BÜTÇELENEN KARIN YÖNETİM STRATEJİLERİNE DAYALI KAR PLANLAMASI MODELİ İLE TAHMİNİ 1

Celal Bayar Üniversiesi CBÜ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Yıl : 2012 Cil :10 Sayı :2 BÜTÇELENEN KARIN YÖNETİM STRATEJİLERİNE DAYALI KAR PLANLAMASI MODELİ İLE TAHMİNİ 1 Öğr. Gör. Erkan ÖZTÜRK Sakarya Üniversiesi, Geyve Meslek Yüksekokulu ÖZ Özellikle ora ve büyük ölçekli işlemelerin ihiyacı olan büçeleme ve planlama süreçleri, sandar büçeleme prosedürleri çerçevesinde yapıldığında işlemelerin sraejilerine cevap verme ihiyacını karşılayamamakadır. Bu sebeple, büçeleme sürecini saış ahminlerinin bir sonucu olmakan ziyade işleme sraejilerinin bir sonucu haline dönüşürmek gerekmekedir. Bunun için işleme sraejilerini belirleyen ve işleme karını ekileyen işleme içi ve dışı dinamiklerin espi edilerek anlamlı bir model haline geirilmesi gerekmekedir. Bu çalışmada işleme sraejilerine uygun olarak karı ekileyebilecek unsurlar PIMS (Profi Impac of Marke Sraegies) analizi çerçevesinde değerlendirilerek sraejik kar ahmin modeli elde edilmek isenmişir. Elde edilen modele işleme içi ve dışı dinamiklerden ölçülebilir nielikeki bağımsız değişkenler eklenerek sraejik kar ahmini yapılmışır. Bu kar ahmini saış ahmininden bağımsız ve sadece işleme sraejilerine göre hedeflenen bir kar olarak değerlendirilmişir. Anahar Kelimeler: Büçe, kar planlaması, PIMS analizi, sraejik kar FORECAST OF BUDGETED PROFIT WITH PROFIT PLANNING MODEL BASED ON THE MANAGEMENT STRATEGIES ABSTRACT Budgeing and planning process, which is paricularly medium and large sized business, can no mee sraegies o respond o he need for business if hey made sandard budgeing procedures framework. Therefore, budgeing process need o conver o a resul of business sraegies raher han a resul of sales forecass. Thus, inside and ouside dynamics of business,which are deermining business sraegies and affecing business profis, will be idenified and required a meaningful model. In his sudy, sraegic profi esimae model was asked o be obained by evaluaing facors ha may affec profi in accordance wih bussiness sraegies wihin he PIMS framework. Sraegic profi esimaes were made from he model onained by adding measurable independen variables of dynamics inside and ouside of business. This profi forecas is independen from sales forecas and i has evaluaed as only a profi arge based on business sraegies. Keywords: Budge, profi planning, PIMS analysis, sraegic profi 1 Bu makale yazarın yüksek lisans ezinden üreilmiģir. 216

