ÖRETMEN YETTRME VE MESLEK GELMDE EYLEM ARATIRMASI 1 ACTION RESEARCH IN TEACHER TRAINING AND PROFESSIONAL DEVELOPMENT

Transkript

1 ÖRETMEN YETTRME VE MESLEK GELMDE EYLEM ARATIRMASI 1 ACTION RESEARCH IN TEACHER TRAINING AND PROFESSIONAL DEVELOPMENT Yrd. Doç. Dr. Abdullah KUZU 2 Özet Son yıllarda eitim alanında sıklıkla karılaılan bilimsel aratırma yöntemlerinden biri olan eylem aratırması, hem akademisyenler hem de öretmen aratırmacılar tarafından, eitimin çeitli konularında sistematik ve bilimsel bilgi elde etme ve uygulamaları gelitirme amacıyla yararlanılan bir yaklaım olarak görülmektedir. Genel olarak nitel aratırmalar içerisinde görülmekle birlikte hem nitel hem de nicel aratırma yöntem ve tekniklerinden yararlanabilen eylem aratırmasının eitim alanındaki en önemli amacı, eitim sürecinde ortaya çıkan gerçekleri sistematik olarak anlamak ve deitirerek gelitirmeye çalımaktır. Öretmenlerin kendi uygulamalarını gözlemleme, önceden var olan ya da öretim sürecinde ortaya çıkan bir sorunu anlama ve olası çözümleri üretmeye yönelik planlı, düzenlenmi ve bakalarıyla paylaılan bir sorgulama süreci olarak eylem aratırması, eitim alanında kuram ile uygulama arasındaki boluu doldurabilecek bir köprü olarak da görülebilmektedir. Bu çalımada eylem aratırmasının genel özellikleri ve uygulama süreci tanıtılmakta; öretmen yetitirmede ve mesleki geliimdeki önemi açıklanmaktadır. Ayrıca Türkiye de Yüksek Öretim Kurumu tarafından 2006 yılında gerçekletirilen öretmen yetitirme programlarındaki deiiklikler sonucunda Bilgisayar ve Öretim Teknolojileri Eitimi Bölümü programlarında eylem aratırmasına nasıl yer verilebilecei ve nasıl uygulanabilecei de tartıılmaktadır. Anahtar Sözcükler: eylem aratırması, öretmen yetitirme, mesleki geliim Abstract Action research, which has been a frequently used research method recently, is considered a fruitful research approach used by academicians and teachers to obtain systematic and scholarly information, and to develop current applications in different fields of education. Generally considered as a qualitative research method, action research makes use of both qualitative and quantitative research techniques. Its primary purpose is to understand instructional processes, to manipulate the instruction and develop it further. Action research is also considered as a bridge between theory and practice in instructional endeavors which is conducted in a planned, organized and collaborative way involving teachers observing their own applications, scrutinizing on problems occurred during instruction and suggesting solutions for those problems. In the current study, general characteristics of action research are introduced and its significance in teacher training and professional development are provided. In addition, possible ways to integrate action research into the curriculum of Computer Education and Instructional Education Programs were discussed in line with the teacher training curriculum changes suggested by the Higher Education Council in Hacettepe Üniversitesi ve Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi nin Mayıs 2007 tarihlerinde Bakü de düzenledikleri Uluslararası Öretmen Yetitirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu nda sözlü bildiri olarak sunulmutur. 2 Anadolu Üniversitesi Eitim Fakültesi Bilgisayar ve Öretim Teknolojileri Eitimi Bölümü Öretim Üyesi

