72,6 Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi 69,1 69,8 Konut Alanı I 48,2 49,1 Konut Alanı II 53,9 52,8 Ticarethane I 65,5 63,5 Ticarethane II 70,5 69,7 Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, 2011 IV Diğer özellikler. Bu konuda değinilecek her hangi bir husus bulunmamaktadır. IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri IV.3.1. Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler ), (Bölgede gelirin iş kollarına dağılımı iş kolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir) (Yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı), Tekirdağ ilinin toprakları çok verimlidir. 1inci sınıf tarım arazisidir. Uçsuz bucaksız düz verimli ovaları yeşil ovaları vardır. Türkiye'nin yağlık ayçiçek ve buğday üretiminin 89

117 büyük bölümünü karşılar. Tekirdağ ilinin batısında Malkara ve Hayrabolu ilçelerinde tarım ve hayvancılığın ekonomi değeri çok yüksektir. Tekirdağ ilinin doğusu, Çorlu ve Çerkezköy ilçeleri bölgesinde sanayi, endüstri ve tarım ekonomisi çok yüksektir. Özellikle Çorlu ve Çerkezköy ilçeleri burada bulunan yüzlerce ve yapılmakta olan onlarca (2008 yılında: adet fabrika) fabrika nedeniyle çok göç almakta nüfusu çok hızlı artmaktadır. Türkiye'nin en hızlı sanayileşen 1inci ilidir. 32 Tekirdağ merkezdeki başlıca tarım ürünleri ayçiçeği ve buğdaydır. Buna paralel olarak un ve yağ sanayisi gelişmiştir. Diğer başlıca tarım ürünleri merkez ilçede yer alan 2500 adet kiraz ağacı (il genelinde 50 bin) ile kuru soğandır. İlde üretilen soğanın %60'ı merkez ilçede üretilir yılında kentte kurulan Tekel İçki fabrikası ise içki üretimini başlatarak, şehirde yeni bir üretim sektörünün doğmasını sağlamıştır. Üretilen rakılar, Tekirdağ Rakısı adı altında ülkenin en iyisi olarak bilinir. 33 Marmara Ereğlisi İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık, sanayi, turizm ve balıkçılığa dayalıdır. İlçenin tarımsal potansiyelini oluşturan 158 bin dekar arazide tarımsal faaliyetler yapılmaktadır. Tarım genelde makineli olmak üzere hububat ve ayçiçeği ağırlıklıdır. Bunun dışında karpuz ve kavun üretimi diğer ürünler arasındadır. İlçenin sahilleri balık türü bakımından oldukça zengindir. Kıyılarda; tekir, barbunya, kılıç, kolyoz, uskumru, palamut, torik, istavrit, sardalya, sinarit, levrek, midye, kalamar gibi deniz mahsullerini her mevsim bulmak mümkündür. 34 Tarım ve Hayvancılık İldeki en önemli tarla bitkisi buğdaydır yılı buğday üretimi 430 kg/da. Verim ile ton civarında olmuştur. Türkiye nin buğday verim ortalaması 200 kg/da. dır. İlde uygulanan gelişmiş üretim teknikleri, çiftçinin bilinçli olması, bölge koşullarına adaptasyonu yüksek çeşitler kullanılması buğday üretimindeki başarıyı olumlu yönde etkileyen etmenler olmuştur. İlde üretimi yapılan çeşitlerin tamamı yabancı menşeli olup ekmeklik çeşitlerdir, makarnalık buğday üretimi çok azdır. Tarla alanlarının yaklaşık %37,98 inde ayçiçeği üretimi yapılan Tekirdağ İli, Türkiye ayçiçeği üretiminin yaklaşık olarak %25 ini karşılamaktadır. İlin ayçiçeği üretimindeki bu başarısında hibrit kullanılması ürünün destekleme alımları politikası kapsamında olması, bölgede yağ sanayiinin gelişmiş olması pazar garantisinin olması ile yetiştirici alışkanlıkları sayılabilir. İlin bitkisel üretim konularından biride bağcılık olup daha ziyade Şarköy, Malkara ve Merkez ilçelerinde yaygındır. Meyveciliğin çoğu bu bağların içinde yapılmaktadır. Üretimi en fazla olan meyveler de erik, elma, armut, ayva, kiraz ve cevizdir. Meyvelerin tamamı iç tüketimde kullanılmakta olup, az bir kısmı pazarlarda değerlendirilmektedir. Zeytin üretimi ise sadece Şarköy ilçesinde yapılmaktadır yılı itibariyle Şarköy İlçesinde 7287,70 ton zeytin elde edilmiştir. İldeki çiftçi ailelerinin tarla ziraatı ile geçimlerine yetecek

118 miktarda gelir elde etmelerinden dolayı sebze tarımı sınırlı kalmıştır. İlde en fazla üretilen sebzeler: karpuz, domates, pırasa, biber, kavun, hıyar, lahanadır. 35 Tarımsal gayri safi üretim değerimizin % 25,74 ünü oluşturan hayvancılık alt sektörü ilimiz için önem taşıyan diğer bir tarımsal faaliyet koludur. Son yıllarda hayvancılığımız, özellikle de süt hayvancılığımız ekonomik konjüktürden olumsuz etkilenerek beklenilen gelişmeyi gösterememiştir.2011 yılı tarımsal gayri safi üretim değerleri dikkate alındığında hayvansal üretimin, tarımsal üretim içindeki %0,93 lük artma olmuştur.2010 yılına göre son yılda büyükbaş hayvan sayısında %2,76 lik artış ile sayısına ulaşılmıştır. Meraya dayalı hayvancılık kolu olan küçükbaş hayvancılıkta ise uzun yıllardır görülen azalma bu yıl yerini yükselişe bırakmıştır.2010 yılında olan küçükbaş hayvan varlığı 2010 yılında %6,58 artarak baş olarak tespit edilmiştir. 36 Marmara Ereğlisi Ekonomisi tarım, sanayi, turizm ve balıkçılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday ve ayçiçeğidir. Sanayi bitkisi olan ayçiçeği ile buğday, tarım sahalarında en fazla ekilen ürünlerdendir. Bunların dışında arpa, kavun, karpuz ve çeşitli sebzeler diğer ürünler arasındadır. Marmara Ereğlisi sahilleri balık türleri bakımından son derece zengindir. Karadeniz, Boğazlar, Marmara ve Ege Denizlerinde yüzeyin balıkların göç yolları üzerinde bulunan kıyılarda, çeşitli balıklar dolanmaktadır. Tekir, barbunya, kılıç, kolyos, uskumru, palamut, torik, istavrit, sardalya, sinarit, levrek deniz ürünlerinin başlıcalarıdır. Sığır ve koyun, ilçede en fazla beslenen hayvanlardır. Marmara Ereğlisi'nde sanayi tesislerinin kuruluş tarihi oldukça eskilere gider yılında Ereğli Limanı'nda "Türk Petrol" depoları işletmeye açılarak, buradan Trakya ve İstanbul'a sevkiyata başlamıştır. Türkmenli köyünde kurulan " Altın Kadife Fabrikası " tekstil fabrikalarının önemlilerindendir. 37 Tablo 42 Kurumsal Olmayan Sivil Nüfusun Sektörel Dağılımı (Bin Kişi) Yıl Bölge Kodu Bölge Adı Toplam Tarım Sanayi Hizmet 2009 TR21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Tablo 43 Tekirdağ İli Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Kaynak: TUİK 2001 Cari Fiyatlarla ( TL) İl Payı (%) 1,1 Gelişme Hızı (%) 45, Fiyatlarıyla ( TL) İl Payı (%) 1,3 Gelişme Hızı (%) -7,6 Cari Fiyatlarla ( $) Tablo 44 Nüfusun İşgücü Durumu (15+ Yaş), 2011 Kaynak: TUİK TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) İşgücüne Katılım Oranı İşsizlik Oranı İstihdam Oranı 55,4 8,8 50,5 35 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

119 Sanayi TOPLAM 49,9 9,8 45,0 Kaynak: TUİK Tekirdağ; verimli toprakları ile bölge sanayisine sağladığı hammadde katkısı, sahip olduğu 4 adet OSB ve ASB si, ulaşım ve kaliteli işgücü imkânları, hızla gelişen sınaî yatırımlarıyla bütün sektörlerde ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır. Tekirdağ, bir bölgenin yatırım için tercih nedenleri olan; doğal kaynaklar açısından sahip olduğu yüksek kömür, gaz ve yer altı suyu rezervi, pazar ve finans merkezi açısından bir dünya kenti olan İstanbul a yakınlığı, ulaşım açısından halen faal olan hava ve deniz limanlarını sanayi bölgelerine ve Avrupa ya bağlayan demiryolu, otoban ve duble yolları ile yatırımlar için cazip bir bölge olma özelliğini fazlasıyla taşımaktadır. Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi, Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesi, Avrupa Serbest Sanayi Bölgesi ile Çorlu-Çerkezköy bölgesinde yerleşen 1200 den fazla sanayi kuruluşu; teknik alt yapı, hammadde, yan sanayi vb. imkanlar nedeniyle, bir sanayi merkezinin tüm özelliklerine haizdir. Ayrıca Hayrabolu İlçesinde alt yapısı tamamlanmış ve Malkara İlçesinde ise faaliyete geçmek üzere olan Organize Sanayi Bölgeleri seçkin yatırımcılarımızı taleplerine hazırdır. Bu özellikleri ile Tekirdağ İli, sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından ülkede 7. sırayı yakalamış bulunmaktadır. Tekirdağ gelişim bileşenleri açısından dikkate değer bir düzeydedir. Yerli ve yabancı girişimciler İlin yatırım iklimini değerlendirdiklerinde diğer seçeneklere göre sahip olduğu avantajları açık bir biçimde görülecektir. 38 Marmara Ereğlisi İlçede 12 adet iş yerinden oluşan çok küçük ölçekte sanayi sitesi bulunmakta olup, ilçede küçük sanatkâr yapılaşmasının son derece yetersiz olduğu görülmektedir. İlçenin Esnaf ve Sanatkâr Odasına kayıtlı 927 faal üyesi bulunmakta ise de, bunlar genellikle tacir ve küçük esnaf niteliğine haizdir. İlçenin küçük sanayi sınıfına girecek nitelikte sanatkâr, atölye, küçük ölçekli işletme niteliğindeki faaliyetleri yok denecek ölçüde olup, orta ve büyük ölçekli kamu ve özel sanayi tesisleri açısından önemli bir yapısal durum söz konusudur. 39 Madencilik 40 İl ve çevresinde çok önemli bir maden yatağı bulunmamaktadır. Bölge genelinde olduğu gibi başlıca yer altı zenginliği linyittir. Oligosen yaşlı çökel birimler içerisinde gözlenen bu linyit oluşumları Saray ve Malkara ilçelerinde bulunmaktadır. Saray ilçesindeki Küçükyoncalı, Safaalan ve Edirköy linyit sahalarında termik santral ve teshin amaçlı kullanılmaya elverişli linyitlerin alt ısıl değerleri 1677 Kcal/kg ile 1947 Kcal/kg arasındadır. İlçede toplam ton görünür rezerv tespit edilmiştir. Sahaların bazılarında dönem dönem üretim gerçekleştirilmiştir. Malkara ilçesinde de Ahmetpaşa,

120 Evrenbey-Karamurat, Hasköy-İbrice linyit sahalarında teshin amaçlı kullanılmaya elverişli alt ısıl değerleri 2277 Kcal/kg ile 2359 Kcal/kg arasında değişen toplam ton muhtemel rezerv belirlenmiştir. Bunun dışında geçmiş yıllarda manganezle ilgili çalışmalar yapılmış olup, Saray- Safaalan da % 29 Mn tenörlü ton mümkün rezerv tespit edilmiştir. Bu yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir. Ayrıca ilçedeki bir diğer maden oluşum ise yine Safaalan sahasında yer alan %88-93 SiO2 tenörlü kuvars kumu olup, toplam görünür+muhtemel rezervi tondur. Tuğla-kiremitle ilgili olarak yapılan çalışmalar sonucunda Keşan-İnecik sahasında 10 milyon ton jeolojik rezerv tespit edilmiştir. Tekirdağ İli Linyit Rezervleri Tablo 37 olarak rapor içerisinde verilmiştir. Turizm 41 Tekirdağ İli, konumu itibariyle coğrafi ve turistik değerlere sahip bir İl görünümündedir. Coğrafi yapısı nedeniyle M armara Denizi kıyısındaki s ahil bandında bulunan kumsalları ile deniz turizmi açısından büyük avantaja sahiptir. Yaz aylarında İstanbul yanında çevre İl ve İlçelerden önemli oranda Tekirdağ kıyılarına doğru bir nüfus hareketi yaşanmaktadır. Tekirdağ İli, Saray İlçesinde Kastro yolu yakınında bulunan Güngörmez Mağarası, Şarköy İlçesine bağlı Uçmakdere Köyü ile sahil kesimindeki Çınarlık ve Merkez İlçeye bağlı Kumbağ Beldesindeki Sütlüce Manastırının bulunduğu Dut Limanı önemli koruma alanlarıdır. Tekirdağ İli genel olarak tarım ve sanayi şehri olmasına karşın, coğrafi konumu itibariyle gerek Marmara Denizi kıyısında oluşu ve gerekse de İstanbul İline yakın oluşu ile TEM ve D-100 karayollarının İlden geçmesiyle Avrupa ve Asya arasında geçiş bölgesi olma durumuyla da yabancı turistlerin konaklama ve mola merkezi avantajına sahip bulunmaktadır. Bu özellik, bölge içerisindeki turizm faaliyetlerinin niteliğini, deniz turizmi ile gezi ve seyahat içerikli turizme bağlı olarak oluşturmaktadır. Marmara Ereğlisi Ulaşım kolaylığı, uygun iklim şartları, tarihi zenginlikleri, doğal güzellikleri ve temiz bir kumsalının olması deniz turizmi açısından uygundur. İlçenin yaklaşık 30 km. sahil şeridinde birçok otel, içkili ve içkisiz lokantalar, bar, kafeterya, diskotek, kamping yerleri, halk plajları yerli ve yabancı turistlere hizmet vermektedir. IV.3.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler), TUIK 2012 verilerine göre ilde, merkez ilçeyle beraber 9 ilçe, 24 belde ve 257 köy vardır. 41 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

121 Tablo 45 Tekirdağ İli İlçe Nüfusları 42 Tablo 46 Tekirdağ İli Nüfus Bilgileri 43, Tekirdağ İli nin en önemli özelliği, diğer illerden oldukça fazla miktarda göç almasıdır. En büyük göç 1935 ile 1957 yılları arasında Balkan Ülkelerinden gelmiş olmakla beraber, Anadolu nun değişik illerinden her yıl artan oranlarda göç devam etmektedir. Tekirdağ İlinin 2001 yılı yıllık nüfus artış oranı %4.1 olmuştur. Ayrıca iç göç sebebiyle yaş grubu erkek nüfusu diğer yaş gruplarının üzerinde çıkmıştır. Bununda nedeni olarak, Tekirdağ İlinde özellikle Çorlu ve Çerkezköy İlçelerinde bulunan Organize Sanayi Bölgelerinde yaşanan endüstriyel gelişmeler gösterilebilir. Tablo 47 Tekirdağ İli Nüfus Oranları ve Hızı, 2012 Yıl Bölge adı İl ve ilçe merkezleri nüfusunun toplam nüfus içindeki oranı (%) Belde ve köyler nüfusunun toplam nüfus içindeki oranı (%) Yıllık nüfus artış hızı (binde) 2012 Tekirdağ 69,11 30,89 26,69 Kaynak : TUİK Tekirdağ ilinde bulunan hane halkının yaklaşık %65 i şehirde yaşamaktadır. İl genelinde ortalama hane halkı büyüklüğü 3.8 dir. Hayrabolu ilçe merkezi

122 ortalama hane halkı büyüklüğü 4 ile en yüksek, Saray ilçe merkezi ortalama hane halkı büyüklüğü 3.5 ile en düşük değere sahiptir. 44 IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu ) Eğitim Tekirdağ İli nde 1935 yılında % 25,6, 1940 da % 32,4, 1945 te % 39,8 e yükselmiştir.1950 de % 42,5, 1955 te % 52,3, 1960 ta % 51,4, 1965 te % 62,6, 1970 de % 68,3, 1975 te % 72,9, 1980 de % 78,4, 1985 de % 85,1, 1990 da % 87,1 dir Genel Nüfus Sayımı sonucuna göre okuma-yazma bilenlerin oranı % 93 e, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre bu rakam % 97,60 a yükselmiştir yılı sayım sonucuna göre erkeklerin % 99,01 i, kadınların da % 96,10 u okuma yazma bilmektedir. Tablo 48 Tekirdağ İli Eğitim Bilgileri 45 EĞİTİM BİLGİLERİ (Resmi + Özel) İldeki Toplam Okul ve Öğrenci Sayısı Okul Sayısı Öğrenci Sayısı Okul Öncesi Marmara Ereğlisi 46 Bağımsız Anaokulu Anasınıfı İlkokul Ortaokul Özel Eğitim Genel Lise Meslek Lisesi TOPLAM Lise ve dengi okullarda (ortaöğretim) 649 öğrenci olup, toplam öğrenci sayısı 3319 dur. Okuryazarlık oranı Tablo 49 Tekirdağ İli Marmara Ereğlisi İlçesi Eğitim Bilgileri Toplam derslik sayısı Toplam öğretmen sayısı Sınıf başına düşen öğrenci sayısı Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı Okullaşma oranı Okul öncesi eğitime devam oranı Ortaöğretime geçiş oranı SBS Başarı oranı LYS Başarı oranı % %87 %84 %90 %46 %45 Sağlık Tekirdağ kent merkezi içerisinde 4 hastane, 13 sağlık ocağı, 57 sağlık evi, 1 verem savaş dispanseri, 1 ana çocuk sağlığı, 1 halk sağlığı laboratuvarı yer almakta olup, mevcut betonarme yapı projeleri ile kent içerisinde semt ve mahallelere ayrı ayrı

123 konumlarda yerleşmiş durumdadır. İl alanı içerisinde sağlık tesisleri 23.7 ha. lık bir alan kaplamaktadır. Toplam alan içindeki payı 0.60 tır. Sağlık tesisleri gelişme alanı, merkezde farklı nitelik ve büyüklüklerde hizmet vermek üzere düzenlenmiştir. Hastanelerin taşıt trafiği bakımından rahat ulaşılabilir alanlarda olması kararlaştırılmış ve ayrıca yaya aksları ile desteklenerek ulaşılabilirliğinin artması sağlanmıştır. Hastanelerin ve sağlık tesislerinin etrafı yeşil alan ve park alanları olarak düzenlenmiştir. 47 Marmara Ereğlisi tarih ve sayılı Bakanlık onayı ile Marmara Ereğlisi ilçesi Merkez Sağlık Ocağı binasında ASM+TSM hizmetlerinin devam edecek şekilde yeni hastane binası tamamlanıncaya kadar 15 (on beş) yatak kapasite faaliyet göstermesi uygun görülmüş olup 2011 yılı Mart ayında fiilen hizmetini sürdürmektedir. 48 Kültür Hizmetleri Kentin kültür yönüyle sahip olduğu tesisler içerisinde, İl Halk Kütüphanesi, İl Halk Eğitim Merkezi, Tekirdağ Kültür Merkezi, Namık Kemal Evi gibi kültür kaynaklı tesislerin yanı sıra, eğitim ve öğretim dalında hizmet veren Namık Kemal Üniversitesine bağlı (6) Fakülte, (3) Enstitü, (2) Yüksekokul, (11) Meslek Yüksekokulu, (2) Araştırma ve Uygulama Merkezi ile (199) İlköğretim Okulu, (66) Ortaöğretim Okulu yer almaktadır. 49 Marmara Ereğlisi İlçede yetiştirilen tarım ürünlerinden karpuzu daha geniş kitlelere tanıtmak ve sanayi hamlesine dönüştürmek üzere, her yıl kutlanan ilçe kuruluş şenliklerimiz 2005 yılından bu yana "Karpuz Festivali" olarak düzenlenmektedir. Bu organizasyona ulusal, yazılı ve görsel basın geniş yer vermiş olup, İlçenin olumlu yönde tanıtımı sağlanmıştır. 50 IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb.) ve proje alanın kullanımı ile ilgili Belediyenin görüşü Tekirdağ 6218 km² lik yüzölçümü ile Türkiye topraklarının %0,8 ini kaplar. Tekirdağ İli, konumu itibariyle ülkemizin güzel ve şirin yörelerinden biri olma hüviyetini taşımakla beraber bölgenin gerek İstanbul İline yakın oluşu ve gerekse de deniz, tarım, sanayi potansiyeline sahipliğiyle gün geçtikçe büyüme özelliği gösteren bir bölge konumundadır. Tekirdağ genelde tarıma dayalı toprak yapısına sahip olmasına rağmen, gelişmekte olan tekstil sanayinin etkisiyle tarım alanlarının büyük bir kısmı, sanayi alanı olarak kullanılmaktadır. Bölge içerisindeki sanayi kuruluşlarının ülke ekonomisine olduğu kadar, yöre ekonomisine de büyük faydası olmaktadır. Yöre içerisinde sanayi yerleşim planının 47 Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

124 istenildiği gibi uygulanmaması çevrenin olumsuz etkilenmesine en önemlisi de tarım arazilerinin yok olmasına sebebiyet vermektedir. İl de 1960 yılından bu yana uygulanan yerleşimlerin (konut, yazlık) belli bir plan dahilinde olmadığı, imar ve iskanın düzenli yapılmadığı gözlenmiştir. İşte bu geçmişten geleceğe kaynaklanan plansızlıklar nedeniyle Tekirdağ İlinde kentsel büyüme deseni, karmaşık görünüm içerisinde yürümektedir. Bölgenin Anadolu dan göç alması ile birlikte, İlin kuzey kesiminde yoğunlaşan sanayi yapılaşması sonucunda İl merkezinin sahil bandı boyunda yeni yapılaşmalara açılması ile birlikte Çorlu ve Çerkezköy İlçelerinde sanayi yapılaşmasındaki etki ile konut alanlarının çoğalması, kentsel ve kırsal yerleşim alanları planlamasında büyük farklılıklar göstermektedir. Bölgenin, İl merkezi ile Çorlu ve Çerkezköy yerleşim alanlarında plansız kentleşmesinin hızlı boyutlara varması sonucunda, alt yapı (yol, su, kanalizasyon, elektrik, telefon) hizmetlerinin uygun şartlarda oluşturulmaması nedeniyle, mevcut çevre üzerinde olumsuz etkiler her geçen artmakta olup, gerekli önlemlerin alınması zorlaşmaktadır. Tekirdağ merkez yerleşim alnının Marmara Denizi kıyısında yer alması nedeni ile, kent büyümesi sahil boylarında oldukça yoğun yer tutmaktadır. Bu itibarla; kentsel gelişme alanları deniz manzaralı sahaların seçilmesinde önem taşımakla beraber, bu oluşum içerisinde, Tekirdağ İstanbul karayolunun alt ve üst arazi boşlukları ile, kentin doğu ve batı ucunda yer alan deniz görüntülü araziler üzerinde yeni gelişme alanları oluşturulma çabaları yapılmış ve yapılmakta olup mevcut durum itibari ile kent merkezinin doğu ve batı uç bölgelerinde 300 ha lık sahalar üzerinde ve ayrıca alternatif kent merkezi işlevini de karşılayacak biçimde Gündoğdu Mahallesi nde 670 ha lık yeni gelişme alanları planlanmıştır yılından bu yana yeni oluşmaya başlayan 100.Yıl Mahallesi ile Dereağzı ve Değirmenaltı yerleşim alanları, kentsel büyümenin en yoğun olduğu bölgeler olarak görülmektedir. Tekirdağ İlindeki Endüstri Alanları gelişimi Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesinin kurulmasıyla ivme kazanmıştır. Çerkezköy OSB nin faaliyete geçmesinden sonra Çorlu Büyükkarıştıran E-5 Aksında sanayi tesisleri kurulmaya başlanmıştır. Bunun yanı sıra ÇorluYulaflı ve Çorlu-Türkgücü aksında, Muratlı, Saray, Velimeşe, Veliköy, Karaağaç ve Beyazköy de endüstri alanları oluşturulmuştur. Ayrıca İlimizde Avrupa Serbest Bölgesi, Çorlu Deri OSB, Hayrabolu OSB ve Malkara OSB olarak kurulan endüstri alanları mevcuttur. Tekirdağ İli yerleşim alanı içerisinde mevcut durum itibariyle 8 İlçe ve bu İlçelere bağlı 285 köy, yerleşim deseni temel yapısını oluşturmaktadır. Kırsal alanlardaki yerleşim yoğunluğu, yörenin tarıma dayalı toprak yapısı ile yörede yer alan sanayi kuruluşlarının etkisi altında farklı yoğunluklar göstermektedir. Bu itibarla, bölge içerisindeki kırsal yerleşim alanlarında tarım topraklarının büyüklüğü içerisinde sırasıyla yer alan Malkara, Hayrabolu, Saray İlçeleri büyük yoğunluk göstermekte olup, Şarköy, Muratlı ve Marmara Ereğlisi İlçeleri sıralamayı takip etmektedir. İl alanı içindeki resmi kurum alanları %1,52 lik paya sahip olup, toplam 60,44 ha lık alan üzerinde düzenlenmiştir. İl Merkezinde ulaşılabilirliğin en kolay olduğu alanda, tüm alana hizmet edecek resmi kuruluşlar düzenlenmiştir. 97

125 Tekirdağ İli genelinde 192 Resmi, 7 Özel olmak üzere toplam 199 İlköğretim Okulu, 61 Resmi, 5 Özel olmak üzere toplam 66 Ortaöğretim Okulu, 6 Fakülte, 3 Enstitü, 2 Yüksekokul ve 11 Meslek Yüksekokulu olmak üzere toplam 287 okul bulunmaktadır. Resmi Ortaöğretim Kurumları bünyesinde 11 Pansiyon, ayrıca Ortaöğretim Yurtlar ve Burslar Daire Başkanlığı na bağlı özel 29 Ortaöğretim, 5 Yükseköğretim Yurdu bulunmaktadır. Tekirdağ kent merkezi içerisinde 4 hastane, 13 sağlık ocağı, 57 sağlık evi, 1 verem savaş dispanseri, 1 ana çocuk sağlığı, 1 halk sağlığı laboratuvarı yer almakta olup, mevcut betonarme yapı projeleri ile kent içerisinde semt ve mahallelere ayrı ayrı konumlarda yerleşmiş durumdadır. İl alanı içerisinde sağlık tesisleri 23,7 ha. lık bir alan kaplamaktadır. Toplam alan içindeki payı 0,60 tır. Tekirdağ kent merkezi yerleşiminin sosyoekonomik yapısı içerisinde yer alan sosyal ve kültürel tesisler büyük ölçülerde bulunmayıp, küçük kent görünümü içerisinde ihtiyaca cevap verecek tarzda tesislere sahip bulunmaktadır. Kent içerisinde sosyal amaçlı olarak, (2) kapalı sinema, (1)kapalı spor salonu, (1) stadyum, (1)Belediye Tiyatro ve Sinema salonu ile kent sahilindeki Lunapark sayılabilecek tesislerdir. Kentin kültür yönüyle sahip olduğu tesisler içerisinde, İl Halk Kütüphanesi, İl Halk Eğitim Merkezi, Tekirdağ Kültür Merkezi, Namık Kemal Evi gibi kültür kaynaklı tesislerin yanı sıra, eğitim ve öğretim dalında hizmet veren Namık Kemal Üniversitesine bağlı (6) Fakülte, (3) Enstitü, (2) Yüksekokul, (11) Meslek Yüksekokulu, (2) Araştırma ve Uygulama Merkezi ile (199) İlköğretim Okulu, (66) Ortaöğretim Okulu yer almaktadır. 51 Marmara Ereğlisi 1940 yılına kadar, köy statüsü durumundaydı. Bu tarihten sonra 7 köyün birleşmesi ile (Çeşmeli, Eski Ereğli, Sultanköy, Şahpaz, Türkmenli, Yakuplu, Yeniçiftlik) Çorlu ilçesine bağlı nahiye haline getirilmiştir. MarmaraEreğli si tarih ve 3392 sayılı kanunla ilçe olması kabul edilmiştir. İlçe merkezi üç mahalle (Muhacir, Cedit Ali Paşa, Dereağzı Mahalleleri), iki belde (Yeniçiftlik beldesi) ve üç köyden meydana gelmiştir. Marmara Ereğlisi nde biri ilçe merkezi, iki de kasaba (Yeniçiftlik, Sultanköy) olmak üzere üç belediye teşkilatı vardır. Tekirdağ iline 40 km uzaklıkta olan Marmara Ereğlisi, Tekirdağ ilinin en doğuda yer alan ilçesidir. Kuzey ve batıdan Çorlu, doğudan İstanbul ilinin Silivri ilçesine komşudur. Güney yönden ise Marmara Denizi ile sınırlıdır. 183 km² yüzölçümü ile Tekirdağ ilinin en küçük ilçesidir Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu

126 IV.3.5.Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) 2011 yılında görülen bulaşıcı hastalıkların aylara göre dağılımı aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir. 53 Tablo 50 Görülen Bulaşıcı Hastalıklar Kaynak: Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu,

127 IV.3.6. Diğer Özellikler Bu bölümde bahsedilecek başka bir özellik bulunmamaktadır. Bölüm V : Projenin Bölüm IV'te Tanımlanan Alan Üzerindeki Etkileri Ve Alınacak Önlemler (Bu bölümde projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.I vev.2. başlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı şekilde açıklanır.) V.1. Arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler, V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat oluşacağı, hafriyat miktarı, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb maddelerin nerelere taşınacakları ve/veya hangi amaçlar için kullanılacakları, Proje kapsamında inşaat işleri yaklaşık 3 yıl sürecektir. Bunun ilk 12 ayı hafriyat çalışmaları sürecektir. Kazı çalışmalarına bağlı olarak hafriyat artığı malzeme açığa çıkacaktır. Hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarının çevre ve insan sağlığına yönelik olumsuz etkilerini, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlanacaktır Proje kapsamında termik santral ve geçici kül depolama sahası arazi hazırlanması aşamasında sıyırma kazısı ve temel kazısı işlemleri gerçekleştirilecektir. Arazi hazırlığı ve santral kurulumu aşamasında ekskavatör, dozer, silindir, kompresör, yükleyici gibi çeşitli ağır iş makineleri kullanılacaktır. Termik Santral Termik Santral alanı yaklaşık m 2 dir m 3 lük sıyırma kazısını takiben temel kazısı amacı ile m 3 lük kazı çalışması yapılması öngörülmektedir. Toplamda m 3 lük kazı malzemesi oluşumu söz konusudur. Geçici Kül Depolama Alanı Geçici Kül Depolama Alanı yaklaşık m 2 dir m 3 lü sıyırma kazısını takiben m 3 lik kazı çalışması yapılması öngörülmektedir. Toplamda m 3 lük kazı malzemesi oluşumu söz konusudur. Sahadan çıkacak kazı fazlası malzemenin tamamı, temel ve çukur kısımların dolgusunda ve arazi düzenlemesi çalışmalarında kullanılacaktır. Bu sebeple kazı fazlası malzeme için depo alanı tespit edilmesine gerek duyulmamaktadır. 100

128 Hafriyat çalışmaları aşamasında tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak hareket edilecektir. V.1.2. Zemin emniyetinin sağlanması için yapılacak işlemler (deprem, heyelan, çığ, sel, kaya düşmesi benzersiz oluşumlar halinde tesisin taşıma gücü, alınacak önlemleri, emniyet gerilmesi, oturma hesapları), Proje sahası oldukça düz bir bölgede yer aldığı için kayma beklenmemektedir. Kati proje aşamasında yapılacak olan jeolojik/jeoteknik etütler ile taşıma gücü ve oturma hesapları yapılacak, gerekli önlemler alınacaktır. Proje kapsamında yapılacak yapılar için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı nın (Afet İşleri Genel Müdürlüğü) tarih ve sayılı Genelgesi ve gün ve sayılı makam oluru doğrultusunda hazırlatılacak imar planına esas jeolojik/jeoteknik etüt raporlarının tarih ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı' nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname doğrultusunda Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne onaylatılacaktır. V.1.3. Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin nerelerde ve nasıl yapılacağı, Tesis için projelendirilecek taşkın önleme, drenaj kanalları, yer altı ve yerüstü yapıları 100 yılda bir görülen 24 saatlik en büyük yağış değerine göre planlanacaktır. Proje kapsamında yapılacak tüm çalışmalarda Tarih ve Sayılı Dere Yatakları ve Taşkınlar adı ile yayımlanan 2006/27 no lu Başbakanlık Genelgesi hükümlerine uyulacaktır. V.1.4.Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanların taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, bu işler için kullanılacak aletler ve makineler, Proje kapsamında yapılacak inşa işlemleri esnasında parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik madde kullanılmayıp, sadece iş makineleri, kazma, kürek vb. aletlerle çalışılacaktır. Proje kapsamında inşa işlemleri esnasında, gevşetme patlatmaları yapılması zorunluluğu doğduğu durumda hasarsızlık hesaplamaları yapılmadan, patlayıcı madde miktarı belirlenmeden patlatma işlemleri kesinlikle gerçekleştirilmeyecektir. Gevşetme patlatmaları sırasında oluşacak titreşim için yürürlükteki Çevresel Gürültü Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği 25. Madde hükümlerine riayet edilerek gerekli önlemler alınacaktır. Patlatma işlemlerini izlemek için sismografik bir ekipman temin edilecek olup, yapılacak tüm patlatmalar izlenecektir. Tüm patlatma işlemlerinde jandarma birimleri ile koordineli hareket edilecektir. Patlatma esnasında inşaat araç ve makinelerini işleten kişiler de dahil olmak üzere kolayca duyulabilecek, yeterli sesi olan bir siren olacaktır.. El sirenleri, tünel başlangıcı gibi girişin tamamen kontrollü olduğu, alanlarda kabul edilecektir. Çalıştırılacak olan bütün patlatma 101

129 102 elemanları ilgili Devlet Otoritelerince teste tabi tutulan ve belgelendirilen kişilerden seçilecektir. Gerçekleştirilen bütün patlatmaların kaydı tutulacak ve bu kayıtlar her bir patlatmanın zamanını, yerini, tipini, kullanılan patlayıcı malzeme miktarını ve diğer her türlü gerekli bilgiyi içerecektir. Proje kapsamında ihtiyaç duyulan gevşetme patlatmaları canlıların üreme dönemi (Mart-Haziran) dışında yapılacaktır. Proje kapsamında yapılacak yapılar için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı nın (Afet İşleri Genel Müdürlüğü) tarih ve sayılı Genelgesi ve gün ve sayılı makam oluru doğrultusunda hazırlatılacak imar planına esas jeolojik/jeoteknik etüt raporlarının tarih ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname doğrultusunda Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne onaylatılacaktır. Jeolojik/Jeoteknik Etüt Raporuna göre belirlenecek YAS seviyesine göre; patlatmanın yer altı su seviyesini etkileyip etkilemediği tespit edilecektir. Bu itibarla; patlamanın yapılacağı tüm alanlarda inşaat başlamadan önce YAS (yer altı su seviyesi) belirlenecek ve patlatmanın derecesi (kaç m ye kadar etkili olduğu) tespit edilecektir. Ayrıca; yapılacak patlatmalar sonucunda dere yatağındaki akışı engellememek için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Yapılacak yer üstü patlatmalarda canlıların üreme döneminde patlatma yapılmayacaktır. Yapılacak patlatmalarda patlatmanın şiddeti, taş savrulması, toz, gürültü vb. etkilerin formasyonu göz önünde bulundurularak gerekli tüm tedbirler alınmak suretiyle patlatma işlemleri gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında 3213 sayılı Maden Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri mevzuat hükümlerine riayet edilecektir. Patlayıcı maddelerin kullanımı ile ilgili olarak tarih ve sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle, Av Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi, Usul ve Esasları Tüzüğü hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerle Çalışan İşyerlerinde Ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük hükümlerine uyulacaktır. Patlatma yapılacağı zaman anons ve duyuru yöntemleriyle yöre sakinlerinin bilgilendirilmesi sağlanacaktır. V.1.5. İnşaat sırasında kırma, öğütme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler, (Tesisin inşaat aşamasında oluşabilecek toz emisyonu miktarlarının emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanması ve sonuçlarının, toz emisyonu için hesaplamalar sonucu elde edilen kütlesel debi değerleri SKHKKY Ek-2 de belirtilen sınır değerleri aşmışsa modelleme yapılması, Tesiste oluşabilecek emisyonlarla ilgili yapılacak hesaplamalarda kullanılacak olan emisyon faktörlerinin hangi kaynaktan alındığı ), Termik Santral Termik Santral alanı yaklaşık m 2 dir m 3 lük sıyırma kazısını takiben temel kazısı amacı ile m 3 lük kazı çalışması yapılması öngörülmektedir. Toplamda m 3 lük kazı malzemesi oluşumu söz konusudur.

130 Geçici Kül Depolama Alanı Geçici Kül Depolama Alanı yaklaşık m 2 dir m 3 lü sıyırma kazısını takiben m 3 lik kazı çalışması yapılması öngörülmektedir. Toplamda m 3 lük kazı malzemesi oluşumu söz konusudur. Sahadan çıkacak kazı fazlası malzemenin tamamı, temel ve çukur kısımların dolgusunda ve arazi düzenlemesi çalışmalarında kullanılacaktır. Bu sebeple kazı fazlası malzeme için depo alanı tespit edilmesine gerek duyulmamaktadır. Hafriyat çalışmaları aşamasında tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak hareket edilecektir. Termik Santral ve Geçici Kül Depolama Alanı sıyırma ve temel kazısı işlemleri esnasında sökme, yükleme, nakliye, boşaltma ve depolamadan kaynaklı toz emisyonu oluşumu söz konusu olmaktadır. Toz emisyonlarının hesaplanması için Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-12, Tablo.12.6 da belirtilen toz emisyon faktörleri kullanılmıştır ve aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 51 Toz Emisyonları Oluşumlarının Hesaplanmasında Kullanılacak Toz Emisyon Faktörleri Emisyon Faktörleri kg/ton Kaynaklar Kontrolsüz Kontrollü Sökme 0,025 0,0125 Yükleme 0,010 0,005 Nakliye(gidiş-dönüş toplam mesafesi) 0,7 0,35 Boşaltma 0,010 0,005 Depolama 5,8 2,9 Kaynak: Sanayi Kaynaklı Hava Krililiğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-12, Tablo.12.6 Termik Santral Alanında Oluşacak Hafriyat Miktarı: Santral alanında yapılacak kazı işlemi zeminin tesviye edilmesine yönelik gerçekleştirilecektir. Dolayısıyla herhangi bir depolama işlemi gerçekleşmeyecektir. Çalışmaların yaklaşık 8 ay sürmesi planlanmaktadır. Çalışma Süreleri : 8 ay : 30 gün/ay : 12 saat/gün Hafriyatın Özgül Ağırlığı : 1,6 ton/m 3 Araç Kapasitesi Toplam Hafriyat Miktarı Saatlik Hafriyat Miktarı : 50 ton : m 3 ( ton) : ton/ 8 ay/30 gün/12 saat: 81,64 ton/saat 103

131 Malzemenin sökülmesinden kaynaklanacak toz miktarı: 81,64 ton /saat x 0,025kg/ton = 2,04 kg/saat Malzemenin yüklenmesinden kaynaklanacak toz miktarı: 81,64 ton /saat x 0,01kg/ton = 0,81 kg/saat Malzemenin taşınması sırasında meydana gelecek toz miktarı : Kamyonlara yüklenen malzemeler alanın tesviyesinin sağlanabilmesi için engebeli yerlerden sökülen toprak çukur yerlere boşaltılarak dolgu işlemi gerçekleştirilecektir. Taşıma mesafesi gidiş dönüş yaklaşık 200 m alınmıştır. Bir kamyonun bir seferde 50 ton malzeme taşıdığı kabul edildiğinde; kamyon 1 günde ortalama (612,3 ton/gün/50ton/1sefer 13 sefer) 13 sefer yapacaktır. Taşımadan kaynaklı oluşacak toz emisyon faktörü 0,7 kg/km-sefer'dir. Buna göre taşımadan kaynaklanacak toz miktarı; Toz Emisyonu = 0.7 kg/km-sefer x 13 sefer/12 saat x 0,02 km=0,015 kg/saat Malzemenin boşaltılmasından kaynaklanacak toz miktarı 81,64 ton /saat x 0,01kg/ton = 0,81 kg/saat Bu durumda oluşacak tozun kütlesel debi değeri: Q= Q1+Q2+Q3+Q4 = 2,04 kg/saat + 0,81 kg/saat + 0,015 kg/sa + 0,81 kg/sa =3,67 kg/saat Kül Depolama Sahasında Oluşacak Hafriyat Miktarı: Kül Depolama Sahasında arazi tesfiyesi, kazı ve dolgu işlemleri için yaklaşık m 3 hafriyat yapılacaktır. Çalışma Süreleri : 12ay/1yıl : 30 gün/ay : 12 saat/gün Hafriyatın Özgül Ağırlığı : 1,6 ton/m 3 Araç Kapasitesi Toplam Hafriyat Miktarı Saatlik Hafriyat Miktarı : 50 ton : m 3 ( ton) : ton/ 1 yıl/12 ay/30 gün/12 saat: 52,42 ton/saat Malzemenin sökülmesinden kaynaklanacak toz miktarı: 52,42 ton /saat x 0,025 kg/ton = 1,31 kg/saat 104

132 Malzemenin yüklenmesinden kaynaklanacak toz miktarı: 52,42 ton /saat x 0,01kg/ton = 0,52 kg/saat Malzemenin taşınması sırasında meydana gelecek toz miktarı : Kamyonlara yüklenen malzemeler alanın tesviyesinin sağlanabilmesi için engebeli yerlerden sökülen toprak çukur yerlere boşaltılarak dolgu işlemi gerçekleştirilecektir. Taşıma mesafesi gidiş dönüş yaklaşık 200 m alınmıştır. Bir kamyonun bir seferde 50 ton malzeme taşıdığı kabul edildiğinde; kamyon 1 günde ortalama (629,04 ton/gün/50ton/1sefer 12 sefer) 12 sefer yapacaktır. Taşımadan kaynaklı oluşacak toz emisyon faktörü 0,7 kg/km-sefer'dir. Buna göre taşımadan kaynaklanacak toz miktarı; Toz Emisyonu = 0,7 kg/km-sefer x 12sefer/12 saat x 0,02 km=0,014 kg/saat Malzemenin boşaltılmasından kaynaklanacak toz miktarı 52,42 ton /saat x 0,01kg/ton = 0,52 kg/saat Bu durumda oluşacak tozun kütlesel debi değeri: Q= Q1+Q2+Q3+Q4 = 1,31 kg/saat + 0,52 kg/saat + 0,014 kg/sa + 0,52 kg/sa =2,364 kg/saat Proje kapsamında yapılacak kazı işlemlerinde oluşacak toz emisyon debisi, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinde verilen 1 kg/saat sınır değerin üzerindedir. Bu nedenle proje alanında oluşacak toz emisyonu ile ilgili toz modelleme çalışması yapılmıştır(bkz. Ek-18). Modellemede Kullanılan Yöntem Modelleme çalışmaları ile işletmeden kaynaklanacak kirleticiler olan Toz un çalışma alanı içerisinde, mevcut meteorolojik koşullar altında ne şekilde yayılacağı, bu yayılma sonucunda söz konusu kirleticilerin neden olacağı muhtemel yer seviyesi konsantrasyonları incelenmiştir. Yayılım hesapları ISCST3 (Industrial Source Complex-Short Term 3) modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yayılım hesaplarında Pasquill kararlılık sınıfı kullanılmaktadır. Modelde engebeli araziyi göz önüne almak için de bir opsiyon bulunmaktadır. Model, atmosferde bulunan değişik çaplardaki parçacıkların karakterlerini doğru tanımlayabilmek amacıyla, her bir parçacık sınıfı için çökelme hızı ve yerden geri yansımayı da bir katsayı kullanarak hesaplamalara dahil etmektedir. Modelleme sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. 105

133 Tablo 52: Toz Modellemesi Sonuçları Normal Durum Kötü Durum Parametre Modelleme Sonucu Konsatrasyon (μgr/m3) 2,02200 Toplam Çökelme (mg/m2) 0,01139 Kuru Çökelme (mg/m2) 0,01139 Konsantrasyon (μgr/m3) 1,99359 Toplam Çökelme (mg/m2) 0,01101 Kuru Çökelme (mg/m2) 0,01101 Kötü durum senaryosu için meteorolojik verilerde en kötü şartlar düşünülerek 24 saatlikte maksimum konsantrasyon tarihlerinin 3 gün öncesi ve 3 gün sonrasında rüzgar hızını 0,1, bulut kapalılığını 6 değerlerini alarak değişiklikler yapılmış ve kötü durum modelleme sonuçları hesaplanmıştır. Değerlendirme S.K.H.K.K.Y. Ek-2 gereğince - Mevcut ve yeni kurulacak tesislerin bacalarından veya baca dışından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri, mevcut tesisler için bacalarda ölçülerek, baca dışından atmosfere verilen emisyonlar ile yeni kurulacak tesisler için emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri Tablo 2.1 de verilen değerleri aşması halinde, tesis etki alanında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri (HKKD) mümkünse saatlik, aksi takdirde, günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır. Mevcut tesis için aylık olarak hesaplanmış Hava Kirlenmesine Katkı Değerlerinin (HKKD) en yüksek olduğu farklı inceleme alanlarında her bir inceleme alanında bir istasyon olmak üzere en az iki istasyon kurularak bir ay süre ile sürekli olarak hava kalitesi ölçümleri yapılır. Kirliliğin aylara bağlı olarak değiştiği ve arttığı bölgelerde yetkili merci ölçüm zamanını belirler. Ölçüm sonuçları Ek-2 de belirtilen Uzun Vadeli Sınır (UVS) değerinin % 60 ından yüksek olması durumunda hava kalitesi ölçümlerinin süresi uzatılır, ölçüm süresi yetkili mercii tarafından belirlenir. Tesis etki alanında bu yönetmelik Ek-2 Tablo 2.2 de yer alan hava kalitesi sınır değerlerinin sağlanması gerekir. Tablo 53 Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Parametre Havada Asılı Partikül Madde (PM10) Sınır değer Yıl [μg/m3] Süre [CO mg/m3] [Çöken toz mg/m2gün] KVS UVS Termik santral alanı ve kül depolama sahası için yapılan modelleme çalışması sonucunda yönetmelikte verilen 2013 yılı sınır değerleri sağlanmıştır. 106

134 V.1.6.Proje kapsamındaki ulaşım altyapı planı, bu altyapının inşası ile ilgili işlemler; kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler, altyapının inşası sırasında kırma, öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, (Karayolları Genel Müdürlüğünün görüşü) ÇEBİ Enerji Santralinin kurulacağı sahanın yaklaşık 50 m batısından Edirne- Marmara Ereğlisi karayolu geçmektedir (Bkz: Ek-1 Yer Bulduru Haritası). Saha Tekirdağ- Marmara Ereğlisi karayolu ile Tekirdağ İstanbul karayolu arasındaki yoğun sanayi siteleri içerisinde kalmaktadır. Bu sebeple projeye ulaşım için bir alt yapı çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Mevcut yolların kullanımı ile proje sahasına ulaşım mümkün olup, inşaat aşaması boyunca ulaşım bu yollar aracılığı ile sağlanacaktır. V.1.7. Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı, bu planın uygulanması için yapılacak işlemler ve kullanılacak malzemeler, Proje sahasında mevcut bulunan 380 kv lık Çebi Enerji Trafo Merkezi sayesinde üretilen elektrik Türkiye Enterkonnekte Sistemine verilecektir. Yeni bir şalt sahası yapılması söz konusu değildir. V.1.8. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek yapılacak işlerde kullanılacak yakıtların türleri, tüketim miktarları, yıllık yakıt ihtiyacı, yıllık yakıt ikmalinin ne sıklıkta gerçekleştirileceği bunlardan oluşacak emisyonlar, Planlanan faaliyetin inşaat aşaması (arazi hazırlık, inşaat ve montaj aşamaları) yaklaşık 3 yıl sürecektir. İnşaat faaliyetlerinden kaynaklanacak hava emisyonları geçici ve aralıklı olacaktır. Sahada ekskavatör, dozer, silindir, kompresör, yükleyici vb. ağır iş makineleri kullanılacaktır. Faaliyet sahasında iş makinelerinin çalışması sonucu emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. Sahada kullanılan iş makinelerinde yakıt olarak Tüpraş-404 dizel yakıtı kullanılacak olup, dizel yakıtın genel özellikleri aşağıdaki tabloda verilmektedir. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek çalışacak işçiler için kurulacak şantiyede, elektrik enerjisinden faydalanılacak olup, ısınma amaçlı yakıt kullanımı olmayacaktır. Tablo 54 Tüpraş-404 Dizel Yakıtının Genel Özellikleri ÖZELLİKLER Değer Deney Yöntemi Yoğunluk, 15 C (kg/l) 0,820-0,845 TS 1013 EN ISO 3675 TS EN ISO Soğuk Filtre Tıkanma Noktası (SFTN) Yaz (oc) kış (oc) Damıtma 250 C ta elde edilen (%hacim) 350 C ta elde edilen (% hacim) -15 Maks 5 Maks TS EN Maks 85 Maks TS 1232 EN ISO 3405 Kükürt, Ağırlıkça (mg/kg)) TS 6838 EN ISO

135 Karbon Kalıntısı (% 10 damıtma kalıntısında (%) 0,3 Maks TS 6148 EN ISO Vizkozite, 40 oc de (cst) 2,0-4,5 TS 1451 EN ISO 3104 Korozyon, Bakır Şerit 3 saat 50 0C 1 nolu şerit Maks TS 2741 EN ISO 2160 Kül, Ağırlıkça % 0,01 Maks TS 1327 EN ISO 6245 Hesaplanan Setan İndisi (hesapla) 46 Min TS 2883 EN ISO 4264 Toplam Kirlilik (mg(kg) 24 Maks TS EN Kaynak: Sahada çalışan iş makineleri için gerekli yakıt ihtiyacı yaklaşık 50 lt/h olacaktır. Buna göre; Q=50 lt/h x 0,835kg/lt = 41,75 kg/h (0,04 t/h) Tablo 55 Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (kg/t) Kirletici Dizel Karbonmonoksitler 9.7 Hidrokarbonlar 29 Azot Oksitler 36 Kükürt oksitler 6.5 Toz 18 Kaynak: Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları, 1991 Buna göre iş makinelerinden kaynaklanması beklenen kirletici tahmin değerleri: Tablo 56 Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (kg/h) Karbon monoksitler Hidrokarbonlar Azot Oksitler Kükürt oksitler Toz 9,7 kg/t x 0,04 t/sa = 0,39 kg/sa 29 kg/t x 0,04 t/sa = 1,16 kg/sa 36 kg/t x 0,04 t/sa = 1,44 kg/sa 6,5 kg/t x 0,04 t/sa = 0,26 kg/sa 18 kg/t x 0,04 t/sa = 0,72 kg/sa Faaliyet sahasında iş makinelerinin çalışması sonucu kullanacakları yakıta bağlı emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. İş makineleri için hesaplanan kütlesel debi değerleri çok küçük olduğundan mevcut hava kalitesine olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Proje sahasında çalışacak araçların yakıt sistemleri sürekli kontrol edilecek, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. V.1.9. Proje kapsamındaki su temin sistemi planı, bu sistemin inşası ile ilgili işlemler, bu işlemlerde kullanılacak malzemeler; suyun temin edileceği kaynak ve kullanılacak su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlemler sonucu oluşacak atık suların cins ve miktarları, deşarj edileceği ortamlar, Proje inşaat aşamasının 3 sene süreceği öngörülmektedir. Bu süre zarfında yaklaşık 500 kişinin çalışması planlanmaktadır. İnşaat aşaması boyunca söz konusu personele bağlı su tüketimi söz konusudur. Bu tüketim kullanım suyu ve içme suyu olarak ikiye ayrılır. 108

136 Proje kapsamında çalışacak personelin içme ve kullanma suyu mevcut Çebi Enerji Tesislerinin hali hazır kullanımında olan Kaptan Demir Çelik A.Ş ye ait yeraltı suyu kullanım belgeleri olan kuyulardan karşılanacaktır. Söz konusu kuyular Ergene Havzası dışında kalmaktadır. Bu kuyulardan pompa ile tesise su basılmaktadır. İçme suyu ihtiyacı piyasada satılan izinli ve ruhsatlı petsu ve damacanalar ile sağlanacaktır. Personelin tükettiği içme ve kullanma suyuna bağlı olarak evsel nitelikli atıksu oluşumu söz konusudur. Kişi başına gerekli olan su miktarı 150 lt/gün 54 alınarak toplam su ihtiyacı hesaplanmıştır; Tablo 57 İnşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksu miktarı Çalışacak işçi sayısı Kullanılacak su miktarı Toplam su ihtiyacı =500 kişi = 150 lt/kişi-gün = 0,15 m 3 /kişi-gün = 0,15 m 3 /kişi-gün x 500 kişi = 75 m 3 /gün Söz konusu projede sadece inşaat aşamasında çalışacak olan personelin kullanımı sonucunda evsel nitelikli atıksu oluşacaktır. İnşaat aşamasında personelin kullandığı suyun tamamının atık su olarak döneceği kabul edilmesi halinde açığa çıkacak evsel nitelikli atık su miktarı toplam 75 m 3 /gün olacaktır. Tipik bir arıtılmamış evsel nitelikli atıksu içerisinde bulunan kirleticiler ve ortalama konsantrasyonları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 58 Tipik Evsel Nitelikli Atık Su Kirleticileri ve Ortalama Konsantrasyonları Parametre Konsantrasyon ph 6-9 AKM 200 mg/lt BOİ5 200 mg/lt KOİ 500 mg/lt Toplam Azot 40 mg/lt Toplam Fosfor 10 mg/lt Kaynak: Benefield, L. And Randall, C., 1980 Yukarıdaki tabloya göre projenin inşaatı aşamasında 500 kişilik personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli atık su içerisindeki kirletici yükleri aşağıdaki tabloda hesaplanmıştır. Tablo 59 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri AKM 15 kg/gün (75 m 3 /gün x 200 mg/lt /1000) BOİ5 15 kg/gün (75 m 3 /gün x 200 mg/lt /1000) KOİ 37,5 kg/gün (75 m 3 /gün x 500 mg/lt /1000) Toplam Azot 3 kg/gün (75 m 3 /gün x 40 mg/lt /1000) Toplam Fosfor 0,75 kg/gün (75 m 3 /gün x 10 mg/lt /1000) 54 Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları İTÜ 1998, Prof. Dr. Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU 109

