(KAMUDA) DEĞİŞİM VE FARKLI DÜŞÜNEBİLMEK Levent MAZILIGÜNEY Hava Mühendis Yüzbaşı (İnş.Y.Müh.) Hv.Loj.K.lığı İnşaat Şube Müdürü
Kısa Özgeçmiş 01.08.1978 Kırıkkale 2000-ODTÜ İnşaat Mühendisliği (L) 2006-GAZİ Ünv. İnş.Müh.Ulaştırma (Y.L.) (Havaalanları İçin Kaplamalı Sahalar Bakım Yönetimi) 2007-ODTÜ İnş.Müh.Yapı Malzemeleri (Y.L.) (Sonradan Yerleştirilmiş Kimyasal Ankrajların Düşük Dayanımlı Betonlardaki Çekme Davranışları) 2
2008-Anadolu Ünv. İnş.Müh. Yapı İşletmesi (Y.L.) (İnşaat Sektöründe Ulusal Ölçekli Firma Yöneticileri Temelinde Eğitim-Başarı/ Başarısızlık İlişkisinin İncelenmesi) 2007-Hâlen-ODTÜ İnş.Müh. Yapı Mekaniği (D) (Betonarme Yapıların Deprem Performansı Değerlendirmesi) 2010-Hâlen- Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi (L) 2001-Hâlen- Türk Hava Kuvvetleri- Mühendis Subay (Hv.Loj.K.lığı-İnş.Ş.Md.) 3
Sunum Planı Değişim Kamu-Özel Sektör Farkları Kamuda Değişimin Önündeki Engeller Liderlik / Liderin Rolü Örnekler 4
DEĞİŞİM İnsan ve toplum davranışlarında değişim Çalışma hayatında değişim Ticarette değişim Pazar anlayışında değişim Toplum bilincinde değişim Yönetim anlayışında değişim 5
Bireysel değişim denilince akla gelenler Kişisel / bireysel gelişim Yenilikçilik Eğitim Bireysel değişim Değişim sonucundaki aksiyonlar Adaptasyon Değişim süreçleri Hedeflerin belirlenmesi / vizyon Kişisel gelişim / değişimin gereksinimleri Sürekli gelişim Yetkinlik gelişimi Gelişim / değişim ihtiyacı İstek Diğer Cevap yok 12% 10% 9% 7% 5% 4% 4% 2% 2% 2% 1% 6% 5% 18% - GELİŞİM - 37% 4/9/2012 Levent Baz MAZILIGÜNEY : 377 6
Kurumsal değişim denilince akla gelenler Yenilikçilik / değişim Kurum kültüründe değişim Hedeflerin belirlenmesi / vizyon Değişim sonucundaki aksiyonlar Organizasyonel değişim Yeniliklere / değişime adapte olmak Büyüme / gelişim Organizasyonel değişim süreçleri Motivasyon Birliktelik İnsan kaynakları / insan İletişim Yönetim metodları Değişime karşı yaklaşımlar / direnç Geçiş sürecinde istikrar Yönetim değişikliği Liderlik Rekabet Diğer Cevap yok 5% 3% 2% 2% 2% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 3% 6% 11% 11% 11% 11% 10% 20% - YENİLİKÇİLİK - 33% - KURUM KÜLTÜRÜNDE DEĞİŞİM - Baz : 377 7
Yenilikçiliğin Özü... Neden bu böyle? Peki ama böyle olmazsa ne olur? Neden gökyüzü mavi? Neden evlerin çatısı kırmızı? Neden okula gidiyorum? Neden bu kapı kapalı? Neden işe gidiyorsun? Bunun içinde ne var? 8
İnovasyon İş uygulamalarında, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde, yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş bir ürün (mal veya hizmet) veya sürecin, yeni bir pazarlama yönteminin ya da yeni bir organizasyonel yöntemin uygulanmasıdır. Kamuyu ilgilendiren bir sorunun (fakirlik, ulaşım, sağlık, eğitim, tarım, barınma, savunma ) çözümü için başarılı bir şekilde uygulanan yaratıcı fikirdir. 9
Yaratıcı ya da yenilikçi bir fikrin innovasyon olabilmesi için, bu fikrin hayata geçmiş olması gerekir. 10
Kurum içindeki değişim hızı, dışarıdaki değişim hızından düşükse, son yakındır. Jack Welch, General Electric Eski Başkanı