2 426 Keywords: action research, teacher training, professional development. 1. Giri Nitel aratırma yöntemlerinden biri olan eylem aratırması, son yıllarda eitim alanında oldukça sık kullanılan bir aratırma türü haline gelmitir. Eylem aratırmasını tanımlamak için alanyazın incelendiinde farklı tanımlara rastlanmaktadır. Bogdan ve Biklen (2003) eylem aratırmasını sosyal deiimi salamak amacıyla sistematik olarak bilgi toplama süreci olarak tanımlarken (s. 299), Johnson (2003) eylem aratırmasını, gerçek okul ya da sınıf ortamında öretimin ya da eylemlerin kalitesini anlamak ve gelitirmek amacıyla yapılan bir aratırma süreci ve önceden planlanmı, organize edilmi ve dier ilgili kiilerle paylaılabilen bir aratırma türü olarak tanımlamaktadır (s. 1). Fraenkel ve Wallen (2003) ise eylem aratırmasını bir problemi çözmek ya da yerel bir uygulama hakkında bilgi vermek için bilgi toplamak amacıyla bir ya da daha fazla kii, ya da gruplar tarafından yapılan aratırma olarak tanımlamaktadır (s. 572). Elliot (1991) ise eylem aratırmasını sosyal durum içerisindeki eylemin kalitesini artırmak amacıyla sosyal durumun aratırılması olarak açıklamıtır (s. 69). Bu tanım öretmen ve örencilerin sadece öretme ve örenmelerinin kalitesinin arttırılmasını deil aynı zamanda okullarda yaadıkları koulların da gelitirilmesini içermektedir. Eylem aratırmasını, bir öretme-örenme ortamında aratırmacı olarak öretmenler, yöneticiler, okul danımanları, ya da dier ilgililer tarafından örencilerinin nasıl daha iyi örenebilecekleri, nasıl öretim yaptıkları ve okullarının nasıl iledii konusunda bilgi edinmek amacıyla yapılan sistematik olarak bir aratırma süreci olarak tanımlayan Mills (2003), eylem aratırmasının özelliklerini u ekilde açıklamıtır (s. 4): Eylem aratırması, o o o o öretmenler ve yöneticiler tarafından kendi gözetimindeki örenciler üzerinde, (Kim?) okullarda ve sınıflarda, (Nerede?) ne olduunu tanımlamak ve yapılan eitsel giriimlerin (uygulamaların) etkilerini anlamak için nitel yöntemlerin kullandıı, (Nasıl?) aratırma yapılan okul ortamında pozitif eitsel deiimi etkilemek amacıyla gerçekletirilen bir süreçtir. (Niçin?) Ekiz (2003) ise eylem aratırmasını, hem öretmenler hem de akademisyenler tarafından yapılabilen, okul ve sınıf gibi yerel seviyelerde deiimin, buna balı olarak da geliimin oluturulabilmesinde en güçlü aratırmalardan birisi olarak tanımlayarak, felsefi olarak nitel ve nicel yöntemden farklı olduunu, eletirel kavram kapsamında ele alınması gerektiini belirtmitir (s.141). Felsefi temeli Jürgen Habermas tarafından oluturulan (Carr ve Kemmis, 1986 aktaran Ekiz, 2003) ve en belirgin özelliinin etkilenen kiilerin etkilemeye de katılmaları olduu söylenen eletirel kuramın amacı, sosyal bilimlerde pozitivist ve yorumlayıcı yaklaımların eletirileri ııında kuram ve uygulama arasındaki ilikiyi yeniden deerlendirmektir. Eletirel kuram, yapılan aratırmada sadece katılımcıların bakı açısından konuyu anlamanın ve yorumlamanın yeterli olduunu savunan nitel aratırma yaklaımlarına karı, anlamanın tek baına yeterli olmadıını, anladıktan sonra deitirmenin ve gelitirmenin de önemli olduunu savunmaktadır. Bunun yanında eletirel kuram, aratırılan konu hakkında nesnel, genellenebilir, geçerli ve güvenilir bilgi elde etmeyi amaçlayan (Gay, Mills ve Airasian, 2006: 9) nicel aratırma yöntemlerine, bireylerin davranılarının doa bilimlerinin kullandıı yaklaımlarla anlaılamayacaını belirterek de nicel aratırma yöntemlerine karı çıkmaktadır. Eletirel kurama göre temel amaç anlamak ve çözüm bulmaya çalımak olmalıdır. Ancak bu açıklamalardan eylem aratırmasında nitel ya da nicel aratırma yöntemlerinin kullanılamayacaı sonucuna varmak yanlı olacaktır. Eylem aratırması, aratırmanın amacına ulamak ve aratırma sonuçlarını desteklemek amacıyla, younluklu olarak nitel aratırma yöntemlerinden olmak üzere uygun nicel aratırma yöntemlerinden de yararlanılabilmektedir. Eletirel eitim aratırmaları ile eletirel kuramın felsefi dayanaı aynıdır: uygulayıcılar da kendi eitim uygulamalarını ve eitimlerinin kalitesini gelitirmek için bilimsel aratırma yapabilirler, eylem aratırması sürecine aktif katılarak bu süreçler üzerinde söz söyleyebilirler, çünkü öretmenler

3 427 kendi uygulamaları, örencileri ve sınıfları hakkında bu olay ve olgulara dıarıdan bakan kiilere göre çok bilgiye sahiptirler. Aratırma planlayan ve uygulayan öretmenler süreç içerisinde kendi eitim uygulamaları ile ilgili durumları daha iyi anlayabilir ve gelitirebilirler. Özetle eylem aratırması, gerek akademisyenler gerekse de süreç içerisinde aratırmacı rolü üstlenen öretmenler tarafından aktif olarak kullanılan ve eitimin çeitli konularında sistematik ve bilimsel olarak bilgi elde etme ve uygulamaları gelitirme amacıyla yararlanılan bir yöntem olarak görülmektedir. Eylem aratırmasının eitim alanındaki en önemli amacı ise, eitim dünyasında ortaya çıkan gerçekleri sistematik olarak anlamak ve deitirerek gelitirmeye çalımaktır. 2. Eylem Aratırmasının Özellikleri Eylem aratırması eitim alanında bazı temel özelliklere sahiptir. Bu özellikler aaıda verilmitir. (Johnson, 2002: 14-16): Eylem aratırması sistematiktir. Aratırmaya bir yanıtla balanmaz. Eylem aratırmasının karmaık olması gerekmez. Veri toplamaya balamadan önce aratırma yeterince planlanmalıdır. Aratırma süresi aratırma sorusuna, ortama, veri toplama durumuna göre deikendir. Gözlemler düzenli ancak gereinden çok uzun olmamalıdır. Eylem aratırmaları basit ve informalden, daha detaylı ve formal biçimlere uzanabilir. Eylem aratırması bir kuram üzerine kurulabilir. Eylem aratırması bir nicel aratırma deildir. Eylem aratırmalarında nicel yöntemler kullanılabilir, ancak bulguların ya da uygulama sonuçlarının geni topluluklara genelletirilmesinde aratırmada bazı deikenlerin kontrol edilmemi ya da hesaplanmamı olabilecei gözönüne alınarak gerekli uyarılar yapılmalıdır. 3. Eylem Aratırmasının Uygulama Süreci Alanyazın incelendiinde eylem aratırmasının uygulama süreci ile ilgili birden çok farklı yaklaıma rastlanmaktadır (Cresswell, 2005; Hendricks, 2006; Johnson, 2002; Mills, 2003; Sagor, 2000; Wallen and Fraenkel, 2003). Ancak alanyazında karılaılan bu yaklaımların ortak noktası olarak, eylem aratırmasının eylemi planlama, planı eyleme geçirme, veri toplama ve çözümleme ile yansıtma süreci eklinde gerçekleen döngüsel bir uygulama biçimi olduu sonucuna ulaılabilir. Eylem aratırmasının bu aamaları dorusal bir yapıya sahip deildir; gerektii taktirde bazı aamaları çıkarılabilir, yeri deitirilebilir veya gerekli durumlarda bazı aamaları tekrarlanabilir. ekil 1 de eylem aratırmasının diyalektik döngüsü gösterilmitir (Mills, 2003: 19):