137 Planlanan faaliyetin inşaatı aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksuların Çebi Enerji Santrali Sosyal Tesislerinde oluşan evsel nitelikli atıksularla birlikte işlem görecek olup, mevcut atıksu arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra Marmara Denizi ne bertaraf edilecektir. Arıtma sisteminden çıkan arıtılmış su, tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21: Evsel Nitelikli Atıksuların Alıcı ortama Deşarj Standartları tablosu altında verilen Tablo 21.1: Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular tablosu ile belirlenen standartlara uyulacak şekilde arıtılacaktır. Bu standartlar aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 60 SKKY Tablo 21.1: Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular (Sınıf 1: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak kg/gün Arasında, Nüfus = ) Parametre Birim Kompozit Numune 2 Saatlik Kompozit Numune 24 Saatlik Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ 5 ) (mg/lt) Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) (mg/lt) Askıda Katı Madde (AKM) (mg/lt) ph Oluşacak evsel nitelikli atıksu, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (son değişiklik: tarih ve sayılı Resmi Gazete) Tablo 21.1, tarih ve sayılı (değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanan Su Ürünleri Yönetmeliği Ek-5 e ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu na, uygun olarak arıtıldıktan sonra Marmara Denizi ne deşarj edilmektedir. Konu ile ilgili olarak; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik (değişiklik: tarih ve sayılı Resmi Gazete) hükümleri doğrultusunda mevcut arıtma tesisin Geçici Faaliyet Belgesi mevcuttur (Ek-19). Buna bağlı Çevre İzin Belgesi başvurusu yapılacaktır. Biyolojik Paket Arıtma Tesisi Özellikleri Söz konusu tesiste oluşacak evsel nitelikli atıksuların arıtılması için biyolojik paket arıtma tesisi kurulması uygun görüşmüştür. Biyolojik arıtmada, atıksu içerisinde oluşturulan bakteriler, kirliliği oluşturan askıda veya çözünmüş maddeleri, bir besin olarak kullanıp tüketmeye ve kendi bünyelerine almaya başlarlar. Çökebilen biyolojik floklarla dönüşerek çökelirler. Bu şekilde atıksu içerisindeki kirlilik uzaklaştırılmış olur. Evsel nitelikli atıksuların ana kirleticisi olan fiziksel ve kimyasal yollarla sudan ayrılmayan organik maddelerin uzaklaştırılması için en etkin yöntemin biyolojik arıtma olduğu bilinmektedir. Biyolojik arıtmanın esası organik kirleticilerin doğada yok edilmeleri için yer alan biyoflokülasyon ve mineralizasyon proseslerinin kontrolü ile çevrede ve optimum şartlarda tekrarlanmasıdır. Böylece doğadaki reaksiyonların hızlandırılarak daha kısa bir sürede, emniyetli ortamda gerçekleştirilmeleri sağlanmaktadır. 110

138 Biyolojik atıksu arıtma sistemi; terfi, aerobik artıma havuzu (havalandırma ünitesi), çamur çürütme ünitesi ile klorlama ünitesinden oluşmaktadır. Aerobik arıtım havuzuna blowerlar yardımı ile hava verilmektedir. Atıksuya verilen hava, atıksu habbeli tanecikler oluşturarak uniform bir arıtma sağlanmasında etkili olur. Sistemin hava ihtiyacını karşılayan blower sistem dâhilindeki elektrik panosu içerisindeki zaman saati üzerinden ayarlanarak kumanda edilir. Havalandırılan atıksu, aerobik arıtım havuzunu takip eden çökeltme tankında cazibeyle alınır. Çökeltme tankında suyun akış hızı düşürülerek suyun durulması sağlanır. Durultulan su, çökeltme havuzundaki savaklardan arıtılmış su olarak çıkar. Çökeltme tankı tabanına çöken aktif çamur ise blowerdan beslenen air lift (geri devir) pompa ile havalandırma tankına geri gönderilir. Çökeltme havuzu çıkışında klorlama işleminin gerçekleştiği dezenfeksiyon tankı mevcuttur. Burada arıtılmış suya otomatik klor dozajı yapılır. Böylelikle arıtılmış su içerisinde bulunan patolojik mikroorganizmalar zararsız hale getirilir. Dozaj pompası sistem çıkışında bulunan sıvı seviye elektrotundan alacağı kontrol ile birlikte devreye girip, çıkacaktır. Böylelikle dozaj pompası yalnızca tesisten su çıkışı olduğu zamanlarda çalışarak, işletme maliyetini azaltır. Biyolojik arıtma sistemini gösteren akım şeması aşağıda verilmektedir. Şekil 34 Paket Arıtma Sistemi Şeması Arıtma Çamurları Çökeltme tankın dibinde kirliliği tutmuş bakterilerce yoğun bir çamur oluşur. Tankın dibinden alınan çamur, çamur çürütme tankına alınarak bekletilmek suretiyle, organik faaliyet sonucu çamur çürütme işlemi gerçekleştirilmektedir. Buradan çamur çürütme tankına alınan çamur süzülmek suretiyle koyulaştırılır. Süzüntü suları geri devir hattı ile aerobik arıtma havuzuna geri beslenir. Tesiste oluşacak toplam çamur miktarı hesabı aşağıda verilmektedir. 111

139 Tesiste arıtılacak su miktarı; 75 m 3 /gün Evsel nitelikli atık sularda AKM Ortalama Konsantrasyonu7; 200 mg/lt 55 alındığında; Tesisten kaynaklanacak çamur miktarı; Qç= 75 m 3 /gün x 200 mg/lt x 10 3 lt/1 m3 x 1 kg/10 6 mg = 15 kg/gün Çamur Kurutma Tankında kurutulan arıtma çamuru, depolama alanında toprağın üzerine serilecek veya çevre düzenlenmesinde gübre vazifesi görecektir. Söz konusu arıtma çamuru ile ilgili olarak; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik hükümleri gereği ilgili Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden Stabilize Arıtma Çamuru Kullanım İzin Belgesi alınacaktır. Artan arıtma çamuru ise, evsel nitelikli atıklar ile birlikte bertaraf edilecektir. Arıtma tesisi işletilmesinde tarih ve sayılı (değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. V Soğutma suyu isale hattı için zemin emniyetinin sağlanması için yapılacak işlemler (taşıma gücü, emniyet gerilmesi, oturma hesapları), Proje kapsamında soğutma suyu isale hattı yapılmayacaktır. V.1.11.Arazinin hazırlanmasından ünitelerin faaliyete açılmasına dek sürdürülecek işler sonucu meydana gelecek katı atıkların cins ve miktarları, bu atıkların nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat depo sahalarının kapasitesi, atıkların geçici depolanacağı alanların vaziyet planında gösterilmesi ve geçici depolama alanlarının özelliklerinin verilmesi (atıkların niteliği, ömürleri konusunda detaylı bilgi verilmesi, ÇED Yönetmeliği kapsamında alınan izinlerin rapor ekinde yer alması) Projenin inşaat aşamasında oluşacak katı atıklar; personelin yemek servisinden ve özel işlerinden kaynaklı olarak ortaya çıkan evsel nitelikli katı atıklar ve yapılacak kazı işlemlerinden kaynaklanacak inşaat demiri, kalıplar için kullanılan kereste artıkları, ambalaj malzemeleri vb. dir. Bu atıklardan geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanslı kuruluşlara hurda olarak verilecektir. Ortaya çıkan kalıplık kereste artıkları belirli zaman aralıklarında toplanacaktır. Toplanan kereste artıkları talep olması durumunda yöre halkından ihtiyacı olanlara verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan evsel nitelikli katı atıklar ücrete mukabil Marmara Ereğlisi Belediyesi nin uygun gördüğü bir alana nakledilecektir. Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında çalışacak olan personel sayısı yaklaşık 500 kişi olacaktır. Personelden meydana gelecek evsel nitelikli 55 Benefield, L. and Randall, C.,

140 katı atık miktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,14 kg 56 değeri kullanılarak aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır: 500 kişi x 1,14 kg/kişi-gün = 570 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; Madde 8 kapsamında; çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek ve gerekli tedbirler alınacaktır. Madde 18 kapsamında çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacaktır. Madde 20 kapsamında toplanan evsel nitelikli katı atıkların, görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı özel araçlarla taşınması zorunludur. Yukarı bahsi geçen maddelere uyumlu olarak, evsel nitelikli katı atıklar, Marmara Ereğlisi tarafından toplanıp bertaraf edilecektir. Ambalaj Atıkları Evsel nitelikli katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları (cam, plastik şişe, naylon vb.) geri dönüşümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Madde 23 kapsamında kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve Madde 24 kapsamında toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaşma yapan lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Kazı Çalışması Atıkları Termik Santral alanı yaklaşık m 2 dir m 3 lük sıyırma kazısını takiben temel kazısı amacı ile m 3 lük kazı çalışması yapılması öngörülmektedir. Toplamda m 3 lük kazı malzemesi oluşumu söz konusudur. Geçici Kül Depolama Alanı yaklaşık m 2 dir m 3 lü sıyırma kazısını takiben m 3 lik kazı çalışması yapılması öngörülmektedir. Toplamda m 3 lük kazı malzemesi oluşumu söz konusudur. Sahadan çıkacak kazı fazlası malzemenin tamamı, temel ve çukur kısımların dolgusunda ve arazi düzenlemesi çalışmalarında kullanılacaktır. Bu sebeple kazı fazlası malzeme oluşumu ve bertaraf gereği söz konusu olmayacaktır. Hafriyat çalışmaları aşamasında tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak hareket edilecektir. 56 TÜİK Belediye İstatistikleri,

141 Proje sahasında kazı fazlası malzeme olması durumunda ise tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği; Madde 14 kapsamında; uygun bir alanda biriktirilecek olan bitkisel toprak erozyona, kurumaya ve yabani ot oluşmasına karşı korunacak olup, toprağın canlılığını sürdürebilmesi amacı ile çim, çayır-mera bitkisi vb. bitki örtüsü ile kaplanacaktır. Bitkisel toprağın depolanması esnasında nebati toprak depolama alanının yüksekliği 5 metreden, eğimi ise %5 den fazla olmayacaktır. Açığa çıkan bitkisel toprak çevre düzenlemesi çalışmalarında kullanılacak olup; ihtiyaç fazlası malzeme belirlenen kazı fazlası malzeme sahasında, kazı fazlası malzemeden ayrı şekilde geçici olarak biriktirilecektir. Bitkisel toprak dışındaki kazı toprağı ise Madde 26 kapsamında öncelikle temel ve çukur kısımların dolgusunda kullanılacak, tekrar kullanımlarının mümkün olmaması durumunda belirlenen kazı fazlası malzeme sahalarında depolanacaktır tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Atık Yağlar Projenin inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin ve nakliye araçlarının her türlü yağ değişimi, bakım ve onarımı alana en yakın akaryakıt istasyonunda gerçekleştirilecektir. Ancak; iş makinelerinin ve nakliye araçlarının yağ değişiminin sahada yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda; tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Araçlardan kaynaklanan atık yağların bertarafı için ilk önce Madde 15 kapsamında atık yağların analizi yaptırılarak kategorisi belirlenecektir. Madde 18 kapsamında, kategorilerine göre ayrı ayrı geçici depolanacak ve lisanslı taşıyıcı kurumlar vasıtası ile lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine gönderilecektir. Proje kapsamında oluşacak bitkisel atık yağların bertarafında tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanan Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir. Tehlikeli Atık Proje sahasında çalışan iş makinelerinden kaynaklı herhangi bir yağ sızıntısı olması halinde ise tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca; yağ, yakıt vb. maddelerle kirlenmiş her türlü malzemenin insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Proje kapsamında; oluşan tehlikeli atıklar (yağ, yakıt, boş yağ tenekeleri, boya vb. kimyasallar ile bulaşan üstübü, eldiven, bez vb. her türlü malzeme, boya kapları, floresan lambalar, elektrik kabloları vb.); Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince diğer 114

142 atıklardan ayrı olarak sızdırmaz, üzerlerinde Tehlikeli Atık ibaresi yazılı olan kaplarda biriktirilecek olup, lisanslı taşıyıcı firmalar vasıtası ile lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine gönderilecektir. Ömrünü Tamamlamış Lastikler Sahada iş makinelerinden çıkabilecek kullanılamaz durumdaki lastikler, tarih ve sayılı (son değişik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre lisanslı geri kazanım tesislerine verilip bertarafı sağlanacaktır. Atık Pil ve Aküler Sahada ömrünü tamamlamış pil ve aküler; tarih ve sayılı Resmi Gazete de (son değişiklik: tarih ve sayılı) Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Madde 13 kapsamında evsel nitelikli atıklardan ayrı toplanacak ve pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmelerce veya belediyelerce oluşturulacak toplama noktalarına teslim edilecektir. Tıbbi Atıklar Proje alanında çalışacak işçiler için kurulacak olan revirden çıkacak tıbbi atıklar tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak diğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanacak, yönetmeliğe uygun bertarafı sağlanacaktır. Proje kapsamında inşaat aşaması boyunca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. V Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak işler nedeni ile meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, kümülatif değerler, Çevresel Gürültü nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre akustik raporun hazırlanması, ( adresinde bulunan Akustik Formatının esas alınması), Proje kapsamında arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; kazı, inşaat, montaj vb. işlemlerde çalışacak araç ve ekipmanlardan dolayı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Oluşması muhtemel gürültü ile ilgili tüm hesaplama ve değerlendirmelerin yer aldığı Akustik Rapor; Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre hazırlanmış olup, ekte verilmektedir (Bkz. Ek-20). Rapor kapsamında yapılan modelleme çalışması için kullanılan veriler; İnşaat dönemini zarfında sadece gündüz zaman diliminde inşaat faaliyetleri gerçekleştirilecektir. İnşaat çalışmalarında kullanılacak makine ve ekipmanın sayı ve türleri aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. 115

143 Tablo 61 Makine Ekipman Listesi Makine-ekipman Adet Ekskavatör 3 Yükleyici 2 Kamyon 13 Mobil Vinç 3 Forklift 3 Kule Vinç 2 Silindir 1 Arasöz 1 Modelleme çalışması sonucunda elde edilen inşaat aşaması gürültü haritası uydu görüntüsü ile birlikte aşağıdaki şekilde verilmiştir. Şekil 35 İnşaat Aşaması Gürültü Haritası, Uydu Görüntüsü İle Birlikte Modelleme çalışması sonucunda elde edilen veriler aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Tablo 62 İnşaat faaliyetleri sonucu hesaplanan gürültü değerleri (dba) İnşaat Aşaması İnşaat Aşaması Lgündüz Gürültü Düzeyleri (dba) Alıcı 1 Alıcı 2 Alıcı 3 Alıcı 4 Alıcı 5 Alıcı 6 42,05 41,00 22,20 31,52 19,30 41,69 116

144 Tablo 63 Arka Plan ve Hesaplanan Gürültü Değerleri İnşaat Aşaması Lgündüz Gürültü Düzeyleri (dba) Alıcı 1 Alıcı 2 Alıcı 3 Alıcı 4 Alıcı 5 Alıcı 6 Arka Plan 44,53 70,64 58,53 47,02 50,61 49,75 İnşaat Aşaması 44,22 44,41 25,24 33,89 22,43 44,06 Yapılan hesaplamalar incelendiğinde ÇGDYY madde 23 'de belirtilen gündüz zaman dilimi sınır değeri olan 70 dba'nın altında olduğu anlaşılmaktadır. V Karasal flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ve alınacak önlemler, Karasal flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ile ilgili detaylı bilgi Bölüm IV.2.13 da verilmiştir. V Sucul flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ve alınacak önlemler, Sucul flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ile ilgili detaylı bilgi Bölüm IV.2.7 da verilmiştir. V Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kulanım kabiliyeti ve tarım ürünleri, Söz konusu proje sahası ,864 m 2 si santral alanı, ,174 m 2 si geçici kül depolama alanı ve ,493 m2 si kömür depolama alanı olmak üzere toplam proje sahası ,331m 2 lik bir alan üzerindedir. Proje sahasının arazi kullanım haritası Ek-5 de verilmiştir. Buna göre proje sahasının içerisinde yer aldığı alan büyük toprak gruplarından Alüvyal Topraklar grubuna girmektedir. Alüvyal Topraklar: Bu topraklar akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan genç topraklardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik bileşimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerine bağlı olup heterojendir. Profillerinde horizonlaşma hiç yoktur ya da çok az belirgindir. Buna karşılık değişik özellikte katlar görülür. Çoğu, yukarı arazilerden yıkanan kireççe zengindir. Alüvyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere ya da evrim devrelerine göre sınıflandırılırlar. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce bünyeli ve taban suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur. 117

145 Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. Proje sahasının üzerinde bulunduğu toprak ince bünyeli ancak yetersiz drenajlıdır. Yaşlık ve taşkın zararı da diğer özellikleri arasındadır. Söz konusu proje sahası tarımsal kullanıma elverişli II. Sınıf araziler üzerinde yer almaktadır ve bahçe tarımı yapılmaya elverişlidir. II. Sınıf Araziler: Bitki seçimini daraltan veya orta derecede koruma uygulamalarını gerekli kılan bazı sınırlandırmalara sahiptir. Bu sınırlanmalar eğim, erozyon, yaşlığa (drenaj) bağlıdır. Gerekli tedbirler alınarak kültür bitkileri, çayır-mera, orman veya yaban için kullanılabilir. Ancak proje alanı Tekirdağ-Marmara Ereğlisi karayolu ile Tekirdağ İstanbul karayolu arasındaki yoğun sanayi siteleri içerisinde kalmaktadır. Sahada halihazırda tarım yapılmamaktadır. Sahanın hemen batısında ve kuzeyinde tarım alanları yer almaktadır. Proje sahası ve il genelinin tarımsal ürün potansiyeli Bölüm IV. Tarım Alanları bölümünde detaylı olarak verilmiştir. V Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla kesilecek ağaçların tür ve sayıları, ortadan kaldırılacak tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı,(tesis alanı ve kül depolama sahaları dâhil) Söz konusu projeyle ilgili İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nden alınan ÇED İnceleme ve Değerlendirme formu ve 1/ ölçekli Meşcere Haritası Ek-16 da verilmiştir. Bu forma göre izin istenen 30,39 hektarlık alanın tamamı orman sayılmayan alandır. Proje alanının meşcere tipi ise Z (Ziraat Alanı) dır. Dolayısıyla proje kapsamında ağaç kesimi söz konusu olmayacaktır. V.1.17.Proje ve yakın çevresinde yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki etkilerinin şiddeti ve yayılım etkisinin belirlenmesi, Proje alanında yer altı ve yer üstünde kültür ve tabiat varlıkları bulunmamaktadır. Proje sahasının yaklaşık olarak 800 m ve 830 m uzaklıkta iki adet ve 2,3 km güneybatısında ve 1,5 km güneyinde arkeolojik sit alanı olan Tümülüsler (mezarlar) bulunmaktadır. Proje alanının bu arkeolojik alanlara göre durumunu gösteren uydu görüntüsü aşağıdaki şekilde verilmiştir: 118

146 Şekil 36 Proje sahası ve arkeolojik sit alanları Proje kapsamında yapılacak arazi hazırlık ve inşaat işlerinde parlayıcı ve patlayıcı maddelerle herhangi bir işlem yapılmayacak, sadece iş makinaları ve araçlarla çalışılacaktır. Bu çalışmalardan kaynaklanabilecek en önemli etki hafriyat çalışmalarından oluşacak toz emisyonu olup, bununla ilgili de arazide sulama yapılması, malzemelerin üzerinin kapatılması gibi önlemlerin alınmasıyla bu etkinin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla projenin yakın çevresinde yer altı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına herhangi bir olumsuz etkinin olması beklenmemektedir. Ancak arazi hazırlık ve inşaat aşamasında yapılacak çalışmalarda herhangi bir kültür ve tabiat varlığına rastlanması halinde çalışmalar derhal durdurulacak ve en yakın müze müdürlüğüne haber verilecektir. V.1.18.Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek sürdürülecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar. (Çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyecek yangın ve patlamalara karşı alınacak tedbirler hakkında bilgi verilmesi), Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşa aşamasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek gerçekleştirilecek faaliyetlerden kaynaklı olarak oluşacak insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli işler, hemen her türlü inşaat çalışmasında meydana gelmesi muhtemel olaylardır. Bu bağlamda inşa aşamasında işçi sağlığı açısından yaralanma, şantiye içi trafik kazaları, malzeme sıçraması, insan düşmesi, iş makineleri kazaları vb. olayların meydana gelmesi muhtemeldir. Söz konusu olayların engellenmesi amacıyla çalışma alanına uyarıcı levhalar konulacak ve çalışanlara iş güvenliği eğitimi verilecektir. Projenin tüm aşamalarında; 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış olan tüzük 119

147 hükümlerine uyulacak ve olası kaza ve risklerinin en aza indirilmesi için gereken tüm önlemler alınacaktır. Söz konusu proje kapsamında Bölüm VIII.1 de ayrıntıları verilen Acil Müdahale Planına uyulacak olup, gerekli tedbirler inşaat çalışmaları başlamadan alınacaktır. V Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, Proje kapsamında; inşaat aşamasında ise 500 kişinin çalışacağı öngörülmektedir. İnşaat aşamasında çalışacak personelin ihtiyaçlarını (barınma, WC, soyunma odası, duş v.b.) karşılamak amacı ile ÇED Alanı sınırları içerisinde 1 adet merkezi prefabrik şantiye kurulacaktır. Yemek ihtiyaçları ise mevcut ÇEBİ Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Mevcut Sosyal Tesislerinden karşılanacaktır. V Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, vb. Projenin işletme aşamasında çevreye uygun peyzaj öğeleri yaratmak için bölgenin floristik yapısına uygun bitkiler dikilecek olup, bazı bölümler çimlendirilecektir. Ağaçlandırma çalışmalarında faaliyet alanının büyük bir bölümü orman alanları kapsamında kaldığından ilgili Orman İşletme Şefliği ile koordineli çalışılacaktır. V Projenin inşaat faaliyetlerinden kaynaklanan trafik yükünün belirlenmesi ve etkilerinin değerlendirilmesi, Projeye ulaşım D100 nolu İstanbul Çorlu yolundan D567 nolu Edirne Marmara Ereğlisi Yoluna dönerek, güney istikametinde 12 km takip edilmesi ile mümkündür. 9 km sonundaki sapaktan doğu istikametinde 50 m ilerlenerek proje sahasına ulaşılır. Edirne Marmara Ereğlisi yolunda devam edilerek 4 km sonra D110 nolu Tekirdağ İstanbul yoluna ulaşılır. Batı yönünde Tekirdağ istikametinde yaklaşık 7 km devam edilerek Marmara Ereğlisi Merkeze ulaşım sağlanır. Proje sahasına ulaşım mevcut yollardan sağlanacaktır. Aşağıdaki şekilde A noktası Martaş Limanı, B noktası ise proje sahası olarak işaretlenmiş olup, mesafe 6,4 km dir. İkindi şekilde ise A noktası Marmara Ereğlisi merkez, ve B noktası yine proje sahasıdır ve aradaki mesafe 10 km dir. İnşaat sırasında tüm ihtiyaçlar genellikle Marmara Ereğlisi nden sağlanacaktır. Büyük ekipmanlar (kazan, türbin vs.) ise Martaş Limanından proje sahasına getirilecektir. 120

148 Şekil 37 Martaş Limanı proje sahası güzergâhı Şekil 38 Marmara Ereğlisi proje sahası güzergâhı 121

149 Yıllık ortalama günlük trafik hacim yükü, 2012 senesi Trafik Hacim Haritasının proje bölgesini gösterir kısmı, aşağıdaki şekilde görülebilmektedir. Şekil 39 Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası, 2012 Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü 57 Proje sebebi ile kullanılacak yollar kırmızı kutu içerisinde gösterilmiş olup trafik yükleri aşağıda verilmektedir. D567 nolu Edirne Marmara Ereğlisi Yolu Otomobil: 1822 taşıt/gün Orta Yüklü Ticari Taşıt: 145 taşıt/gün Otobüs: 2 taşıt/gün Kamyon: 275 taşıt/gün Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork: 166 taşıt/gün Toplam: 2410 taşıt/gün olarak verilmiştir. D110 nolu Tekirdağ İstanbul yolu Otomobil: 8490 taşıt/gün Orta Yüklü Ticari Taşıt: 646 taşıt/gün Otobüs: 354 taşıt/gün Kamyon: 1158 taşıt/gün Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork: 657 taşıt/gün

150 Toplam: taşıt/gün olarak verilmiştir. İnşaat süresince çalışacak personelin bir kısmı, proje sahasında yapılacak şantiye alanında kalacaktır. Bir kısmı ise proje sahası civar yerleşimlerde ikamet edeceklerdir.. Proje sahasında kalacak personel araç kullanmayacağından, araç yüküne bir etkisi olmayacaktır. Tesislerin inşaatı sırasında kullanılacak iş makinalarının toplam adedinin 20 olacağı tahmin edilmektedir. Kalifiye elemanlar için 2 adet özel araç tahsis edilecektir. Güvenilir tarafta kalmak adına, karayolundaki araç yükünde artış hesaplamalarında bu sayı 3 olarak alınmıştır. Proje çalışmalarında kullanılacak iş makinelerinin yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri sahada yapılmayacak olup, yakın çevredeki ruhsatlı akaryakıt istasyonlarında yaptırılacaktır. En yakın ruhsatlı akaryakıt istasyonu Marmara Ereğlisi nde bulunmaktadır. İş makinalarının yakıt ikmali için 3 günde bir, yağ değişimi için 7 günde bir akaryakıt istasyonuna gidecekleri öngörülmektedir. İnşaat Aşamasında; 20 adet iş makinasının 7 günde bir gidiş dönüşleri (:günde yolu 2/7=0,28 kere kullanmaları) ve 3 adet özel aracın Marmara Ereğlisi ne 2 günde bir gidiş dönüşleri (:günde bir kere yolu kullanmaları) bu karayolundaki araç yüküne etkileri aşağıdaki gibidir. D567 nolu Edirne Marmara Ereğlisi Yolu için; Otomobil: = 1825 taşıt/gün Bu, otomobil yönünden araç yükünde %0,16 lik bir artış anlamına gelmektedir. Kamyon: (20x0,28) = 280,6 taşıt/gün Bu, kamyon yönünden araç yükünde %2 lik artış anlamına gelmektedir. Toplam: (20x0,28) = 2418,6 taşıt/gün Bu, toplam araç yükünde %0,35 lk bit artış anlamına gelmektedir. D110 nolu Tekirdağ İstanbul Yolu için; Otomobil: = 8493 taşıt/gün Bu, otomobil yönünden araç yükünde %0,035 lik bir artış anlamına gelmektedir. Kamyon: (20x0,28) = 280,6 taşıt/gün Bu, kamyon yönünden araç yükünde %0,48 lik artış anlamına gelmektedir. Toplam: (20x0,28) = 11313,6 taşıt/gün Bu, toplam araç yükünde %0,07 lik bit artış anlamına gelmektedir. Bu durumda olacak artış miktarı; mevcut trafik yüküne etkisi fazla miktarda olmayacaktır. Söz konusu faaliyetin inşaat aşamasında kullanılacak iş makineleri karayolu üzerinden çalışma alanına getirilecek ve iş bitimine kadar yakıt ikmali haricinde trafiğe çıkmayacaktır. Buna göre projeden kaynaklı, bölgenin mevcut karasal trafiğini olumsuz etkileyecek bir durum beklenmemektedir. Proje kapsamında nakliye esnasında; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 4925 sayılı Taşıma Kanunu, tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih 123

