DOĞRUSAL PROGRAMLAMA İLE PORTFÖY OPTİMİZASYONU VE İMKB VERİLERİNE UYGULANMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA



Benzer belgeler
ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

T y t / T. t tj j. y a x 0

Yatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects

OPTİMAL HİSSE SENETLERİNİN BELİRLENMESİNDE BULANIK DOĞRUSAL OLMAYAN PORTFÖY MODELİ

İSTATİSTİK 2. Tahmin Teorisi 07/03/2012 AYŞE S. ÇAĞLI.

İKİ ÖLÇÜTLÜ PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ: MAKSİMUM TAMAMLANMA ZAMANI VE MAKSİMUM ERKEN BİTİRME

İstatistik ve Olasılık

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 4. Hafta. Dr. Mevlüt CAMGÖZ

ˆp x p p(1 p)/n. Ancak anakütle oranı p bilinmediğinden bu ilişki doğrudan kullanılamaz.

ÖRNEKLEME TEORİSİ VE TAHMİN TEORİSİ

Tahmin Edici Elde Etme Yöntemleri

İstatistik ve Olasılık

2016 YILI I.DÖNEM AKTÜERLİK SINAVLARI RİSK ANALİZİ VE AKTÜERYAL MODELLEME. aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir? n exp 1.

ISF404 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

PORTFÖY OPTİMİZASYONUNDA ORTALAMA MUTLAK SAPMA MODELİ VE MARKOWITZ MODELİNİN KULLANIMI VE İMKB VERİLERİNE UYGULANMASI

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ

ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ

Değişkenler: Bir problemin modeli kurulduktan sonra değeri hesaplanacak olan bilinmeyen simgelerdir.

4/16/2013. Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyansı için Tahmin

Ki- kare Bağımsızlık Testi

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER

SHARPE TEK indeks MODELi ile PORTFÖY SEciMi

İSTATİSTİKSEL TAHMİN. Prof. Dr. Levent ŞENYAY VIII - 1 İSTATİSTİK II

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA

KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi

YENĐ BĐR ADAPTĐF FĐLTRELEME YÖNTEMĐ: HĐBRĐD GS-NLMS ALGORĐTMASI

TĐCARĐ MATEMATĐK Bileşik Faiz

Bileşik faiz hesaplamalarında kullanılan semboller basit faizdeki ile aynıdır. Temel formüller ise şöyledir:

Doç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

TAHMİNLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ Sapmasızlık 3.2. Tutarlılık 3.3. Etkinlik minimum varyans 3.4. Aralık tahmini (güven aralığı)

LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ-2

ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ

MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ

BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahminleme ve Hipotez Testlerine Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH

Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü. Doç. Dr. Nil ARAS ENM411 Tesis Planlaması Güz Dönemi

MONTE CARLO BENZETİMİ

SIRA-BAĞIMLI HAZIRLIK ZAMANLI İKİ ÖLÇÜTLÜ ÇİZELGELEME PROBLEMİ: TOPLAM TAMAMLANMA ZAMANI VE MAKSİMUM ERKEN BİTİRME. Tamer EREN a,*, Ertan GÜNER b ÖZET

Bağımsızlık özelliğinden hareketle Ortak olasılık fonksiyonu (sürekli ise

ISF404 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ

İleri Diferansiyel Denklemler

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

İSTATİSTİK DERS NOTLARI

MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI

TOPLAM KOLESTEROL, LDL, HDL VE TRİGLİSERİT SEVİYELERİNİN YAŞA GÖRE DEĞİŞİMİNİN DEĞİŞİK REGRESYON MODELLERİYLE İNCELENMESİ

7. Ders. Bazı Kesikli Olasılık Dağılımları

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

BAġKENT ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ ÇOK GEZGĠNLĠ EN KÜÇÜK GECĠKME PROBLEMĠ ĠÇĠN YENĠ KARAR MODELLERĠ GÖZDE ÖNDER

DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkanı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 5. Hafta

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY

4/4/2013. Ders 8: Verilerin Düzenlenmesi ve Analizi. Betimsel İstatistik Merkezsel Eğilim Ölçüleri Dağılım Ölçüleri Grafiksel Gösterimler

Enflasyon nedir? Eşdeğer hesaplamalarında enflasyon etkisini nasıl hesaba katarız? Mühendislik Ekonomisi. (Chapter 11) Enflasyon Nedir?

Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi

TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi

Hipotez Testleri. Parametrik Testler

HİPOTEZ TESTLERİ. İstatistikte hipotez testleri, karar teorisi olarak adlandırılır. Ortaya atılan doğru veya yanlış iddialara hipotez denir.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LISANS TEZİ MARKOV ZİNCİRLERİNDE BOOTSTRAP. Serhat DUMAN İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ANKARA 2006

NİÇİN ÖRNEKLEME YAPILIR?