4 428 ekil 1. Eylem Aratırmasının diyalektik döngüsü 4. Eylem Aratırmasında Veri Toplama ve Çözümleme Süreci Eylem aratırması sürecinde veri toplama teknikleri aratırma sorularına, aratırmanın durumuna ve aratırmacının bireysel yeterliklerine göre deikenlik gösterebilir. Yaygın olarak kullanılan bu teknikler; deneyimlere dayalı teknikler, sorgulamaya dayalı teknikler ve incelemeye dayalı teknikler olarak sınıflandırılabilir. Aratırmacının veri toplama sürecine bizzat katılım gösterdii aktif ve pasif katılım, katılımcı gözlem, saha notları, toplantı tutanakları ve gözlemler vb. veri toplama araçları denetimlere dayalı teknikler arasında sayılabilir. Sorgulamaya dayalı teknikler; yapılandırılmı, yapılandırılmamı ve yarı-yapılandırılmı görümeler, standart testler, anketler, tutum ölçekleri, kontrol listeleri, öz deerlendirme formları vb. veri toplama araçlarını içerirken incelemeye dayalı teknikler ise ses ve video kayıtları, günlükler, nternet kayıtları, e-postalar, örenci ürünleri, haritalar, günlükler, planlar, ariv kayıtları vb. veri toplama araçlarını içerir. Eylem aratırmasında veri toplama süreci sistematik olarak ilerler. Hem nitel hem de nicel veri toplama tekniklerinden yararlanılabilir (Yıldırım ve imek, 2005: 295). Bu sayede aratırmacı süreç içerisinde aratırma sorularına yanıt vermede yetersiz kaldıı noktalarda uygun gördüü aratırma tekniini kullanma veya yeni aratırma tekniklerini sürece entegre etme olanaına kavumu olur. Eylem aratırmasında birbirinden farklı zaman ve mekanlarda birbirini destekler nitelikte veriler toplanarak veri çeitlemesine ulaılmaya çalıılır. Aratırma sürecinde toplanan verilerin analizinde de nitel ve nicel analiz yaklaımlarından yararlanılabilir (Hendricks, 2006: 3). Eylem aratırmasından elde edilen verilerin çözümlenmesinde en sık kullanılan yöntemler betimsel çözümleme, içerik çözümlemesi ve tümevarım çözümlemesidir. Eylem aratırmasının geçerlik ve güvenirlii nicel aratırmalardakinden farklılık göstermektedir. Eylem aratırmasının yerel bazda gerçekletirilmesi ve verilerin balama ve kendine özgü olmasından dolayı, nicel aratırmalarda kullanılan iç geçerlilik, dı geçerlilik, güvenirlik ve nesnellik eylem aratırmalarına dorudan uygulanamaz. Ancak bunların yerine eylem aratırmasının geçerliini test etmek için inandırıcılık, transfer edilebilirlik, güvenilmeye layık olma ve onaylanabilirlik ölçütleri kullanılır. (Guba, 1981, aktaran Mills, 2003). 5. Öretmen Yetitirmede ve Mesleki Geliimde Eylem Aratırması Eylem aratırması özellikle öretmenler tarafından sınıfta ya da okulda gerçekletirildii için alanyazında öretmen aratırması olarak da adlandırılmaktadır. Eylem aratırması yapan öretmenler kendi sınıf içi uygulamalarına ve burada karılatıkları sorunlara dorudan odaklanmakta ve yapmı oldukları her türlü deiim ve iyiletirmeden yine kendileri etkilenmektedir. Bu konuda yapılan aratırmalarda, bir eylem aratırmasında yer alan öretmenlerin ya da öretmen adaylarının aratırma öncesine göre kendilerini mesleki açıdan daha bilgili buldukları ve kendilerini sorun çözen, etkili