151 ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolları Trafik Yönetmeliği, tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik, tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. İnşaat aşamasında taşıma ve yükleme faaliyetleri sırasında yürürlükteki Karayolu Trafik Kanunu nun aşağıda verilen maddelerine titizlikle uyulacaktır. Madde 34- Motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içinde yaptırılması zorunludur. Madde 36- Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler tarafından karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesi yasaktır. Madde 49- Ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlu taşıt sürücülerinin, taşıt kullanma sürelerine aykırı olarak taşıt kullanması ve bunlara taşıt kullandırılması yasaktır. Madde 65- Araçların yüklenmesinde yönetmelikte belirtilen ölçü ve esaslara aykırı olarak (Değişik: 25/6/ /36 md.); a) Taşıma sınırı üstünde yolcu alınması, b) Azami yüklü ağırlığın veya izin verilen azami yüklü ağırlığın aşılması, c) (b) bendindeki ağırlıklar aşılmamış olsa bile azami dingil ağırlıkları aşılacak şekilde yüklenmesi, d) Karayolu yapısı ve kapasitesi ile trafik güvenliği bakımından tehlikeli olabilecek tarzda yükleme yapılması, e) Tehlikeli ve zararlı maddelerin gerekli izin ve tedbirler alınmadan taşınması, f) Ağırlık ve boyutları bakımından taşınması özel izne bağlı olan eşyanın izin alınmadan yüklenmesi, taşınması ve taşıttırılması, g) Gabari dışı yük yüklenmesi, taşınan yük üzerine veya araç dışına yolcu bindirilmesi, h) Yükün karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, sızacak, akacak, kayacak, gürültü çıkaracak şekilde yüklenmesi, i) Yükün, her çeşit yolda ve yolun her eğiminde dengeyi bozacak, yoldaki bir şeye takılacak ve sivri çıkıntılar hasıl edecek şekilde yüklenmesi, j) Sürücünün görüşüne engel olacak, aracın sürme güvenliğini bozacak ve tescil plakaları, ayırım işaretleri, dur ve dönüş ışıkları ile yansıtıcıları örtecek şekilde yüklenmesi, 124

152 k) Çeken ve çekilen araçlarla ilgili şartlar ve tedbirler yerine getirilmeden araçların çekilmesi, yasaktır. Madde 73- (Değişik birinci fıkra: 17/10/ /27 md.) Karayolunda araçların kamunun rahat ve huzurunu bozacak veya kişilere zarar verecek şekilde saygısızca sürülmesi, araçlardan bir şey atılması veya dökülmesi, seyir halinde sürücülerin, cep ve araç telefonu ile benzer haberleşme cihazlarının kullanılması yasaktır. Taşıma faaliyetleri sırasında tonaj uygulamasına dikkat edilecektir. Ayrıca; Araç sürücüleri yolları kullanırken; a) Trafiği düzenleme ve denetlemeye yetkili üniformalı veya özel işaret taşıyan görevlilerin uyarı ve işaretlerine, b) Işıklı ve sesli trafik işaretlerine, c) Trafik işaret levhaları, tertipleri ve yer işaretlemelerine, d) Trafik güvenliği ve düzeni ile ilgili olarak Karayolları Trafik Kanununda ve Karayolları Trafik Yönetmeliğinde gösterilen diğer kural, yasak, zorunluluk ve yükümlülüklere, e) Hız kurallarına f) Araçların yüklenmesinde belirlenmiş ölçü ve esaslara g) Teknik arıza, kayma, yolda ani olarak meydana gelen bir bozukluk veya heyelan, yükün kayması ve düşmesi ve benzeri gibi mecburi hallerin yerleşim birimleri dışındaki karayolunda taşıt yolu üzerinde meydana geldiği takdirde, araç sürücüleri, bütün imkânları elverdiği ölçüde kullanarak hareket ettirme, itme ve benzeri şekil ve surette, araçlarını karayolu dışına, bu mümkün olmaz ise, bankette, bu da mümkün değilse taşıt yolunun en sağına almak ve her durumda yol, hava ve trafik şartları ile gece ve gündüz olmasına göre, gerekli güvenlik ve uyarı tedbirlerini derhal alıp uygulamakla yükümlüdürler. İnşaat ve işletme aşamalarında taşınacak malzemelerin taşınması sırasında 2918 sayılı Trafik Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Ayrıca; Karayolları Trafik Yönetmeliği nin 128. maddesinde belirtilen araçların boyut, ağırlık, şartlarına ve tonaja uygun olarak taşıma yapılacak ve tesise giriş ve çıkışlar mevcut kavşaklardan sağlanacak ve Karayolu Kenarına Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik Madde 31 hükümlerine uyulacaktır. Kati proje aşamasında karayoluna her hangi bir bağlantı yolunun zaruri olması durumunda, 1/1000 ölçekli Karayolları bağlantı yolu projesi formatına uygun proje hazırlanacak ve sunulacaktır. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün görüşü doğrultusunda düzenleme yapılacaktır. Bağlantı yolu, Karayolları izni ile yapılacaktır. Bu kapsamda, Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü görüşleri ve gerekli tüm izinler alınacaktır. 125

153 Tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taşınması esnasında, Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. İşletme aşamasında karayolu ağı dâhil yolların kullanılması ile ilgili olarak; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 65. Maddesinde belirtilen, araçların yüklenmesi ile ilgili ve aynı Kanunun 33. Maddesinde konu olan, özel yüklerin taşınması ile ilgili Karayolları Genel Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca, nakliye sırasında karayoluna kirletici malzeme (taş, kum, çamur vb.) taşınmaması için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. V Diğer özellikler. Diğer özellikler başlığı altında irdelenecek herhangi bir huşu bulunmamaktadır. V.2. Proje İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.2.1.Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği (Soğutma sisteminin ayrıntılı açıklanması, uygulanması tasarlanan iç işlemler ile kullanılacak kimyasal maddeler), kapasiteleri, her bir ünitenin ayrıntılı proses akım şeması, temel proses parametreleri, prosesin açıklaması, faaliyet üniteleri dışındaki diğer ünitelerde sunulacak hizmetler, kullanılacak makinelerin, araçların, aletlerin ve teçhizatın özellikleri (soğutma sistemi ve diğer prosesler arasındaki farkların ayrıntılı açıklanması) ÇEBİ Enerji Santralı 350 MW büyüklükte 2 (iki) üniteden oluşan bir Pulvarize Kömür Santralı olacaktır. Santral, 700 MWe maksimum net santral güç çıktısı ile % 43 net bir santral verimliliğine sahip olacaktır. Senede MWh elektrik enerjisi üretilmesi planlanmaktadır. Prosesi kısaca tanımlamak gerekirse; kömürün pulvarize kazanda yakılması sonucu elde edilecek yüksek ısı ile mevcut kuyulardan elde edilecek ve bir takım arıtma işlemleri sonrası saflaştırılacak su, kritik basınçta yüksek sıcaklığa çıkarılacaktır. Kritik basınçta, sudan elde edilen yüksek basınç ve sıcaklıktaki buharın, türbinde mekanik enerjiye, jeneratörde de elektrik enerjisine dönüştürülmesi sağlanacaktır. ÇEBİ Enerji Santralındaki ünitelerin özellikleri aşağıda verilmiştir: Tablo 64 Proje Kapsamında Yer Alacak Temel Ekipman ve Özellikleri Türbin Ekipman/Sistem Özellikler Adet Buhar Türbini Ana buhar basıncı: 242 barg Ana buhar sıcaklığı: 566 C Tekrar Kızdırılmış buhar basıncı: 40,3 barg 2 Tekrar Kızdırılmış buhar basıncı: 566 C Jeneratör Güç: 350 MW 2 Kondenser Hava Soğutma 2 Jeneratör Statoru Sıvı Soğutma Sistemi 2 Jeneratör Sızdırmazlık Yağlama Ünitesi 2 Jeneratör Gazı Kontrol Ünitesi 2 Ana Yağ Tankı Normal Kapasite: 50,4 m³ 2 126

154 Yağ Soğutma Sistemi Yüzey Alanı: 400 m² 4 Kondens Suyu Transfer Pompası Basınç: 100 mh2o Motor: 11 kw, 2 Besleme Voltajı: 380 V Motor Tahrikli Gezer Tavan Vinçleri 2 Elektro Hidrolik Yağ Sistemi Ekipmanı 2 Buhar Türbini Yağ Temizleme Sistemi 2 Yağ Transfer Pompa Sistemi 4 Besi Suyu Pompası Türbini Yağ Temizleme Sistemi 2 Kondens Pompası Drenaj Pompa Sistemi Basınç: 10 mh2o Motor: 5 kw, 2 Besleme Voltajı: 380 V Döngü Borusu Drenaj Pompa Sistemi Basınç: 10 m H2O Motor: 5 kw, 4 Besleme Voltajı: 380 V Drenaj Flaş Tankı 2 Degazör Sistemi 2 Besi Suyu Pompası Türbini Yağlama Sistemi 2 Türbin Tahrikli Kazan Besi Suyu Pompası Basma Basıncı: 35 MPa 4 Kazan Besi Suyu Pompası Buhar Türbini 4 Kazan Besi Suyu İtici Pompası 4 Motor Tahrikli Kazan Besi Suyu Pompası 2 Kondenser Vakum Pompası 6 Kazan Ekipman/Sistem Özellikler Adet Pulverize Kömür Kazanı Ana buhar basıncı: 254 barg Ana buhar sıcaklığı: 571 C Tekrar kızdırıcı buhar basıncı: 40,3 barg 2 Tekrar kızdırıcı buhar sıcaklığı: 569 C Değirmen Sistemi Tip: Orta Hızlı Öğütücü 8 Kömür Besleme Sistemi Tip: Elektronik Gravimetrik Bant Tipi 8 Birincil Hava Fanı Aksiyel akış 4 Basma Fanı Aksiyel akış 4 Öğütülmemiş Kömür Sistemi 8 Emme Fanı Ayarlanabilir giriş ağzı, aksiyel akış 4 Sızdırmazlık Havası Fanı Basma Basıncı: Pa Motor: 180 kw 4 Besleme Voltajı: 380 V İkincil Hava Sistemi Buharlı Hava Isıtıcısı 4 Birincil Hava Sistemi Buharlı Hava Isıtıcısı 4 Elektrostatik Filtre Sistemi 2 Asansör 2 Hava Önısıtıcısı Yıkama Pompası 2 Hava Önısıtıcısı Yıkama Tankı 2 Drenaj Pompası 4 Drenaj Flaş Tankı 2 Hava Kompresörü 8 Değirmen Sistemi Çapraz Raylı Vinç Sistemi 2 Basma Fanı Vantilatörü Çapraz Raylı Vinç Sistemi 2 Basma Fanı Motoru Çapraz Raylı Vinç Sistemi 2 Birincil Hava Fanı Vantilatörü Çapraz Raylı Vinç 4 127

155 Sistemi Birincil Hava Fanı Motoru Çapraz Raylı Vinç Sistemi 4 Emme Fanı Vantilatörü Çapraz Raylı Vinç Sistemi 2 Emme Fanı Motoru Çapraz Raylı Vinç Sistemi 2 DeNOx Sistemi 2 BGD Sistemi 1 Baca Yükseklik: 150 m. 1 ANA ÜNİTELER: Pulverize Kömür Kazanı: Proje kapsamında kurulacak olan super kritik kazan tek geçişli ve bir adet tekrar kızdırıcılı olacak, dış ortama açık ve tepeden asılacak şekilde tamamen çelik konstrüksiyon tasarlanacak ve üstü kapalı olarak kurulacaktır. Pulverize edilmiş kömürün brülörler vasıtasıyla yakılarak ısının su duvarlarına aktarıldığı ve süperkritik koşullarda buhar elde edildiği kazana ait tasarım verileri aşağıdaki tabloda verilmiştir: Tablo 65 Kazan Tasarım Verileri * Ünite Birim Maksimum Yük Normal Yük Kızdırıcı çıkışında debi t/h Kızdırıcı çıkışında basınç MPa (g) 25,4 25,26 Kızdırıcı çıkışında sıcaklık oc Tekrar kızdırıcı çıkışında debi t/h Tekrar kızdırıcı çıkışında basınç MPa (g) 4,22 3,97 Tekrar kızdırıcı çıkışında sıcaklık oc Tekrar kızdırıcı girişinde sıcaklık oc Tekrar kızdırıcı çıkışında basınç MPa (g) 4,41 4,15 Besi suyu sıcaklığı oc Hava sıcaklığı (birincil/ikincil) oc 327/ /331 Hava giriş sıcaklığı oc Baca gazı sıcaklığı oc 130,0 128,3 Kazan verimliliği (alt ısıl değere göre) % 93,45 93,45 *Değerler tek kazana ait olup, iki kazan da aynı özelliklere sahip olacaktır. Buhar Türbini Jeneratörü: ÇEBİ Enerji Santralında 2x350 MW elektrik gücü üretecek olan jeneratörü çeviren buhar turbini, süper kritik basınçta çalışacak, tek kademe tekrar kızdırıcılı, tümleşik yüksek basınç ve alçak basınç türbinden oluşan, kondenserli türbin olacaktır. Buhar Türbini kapalı alanda yer alacaktır. Sistem; Türbini yüksek basıncı, ara basıncı ve düşük basınç gövdesi içerisinde buhar genişletilir ve buharın termal enerjisi mekanik enerjiye dönüştürülür. Daha yüksek bir verimlilik için, HP (Yüksek Basınç) türbininden çıkan buhar kazan içerisinde yeniden ısıtılır ve IP (Orta Basınç) türbinine geri döner. Yoğunlaşık madde işlem görür ve besleme suyu ısıtma tesisinde ön ısıtması yapıldıktan sonra yüksek basınç besleme suyu olarak kazana pompalanır, su buhar döngüsünü kapatır. 128

156 Türbindeki ısı tüketimi yaklaşık kj/kwh olarak öngörülmekte olup, bu değer ve tesisle ilgili diğer tasarım verileri kullanılarak, santralin genel çevrim verimliliğinin % 43 olacağı belirlenmiştir. Buhar türbini üzerinde kondens suyu, besi suyu ve degazörde kullanılacak olan buhar için ara kademe çekişleri bulunacaktır. Bu çekişlerdeki buhar debisi, kazan giren besi suyu sıcaklığını tutturmak üzere belirlenecektir. Buhar türbini için tasarım verileri aşağıdaki tabloda verilmiştir: Tablo 66 Buhar Türbini İçin Tasarım Verileri * Üretilen güç Ana buhar basıncı Ana buhar sıcaklığı Ana buhar debisi Tekrar kızdırma buhar basıncı Tekrar kızdırma buhar sıcaklığı Tekrar kızdırma buhar debisi Çıkış basıncı 350 MW 24,2 MPa 566 oc 1.685,5 ton/saat 3,839 MPa 566 oc 1422,51 ton/saat 4,9 kpa * Değerler tek bir türbine aittir. İki türbin de aynı özelliklerde olacaktır. Kondenser ve Soğutma Sistemi: Santralde soğutma, hava soğutmalı yoğunlaştırıcılar yardımıyla gerçekleşecektir. Bu sistemin çalışma prensibi radyatör ya da fanlara benzer. Türbinden gelen atık ısı aralarında büyük bir fan ile hava dolaştırılan yoğunlaştırma tüplerinden geçer. Buhar, subuhar döngüsünde yeniden kullanılmak üzere suya dönüştürülür. Hava soğutmalı yoğunlaştırıcılar tipik olarak su soğutmalı sistemlerden daha yüksek sıcaklıklarda çalışır. Sudan tasarruf etmekle birlikte çevrimin verimliliğinden feragat edilir. YARDIMCI ÜNİTELER: Kömür Hazırlama Sistemi: ÇEBİ Enerji Santralı projesi kapsamında hammadde olarak kullanılacak kömür; Santrale yapılacak olan liman ile farklı kaynaklardan gemilerle tedarik edilecektir. Bu kaynaklar; Rusya başta olmak üzere Güney Amerika ve Güney Afrika vb. ülkelerdir. Tam kapasite üretimde ÇEBİ Enerji Santralı yaklaşık yılda ton kömüre gereksinim duyacaktır. İhtiyaç duyulan kömür; yaklaşık DWT (Brüt Yük Taşıma Kapasitesi) luk yük gemileri (ayda 2 iki gemi) ile santrale getirilecektir. İthal kömürün transferi için; proje sahasına kuş uçuşu yaklaşık 6 km mesafede yer alan mevcut Martaş Limanı ndan sahaya getirilmesi planlanmaktadır. İthal edilen kömürün özellikleri; Kuru bazda kcal / kg, Kuru bazda kükürt içeriği % 0,82; Kuru bazda uçucu madde içeriği %37,58 dir. 129

157 Kullanılacak ithal kömüre ait analiz sonuçları Ek-21 de verilmiştir. 130 Limandaki kömür boşaltma sistemi, günde 24 saat çalışan iki kapmalı vinç kullanmak suretiyle günde ile ton aralığında olacaktır. Sistem, oluşabilecek tozu minimize etmek için kapalı biçimde olacak olan bir veya iki bantlı konveyör ile liman başından açık hava kömür sahasına taşınacaktır. Tam kapasitede kömür sahası, santralin 30 ile 60 günlük ihtiyacına eşdeğer minimum kapasiteye sahip olacaktır. Buna ek olarak, kullanım ve depolama esnasındaki oluşabilecek tozu minimize etmek için kömür sahasında ıslak toz giderme sistemi vb. kurulacaktır. Yardımcı yakıt sistemi; yakıtı yanma odasına ve tutuşturuculara sağlayan sistemdir. Yardımcı yakıt, soğuk kazan aşamasından kömür verişinin başlamasına kadar kullanılır. Yardımcı yakıt olarak, doğalgaz kullanılacaktır. Kireçtaşı Hazırlama ve Besleme Sistemi: BGD Ünitesinde kömürün yakılması işlemi sonucunda oluşan SO 2 gazının tutulması amacıyla 15 ton/saat kireçtaşı kullanımı olacaktır. Kireçtaşı piyasadaki firmalardan satın alınacaktır. Islak bilyeli değirmenlerde toz haline getirilecek ve kireçtaşı harcı BGD emicilerine enjekte edilmeden önce su ile karıştırılacaktır. Su Hazırlama ve Arıtma Sistemi: ÇEBİ Enerji Santralinde işletme aşamasında santralda yer alacak çeşitli işlem ve fonksiyonların yürütülebilmesi için su kullanımı söz konusudur. Bu, ÇEBİ Elektrik Üretim A.Ş. ye ait mevcut çelikhane-haddehane tesislerindeki su hazırlama sistemi ve arıtma sistemlerinden temin edilecektir. Su hazırlama ve arıtma sistemlerine gelen su ise hali hazır kullanımdaki kuyulardan tedarik edilmektedir. Bu kuyularla ilgili yer altı suyu kullanma belgeleri bulunmakla (Ek- 9) birlikte; bahse konu kuyular; Ergene Havzası dışında kalmaktadır. Kuyulardan basılan su, su hazırlama sistemi dâhilinde ki kum filtrelerinde ters ozmozdan geçirilir. Arıtma sistemi ise, fiziksel ve kimyasal arıtımı içeren proses içerisindeki korozyonun engellenmesi için demineralizasyonun gerçekleştiği sistemdir. Toz Tutma Sistemi: Toz tutma sistemi; kazandan çıkan baca gazının içinde bulunan toz parçacıklarını ayırarak, baca gazında emisyon limitlerinin altında toz bulunmasını sağlamaktır. Bu amaçla yaygın olarak kullanılan uygulamalardan biri olan Elektrostatik Filtre (ESF) sistemi kurulacaktır. ESF; yüksek voltajda doğru akımla yüklenmiş olan plakalar arasından geçen baca gazının içindeki parçacıklar statik elektriğin çekim gücüyle plakalara doğru yönelerek, bunlara çarpacak ve akış yönüne dik olarak, aşağı doğru düşüp bunkerlere dolduran sistemdir. ESF sistemi dış ortama uygun olacak ve birbirinden bağımsız iki ayrı set olarak tasarlanacaktır. Emisyon limit değerleri baz alınarak yapılan tasarım çalışmaları sonucunda ESF setlerinin her birinde en az 4 adet elektrik alanı olması gerektiğine karar verilmiştir.

158 Bu tasarıma göre, ESF sistemi için; herhangi bir elektrik alanının hizmet dışı kalması durumunda bile, filtre çıkışında, baca gazındaki toz içeriğinin 20 mg/nm³ ü aşmaması garanti edilmektedir. Toz tutma sisteminin arızalanması durumundan tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği nin aşağıda belirtilen; Baca gazı arıtma donanımının arızası veya devre dışı kalması MADDE 17 (1) Baca gazı arıtma donanımının arızası veya devre dışı kalması durumunda, 24 saat içinde normal çalışma şartlarına dönüş sağlanamazsa, işletmeci kapasiteyi düşürür ya da işletmeyi durdurur ya da tesisi düşük kirlilik yayan yakıtlar kullanarak işletir. İşletmeci her durumda yetkili mercii 48 saat içinde bilgilendirir. Hiç bir durumda 12 aylık bir süreç içinde arıtmasız çalışma süresi 120 saati geçemez. (2) Yetkili merci enerji talebinin aciliyet göstermesi veya arızanın yaşandığı tesisin yerine, kısıtlı bir süre faaliyet gösterecek olan bir başka tesisin, genel emisyonlarda bir artışa yol açacak olması hallerinde, birinci fıkrada belirtilen süreleri uzatabilir. Ancak süre uzatımları birbirini takip eden 72 saat veya bir takvim yılı içinde 240 saati geçemez. hükmüne uyulacaktır. Aşağıda örnek ESP sistemi verilmiştir. Şekil 40 Örnek ESP Sistemi 131

159 Baca Gazı Desülfürizasyon (BGD) Sistemi: Kazana beslenen kömürün içindeki kükürtten kaynaklanan SO 2 yi gidermek üzere, yüksek giderme verimliliği sağlayan ıslak kireçtaşı sistemi kurulacaktır. BGD sisteminde kazandan çıkan baca gazının tamamı işlemden geçirilecektir. Böylece Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği nde belirtilen SO2 sınır değeri (200mg/Nm3) sağlanacaktır. Absorber kolonunda püskürtme nozulları aracılığıyla atomize olarak beslenen yıkama sıvısı, çok küçük damlalar halinde dağılarak absorberin tüm kesit alanını kaplayacaktır. Baca gazı ile ters akım olarak hareket edecek olan sıvı damlaları SO 2 gazını soğuracaktır. SO 2 gazını soğuran sıvının oksitlenme ve nötralizasyon reaksiyonları, absorber kolonunun sıvı havuzunun bulunduğu alt bölümünde hızlanacak ve sonuç olarak alçıtaşı oluşacaktır. Kireçtaşı tüketimini azaltmak ve sıvının ph değerini sabit tutmak amacıyla, absorber kolonundaki sıvı, karıştırıcı, oksitleme havası ve absorber sirkülasyon pompası aracılığıyla güçlü bir şekilde karıştırılacaktır. Gerçekleşecek işlemdeki kimyasal reaksiyonlar aşağıdaki gibi olacaktır: 2CaCO 3 + H 2 O + 2SO 2 2CaSO 3.1/2H 2 O + 2CO 2 2CaSO 3.1/2H 2 O + O 2 + 3H 2 O 2CaSO 4.2H 2 O BGD ünitesi aşağıdaki belirtilen ünitelerden oluşacaktır: Absorber Sistemi Baca Gazı Sistemi(Baca Gazı Isıtma Ünitesi ve İtici Fan) Alçıtaşı Deşarj Sistemi Kireçtaşı hazırlama sistemi(boşaltma, Depolama, Öğütme ve Bulamaç Besleme Sistemleri) Atık Su Arıtma Sistemi Yardımcı Sistemler BGD ünitesinin arızalanması durumundan tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği nin aşağıda belirtilen; Baca gazı arıtma donanımının arızası veya devre dışı kalması MADDE 17 (1) Baca gazı arıtma donanımının arızası veya devre dışı kalması durumunda, 24 saat içinde normal çalışma şartlarına dönüş sağlanamazsa, işletmeci kapasiteyi düşürür ya da işletmeyi durdurur ya da tesisi düşük kirlilik yayan yakıtlar kullanarak işletir. İşletmeci her durumda yetkili mercii 48 saat içinde bilgilendirir. Hiç bir durumda 12 aylık bir süreç içinde arıtmasız çalışma süresi 120 saati geçemez. (2) Yetkili merci enerji talebinin aciliyet göstermesi veya arızanın yaşandığı tesisin yerine, kısıtlı bir süre faaliyet gösterecek olan bir başka tesisin, genel emisyonlarda bir artışa yol açacak olması hallerinde, birinci fıkrada belirtilen süreleri uzatabilir. Ancak süre uzatımları birbirini takip eden 72 saat veya bir takvim yılı içinde 240 saati geçemez. hükmüne uyulacaktır. 132

160 Santralde kurulacak BGD ünitesi için örnek proses akım şeması aşağıda verilmiştir Şekil 41 Örnek BGD Sistemi Baca Gazı Azot Oksit Giderme (DeNOx) Sistemi: Yanma esnasında nitrojen oksitler üretilir (NO ve NO 2, ayrıca NO x olarak da adlandırılır), özellikle yüksek sıcaklıklarda ve %95 NO ve %5 NO 2 oranlarında. Bu gazlar atmosfere zarar vericidir ve emisyonları kontrol edilecektir. Baca çıkışlarındaki NO x emisyonlarını Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği hükümlerinde belirtilen sınırlara düşürmek için (200 mg/nm³, %6 O 2, kuru), sulu amonyak bazlı DeNO x sistemi uygulanacaktır. Katalizör katmanları ile birlikte bir Seçici Katalitik İndirgeme Reaktörü (SCR) kazan çıkışına aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi kurulacaktır. Şekil 42 Örnek Seçici Katalitik İndirgeme Reaktörü Sistemi 133

161 Kömür yanması sırasında üretilen NO x büyük bir bölümü, atmosferde genel olarak bulunan ve yeryüzü çevresine zararsız olan nitrojene (N 2 ) ve suya (H 2 O) dönüştürülür. Amonyak (NH 3 ) SCR yukarı akış yönünde enjekte edilir ve baca gazı reaktör içerisinde geçerken aşağıdaki ana reaksiyonlar meydana gelir: 4 NO + 4 NH 3 + O 2 4 N H 2 O 4 NH NO 2 + O 2 3 N H 2 O SCR NO x bertaraf etme verimliliği %70 den daha fazla olacaktır. Kullanılacak üre sahaya kamyonlar ile getirilecek ve yaklaşık ton/yıl lık ihtiyacın olması planlanmaktadır. SCR sistemi genel olarak; Amonyak Depolama Sistemi Amonyak ve Hava Karıştırma Sistemi Amonyak Enjeksiyon Sistemi Ekonomizör By-Pass Sistemi SCR By-Pass Sistemi Kontrol Sistemi Yardımcı Sistemlerden Oluşmaktadır. SCR ünitesinin arızalanması durumundan tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği nin aşağıda belirtilen; Baca gazı arıtma donanımının arızası veya devre dışı kalması MADDE 17 (1) Baca gazı arıtma donanımının arızası veya devre dışı kalması durumunda, 24 saat içinde normal çalışma şartlarına dönüş sağlanamazsa, işletmeci kapasiteyi düşürür ya da işletmeyi durdurur ya da tesisi düşük kirlilik yayan yakıtlar kullanarak işletir. İşletmeci her durumda yetkili mercii 48 saat içinde bilgilendirir. Hiç bir durumda 12 aylık bir süreç içinde arıtmasız çalışma süresi 120 saati geçemez. (2) Yetkili merci enerji talebinin aciliyet göstermesi veya arızanın yaşandığı tesisin yerine, kısıtlı bir süre faaliyet gösterecek olan bir başka tesisin, genel emisyonlarda bir artışa yol açacak olması hallerinde, birinci fıkrada belirtilen süreleri uzatabilir. Ancak süre uzatımları birbirini takip eden 72 saat veya bir takvim yılı içinde 240 saati geçemez. hükmüne uyulacaktır. Kül Uzaklaştırma Sistemi Santralda oluşacak küller iki başlık altında gruplandırılmıştır: taban (yatak) külü ve uçucu kül. Taban külü olarak adlandırılan kül, kazan altından alınmakta olan, nispeten parçacık boyutu büyük olan küldür. Uçucu kül, yanma reaksiyonu sonucunda kazanı üstten terk eden ve genel olarak gaz akışı ile taşınabilecek kadar küçük olan parçacıklardan oluşan küldür. İki kül tipi için, birbirinden bağımsız kül uzaklaştırma sistemleri kurulacaktır. 134

