İŞE ALIŞTIRMA EĞİTİMİNİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA ETKİSİ: HAVALİMANI YER HİZMETLERİ ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Yasin BOYLU 1 Ayhan KARAKAŞ 2 ÖZET çalışmanın amacı pe " Milas" & " ö " ı! şirketlerinde çalışan sonelin aldıkları işe alıştırma eğitiminin örgütsel bağlılığa etkisi işe alıştırma eğitiminin etkin ğini# $ %Alan araştırması şeklinde gerçekleştirilen bu çalışmada veri toplama aracı olarak iki ölçekli anket kullanılmıştır. Ölçeklerişe alıştırma eğitim programlarına tutum gütsel bağlılık algılarını belirle $ %Ölçeklerin geçerlik ve güveni " $leri uygulamaya elverişli bulunmuştur. Araştırma evreni Ankara Ese " 4! ( % boğa, İstanbul Sabiha Gökçen, Dalaman, valimanlarında çalışanlardır. Araştırmaya 'çalışan katılmıştır. Araştırma sonucunda; işe alıştırma eğitiminin örgütsel bağlılığı açıklama oranı %15,3 şeklinde tespit edilmiştir. Bu sonu çalışanlar işe alıştırma eğitimleri verilmesinin işletmeler açısından önem gösterdiği söyl" )*+,-+./0123010.: İşe Alıştırma Eğitim, Örgütsel Bağlılık, Havalimanı 5G. Ü. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi( Dr.) 6D. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (Arş. Gör.)
IMPACT OF ORIENTATION # # 8 8 $ TRAINING TO ORGANIZATIONAL ( # # 8 8 # 8! COMMITMENT: A RESEARCH ON THE AIRPORT IN THE GROUND SERVICE EMPLOYEES 8! %< ( %: ;# 8 # # 8 ## %= ( 9 $ # # 9 $ 8 8%9 " ABSTRACT & # %'# ( % & $ ( 8 > ( : (? $ @ A " 8! % BCD % # 8 ;# $ 8! 8 /0EFG.HIJ 8J 8!? 8 8! 8 # ( # : GİRİŞ QRPSNTRURVWXYXZ[TL KLMNOPsektörünün temel noktalarından birisini ulaştırması, tarifesiz uçak seferlerinin ve yurtiçi tarifeli seferlerin artması ile gelişmiş ve neticede sektörde istihdam edilen işgören sayısı artmıştır. İşleQ\ kaynaklarını verimli kullanmak ve işletme maliyetlerini azaltmak için yeni işe aldıkları çalışanları için, işe alıştırma programları düzenlemekqr düşüvsrtyr`yrzxarurvsrtarbrmntrm alıştırma eğitimi çalışanlara uygulanan ilk eğitim programı olduğundan, çalışanın ve dolayısıyla örgüt verimliliğinin arttırılmx\ oluşqlmltxmx^ sında etkin bir araç niteliği taşımaktadır. SXZRSNVUR_işin İşe yeni başlayan çalışanların işe alıştırma eğitimleri rektirdiği tutum ve bilgileri edinmeleri, kazanmaları ve böylelikle kısa zamanda örgüte aidiyet hissinin işe ve örgüte uyumlarının sağlanması amaçlanmaktadır. gr\ PRTRM, insan YRLZ]LTXPX^tadırlar. İşe 7
Çalışanın aktarılan bilgilere uyup uymadığı denetlenerek, sorular sorl\ ef[zsxtghijikl larak, hataları düzeltilerek hem işi öğrenmesi hem de eğitilmesi işe alıştırma programlarının amaçları arasındadır. İşletmelerde dxxtnzrqtrmnvdevamı, kurumsal hafızanın korunması ve geliştirilmesiaçısından işe alıştırma eğitip\ leri önem taşımaktadır İşe alıştırma süreci bireyin işe alım süreci kadar önemlidir. Örgütlerde^N his\ önemli problemlerden birisnvnvgçalışanın kendisini örgüte tam olarak ait SRQPRPRSN[Tduğu düşünülürse_alulmlplv[tlptlyönde geliştirilmesinde işe alıştırma programlarının etkisinin önemi daha iyi anlaşılabilir. (Topaloğlu ve Koç, 2002:121). İşe alıştırma programlarını uygulamanın en önemli faydası_işgörenin işe başladığı ilk gün kaygılarını azaltması ve onu işe ve iş arkadaşlarına alıştırmasıdır. Bu kritik dönemde verilen eğitim programları sayesinde işgörenlerin çalıştıkları örgüte aidiyet duygusu oluşmaktadır (KleinandWeaver, 2000:3). Demirbilek e (2009) göre örgüte katılmak için ihtiyaç duyulan tutum ve davranışlara ilişkin yeni çalışanın bilgi elde edip etmemesi, örgütsel sosyalleşmenin başarısını belirleyecek ve iş doyumu, örgütsel bağlılık, işe bağlılık, rol uyumu, kıdem ve örgütsel vatandaşlık ortx\ ya çıkacaktır. Klein ve Weaver (2000: 60), işe alıştırma eğitimine katılan işçilerde örgütsel bağlılığın katılmayanlara VNSmRQRVyüksek olduğunu saptx\ mıştır. İşe alıştırma eğitimtrmnvnvgyeni çalışanın sosyalleşmesi için örgütte kullanılan yaygın bir taktik eğitimi olduğu da söylenebilir. Çalışanların örgütsel bağlılığını etkileyen faktörtrmurvanmnsnureğitim dxxtnzrqtrmnunmyrişe alıştırma eğitimlerivnvörgütsel bağlılığı etkilediği söylr\ VRaNTNMlÖrgütsel bağlılık, işgörenlerin örgütsel amaç ve değerlerle özdeşleşmesi çerçevesinde, bireyin örgüte girişinden itibaren örgütün faaliyetlerine katılma sürecini ifade etmektedir (Kılıç ve Öztürk, 2010:983). Örgütsel bağlılık genel olarak, tutumsal bağlılık ve davranışsal bağlılık olmak üzere ikiye ayrılmaktadır (Çöl, 2004). Bu sınıflama, örgütsel davranış ve sosyal psikoloji XTanındaki araştırmacıların konuya farklı açılardan yaklaşmalarından dolayı yapılmaktadır. Örgütsel davranışa ilişkin çalışma yapan araştırmacılargbağlılığı daha çok davranışsal açıdan ele alıp incelerken, sosyal psikologlar c ise tutumsal açıdan araştırmışlardır (Mowday vd., 1982:24). Davranışsal bağlılık daha çok bireyin kendi davranışlarına karşı geliştirdiği bir bağlılık türüdür. Kutumsal bağlılık ise, örgütte kalma isteği ve duygusal olarak örgüte bağlı olmayı ifade etmektedir.
