Çekimi başlatma ve monitorizasyon Dr. Hikmet YILMAZ
Sunum planı Hastanın değerlendirilmesi, anamnez alınması, uyku dosyası oluşturulması PSG planlanmış olan olguya bilgilendirme formu ile birlikte randevu verilmesi PSG tetkiki için olgunun birime kabul edilmesi Aydınlatılmış onam ve tetkik öncesi formların doldurulması Gece yapılacak işlemler ile ilgili bilgi verilerek planlanan prosedüre uygun bir şekilde PSG için olguya elektrotların bağlanması Presedüre uygun çekim programının seçilmesi ve monitorizasyonun başlatılması
Hastayı Bilgilendirme Detaylı hazırlanmış bir bilgilendirme formu ile hasta yapılacak işlem yada işlemler konusunda bilgilendirilmelidir. Bu formunun amacı; gece boyunca tetkik için yatacak olan hasta nın, monitorizasyona hazırlıklı gelmesini sağlamak ve gece boyunca olabilecekler konusunda bilgi vererek başarılı bir çekim ortamı sağlamaktır. Hasta bilgilendirme formunda hasta nın, Gece yatışı için uyku laboratuarına geleceği saat Beraberinde neler getireceği Nasıl bir hazırlık yaparak gelmesi gerektiği gibi bilgiler yer almalıdır.
Hastanın bilgilendirilmesi Yazılı bilgilendirme formu dışında hastaya yapması gereken genel işlemler açık ve net bir dil ile anlatılmalıdır. Banyo yaparak, saçları temiz, jölesiz vs gelmesi Erkek olgularda elektrotlarda artefakt yaratmaması için bıyık ve sakal traşı olması gerekebileceği Kadın olguların olguların makyajsız, oje-rimel vs. makyaj malzemesi kullanmaksızın gelmesi Uyku yapısını etkileyebilecek ilaç (örn. Hipnotik sedatif ilaçlar) kullanıyorsa tetkik gününüden en az 5-10 gün önce bu ilaçları bırakması Çalışmanın yapılacağı gün kafeinli içecekler ve alkol almaması Mümkünse gündüz uyumaması istenir
Değerli Hastamız; Uyku laboratuvarındaki randevunuza gelmeden önce testin daha sağlıklı yapılabilmesi için aşağıdakilere lütfen dikkat ediniz: Adı-Soyadı Test Tarihi Test Saati Testin yapılacağı gün çay,kahve,kolalı veya alkollü içecekler içmeyiniz. Testin yapılacağı gün,aşırı yorucu işlerden kaçınınız ve gündüz saatlerinde uyumayınız. Yanınızda pijama,terlik gibi özel eşyalar getiriniz. Test boyunca kalacağınız odalar,sağlıklı bir uyku için gerekli kriterler,ses izolasyonu sağlanmış,klimalıdır. Hekimin gerekli gördüğü durumlarda refakatçi kabul edilecektir. Kayıtların kaliteli olması için testin yapılacağı gün banyo yapmış olmanız,erkeklerin sakal traşı olması ve kadınların oje sürmemiş olması gerekmektedir.saçlar için jöle veya sprey benzeri maddeler kullanılmamalıdır. Test öncesinde akşam yemeğinde uyku durumunuzu olumsuz etkileyebilecek ağır gıdalar tüketmeyiniz. Bazı ilaçlar uyku düzenini etkileyebileceğinden kullandığınız ilaçları doktorunuza danışınız. Test Yeri Epilepsi ve Uyku Bozuklukları Birimi B-Blok Kat: 3 Telefon 2325889 / 291 2349070 / 291 Test Adı Lütfen; Randevu tarihinden bir gün önce belirtilen telefon numarasını arayarak randevunuzu teyid ediniz. Randevuya gelemediğiniz taktirde 1 hafta önceden haber veriniz. Testle ilgili her türlü bilgi için çekinmeden arayabilirsiniz. Test sonrasında sonucun verileceği tarihi öğreniniz. Sevk kağıdı bulunmayan hastalar çekime alınmayacaklardır.(sevk; Epilepsi ve Uyku Bozuklukları Ünitesine alınacaktır) Gelirken 1 adet boş DVD getirilecek.