162 Uçucu kül uzaklaştırma sistemi; ekonomizör ve ESF altında biriken uçucu külü toplayarak kül silosuna taşımaktır. Uçucu kül, bahsi geçen noktalardan kül silosuna pnömatik yöntemle taşınacaktır. Taşıma kapasitesi 30 ton/saat olarak tasarlanacak olan pnömatik sistem kül silosuna boşaltma yapacaktır. Santral tam kapasite ile çalışırken 24 saatte oluşacak uçucu külün tamamını alacak kül depolama silosu bulunacaktır. Bu sistemin çalışabilmesi için, santral bünyesinde kurulacak olan basınçlı hava sisteminden yararlanılacaktır. Taban (yatak) külü çıkartma ve uzaklaştırma sistemi; kül bunkeri, daldırma sıyırıcı konveyörü, taşma suyu haznesi, yüksek verimli konsantratör, kül soğutma kulesi, arıtılmış kül soğutma suyu pompaları, geri dönüş su pompaları gibi alt ünitelerden oluşacaktır. Kül bunkerine dökülen taban külü sürekli bir şekilde soğutularak daldırma sıyırıcı konveyörü tarafından uzaklaştırılacak ve kazan binası dışındaki taban külü silosunda depolanarak kül kamyonlarına aktarılacaktır. Sıyırıcı konveyörün su haznesindeki suyun 60 C nın altında kalması için soğutma suyu sistemi kurulacaktır. Taban külü sistemi, kazanın maksimum-sürekli kapasitede ve en kötü koşullarda çalışırken oluşacak kazan altı külünün tamamını taşıyıp depolayacak kapasitede tasarlanacaktır. Santral tam kapasite ile çalışırken 24 saatte oluşacak taban külünün tamamını alacak kül depolama silosu bulunacaktır. Taban külünün miktarı 5 ton/saat olarak alınmıştır. Santral faaliyeti sırasında oluşacak kül ve alçıtaşları; çimento/alçıpan sanayine satılarak değerlendirilecek ve geri kazanımı sağlanacaktır. ÇEBİ Enerji Santralinde oluşacak küller Çimentaş İzmir Çimento Fabrikası Türk A.Ş. ile yapılan sözleşme doğrultusunda Çimentaş Trakya Şubesine satılacaktır. Yapılan sözleşme Ek-6 da sunulmuştur. Proje kapsamında oluşacak küller ve alçıtaşının piyasaya satışı gerçekleştirilirken, Martaş Limanı üzerinden transfer edilmesi de mümkündür. Ancak kötü durum senaryoları göz önüne alındığında (külün/jipsin; satılamaması, satılan tesislerde oluşabilecek arıza/bakım dan dolayı gönderilememesi vb.) tasarlanacak kül depolama sahasında bekletilecektir. Depolama işlemi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri kapsamında depolanacaktır. V.2.2. Soğutma sistemine (hava veya su soğutmalı) ilişkin bilgiler, eğer su soğutmalı sistem kullanılacak ise, faaliyet ünitelerinde kullanılacak kazan ve/veya soğutma sularının ne miktarlarda kullanılacakları, bu suların hangi işlemlerden sonra hangi alıcı su ortamlarına nasıl verileceği ve verilecek suların özellikleri Çevresel faktörler gereği, soğutmanın sulu şekilde yapılmasından ve büyük miktarlarda su kullanımından kaçınılmış ve kapalı devre kuru soğutma sistemi tercih edilmiştir. Bu sebeple su kullanımı ve su deşarjı söz konusu değildir. Santralde soğutma, hava soğutmalı yoğunlaştırıcılar yardımıyla gerçekleşecektir. Bu sistemin çalışma prensibi radyatör ya da fanlara benzer. Türbinden gelen atık ısı 135

163 aralarında büyük bir fan ile hava dolaştırılan yoğunlaştırma tüplerinden geçer. Buhar, subuhar döngüsünde yeniden kullanılmak üzere suya dönüştürülür. Hava soğutmalı yoğunlaştırıcılar tipik olarak su soğutmalı sistemlerden daha yüksek sıcaklıklarda çalışır. Sudan tasarruf etmekle birlikte çevrimin verimliliğinden feragat edilir. Buhar türbini bir elektrik jeneratörüne bağlıdır. Buhar, buhar türbininden geçtikten sonra hava soğutmalı yoğuşturucu (HSY) aracılığı ile yoğuşturulur. HSY, buharda kalan enerjinin yoğuşma yolu ile ortam havasına aktarılmasını sağlayan bir ısı eşanjörü olarak görev görür. Bu işlem, buhar/yoğuşan suyun içinde aktığı ve ortamdaki havanın tüplerin dışından geçitiği bir dizi kanatçık tüplü ısı eşanjörü yoluyla gerçekleştirilir. Ortamdaki havada görece düşük sıcaklık artışıyle birleşik atış enerji için yüksek alışveriş oranlarnın elde edilebilmesi için yüksek hacimli bir akış oluşturmak amacıyla hava akışı büyük fanlarla zorlanır. Çatı biçimli yoğuşturucu sıralarından oluşan hava soğutmalı yoğuşturucular içerisinde yavaş dönen bütük fanlar ortamdaki havayı HSY nin altından çeker ve dikey olarak ısı eşnajörü demetlerine üşler. Buhar, çatı biçimli yoğuşturucu dizilerinde yoğuşur ve geri kazan besleme suyu tankına depolanır. HSY kullanımı, büyük hacimlerdeki soğutma suları, yüksek buharlaşma kayıpları, yüksek kimyasal miktarı, buhar saçaklarına sahip büyük soğutma kuleleri gibi suyla soğutma ile ilişkili su kaynakları üzerindeki tipik olumsuz etkilerden uzak durulmasını sağlar. Çevre açısından bakıldığında HSY soğutma teknolojisi birkaç üstünlüğe sahiptir: HSY teknolojisi görece çok az ham su gerektirir ve su kaynaklarından tasarruf edilerek işletmeye olanak tanır (su ile soğutmada olduğu gibi büyük hacimli yeraltı veya yüzey suyu kullanılmaz); Soğutma suyu deşarjı olmaması, ısıl yayılma olmaması; Soğutma kulesi gerekmez. Faaliyete geçen HSY'ler, atmosfere salınan yüksek miktarda buhar üreten soğutma kulelerinde olduğu gibi bir buhar yayılımına neden olmayacaktır. Bu nedenle elektrik santralinin yakınlarında nem veya serin günlerde ek sis oluşumu gibi etkilerin ortaya çıkması beklenmemektedir. Genellikle HSY'lerden yaklaşık 32 derecelik ılık hava yükselmektedir ( m³/s'lik hava çıkışı). 1 C'tan az sıcaklık artışı olmasının sağlanması için gerekli seyrelme oranı 1:12 civarındadır. HSY'nin hava akışının bu seyrelme oranına yalnızca kısa süre ve mesafe sonra ulaşacağı varsayılabilir. HSY fanları ısınan soğutma havasını atmosfere doğru kaldırdığında, yere önemli bir atık enerji akışı ulaşmaz. Aynı zamanda bir soğutma kulesinin veya HSY'nin işletilmesinden kaynaklanan zemin seviyesindeki ortam sıcaklığındaki potansiyel artış sorunu elektrik santrali projelerinde endişe kaynağı değildir. Planlan HSY teknolojisi büyük miktarlarda yoğuşmamış su buharı yayılımlarının önüne geçilecektir. 136

164 V.2.3. Proje ünitelerinde üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, nerelere, ne kadar ve nasıl pazarlanacakları, üretilecek hizmetlerin nerelere, nasıl ve ne kadar nüfusa ve/veya alana sunulacağı, ÇEBİ Enerji Santralinde 2x350 MWe Kurulu güç ile yıllık ortalama MWh elektrik enerjisi üretilmesi planlanmaktadır. Üretilen elektrik proje sahasında mevcut bulunan 380 kv lık Çebi Enerji Trafo Merkezi sayesinde üretilen elektrik Türkiye Enterkonnekte Sistemine verilecektir tarih ve 4628 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde tamamen serbest piyasada satılarak değerlendirilecektir. Elektrik üretimi için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği ne göre EPDK dan gerekli lisans belgesi alınacaktır. Santralde elektrik üretimi dışında, yan ürün olarak kömürün yanması sonucu; kül ve BGD ünitesinden ise alçıtaşı oluşacaktır. Santraldan çıkacak kül ve alçıtaşından oluşan özel katı atıklar, alçıpan ve çimento sanayinde hammadde olarak kullanılmakta olan değerli malzemeler olup, proje sahibi ÇEBİ Enerji Elektrik Üretim A.Ş. bu atıkların sanayi sektörlerinde yeniden kullanılarak geri kazanımına öncelik vermektedir. Bu bağlamda, ÇEBİ Enerji Santralı nın işletilmesi sırasında oluşacak kül ve alçıtaşları çimento/alçıpan sanayine satılarak değerlendirilecek ve geri kazanımı sağlanacaktır. Bu bağlamda, ÇEBİ Enerji Santralı nın işletilmesi sırasında oluşacak kül ve alçıtaşları çimento/alçıpan sanayine satılarak değerlendirilecek ve geri kazanımı sağlanacaktır. ÇEBİ Enerji Santralinde oluşacak küller Çimentaş İzmir Çimento Fabrikası Türk A.Ş. ile yapılan sözleşme doğrultusunda Çimentaş Trakya Şubesine satılacaktır. Yapılan sözleşme Ek-6 da sunulmuştur. Proje kapsamında oluşacak küller ve alçıtaşının piyasaya satışı gerçekleştirilirken, Martaş Limanı üzerinden transfer edilmesi de mümkündür. V.2.4.Proje için gerekli hammadde, yardımcı madde miktarı, nereden ve nasıl sağlanacağı, taşınımları, depolanmaları, taşınma ve depolanması sırasındaki etkileri, yakıtın elementel analizi, ısıl değeri, pulverize edilme işlemi ve bu aşamada karşılanacak durumlar, ÇEBİ Enerji santralinde ithal kömür kullanılması planlanmaktadır. Tesis için ithal edilmesi düşünülen kömürün temin edilebileceği başlıca bölgeler; Rusya başta olmak üzere Güney Amerika ve Güney Afrika vb. ülkeleridir. Termik santralin kurulması planlanan alanın 7 km güneyinde bulunan Martaş Limanı, Marmara Denizi üzerinden getirilecek ithal kömürün, alana transferi için büyük kolaylık sağlayacaktır. Kurulması planlanan ÇEBİ Enerji Santralı için ihtiyaç duyulacak hammadde ithal kömürdür. ÇEBİ Enerji Santralı tam kapasite üretimde yaklaşık yılda ton kömüre gereksinim duyacaktır. Santralin sene için 7250 saat çalıştırılacağı, bu durumda 244,7 ton/saat kömüre ihtiyaç duyulacağı öngörülmektedir. İhtiyaç duyulan kömür; yaklaşık 137

165 DWT (Brüt Yük Taşıma Kapasitesi) luk yük gemileri ile Martaş Limanına, limanda da 40 ton kapasiteli kamyonlar ile proje sahası kömür depolama alanına getirilecektir. Yardımcı maddeler ise kireçtaşı ve çeşitli kimyasal maddelerdir. Kullanılacak bu kimyasal maddelerle ilgili bilgiler Bölüm V de detaylı olarak verilmiştir. Kömür Özellikleri ÇEBİ Enerji Santralı için ihtiyaç duyulan kömürün temin edilebileceği başlıca ülkeler; Rusya başta olmak üzere Güney Amerika ve Güney Afrika vb. dir. Bu bölgelerdeki kaynaklardan hem proses için uygun olan, hem de Bakanlıkça uygun görülecek kömür ithal edilecek ve ithalat işlemleri esnasında Çevre ve Şehircilik Bakanlık'ına gerekli başvurular yapılarak, izinler alınacaktır. Temin edilen ithal kömür genel özelliklerinin tespiti için yaptırılan analiz sonuçları Ek-21 de verilmiştir ve aşağıdaki tablolarda belirtilmektedir. Tablo 67 İthal Edilecek Kömürüm Özellikleri Test Tipi Orijinal Baz Havada Kuru Baz Kuru Baz Toplam Nem % 11, Analitik Nem % - 1,41 - Kül % 9,53 10,66 10,81 Uçucu Madde % 33,11 37,05 37,58 Toplam Kükürt % 0,72 0,81 0,82 Brüt Kalori Değeri (Üst Isıl Değer) Kcal/kg Net Kalori Değeri ( Alt Isıl Değer ) Kcal/kg Sabit Karbon % 45,48 50,88 51,61 Külde Kükürt % 0,69 0,69 0,69 Tablo 68 İthal Edilecek Kömürün Elementer Özellikleri Test Tipi Orijinal Baz Havada Kuru Baz Kuru Baz Toplam Karbon % 60,81 68,03 69 Hidrojen % 4,42 4,95 5,02 Azot % 1,60 1,79 1,82 Oksijen % 12,30 13,76 13,96 Kömürün ithal edilmesinde tarihli ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı Resmi Gazete) Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Kömür; boşaltma sistemi ile günde 24 saat çalışan iki kapmalı vinç kullanmak suretiyle günde ile ton aralığında olacaktır. Martaş limanından proje sahasına kömürün taşınması 40 ton kapasiteli 20 adet kamyon aracılığı ile sağlanacaktır. Kömür Depolama Sahası, santralin 30 ile 60 günlük ihtiyacına eşdeğer minimum kapasiteye sahip olacaktır. Kömür hazırlama ve besleme sistemi; 138

166 Kömür besleyicileri vasıtasıyla depolama sahasından kömürün alınarak öğütme işleminin gerçekleştirileceği değirmenlere ulaştırılması, Değirmenlerde uygun boyuta öğütülen toz kömürün direkt olarak kazana beslenmesi. Bu işlemleri yerine getirmek üzere, akış boruları, kömür besleyicileri, öğütücüler, brulörler ve diğer yardımcı ekipmandan oluşan sistem tam donanımlı olarak kurulacaktır. Öğütülmüş kömür, birincil hava fanının basıncı sayesinde yanma odasına beslenecektir. Her bir değirmen için kurulan bantlı kömür besleyicisinden geçen kömür miktarı, değişken hızlı asenkron motorun hızı ve bant üzerindeki kömür kalınlığı ayarlanarak kontrol edilecektir. Kömür öğütücüleri tamamen kapalı sistem olarak tasarlanmış olup santral genel vaziyet planı Ek-22 de verilmiştir. Kireçtaşı Özellikleri: BGD Ünitesinde kömürün yakılması işlemi sonucunda oluşan SO 2 gazının tutulması amacıyla 15 ton/saat kireçtaşı kullanımı olacaktır. Kireçtaşı piyasadaki firmalardan satın alınacaktır. Islak bilyeli değirmenlerde toz haline getirilecek ve kireçtaşı harcı BGD emicilerine enjekte edilmeden önce su ile karıştırılacaktır. Santralda kullanılacak kireçtaşı, reaktivite ve kapasite indeksi kükürt tutma kapasitesi bakımından yüksek reaktif özellikte tercih edilecektir. Proje kapsamında malzeme ocağı açılmayacaktır. Kireçtaşı temininde herhangi bir aksilik (istenilen özellikte kireçtaşı elde edilememesi, üretimin yeterli olmaması vb.) olması durumunda kireçtaşı ihtiyacı bölgede veya ülkede asgari özelliklerde kireçtaşı üretimi yapan firmalardan karşılanacak ve kireçtaşı alımında kireçtaşı özellikleri anlaşma kapsamında belirtilecektir. Parçacık boyutu 100 mm den küçük olan kireçtaşı, santral sahasına kamyonlarla veya gemi ile taşınarak stok binasında depolanacaktır. Kireçtaşı boşaltma bunkerine yüklendikten sonra, 20 mm den küçük boyuta getirilmek üzere kırıcıdan geçirilecektir. Kireçtaşı depo silosuna bantlı konveyör ile taşınacaktır. Silonun altındaki bant kantarlı besleyici vasıtasıyla kireçtaşını ıslak değirmene ulaştırılarak, kireçtaşı bulamacının hazırlanmasını sağlayacaktır. Bu bulamaç siklona pompalanacak ve boyut ayırımı yapıldıktan sonra, büyük boyutlu malzeme geri döndürülecektir, hazır olan bulamaç, kireçtaşı çamuru tankında depolanacaktır. Sonrasında, tanktaki kireçtaşı çamuru BGD sistemine gönderilecektir. Santrala kireçtaşı sevkiyatı haftalık olarak yapılacak olup, yaklaşık 1 haftalık ihtiyaç miktarı olan ton luk kireçtaşı, santral sahasında bu işlem için ayrılmış, uygun düzenlemesi yapılmış kapalı stok alanında depolanacaktır. Kireçtaşının depolaması azami m. yükseklikte ve dairesel şekilde olacaktır. 139

167 Depolama, taşıma ve boşaltma sistemlerinin kapalı tercih edilmesi ile kireçtaşının silolara alınması ve BGD ünitelerine taşınması esnasında büyük oranda bir tozuma oluşması beklenmemektedir. Sistemde yer alan beton ve metalik silolarda filtre toz tutucular yapılacaktır. Kireç taşı hazırlama ve besleme sistemi tamamen kapalı sistem olarak tasarlanmış olup santral genel vaziyet planı Ek-22 de verilmiştir. V.2.5. Faaliyet ünitelerinde kullanılacak suyun hangi prosesler için ne miktarlarda kullanılacağı, kullanılacak suyun proses sonrasında atık su olarak fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik özellikleri, atık su arıtma tesislerinde bertaraf edilecek maddeler ve hangi işlemlerle ne oranda bertaraf edilecekleri, arıtma işlemleri sonrası atık suyun ne miktarlarda, hangi alıcı ortamlara, nasıl deşarj edileceği, Santral işletme aşamasında; işletme aşamasında çalışacak personelin ve çeşitli proseslerde su kullanımı ve bunlara bağlı atıksu oluşumu söz konusudur. İçme suyu, kullanma suyu ve proses için gerekli olan su; proje sahasının bitişiğinde aynı parsel sınırları dahilinde olan mevcutta bulunan Kaptan Demir Çelik A.Ş. tesisine ait halihazır kullanımdaki kuyulardan tedarik edilecektir. Bu kuyularla ilgili yer altı suyu kullanma belgeleri bulunmakla (Ek-9) birlikte; bahse konu kuyular; Ergene Havzası dışında kalmaktadır. Proje kapsamında su kullanımı ve buna bağlı oluşacak atıksular, kömür hazırlama ve depolama sistemi drenaj atıksuları, kazan ateş tarafı ve hava ısıtıcıları yıkama atık suları, kazan blöfleri, kum filtreleri geri yıkama atıksuları, rejenerasyon atıksuları, laboratuvar atıksuları ve tesiste kullanılacak pompa vb. ekipmanlardan kaynaklanacak yağlı sular olarak özetlemek mümkündür. Konserder hava soğutmalı çalışacağından, su kullanımı ve atıksu oluşumu söz konusu değildir. Proje kapsamında oluşacak atıksuların kaynakları ve atıksuların bertarafı ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir: Evsel Nitelikli Sular Proje kapsamında işletme aşamasında yaklaşık 250 personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Personelin tükettiği içme ve kullanma suyuna bağlı olarak evsel nitelikli atıksu oluşumu söz konusudur. Kişi başına gerekli olan su miktarı 150 lt/gün 58 alınırsa; Tablo 69 İşletme aşaması evsel nitelikli su kullanımı Çalışacak işçi sayısı Kullanılacak su miktarı Toplam su ihtiyacı 250 kişi 150 lt/kişi.gün = 0,15 m3/kişi.gün 0,15 m3/kişi.gün x 250 kişi = 37,5 m3/gün İşletme aşamasında personelin kullandığı suyun tamamının atık su olarak döneceği kabulü ile, açığa çıkacak evsel nitelikli atık su miktarı toplam 37,5 m3/gün olacaktır. 58 Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları İTÜ 1998, Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU 140

168 Tablo 58 de verilen tipik evsel nitelikli atık su kirleticileri ve ortalama konsantrasyonlarına göre proje işletme aşamasında 250 kişilik personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli atık su içerisindeki kirletici yükleri aşağıda verilmiştir. Tablo 70 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri AKM 7,5 kg/gün = (37,5 m3/gün x 200 mg/lt /1000) BOİ5 7,5 kg/gün = (37,5 m3/gün x 200 mg/lt /1000) KOİ 18,75 kg/gün = (37,5 m3/gün x 500 mg/lt /1000) Toplam Azot 1,5 kg/gün = ( 37,5 m3/gün x 40 mg/lt /1000) Toplam Fosfor 0,375 kg/gün = (37,5 m3/gün x 10 mg/lt /1000) İşletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksuların ÇEBİ Enerji Elektrik Üretim A.Ş. nin mevcut tesislerinde sosyal tesislerde oluşan evsel nitelikli atıksularla birlikte işlem görecek olup, mevcut atıksu arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra Marmara Denizi ne bertaraf edilecektir. Arıtma sisteminden çıkan arıtılmış su, tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21: Evsel Nitelikli Atıksuların Alıcı ortama Deşarj Standartları tablosu altında verilen Tablo 21.1: Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular tablosu ile belirlenen standartlara uyulacak şekilde arıtılacaktır. Bu standartlar Tablo 60 da verilmiştir. Oluşacak evsel nitelikli atıksu, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (son değişiklik: tarih ve sayılı Resmi Gazete) Tablo 21.1, tarih ve sayılı (değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanan Su Ürünleri Yönetmeliği Ek-5 e ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu na, uygun olarak arıtıldıktan sonra Marmara Denizi ne deşarj edilecektir. Konu ile ilgili olarak; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik (değişiklik: tarih ve sayılı Resmi Gazete) hükümleri doğrultusunda mevcut artıma tesisin Çevre İzin Belgesi mevcuttur. Paket arıtma tesisinden kaynaklanacak çamur miktarı; Q ç = 37,5 m 3 /gün x 200 mg/l x 10 3 L/1 m 3 x 1 kg/10 6 mg = 7,5 kg/gün Çamur Kurutma Tankında kurutulan arıtma çamuru, depolama alanında toprağın üzerine serilecek veya çevre düzenlenmesinde gübre vazifesi görecektir. Söz konusu arıtma çamuru ile ilgili olarak; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik hükümleri gereği ilgili Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden Stabilize Arıtma Çamuru Kullanım İzin Belgesi alınacaktır. Artan arıtma çamuru ise, evsel nitelikli atıklar ile birlikte bertaraf edilecektir. Arıtma tesisi işletilmesinde tarih ve sayılı (değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 141

169 Proses Suları İhtiyaç duyulan proses sularının miktarı ve kullanım amacı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 71 Proses Suyu Miktarı ve Kullanım Amaçları Su Kullanımı Kazan Besleme Yan sistemler Su Kullanım Amacı Kazanın buhar kaybından ve blöflerden kaynaklanan su eksiğinin tamamlanması (kazan dışındaki yan sistemler ve tesis içi kullanma suları da bu miktara dâhildir.) Kazan dışı ekipmanların soğutma işlemleri Demineralizasyon ünitesi ve kondensat arıtma ünitesinde reçinelerin yenilenmesi işlemi Kum filtreleri geri yıkama Kül nemlendirme Kül stok-kömür boşaltma ünitesi yağmurlama işlemleri Su Kullanım Miktarı (m 3 /saat) BGD Kireçtaşı bulamacı(solüsyonu) hazırlanması 100 TOPLAM m 3 /saat lik toplam su ihtiyacının; m 3 /saat lik proses suyu ihtiyacı arıtıldıktan ve belirli kriterlere getirildikten sonra kullanılacaktır. Bu m 3 /saat lik proses suyunun; 300 m 3 /saat lik kısmı kazan make-up (kazanın buhar kaybından ve blöflerden kaynaklanan su eksiğinin tamamlanması, kazan dışındaki yan sistemler ve tesis içi kullanma) suyu, 100 m 3 /saat lik kısmı ise BGD ünitelerinde kireçtaşı solüsyonunun hazırlanması için gerekli sudur. Kazan Blöfleri: Sistemde istenilen özellikte suyu temin etmek amacıyla kazandan sürekli olarak blöf yapılacaktır. Kazan blöfleri saf su özelliğinde olup, kazan suyuna verilen fosfat iyonundan dolayı eser miktarda fosfat içerecek ve ph 9-10 arasında olacaktır. Söz konusu atık su, kül nemlendirme ve yağmurlama sistemlerinde kullanılacağı gibi, mevcut su arıtma sistemine yeniden gönderilmesi ve yeniden kullanılması mümkündür. Deşarj söz konusu değildir. Kömür Hazırlama ve Depolama Sistemi Drenaj Atıksuları: Kömür stok sahasında olabilecek sızıntılar saha çevresi drenaj kanalında toplandıktan sonra çökeltme havuzunda içeriğindeki katı madde içeriği çökeltildikten sonra üst fazdaki durultulmuş su, mevcut su artıma sistemine gönderilerek yeniden prosese sokulacaktır. Deşarj söz konusu değildir. BGD Ünitesi Atık Suları: BGD ünitesinde alçıtaşının susuzlaştırılması işlemi sonucu yaklaşık 16 ton/saat lik bir su çıkışı olacaktır. Söz konusu su; çökeltme havuzunda içeriğindeki katı madde içeriği çökeltildikten sonra üst fazdaki durultulmuş su, deşarj standartlarına uygun olarak diğer proses suları gibi mevcut su artıma sistemine gönderilecek ve arıtıldıktan sonra ÇEBİ Enerji Elektrik Üretim A.Ş. ye ait tesislerde yeniden kullanımı sağlanacaktır. Deşarj söz konusu değildir. Kazan Tarafı ve Hava Isıtıcıları Yıkama Atık Suları: Bu sular, plastik izolasyonlu özel havuzlarda toplanarak buharlaşmaya bırakılacak ve deşarj standartlarına uygun olarak diğer proses suları ile birlikte yeniden kullanım için su arıtma sistemine gönderilecektir. Deşarj söz konusu değildir. 142