5 429 öretmen olarak tanımladıkları ve mesleklerine olan tutumlarında da olumlu bir gelime olduu gözlenmitir (Atay, 2003: 52). Bu durumda eylem aratırması, öretmenlerin kendi uygulamaları konusunda aratırma yapma, kendi verilerini toplama, öretimlerini, mesleki bilgi ve deneyimlerini gelitirme konusunda yetkilendirilmesi anlamına gelmektedir. Bu öretmenler kendi yeteneklerini, deneyimlerini ve yaratıcı fikirlerini örencilerinin gereksinimlerine en iyi uyan programları ve stratejileri gelitirmede ie koarlar. Öretmenlerin yetkilendirilmesi, sonuç olarak hem örencilerin baarısını artıracak, hem öretmenlerin bilgi ve deneyim kazanmalarını ve mesleki olarak gelimelerini salayacak, hem de öretmenlerin çalıtıkları okulun ya da eitim bölgesinin geliimine yarar salayacak bir araç olarak görülebilir. Bir eylem aratırması içinde bulunan öretmenler uygulamalarında karılatıkları sorunlarla baa çıkarken kendi güçlü yönlerinin ve zayıf yönlerinin farkında olacak; güçlü yönlerinden ilerideki uygulamalarında daha fazla yararlanmak, zayıf yönlerini de farklı stratejiler uygulayarak gelitirmek yoluna gidecektir. Eylem aratırması doası gerei ibirlikçi bir yaklaım olduu için, aynı okulda birlikte çalıan öretmenlerin birbirlerinin uygulamaları hakkında görü bildirmeleri ve katkı getirmeleri, öretmeye ve örenmeye yönelik farklı görü açılarının da ortaya çıkmasına yol açabilecektir. Eylem aratırmasının mesleki geliim açısından yararlarını Henson (1996) u ekilde açıklamıtır (56): Eylem aratırması öretmenlerin kendi sınıfları hakkında yeni bilgiler edinmesini salar. Öretmenlerde yansıtıcı öretme ve düünmeyi gelitirir. Öretmenlerin eitim ile ilgili bilgi daarcıını artırır. Öretmenleri kendi güçlerinin sorumluluunu almaya yönlendirir. Uygulama ve örenci baarısı arasındaki baı güçlendirir. Öretmenleri yeni düünceler ve yeni eyler örenmeye tevik eder ve öretmenlerin etkili uygulamalar gerçekletirmelerini salar. Eitim-öretim ile ilgili yapılan aratırmalar uzun yıllar sadece akademisyenler tarafından gerçekletirilmi, bu aratırmalarda öretmenler, okul yöneticileri, veliler ve örenciler aratırma nesneleri olarak görülmülerdir. Bu bakı açısında akademisyenler öretmenleri kendi bulgularının edilgen alıcıları olarak görmektedir. Ancak kuramın uygulama ile uyumadıı çou durum söz konusudur. Akademisyenlerin ürettii kuramlar uygulayıcılar, yani öretmenler tarafından ya kullanılan dil, yöntem vb. göstergeler açısından anlaılamamakta ya da sözü edilen kuramların gerçek ortama uymaması nedeniyle öretmenler tarafından uygulanmamaktadır. Oysa eylem aratırmasının, ya da öretmen aratırmasının temelinde yatan en önemli varsayım, öretmenlerin dorudan uygulayıcı olduklarına, bu nedenle kendi uygulamaları hakkında en iyi kendilerinin bilgi sahibi olabileceklerine ve karılaılan sorunlara en iyi çözüm yollarını yine kendilerinin önerebileceine dayanmaktadır. Bu bakı açısı öretmenleri aratırılan bir nesne durumundan, aratıran ve çözüm üreten bir özne duruma getirmektedir. Bu durumda eylem aratırması kuram ile uygulama arasındaki boluu dolduran önemli bir araç olarak görülebilir (Johnson, 2002: 18). Öretmen aratırmalarının zamanla alanda tanınması, akademik aratırmalar ile öretmen aratırmaları arasında bir denge kurulmasına, akademisyenler ile öretmenler arasındaki iletiim engelinin ortadan kalkmasına ve her iki grubun eitimle ilgili aynı dili konumalarına yarar salayabilecektir (Atkin, 1989). Öretmen yetitirme açısından eylem aratırmasının önemi ise; gelecein öretmenleri olan üniversitelerin eitim fakültelerinde örenim