Olgu monitorizasyon işlemi için birime geldiğinde Nazik bir şekilde karşılanır Kalacağı oda gösterilir, yapılacak işlemler önceden anlatılır. Hastaya en rahat ettiği gece kıyafetlerini giymesi önerilir. Aydınlatılmış onam formu, Uyku öncesi tetkik formu, epworth uykululuk skalası ve planlanan diğer formlar olguya doldurtulur.
CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NÖROLOJİ ANABİLİM DALI EPİLEPSİ VE UYKU BOZUKLUKLARI BİRİMİ UYKU ÖNCESİ SORU FORMU ADI-SOYADI:. TARİH:. 1.Dün gece saat kaçta yattınız? 2.Her zamanki ile karşılaştırdığınızda dün geceki yatma saatiniz nasıldı? A)Daha erken B)Her zamanki gibi C)Daha geç 3.Bu sabah kaçta uyandınız?. 4.Her zamanki ile karşılaştırıldığında bu sabah nasıl uyandınız? A)Daha erken B)Her zamanki gibi C)Daha geç 5.Dün gece ortalama kaç saat uyudunuz? 6.Gününüz fiziksel olarak yorucu geçti mi? A)Hiç B)Biraz C)Orta derecede D)Çok 7.Bugün kendinizi gergin ve sinirli hisstetiniz mi? A)Hiç B)Biraz C)Orta derecede D)Çok 8.Bugün kendinizi uykulu veya yorgun hissettiniz mi? A)Hiç B)Biraz C)Orta derecede D)Çok 9.Bugün kısa süreli de olsa uyuklamanız oldu mu? A)Evet B)Hayır 10.Bu akşam alkollü içki içtiniz mi? A)Evet B)Hayır 11.Bu akşam kola, kahve, çay içtiniz mi? A)Evet B)Hayır 12.Şu anda kendinizi uykulu hissediyor musunuz? A)Evet B)Hayır TEKNİSYENİN ADI-SOYADI:.
CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NÖROLOJİ ANABİLİM DALI EPİLEPSİ VE UYKU BOZUKLUKLARI BİRİMİ EPWORTH UYKULULUK TESTİ ADI-SOYADI.. ÇEKİM TARİHİ:.. 0-Hiçbir zaman uyuklamadım 1-Bazen uyuklarım veya uyurum 2-Genellikle uyuklarım veya uyurum 3-Sıklıkla uyuklarım veya uyurum Aşağıdaki durumlarda son aylarda uyuklama veya uyuma ihtimalinize yukarıda en uygun rakamı işaretleyiniz. *Otururken veya okurken 0 1 2 3 *Oturmuş TV izlerken 0 1 2 3 *Topluluk içinde aktif olmadan otururken (sinema) 0 1 2 3 *Araba yolcu olarak 1 saat aralıksız seyahat ederken 0 1 2 3 *Öğleden sonra şartlar uygun olup da uzandığımda 0 1 2 3 *Otururken ve birisi ile konuşurken 0 1 2 3 *Alkolsüz yemek sonrası sakin otururken 0 1 2 3 *Araba kullanırken trafik tıkandığında 0 1 2 3 TOPLAM:.../24 TEKNİSYENİN ADI-SOYADI:..
Olgunun birime kabul edilmesi İstem kağıdı incelenerek hangi prosedür ile değerlendirileceği (uykuda solunum bozukluğu, uykuda hareket bozukluğu, parasomni, parasomni-epilepsi ayırıcı tanısı vs) anlaşılır. Tetkik kağıdında yeterli bilgi yoksa birim sorumlusu ile temasa geçilerek hangi prosedüre uygun bağlantı yapılacağı netleştirilir. Hastanın cinsiyet, yaş, boy, kilo, boyun çevresi, vs. dahil tüm monitorizasyon ve raporlamada gerekli olabilecek tüm demografik bilgileri kayıt altına alınır.