arq\ Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl: 2011 Sayı: 1 Örgütsel bağlılığının düşük olması; işgörenlerin işe geç gelmesi veya gelmemesi, işten ayrılması, işgören devir oranının yükselmesi, stresin ması ve performansın azalması gibi olumsuzluklara neden olabilmektedir. öm\ Ayrıca yapılan çeşitli çalışmalarda örgütsel bağlılığın_anmrzsrtözellikler, işin özellikleri, yönetimden kaynaklanan özelliklergalternatif iş olanakları ve örgüt kültürü gibi faktörlerden etkilendiği de ortaya konltmuştur (İnce ve Gül,2005, Özçelik, 2008, Günay, 2010). opqrstuvwilgilixwyzaraştirmalar {W[YUl hii}ktarafından yapılan çalışmada; İKY uygulamaları ile gütsel performans arasındaki ilişkiyi otelcilik sektörü açısından incelenmiştir ve İKY uygulamalarından_çalışanların yönetime katılması, ödüller ve işe alma öncesi testler ile örgütsel performans arasında ilişki olduğunu belirlev\ mişqnmstavrou vd. (2007) tarafından yapılan çalışmauxgavrupa Birliği ülkelr\ altl\ MNVUR^Nörgütsel performans ve rekabet avantajı kaynakları ile İKY arasındaki ilişki, kamu ve özel sektör açısından araştırılmışyrartnm]nvbir farklılık namamıştır. Ancak İKY uygulamalarından eğitim\geliştirme ve iletişim faaln\ mrmd[mpxvsına ZRQTRMNVNVörgüt olumlu etki ettiği sonucu elde edilmiştir. Latif ve Uçkun (2002) tarafından yapılan araştırmaya katılan işletmelerinönemli bir bölümünün işe alıştırma eğitimine önem verdiği bulgl\ suna ulaşılmış, ~TTNVa[R hii}k nın çalışmasında, işe alıştırma eğitiminin orta vadede işletme kârlılığına katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Topaloğlu ve Sökmen (2003)gKRPNMXTNZRYX hiikve Gedik (2008) in araştırmalarında ise; işe alıştırma eğitime katılan çalışanların performansında önemli gelişmr\ yıt\ TRMolduğu gözlenmiştir. alıştırma eğitimi verilen işletmelerde^npersonel devir oranınıngyrmntprzrvtrmrnispeten düşük olduğugörülmüştür. Aliyeva hii k nın yaptığı çalışmauxnsrgüç ve dört dızlı otel işletmelerinurinsan kaynakları bölümlerinin ve bu işletmelerde^n cuna ulaşılmıştır. Yine bu çalışmaya göre, işletme sahipleri arasıv\ da; çalışanlar işe alınırken ya işinde tecrübelidir ZXUXiş yerinde işini öğrr\ öm\ yapmak boşuna masraf yapmaktır düşüncesi hâkimdir. çalışanların işe alıştırma eğitim sürecinde eğitimci performansından elde ettikleri tatmin düzeyinin arttıkça gütsel bağlılıklarının da arttığı, örgüte bağlılığın işgörenlerin yaş, cinsiyet ve XNSRM hii}kyrklvx hii k nın çalışmalarında;işe çalışanlarıvgeliştirntprsnvryönelik eğitim faaliyetlerivnvaltlvpxdığı sonl\ n VRbR^QNMgeğitime harcama [bxaxbx^ hii}k nın çalışmasında;
euntrv Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl: 2011 Sayı: 1 Rğitim düzeyinden etkilenmediğigişe alıştırma eğitim sürecinden elde QR[MNk bilgileri iş ortamında uygulamaya geçirebildikleri oranda örgütsel bağlılık düzeylerinin arttığı bulgularına ulaşılmıştır. Günay (2010), işe alıştırma eğitiminin bilgilendirme faktörlerinin çalışav\ ların örgütsel bağlılıklarına anlamlı katkısı olduğunu ve aynı zamanda verilen eğitimin etkililiği ile örgütsel bağlılık faktörleri arasında da anlamlı bir ilişki olduğunu öne sürmüştür. Temiraliyeva (2005), işe alıştırma eğitiminin işgören performansının %36 sını açıkladığını belirtirken; Sökmen (2003) de eğitim ile performans arasında 0,65 düzeyinde ilişki olduğunu belirtmiştir. Kaynak (2000) çalışmasında işe alıştırma eğitimi puanları ile örgütsel bağlılık puanları arasında 0,41 düzeyinde ve anlamlı bir ilişki bulmuştur. Klein ve Weaver (2000) eğitimine katılan işgörenlerin katılmayanlara göre örgütsel bağlılıklarının daha yüksek olduğunu saptamışlardır. Emir ve Avan (2010) yaptığı çalışmada işe alıştırma