Veri nedir? p Veri nedir? p Veri kalitesi p Veri önişleme. n Geometrik bir bakış açısı. n Olasılıksal bir bakış açısı

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE

Normal Dağılımlı Bir Yığın a İlişkin İstatistiksel Çıkarım

Öğrenme Etkili Tam Zamanında Çizelgeleme Problemi Ve KOBĐ de Uygulama

ÖZET Doktora Tezi KISITLI DURUM KALMAN FİLTRESİ VE BAZI UYGULAMALARI Esi KÖKSAL BABACAN Akara Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü İstatistik Aabilim Dal

AÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ

İki veri setinin yapısının karşılaştırılması

KIRILGAN BEŞLİ ÜLKELERİNİN HİSSE SENEDİ PİYASALARI ARASINDAKİ EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ 1

İstatistik Ders Notları 2018 Cenap Erdemir BÖLÜM 5 ÖRNEKLME DAĞILIMLARI. 5.1 Giriş

3. Ders Parametre Tahmini Tahmin Edicilerde Aranan Özellikler

Termik Üretim Birimlerinden Oluşan Çevresel-Ekonomik Güç Dağıtım Probleminin Genetik Algoritma Yöntemiyle Çözümü

FİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ

Öğrenci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı

Sigma 31, , 2013

TOPOLOJİK TEMEL KAVRAMLAR

REGRESYON DENKLEMİNİN HESAPLANMASI Basit Doğrusal Regresyon Basit doğrusal regresyon modeli: .. + n gözlem için matris gösterimi,. olarak verilir.

Standart Formun Yapısı. Kanonik Form. DP nin Formları SİMPLEX YÖNTEMİ DP nin Düzenleniş Şekilleri. 1) Optimizasyonun anlamını değiştirme

AKT201 MATEMATİKSEL İSTATİSTİK I ÖDEV 6 ÇÖZÜMLERİ

İstatistik Nedir? Sistem-Model Kavramı

EME 3117 SİSTEM SIMÜLASYONU. Girdi Analizi Prosedürü. Dağılıma Uyum Testleri. Dağılıma Uyumun Kontrol Edilmesi. Girdi Analizi-II Ders 9

YAPIM YÖNETİMİ - EKONOMİSİ 04

Obje Tabanlı Sınıflandırma Yöntemi ile Tokat İli Uydu Görüntüleri Üzerinde Yapısal Gelişimin İzlenmesi

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Termik Birimlerden Oluşan Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

Risk ve Getiri. Dr. Veli Akel 1-1

TÜRKİYE DE KAYITDIŞI EKONOMİ VE BÜYÜME İLİŞKİSİ

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN VE MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 7 Sayı: 3 s Ekim 2005

Gayrimenkul Değerleme Esasları Dönem Deneme Sınavı I

ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ ve ÖRNEKLEM GENİŞLİĞİ

ÜNİTE. İSTATİSTİĞE GİRİŞ Prof.Dr.Erkan OKTAY İÇİNDEKİLER HEDEFLER İNDEKSLER

Depolamanın imalatçı tarafından yapıldığı doğrudan sevkiyat. Depolama imalatçı, sevkiyat sırasında birleştirme

BİLGİNİN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDEN YARARLANARAK EĞİTİMDE PAYLAŞIMI

Türk kamu ihale kanununda fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alındığı ihale için tedarikçinin çoklu teklif hazırlama stratejisi

AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ. Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2

TAMSAYILI PROGRAMLAMADA DAL KESME YÖNTEMİ VE BİR EKMEK FABRİKASINDA OLUŞTURULAN ARAÇ ROTALAMA PROBLEMİNE UYGULANMASI

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

YAPISAL ELEMANLARIN TİTREŞİM FREKANSLARININ ANALİZİ İÇİN ÜÇ BOYUTLU TIMOSHENKO KİRİŞ ELEMANI

Transkript:

DOĞRUSAL PROGRAMLAMA İLE PORTFÖY OPTİMİZASYONU VE İMKB VERİLERİNE UYGULANMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA Filiz KARDİYEN (*) Özet: Portföy seçim problemi içi klasik bir yaklaşım ola karesel programlama yötemi, işlem zorlukları, fazla zama gerektirmesi ve ormal dağılım ve yatırımcıı riskte kaçtığı varsayımlarıa dayaması gibi sebeplerle bu modele alteratif birçok model öerilmiştir. Bu çalışmada, bu alteratif modellerde biri ola ve optimal portföyü basit bir doğrusal programlama problemii çözümü ile elde etmeye dayaa Ortalama Mutlak Sapma Modeli ele alımıştır. Model teorik alamda taıtılmış ve avatalarıa değiilmiştir. Uygulama çalışmasıda, İstabul Mekul Kıymetler Borsası (İMKB) verileri kullaılarak modele ait souçlar değerledirilmiştir. Aahtar Kelimeler: Portföy Optimizasyou, Doğrusal Programlama, Ortalama Mutlak Sapma Modeli, Sharpe Edeksi. Abstract: Markowitz Model, a classical approach for portfolio optimizatio problem, has bee wated to be improved because of its computatioal complexity, problem of cosumig to much time ad ormality ad risk aversio assumptios, ad a umber of alterative models have bee proposed. I this study, oe of these alterative models Mea Absolute Deviatio Model which is based o trasformig the problem of portfolio optimizatio to the liear programmig model, is discussed. Model is teorically preseted ad its advatages are also discussed. Results obtaied from the Mea Absolute Deviatio Model usig IMKB data are aalyzed. Keywords: Portfolio Optimizatio, Liear Programmig, Mea Absolute Deviatio Model, Sharpe Idex. I. Giriş Geleeksel portföy optimizasyou problemi, mekul kıymetler içi getiri oraı ve risk arasıda makul bir tercih ile bir yatırım plaı oluşturmaktır. Markowitz i Ortalama-Varyas modeli, miimum riskli, belirli bir ortalama getiri oraıı sağlaya portföy elde etmek içi tek periyotlu statik bir modeldir. Markowitz i çalışması temel alıarak, ayı problem içi çok sayıda alteratif model öerilmiştir. Bu alteratif modelleri temel amacı, oriial karesel programlama problemie ait hesaplama karmaşıklığıı üsteside gelmektir (Kim vd., 2005: 93). Bu çalışmada ele alıa Ortalama Mutlak Sapma (MAD) modeli bu modellerde biridir. Markowitz i 950 li yıllarda doktora tezi olarak başladığı ve daha sora portföy yöetimii temel taşlarıda biri ola çalışması ile portföy yöetimi alayışıda köklü değişiklikler olmuştur. Daha öceleri portföy yöetimide esas ağırlık bireysel varlık seçimi üzerideyke, Markowitz ile beraber risk-getiri değişimi çerçeveside varlıkları birbirleriyle ilişkisi ortaya (*) Arş.Gör. Gazi Üiversitesi, Fe-Edebiyat Fakültesi, İstatistik Bölümü

6 Filiz KARDİYEN koulmuş dolayısıyla çeşitledirme ve portföyü tümüü değerledirilmesi güdeme gelmiştir (Özçam, 997: 5). Markowitz i portföy optimizasyo modeli, teorik alamdaki üüe rağme büyük boyutlu (large-scale) portföyleri oluşturmada yaygı olarak kullaılmamaktadır. Buu e öemli edei büyük boyutlu bir karesel problemi çözümüde karşılaşıla hesaplama zorluklarıdır. Ayrıca büyük boyutlu portföyler içi, optimal çözümü yorumlaması kousuda da zorluklarla karşılaşılmaktadır. 960 lı yıllarda itibare birçok araştırmacı (Sharpe 967, Stoe 973), Markowitz i Ortalama-Varyas Modelii bahsedile dezavatalarıı hafifletmek amacıyla çeşitli modeller geliştirmişlerdir. Ayrıca hisse seedi fiyatlarıı etkileye faktörleri dikkate alıdığı ideks modelleri kullaımı, araştırmacılara işlem miktarıı azaltma imkaı vermiştir. Sermaye varlıklarıı fiyatlama ve arbitra fiyatlama gibi varlık fiyatlarıı açıklamaya yöelik dege modelleri ise oldukça popüler olmuştur. Sermaye varlıklarıı fiyatlama modeli, Markowitz i kuramıa dayamaktadır acak iki model arasıda öemli farklar bulumaktadır. Özellikle, dege modelleri pazar portföyü ile varlıkları getiri oraları arasıdaki basit ilişkiyi elde etmek içi gerçekçi olmaya varsayımlar gerektirmektedir (Koo ve Yamazaki, 99: 59). Koo ve Yamazaki (99) Markowitz i Ortalama-Varyas portföy seçim modelie alteratif olarak, bir portföy optimizasyo modeli ola ortalama mutlak sapma (MAD) modelii öermişlerdir. MAD Modeli, Ortalama-Varyas Modelideki amaç foksiyouda miimize edilmek üzere ele alıa varyas yerie ortalama mutlak sapmayı kullamıştır. Böylece, portföy seçim problemi bir karesel programda doğrusal programa döüşmüştür ( Simaa, 997: 437). Bu çalışmada, Koo ve Yamazaki tarafıda (99) Markowitz i klasik ortalama-varyas modeli ile çözülemeye büyük boyutlu portföy optimizasyo problemlerii çözümü içi öerile MAD modelii taıtmak ve bazı öemli özelliklerii icelemek amaçlamıştır. Uygulama bölümüde MAD modelii İMKB de işlem göre mekul kıymetler içi kullaıldığıda elde edile etki portföyleri performasları icelemiş ve souçlar yorumlamıştır. II. Ortalama Mutlak Sapma (Mad) Modeli MAD modeli, Markowitz i klasik formülasyouu, mutlak sapmayı bir risk ölçüsü olarak kullaarak basitleştire alteratif bir metottur. İki ölçü matematiksel alamda heme heme dekse de, hesaplama alamıda bakıldığıda aralarıda öemli fark vardır. Riski varyasla ölçme yaklaşımı problemi karesel programlama problemie döüştürürke, mutlak sapma yaklaşımı, problemi doğrusal programlama problemie idirger (Koo ve Koshizuka, 2005: 893). Varlık getirilerii ortak olasılık dağılımı çok değişkeli Normal dağılım ise, portföy getirileri tek değişkeli Normal dağılıma sahip olacaktır.

İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2 Hazira 2007 Sayı: 2 7 Koo ve Yamazaki Normal dağılımı ortalama mutlak sapmasıı, stadart sapması ile oratılı olduğuu göstermişlerdir. Souç olarak, varlık getirilerii çok değişkeli Normalliği altıda, MAD Modeli ile Markowitz Modeli ayı etki seti vermektedir. Bu, ( R, R 2,..., R ) getirileri, çok değişkeli Normal dağılıma sahip iseler iki ölçü ayıdır. Yai ( R, R 2,..., R ) getirileri çok değişkeli Normal dağıldıklarıda, w (x) foksiyouu miimize etmei, σ(x) foksiyouu miimize etmek olduğu alamıa gelmektedir (Simaa, 997: 437). Ayrıca Rudolf, Wolter ve Zimmerma (999) ortalama sapmayı e küçük yapmaı, riskte kaçma durumuda beklee faydayı e büyük yapmakla dek olduğuu göstermiştir. (Rudolf vd., 999: 85 03). A. Matematiksel Model R, ( =,2,..., ) x, ( =,2,..., ), varlığıı getirisii temsil ede rasgele değişke ve, varlığıa yatırılacak ora olmak üzere, tae varlıkta oluşa portföyü getirisi aşağıdaki gibi gösterilir: R(x) = R x () = Burada varlığıı getirisi, F t ; varlığı döem sou fiyatı, Ft ; varlığı döem başı fiyatı olmak üzere R (F F ) t t = (2) Ft şeklide hesaplaır. Stadart portföy aalizide varyas ve riski ölçüsü olarak kullaıla stadart sapma ise aşağıdaki gibi hesaplaır: V(x) 2 [( R( x) E[ R( x) ]) ] = E (3) ( ) σ ( x) = V x (4) Modelde riski ölçüsü olarak kullaıla ortalama mutlak sapma, aşağıdaki gibi taımlaır:

8 Filiz KARDİYEN w(x) = E R x E R x = = (5) Bu foksiyo ayı zamada e küçük yapılacak ola amaç foksiyoudur (Koo, Koshizuka, 2005: 894). Ortalama Sapma Varyas Şekil : Varyas ve Ortalama Mutlak Sapmaı Geometrik Gösterimi mi imize w(x) = E R x E R x = = = = ( ) s.t. E R x x = ρ (6) 0 x, =,2,..., ρ : yatırımcıı istediği miimal getiri r ; t zama periyodu, ( t,...,t) t =, içi elde edile getiridir ve bu getirii geçmiş verilerde veya bazı gelecek ile ilgili tahmilerde elde edilebilir olduğu ayrıca, rasgele değişkei beklee değerii bu verilerde elde edile ortalamaya yakısayacağı varsayılır.

İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2 Hazira 2007 Sayı: 2 9 T ( ) = olsu. w(x)ise aşağıdaki gibi yakısatılır; r = E R r T (7) t= T E R x E R x = ( rt r ) x (8) = = = = T t a t = rt r ; =,..., ; t =,...,T olsu. Bu durumda problem aşağıdaki e küçükleme problemie döüşür : t T mi imize w(x) = a x T t= = t s.t. = = r x x = ρ (9) 0 x, =,2,..., Taımlamalar sayeside amaç foksiyou doğrusallaşmıştır. Bu model bir doğrusal programlama modelie dektir:

20 Filiz KARDİYEN T mi imize w(x) = y T t= t s.t. y + a x 0, t =,2,...,T t t = y a x 0, t =,2,...,T t t = (0) = rx ρ 0 x, =,2,..., = x = (Koo ve Yamazaki, 99: 523 524). B. MAD Modelii Avataları Modeli kurmak içi varyas-kovaryas matrisi hesaplamak zoruda değildir. Ayrıca, yei veriler eklediğide, modeli gücellemek oldukça kolaydır. Doğrusal bir programı çözmek diğerlerie göre daha kolaydır. Ayrıca modelde içerile mekul kıymet sayısı e olursa olsu, foksiyoel kısıtları sayısı sabit kalır. Böylece bide fazla varlık içi problem çözülebilir (Koo ve Yamazaki, 99:520 524). MAD modeli, getiriler içi herhagi bir dağılım varsayımı gerektirmez (Masii vd., 2003: 89). Optimal çözüm 2T+2 de daha fazla mekul kıymet içeremez. Bu edele portföydeki varlık sayısıı kısıtlamak istediğimizde, T kotrol değişkei olarak kullaılabilir. Bütü mümkü mekul kıymetler, ayı periyot boyuca egatif getiri getirseler bile her zama çözüm vardır. Sabit veya değişke maliyetler dikkate alıdığı durumlarda model, bir tamsayılı doğrusal programlama modeli olarak yeide formüle edilebilir (Papahristodoulou ve Dotzauer, 2004: 6).

İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2 Hazira 2007 Sayı: 2 2 Ortalama sapma zarar riskii bir ölçüsü olarak düşüüldüğüde, MAD modeli, zarar riski modeli gibi daha özel bir modele döüşebilme avataıa sahiptir. MAD modelii etki sıırıdaki e optimal çözümü, getirileri dağılımı asıl olursa olsu beklee faydayı e büyük yapma presibii sağlar (Yu vd., 2006: 3). Modeli bu avatalarıı yaı sıra, varyas-kovaryas matrisii görmezde gelmei faydasıda çok, büyük tahmi risklerie yol açtığı görüşleri de yer almaktadır. III. Uygulama Bu bölümde, MAD Modeli İMKB de elde edile gerçek bir veri setie uygulaarak, modeli portföy seçimideki performasları icelemiştir. A. Veriler ve Hesaplama Souçları Gerçek veri çalışmasıda, Ocak 2000-Aralık 2004 arasıda İMKB-00 edekside yer ala hisse seetleride 0 taesi seçilerek, bu hisse seetlerii aylık getirileri kullaılmış ve bu getiri verilerie MAD Modeli uygulamıştır. Ayrıca, Ocak 2005-Eylül 2005 aralığıdaki aylık getiri gözlemleri portföyleri gerçek performaslarıı test edebilmek içi modeli uygulama aşamasıda dışarıda bırakılmış, gerçek performas hesaplamalarıda kullaılmıştır. Hesaplamalar çeşitli aylık hedef beklee getiri değerleri içi yapılmıştır. Yatırımcıları portföylerii tamame riskli yatırımlarla oluşturacakları düşüülmüş, risksiz yatırım ve açığa satışa izi verilmemiştir. MAD Modelii verilere uygulaması, MATLAB paket programıda program yazılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada kullaıla hisse seetleri; Ak Sigorta (AKGRT), Afyo Çimeto (AFYON), Bosh Fre Sistemleri (BFREN), Deva Holdig (DEVA), Doğa Holdig (DOHOL), Ereğli Demir Çelik (EREGL), Ford Otosa (FROTO), Kardemir (KRDMA), Şişecam (SİSE), Petrol Ofisi (PTOFS) dir. Tablo de bu 0 hisse seedie ait betimsel istatistikler yer almaktadır