Minimum PSG montajı aşağıdaki parametreleri içermeli 2 EEG (C3-A2, C4-A1) 1 Çene EMG 2 EOG Horlama sinyali Vücut pozisyon sensörü Video kaydı ve monitoriasyonu Oksijen satürasyon kaydı EKG 2 tibialis (bacak) EMG Solunum eforlarının kaydı Oro-nasal hava akımı (Termistor kabul edilmez)
Özgün durumlarda aşağıdaki diğer parametrelerin de kaydı gerekli olabilir Özafagus basınç kaydı PTT Videometri : Senkron video ve sinyal kaydı Artırılmış sayıda EMG Artırılmış sayıda EOG (vertikal göz hareketleri) Artırılmış sayıda EEG Oksimetreden pletismografik sinyal Transcutaneous O2, CO2 Çok kanallı EKG Uzun süreli aralıklı kan basıncı kaydı Non-invaziv devamlı kan basıncı kaydı NPT (Nocturnal penile tumescence) Vücut ısısı kaydı 24 saat ph-metre
PSG protokolleri 1. Uyku Apne Protokolü: Temel protokol + airflow + karın göğüs pletismografi + oksimetre + trakeal mikrofon + vücut pozisyonu 2. Periyodik Bacak Hareketleri Protokolü: Temel protokol + her iki bacak EMG (Ant. Tibialis) 3. UARS Protokolü: Uyku apne protokolü + özefagus balonu 4. Parasomni Protokolü: Temel protokol + airflow + karın göğüs pletismografi + oksimetre + trakeal mikrofon + vücut pozisyonu + her iki bacak EMG (Ant. Tibialis) + minimum 18 kanal EEG
PSG Uyku sırasında, nörofizyolojik, kardiyorespiratuar, diğer fizyolojik ve fiziksel parametreleri belli bir periyod süresince (genellikle gece boyunca) eş zamanlı ve devamlı olarak kaydedilmesi şeklinde tanımlanır. Uykunun evrelendirilmesi Uykuya dalma zamanı NREM REM uykusu ayırımı Arousalların saptanması Uykuda hareket bozukluklarının belirlenmesi Uykuda anormal hareket ve davranışların belirlenmesi Uyku kalite ve kantitesinin belirlenmesi
Hastanın polisomnografik izlemi Nörofizyolojik izlem EEG EOG EMG Solunumsal izlem Kardiyovasküler izlem Diğer parametrelerin izlemi
Elektrotların yerleştirilmesi Elektrotlar yerleştirilirken hastayı bilgilendirmek, hangi elektrotun ne işe yaradığını, elektrotların hastaya elektrik akımı vermediğini sadece elektrotların takıldıkları bölgelerde gerçekleşen aktiviteleri bilgisayar ortamına aktarabilmek için yerleştirildiğini ve basit bir işlem olduğunu, korkması gereken bir durum olmadığını ikna edici bir dille anlatarak hasta nın şüphelerini giderip güven içinde uyumasını sağlayabiliriz.
Elektrot şekilleri Elektrotlar genellikle kurşun bir telden oluşan iletkenle kayıt cihazına bağlanmıştır. 1. Metal disk ve kap elektrotlar 2. Klips elektrotlar 3. İğne elektrotlar 4. Nazofaringeal elektrotlar 5. Sfenoid elektrotlar 6. Elektrokortikografik elektrotlar 7. Subdural ve epidural elektrotlar 8. Derin elektrotlar
Metal disk ve kap elektrotlar 4-10 mm çapında Her elektroda yalıtılmış bir kurşun tel bağlı Her telin yalıtımında farklı bir renk kullanılarak tanınmaları kolaylaştırılmış
Elektrotların elektriksel özellikleri Altın, gümüş klorür, kalay veya platin ile kaplanmış elektrotlar iyi kayıt için uygun materyallerdir. Empedans elektrotların yerleştirilmesinden sonra ölçülür. İyi bir kayıt için elektrot empedanslarının 100-5000 Ω arasında olması gerekir. Empedanslar empadans metre ile veya yeni cihazlarda tek bir tuşa basılarak tüm elektrotların empedanslarının renksel değişiminin görülmesi ile değerlendirilebilir. Çok düşük ve yüksek empedans değerleri arzu edilmez. Düşük empedanslar elektrotlar arasında kısa devre gelişmesine, büyük empedanslar ise interferans veya artefakt gelişmesine neden olurlar.