eğitimleri ile memnuniyet ve korkuların azat\ ması faktörleri arasında anlamlı ilişkiler bulmuştur. Özçelik (2008) in yaptığı çalışmada örgütsel bağlılığın %68 inin örgütsel sosyalleşme faaliyetleri tarx\ antpr^qnml mıdır s[mlslvxbryxmaltx\ fından açıklandığı tespit edilmiştir. ƒpyöntem ƒpoparaştırmanın [TXVZRM Amacı ve Önemi Bu araştırmada amaç_ işe alıştırma eğitimleri; verilen eğitimin içeriği ve etkinliği açısından örgütsel bağlılığı artırmakta avayolu ulaşımı ile ilgili sorunların başında havalimanlarında çalışxv personel için düzenlenen eğitim programlarının eksikliği gösterilmektedir XZXghii kl avalimanı yönetiminin önemli parçalarından birisi hizmet işletmelerivnvdxxtnzrqetkinliği ve çalışan performanslarının artırılması için gerekli çabayı göstermeleri önem arz etmektedir. Türkiye de üç adet büyük yer hizmetleri şirketi vardır ve bu işletmelerin, özeltn^trturizmin yoğuv\ artnmsnotn^yrant]n\ luğunun görüldüğü ZXOaylarında tarifesiz uçak seferlerini artması dolayısıyla Dolayısıyla bu işletmelerde işgören devir hızının yüksek olduğu söylr\ nebilir. İşe yeni başlayan çalışanın örgütsel bağlılığını artırmak, işe ve işleq\ meye yabancılaşmasını önlemek ve sosyal kaynaşmayı sağlamak, başlangıç maliyetlerini ve işgücü devir oranını azaltmak, çalışanların sizlikten doğabilecek şikâyetlerini önlemek gibi faydaları sebebiyle işe alıştırma eğitimleri önem taşımaktadır. sezonluk çalışan teminine gittikleri gözlenmektedir.
ƒpƒparaştırmanı Hipotezi ve Sınırlılıkları Laraştırmanın hipotezi şu şekildedir_ olangqxmndrtn i İşe alıştırma eğitimleri, işe alıştırma eğitimi sürecinde verilen bilgi ve sürecin etkiliği, işgörenin örgütsel bağlılığına etki eder. ˆraştırmagTürkiye de ulusal ve uluslar arası uçuşlara açık YRQXMNdRSNz seferlerin çoklukla yapıldığı; Esenboğa, Sabiha Gökçen, İstanbul Atatürk, Milas\Bodrum, Dalaman ve Antalya havalimanlarında çalışan yer WNOPRQTRri çalışanları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yer hizmetleri şirket yönr\ ticilerinin, çalışanlarına anket uygulatmak istememeleri ve bazı havalimanlx\ arx\ rının sezonluk işgören teminine gitmesinden dolayı anket çalışmasına katılan kişi sayısı 209 kişi ile sınırlı kalmıştır. ƒp paraştırmanın Modeli Bu araştırma, işe alıştırma eğitimi programları ile ilgili bilgileri içermesi açısından betimsel_bu programlardan tatmin düzeyi ile örgütsel bağlılık sındaki ilişkiyi araştırması açısından NSRilişkisel tarama türündedir. İşletmR\ NSR MN\ lerde verilen işe alıştırma eğitimi bağımsız değişkengörgütsel bağlılık bağımlı değişkendir. İki değişken arasındaki ilişkinin gücü ve işe alıştırma eğitiminin ve alt faktörlerininörgütsel bağlılığı ~YMRV[TXMX^^XaLTRUNTRVWXYXTN\ hio\ açıklamadaki etkisi ölçülmüştür. ƒpšpevren ve Örneklem Araştırmanın çalışma evreni; Esenboğa, Sabiha Gökçen, Dalaman, TXS\ [UMLPgİstanbul ]RMR^PR^QRUNMl Atatürk ve Antalya havalimanlarında bulunan yer ulx\ met kuruluşlarının yolcu hizmetleri, ramp, harekât, idari işler, teknik bölüm ve ulaştırma bölüm çalışanlarından oluşmuştur. Örneklem belirlemede basit tesadüfî örnekleme yöntemi kullanılmıştır. manlarında yer hizmetleri personel sayısına ulaşılamadığı için tahmini 1000 olarak kabul edilmiştir. Ural ve Ayhan(2006) ın hazırladığı tablo değerine göre, 1000 kişilik evrenden, evreni temsil yeteneğine sahip 288 kişiye şılması ƒp pverilerin Toplanması ve Analizi Nm[QROQRSQNiçin kullanılacak verilerin elde edilmesine yönelik üç bölüp\ lü bir anket formu hazırlanmıştır. NdXURTRM_ [bxaxbx^ hii}kg LT]LTL hii kg Birinci bölüm, kişisel bilgileri sorgulamaktx\ XV^RQd[MPTX\ dır. İkinci bölüm, işe alıştırma eğitimi ile ilgili tutumları ölçmeye yönelik iken üçüncü bölüm, örgütsel bağlılık ile ilgili tutumları ölçmeyi amaçlamaktadır. İşe alıştırma eğitimi ile ilgili Günay (2010) ve Şahin (2004) in çalışmalarında kullandıkları rından URMTRVRMR^ZRVNaNMd[MPşeklinde hazırlanmıştır. Örgütsel Bağlılık ile