Sosyal Bilimler Dergisi, Cil:10, Sayı:2, Ekim 2012 I. Giriş Planlama süreçleri, geleceğin öngörülmesi ve gelecekle ilgili belirsizliklerin oradan kaldırılması açısından büyük önem arz ederken, çoğu iģleme bu süreçlerle ilgili modern ekniklere adape olamamakadır. Diğer yandan, planlama faaliyelerini sraejik hedefleri doğrulusunda oluģurmak iseyen iģlemeler için büçe vazgeçilmez bir araç olmakadır. Bu bağlamda büçe, modern iģlemecilik anlayıģında özellikle ora ve büyük ölçekli iģlemelerin uzun vadede oluģan sraejilerini, sisemsel bir büünlük içerisinde gerçekleģiren emel araçlardan biri olarak görülmekedir. Büçe kavramından bahsedildiğinde, çoğu insan bazı olumsuz duygu ve düģüncelerle doğal bir karģı koyma davranıģına girmekedir. Bu kiģilere göre büçe, onların faaliyelerini sınırlandıran, harcamalarını kısılayan ya da yapmamayı ercih eikleri birakım Ģeyleri yapmalarını gerekiren bir yönergedir. Buna karģın yine de finansal baģarıları olan kiģiler ve birçok iģleme, büçeleme sürecini gelecekeki faaliyelerin planlanmasında çok ekin bir araç olarak görmekedirler (ġakrak, 1991: 4). ĠĢlemenin uzun vadeli poliikalarının ve dolayısıyla sraejilerinin belirlendiği bu süreçe, bir yol hariası nieliğindeki büçeyi kullanmak, sraejilere bağlı öngörülerin elde edilmesini de beraberinde geirmekedir. ĠĢlemeler gerek iç, gerekse dıģ dinamiklerin karları üzerindeki ekilerini belirleyebilir ve bu bilgiler ıģığı alında kar planlamalarını büçenin saik yapısından ziyade, sraejilere dayalı dinamik bir süreçe gerçekleģirebilir. Diğer bir deyiģle, iģlemeler karlarını büçenin öngördüğü gibi saıģ ahminlerine bağlı olarak değil; bunun yerine, rekabe oramında karı ekileyen unsurları espi ederek karlarını sraejik düzeyde belirleyebileceklerdir. Bu çalıģmada elde edilmek isenen kar ahmin modelinin yöneim sraejilerine dayalı olması amaçlanmakadır. Yöneim sraejileri çerçevesinin oldukça geniģ olmasından ve büün iģlemeler için genel geçer sraejilerin benimsenmesi gerekiğinden dolayı, çizilecek sınırlar içerisinde iģlemelerin karını sraejik düzeyde ekileyebilecek iki yaklaģımdan söz edilebilecekir. Buna göre, uygulama asarımında yöneim sraejisi olarak Porer ın ileri sürdüğü rekabe sraejileri kullanılabileceği gibi Schoeffer in ileri sürdüğü PIMS(Profi Impac of Marke Sraegies) analizi de kullanılabilir (Dinçer, 1996: 151). Özellikle PIMS analizi kullanılarak, iģlemenin yöneim sraejilerinin iģleme karına ekileri önemli bir açıklama oranıyla espi edilebilmekedir. Bu çerçevede, PIMS yaklaģımından da desek alınarak iģlemenin karını belirleyecek en iyi model ahmin edilmeye çalıģılacakır. Böylece, büçede yer alacak kar rakamı büçe dinamiklerinden ziyade, iģleme sraejilerine dayalı olarak belirlenebilecekir. II. Büçeleme Sürecinde Sraejik Kar Planlaması Büçe, bir iģlemenin kısa dönemli veya gelecekeki faaliye dönemi için üs yöneim arafından sapanan poliikaların, planların, amaçların ve hedeflerin parasal ve sayısal erimlerle açıklanan rapor veya raporlar dizisini ifade 217