Elektrotların yerleştirilmesi Metal disk ve kap elektrotlar ile klips elektrotla dışındaki elektrotlar doktor tarafından yerleştirilmelidir. Saçlı deri elektrotları kesin lokalizasyonlar belirlenip saçlı deri alkol veya abrezif elektrolit jel ile (Omniprep gibi) ovularak hazırlandıktan sonra yerleştirilir. Elektrotları saçlı deriye yapıştırmak için birkaç yöntem kullanılabilir. Kollodion tekniği görece daha az artefakt ile çok sabit kayıtlar verme üstünlüğüne sahiptir. Elektrotlar kollodionun asetonla çözülmesi ile saçlı deriden ayrılır. Kollodion yöntem kullanılıyorsa iyi havalandırma sağlanmalıdır.
Elektrotların yerleştirilmesi Yüzeyel elektrot yerleştirilmesinde diğer bir yöntem pasta kullanılmasıdır. Bu elektrodu yerinde tutar ve iyi bir elektriksel temas sağlar. Elektrodun yerinde sağlam durması ve pastanın kurumaması için elektrot üzerine gazlı bez veya pamuk yerleştirilmelidir. Bu yöntem hızlıdır ancak mekanik ve elektriksel temas kollodion yöntemindeki kadar etkin değildir. Parafin uygulaması, negatif basınç uygulaması, kafa şeritleri, kayışlar yada kepler de kullanılmaktadır ama bunlar tanımladığımız yöntemler kadar etkin değiller.
Elektrotların kurşun kablolarının ucundaki bağlantılar, küçük bir giriş kablosu yada kutudaki yuvalara yerleştirilir.
Standart bir kayıt için en az 23 yuva ve toprak elektrotlar gereklidir. Ek yuvalar gerektiğinde ek elektrotlar yerleştirmek için kullanılırlar. Giriş noktalarından (yuvalardan) çıkan teller, bir kablo içinde EEG cihazına ulaşır, sinyal seçme düğmelerinde son bulur. Cihazların çoğunda elektrot bağlantılarını değiştirmeden elektrot empedansının ölçülmesini sağlayacak bağlantı noktaları bulunur.
Artefakt olmaması için kurşun kablo giriş tablosuna en fazla 1 metre olmalı. Giriş tablosu ile EEG cihazı arasındaki kablo elektriksel olarak yalıtılmış olduğu için daha uzun olabilir. Video-monitorizasyon yapılan ünitelerde kablolar yalıtımdaki bir açıklıktan EEG cihazına kadar uzatılır. Giriş kablosu ve bağlantılarının, her elektrottan 20 µa den fazla akımların hastadan toprağa geçmesini önleyecek şekilde topraklamanın yapılması gerekir.
EEG cihazlarında her kanal için ayrı birer sinyal seçici düğmeler vardır. Yeni cihazlarda ana seçici düğme vardır. Bu tek düğme ile tüm kanalların bir anda kalibrasyonu yapılabilir
Ancak kayıt elektrotlarının empedansları eşit değilse yada toprak bağlantısı yetersiz ise amplifikatörler efektif çalışmazlar. Duyarlılık giriş voltajının, kendi yarattığı defleksiyona oranıdır ve µv/mm olarak ölçülür. Erişkin olguların çekimlerinde yaygın olarak kullanılan duyarlılık değeri 7 µv/mm dir.
Filtreler EEG den gelen görece yüksek veya düşük frekanslardaki dalgaları dışlamak için kullanılır. Böylece orta frekans aralığında (1-30 Hz) bulunan dalgaların bozulmadan kaydedilebilmesi mümkün olur.