ilgili ölçek TheMeasurementandAntedecRVQ[d ise_ˆttrvyr RZRM jžžik in Effective, ContinuanceandNormativeCommunicationtotheOrganization adlı PX^XTRTRMNVURValınan 25 soruluk örgütsrtbağlılık ölçeğidir. Ölçeğin Türkçe versiyonu Gültekin (2004) in TheRelationshipBetweenOrganizationalCommitmentandJobSatisfaction adlı yüksek lisans tezinden alıvmıştır. Araştırmaya Antalya Havalimanı, Dalaman Havalimanı ve Milas\ Bodrum Havalimanı çalışanlarının katılımı posta yoluyla sağlanmışyral t[mtxphižxv^rqd[mplvlvdeğerlendirprzr şirketnçalışanlarınaganmranmlz]l\ sağlanmıştır. i şe^\ yöntemlej}žxv^rqd[mplvlvm[sqxz[tlztx]rmndönüşü XURQXV^RQd[MPLNSRWXYXTNPXVı yer hizmet TXVXMX^elde edilmiştir. Böylece pxtv tvw alınması sağlanabilmiştir. Elde edilen veriler bilgisayarda istatistik programlarına aktarılarak analiz edilmiştir. Araştırmaya katılanlarla ilgili tanıtıcı bilgiler frekans tabloları linde verilmiştir. HNm[QROQRSQinde; çalışanın örgütsel bağlılığı ve işe alıştırma eğitimlerinden tatmin düzeyi arasındaki ilişkinin yönü ve şiddetini ölçmek amacıyla, ^[MRTXSZ[VYRMR]MRSZon analizleri eğitimulmlpl TNSXVSPROLVL tekniklerinden yararlanılmıştır. poparaştırmaya Katılanlarla İlgili Tanıtıcı Bilgiler Araştırmaya katılanların; %53,6 sının erkek, %46,4 ünün WXMR^XQ kadın, %48,3 ünün evli, %51,7 sivnvbekâr, %88 i 21 ile 35 yaş ]MLaLVUXZRMXTUığı, %75 i meslek/unvan olarak memur ve işçi statüsünde çalışanlar olduğu görülmektedir. Araştırmaya katılanların ve % 17 sivnvilköğretim mezunudur, kıdem bakımından %56 sının}\10 yıl arası kıdeme sahip, %34 ünün de 0\5 yıl arası kıdeme sahip çalışanlardan oluşmaktadır. Araştırmayakatılanların %30 u Z[TbLWNOPRQTRMNg%16 sı YR%16 sı da ramp bölümü çalışanlarıdır. pƒpörgütsel Bağlılık ve İşe Alıştırma Eğitimi Arasındaki İlişkiler Örgütsel bağlılık ve faktörleri ile işe alıştırma eğitimi ve faktörleri arasıv\ bl\ daki ilişkiyi gösteren korelasyon analizi Tablo 1 de gösterilmektedir. İşe alıştırma eğitimi ile örgütsel bağlılık arasında düşük düzeyde, pozitif Œ ve istatistikî olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. İşe alıştırma eğitimi ile duygusal bağlılık ve devam bağlılığı faktörleri arasında anlamlı bir ilişki lunmazken, ahlaki (normatif) bağlılık ile aralarında orta düzeyde ve pozitif ve istatistikî olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. İşe alıştırma eğitiminin faktöm\ lerinden kurum ve işle ilgili bilgilendirme ile devam bağlığı, ahlaki (normatif) bağlılık ve örgütsel bağlılık arasında orta düzeyde, pozitif ve istatistikî olarak
anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Süreç ve işleyişle ilgili bilgilendirme ile örgütsel bağlılık ve faktörleri arasında da duygusal bağlılık ve devam bağlılık ile pozn\ LS[\ tif, düşük düzeyde ve anlamlı, ahlaki (normatif) bağılık ve örgütsel bağlılık arasında pozitif, orta düzeyde ve istatistikî olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. İşe alıştırma eğitiminin etkisi ile sadece devam bağlılığı arasında negatif, düşük düzeyde ve istatistikî olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. nuçlara göre_işe alıştırma eğitiminden elde edilen tatmin düzeyi arttıkça örgütsel bağlılık düzeyinin arttığı, dolayısıyla araştırma hipotezinin kısmen doğrulandığı söylenebilir (Tablo 1)l Korela œ žÿž ž ž± ª ² ª Ÿ ³ žµ ž ¹º ¹»¹¼¼ ¹½»¼¼ ¹ ¼¼ šoryantasyon Eğitimi ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki Örgütsel ž² ª ¾³ À»Á»»»»»»»»»» Bağlılık Bağlılık Å œ žµ ž  ¼¼ Ãü¼ Ä Ä¼¼ ¹Â¹¼¼ Eğit ª ž ž Æ ž œ ž ³»»Â»»º»»»»»» Göreve Å œ ¾³ À ž ±»Ç½ ÂÁÇ ± Ä ¼»ÇûÄ º ±»Á» ž ĺà İlişkin œ ž³ žµ ž»ã ¹» ¹Âº¼¼ »Ǽ¼ Eğitimi œ ğ- lılık ª Ÿ«Bağlılığı ¾³ À ÂÄ»º»»»»»¹ ÈÈKorelasyon 0.01 düzeyinde anlamlıdır. ÈKorelasyon 0.05 düzeyinde anlamlıdır. p pörgütsel Bağlılığın Açıklanmasına İlişkin Regresyon Analizi verilmiştir. Örgütsel bağlılığın işe alıştırma eğitimi faktörleri tarafından açıklama oranını ve istatistikî anlamlılığının gösteren bul]ltxmkxat[2 de