170 Kum Filtreleri Geri Yıkama Atıksuları: Kum filtrelerinin geri yıkanması işleminden kaynaklanan AKM içeren atıksular olup, çökeltme havuzunda AKM içeriği giderildikten sonra kül nemlendirme/yağmurlama sistemlerinde kullanılacaktır, mevcut durumda kullanıldığı gibi su arıtma sistemine geri gönderilmesi de mümkündür. Deşarj söz konusu değildir. Rejenerasyon Ünitesi Atıksuları: Demineralize su eldesinde kullanılacak anyonkatyon değiştirici reçinelerin rejenarasyonu sırasında ise bir miktar atıksu çıkışı olacağı tahmin edilmektedir. Bu suyun TDS değerinin yüksek olacağı ve asidik veya bazik özellikte olacağı düşünülmektedir. Böyle bir durumun söz konusu olması halinde TDS değerinin düşürülmesi için çökeltme işlemine yapılacaktır. Dolayısıyla bu atıksu herhangi bir ilave arıtmaya tabi tutulmaksızın mevcut su arıtma ünitesine yeniden kullanım amacı ile gönderilecektir. Deşarj söz konusu değildir. Tesiste Kullanılacak Ekipmanlardan Kaynaklanacak Yağlı Sular: Bu sular ayrı bir toplama sistemi ile toplanarak, bekleme havuzlarına alınacak ve yağ tutucularında yağları tutulduktan sonra standartlarına uygun olarak kül nemlendirmede kullanılacaktır. Deşarj söz konusu değildir. Proje kapsamında tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. V.2.6.Proje kapsamında kullanılacak ana yakıtların ve yardımcı yakıtın hangi ünitelerde ne miktarlarda yakılacağı ve kullanılacak yakma sistemleri, yakıt özellikleri, anma ısıl gücü, emisyonlar, mevcut hava kalitesine olacak katkı miktarı, azaltıcı önlemler ve bunların verimleri, ölçümler için kullanılacak aletler ve sistemler(baca gazı emisyonlarının anlık ölçülüp değerlendirilmesi (on-line) için kurulacak sistemler,nox gazı indirgeme sisteminin açıklanması, mevcut hava kalitesinin ölçülmesi için yapılacak işlemler), modelleme çalışmasında kullanılan yöntem, modelin tanımı, modellemede kullanılan meteorolojik veriler(yağış, rüzgar, atmosferik kararlılık, karışım yüksekliği vb.),model girdileri, kötü durum senaryosu da dikkate alınarak model sonuçları, muhtemel ve bakiye etkiler, önerilen tedbirler, Modelleme sonucunda elde edilen çıktıların arazi kullanım haritası üzerinde gösterilmesi, kullanılacak filtrelerin özellikleri, filtrelerin bakımı, arızalanması durumunda alınacak önlemler(tesiste oluşabilecek emisyonlarla ilgili yapılacak hesaplamalarda kullanılacak olan emisyon faktörlerinin hangi kaynaktan alındığı-epa,corin AİR vb.) Proje kapsamında kullanılacak ana yakıt olarak senede ton kömür, yardımcı yakıtı olarak Doğalgaz kullanılacaktır. Santralin verim yaklaşık %43 olup kullanılacak yardımcı yakıt ve yakma sistemi ile ilgili detay aşağıda verilmiştir. Kömürün depolanacağı alanda SKHKKY Ek-1 de belirtilen önlemler alınacak ve hava kalitesi sınır değerleri sağlanacaktır. Doğalgaz, enerji santralinin ilk çalıştırma yakıtı olarak kullanılacaktır. Yardımcı yakıt ilk çalıştırma sırasında kazan brülörlerini 30% yüke kadar besler. Bu noktadan itibaren kömür kullanım sistemi kazanlara kömür beslemesini başlatarak kazanın anma kapasitesine ulaşmasını sağlamak üzere yükü arttıracaktır. 143

171 Soğuk bir tesisin ilk çalıştırılması esnasında bu ilk çalıştırma yakıtının 4-6 saat arasında kullanılması planlanmaktadır. Bir ünitenin soğuk ilk-çalıştırması için gereksinim duyulan toplam yardımcı yakıt hacmi 150 m 3 olarak planlanmaktadır. Yardımcı yakıt ayrıca acil 5-7 m 3 günlük tank ile donatımlı yardımcı jeneratörü de besleyecektir. Yüksek kalite kömürün seçilmesine ek olarak ÇEBİ Enerji Santralı verimliliği arttırmak ve emisyonları yürürlükteki yönetmelikler tarafından öngörülen sınırlara düşürmek üzere aşağıdaki sistemler ve yapılar ile donatılacaktır: Daha Yüksek Verimlilik İçin Düşük NO x Emisyonu İçin NO x Emisyonlarının Daha da Düşürülmesi İçin Partikül Maddelerinin Emisyonu İçin SO 2 Emisyonlarının Kontrolü İçin İki Kazan Bacası İçin Ortak Hava Ön Isıtıcıları, NO x Brülörler, Kademeli Hava Yanması, Sulu Amonyak Bazlı Seçili Katalitik İndirgeme, En Son Teknoloji Elektrostatik Filtre Islak Kireçtaşı Baca Gazı Desülfirizasyonu Sürekli Emisyon İzleme Kaçak Tozların Azaltılması İçin Kömür Sahası Çevresinde Rüzgâr Paneli, Su spreyleme Santralde BGD ve SCR proseslerine yönelik %100 bypass öngörülmekte. İlgili bypasslar Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği nin 17. Maddesinde belirlenen şartlarla sınırlandırılacaktır. Proje için hazırlanan Emisyon Dağılım Modellemesi Raporu Ek-14 de verilmiştir. Proje için yapılan modelleme de AERMOD Modeli kullanılmıştır. AERMOD üç ayrı bileşenden oluşan(aermod, AERMAP, AERMET) kararlı durum düzenleyici bir tür modelleme sistemidir. Model; çeşitli uygulamalar için modelleme ile topluluk arasında popüler bir seçim yaparak, kirlilik kaynaklarının modellenmesin de hava kalitesi etkilerini geniş bir yelpazede sunacak seçenekler içerir. ÇEBİ Enerji Santrali Emisyon Dağılım Modellemesi Sonuçları aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Tablo 72 NO2 parametresi için maksimum yıllık konsantrasyona göre modelleme NO2 Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 9,04523 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,11451 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,11451 Konsantrasyon (μgr/m3) 7,41911 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,11450 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,

172 Tablo 73 SO2 parametresi için maksimum yıllık konsantrasyona göre modelleme SO2 Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 9,04226 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,20186 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,20186 Konsantrasyon (μgr/m3) 7,41622 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,19866 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,19866 Tablo 74 VOC parametresi için maksimum yıllık konsantrasyona göre modelleme VOC Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 0,09073 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,00115 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00115 Konsantrasyon (μgr/m3) 0,07442 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,00115 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00115 Tablo 75 Toz parametresi için maksimum yıllık konsantrasyona göre modelleme Toz Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 1,34344 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,01095 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,01095 Konsantrasyon (μgr/m3) 1,10195 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,00966 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00966 Tablo 76 NO2 parametresi için maksimum aylık konsantrasyona göre modelleme NO2 Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 45,05373 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,04399 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,04399 Konsantrasyon (μgr/m3) 29,53302 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,04399 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,04399 Tablo 77 SO2 parametresi için maksimum aylık konsantrasyona göre modelleme SO2 Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 45,03836 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,06217 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,06217 Konsantrasyon (μgr/m3) 29,51610 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,06217 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,06217 Tablo 78 VOC parametresi için maksimum aylık konsantrasyona göre modelleme VOC Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 0,45194 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,

173 Kötü Durum Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00044 Konsantrasyon (μgr/m3) 0,29625 Toplam Çökelme (gr/m2) 0,00044 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00044 Tablo 79 Toz parametresi için maksimum aylık konsantrasyona göre modelleme Toz Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 6,69112 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,00345 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00345 Konsantrasyon (μgr/m3) 4,38622 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,00197 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00197 Tablo 80 NO2 parametresi için maksimum 24 saatlik konsantrasyona göre modelleme NO2 Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 474,65547 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,02950 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,02950 Konsantrasyon (μgr/m3) 474,65547 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,02950 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,02950 Tablo 81 SO2 parametresi için maksimum 24 saatlik konsantrasyona göre modelleme SO2 Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 474,65156 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,02919 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,02919 Konsantrasyon (μgr/m3) 474,65156 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,02919 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,02919 Tablo 82 VOC parametresi için maksimum 24 saatlik konsantrasyona göre modelleme VOC Parametre Modelleme Sonucu Konsantrasyon (μgr/m3) 4,76129 Normal Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,00030 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00030 Konsantrasyon (μgr/m3) 4,76129 Kötü Durum Toplam Çökelme (gr/m2) 0,00030 Kuru Çökelme (gr/m2) 0,00030 SKHKKY. Ek-2 gereğince - Mevcut ve yeni kurulacak tesislerin bacalarından veya baca dışından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri, mevcut tesisler için bacalarda ölçülerek, baca dışından atmosfere verilen emisyonlar ile yeni kurulacak tesisler için emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Tesis etki alanında bu yönetmelik Ek-2 Tablo 2.2 de yer alan hava kalitesi sınır değerlerinin sağlanması gerekir. 146

174 Tablo 83 SKHKKY Tablo 2.2 Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Tesisin kurulacağı bölgede gerçekleştirilen NO2, SO2, VOC ve Toz hava kalitesi modelleme sonuçları yönetmelikte istenen sınır değerleri sağlamaktadır. Bacaya yerleştirilecek Sürekli Emisyon Ölçüm Cihazı sayesinde emisyon değerleri on-line olarak izlenebilecektir. V.2.7. Proje kapsamında kullanılacak kireçtaşının miktarı, nereden ve nasıl sağlanacağı, karakteristikleri (reaktivitesi ve diğer özellikleri), kireç ocağının saha etütleri, açılacak ocağın alan büyüklüğü ve koordinatları, yıllara bağlı planlanan üretim miktarları, uygulanacak üretim yöntemleri, basamak yüksekliği, genişliği, şev açısı, basamak sayısı, ocakların başlangıç ve nihai durumlarının imalat haritaları üzerinde gösterimi, üretim sırasında ne kadar alanda hafriyat yapılacağı ve ne şekilde değerlendirileceği, (Ocağın 1/ ölçekli topoğrafik ve jeoloji haritası üzerinde gösterimi) BGD Ünitesinde kömürün yakılması işlemi sonucunda oluşan SO 2 gazının tutulması amacıyla 15 ton/saat kireçtaşı kullanımı olacaktır. Kireçtaşı piyasadaki firmalardan satın alınacaktır. Santralda kullanılacak kireçtaşı, reaktivite ve kapasite indeksi kükürt tutma kapasitesi bakımından yüksek reaktif özellikte tercih edilecektir. Islak bilyeli değirmenlerde toz haline getirilecek ve kireçtaşı harcı BGD emicilerine enjekte edilmeden önce su ile karıştırılacaktır. Proje kapsamında kireç taşının temini için malzeme ocağı açılmayacaktır. Kireçtaşı hazırlama sistemi akış şeması aşağıda verilmiştir. 147

175 Şekil 43 Örnek Kireçtaşı Hazırlama Akış Şeması V.2.8. Faaliyet ile oluşacak baca gazı, geçici depolama alanlarında oluşacak tozların, partiküllerin proje alanı yerleşim alanına etkisi ve alınacak önlemeler, Termik Santral, Kömür depolama alanı ve geçici kül depolama sahasının da içerisinde bulunduğu Çebi Elektrik Üretim A.Ş. Mevcut Tesisleri; Marmara Ereğlisi Belediyesi Fen İşleri Dairesince sanayi alanı olarak tanımlanmıştır. (Ek-7) Mevcut durumda birçok sanayi tesisinin bulunduğu bölge Çevre Düzeni Planında Enerji Üretim ve Depolama Alanları olarak gösterilmektedir. (Ek-4) Yakma sonucu oluşacak baca gazı içerisindeki kirleticilerden; NOx bileşikleri, her türbin çıkışına yerleştirilecek SCR DeNOx sistemi ile Partikül madde, uçucu kül ve ağır metaller son teknoloji ürünü elektrostatik filtreler ile SO 2 bileşikleri, baca gazı desülfürizasyon sistemi ile Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği nde belirtilen sınır değerlere indirilecektir. Detaylı bilgi Bölüm V.2.1 ve Bölüm V.2.6 da verilmiştir. Sınır değerlere bağlı yapılan Emisyon Dağılım Modellemesi Raporu Ek-14 de verilmiştir. Rapor salınan arıtılmış baca gazının civara etkisini değerlendirmektedir. Detay bilgiye Bölüm V.2.6 da belirtilmektedir. Sınır değerlerin sağlanması ile baca gazı salınımı gerçekleşecektir. Geçici depolama alanında oluşacak tozlar, Kömür Sahası Çevresinde Rüzgâr Paneli, Su spreyleme yöntemleri ile en aza indirgenecektir. 148

176 V.2.9. Tesisin faaliyeti sırasında oluşacak külün analizi, miktarı ve özellikleri, oluşabilecek ağır metaller ile ilgili varsa bir ön çalışma, ağır metal miktarı ve özellikleri, kül erime sıcaklıkları, depolama/yığma, bertaraf işlemleri, aktarmadan önce saha içinde depolanıp depolanmayacağı, saha içerisinde geçici depolama yapılacaksa (1/ lik vaziyet planında gösterilmesi) depolama şartları ve alınacak önlemler, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları, alternatif yol güzergahları veya hangi amaçlar için yeniden değerlendirilecekleri, Kömürün yanması sonucu uçucu kül ve taban külü olmak üzere iki farklı kül oluşmaktadır. Taban külü olarak adlandırılan kül, kazan altından alınmakta olan, nispeten parçacık boyutu büyük olan küldür. Uçucu kül, yanma reaksiyonu sonucunda kazanı üstten terk eden ve genel olarak gaz akışı ile taşınabilecek kadar küçük olan parçacıklardan oluşan küldür. Kül Taşıma Sistemi; kapalı (boru tipi/üstü kapalı) kül konveyörü, kül bunkeri, bant sistemlerini besleyen elektrik şebekesi ve kontrol kumanda sisteminden oluşacaktır. Kazandan çıkan taban külü ve elektrostatik filtre altında toplanan uçucu kül; tozumayı önlemek için %5-15 oranları arasında nemlendirilecek olup, toz önleme sistemi ile teçhiz edilecektir. Tozu önlemek için boru konveyörleri veya üstü kapalı konveyörler tercih edilebilir. Bu konveyör sistemi ile kül bunkerine taşınan kül, pompalarla hidrolik olarak kül depolama sahasına taşınacaktır. Santralde yakma sonucu oluşacak küllerin (uçucu kül-taban külü) özelliklerini belirlemek amacıyla, tesiste kullanılacak kömür sahalarından numuneler alınarak, yakma testine tabii tutulmuş ve kül numunesi için tarih ve sayılı Atıkların Düzenli depolanmasına Dair Yönetmelik Ek-2 Listesine göre kül analizi yaptırılmıştır (Bkz.Ek-23). Analiz sonuçlarına göre; 1. Arsenik, Baryum, Kadmiyum, Bakır, Cıva, Nikel, Kurşun, Antimon, Çinko, Klorür, Çözünmüş Organik Karbon, Fenol İndeksi, Toplam Organik Karbon, BTEX, PCB ve Mineral Yağ Parametreleri inert atık sınıfına girmektedir. 2. Toplam Krom, Molibden, Selenyum, Florür, Sülfat, Civa, Kurşun, Sülfat ve Toplam Çözünen Katı Parametreleri tehlikesiz atık sınıfına girmektedir. 3. Tehlikeli atık sınıfına giren parametre bulunmamaktadır. ÇEBİ Enerji santralinde senede ton ithal kömür yakılacaktır. Proje kapsamında santralin çalışması süresi 7250 saat/yıl olarak belirlenmiştir. Buna bağlı olarak senede oluşacak kül miktarı 253,750 ton olacaktır. (Bkz. Bölüm V.2.10) Termik santrallerde yüksek sıcaklıkta yanma sonucu kömür içindeki toksik ağır metaller yaklaşık %70 oranında gaz fazına geçer. Gaz fazına başta civa olmak üzere kadmiyum, kursun, arsenik, nikel, bakır ve çinko gibi toksik ağır metaller geçmektedir. Termik santral bacasında tozları tutmak için elektrostatik fitre varsa arsenik % 98,3, kurşun % 99,1, kadmiyum % 98,5, krom % 99,7, bakır % 99,7, nikel % 99,4, çinko % 98,9 ve cıva % 49,6 oranında uçucu kül yüzeyinde tutulur. As, Cd, Pb, Zn, Cu, Cr, Ni gibi ağır metallerin önemli kısmı elektro fitrede alıkonurken çok uçucu olan civanın ancak yarısına 149

177 yakını alıkonabilmektedir. Yanma sonucu uçucu faza geçen toksik ağır metallerin bir kısmı uçucu kül içinde, diğer kısmı gaz fazında kalır. Termik santrallerde elektrostatik filtre yanında desülfürizasyon ünitesi varsa cıva %89,92, cıva sülfür ise %74,92 oranında tutulur. Geriye kalan cıva bacadan atmosfere atılmaktadır 59. Uçucu külde ve bacadan kontrol edilemeden salınan ağır metal emisyonu, kullanılan yakıt içindeki toksik ağır metal miktarına, yanma sıcaklığına, yakıcı özelliğine, baca gazı arıtma tesisi verimliliğine bağlıdır. Tesisten kaynaklanabilecek ağır metal emisyonlarının bölgede ağır metal kirliliğine neden olmaması için tesiste kullanılacak elektrostatik filtreler yüksek verimlilikte (%95 üzeri) dizayn edilecek ve baca gazı desülfürizasyon ünitesi kurulacaktır tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Ek-1 de Katı Yakıtlı Yakma Tesisleri için toz emisyonu sınır değerini 30 mg/nm 3 olarak verilmiştir. ÇEBİ Enerji Santralinde kullanılacak elektrostatik filtreler sayesinde toz emisyonu limit değeri sağlanacaktır. Ayrıca, TÜBİTAK MAM (Marmara Araştırma Merkezi) a kömür içerisindeki cıva (Hg) miktarının tespiti için müracaatta bulunulmuş olup analiz sonuçları Ek-24 de verilmiştir. Yapılan analiz sonucuna göre; Cıva (Kuru Bazda) Cıva (Yaş Bazda) : 0,34 mg/kg : 0,14 mg/kg, olarak tespit edilmiştir. Kömür içindeki küresel ortalama cıva miktarı 0,3 mg/kg olarak kabul edilmiştir 60. Çeşitli ülkelerde termik santrallerde kullanılan kömür içindeki cıva miktarı (mg/kg); Avrupa da 0,01 1,5, Amerika da 0,01 1,5, Avustralya da 0,03 0,4, Güney Afrika da 0,01 1,0, Rusya da 0,01 0,9, Japonya 0,1arasında değismektedir. Kömür içindeki küresel ortalama cıva miktarına bakıldığında santralde kullanılacak kömürdeki cıva miktarı bu ortalamanın altındadır. Ayrıca kurulması planlanan santralde kullanılacak olan kazan sistemi (pulvarize süperkritik) ve arıtım ve filtre sistemleri (elektrostatik filtre, DeSOx, DeNOx) sayesinde atmosfere verilecek cıva miktarı oldukça düşük olacaktır. 59 Kül Dağları ve Toksik Metal Kirliliği, Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK 60 Kül Dağları ve Toksik Metal Kirliliği, Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK 150

178 Kömür analizinde (Ek-21) kül ergime değerleri şu şekildedir; ilk deformasyon: 1230 o C, kül yumuşama: 1302 o C, kül ergime: 1389 o C; kül akma: 1429 o C olarak belirtilmektedir. Geçici kül depolama alanı Ek-3 Topografik harita üzerinde yerleşim planında gösterilmiş olup, ,17 m 2 alana sahiptir. Bu saha 2 lot olarak düşünülmüştür. Bu lotlarda küller ve alçıtaşı ayrı ayrı depolanacaktır. Depolama işlemi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri kapsamında depolanacaktır. Termik santralde yanma sonucu oluşacak uçucu kül ve taban külü, Geçici Kül Depolama Sahasında biriktirilecek ve belirli aralıklar ile satışı gerçekleşecektir. Santral faaliyeti sırasında oluşacak külün; çimento sanayine satılarak değerlendirilmesi ve geri kazanımı sağlanacaktır. ÇEBİ Enerji Santralinde oluşacak küller Çimentaş İzmir Çimento Fabrikası Türk A.Ş. ile yapılan sözleşme doğrultusunda Çimentaş Trakya Şubesine satılacaktır. Yapılan sözleşme Ek-6 da sunulmuştur. Taban külü olarak adlandırılan kül, kazan altından alınmakta olan, nispeten parçacık boyutu büyük olan küldür. Uçucu kül, yanma reaksiyonu sonucunda kazanı üstten terk eden ve genel olarak gaz akışı ile taşınabilecek kadar küçük olan parçacıklardan oluşan küldür. İki kül tipi için, birbirinden bağımsız kül uzaklaştırma sistemleri kurulacaktır. Uçucu kül uzaklaştırma sistemi; ekonomizör ve elektrostatik filtre (ESF) altında biriken uçucu külü toplayarak kül silosuna taşımaktır. Uçucu kül, bahsi geçen noktalardan kül silosuna pnömatik yöntemle taşınacaktır. Taşıma kapasitesi 30 ton/saat olarak tasarlanacak olan pnömatik sistem kül silosuna boşaltma yapacaktır. Santral tam kapasite ile çalışırken 24 saatte oluşacak uçucu külünün tamamını alacak kül depolama silosu bulunacaktır. Bu sistemin çalışabilmesi için, santral bünyesinde kurulacak olan basınçlı hava sisteminden yararlanılacaktır. Taban (yatak) külü çıkartma ve uzaklaştırma sistemi; kül bunkeri, daldırma sıyırıcı konveyörü, taşma suyu haznesi, yüksek verimli konsantratör, kül soğutma kulesi, arıtılmış kül soğutma suyu pompaları, geri dönüş su pompaları gibi alt ünitelerden oluşacaktır. Kül bunkerine dökülen taban külü sürekli bir şekilde soğutularak daldırma sıyırıcı konveyörü tarafından uzaklaştırılacak ve kazan binası dışındaki taban külü silosunda depolanarak kül kamyonlarına aktarılacaktır. Sıyırıcı konveyörün su haznesindeki suyun 60 C ın altında kalması için soğutma suyu sistemi kurulacaktır. Taban külü sistemi, kazanın maksimum-sürekli kapasitede ve en kötü koşullarda çalışırken oluşacak kazan altı külünün tamamını taşıyıp depolayacak kapasitede tasarlanacaktır. Santral tam kapasite ile çalışırken 24 saatte oluşacak taban külünün tamamını alacak kül depolama silosu bulunacaktır. ÇEBİ Enerji Santrali nde kömürün yakılması sonucu ortaya çıkacak küller ile ilgili olarak; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik, tarih ve sayılı (son 151

179 değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. V Kül depolama tesisinin koordinatları, kapasitesi, mülkiyet durumu, en yakın yerleşim yerine mesafesi, tasarımı, drenaj sistemi, zemin sızdırmazlığının sağlanması için yapılacak işlemler, kontrol yöntemleri ve alınacak önlemler, kullanılacak olan geçirimsiz tabakanın tüm teknik özellikleri, nereden ve nasıl temin edileceği, depolama alanına ait her bir hücre için üst örtü ve zemin suyu drenaj tabakası plan ve kesit bilgileri, üst yüzey geçirimsizlik tabakasının teşkili, ömrü, depolama alanının yol açacağı bitkisel toprak kaybı ve rehabilitasyonu, Geçici Kül Depolama Alanı proje sahası sınırları içerisinde kalmakta olup santralin güney doğusunda tesis edilecektir (Bkz. Ek-3 Topografik harita üzerinde genel yerleşim planı). Bu alanda geçici olarak biriktirilen yanma sonucu oluşan uçucu kül, belirli aralıklarla satılacaktır. Geçici Kül Depolama alanı koordinatları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 84 Geçici Kül Depolama Alanı Koordinatları Koor.sırası: Sağa, yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 27 Ölçek Fak.: 6 derecelik Zone: 35 Koor.sırası: Enlem, boylam Datum: WGS 84 Türü: Coğrafi Nokta no Sağa (Y) Yukarı (X) Nokta no Enlem Boylam : : : : : : : Geçici Kül Depolama alanı m 2 olup, kapasitesi m 3 olacak şekilde dizaynı gerçekleştirilecektir. Sahanın ÇEBİ Enerji Elektrik Üretim A.Ş. tarafından kullanılması için Kaptan Demir Çelik A.Ş. ile ÇEBİ Enerji Elektrik Üretim A.Ş. arasında 30 yıl süreli kira sözleşmesi yapılmıştır. Termik Santral Sahasının bulunduğu bölgeye ilişkin Kira Sözleşmesi ile Tapu Fotokopisi ekte verilmektedir (Bkz. Ek-8). Proje kapsamında kül depolama sahası günlük (30 ton/saat * 20 saat) uçucu külü, (5 ton/saat * 20 saat) taban külü ve (15 ton/saat * 20 saat) alçı taşını depolayacak kapasitede olacaktır. Yapılan hesaplamalarda kül depolama sahası tesis ömrü 3 yıl olarak belirlenmiştir. Kül depolama sahası 2 lot olarak düşünülmüştür. Kül ve alçıtaşı ayrı ayrı depolanacaktır. Geçici Kül Depolama alanına en yakın yerleşim, 1,5 km doğuda sahil şeridinde bulunan yazlık evlerdir. 152

180 Termik Santral, Kömür depolama alanı ve geçici kül depolama sahasının da içerisinde bulunduğu Çebi Elektrik Üretim A.Ş. Mevcut Tesisleri; Marmara Ereğlisi Belediyesi Fen İşleri Dairesince sanayi alanı olarak tanımlanmıştır. (Ek-7) Mevcut durumda birçok sanayi tesisinin bulunduğu bölge Çevre Düzeni Planında Enerji Üretim ve Depolama Alanları olarak gösterilmektedir. (Ek-4) Kül Depolama Tesisine gelen su + katı madde (taşıma sırasındaki tozlanmayı engelleyecek su karışımı) depolama sahasına deşarj edildikten sonra katı madde depolama alanına mekanik araçlarla (Dozer vb.) yerleştirilecektir. Depolama sahasında depolanacak atık küller tozumayı engellemek amacıyla nemlendirilecektir. Sistemin taşınması Kuru sistem olup aşağıdaki süreçlerden geçerek depolanacaktır. Yatak Külü soğutucuları Kovalı Elevatör Yatak Külü Silosu Kuru Kül Boşaltıcısı Bant Konveyör ve/veya Kamyon Depolama Sahası Kül malzemenin depoya yerleştirilmesinin taşıma sistemine uygun olarak yapılması öngörülmüştür. Yapılacak Kül Depolama Tesisinde direk olarak depolama sahasına düşen yağış sularından dolayı depo sahasındaki su artışını deşarj edecek ayrı bir deşarj yapısı da öngörülmüştür. Yağışların yoğunlaştığı mevsimde depo sahasına giren kontrolsüz su akımları bu yapı tarafından emniyete alınacaktır. Dolayısıyla depolama sahasındaki su seviyesinin yükselmesi engellenmiş olacaktır. Dolgu seddeleri üzerinden su aşması durumunda yıkılma olasılıkları oldukça yüksektir. Dolayısıyla depolama sahasının membasına yüzeysel suların girmesini engellemek amacıyla, depo sahasına giren suları depolama alanından çıkışını sağlayan bir emniyet yapısı (Sızıntı suları drenaj ağı, Derivasyon yapısı vb.) öngörülmüştür. Drenaj sistemi için depolamadan toplanan yağmur ve nemlendirme için kullanılan sular, Ø1000 lük cebri boru ile sızıntı suları toplama havuzuna iletilir. Toplama havuzunda biriken sızıntı suları kontrollü olarak kurutma havuzuna alınır. Burada biriken suların buharlaşması ve katı maddenin çökelmesi sağlanır. Çökelen malzemeler uygun taşıyıcı sistemle tekrar kül depolama tesisine kamyonlarla taşınacaktır. Kül depolama sahası 2 lot olarak düşünülmüştür. Kül ve alçıtaşı ayrı ayrı hacimlerine göre depolanacaktır. Sızıntı Sularının Toplanması: Depolama alanı içerisinde oluşacak sular, depolama sahasından yeraltına geçebilecek olan sızıntı suları, malzemenin sahaya getirilmesi esnasında tozumayı engellemek için kullanılacak sular, mevsim şartlarından dolayı oluşan sular (kar, yağmur suları) tip kesiti aşağıda şekli verilen sızıntı suları drenaj toplama sistemi ile toplanarak tabandan sedde mansabına bir kondüvi yapısı ile güvenli bir şekilde geçirilecektir. Yapılan çalışmalarda hakim rüzgar yönüne karşı hizmet kapasitesini belirleyen kotun üzerine hava payı miktarı da bırakılmıştır. 153