Celal Bayar Üniversiesi emekedir (Akdoğan, 2004: 607; Lazol, 2002: 157; Civelek ve Özkan, 2006:580; Sevgener ve Hacırüsemoğlu, 2000: 275). ĠĢleme büçesi, bir mali plan veya bir yöneim planı olarak bilinmekedir ve Ģu Ģekilde anımlanabilmekedir: ĠĢleme büçesi, bir iģlemenin geleceke belli bir döneme ai faaliyelerinin üm cephelerini kapsayan bir yöneim planlamasıdır. Ġngilere Maliye ve Endüsri Muhasebeciliği Ensiüsü ise iģleme büçesini Ģöyle anımlamıģır. Önceden oraya konan bir amaca ulaģabilmek için, iģlemenin geleceğe ai bir dönemde izleyeceği poliikayı ve yapacağı iģleri parasal ve sayısal erimlerle açıklayan bir rapor veya raporlar dizisidir (Yalkın, 1985: 4). Büçeleme, bir organizasyonun dönemsel isekleri için oluģurduğu hedeflerin finansal ve operasyonel öngörülerinin planlanması olarak da düģünülebilir. Aynı zamanda büçeleme, belirli bir dönemde iģlemenin gelir ve gider faaliyelerinin planlandığı, koordine edildiği ve denelendiği sisemaik bir disiplindir (Özürk, 2005: 4). Bu sürecin kili nokasını ise kar ahmini oluģurmakadır. Karın, büçe hedeflerine uygun olması, büçe hedeflerinin gerçekleģirilebilir olması açısından oldukça önemlidir. Uygulanacak büçenin ekinliğinin arırılması için dikka edilmesi gereken dör husus bulunmakadır (Kazenbach, 1967: 51-52): 1) Belirli hedef ve poliikalar açısından büün sraejileri kapsamlı bir Ģekilde belirilmesi, 2) Kili pozisyonlar için bireysel performans krierlerinin sraejiyle uarlı olarak geliģirilmesi, 3) Beklenen sonuçlarda, faaliye adımlarında ve süre sınırlarında, sraejik planın her bir aģaması için sorumlu olanların plana bağlı kalmaları için ısrarcı olunması, 4) Belirilen hedefler için sıkı, uarlı ve objekif performans ölçümlemeleri yapılması. Sayılan hususlarla beraber, büçe sürecinin fiili duruma yaklaģması ve büçenin nihai kar ahmininin daha gerçekçi yapılabilmesi olanağı sağlanmıģ olacakır. Muhasebe bilgi siseminde geçmiģ, içinde bulunulan ve gelecek dönemlere ai sisemsel analiz öngörülmekedir (Özürk, 2007: 128). Büçe için gereken kar rakamını sraejik düzeyde ahmin edebilmek için de geçmiģ bilgilerin sisemli bir Ģekilde birikirilmesi gerekmekedir. ġaye elimizde yeerince geçmiģe uzanan veri sei yoksa bu nokada yapılacak kar ahmini akiksel kar planlaması olacakır. Diğer yandan üç yıl veya daha fazla geçmiģe uzanan veri sei ile yapılacak kar ahmini sraejik kar ahmini olacakır (Welsch, vd, 1988: 34). Sraejik kar ahmini yapabilmek için, iģleme dıģı fakörlerden konrol edilebilen ve konrol edilemeyen fakörlerin bilinmesi gerekmekedir. Genel bir Ģablon ile bu fakörler aģağıdaki gibi olacakır (Welsch, vd, 1988: 10). 218

Sosyal Bilimler Dergisi, Cil:10, Sayı:2, Ekim 2012 Tablo 1: İşleme Dışı Fakörlerin Vadeye Göre Konrol Edilebilme Düzeyi Tablodan da anlaģılacağı üzere, uzun vadede iģleme dıģı fakörlerden rekabee dayalı pazar konrolü dıģında bir konrol sağlanamamakadır. Genel rekabe sraejilerinin de değerlendirilebileceği bu süreçe, pazar payı ve pazarlama çalıģmaları uzun vadede konrol edilebilecek dıģ fakörlerdir. Sraejik planlamayla iģleme karlılığı arasındaki iliģkiyi ölçmek adına geliģirilen PIMS analizi ile özellikle pazarlama sraejilerinin iģleme karları üzerine ekisini araģırmak mümkündür (Timur, 2006: 206). Bu analiz ile cevaplandırılmak isenen sorular Ģu Ģekildedir (Karlöf and Lövingsson, 2005: 257): 1- Farklı iģlemelerin yaırım ve naki akıģ geirileri arasındaki farkları açıklayan fakörler nelerdir? 