Ë ËÌ ÍÎ Ï ÐÑ mış RÌ Ó ÔÕÑ ğişimi Ø Ù Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl: 2011 Sayı: 1 ÊšÖrgütsel Bağlılığa İlişkin Regresyon Analizi Sonuçları Değişim İstatistikleri ËÌDeğÒÑ ËÌDeğÒÑ F DeğişimÒÐÒÐ ØÚÊÛ ØÜ Ý»½Ç Ç Þßàỽ ÁĹÁ½»½Ç  ÂÁ»»» Bilèéêëìíéîïë»Ã Þßâß Á¹ÃÇ Þàãääå Þæáå»» Ä ÇÇ äþçâỹ» Þææá ÍÐ Ö ılığı şimi şimi a= Kurum ve İşle İlgili b= Kurum ve İşle İlgili Bilgilendirme, Süreç ve İşleyişle İlgili Bilgilendirme c= Kurum ve İşle İlgili Bilgilendirme, Süreç ve İşleyişle İlgili Bilgilendirme, Eğitimin Etkililiği Bağımlı Değişken=Örgütsel Bağlılık *p<0,05 seviyesinde anlamlıdırð Kurum ve işle ilgili bilgilendirme faktörünün örgütsel bağlılığı açıklama oranını gösteren karar katsayısı Rñ=0,097 dir. Kurum ve işle ilgili bilgilendiòó me faktörü, örgütsel bağlılıktaki varyansın(değişimin) %9,7 lik kısmını açıôó Rñ lamaktadır. Örgütsel bağlılığı açıklamada analize ikinci faktör grubu olarak eklenen süreç ve işleyişle ilgili bilgilendirme faktörünün kurum ve işle ilgili bilgilendirme faktörü ile birlikte örgütsel bağlılığı açıklama oranı =0,117 dir. Yani iki faktör birlikte örgütsel bağlılığın %11,7 lik kısmını açıklõó eğ ó maktadır. Süreç ve işleyişle ilgili bilgilendirme faktörü tek başına örgütsel bağlılığın %2 lik kısmını açıklamaktadır. Üçüncü faktör olan eğitimin etkililiği faktörünün de analize dâhil edilmesiyle üç faktörün örgütsel bağlılığı beraber açıklama oranı Rñ=0,153 yani, üç faktör beraber örgütsel bağlılığın %15,3 lük kısmını açıklamaktadır. Eğitimin etkililiği faktörü tek başına bağlılığın ö3,6 lık kısmını açıklamaktadır. Bu bulgulara göre araştırmadaki işe alıştırma ø ùúûò üişe alıştırma eğitimi sürecinde verilen bilgi ve sürecin etkiliği, işgörenin örgütsel bağlılığına etki eder hipotezi kısmen doğrulanmaktadırý aþó 4,772ÿûõþó Kurum ve işle ilgili bilgilendirme faktörüne ait F değişimi 22,125 ve lamlılık seviyesi 0,000 dır. Bu değer belirlenen anlamlılık seviyesi olan 0,05 den küçük olduğu için kurum ve işle ilgili bilgilendirme faktörü örgütsel bağlılığı açıklamada istatistikî olarak öneme sahiptir ( F=22,125 p=0,000). ü ý Süreç ve işleyişle ilgili bilgilendirme faktörü ait F değişimi É lamlılık seviyesi 0,030 dur. Bu değer belirlenen anlamlılık seviyesi olan 0,05 den küçük olduğu için süreç ve işleyişle ilgili bilgilendirme faktörünü örgütsel bağlılığı açıklamada istatistikî olarak öneme sahiptir (F=4,772
ü ý SONUÇ Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl: 2011 Sayı: 1 Eğitimin etkililiği faktörüne ait F değişimi 8,743 ve anlamlılık seviyesi 0,003 dür. Bu değer belirlenen anlamlılık seviyesinden küçük olduğu için bu faktör örgütsel bağlılığı açıklamada istatistikî olarak öneme sahiptir (F=8,743 Çalışma yaşamında faaliyet gösteren örgütlerin sahip oldukları insan kaynağının ve bu insan kaynağını etkin ve verimli bir şekilde kullanabilme yeteneklerinin, yüksek rekabet koşullarında varlıklarını sürdürebilmeleri, gelişebilmeleri ve amaçlarına ulaşabilmelerinde önemli bir rol oynadığı söó lenebilir. İnsan kaynağını başarılı bir şekilde kullanmayan bir örgüt ve çalışanları açısından birçok sorun gündeme gelmektedir. Yüksek işgücü devri, çalışanların