181 Şekil 44 Drenaj Sistemi ve Depo Taban Sızdırmazlık Tabakası Detayı (Düz Kısım) Şekil 45 Drenaj Sistemi ve Depo Taban Sızdırmazlık Tabakası Detayı (Şevli Kısım) Kül Depolama Rezervuar Alanının Sızdırmazlık Durumu Ve Alınacak Tedbirlerin Belirlenmesi: ÇEBİ Enerji Santralı nda işletme sırasında ortaya çıkacak olan küllerin depolanacağı kesimin sızdırmazlık durumuna yönelik değerlendirmeler; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girenm Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik e göre, Tehlikeli atıkların depolanması 154

182 için gereken altyapıya sahip tesisler 2. sınıf düzenli depolama tesisi olarak sınıflandırılmıştır. Düzenli depolama tesisinin tabanı ve yan yüzeylerinde, sızıntı suyunun yeraltı suyuna karışmasını önleyecek şekilde bir geçirimsizlik tabakası teşkil edilir. Bunun için kil veya eşdeğeri malzemeden oluşturulmuş geçirimsizlik tabakası serilir. Geçirimsizlik tabakasının fiziksel, kimyasal, mekanik ve hidrolik özellikleri depolama tesisinin toprak ve yeraltı suları için oluşturacağı potansiyel riskleri önleyecek nitelikte olacaktır. Geçirimsizlik malzemeleri teknik özellik bakımından Türk Standartları Enstitüsü standartlarına uygun olacaktır. Düzenli depolama tesisi sınıflarına göre 2. sınıf düzenli depolama tesislerinde depo tabanı asgari geçirgenlik ve kalınlık özellikleri; K 1,0 x 10-9 m/sn; kalınlık 1 m veya eşdeğeri, olarak sağlanmalıdır. Kullanılan Geomembran malzemelerde de yine minimum 5 m kil kalınlığı özelliği sağlanacaktır. Düzenli depolama tesisinde, tesisin kurulduğu bölgenin yağış özelliklerinden dolayı kapatma sonrası süreçte sızıntı suyunun oluşumunun engellenmesi ve depoda oluşacak gazların toplanması içinde üst drenaj tabakası kullanılmıştır. Geçirimsizliğin Sağlanması: İnceleme alanında yer alan sızdırmazlık probleminin önlenip, ilgili yönetmeliklere uygun tasarım yapılması amacıyla Geomembran Geotekstil kullanımı öngörülmüştür. Alternatif Geomembran Geotekstil Kullanımı; Sızdırmazlığın sağlanabilmesi için depolama alanında geçirimsiz HDPE Geomembran ve Geotekstil malzemeler kullanılması öngörülmüştür. Geotekstil ve Geomembran dan oluşan sızdırmaz tabaka tip kesiti aşağıdaki şekilde verilmektedir. Şekil 46 Sızdırmaz Tabaka Tip Kesiti (Tehlikeli Atıklar için) İki geotekstil in arasına drenaj amacıyla köşeli olmayan çakıl (granül malzeme) birim yer almaktadır. 155

183 Ticari olarak birçok geomembran bulunmasıyla birlikte, HDPE Geomembranlar kimyasallara karşı yüksek mukavemet göstermeleri nedeniyle depolama tesislerinde sıklıkla kullanılmaktadır. İnceleme alanında yer alan şevlere de tabana benzer şekilde sızdırmazlık önlemi alınmalıdır. Sızdırmazlığın sağlanmasında kullanılacak olan geomembranın kaymasını ve toplanmasını önlemek amacı ile geomembran uygulayıcı firmanın aşağıda yer alan önlemlere benzer önlemleri alması şev boyunca yerleştirilecek geomembranın kaymasını ve toplanmasını önleyebilecektir. Depo tesisi üst örtüsünün teşkili: Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik in Madde 17 si gereğince atık depolama işlemi tamamen bittikten sonra depolama alanının kapatılması gerekmektedir. Atık depolama alanında üst örtü teşkil edilmeden önce, alan normal kazı toprağı örtüsü ile tesviye edilecektir. Kapatma işlemine başlamadan önce; atıkların veya yapının kayma ve çökme riskine karşı depolanan atık kütlesinin yeterince oturduğu tespit edilecektir. Düzenli depolama tesisi sınıflarına göre, tesisin kurulduğu bölgenin yağış özelliklerinden dolayı kapatma sonrası süreçte sızıntı suyunun oluşumunun engellenmesi ve depoda oluşacak gazların toplanması için depo üst örtüsü asgari aşağıda verilen şartları sağlayacak şekilde teşkil edilir; a) Yapay geçirimsizlik kaplamasının II. sınıf düzenli depolama tesislerinde uygulanması mecburidir. b) Mineral geçirimsizlik tabakası en az 25 cm kalınlığında iki tabaka halinde uygulanır. Drenaj tabakasının en az 50 cm kalınlığında olması ve en az K 1.0 x 10-4 m/s geçirgenliğe sahip olması gerekir. c) Üst örtü toprağı daha sonradan bitkilerin yetiştirilmesini sağlayabilecek şekilde yetiştirilecek bitki türüne bağlı olarak en az 50 cm kalınlığında olması gerekir. d) III. sınıf düzenli depolama tesisleri için bu hükümler uygulanmamakla birlikte bu sahalarda atık depolama işlemi tamamen bittikten sonra sahanın üstünün kapatılması ve yeşillendirilmesi zorunludur. II. Sınıf Atık Depolama Tesisi üst örtü teşkili için örnek tip kesit aşağıdaki şekilde verilmektedir. 156

184 Şekil 47 Üst Örtü Tip Kesiti Proje kapsamında işletme sırasında oluşacak yıllık kül miktarı değerleri aşağıda verilmiştir. Tesis yılda 7250 saat verimle çalıştırılacaktır. Bu yaklaşım miktarı doğrultusunda işletme sonrası açığa çıkacak kül miktarı aşağıdaki gibi olması planlanmıştır. Uçucu Külün ve Alçı Taşının hiç satılamadığı öngörülmüştür; Uçucu Kül Yatak Külü Alçı Taşı ɣuçucu kül ɣyatak külü ɣalçı taşı Tesis senede; = 30 t/sa = 5 t/sa = 15 t/sa = 1,668 t/m³ = 1,868 t/m³ = 2,32 t/m³ Vuçucu kül = 30/1,668*7250 = ,68 m³ Vyatak külü = 5/1,868*7250 = ,78 m³ Valçı taşı = 15/2.32*7250 = 1.104,32 m³ ΣV = ,78 m³ Tesisin senede 7250 saat çalışması öngörülmektedir. 157

185 158 Kül Depolama Tesisinin 3 sene boyunca hiç satılamadığı düşünülerek; V= ,78 m³ * 3 = ,34 m 3 hacmi alacak şekilde Kül Depolama Alanı Hacmi: m 3 olarak tasarlanmıştır. Kül depolama alanı yılın her mevsiminde her türlü olumsuz hava şartlarında faaliyet gösterebilecek şekilde inşa edilecektir. Meteorolojik veriler düzenli kontrol edilecek ve acil durumlara karşı önceden tedbir alınması sağlanacaktır. Ayrıca drenaj ve yağmur suyu kanalları sürekli temiz tutulacaktır. Bu kapsamda; Yürürlükteki Atıkların Düzenli Depolanması Yönetmeliği Madde 6; (1) Depolama tesisinden kaynaklanabilecek olumsuz etkileri asgari düzeye indirmek için tesis; a) Koku ve tozların çevreye yayılmasını, b) Gürültü ve trafik yoğunluğunu, ç) Kuşlar, haşerat, böcek ve diğer hayvanların alanda üremesi ve alandaki patojenleri çevreye taşımasını, d) Havada depo gazından kaynaklanan tabakalaşma ve aerosollerin oluşumunu, e) Yangın ihtimalini azaltacak ve tesis çevresine etkilerini önleyecek biçimde donatılır. (2) İşletme aşamasında depolama tesisine kabul edilen atıklar, sahanın yapısal sağlamlığını bozmayacak, iç ve dış şevlerde kayma ve yıkılmalara neden olmayacak güvenlik düzeyinde depolanır. Zemin stabilitesinin geçirimsizlik tabakasına zarar vermeyecek nitelikte olması sağlanır. (3) Atıkların depolama çalışmaları sırasında, şev stabilitesini ve araçlarla makinelerin kolayca manevra yapabilmelerini sağlamak için lot şev eğimi ve atık hücresinin şev eğimi azami 1/3 olacak şekilde yapılır. Atığı getiren araçların geçişleri drenaj sistemine zarar vermeyecek şekilde planlanır. (4) Depolama tesisi, izinsiz girişleri engelleyecek şekilde çevre çiti ve giriş kapısı ile donatılarak emniyet altına alınır. Tesiste izinsiz atık boşaltımını engelleyecek kontrol mekanizması oluşturulur. hükümlerine uygun hareket edilecektir. V Kül taşımasında kullanılacak araçların özellikleri, atık taşıma yöntemi, taşıma güzergahı, saha içi trafik yöntemi planı, depolama sahasında kötü hava şartlarında yapılacak çalışmalar, Kül taşınması sırasında araç kullanımı söz konusu değildir. Proje sahası içerisindeki m 2 lik, m 3 kapasiteli Geçici Kül Depolama Alanına yakma sonucu oluşan kül, kurulacak Kül Uzaklaştırma Sistemi ile taşınacaktır. Sistemin detayları aşağıda verilmiştir.

186 Kül Uzaklaştırma Sistemi Santralda oluşacak küller iki başlık altında gruplandırılmıştır: taban (yatak) külü ve uçucu kül. Taban külü olarak adlandırılan kül, kazan altından alınmakta olan, nispeten parçacık boyutu büyük olan küldür. Uçucu kül, yanma reaksiyonu sonucunda kazanı üstten terk eden ve genel olarak gaz akışı ile taşınabilecek kadar küçük olan parçacıklardan oluşan küldür. İki kül tipi için, birbirinden bağımsız kül uzaklaştırma sistemleri kurulacaktır. Uçucu kül uzaklaştırma sistemi; ekonomizör ve ESF altında biriken uçucu külü toplayarak kül silosuna taşımaktır. Uçucu kül, bahsi geçen noktalardan kül silosuna pnömatik yöntemle taşınacaktır. Taşıma kapasitesi 30 ton/saat olarak tasarlanacak olan pnömatik sistem kül silosuna boşaltma yapacaktır. Santral tam kapasite ile çalışırken 24 saatte oluşacak uçucu külün tamamını alacak kül depolama silosu bulunacaktır. Bu sistemin çalışabilmesi için, santral bünyesinde kurulacak olan basınçlı hava sisteminden yararlanılacaktır. Taban (yatak) külü çıkartma ve uzaklaştırma sistemi; kül bunkeri, daldırma sıyırıcı konveyörü, taşma suyu haznesi, yüksek verimli konsantratör, kül soğutma kulesi, arıtılmış kül soğutma suyu pompaları, geri dönüş su pompaları gibi alt ünitelerden oluşacaktır. Kül bunkerine dökülen taban külü sürekli bir şekilde soğutularak daldırma sıyırıcı konveyörü tarafından uzaklaştırılacak ve kazan binası dışındaki taban külü silosunda depolanarak kül kamyonlarına aktarılacaktır. Sıyırıcı konveyörün su haznesindeki suyun 60 C nın altında kalması için soğutma suyu sistemi kurulacaktır. Taban külü sistemi, kazanın maksimum-sürekli kapasitede ve en kötü koşullarda çalışırken oluşacak kazan altı külünün tamamını taşıyıp depolayacak kapasitede tasarlanacaktır. Santral tam kapasite ile çalışırken 24 saatte oluşacak taban külünün tamamını alacak kül depolama silosu bulunacaktır. Taban külünün miktarı 5 ton/saat olarak alınmıştır. Kül Taşıma Sistemi; kapalı (boru tipi/üstü kapalı) kül konveyörü, kül bunkeri, bant sistemlerini besleyen elektrik şebekesi ve kontrol kumanda sisteminden oluşacaktır. Kazandan çıkan taban külü ve elektrostatik filtre altında toplanan uçucu kül; tozumayı önlemek için %5-15 oranları arasında nemlendirilecek olup, toz önleme sistemi ile teçhiz edilecektir. Tozu önlemek için boru konveyörleri veya üstü kapalı konveyörler tercih edilebilir. Bu konveyör sistemi ile kül bunkerine taşınan kül, pompalarla hidrolik olarak kül depolama sahasına taşınacaktır. Santral faaliyeti sırasında oluşacak kül ve alçıtaşları; çimento/alçıpan sanayine satılarak değerlendirilecek ve geri kazanımı sağlanacaktır. ÇEBİ Enerji Santralinde oluşacak küller Çimentaş İzmir Çimento Fabrikası Türk A.Ş. ile yapılan sözleşme doğrultusunda Çimentaş Trakya Şubesine satılacaktır. Yapılan sözleşme Ek-6 da sunulmuştur. Proje kapsamında oluşacak küller ve alçıtaşının piyasaya satışı gerçekleştirilirken, Martaş Limanı üzerinden transfer edilmesi de mümkündür. Ancak kötü durum senaryoları göz önüne alındığında(külün/jipsin; satılamaması, satılan tesislerde oluşabilecek arıza/bakım dan dolayı gönderilememesi vb.) tasarlanacak 159

187 kül depolama sahasında bekletilecektir. Depolama işlemi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri kapsamında depolanacaktır. Termik santralde yanma sonucu oluşacak uçucu kül ve taban külü, Geçici Kül Depolama Sahasında biriktirilecek ve belirli aralıklar ile satışı gerçekleşecektir. Santral faaliyeti sırasında oluşacak külün; çimento sanayine satılarak değerlendirilmesi ve geri kazanımı sağlanacaktır. ÇEBİ Enerji Santralinde oluşacak küller Çimentaş İzmir Çimento Fabrikası Türk A.Ş. ile yapılan sözleşme doğrultusunda Çimentaş Trakya Şubesine satılacaktır. Yapılan sözleşme Ek-6 da sunulmuştur. Proje kapsamında oluşacak küller ve alçıtaşının piyasaya satışı gerçekleştirilirken, Martaş Limanı üzerinden transfer edilmesi de mümkündür. ÇEBİ Enerji Santrali nde kömürün yakılması sonucu ortaya çıkacak küller ile ilgili olarak; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik, tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. V Drenaj sisteminden toplanacak suyun miktarı, sızıntı suyu toplama havuzunun toplama karakteristiği, arıtılma şekli, arıtma sonucu ulaşılacak değerler, arıtılan suyun hangi alıcı ortama nasıl deşarj edileceği, deşarj limitlerinin tablo halinde verilmesi, tesiste oluşacak sızıntı suyu ile ilgili değerlendirmenin şiddetli yağış analizlerine göre yapılması, Depo alanı yüzey drenaj suları ve sızıntı sularının kontrolü ve kirlilik unsuru içermesi durumunda nasıl temizleneceği, alınacak izinler, Sızıntı Sularının Toplanması: Depolama alanı içerisinde oluşacak sular, depolama sahasından yeraltına geçebilecek olan sızıntı suları, malzemenin sahaya getirilmesi esnasında tozumayı engellemek için kullanılacak sular, mevsim şartlarından dolayı oluşan sular (kar, yağmur suları) tip kesiti aşağıda şekli verilen sızıntı suları drenaj toplama sistemi ile toplanarak tabandan sedde mansabına bir kondüvi yapısı ile güvenli bir şekilde geçirilecektir. Bölgesel yağış analizlerine bağlı kalınarak toplanacak drenaj suyu miktarı 2m 3 /gün olacak şekilde, sızıntı suyu toplama havuzunda toplanacaktır. Bu havuzun dikdörtgen şekilli yapısı taban alanı 2x20m2 ve yüksekliği 1 m olacak şekilde tasarlanmıştır. Böylece 20 m 3 hacim ile 10 günlük drenaj suyunu toplayabilecektir. Toplanan su kül sahasında tozumanın engellenmesi için kül sahası püskürtme sistemine verilecektir. Suyun deşarjı söz konusu değildir. Yapılan çalışmalarda hakim rüzgar yönüne karşı hizmet kapasitesini belirleyen kotun üzerine hava payı miktarı da bırakılmıştır. 160

188 Şekil 48 Drenaj Sistemi ve Depo Taban Sızdırmazlık Tabakası Detayı (Düz Kısım) Şekil 49 Drenaj Sistemi ve Depo Taban Sızdırmazlık Tabakası Detayı (Şevli Kısım) Kül Depolama Alanının Sızdırmazlık Durumu ve Alınacak Tedbirlerin Belirlenmesi: ÇEBİ Enerji Santralı nda işletme sırasında ortaya çıkacak olan küllerin depolanacağı kesimin sızdırmazlık durumuna yönelik değerlendirmeler; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girenm Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik e göre, Tehlikeli atıkların depolanması için gereken altyapıya sahip tesisler 2. sınıf düzenli depolama tesisi olarak sınıflandırılmıştır. 161

189 Düzenli depolama tesisinin tabanı ve yan yüzeylerinde, sızıntı suyunun yeraltı suyuna karışmasını önleyecek şekilde bir geçirimsizlik tabakası teşkil edilir. Bunun için kil veya eşdeğeri malzemeden oluşturulmuş geçirimsizlik tabakası serilir. Geçirimsizlik tabakasının fiziksel, kimyasal, mekanik ve hidrolik özellikleri depolama tesisinin toprak ve yeraltı suları için oluşturacağı potansiyel riskleri önleyecek nitelikte olacaktır. Geçirimsizlik malzemeleri teknik özellik bakımından Türk Standartları Enstitüsü standartlarına uygun olacaktır. Düzenli depolama tesisi sınıflarına göre 2. sınıf düzenli depolama tesislerinde depo tabanı asgari geçirgenlik ve kalınlık özellikleri; K 1,0 x 10-9 m/sn; kalınlık 1 m veya eşdeğeri, olarak sağlanmalıdır. Kullanılan Geomembran malzemelerde de yine minimum 5 m kil kalınlığı özelliği sağlanacaktır. Düzenli depolama tesisinde, tesisin kurulduğu bölgenin yağış özelliklerinden dolayı kapatma sonrası süreçte sızıntı suyunun oluşumunun engellenmesi ve depoda oluşacak gazların toplanması içinde üst drenaj tabakası kullanılmıştır. Kül depolama Sahasında Atıkların Düzenli Depolanması Yönetmeliği Madde 7; (1) Düzenli depolama tesisinin yer seçimi ve tasarımı, toprağın, yüzeysel suların ve yeraltı sularının kirlenmesini önleyecek şekilde yapılır ve 16 ncı maddede belirtilen hususlar uygulanır. Kapatma sonrası aşamada bu korumanın sağlanması için ise 17 nci maddede belirtilen yapı teşkil edilir. (2) I. sınıf ve II. sınıf düzenli depolama tesisleri için sahanın özellikleri ve meteorolojik şartlar dikkate alınarak; a) Depolama sahasına yağıştan kaynaklanan yüzeysel suların girmesini engellemek, b) Sızıntı suyu toplama sistemine yağış suyu girmesini asgari düzeye indirmek, c) Yüzeysel suların ve/veya yeraltı sularının depolanmış atığa temasını engellemek, ç) Kirlenmiş suları ve sızıntı suyunu toplamak, d) Depolama sahasında toplanmış kirlenmiş suları ve sızıntı suyunu 31/12/2004 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda deşarj standartlarına uygun hâle getirmek için arıtmak amacıyla önlemler alınır. (4) Sahada sel, taşkın gibi yağış sularından ve yüzeysel sulardan kaynaklı olumsuzlukları engelleyecek önlemlerin alınması kaydıyla III. sınıf düzenli depolama tesisleri için bu madde hükümleri uygulanmaz. Ancak Bakanlıkça gerekli görülmesi halinde bu tesislerde, yeraltı suyunun kontrolü ve izlenmesi için gerekli tedbirler alınır ve bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sistemler kurulur. hükümlerine uygun hareket edilecektir. 162

190 V.2.13.Tesisin faaliyeti sırasında oluşacak diğer katı atık miktar ve özellikleri, bertaraf işlemleri, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için yeniden değerlendirilecekleri, alıcı ortamlarda oluşturacağı değişimler, muhtemel ve bakiye etkiler, alınacak önlemler Yapımı planlanan ÇEBİ Enerji Santrali işletme aşamasından kaynaklanacak katı atıkları; personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar, baca gazı desülfürizasyon (BGD) sisteminden çıkacak alçıtaşı, ambalaj atıkları, atık yağlar, pil ve aküler, tıbbi atıklar ve arıtma çamuru olarak sıralamak mümkündür. Evsel Nitelikli Katı Atıklar Santralda işletme aşamasında çalışacak ortalama 250 personelin, günlük kişi başı üreteceği evsel nitelikli katı atık miktarı 1,14 kg 61 değeri olarak alınır ise proje işletme aşmasında 285 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşumu söz konusudur. Bu atıklarla ilgili tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı ) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8.Maddesine uygun olarak bu atıklar, çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek ve gerekli tedbirler alınacaktır. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin katı atıkların toplanması ve taşınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacaktır. Bu atıkların Marmara Ereğlisi Belediyesi tarafından alınması ve bertarafı sağlanacaktır. Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi değerlendirilebilir katı atıklar yürürlükteki Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereğince seçilecek ve değerlendirilmesi sağlanacaktır. Proje kapsamında açığa çıkacak atıkların bertarafında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Alçıtaşı Kömürün yakılması işlemi sonucunda oluşan SO 2 gazının tutulması amacıyla planlanan BGD Ünitesinde baca gazının sulu kireçtaşı ile absorbsiyonu sonucu alçıtaşı meydana gelecektir. İşletme süresince oluşması beklenen toplam alçıtaşı miktarı 16,5 ton/saat'dir. Santralda oluşacak alçıtaşı, baca gazı emisyonları ve kireçtaşının özelliklerine göre farklılık göstereceğinden, bu aşamada alçıtaşı özelliklerinin verilmesi mümkün değildir. Alçıtaşı, alçıpan ve çimento sanayinde hammadde olarak kullanılmakta olan değerli bir malzeme olup, proje işletme aşamasında oluşacak alçıtaşları çimento/alçıpan sanayine 61 TÜİK, Belediye Atık İstatistikleri,

191 satılarak değerlendirilecektir. ÇEBİ Enerji Santralinde oluşacak küller Çimentaş İzmir Çimento Fabrikası Türk A.Ş. ile yapılan sözleşme doğrultusunda Çimentaş Trakya Şubesine satılacaktır. Yapılan sözleşme Ek-6 da sunulmuştur. Proje kapsamında oluşacak küller ve alçıtaşının piyasaya satışı gerçekleştirilirken, Martaş Limanı üzerinden transfer edilmesi de mümkündür. Atık Yağlar ve Tehlikeli Atıklar Proje kapsamında inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri sahada yapılmayacak olup, yakın çevredeki ruhsatlı akaryakıt istasyonlarında yaptırılacaktır. Buna bağlı olarak; sahada atık yağ oluşumu söz konusu olmayacaktır. Proje kapsamında prosesten kaynaklanacak yağlı atıksuların yağ tutucuları ile tutulması sağlanarak biriktirilecektir. Çalışacak iş makineleri ve araçların bakım-onarımları ve yağ değişimlerinin sahada yapılması zorunlu olduğu durumlarda, iş makinelerinin bakım ve onarımından kaynaklanabilecek atık madeni yağlar; tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne göre atık yağların analizi yapıldıktan sonra bertarafı atık kategorilerine göre yapılacaktır. Atık yağlar; ağzı kapalı varillerde ayrı ayrı toplanacak ve bu varillerin içerisinde hangi tür atık olduğunu gösterir etiket ile üzerleri etiketlenerek, lisanslı bertaraf veya geri kazanım tesislerine ulaştırılmak üzere tehlikeli atık taşıma lisansına sahip firmalara teslim edilecektir. Bununla birlikte; atık yağ, gres yağı ve yakıtlarının insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak en aza düşürülecek şekilde atık yönetimi sağlanacaktır. Atık yağ, gres yağı ve yakıtlarının insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak en aza düşürülecek şekilde atık yönetimi sağlanacaktır. Şantiye sahası içerisinde belli noktalarda tehlikeli atık konteynerleri konulacak olup, tehlikeli atıklar türlerine göre ayrı ayrı toplanacak ve lisanslı tehlikeli atık geri kazanım tesisi veya lisanslı tehlikeli atık bertaraf etme tesisine verilecektir. Bitkisel Atık Yağlar Proje kapsamında çalışacak personelin yemek ihtiyacı piyasadan karşılanacak olup bu sebepten yemekhane kaynaklı bitkisel atık yağ oluşumu söz konusu olmayacaktır. Ancak yemekhane kurulması durumunda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre uygun depolanarak lisanslı bertaraf firmalarına verilecektir. Atık Pil ve Aküler Santralde ömrünü tamamlamış pil ve aküler, tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nin 13. maddesinde belirtildiği 164

192 üzere evsel atıklardan ayrı toplanarak biriktirilecek ve toplama noktalarına teslim edilecektir. Proje kapsamında; açığa çıkan ömrünü tamamlamış lastiklerin; tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre lisanslı geri kazanım tesislerine verilip bertarafı sağlanacaktır. Tıbbi Atıklar Proje alanında çalışacak işçiler için revir kurulacaktır. Proje alanında çalışacak işçiler için kurulu olan revirden çıkacak tıbbi atıklar tarih sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak diğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanacak, Yönetmeliğe uygun bertarafı sağlanacaktır. V.2.14 Tesiste oluşabilecek koku toz ve haşere üremesine karşı alınabilecek önlemler, Santral alanında, Geçici Kül Depolama Sahası ve Kömür Sahasında da koku ve haşere üremesine neden olacak herhangi bir faaliyet söz konusu olmayıp, yapılacak işlemlerden oluşabilecek partikül maddelerin giderimi için toz ve kül tutucu elektrostatik filtre vb önlemler alınacaktır. Konuyla ilgili detaylı bilgiler Bölüm V.2.8 ve V.2.9 da verilmiştir. Proje kapsamında; tarih ve sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik te belirtilen; Düzenli depolama tesislerinde genel olarak alınacak önlemler Madde-6 (1) Depolama tesisinden kaynaklanabilecek olumsuz etkileri asgari düzeye indirmek için tesis; a) Koku ve tozların çevreye yayılmasını, b) Rüzgârın etkisiyle kâğıt, naylon torba ve ince plastik gibi atıkların yayılmasını, c) Gürültü ve trafik yoğunluğunu, ç) Kuşlar, haşerat, böcek ve diğer hayvanların alanda üremesi ve alandaki patojenleri çevreye taşımasını, d) Havada depo gazından kaynaklanan tabakalaşma ve aerosollerin oluşumunu, e) Yangın ihtimalini azaltacak ve tesis çevresine etkilerini önleyecek biçimde donatılır. (2) İşletme aşamasında depolama tesisine kabul edilen atıklar, sahanın yapısal sağlamlığını bozmayacak, iç ve dış şevlerde kayma ve yıkılmalara neden olmayacak güvenlik düzeyinde depolanır. Zemin stabilitesinin geçirimsizlik tabakasına zarar vermeyecek nitelikte olması sağlanır. 165