2- Endüsriden bağımsız olarak, özellikle sraejik pozisyonda kara geçiģ hangi karlılık seviyesinde mümkündür? 3- Sraejik pozisyonla ilgili olarak karlılıka olası değiģmeler nelerdir? 4- Ġleride yaırım ve naki akıģ geirisini ekileyecek sraejiler neler olmalıdır? Bu soruları cevaplandırabilmek için çaba göseren iģlemeler, yaırımları üzerinden hesaplanan karın hangi iģleme sraejileri ile arıģ gösereceğini de espi emiģ olacaklardır. PIMS analizi üzerine yapılmıģ çalıģmalar iģlemelerin sraejik karını belirleyen unsurları oraya koymakadır. Buna göre, iģlemelerin sraejik karını ekileyen en önemli unsurlar (Schoeffler vd, 1974:140; Timur, 2006: 206; Dinçer, 1996: 152): 1- pazar payı 2- oplam pazarlama harcamaları 3- üreilen mal ve hizmein kaliesi 4- ar-ge harcamaları 5- yaırım yoğunluğu Ģeklindedir. Bu fakörler dıģında karı ekileyen diğer unsurlar yöneim becerileri arafından oraya konulacakır ve iģlemeden iģlemeye değiģecekir (Karlöf and Lövingsson, 2005: 255). Burada sayılan beģ fakörün sraejik karı belirleme 219

Celal Bayar Üniversiesi yüzdesi ise %80 seviyesindedir (EROL, 2008: 109). Bu sebeple, bu fakör ölçümlenmeye çalıģılarak planlama çalıģmalarında kullanılmaya çalıģılacakır. III. Büçelenen Karın Yöneim Sraejilerine Dayalı Kar Planlaması Modeli İle Tahmini ĠĢlemelerde kar planlaması yapılırken, çoğunlukla bilimsel yaklaģımlardan uzak kalınarak geçmiģ deneyim ve ecrübelerin eseri olan ahminlerden yararlanılmak isenmekedir. Bunun yanı sıra; sraejik unsurları içeren bir kar planında kullanılmak üzere, isaisik ve dolayısıyla ekonomeri biliminin oraya koyduğu eoremlerden veya en azından bu bilimlerin sunmuģ olduğu bilgi ıģığı çerçevesinden harekele yola çıkan iģlemeler, ileriye dönük kesirimlerinde diğer iģlemelere nazaran daha baģarılı sonuçlar elde emekedirler (Özürk, 2005: 40). Kar planında bilimsel içeriğe yer vermek iseyen iģlemeler, özellikle büçeleme sürecinde yaģanacak dinamik akip siseminin geliģirilmesi yönündeki çalıģmaları için, sraejik unsurları içeren dinamik modeller kullanmayı gerekli görmekedirler. Burada sözü edilen dinamik model, zamanı bir fakör (değiģken) olarak açık bir biçimde içeren bir model ürüdür. Dinamik modeller, değiģkenlerin geçmiģ ve geleceğe ai değerleri arasında bir mekanizma aracılığı ile bağını sağlarlar. Planlanan dönemin üm al dönemleri (büçe dönemleri) aynı Ģarlara ve aynı verilere sahip değildir. Örneğin enflasyon sebebiyle maliyeler, gelirler ve giderler değiģecek; reel olarak aynı olsa bile iibari olarak daha büyük uarların hesabı yapılacakır. Benzer Ģekilde döviz kurlarındaki değiģim de farklı dönemlere ai farklı verileri yaraacakır. Bu yüzden, her dönem için ayrı hesaplama yapmak yerine bir defa baz alınan yıl için hesaplanmıģ uarların gelecek seviyelerinin espii için büçelemede