yüksek devamsızlık oranları perfoòó mans ve iş tatmini konusunda yaşanan problemler gibi hem örgüt hem de çalışan açısından önem taşıyan bu gibi sorunları gidermede örgütsel bağlılık tek başına olmasa da tamamlayıcı ve etkili bir çözüm olarak gündeme getir ó eğ ó úû ú òýörgüsel bağlılık, çalışanın örgütün bir parçası olma konusunda istek iþó duğu ve bu konuda çaba sarf ettiği, örgüt adına fedakârlıkta bulunduğu, örgütle bütünleşerek geleceğinin bir parçası olarak örgüte ilişkin düşünceler geliştirdiği karmaşık bir süreçtir. Çalışanın, üyesi olduğu örgüte bağlılık geliştirebilmesinde birçok faktör rol oynamaktadır. Bu anlamda işe alıştırma timleri õòõþõ!õ"õ de bunlardan úõ õõúõ úùûÿûõ!õ"õ düþó vuòó põó biri olarak değerlendirilebilir. Herhangi bir işletmenin başarılı olmasını sağlayan unsurlar arasında san kaynakları konusu gittikçe önem kazanmakta ve örgütsel başarı ile örgütün sahip olduğu insan kaynakları arasındaki sıkı ilişki birçok çalışmada gulanmaktadır. Bununla birlikte yoğun rekabet ortamında ve küresel bir yada faaliyetlerini sürdürmek zorunda olan işletmeler verimliliği artırma, úõ#ûú òûúûûû úùû# õùõçları yerine getirebilmek için insan kaynaklarını etkin bir biçimde kullanmak performansı, verimliliği, motivasyonu, işine ve çalıştığı işletmeye bağlılığı gibi unsurlar işletmeler açısından rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Bu noktada işletmeyi kabullenme, işletmede kalma isteği, işletmenin bir parçası olmak için çaba gösterme konuları ile ilgili olan örgüte bağlılığın önemi anlaşılmaôó zorundadır. Çünkü işletme çalışanlarının eğitim düzeyi, bilgisi, deneyimi, îìê ïïëîë îéïí é ì êëî tadır. Yüksek örgütsel bağlılığa sahip çalışanların, bağlılığı olmayan ya da düşük örgütsel bağlılığa sahip çalışanlara göre daha yüksek performans ve verimlilikte çalıştıkları yapılan araştırmalardan görülmektedir.
Bu bağlamda, çalışanların örgütlerine ve işlerine ilişkin ihtiyaç duyduklõó rı hür türlü bilginin kendilerine sağlandığı başarılı bir işe alıştırma eğitimi b ó sürecinin öneminin farkına varılmasının ve uygulanması, örgüte bağlı çalışanları oluşturacaktır. Eğitim programları çalışanlar açısından, performans artışı, iş tatmini ile birlikte bağlılık ve verimlilik sürecini etkilerken, işletme açısından da verimlilik ve karlılık durumunu etkilemektedir. Üretim faktörlerinden birisi olan beşeri sermayenin etkin kullanılması, reyin motivasyonunun ve verimliliğin artırılmasını gerektirmektedir. Burada mesleki işe alıştırma eğitiminin yeniden değerlendirilmesi oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla işletmelerde verimliliğin arttırılmasında pek çok yöntem (yeni tesis, makine ve donanım sağlanması, üretim planlama, bütçe ve mal ó yet kontrolü gibi çağdaş yönetim tekniklerinden yararlanma) kullanılmakla birlikte, işe alıştırma eğitimi, örgütte bireyin iş ortamına uyum sağlamasında, örgüt kültürüne adapte olabilmesinde kullanılan en etkili verimlilik arttırıcı yöntemlerden birisi olarak görülmelidir. Bu kapsamda eğitim, çalışanların iş tatminini, bireyin verimini, örgüte bağlılığını ve bütün olarak organizasyonun performansını arttırmaktadır. Bu yönüyle ele alındığında, işe yeni alınan kişilere uygulanmakta olan işe alıştırma eğitimi, daha fazla ilgi çekmekte, bireyin örgüte bağlılığının ve verimliliğinin artırılması açısından anahtar rol üstlenmektedir (Keser, 1999:10). İşe alıştırma eğitimi, işletmede çalışanlara uygulanan ilk eğitim progrõó mı niteliğindedir. Bu yönüyle; çalışan ve dolayısıyla işletme verimliliğinin arttırılmasında önemli bir rol oynadığından bahsedilmişti. Ürün ve hizmet ağında, bilişim ve üretim teknolojilerinde, hangi sektör