EEG cihazlarının genellikle 3 çeşit filtresi vardır 1. Alçak frekans filtreleri (Yavaş dalgaların amplitüdlerini azaltırlar). Bunlara yüksek frekanslı dalgaların zayıflamadan amplifikatörden yazıcıya geçmesine izin verdikleri için yüksek geçişli filtreler (High pass filter) de denir. 2. Yüksek frekans filtreleri = Low pass filter (Hızlı dalgaların amplitüdlerini azaltırlar) 3. 60 Hz filtreleri Avrupa da 50 Hz - (Elektrik artefaktına neden olan 60 Hz lik dalgaların amplitüdlerini selektif olarak azaltırlar). Bunlara Yüksek veya alçak frekans dalga formlarının zayıflamadan geçmelerine izin verdiği için dar frekans bandı yada çentik (notch) filtre de denir.
Zaman sabiti (Time constant) Alçak frekans filtrelerinin kare dalgalar üzerindeki etkisini tanımlar. Kalibrasyon sinyalinin başladığı nokta ile yatay çizginin kalibrasyon sinyalinin düşen fazıyla kestiği noktaya kadar geçen süreyi temsil eder. Zaman sabitinin yüksek olması alçak frekanstaki dalgaların bozulmadan amplifiye edildiklerini göterir. EEG çekimlerinde en sık kullanılan zaman sabiti ayarı yaklaşık 0.03 saniye ile 1 saniye aralığında yer alır. Zaman sabiti ve alçak filtre frekans değerleri birbirine çevrilebilir.
35 Hz üstündeki dalgaların EEG için klinik önemi olmamasına karşın, bu değerdeki bir yüksek frekans filtre ayarı yapılmış olması traseyi bozabilir (özellikle diken veya keskin dalgaların görünümlerini etkileyebilir, kas artefaktlarının süzülmesi seçeneğini sınırlandırabilir). Bu nedenle frekans filtreleri daha geniş bandları içerecek şekilde yapılmalı. 60 Hz lik filtrelerin elektrik artefaktlarını yada elektrotların cilde teması ile ilgili eksiklikleri ortaya koymada duyarlı olmaları çok önemli ama bu filtreler rutin olarak kullanılırsa bu frekanslara ulaşabilen bazı EEG patolojilerinin (özellikle diken deşarjların) tanınmayacak kadar bozulmalarına neden olabilirler.
Temel protokol için EEG de C3 A1, C4 A2, O1 O2 veya C3 A2, C4 A1, O1 A2, O2 A1 bağlantıları yeterli
Parasomni protokolü için ise bu bağlantı yetmez, Uluslar arası 10-20 sistemine göre en az 18 kanallı EEG kullanmak gerekir Uluslar arası 10-20 sistemi ile elektrotları yerleştirmek, tüm saçlı derinin aynı şekilde kaplanmasını sağlar. Bu sistem baş üzerindeki kemik işaret noktaları arasındaki uzaklıkları kullanır, başı boydan boya kateden ve toplam uzunluklarının %10 veya %20 si kadar olan aralıklarla bölünen bir çizgi sistemi yaratır. Elektrotlar kesişme noktalarına yerleştirilir. 10-20 sistemi simetrik ve aynen yinelenebilen bir elektrot yerleşimi olanağı sağlar. Esnek ve ek elektrot yerleştirme olanağı veren bir sistemdir.
Orta hat noktaları Fp ve O sadece ara ölçümlerde kullanılır ancak elektrot yerleştirilmez. Bu nedenle satır altı bir harf yada rakamı yoktur. Nasion ve İnion arasını hesapla %10 %20 Fz %20Cz %20Pz %10 Oz Fp %20 Fz %10 Nasion Fz Cz Pz Oz %10 İnion
İki pre-auriküler nokta arası uzaklık Cz den geçecek şekilde ölçülür. Pre-auiriküler mesafe arasını hesapla Orta hattan %20 C3,C4 Orta hattan %40 T3,T4 %40 T4 %20 C4 %40 T3 %20 C3 T4 C4 Nasion Fz Cz Pz Oz İnion C3 T3
Başın çevresi oksipital nokta, T3 ve T4, ve Fp den geçecek şekilde ölçülür. Fp1 için Fp nin %5 sol tarafı işaretlenir. F7, T3, T5, O1, O2, T6, T4, F8 ve Fp2 ye ait longütidinal ölçümler çevrenin total ölçümünün %10 u kadar uzaklıklar ile saptanır.