dinamik bir yaklaģım uygun olmakadır (IĢıklılar, 1997: 213). Sraejik unsurların yer aldığı bir modelin değiģkenlerine ai özelliklerin, modeli dinamik bir süreçe yaraması söz konusudur. Modelin emel özelliklerinin belirleyicisi konumunda olan bu değiģkenlerin seçilmesinden ve bu değiģkenlere ai veri selerinin oluģurulması baģlı baģına ek bir çalıģmayı gerekirmekedir. AraĢırmacıların büyük bir çoğunluğunun oldukça yoğun uğraģlarla geçirdiği bu sürecin ardından en ekin sonuçların (kar ahminlerinin) elde edilebilmesi için, veri seinin en uygun bileģimini yansıabilen model kalıbının belirlenmesi gerekmekedir (Özürk, 2005: 41). A. Teorik Lieraür Araşırması ĠĢlemeler, sraejik kar planlaması yapabilmek için sraejik rekabe oramına iliģkin çeģili unsurların; gerek genel yapıda, gerekse iģlemenin özel yapısında irdelenebilecek boyuunu oraya koymalıdırlar. Bunun yanında, genel bir rekabe oramının doğurduğu sraejik davranıģların sonucu olan verilerle birlike, iģlemenin kendi iç dinamiklerinden kaynaklanan ve hacim-kar iliģkisi doğrulusunda oluģan verilerden de faydalanmak mümkün olabilmekedir. Buna dayanarak iģlemenin karını ekileyen ve yoğun olarak iģlemenin kendi iç 220

Sosyal Bilimler Dergisi, Cil:10, Sayı:2, Ekim 2012 dinamikleri arafından yaraılan veri seleri aģağıdaki gibi sıralanabilir (Jaedicke and Moore, 1988: 511; Sevgener ve Hacırüsemoğlu, 2000: 103): Mamul veya Malların SaıĢ Fiyaı, SaıĢ Hacmi, Mamul SaıĢ KarıĢımı, Mamul veya Malların Birim DeğiĢken Maliyei, Sabi Maliyeler Toplamı. PIMS analizi ile oraya konan ve sraejik düzeyde karı belirleyen unsurların ölçülebilir olanları ise aģağıdaki gibidir: Pazar Payı. Toplam Pazarlama Harcamaları. AR-GE Harcamaları. Sermaye Yoğunluğu. Sraejik kar ahmin modelinde, karı ekileyen dinamiklerde meydana gelebilecek olası değiģmelere bağlı olarak ahmin edilecek kar değerinde de paramerelerin belirleyeceği yönde değiģmeler meydana gelecekir. Bu açıdan, modelin ahmini ek baģına bir anlam ifade ememeke, özellikle zaman unsurunun model üzerinde yaraacağı ekilerin ekin bir Ģekilde akip edilmesi de gerekmekedir. Burada sözü edilen veriler zaman serisi verileri olmakla birlike, kullanılacak zaman periyodlarında farklılıklar yaģanabilir. Bir zaman serisi, bir değiģkenin değiģik zamanlarda gözlenen bir değerler akımıdır. Bu veriler günlük, hafalık, aylık, üç aylık, yıllık, beģ yıllık, on yıllık aralarla düzenli olarak oplanabilir (Guajarai, 1999: 23). BaĢlangıça üm değiģkenlerin modele dahil edilmesi halinde aģağıdaki model kalıbı oraya çıkacakır: Bu modelde; K : Sraejik Karı, C: Oonom Kar Düzeyini, PP : Pazar Payını, TPH : Toplam Pazarlama Harcamalarını, AG : AR-GE Harcamalarını, SY : Sermaye Yoğunluğunu, SF : SaıĢ Fiyaını, SH BDM TSM : SaıĢ Hacmini (Mamul Karması), : Birim DeğiĢken Maliyeleri, : Toplam Sabi Maliyeleri 221