193 (3) Atıkların depolama çalışmaları sırasında, şev stabilitesini ve araçlarla makinelerin kolayca manevra yapabilmelerini sağlamak için lot şev eğimi ve atık hücresinin şev eğimi azami 1/3 olacak şekilde yapılır. Atığı getiren araçların geçişleri drenaj sistemine zarar vermeyecek şekilde planlanır. (4) Depolama tesisi, izinsiz girişleri engelleyecek şekilde çevre çiti ve giriş kapısı ile donatılarak emniyet altına alınır. Tesiste izinsiz atık boşaltımını engelleyecek kontrol mekanizması oluşturulur. hükümlerine riayet edilecektir. V Proje kapsamında meydana gelecek vibrasyon, gürültü kaynakları ve sevileri, bakiye etkiler, alınacak önlemler, Çevresel Gürültü nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre akustik raporun hazırlanması, (her bir tesis için ayrı ayrı hazırlanacak) Proje işletme aşamasında; santral kazan, türbin ekipmanlardan dolayı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Oluşması muhtemel gürültü ile ilgili tüm hesaplama ve değerlendirmelerin yer aldığı Akustik Rapor Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre hazırlanmış olup, ekte verilmektedir (Bkz. Ek-20). Rapor kapsamında yapılan modelleme çalışması için kullanılan veriler; Tesis içerisinde yer alan gürültü kaynakları tüm gün boyunca çalışmaktadırlar. Tüm zaman dilimlerini temsil edeceğinden sadece Lgündüz gürültü haritası hazırlanmıştır. Tesis makine ekipmanlarına ait ses gücü düzeyleri üreticilerden temin edilerek modelleme çalışmalarında kullanılmıştır. İşletme safhasında yer alan tesis binalarında bulunan gürültü kaynakları aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Modelleme çalışmasında binaların duvarları, 20 db lik ses geçiş kayıpları sağlayan saç paneller olacak şekilde tasarlanmıştır. Tablo 85 Makine ekipman ses gücü düzeyleri 166

194 Dış ortamda bulunan Hava Soğutma kondenseri ünitesi alan kaynak olarak atanmıştır. İlgili ekipmana ait ses gücü seviyesi Lw :95 olarak alınmıştır. Modelleme çalışması sonucunda elde edilen İşletme Aşaması Gürültü Haritası uydu görüntüsü ile birlikte aşağıdaki şekilde verilmiştir. Şekil 50 İşletme Aşaması Gürültü Haritası, Uydu Görüntüsü İle Birlikte Modelleme çalışması sonucunda elde edilen veriler aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Tablo 86 İşletme faaliyetleri sonucu hesaplanan gürültü değerleri (dba) İşletme Aşaması İşletme Aşaması Lgündüz Gürültü Düzeyleri (dba) Alıcı 1 Alıcı 2 Alıcı 3 Alıcı 4 Alıcı 5 Alıcı 6 55,63 49,54 29,63 42,86 24,06 54,22 ÇGDYY Yönetmeliği Tablo 4 de belirtilen sınır değerler göz önüne alındığında tesis, Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar içerisindedir. Sınır değerler L gündüz: 68, Lakşam:63, Lgece: 58 dir. 167

195 Tablo 87 Arka Plan ve Hesaplanan Gürültü Değerleri İşletme Aşaması Lgündüz Gürültü Düzeyleri (dba) Alıcı 1 Alıcı 2 Alıcı 3 Alıcı 4 Alıcı 5 Alıcı 6 Arka Plan 44,53 70,64 58,53 47,02 50,61 49,75 İşletme Aşaması 55,53 49,54 29,63 42,86 24,06 54,22 LAeq gürültü göstergesi cinsinden hesaplanan değerler, ÇGYDD Tablo 4 de belirtilen sınır değerleri aşmamaktadır ve ÇGDYY Altıncı Bölüm MADDE 23 (1) a ve b bendindeki sınır değerler sağlanmaktadır. V.2.16.Radyoaktif atıkların miktar ve özellikler, gürültü kaynakları ve seviyeleri, muhtemel ve bakiye etkiler ve önerilen tedbirler, Kurulması planlanan ÇEBİ Enerji Santralinde kullanılacak yakıt ve teknoloji gereği radyoaktif atık oluşumu söz konusu değildir. Genel olarak enerji santrallarında yakılan kömür uluslararası piyasalardan temin edilmekte olup, santrallarda oluşan küllerin büyük bir çoğunluğu inşaat malzemesi olarak kullanılmaktadır. Küldeki radyoaktivitenin belirlenmesi Türkiye Atom Enerjisi Kurumuna yaptırılan analiz sonucu Ek-25 de verilmiştir. Kül numunesi ölçüm sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 88 Kül Numunesi Radyoaktivite Deneyi Sonuçları Parametre Ölçüm Sonucu Ra ±6 Bq/kg Th ±6 Bq/kg K ±6 Bq/kg Türkiye Atom Enerjisi Kurumuna yaptırılan analiz sonucuna göre Yapılan değerlendirme sonucunda söz konusu kül numunesinin, çimento ve beton gibi yapısal malzemelerde katkı ham maddesi olarak azami %55 oranında kullanılmasında bir sakınca yoktur. Belirtilmiştir. Ayrıca, numunelerin ortalama düzeyde radyoaktivite içerdiği ve radyolojik açıdan depolanması esnasında ilave tedbir gerektirecek bir durumun söz konusu olmadığı düşünülmektedir. V.2.17.Proje ünitelerinde üretim sırasında kullanılması muhtemel tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddeler, taşınımları ve depolanmaları, hangi amaçlar için kullanılacakları, kullanımları sırasında meydana gelebilecek tehlikeler ve alınabilecek önlemler, Yapılması planlanan ÇEBİ Enerji Santrali işletme aşamasında kullanılacak en önemli maddeler arasında yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı özellik gösteren maddeler yakıt olarak kullanılacak kömür ve yardımcı yakıt olarak kullanılacak doğal gazdır. Bu maddeler ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm V.2.4. de verilmiştir. 168

196 Termik santralde kullanılacak kimyasallar, yakma proseslerinde ve su arıtım sisteminde kullanılan kimyasalları, yağları ve çözücüleri içermekte olup, kullanılacak kimyasalların kullanım riskleri ve alınacak önlemleri ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Söz konusu kimyasal maddeler, santral sahasına kamyonlarla taşınacak ve tecrübeli personel tarafından kullanılacaktır. Taşıma yapacak araçlar; lisanlı, taşıyacakları maddelere uygun nitelikte yapılmış ve belgelendirilmiş, ilgili izin ve lisansları almış şekilde olacaktır. Tablo 89 Santralde Kullanılacak Kimyasal Maddeler, Kullanım Miktarları, Kullanım Riskleri ve Alınacak Önlemler Kimyasal Adı Yıllık Kullanım Miktarı (kg) Kullanılacağı Yer Kullanım Riskleri Alınacak Önlemler Hidroklorik Asit (HCl) % Mixed Bed Anyon - Katyon Koroziftir, cilt ve göz ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır. Yanıklara neden olabilir. Yanıcı ve patlayıcıdır. Çalışırken uygun koruyucu giysi, koruyucu eldiven, koruyucu gözlük/maske kullanılmalıdır. Göz ve cilt ile temasında derhal bol su ile yıkanmalıdır. Kullanımı sırasında, deri ve göz temasından kaçınılmalıdır. Daima suyun içerisine yavaşça ve az miktarda eklenmelidir. Depolanması sırasında, konteyneri sıkıca kapalı tutulmalıdır. Fiziksel darbelerden korunmalıdır. Serin ve rutubetsiz ortamda saklanmalıdır. Ateşten uzak tutulmalıdır. Çalışırken uygun koruyucu giysi, koruyucu eldiven, koruyucu gözlük/maske kullanılmalıdır. Göz ve cilt ile temasında derhal bol su ile yıkanmalıdır. Kullanımı sırasında, deri ve göz temasından kaçınılmalıdır. Depolanması sırasında, konteyneri sıkıca kapalı tutulmalıdır. Fiziksel darbelerden korunmalıdır. Serin ve rutubetsiz ortamda saklanmalıdır. Ateşten uzak tutulmalıdır. Çalışırken uygun koruyucu giysi, koruyucu eldiven, koruyucu gözlük/maske kullanılmalıdır. Göz ve cilt ile temasında derhal bol su ile yıkanmalıdır. Kullanımı sırasında, deri ve göz temasından kaçınılmalıdır. Depolanması sırasında, konteyneri sıkıca kapalı tutulmalıdır. Fiziksel darbelerden korunmalıdır. Serin ve rutubetsiz ortamda saklanmalıdır. Ateşten uzak tutulmalıdır. Daima suyun içerisine yavaşça ve az miktarda eklenmelidir. Kostik (NaOH) % Mixed Bed Anyon - Katyon Koroziftir, cilt ve göz ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır. Yanıklara neden olabilir. Yanıcı ve patlayıcıdır. Sodyum Hipoklorit (NaClO) % Ham Su Cilt-göz ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır. Alev alabilir. Yanıcı ve patlayıcıdır. 169

197 Nötralizing Amin 1200 Degazör Fosfat İyonu (PO4) 700 Kazan Oksijen Scavenger 500 Degazör Sodyum Meta Bisülfit Hidrojen 300 Mixed Bed- Anyon- Katyon - Soğutma Koroziftir, alevlenebilir. Yanıklara neden olur. Cilt ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır. Koroziftir, yutulması halinde sağlığa zararlıdır. Ciddi yanıklara neden olabilir. Göz ile temasında derhal bol su ile yıkanmalıdır. Cilt, göz ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır. Cilt, göz ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır. Ciltte, alerjik etkiler gözlenebilir. Yanıcı ve patlayıcı bir maddedir. Oksijen içermediğinden kapalı alanda yayılması durumunda asfeksiye (oksijen yokluğundan ileri gelen boğulmaya) neden olabilmektedir. Çalışırken uygun koruyucu giysi, koruyucu eldiven, koruyucu gözlük/maske kullanılmalıdır. Göz ve cilt ile temasında derhal bol su ile yıkanmalıdır. Kullanımı sırasında, çalışma odalarının yeterince havalandırılmasını sağlanmalı, ateşten ve tutuşturuculardan korunmalıdır. Depolanması sırasında, konteyneri sıkıca kapalı tutulmalı ve iyi havalandırılmış yerde depolanmalıdır. Çalışırken uygun koruyucu giysi, koruyucu eldiven, koruyucu gözlük/maske kullanılmalıdır. Göz ve cilt ile temasında derhal bol su ile yıkanmalıdır. Kullanımı sırasında, deri ve göz temasından kaçınılmalıdır. Depolanması sırasında, konteyneri sıkıca kapalı tutulmalıdır. Kullanımı sırasında, göz ile temasından kaçınılmalıdır. Göz ve cilt ile temasında derhal bol su ile yıkanmalıdır. Depolanması sırasında, yeterli havalandırma sağlanmalı ve serin ve kuru bir yerde saklanmalıdır. Güneş ışığı da dahil ışıktan korunmalıdır. Çalışırken uygun koruyucu giysi, koruyucu eldiven, koruyucu gözlük/maske kullanılmalıdır. Göz ve cilt ile temasında derhal bol su ile yıkanmalıdır. Depolanması sırasında, konteyneri sıkıca kapalı tutulmalıdır. Fiziksel darbelerden korunmalıdır. Serin ve rutubetsiz ortamda saklanmalıdır. Maddenin depolandığı alanın oksijen seviyesinin % 19,5dan yüksek tutulmasına, sıcaklığın 52 0 C nin altında olmasına ve depo alanının ısı, kıvilcım ve alevden uzakta tutulmasına ve basınç altında saklanmasına dikkat edilecektir. Tesisteki kimyasal madde depolama ünitelerinin, patlayıcı ve zararlı maddelerin kullanımına ilişkin tüzük uyarınca betonarme olması ve herhangi bir sızıntıya karşı, ikinci bir beton duvarla çevrilmesi planlanmıştır. Sülfürik asit ve kostik tankları gibi büyük kimyasal tankların etrafına açılacak olan beton hendeklerle ve İnşa edilecek taşkın önleyici beton duvarlarla olabilecek sızıntılar önlenecektir. Açılacak hendekler tankın hacminden daha büyük kapasitede olacaktır. Ayrıca, ünitede bulunacak olan acil durum vanaları ile çevreye herhangi bir sızıntının olması da önlenecektir. 170

198 Sahaya saf sıvı halde getirilen kimyasallar sıcaklık kontrollü olan seviye göstergeli depolama tanklarında, en az 30 gün yeterli olacak şekilde depolanacaktır. Sıvı kimyasal varillerine patlamaya karşı korumalı motorlu varil pompaları yerleştirilecektir. Kimyasallar, üstü kapalı ve havalandırmalı ölçüm tanklarına aktarılacak ve buradan da çözelti karıştırma ve besleme tanklarına ekleneceklerdir. Uygun olan kimyasallar sisteme doğrudan sahaya taşındıkları varillerden besleneceklerdir. Arıtım kimyasallarının kullanılmadan önce bekletilmesi veya seyreltildikten sonra belli bir aktivasyon süresinin geçmesi gerektiği durumlarda, kimyasallar için iki çift karıştırıcılı karıştırma/bekletme/besleme tankı sağlanacaktır. Kuru yığınlar halindeki kimyasallar, hava akışkanlaştırmalı ve dipten karıştırmalı silolara pnömatik olarak taşınacaklardır. Kimyasalın sıvı, yığın veya kuru formda olduğu bütün durumlarda her kimyasal için ikişer adet % 100 kapasiteli, uzaktan debi ayar kontrollü, diyaframlı dozlama pompalan sağlanacaktır. Buna ek olarak bütün karıştırma/çözelti/karışım besleme tanklarında karıştırıcı ve seviye göstergeleri bulunacaktır. Tesiste kullanılan ekipmanlardan kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiş her türlü malzemenin insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı (son değişiklik tarih ve sayılı) Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. V.2.18.Proje etki alanında yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki etkilerinin şiddeti ve yayılım etkisinin belirlenmesi, Yeraltı ve yer üstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına olası etkiler ve alınacak tedbirler ile ilgili detaylı bilgi Bölüm V.1.17 de belirtilmiştir. V Karasal flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler, Karasal flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ile ilgili detaylı bilgi Bölüm IV.2.13 da verilmiştir. V Sucul flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler, Sucul flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ile ilgili detaylı bilgi Bölüm IV.2.7 da verilmiştir. 171

199 V Orman alanları üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler, orman yangınlarına karşı alınacak tedbirler (Orman alanı dışında olması halinde en yakın orman alanlarına mesafesi ve mesafeye bağlı olarak orman yangınlarına karşı alınacak önlemler) Orman alanları üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ile ilgili detaylı bilgi Bölüm IV.2.11 de verilmiştir. V.2.22.Projenin tarım ürünlerine ve toprak asitlenmesine olan etkileri, toprak asitlenmesinin tahmininde kullanılan yöntemler ve alınacak tedbirler, Toprak asitlenmesi genel anlamda toprağın asiditesinin artması olarak tanımlanabilir. Yoğun sanayi alanlarında ve civarında sanayi tesislerinden kaynaklanan baca gazı emisyonlarının yoğunluk ve içerik durumuna göre bu emisyonların yağmur ile yeryüzüne geri dönüşüne bağlı olarak toprak asitlenmesi oluşmakta toprağın asiditesi artmaktadır. Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler, atmosferde birikme sonucu toprağa geçen kükürt bileşikleri ve azot bileşikleridir. Azot bileşikleri, bitkilerin özümseyeceği miktardan fazla olduğu zaman toprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır. Atmosferdeki su buharı ile birleşen SO 2 ve NO x esas olarak asit yağmurlarına yol açmaktadır. Asit yağmurları topraktaki minarelerle tepkimeye girerek toprağın yapısını bozmaktadır, toprağın kimyasal yapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir. Toprağın yapısında bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri yıkayarak taban suyuna taşımakta, toprağın zayıflamasına ve zirai verimin düşmesine neden olmaktadır. Proje sahası olan Tekirdağ İli, Marmara Ereğlisi İlçesi nin içerisinde bulunduğu Trakya Bölgesi nde toprak ph ı % 57,1 oranda 7,0-7,9 arasında değişiklik göstermekte olup, Türkiye topraklarında bölgelere göre ph dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo 90 Bölgelere Göre Türkiye Topraklarında ph * Dağılımı BÖLGE ANALİZ EDİLEN TOPRAK SAYISI ph 4,0-4,9 5,0-5,9 6,0-6,9 7,0-7,9 8,0-8,9 Trakya ve Marmara 8462 %9 %10,2 %30,7 %57,1 %1,1 Karadeniz %4,7 %16,2 %25,4 %51,8 %1,9 Orta Anadolu %0,7 %4,2 %89,7 %5,4 Güneydoğu %93,3 %2,2 Doğu Anadolu %0,3 %85,6 %6,7 Ege %2,7 %66,7 %7,9 Göller %0,6 %84,2 %8,2 Akdeniz %85,9 %8,6 Türkiye %9 %4,5 %76,5 %4,7 * ph; Saturasyon çamurunda belirlenmiştir. Kaynak: Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri III: Toprak Analizleri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları No:3, Prof. Dr. Burhan Kaçar Projenin, tarım ürünlerine ve toprak asitlenmesine olumsuz etkilerinin giderilmesi için termik santralin işletilmesi sırasında oluşacak baca gazı emisyonlarının tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak 172

200 yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen sınır değerlerin altında kalması sağlanacaktır. Söz konusu santralin sınır değerleri sağlamaması durumunda yapılacak kükürt giderim işlemi (desülfirizasyon) ile atmosfere verilen SO 2 emisyon değeri mevzuatta belirtilen sınır değerleri sağlayacaktır. Toprak Asitlenmesinin Tahmininde Kullanılan Yöntemler Proje alanı ve yakın çevresinin hassasiyet derecesi; Holowaychuk ve Fesseden (1987) tarafından geliştirilmiş bir kalitatif yaklaşımla incelemeye alınmıştır. Değerlendirmeler toprakların ph ve katyon değişim kapasitesi dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Toprakların Asitlenme Hassasiyeti İçin Kriterler Katyon Değişim Kapasitesi ph Bazik Katyon Kaybına Karşı Hassasiyet Asitlenmeye Karşı Hassasiyet Al Çözünmesine Karşı Hassasiyet Genel Hassasiyet < >15 <4,6 Y D Y Y 4,6-5,0 Y D Y Y 5,1-5,5 Y O Y Y 5,6-6,0 Y Y O Y 6,1-6,5 Y Y D Y >6,5 D D D D <4,6 Y D Y Y 4,6-5,0 O D Y O 5,1-5,5 O D ila O O O 5,6-6,0 O D ila O D ila O O >6,0 D D D D <4,6 Y D Y Y 4,6-5,0 O D Y O 5,1-5,5 O D O O 5,6-6,0 D D ila O D ila O D >6,0 D D D D D: Düşük Hassasiyet O: Orta Hassasiyet Y: Yüksek Hassasiyet Kaynak: Holowaychuk ve Fesseden (1987) tarafından geliştirilmiş bir kalitatif hassasiyet analizi Toprak özelliklerinin genel hassasiyet sınıflandırması ile karşılaştırması yapıldığında toprağın asit çökelmesine karşı hassasiyetinin, proje alanı ve yakın çevresinde düşük derecede olduğu görülmektedir. Bu durumda toprak yapısının toprak asitlenmesine duyarlı olmadığı görülmüş olup, söz konusu projenin toprak üzerinde olumsuz bir etki doğurmayacağı öngörülmektedir. Bununla birlikte proje kapsamında yapılacak tüm işlemlerde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Tesiste baca gazı emisyonları [karbonmonoksit (CO), kükürtdioksit (SO 2 ) ve Azotoksit (NOx)] oluşumu söz konusu olacaktır. Santralde yakıt olarak sadece kömür kullanılacağı için işletme aşamasında kükürtdioksit (SO 2 ), organik madde ve partikül madde emisyonları ihmal edilebilecek düzeyde olacaktır. İşletme aşamasında, projenin flora üzerindeki etkileri NOx emisyonundan kaynaklanacaktır. NOx nin, bitki 173

201 yapraklarında, daha sonra yaprak üzerinde lezyonlara (kahverengi veya koyu kahverengi benekler) yol açan renk bozulmalarına neden olduğu belirlenmiştir. Karoten kaybı ve klorofil azalmaları, bitkilerin, NOx e maruz kaldıklarında gösterdikleri başlıca tepkilerdir. NOX in bitkiler üzerindeki etkisinin tipi, şiddeti ve miktarı, hem iç hem dış etkenlere bağlı olarak değişebilir. Çevresel koşullar, atmosfere başka kirleticilerin varlığı ve bitkinin mevcut durumu, bitkinin NOX e karşı tepkilerini etkileyebilir. NO2 nin 0,3 ppm gibi düşük konsantrasyonları bitkilerde büyümeyi engellemektedir. Daha yüksek konsantrasyonlarda ise hassas bitkilerin yapraklarında gözle görülür bozulmalara neden olur 62. Kükürt Oksitler (SO X ): Hava kirletici emisyonların en yaygın olanı kükürtdioksit (SO 2 ) dir. Her yıl tonlarca SO2 çeşitli kaynaklardan yayınlanarak, atmosfere karışmaktadır. Bu emisyonların en önemli bölümü elektrik üretmek amacıyla çok büyük miktarlarda kükürtlü katı ve sıvı yakıtlar yakan termik meydana gelmektedir. 2 Kasım 1986' da yürürlüğe giren Hava Kalitesini Koruma Yönetmeliği ne göre mahalli çevre birimlerinde uzun vadeli, maksimum SO2 sınır değerleri, yıllık ortalama 60 mg/m 3, kış mevsimi ortalaması 120 mg/m 3, günlük ortalama 150 mg/m 3, 1 saatlik ortalama 450 mg/m 3 tür. Azot Oksitler (NO X ): NOx in atmosferdeki bulunuşu yaklaşık olarak yarı yarıya taşıt egzozu ve sabit yakma tesislerinden dolayıdır. Bu gazlar atmosferde doğal gaz çevrimine girerek, nitrik asit (HNO3) oluşumuyla sonuçlanan zincirleme reaksiyonları tamamlarlar. Atmosferdeki HNO3 oluşumu ise asit yağışının oluşmasını etkiler. Son yıllarda Danimarka da yapılan bir araştırmayla amonyak buharlaşmasının güneş radyasyonuna maruz kaldığında atmosferdeki nitrik asit oluşumuna katkısının ihmal edilemeyecek boyutta olduğu belirlenmiştir. Yağmurun amonyum içeriği toprakta, su havzalarında ve göllerde nitrifikasyon yapan bakteriler ve oksijen sayesinde amonyum nitrit asite dönüştüğünde yağmurun asiditesini ayrıca 4 kat artırmaktadır. Asit yağmuru toprağın kimyasal yapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir. Toprağın yapısında bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri yıkayarak taban suyuna taşımakta, toprağın zayıflamasına ve zirai verimin düşmesine neden olmaktadır. Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler, atmosferde birikme sonucu toprağa geçen kükürt bileşikleridir. Azot bileşikleri ise bitkilerin özümseyeceği miktardan fazla olduğu zaman toprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır. Asitleşmenin çevre üzerinde dolaylı olmakla birlikte yine çok önemli etkilerinden biri de, endüstriyel faaliyetler sonucu oluşan asit nemidir. Toprağa ya da göl yataklarına inmiş civa, kadmiyum ya da alüminyum gibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve normal koşullar altında çözünmez sayılan bu maddeler, asidik nemle tepkimenin sonucunda, besin zinciri ya da içme suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulaşıp toksik etkiler yaratmaktadır. Ağaç köklerinin besin toplama yeteneğinin bozulmasının sorumlusu da gene asitleşme sonucunda toprakta harekete geçen alüminyumdur. Büyük şehirlerin çoğunda insan yapısı bina ve anıtlara asit yağmurlarının yaptığı zararın göstergesi çoktur. 62 Azot Oksit Emisyonları ve Çevresel Açıdan Değerlendirilmesi, AYBERK, S., ÇETİN, Ş., Kocaeli Ünv., Çevre Müh. Bölüm Bşk., İZMİT 174

202 Tarihi yapılar, binalar, açık metal yüzeyler, boya kaplamalar ve bazı plastikler, sülfürdioksit ve yağışın sulandırdığı bu asitten dolayı bozulma gösterir. 63 Proje kapsamında yapılacak tüm işlemlerde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. V.2.23.Yeraltı ve yüzey suyun (mevcut su kaynaklarına ) etkiler ve alınacak tedbirler, Proje kapsamında yapılacak tüm işlemlerde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik ve 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun hükümlerine titizlikle uyulacaktır V Santralın olası etkilerinin (canlılar, hava, su ve toprak gibi alıcı ortama) bölgenin mevcut kirlilik yükü ve aynı bölgede bulunan ve kurulması planlanan diğer termik santral ile kümülatif olarak değerlendirilmesi Faaliyet alanı; Tekirdağ İli ne kuş uçuşu yaklaşık 36 km mesafede, Marmara Ereğlisi İlçesi ne ise kuş uçuşu yaklaşık 9,5 km mesafede yer almaktadır. Projenin belirtilen alanda yapılmasının temel sebebi alanın Marmara Ereğlisi Sanayi Sitelerinde bulunmasıdır. Mevcut durumda birçok sanayi tesisinin bulunduğu bölge Çevre Düzeni Planında Enerji Üretim ve Depolama Alanları olarak gösterilmektedir. Güneybatı istikametinde ve kuş uçuşu yaklaşık 850 m mesafede Tekstil Fabrikası, 750 m mesafede Mermer Fabrikası, güneydoğu istikametinde ve kuş uçuşu yaklaşık 1,4 km mesafede Uni-Mar Marmara Enerji Santrali, 1,6 km mesafede OPET Marmara Dolum Tesisleri, yaklaşık 2 km mesafede Marmara Depoculuk Hizmetleri, yaklaşık 2,5 km mesafede Marmara Ereğlisi Kombine Doğalgaz Çevrim Santrali, 3 km mesafede Botaş- Marmara Ereğlisi LNG Terminali yer almaktadır. Sahanın güneybatı istikametinde kuş uçuşu yaklaşık 7 km mesafede ise Martaş Limanı yer almaktadır. Kurulması planlanan ÇEBİ Enerji Santrali için hazırlanan emisyon dağılım modellemesi ve Uni-Mar Marmara Enerji Santrali ve Marmara Ereğlisi Kombine Doğalgaz Çevrim Santrali de dahil edilmiş kümülatif emisyonlara göre yapılan modellemeye göre emisyon dağılımlarını gösterir haritalar aşağıda verilmiştir

203 Şekil 51 Kümülatif Toz Dağılım Modellemesi 176

204 Şekil 52 Kümülatif SO2 Dağılım Modellemesi 177

205 Şekil 53 Kümülatif NO2 Dağılım Modellemesi Kümülatif emisyon dağılım modellemesi konsantrasyon, toplam çökelme ve kuru çökelme sonuçları Modelleme Raporunda verilmiş olup, Tesisin kurulacağı bölgede gerçekleştirilen NO2, SO2, VOC ve Toz hava kalitesi modelleme sonuçları sınır değerleri sağlamaktadır. Yukarıda dağılım haritaları modelleme sonuçlarına bakıldığında kümülatif olarak canlılar üzerinde olumsuz bir etkiden söz etmek mümkün değildir. Ayrıca yapılan kümülatif değerlendirmeler sonucu ilgili yönetmeliklerde verilen sınır değerler aşılmamaktadır, bu açıdan değerlendirildiğinde bölgenin planlanan satralın kirlilik yükünü kaldırabileceği düşünülmektedir. 178