22 Filiz KARDİYEN Tablo: Portföylerde Yer Ala 0 Mekul Kıymete İlişki Betimsel İstatistikler Mekul Ortalama Stadart Mi Max Çarpıklık Basıklık kıymet (sembol) (%) Sapma (%) (%) AKGRT 3,5 7,52-37,04 40,44 0,02-0,40 AFYON 2,72 25,22-54,04 77,67 0,94 2,03 BFREN 2,99 6,39-38,37 49,55 0,42 0,88 DEVA 4,02 7,55-37,63 60,00 0,60,55 DOHOL 3,89 6,70-28,57 47,50 0,43 0,49 EREGL 4,34 72,64-67,65 389,78 4,54 2,73 FROTO 4,67 24,87-43,2 95,06,08 2,45 KRDMA 2,77 7,33-35,53 38,6-0,09-0,3 SİSE,43 9,22-36,67 83,78,4 5,2 PTOFS 9,6 46,0-45,65 245,75 3,22 3,24 Tablo icelediğide, ele alıa hisse seetlerii 9 taesii pozitif çarpıklığa, yalız bir taesii egatif çarpıklığa sahip olduğu görülecektir. Ayrıca, 8 hisse seedi sivri dağılıma sahipke, yalız 2 taesi basık dağılıma sahiptir. Değişik hedef getiriler içi, MAD Modelie göre yatırım yapacak ola bir yatırımcıı portföyüe hagi hisse seedide e orada alması gerektiği Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2: Farklı Hedef Getirilere Göre Hisse Seetlerii Portföylerde Yer Alma Oraları ρ (%) HİSSE 3 4 5 6 7 8 9 AKGRT 0 0 0.272 0 0 0.0032 0 DOHOL 0 0 0 0 0 0 0 EREGLİ 0.452 0.329 0.073 0.260 0.02 0 0 FROTO 0.3050 0.2567 0.240 0.324 0.052 0.0002 0 AFYON 0.709 0.3976 0.3385 0.4624 0.6386 0.5206 0.409 BFREN 0.030 0.0429 0.263 0.2002 0.2805 0.3666 0.4459 DEVA 0.0958 0.052 0.407 0.0672 0.0226 0.0657 0.0677 SİSE 0 0 0 0 0 0 0 PTOFS 0.253 0.87 0.072 0 0 0 0 KRDMA 0 0 0 0.8 0.039 0.0437 0.0756

İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2 Hazira 2007 Sayı: 2 23 Tablo 2 (devam): Farklı Hedef Getirilere Göre Hisse Seetlerii Portföylerde Yer Alma Oraları ρ (%) HİSSE 0 2 3 4 4.3 AKGRT 0 0 0 0 0 0 DOHOL 0 0 0 0 0 0 EREGLİ 0 0 0 0 0 0 FROTO 0 0 0 0 0 0 AFYON 0.2906 0.666 0.0478 0 0 0 BFREN 0.5260 0.6065 0.6709 0.759 0.935 0.993 DEVA 0.0784 0.0939 0.0847 0.098 0 0 SİSE 0 0 0 0 0 0 PTOFS 0 0 0 0 0 0 KRDMA 0.050 0.330 0.966 0.22 0.0649 0.007 MAD Modeli kullaılarak farklı getiriler içi elde edile bu etki portföyleri beklee getiri ve varyasları Tablo 3 te yer almaktadır. Tablo 3: MAD Modeli Elde Edile Etki Portföyleri Beklee Getiri ve Varyasları ρ Beklee Varyas (%) Getiri (%) (%) 3 3.5647 2.075 4 4 2.0473 5 5 2.8023 6 6 3.9987 7 7 6.54 8 8 8.982 9 9 2.3460 0 0 6.4770 2.3730 2 2 26.480 3 3 32.790 4 4 46.6400 4.3 4.3 52.0800

24 Filiz KARDİYEN olur. MAD Modeli ile portföyler içi elde edile etki sıır şekil 2 deki gibi Beklee Getiri(%) 6 4 2 0 8 6 4 2 0 0 0 20 30 40 50 60 Portföy Varyası (Risk) (%) Şekil 2: Farklı Beklee Getiriler içi MAD Modeli ile Elde Edile Etki Portföyleri Risk-Getiri Grafiği B. Portföyleri Örek Dışı Performasları Bu bölümde, örekte yer ala 2000-2004 yılları arasıdaki veriler ile yapıla uygulama souçları, kestirim amaçlı kullaılacak ve portföyleri gerçek performasları değerledirilecektir. Bu amaçla, Ocak-Eylül 2005 döemideki aylık getiriler, örek dışı veri olarak ele alımış ve bu veriler portföyleri piyasaya göre performasıı değerledirmek amacıyla kullaılmıştır. Yatırımcıı 2004 yılı aralık ayı souda elideki parayı MAD modeli ile elde edile etki portföylere yatırdığı ve bu portföyleri, 9 ay boyuca elide tuttuğu varsayılacaktır. Piyasa koşullarıa göre portföyleri durumuu görsel olarak ifade etmek içi portföyleri ve İMKB-00 edeksii getiri ve riskleri aşağıdaki grafiklerde verilmiştir. Pi (i=,2,,3) paratez içide belirtile hedef getiri içi elde edile etki portföyleri göstermektedir.

İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2 Hazira 2007 Sayı: 2 25 Tablo 4: MAD Modeli ile Elde Edile Etki Portföyleri ve İMKB-00 Edeksii Getiriler Grafiği getiri 30,00 25,00 20,00 5,00 0,00 5,00 0,00 (5,00) (0,00) (5,00) (20,00) (25,00) 2 3 4 5 6 7 8 9 zama P (%3) P2 (%4) P3 (%5) P4 (%6) P5 (%7) P6 (%8) İMKB-00 Tablo 4 (devam): MAD Modeli ile Elde Edile Etki Portföyleri ve İMKB-00 Edeksii Getiriler Grafiği 60,00 getiri 50,00 40,00 30,00 20,00 0,00 0,00 (0,00) (20,00) 2 3 4 5 6 7 8 9 P7 (%9) P8 (%0) P9 (%) P0 (%2) P (%3) P2 (%4) P3 (%5) İMK-00 (30,00) zama Tablo 5: MAD Modeli ile Elde Edile Etki Portföyleri ve İMKB-00 Edeksii Ortalama Mutlak Sapma Grafiği 20 ortalama mutlak sapma 5 0 5 0 portföyler P (%3) P2 (%4) P3 (%5) P4 (%6) P5 (%7) P6 (%8) P7 (%9) P8 (%0) P9 (%) P0 (%2) P (%3) P2 (%4) P3 (%3) İMKB-00

26 Filiz KARDİYEN Tablo 4 icelediğide, MAD Modeli ile elde edile portföyleri, İMKB-00 edeksie göre zama zama daha fazla getiri getirebilmesie rağme, ortalama mutlak sapmaları göstere Tablo 5 de portföyleri ortalama mutlak sapmalarıı bütü hedeflee getiriler içi İMKB-00 edeksii ortalama mutlak sapmasıda daha büyük olduğu görülebilir. Portföyler ve edeks arasıdaki karşılaştırmayı daha sağlıklı yapabilmek içi Sharpe Edeksi kullaılacaktır. Sharpe Edeksi, portföyleri performaslarıı ölçmekte kullaıla tek parametreli risk/getiri ölçütleride e çok bilieidir ve örek tahmii ( ) P Ŝ = r r σ p P F r şeklide hesaplaır. Burada r P ; belirli zama periyoduda portföyü ortalama getirisi, r F ; belirli zama periyoduda ortalama risksiz faiz oraı (hazie boosuu faiz oraı olarak kabul edilir), σ r P ; belirli zama periyoduda portföy getirisii stadart sapmasıdır. Portföyü başarısı, portföyü Sharpe Edeks değeri ile pazarı Sharpe Edeks değeri karşılaştırılarak yorumlaır. Portföyü, pazarda daha yüksek Sharpe Edeks değerie sahip olması, pazarda daha iyi performas sergilediğii, daha düşük Sharpe Edeks değerie sahip olması, pazarda daha kötü performas sergilediğii gösterir (Hauge, 200: 280). 9 ay souda elde ettiği gerçek kazacı piyasa koşullarıa göre değerledirmesii yapmak içi her bir hedef getiri içi portföyleri Sharpe Edeksleri hesaplamış ve Tablo 6 daki souçlar elde edilmiştir. Tablo 6: Portföyleri Farklı Hedef Getirileri içi Sharpe Edeks Değerleri (%) ρ Sharpe Edeks Değeri ρ (%) Sharpe Edeks Değeri 3 0.346 0 0.20 4 0.46 0.46 5 0.468 2 0.08 6 0.40 3 0.027 7 0.39 4 0.054 8 0.339 4,3 0.065 9 0.265 Karşılaştırma yapabilmek içi Sharpe Edeksi, İMKB-00 fiyat edeksi içi de hesaplamış ve değeri 0.26 olarak bulumuş, risksiz faiz oraı olarak 25.0.2005 ihale tarihli hazie boosuu ortalama faiz oraı (%.605)

İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2 Hazira 2007 Sayı: 2 27 alımıştır. Tablo 4 teki souçlara göre % 0 da küçük ρ değerleri içi, yai yatırımcı %9 ve daha az getiri hedeflediğide MAD modeli ile kurula portföyler, piyasaya orala daha üstü performas sergilemektedirler. %9 de daha fazla hedef getiriler içi durum tam tersidir. IV. Souç Markowitz i portföy yöetimi alayışıda köklü değişiklikler yarata Ortalama-Varyas Modeli risk-getiri değişimi çerçeveside varlıkları birbirleriyle ilişkisii ortaya koya, dolayısıyla çeşitledirme ve portföyü tümüü değerledirilmesi güdeme getire ve güümüzde hale kullaılabilirliği ola bir karesel programlama modelidir. Bu modeli büyük boyutlu portföyler içi kullaımıdaki zorlukları aşmak içi zama içide öerile bir çok modelde biri de Koo ve Yamazaki tarafıda öerile MAD Modelidir. MAD Modeli, riski varyas yerie ortalamada mutlak sapma ile ifade edildiği bir doğrusal programlama modelidir. Bu çalışmada, MAD modeli teorik olarak taıtılmış ve öemli avatalarıa değiilmiştir. Gerçek veri çalışmasıda, İMKB-00 edekside yer ala hisse seetleride 0 taesii Aralık 2000 Aralık 2004 döemleri arasıdaki aylık getiri değerleri kullaılmış ve modeli uygulaması ile değişik hedef getiriler içi portföyler elde edilmiştir. Elde edile bu portföylere yatırım yapa bir yatırımcıı, 9 ay sorasıda elde ettiği gerçek getirii ve katladığı riski piyasa koşullarıyla karşılaştırılması içi Sharpe edeksi kullaılmıştır. Karşılaştırma soucuda, MAD modelii belirli hedef getiriler içi piyasaya orala daha üstü performas gösterdiği gözlemiştir. Ele alıa hisse seetlerii dağılımlarıı çarpık oldukları da düşüüldüğüde, MAD modeli bua rağme iyi bir performas sergilemiştir. Ayrıca, MAD modeli çözümlemeleri bilgisayar ile yalızca 0,9375 saiye sürmüştür. MAD modeli, klasik portföy optimizasyou problemie yei bir yaklaşım getirmiş, risk ölçüsüü ortalamada mutlak sapma ile taımlayarak, problemi doğrusal programlama problemie döüştürmüştür. Bu sayede model, işlem kolaylığı, zamada tasarrufu yaı sıra dağılım varsayımı gerektirmemesi, modeli değişik kısıtlar içi yeide formüle edilebilir olması gibi bir çok avataı beraberide getirmektedir. MAD modelii literatürde rastlaa tek dezavataı, kovaryas matrisii göz ardı etmesi edeiyle tahmi hatasıa yol açabileceğidir. Modeli teorik faydaları ve uygulamadaki performası beraber değerledirildiğide tercih edilebilir bir portföy optimizasyo modeli olarak karşımıza çıkmaktadır.

28 Filiz KARDİYEN Kayaklar Hauge R.A. (200), Moder Ivestmet Theory, Pretice Hall, USA. Kim J.S., Kim Y.C. ve Shi K.Y. (2005) A Algorithm for Portfolio Optimizatio Problem, Iformatica, 6 (), ss. 93 06. Koo H. ve Yamazaki H. (99) Mea-Absolute Deviatio Portfolio Optimizatio Model ad Its Applicatios to Tokyo Stock Market, Maagemet Sciece, 37 (5), ss. 59 53. Koo H. ve Koshizuka T. (2005) Mea-Absolute Deviatio Model, IIE Trasactios, 37, ss. 893 900. Masii R., Ogryczaki W. ve Speraza M. G. (2003) LP Solvable Models for Portfolio Optimizatio: A Classificatio ad Computatioal Compariso, IMA Joural of Maagemet Mathematics, 4, ss.87 220. Özçam, M. (997), Varlık Fiyatlama Modelleri Aracılığıyla Diamik Portföy Yöetimi, Sermaye Piyasası Kurulu Yayıları, Akara. Papahristodoulou C. ve Dotzauer E. (2004) Optimal Portfolios usig Liear Programmig Models, Joural of the Opretaioal Research Society, 55, ss.69 77. Rudolf M., Wolter H.J. ve Zimmerma H. (999) A Liear Model for Trackig Error Miimizatio, Joural of Bakig ad Fiace, 23, ss. 85 03. Sharpe W. F. (967) A Simplified Model for Portfolio Aalysis, Maagemet Sciece, 9 (2), ss.277 293. Simaa Y.(997) Estimatio Risk i Portfolio Selectio: The Mea Variace Model Versus the Mea Absolute Deviatio Model, Maagemet Sciece, 43 (0), ss. 437 446. Stoe B. (973) A Liear Programmig Formulatio of the Geeral Portfolio Selectio Model, Joural of Fiacial ad Quatative Aalysis,8, ss. 62 636. Yu M., Ioue H. ve Shi J. (2006) Chia Iteratioal Coferece i Fiace. İMKB. (2006), İMKB Şirketleri Aylık Fiyat ve Getiri Verileri, http://www.imkb.gov.tr/sirket/fiyat_getiri.htm (4.07.2006).