olursa olsun iç ve dış müşterilerin ihtiyaç ve beklentilerinde yaşanan hızlı değişim, işletmelerin eğitime daha fazla önem vermelerine, gelişim odaklı olmalarına ve bilgiye daha fazla yatırım yapma ihtiyaçlarını ön plana çıkarmıştır. Çünkü küresel rekabette üstünlüğün sağlanabilmesi insan kaynağı nın etkin ve verimli işletmede kalma eğiliminin yaratılmasında ve örgütsel bağlılığın sağlanmõó vermeúûò #ûòûôùûôøû òý sında işe alıştırma eğitimi etkili bir yönetim uygulaması olarak görülmektedir. Bu düşünceden hareketle eğitimi uygulayan işletmelerin, rekabette önemli bir avantaj elde edecekleri yadsınamayacak bir gerçektir. Dolayısıyla işletmelerin, yönetim politikalarını oluştururken, insan kaó nağı nın potansiyeline büyük etki eden işe alıştırma eğitim programlarına önem kullanılmasına bağlıdır. Bu noktada, çalışanın verimliliğinin arttırılmasında, îìê ïïëîë îéïí é ì êëî $
Bu araştırma dar bir kapsamda gerçekleştirilmiştir. Daha genel ve daha somut sonuçlar elde edilebilmesi için; bu konuda bundan sonra yapılacak çalışmalara diğer havalimanı yer hizmetleri çalışanlarının da dâhil edilmesi önem arz etmektedir. Çalışanların örgütsel bağlılıklarını artırmak ve mevcut bağlılıklarının duygusal bağlılık yönünde geliştirilmesi önemlidir. Örgütsel bağlılığın artırılmasında önemli bir etmen olduğu tespit edilen işe alıştırma eğitimlerinin, sürekli güncel ve gelişmeye açık tutulmasının, işletmeler açısından orta ve uzun vadede rekabet avantajı sağlayabileceği düşünülmektedir. KAYNAKÇA &LİYEVA, Aynur. (2007). Turizm Sektöründe İnsan Kaynakları Yönet minde Eğitim ve Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. '()*+ü)õ, þ. (2007). Turizm Eğitimi Almış Yeni Mezunların Oryaþó tasyon Programlarına Yönelik Tutumlarındaki Sayı:44ü456ó436ý Değişimlerü-úûôøò.þ ô/.,õú Yüôó ' ú ùúûò0ûò#, ü1 úø23, 8., 18(ü/ýü9((0/ü:ý8ýü;&<=ü/ýü-:0-7ü7ýü>4 3 ý?ù øõú ø7õþõ#ûùûþøü45ü434 4AAý õ@ø." 'ULGULU, Burç þ7ûòÿû.(2008). İşgörenin Toplumsallaşma Sürecinde İşe Alıştırma Eğitiminin Önemi Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış sek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. humanresourcemanagementpractices on hospitalityfirms performances. ÇÖL,=üner.(2004). Örgütsel Bağlılık Kavramı ve Benzer Kavramlarla İlişkisi. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisiü3>4 übóccý ÇU*8&ü(,ùõþ.(2008). Konaklama İşletmelerinde 353ó A ý Hizmet İçi Eğitim İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. timinin Yeri ve Önemi. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(18), ELLİNGBOE,8û /,õþý>4 3 ýdòõ þ þ#e.òfò." ø2&þ(ò ûþøõø.þ Eğ ó DEMİRBİLEKüDunçý>4 09). Örgütsel Sosyalleşmede İşe Alıştırma % 7ûþ.ù.þû 7õþûúE.ò<ûG-ù 0ûÿûú. ùûþøýd!û=òõõøû ú.ûû,&ø1úõòôû1.úúû#û'..ô,ø.òûý7/dòõ þ þ#õþ îìê ïïëîë îéïí é ì êëî /@!..ú+þ ÿûò, ø."9,@.þ, þ /ø.øü
14 ócb4ý Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl: 2011 Sayı: 1 EMİR (ôøõýü&i&<ü&ú.(2010). Otel İşletmelerinde İşe Alıştırma Eğit ó mi: Ankara da Bir Araştırma. Verimlilik Dergisi, 2, GEDİK,0ûùûø. (2008). İnsan Kaynakları Yönetiminde Eğitimin Perfoòó L ó mans Üzerine Etkileri ve Örnek Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek sans Tezi, GaziÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. GÜNAY,E ú D!û:ûúõø.þ,! 'ûøgûûþ(ò#õþ.(2010). Oryantasyon Eğitiminin Örgüø,ûl Bağlılığa Olan õø.þõú1.ùù øùûþøõþ;. İòõ! ù1ûùý>4 B ý /õø,"õ@ø.þý -øô, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. GÜL,8õ,õþý>4 4 ýörgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve J øõûÿ ý Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi İ.İ.B.F. Ege Akademik Bakış, 2(1). GÜLTEKİN, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler 0ûÿûú. Dòõ þ þ#fò.