gören öretmen adaylarına, hizmet öncesi eitimlerinde bilimsel aratırma planlama ve uygulama konusunda yeterli örenme yaantıları sunulmalıdır. Eylem aratırması öretmen adaylarının yansıtıcı öretmen olarak yetimelerini salayacak fırsat ve olanaklar salayacak ve onların öretme deneyimleri kazanmalarına yardımcı olacaktır. Eylem aratırması becerileri edinmi hizmet öncesi öretmenler örencilerinin, örenme-öretme ortamının ve kendi öretme etkinliklerinin nesnel gözlemcileri olacak, örencilerinin davranıını deerlendirmekten çok betimlemeye çalıacaklardır. Öretmen adaylarına uygulama okullarında salanacak aratırma yapma olanaı ile öretmen adayları, uygulama öretmenleri ve danıman öretim elemanlarının ibirlikli çalıması salanabilir. Ayrıca öretmen adayları uygulama okullarındaki dier personel ile (akademik ya da idari) ve örenci aileleri ile iletiime geçme, farklı kaynaklardan veri toplama ve analiz etme olanaına kavuacaklardır. Bu durum öretmen adaylarının öretimlerini gelitirecek, aynı zamanda uygulama okullarındaki dier öretmenlerin de aratırma yapmaya ilgi ve isteklerinin olumasına neden olabilecek ve her geçen gün daha fazla öretmenin eylem aratırması gerçekletirmesine olanak salayacaktır.

6 430 Öretmen adaylarının alan dersleri, meslek bilgisi dersleri ve bilimsel aratırma yöntemlerine yönelik kuramsal dersleri öretmenlik uygulaması dersleri ve alan deneyimi ile aynı anda gerçekletii için (özellikle yedinci ve sekizinci dönemlerde) öretmen adayları açısından kuram ile uygulama bütünletirilmi, kuram ve uygulama arasında köprü kurulmu olacaktır. Örenciler kuramsal derslerinde kuramları tartıırlar, konuyla ilgili seçilmi metinleri okurlar. Eylem aratırması projelerini uygulamak için modelleri gözden geçirirler (Hubbert ve Power, 1993) ve daha önceki mezunların örnek aratırma raporlarını, portfolyo örneklerini incelerler. Uygulama okullarında öretmen adayları gözlem yaparlar, uygulama öretmenlerinin sınıf içinde gerçekletirdikleri etkinlikler hakkında yansıtmada bulunurlar (Keating, J., Diaz-Greenberg, R., Baldwin, M. ve Thousand, J., 1998: 381), kendi öretim etkinliklerini geçekletirirler, kendi öretimlerine eletirel bakarlar, yansıtmada bulunurlar, karılatıkları sorunlara yönelik uygulama öretmenlerinin yardımıyla ve danıman öretim elemanlarının denetiminde eylemler gelitirir ve uygularlar. Hizmet öncesinde gerçekletirdikleri eylem aratırmaları sayesinde öretmen adayları mevcut uygulamalarını daha iyi uygulamalarla deitirme olanaına kavuacaklardır (Mertler, 2006: 10). Aaıda eitim fakültesi öretmenlik programlarında öretmen adaylarının hizmet öncesinde eylem aratırması yapabilmelerini salayabilecek deiiklikler konusunda açıklamalar, Bilgisayar ve Öretim Teknolojileri Eitimi Bölümlerini öretim programları temel alınarak açıklanmaya çalıılacaktır. Buradaki öneriler eitim fakültelerinin dier bölüm ya da anabilim dallarının öretim programlarına bir takım deiikliklerle uygulanabilir. 