Celal Bayar Üniversiesi gösermekedir. Her bir değiģkenin önünde yer alan ler ise davranıģsal paramereleri i emsil ederken; modelin sonunda yer alan, sokasik sürecin doğurduğu haa erimlerini (bozucu erimleri) emsil emekedir. Ġsaisiksel modellerde haa erimlerinin yer almasının emel kaynağı değiģkenler arasındaki iliģkinin ürüdür. DeğiĢkenler arasındaki iliģki deerminisik ve sokasik iliģki olmak üzere iki farklı Ģekilde açıklanabilir. DeğiĢkenler arasında sokasik iliģki olması durumunda, değiģkenlerden birinin alacağı aynı değere karģılık diğer değiģken farklı değerler alabilmekedir. Bu ür iliģki söz konusu olduğunda değiģkenlerin aldığı değerler modelin maemaiksel yapısıyla am uyum sağlamazlar, değerler maemaiksel Ģekilden sapmalar göserirler. Sapmaları açıklamak için modele haa erimi eklenir (GüriĢ ve Çağlayan, 2000: 5-6). B. Uygulama Meodolojisi ġu ana kadar değinilen eorik alyapının uygulamaya geçirilebilmesi için zücaciye seköründe faaliye göseren bir firmanın veri abanından yararlanılmıģır. Ancak firmanın veri abanında gerekli bilgilerin amamı yer almadığından sraejik kar ahmini için öngörülen model daha az değiģken kullanarak ahmin edilecekir. Diğer yandan, Ģu an sahip olunan gözlem aralığında, 4 en fazla bağımsız değiģkenle model ahmini yapmak, maris noasyonlu iģlemler açısından imkansız hale gelmekedir. Bu sebeplerle, kar ahmin modeli için sraejik unsurların amamını modellemek mümkün olamadığından model kalıbı aģağıdaki gibi incelenecekir. Bununla birlike, modele dahil edilecek bağımsız değiģkenlerin sayısına, serbeslik derecesi problemi yüzünden kısılama geirilmek durumumdadır. Ancak iģlemenin ilerleyen dönemlerde aran gözlem değerlerine bağlı olarak daha fazla sayıda değiģkeni modele dahil emesi gerekmekedir. SKar TPH SH BDM 0 1 2 3 Firmanın 2010 Ekim ayı ile 2011 yılı Aralık ayı aralığında yer alan 15 gözlemden oluģan veri sei ile yukarıdaki kalıba göre yapılan ahmine iliģkin program çıkısı ve paramere sonuçları aģağıdaki gibidir. 222

Sosyal Bilimler Dergisi, Cil:10, Sayı:2, Ekim 2012 Model çalıģması sonucunda, mevcu değiģkenlerle %80 açıklama oranına sahip ve F es isaisiğine göre %5 anlamlılık düzeyi için isaisiksel anlamlı bir kar ahmin modeli elde edilmiģir. Modelin göserimi ise; SKar 2410534 0,493239 TPH 0,207627 SH 0, 142923 BDM Ģeklindedir. Modele ai paramereler incelendiğinde; üm değiģkenlerin paramere iģareinin beklenen yönde olduğu görülmekedir. Bu sonuçlara göre; Pazarlama harcamalarındaki bir birimlik arıģ, iģleme karını 0.49 birim azalmakadır. SaıĢ hacmindeki bir birimlik arıģ, iģleme karını yaklaģık 0,21 birim arırmakadır. Birim DeğiĢken Maliyelerdeki bir birimlik arıģ, iģleme karını 0,14 birim azalmakadır. Firmanın büçelenen döneme ai oplam saıģ mikarı saıģ deparmanının öngörüsüne bağlı olarak 1.812.404 ade olarak belirlenmiģir. Benzeri Ģekilde oplam pazarlama harcamalarının ve değiģken maliyelerin de büçelenen döneme ai uarları öngörülmelidir. Bu öngörüler, açıklayıcı değiģkenlerin izlediği rendin modellenmesi sonucu aģağıdaki gibi