#òõù, þ:ûúõø.þø.-ù KAİSERü/õúú7ý>4 3 ý&þ-kõù þõø.þ."<ûg ùûþøýd!û=òõõøû/@!..ú+þ ÿûò, ø."9,@.þ, þó/ø.ø ú.ûû:ûøûþø.þ:õøû,ý7/dòõ þ þ#õþ -ù ú.ûûõþ Enstitüsü, İstanbul. İNCE, 7û!ùûøýÿûGÜLü8õ,õþ.(2005). Örgütsel Bağlılık. Konya: Çizgi )õó J&)&ü/õ ø.(2008). Türkiye de Ulaştırma Sektörünün Genel Görünümü ve SorunlarıAróGe Bülten 2008óŞubat. İzmir Ticaret Odası. J-/-:ü&şkın.(1999). İşletmelerde Oryantasyon Eğitimi ve Verimlilik İlişkisi İşóGüç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 1(1). KILIÇ,=.þ@õý>4 L ýkariyer Yönetimi ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi. yınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,&þó þd!û/.@ õú ôõòõýkleinü D!û-""û@ø ÿûþû,,("&þ(ò#õþ õø.þ("<ûg8 òû,ýfûò,.þþûúf,@!.úõ#ü5 >C übaó33ý ;ý8.gõòýü &<0 õø.õþõú*ûÿûú(ò ûþøõø.þdòõ þ þ#fò.#òõù 9-&I-: ü <õøõ,!õý&ý>4 ý îìê ïïëîë îéïí é ì êëî 8õ,õþýÿûUÇK+<ü=õ 37óB3 J(1&'&1&JüAyşeý(2006). İnsan Kaynakları Eğitiminde Oryantasyon: H PerakendecilikSektöründe Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. LATİF,.(2002). Oryantasyon Eğitiminin İçeriği ' þûô(ø.ù.ø ÿsektörü Örneği. Yönetim Dergisi, 13(41),
(@@ D!û7ûõ,òûùûþøõþ&þøû@ûûþø, 1.þø þõþ@û&þ<.òùõø ÿû1.ùù øùûþøø.ø!û 7-)-:ü ;.!þý Fýü &**-<ü <õøõú õý õø.þõúf,@!.ú.#ü3 ücóclý (ò#õþ." õø.þ ;.òþõú &""û@ø ÿûü ;ý>c66 ý." Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl: 2011 Sayı: 1 7ýý>C6L4 ý-ù 9.òô 7(90&)ü: @!õòýdýüf(:d-:ü*ùõþý9ýü/d--:/ü: @!õòý 7-)-:ü;.!þýFýü&**-<ü<õøõú õý;ý>c66a ý1.ùù øùûþø þø!û úõ@û2d!û.òü:û,ûõò@!õþ& ú.ûûó(ò#õþ õø.þ* þôõ#û,2d!ûf,@!.ú.#."1.ùù øùûþøü ú @õø.þü/õ#ûfú @õø.þ,ý I.@õø.þõú'û!õÿ.òüCBü44Bó4BAý &,ûþøûû,ùõþdòþ.ÿûòý<ûg).òô2&@õûù @Fòû, 7ý>C6A6 ýd!û7ûõ,òûùûþø."(ò#õþ 7(90&)ü: @!õòýdýüf(:d-:ü*ùõþý9ýü/d--:/ü: @!õòý E ò õø.þõú1.ùù øùûþø;.òþõú." Ün ó 8., (ò#õþ :(-8*ü/ý9ý&<0/9-:0*(9ü/ý>C666 ýdòõ þ þ#õþ?ø,?ù õ@ø.þ ÖZÇELİK,!õþý>4008). Örgütsel Sosyalleşmenin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara!øø øõú ø ND.ò,ù:û,ûõò@!ü4 >4 ý õø.þõú1.ùù øùûþø&ù.þ#*.# þ#-ù ú.ûû,ý ;.òþõú." versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. GN CCLBN?øûù 443ý Cý4 CC 2OOGGGýù@. /()/&*ü ûþý@.ùop..ùúõco þûký <òõþý! Q. ø.þ @.ùr@.þøûþønøõ,ô ÿ û ( Fûò".òùõþ@û2?þøûò"õ@û,G ø!(ø!ûò0,@ Ö ûù ò.(2010). ûòõø.þõú:û,ûõò@!üclcüb5 ób3a & þûòõú ú þû,8ùõþ þûøg.òô:û,.ò@û õþú,,ý -ò. 7õþõ#ûùûþø ûõþ;.òþõú õþ." Oryantasyon Eğitimi /D&I:(+ü-ýDýü18&:&*&7'(+/ü1ýü/FİLİOTİS, S. )õ ŞAHİNüNilüfer.(2002). Otel İşletmelerinde İşe Alıştırma Eğitim Uygulõó maları Kapadokya Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. TECİR, òõôý'õòõþý>2007). Kişisel Gelişim, Sayı 53,Hayat Yayıncılık. M îìê ïïëîë îéïí é ì êëî Jõù,õø. TEMİRALİYEVA, (2005). Otel İşletmelerinde İşe Alıştıòó ma(oryantasyon) EğitimininÖnemi ve İşgören Performansına Etkisi: Almõó tı daki Dört ve Beş Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. >4 A ý
C43óC5Cý 7ûú!ÿû TOPALOĞLU, 7ûú!ÿûKOÇü8õôõþý>2002). Büro Yönetimi ve İlkeler. Ankara: Seçkin Yayıncılık. TOPALOĞLU, SÖKMEN, &úûÿý(2003). İşe Alıştıòó ma(oryantasyon) EğitimininEtkililiği ve Performans İlişkisine Yönelik Bir /F// úûiûò &þõú CL>C üb5ó54ý Araştırma. Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, D+<&ü7!õòòûùý>2007). Personel Devir Oranı Analizi: Ankara da Yer Alan Yıldızlı Otellerde Bir Uygulama. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, +:&*ü&!õþÿûkiliç, İbra! ù(2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve Ankara: Detay Yayıncılık. )&)*?ü&ú ÿûtemiraliyevaüjõù,õøý(2006). Otel İşletmelerinde İşe Alıştırma Eğitiminin İşgören Performansına Etkisi Üzerine Kazakistan da Bir Uygulama. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi. îìê ïïëîë îéïí é ì êëî S