6. Bilgisayar ve Öretim Teknolojileri Alanında Eylem Aratırması Yüksek Öretim Kurumu (YÖK) tarafından 1998 yılında gerçekletirilen eitim fakültelerinin yeniden yapılandırılması çerçevesinde açılan Bilgisayar ve Öretim Teknolojileri (BÖTE) Bölümleri nde yine YÖK tarafından belirlenen eitim programı uygulanmaktaydı. Bu program çakılı ders temelinde yapılanmı ve her dönem için hangi derslerin zorunlu olarak okutulacaı belirtilmiti. Üniversiteler zorunlu derslerde ve bu derslerin yarıyıllarında deiiklik yapma durumunda deillerdi. Ancak 1998 yılından itibaren uygulanan programların çaın gerektirdii bilgi ve beceriye sahip öretmenleri yetitiremedii konusunda çeitli bilimsel etkinliklerde ortaya çıkan ortak görü dorultusunda YÖK, 21 Temmuz 2006 tarihinde eitim fakültelerinin ilköretime öretmen yetitiren bölümlerinin programlarında deiiklie gitmitir (YOK, 2008). Yeni programda çakılı ders uygulaması esnetilmi ve bölümlere programların yaklaık %30 u oranında ders deiiklii yapma ve/veya derslerin yarıyılını deitirme olanaı salanmıtır. YÖK tarafından oluturulan yeni programlarında, BÖTE bölümünden mezun olacak öretmen adaylarının bilimsel aratırma planlayabilecek ve yürütebilecek düzeyde yetimelerini salayacak derslerin yer almadıı, tek dönemlik ve iki saatlik kuramsal bir Bilimsel Aratırma Yöntemleri dersinin yedinci döneme yerletirildii görülmektedir. Ancak bu dersin öretmen adaylarına aratırma becerisi kazandırmak için tek baına yeterli olamayacaı açıktır. Bu nedenle BÖTE bölümü programlarında YÖK ün saladıı olanaklar çerçevesinde program deiikliine gidilerek, öretmen adaylarının hizmet öncesinde bilimsel aratırma planlama, ölçme aracı gelitirme, veri toplama, veri çözümleme ve aratırmayı uygulama konusunda yetitirilebilecei bir düzenleme yapılabilir. Bu konuda Anadolu Üniversitesi Eitim Fakültesi BÖTE Bölümünde u ekilde bir düzenleme yapılmıtır:

7 431 Tablo 1. Bilgisayar ve Öretim Teknolojileri Öretmenlii Lisans Programı Kaynak: (Eriim tarihi: ) Öncelikle programda yedinci döneme yerletirilen Bilimsel Aratırma Yöntemleri dersi, genel kültür dersi olan Bilim Tarihi ile yer deitirerek beinci yarıyıla alınmıtır. Böylece öretmen adaylarının eitimlerinin üçüncü yılının hemen baında bilimsel aratırma konusunda kuramsal bilgiler edinmelerinin salanması hedeflenmitir. Programda dördüncü dönemde görülen Ölçme ve Deerlendirme dersi Türk Eitim Sistemi ve Okul Yönetimi dersi ile yer deitirerek altıncı döneme alınmıtır. Yedinci döneme alınan Bilim Tarihi YÖK tarafından fakülte yönetimlerince deitirilebilir bir ders olarak belirtildii için (YOK, 2008), bu dersin yerine Nicel ve Nitel Veri Analizi dersi önerilmitir. Ayrıca seçmeli dersler olarak da örencilere beinci yarıyıldan itibaren statistiksel Analiz, Ölçek Gelitirme ve Web de Ölçme ve Deerlendirme gibi aratırma ya yönelik dersler önerilmitir. Yedinci dönemde yer alan Proje Gelitirme ve Yönetimi 1 dersinde örencilerden yine aynı dönemde yer alan Okul Deneyimi dersi kapsamında gidecekleri uygulama okulundaki sınıflarında karılaacakları sorunlara yönelik bir aratırma projesi gelitirmeleri istenecektir. Bu öretmen adaylarından önceden edindikleri bilgi ve becerileri dorultusunda bir eylem aratırması önerisi hazırlamaları istenecektir. Bu dönem aynı zamanda örencilerin ölçme aracı gelitirme çalımalarını da kapsayacaktır. Programda sekizinci yarıyılda bulunan Proje Gelitirme ve Yönetimi 2 dersi kapsamında öretmen adayları yine aynı uygulama okuluna ve aynı sınıfa yönlendirilecek, hazırladıkları aratırma önerilerini uygulama olanaı salanacaktır. Böylece öretmen adaylarından hizmet öncesi eitimlerinde en az bir kez eylem aratırması gerçekletirmi olarak BÖTE bölümünden mezun olmaları beklenecektir.