belirlenmiģir. DeğiĢken Maliye 2012(Ġlk Çeyrek) = 2.453.077 Pazarlama Harcamaları 2012(Ġlk Çeyrek) = 805.172 Bu sonuçlara göre sraejik düzeyde belirlenen (büçelenen) kar aģağıdaki gibi hesaplanacakır. S.Kar = 2.410.534 0,493239x805.172 + 0,207627x1.812.404 0,142923x2.453.077 S.Kar = 2.039.095 TL Burada hesaplanan 2.039.095 TL lik sraejik kar uarı, iģlemenin birinci çeyreke sraejik düzeyde ulaģabileceği karı gösermekedir. Ġlgili firmanın muhasebe deparmanı arafından aynı dönem için hazırlamıģ olduğu büçelenen brü kar rakamı ise 1.926.740TL olarak hesaplanmıģır. Model ahmini firmanın ahmininden fazladır. Ancak buradaki önemli husus, firmanın brü kar ahmininin yalnızca hasıla ve maliye hesabına dayanmasına karģın, 223

Celal Bayar Üniversiesi sraejik kar ahmin modelinin iģlemenin uzun vadeli sraejilerine dayalı bir ahmin elde eiği hususudur. ĠĢlemenin mevcu sraejilerinin eseri olan bu kar rakamı büçede planlanan kar rakamını oluģuracakır. Böylece büçelenen kar, iģlemenin proforma büçe sonucu olmakan ziyade sraejilerinin sonucundan meydana gelecekir. Büçe değerlendirildiğinde ise, elde edilen kar sonucu sandar büçeleme çalıģmalarının sonucundan farklılaģacağından, büçenin yeni hesaplanan bu kar rakamına adape olması gerekecek; diğer bir deyiģle bu hedefi, yani sraejileri gerçekleģirme çabası oraya çıkacakır. Ayrıca sraejik kar rakamının hedeflenen kar olarak ele alınması gerekmeke ve böylece gerçekleģmelerin bu hedefi ne ölçüde sağladığı da firma arafından değerlendirme sürecine alınmalıdır. IV. Sonuç Büçeleme sürecinin baģarısı, yapılan ahminlerin fiiliyaı yansıabilme becerisiyle doğrudan ilgilidir. Büçeye yazılacak kar ahminlerinin baģarılı bir Ģekilde yapılabilmesi içinse, karı hasıla ile maliyein farkından ziyade iģleme sraejilerinin bir sonucu olarak ele almak gerekmekedir. ĠĢlemenin sraejik karını uzun vadede sraejik pozisyonun konrol edilebilir değiģkeni olan pazarlama harcamalarına ve üreim ile saıģın vazgeçilmez dinamikleri olan oplam saıģ hacmi ve oplam değiģken maliyee göre modelleyen bu yaklaģım ile iģlemenin sraejik karı ahmin edilmiģir. Model ile bulunan sonuç iģleme sraejilerinin, diğer bir deyiģle iģlemenin uzun vadeli hedeflerinin bir eseridir. Sraejik kar ahmin sürecinde, karı önemli derecede ekileyen sraejik unsurların belirlenmesi gerekmekedir. Bu amaçla çalıģmada, sraejik unsurların iģleme karına olan ekileri PIMS analizi yardımıyla oraya konulmaya çalıģılmıģır. Buradan elde edilen kar rakamı, iģlemenin dinamik maliye büçeleri ile hedeflerin uurulmasına kadar geçen bir dizi eylemler sürecini yaramakadır. Diğer bir ifadeyle sraejik kar, hedeflenen maliyeleri de oraya çıkarmakadır. Proforma gelir ablosuna yazılacak olan kar rakamını, üzerindeki rakamların farkı olmakan çıkaran bu yaklaģım ile kar, iģlemenin sraejilerinin bir sonucu haline gelmiģir. Yalnızca saıģ ahminlerine ve hasılaa dayalı bir kar ahmini, iģlemenin ahmin edilen saıģlarını sandar