Fp1 ve Fp2 den C3 ve C4 ü geçerek O1 ve O2 ye varan longitüdinal uzaklıklar her ii tarafta ölçülür. Bu uzaklıkların orta noktaları C3 ve 4 ün longitüdinal koordinatlarını belirler. Fp1-C3/Fp2-C4 arasındaki orta noktalar, F3 ve F4 ün longitüdinal koordinatlarını belirler. C3-O1/C4-O2 arasındaki orta noktalar P3 ve P4 ün longitüdinal koordinatlarını belirler.
F8 F4 Fz F3 F7 T6 P4 Pz P3 T5 Oz F7 den F8 e uzanan ve Fz den geçen çizgi üzerinde F7-Fz arası mesafenin ortasında F3 ün, Fz-F8 arası mesafenin ortasında F4 ün transvers koordinatları belirlenir. T5 den T6 ya uzanan ve Pz den geçen çizgi üzerinde T5-Pz arası mesafenin ortasında P3 ün, Pz-T6 arası mesafenin ortasında P4 ün transvers koordinatları belirlenir.
Ölçümler yapıldıktan sonra, gereken noktalar işaretlenir. Saçlar aralanır (mecbur kalmadıkça saç kesilmesi önerilmez). Cilt üzerindeki yağ, nekrotik debris oldukça yalıtkan maddelerdir. Uzaklaştırılması ve cildin hafifçe abraze edilmesi işi için özel hazırlanmış jeller bulunmakla birlikte bir parça temiz gazlı bez, alkol, aseton veya serum fizyolojik bu iş için çoğunlukla yeterlidir. (Diğer elektrodların bağlandığı bölgelere uygulanır)
EOG Göz hareketleri orbita üzerinden yüksek voltaj potansiyelleri şeklinde kaydedilir. Elektrotlardan biri sol gözün dış kantüsünün 1 cm lateral ve hafifçe üst kısmına,diğeri sağ gözün dış kantüsünün 1 cm lateral ve hafifçe alt kısmına yerleştirilir. EOG sinyallerinin amplüdleri EEG sinyallerinden daha yüksektir. Gözler kafatasının dışında Kornea (gözün ön kısmı) pozitif potansiyele sahiptir. Retina (gözün arkası) negatif potansiyel taşır.
EOG Sol Göz A2 Sağ Göz A1 Veya Sol Göz A2 Sağ Göz A2
EMG Çene EMG: M. Mentalis / M. Masseter Bacak EMG: M. Tibialis Anterior Kol EMG: M. Deltoideus Çene kaslarına 1-2 cm arayla yerleştirilen iki elektrodun bipolar uygulanması ile yapılan submental kasın EMG aktivitesi tek kanalla kaydedilir. Ayrıca diş gıcırtma (bruksizm) ve çiğneme tanılarını koymak amacıyla massater kasa da elektrot yerleştirilebilir.
EMG Elektrodlar mental, submental ya da masseter yerleşimli olabilir. Uykunun skorlanmasında önemli Kas tonusu uyanıklıkta en fazla, uykunun derinliğine bağlı olarak NREM uykusunda gittikçe azalır. REM döneminde kas tonusu kaybolur.
EMG-Kol ve bacak hareketleri Anterior tibial kas yada deltoid kas üzerine yapıştırılan yüzeyel elektrotlarla kol ve bacak hareketlerinin aktiviteleri kaydedilir.