8 432 Sonuç olarak aratırma yöntem ve teknikleri konusunda yeterli bilgi ve beceri ile donanık, öretim teknolojileri alt yapısına sahip, nitel ve nicel veriler toplayabilecek ve çözümleyebilecek ekilde yetimi öretim teknologlarının, ileride çalıacakları okullarda aratırmacı öretmen görevini balangıçta rahatlıkla üstlenebilecekleri ve dier öretmenlerle birlikte farklı konularda eylem aratırmaları yürütebilecekleri düünülmektedir. Öretim teknologları bu ekilde zaman içerisinde okullardaki tüm öretmenlerde eylem aratırması planlama ve uygulama bilgi ve becerisi olumasına da baarıyla öncülük edebileceklerdir. Kaynakça Atay, D. Y. (2003). Öretmen eitiminin deien yüzü. Ankara: Nobel Yayın Daıtım. Atkin, J. M. (1989). Can educational research keep pace with education reform? Phi Delta Kapan 71(3), Bloomington: PDK International. Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2003). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods (3rd ed.). Boston: Allyn&Bacon. Carr, W., & Kemmis, S. (1986). Becoming critical: education, knowledge and action research. London & Philadelphia: The Falmer Press. Creswell, J. W. (2005). Educational research: planning, condacting, and evaluating quantitative and qualitative research (2nd ed.). Upper Saddle River, New Jersey, Pearson Education, Inc. Ekiz, D. (2003). Eitimde aratırma yöntem ve metodlarına giri. Nitel, nicel ve eletirel kuram metodolojileri. Ankara: Anı Yayıncılık. Eliot, J (1991). Action research for educational change. Buckingham: Open University Press. Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2003). How to design and evaluate research in education (5th Ed.). New York: Mac Graw Hill, Inc. Gay, L. R., Mills, G. E., & Airasian, P. (2006). Educational Research: competencies for analysis and applications (8th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education, Inc. Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Educational Communication and Technology, 29 (2), Hendricks, C. (2006). Improving schools trough action research: a comprehensive guide for educators. Boston: Pearson Education, Inc. Henson, K. T. (1996). Teachers as researchers. In J. Sikula (Ed.), Handbook of Research on Teacher Education (2nd ed.), New York: MacMillan. Hubbard, R., & Power, B. (1993). The art of classroom inquiry. Portsmouth, NH: Heinemann. Johnson, A. P. (2002). A short guide to action research. Boston: Allyn&Bacon. Johnson, A. P. (2003). What every teacher should know about action research. Boston: Pearson Education, Inc. Keating, J., Diaz-Greenberg, R., Baldwin, M., & Thousand, J. (1998).A collaborative action research model for teacher preparation programs. Journal of Teacher Education. 49(5), 381. Mills, G. E (2003). Action research: a guide for the teacher researcher (2nd ed.), New Jersey: Merrill Prentice Hall, Mertler, C. A. (2006). Action research: teacher as researhers in the classroom. Thousand Oaks: Sage Publication. Sagor, R. (2000). Guiding school improvement with action research. Alexandria, Virginia: ASCD Publications.

9 433 Yıldırım, A, & imek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel aratırma yöntemleri (5. Baskı.). Ankara: Seçkin Yayıncılık. YÖK (2008). Eitim fakültelerinde uygulanacak yeni programlar hakkında. 12 Nisan 2008 tarihinde adresine eriildi.