fiyalarla gerçekleģirebilme olasılığı kadar geçerlidir. Bu nokada hesaplanan bu yeni kar rakamı ile, proforma gelir ablosu sonuç (kar) odaklı olarak geliģirilebilecekir. Diğer bir deyiģle elde edilen karı belirleyecek gelir ve giderler büçelenecekir. ĠĢlemenin sraejilerine bağlı kalarak belirleyeceği sraejik karı yakalayabilmesi için, iç ve dıģ dinamiklerin yaraacağı yeni Ģarların akibi ve revizyonu için maliye kalemlerinin dinamik düzeyde izlenmesi ve büçelenmesi, bu sayede hedeflenen maliyelerin sapanabilmesi gerekmekedir. Bu sayede sraejik kar ahmini ile baģlayan büçeleme süreci, ana büçeyi oraya çıkaracak bir roaya kavuģacakır. 224

Sosyal Bilimler Dergisi, Cil:10, Sayı:2, Ekim 2012 KAYNAKLAR AKDOĞAN, Nalan (2004), Maliye Muhasebesi Uygulamaları, 6. Baskı, Gazi Kiabevi, Ankara. CĠVELEK, Muzaffer, ÖZKAN, Azzem (2006), Maliye ve Yöneim Muhasebesi, Deay Yayınclık, Ankara. DĠNÇER, Ömer (1996), Sraejik Yöneim ve İşleme Poliikası, Bea Basın Yayım Dağıım, Ġsanbul. EROL, Eren (2008), Sraejik Yöneim, Açıköğreim Fakülesi Yayınları, EskiĢehir. GUJARATĠ, Damodar N. (1999), Temel Ekonomeri, Çevirenler: Ümi ġenesen - Gülay Günlük ġenesen, Lieraür Yayınları, Ġsanbul. GÜRĠġ, Selahain, ÇAĞLAYAN, Ebru (2000), Ekonomeri: Temel Kavramlar, DER Yayınevi Yayın No:282, Ġsanbul. IġIKLILAR, S.Sadi (1997), İşleme Planlaması, Ġsanbul. JAEDICKE, R. K., MOORE, C. L. (1988), Yöneim Muhasebesi, Çev:PEKER, Alparslan, Dördüncü Basıdan Çeviri, Faih Yayınevi, Ġsanbul. KARLÖF, Beng, LÖVĠNGSSON, Fredrik H. (2005), The A-Z of Managemen Concepsand and Models, Thorogood Publishing, England. KATZENBACH, Jon R. (1967), Can Companies Plan Their Profis?, McKinsey Quarerly, Fall67, Vol. 4, Issue 2, p 46-52. LAZOL, Ġbrahim (2002), Maliye Muhasebesi, Ekin Kiabevi, Bursa. ÖZTÜRK, Erkan (2005), Sraejik Kar Planlaması ve Dinamik Büçeleme Modelinin Gelişirilmesi, Marmara Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü, ĠĢleme Anabilim Dalı, Muhasebe Finansman Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. ÖZTÜRK, Erkan (2007), Dinamik Büçe Tekniğinin ĠĢleme Büçeleri Ġçindeki Yeri ve Esnek Büçelerle Mukayesesi, Marmara Üniversiesi Muhasebe-Finansman Araşırma ve Uygulama Dergisi, Cil 8, Yıl 16, Sayı 17, Nisan. SCHOEFFLER, S., BUZZELL, Rober D., HEANY, Donald F. (1974), Impac of Sraegic Planning on Profi Performance, Harvard Business Review, Vol 52, Issue 2, p.137-145. SEVGENER, A.S., HACIRÜSTEMOĞLU, R. (2000), Yöneim Muhasebesi, 6. Baskı, Alfa Basım Yayım Dağıım, Ġsanbul. ġakrak, Münir (1991), ĠĢlemelerde Planlama Sürecinde Dinamik Büçelemenin Önemi, Dünya Gazeesi, 19 ġuba arihli yazı. TĠMUR, Necde (2006), Sraejik Yöneim, Anadolu Üniversiesi Açıköğreim Fakülesi Yayınları, EskiĢehir. WELSCH, A.G., RONALD, W.H., GORDON, P.N. (1988), Budegeing: Profi Planning and Conrol, Fifh Ediion, Prenice-Hall, USA. YALKIN, Yüksel Koç (1985), Yöneim Aracı Olarak İşleme Büçeleri, Turhan Kiabevi, 2.Basım, Ankara. 225