Yeni önerilen EEG derivasyonları (AASM 2007) Alternatif derivasyonlar F4-M1 C4-M1 O2-M1 Fz-Cz Cz-Oz C4-M1 Yedek bağlantılar F3-M2 C3-M2 O1-M2 FPz-C3 C3-O1 C4-M2
EOG derivasyonları (AASM 2007) Alternatif derivasyonlar E1-M2 E1= LOC un 1 cm altına E2-M2 E1-FPz E1= Sol göz dış kantusunun 1 cm altında ve 1cm yanında E2= ROC un 1 cm üstüne E2-FPz E2= Sağ göz dış kantusunun 1 cm altında ve 1cm yanında
Çene EMG si (AASM 2007) EMG kaydı için 3 elektrod yerleştirilmelidir. Birincisi orta hatta mandibula alt kenarının 1 cm üstüne İkincisi mandibula alt kenarının 2 cm altına ve orta hattın 2 cm sağına Üçüncüsünü mandibula alt kenarının 2 cm altına ve arta hattın 2 cm soluna
EKG Elektrotlardan biri sol 5-6 veya 6-7. interkostal (meme altı) alana, diğerleri sağ ve sol midklaviküler hatta, klaviküla üzerine yerleştirilir.
Solunum izlemi
Termistörler Birbirinden farklı iki metal telden oluşur. Solunum sırasında alınan ve verilen havanın ısısındaki değişiklik bu iki telin birleştiği noktada direnç farklılığına ve sonuçta potansiyel farkına neden olmaktadır.
Termocouple (Oro-nazal akım ölçer) Odadaki havanın ısı değişikliklerine hassas Ekspirasyon havasının sıcaklığı, oda sıcaklığından farklı voltaj değişikliği Güç kaynağına gerek yok.
Nazal kanül Standart oksijen kanülünün distalindeki atmosfer basıncını referans alarak yerleştirildiği burun delikleri içindeki basınç değişikliklerini algılar. Basınç değişiklikleri burun içindeki hava akımını temsil eder.
Torakoabdominal hareketler
Göğüs karın eforu Aslında solunum eforunu değil göğüs kafesi ve karın boşluğunun daralıp genişlemesini ölçerler. Elastik kemer içindeki dielektrik kristal, genişleme ya da basınca maruz kaldığında oluşan milivolt seviyesindeki potansiyel değişikliğine neden olur. Göğüs: Koltuk altının hemen altına Karın: Göbek hizasından çevreleyecek şekilde sarılır.
Solunumsal izlem Oksijenasyon Pulse oksimetreler aracılığı ile SaO2 devamlı olarak ölçülebilir. Prob kulak memesi ya da parmak ucuna takılır. Hipoventilasyonlu hastalarda intraarteriyal kateter aracılığı ile kan gazı takibi faydalı olabilir. CO2 ölçümü Endotrakeal tüp Transkütanöz yolla kapnograf
Solunumsal izlem Özafagus basıncı takibi Solunum çabasının değerlendirilmesinde altın standart Ayrıca Üst Solunum Yolu Rezistans Sendromu nun tanısında çok önemli. Diafragma ve interkostal kas aktiviteleri Solunum sesi-horlama Larenks düzeyinde deriye yerleştirilen mikrofon ile
Diğer Vücut pozisyonu Hastanın göğsüne takılan pozisyon monitörü ile kayıt alınmaktadır. Vücut ısısı Uyku boyunca vücut ısısı kaydı yapılabilir. Ösefagial ph izlenmesi Asidik gastrik içeriğin reflüsünü saptamada kullanılır. Penil tümesans Penil tabanın ve glansının çevresine yerleştirilen halka elektrotlar aracılığı ile saptanır. Eğer titrasyon yapılacaksa ayrıca maske ve CPAP/BPAP bağlantıları yapılır.
Kalibrasyon ve kayıt Hastaya tüm elektrot ve sensörler bağlandıktan sonra kanal ve sensör ayarları yapılır. Kanallar hastadan geliyormuş gibi stimule edilerek, standart bir sinyal gönderilir. Bu standart sinyalin amplifikatör tarafından doğru bir şekilde işlenip işlenmediği denetlenir. Böylece tüm PSG kanallarının uygun çalıştığından emin olunur. Oronazal basınç, pozisyon, solunum eforu; inductive pletismografi, ösefageal basınç, ösefageal ph, pnömotokraf gibi DC kanalların kendilerine özgü kalibrasyon yöntemleri vardır. Her bir kanal referans basınç, hacim, pozisyon gibi kesin amplitüd, frekans ve dalga formu bilinen bir veri kaynağı ile kalibre edilmelidir
Tetkikin yapılacağı programın açılması Bağlantılar tamamlandığında hasta yatırılır. Çekimin yapılacağı bilgisayarda hangi program kullanılacaksa o software açılır (Örn. RemLogic). Bu software in yönlendirdiği şekilde hasta bilgileri ve çekim modu seçilir. Kayıt başlatılır. Önce biyokalibrasyon yapılarak artefaktların tanınması amaçlanır.
Biyokalibrasyon Bütün elektrot ve sensörlerin doğru çalışıp çalışmadığına bakılır. Hastaya aşağıdakileri yapması istenir: Gözlerinizi açın ve karşıya bakın (30 saniye) Gözlerinizi kapatın (30 saniye) Sola, sağa, yukarı ve aşağı bakın Beş defa gözlerinizi kırpın Dişlerinizi gıcırdatın Burnunuzdan nefes alıp verin Ağzınızdan nefes alıp verin Nefesinizi tutun (30 sn) Orta şiddette horlayın Çok şiddetli horlayın Önce sağ sonra sol ayağınızı yukarıya doğru kaldırın Sağ yana, sol yana dönün, yüz üstü ve sırt üstü yatın
Biokalibrasyon ekranı
Hastayı yatırma Bio kalibrasyon dan sonra odaya girilerek kibar bir şekilde hastaya bir ihtiyacının olup olmadığı, odanın sıcaklığı, rahatsız edici herhangi bir durum olup olmadığı sorulur. Varsa bu sorunlar giderilir. Hasta nın istediği pozisyonda yatabileceği, uyuyamayacağını düşünerek endişe etmemesi söylenerek hastanın kendini rahat hissetmesi sağlanır. Gece bir ihtiyacı olduğu durumda teknisyenlerden yardım alabileceği söylenir. Odanın ışığının kapatılacağı hastaya bildirilir, odanın kapısı kapatılıp ışığı kapanınca çekime başlanır.
Çekim ve monitorizasyon Kayıt başladıktan sonra akan traseye bakılarak elektrotlarda artefakt olup olmadığı kontrol edilir. Artefakt durumunda ilgili elektrot düzeltilir. Gece boyunca gözlenen her türlü olay (event) teknisyen gözlem formuna saat ve dakika detayları belirtilerek yazılır.
CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NÖROLOJİ ANABİLİM DALI EPİLEPSİ VE UYKU BOZUKLUKLARI BİRİMİ TEKNİSYEN GÖZLEM FORMU HASTANIN ADI-SOYADI:.. ÇEKİM TARİHİ: 1.Hastanın geliş saati: 2.Elektrotları bağlamaya başlama saati:. 3.Çekime başlama saati: 4.Çekim süresince hasta ile ilgili ortaya çıkan sorunlar: 5.Çekim süresince cihaz, elektrotlar ve hastane ile ilgili çıkan sorunlar: 6.Çekim süresince hastada gözlenen olaylar: Uykuya dalamama, sık uyanma, sık tuvalete kalkma, Horlama (hafif, orta, ağır) Apne PMLS Diş gıcırdatma Parasomni Gereken minimum-maksimum ve ortalama basınç Diğerleri 7.Çekimi sonlandırma saati:. TEKNİSYENİN ADI-SOYADI:
Çekim ve monitorizasyon Gece boyunca olgunun uykuda anormal bir hareket yada davranışı olursa; izleyen teknisyen hemen odaya girmeli. Daha sonra detaylı bir şekilde not düşmek üzere hastayı gözlemlemeli, bu gözlem sırasında tehlike yoksa hastaya fiziki müdahale etmemeli. Hastanın olay sırasında bilinçli olup olmadığını (cisim- obje-renk gibi genel olarak bilinen basit sorular sorarak, basit emirler verip yapmasını isteyerek vs.) anlamaya çalışmalıkendisine ve sisteme zarar vermesine engel olunmalı Olgu atak (örn. astım atağı) yada epileptik bir nöbet geçiriyorsa o günün sorumlu-icapçı hekimi acilen bilgilendirilmeli
Ülkemiz uyku tıbbı için başarılı bir kongre olması dileği ile..