Kamu için İnovasyonun Anlamı BM kriterleri Kamuda yozlaşmayı önleme ve mücadele etme Hizmet sunumunun iyileştirilmesi İnovasyon mekanizmaları ile politika belirleme kararlarına katılım Kamuda bilgi yönetimini geliştirme Cinsiyet ayrımı yapılmaksızın kamu hizmeti sunumunu artırma 12
Kamu için İnovasyonun Anlamı Bir moda veya akım değildir: Hükümetler karmaşık ulusal ve uluslar arası sorunlarla mücadele etmek zorundadır. Ulaşılmak istenen bir amaç değildir: Asıl amaç tüm vatandaşlara kaliteli bir yaşam sunmaktır. Mevcut kamu kurumlarının değiştirilmesi değildir: Asıl amaç onlara yardımcı olmaktır. Kamudaki herşey inovasyonun konusu olamaz. Sadece gelişmiş ülkelerin yararına bir şey değildir. 13
KAMU? Katı Bürokrasi Hiyerarşi 14
Kamunun Özel Sektöre Bakışı 15
Kamu-Özel Sektör Farkları Özel sektörün nihai amacı kâr elde etmektir. Kâr amacı olmayan kamu sektörü ise, hizmet için vardır. Başarı ise, hizmeti ne derecede iyi yerine getirdiği ile ölçülür. Başarıyı kamu sektöründe, verdiği hizmetlerde ölçmek zordur. Kamu sektöründe ise kamu yararı ön plandadır. Kârlılık daha sonra gelir. Bazen kârlılık hiç düşünülmez. Zarar bile söz konusu olabilir. 16
Kamu-Özel Sektör Farkları İkinci farklılık mali kaynaklarda görülmektedir. Özel sektörde sunulan mal ve hizmetin maliyetini müşteriler karşılarken, kamusal hizmetlerden yararlananlar her zaman maliyetine katlananlar olmayabilir. Stratejik karar alınırken de, özel sektörde müşterilerin istekleri hemen yerine getirilmeye çalışılır. Özel sektörde müşteri her zaman haklıdır ilkesi geçerlidir. Kamu sektöründe ise kamu hizmetleri vergilerle finanse edilmektedir. Hizmet kalitesini artırmak için vergileri her zaman artırmak kolay değildir. 17
Kamu-Özel Sektör Farkları Üçüncü fark, politikanın etkisi ile ilgilidir. Kamu kesimi siyasal baskılara maruz kalabilmekte, yöneticiler verecekleri kararlarda, siyasetçilerden etkilenmektedirler. Özel sektör ise, daha çok siyasetten etkilenen değil, bir baskı grubu olarak etkileyen konumundadır. Bu itibarla özel sektörde alınan kararlar, siyasi olmaktan uzak olup, hemen hemen ekonomik bir özellik taşır. 18
Kamu-Özel Sektör Farkları Dördüncü fark ise, özel sektörde, stratejik kararların alınmasını engelleyecek bir bürokrasinin olmamasına karşın kamu kesiminde koyu bir bürokrasinin olmasıdır. Bu durum kamu sektöründe rasyonel kaynak kullanımı ve dağılımını olumsuz etkilemektedir. 19
Kamu-Özel Sektör Farkları Kamu sektörü ile özel sektör arasındaki bir diğer fark kamu sektöründe, rekabet ortamının olmamasıdır. Bu nedenle üretilen mal ve hizmetlerde kalite sorunu her zaman tartışılabilir. Özel sektörde, kısa bir iş analizi ve etüdü ile örgüt yapısı, stratejik yönetimin amacına uygun hale getirilebilir. Kamu sektöründe ise bunun için, kapsamlı bir personel reformuna ihtiyaç vardır 20
Kamu-Özel Sektör Farkları Özel sektörde, örgütün kaynaklarını (beşeri, mali, fiziki) stratejinin hedeflerine kısa sürede uygun hale getirmek olanaklı iken kamu sektöründe bu uyumu gerçekleştirmek mümkün olmayabilir. Özel sektörde, yöneticilerin performansının ödüllendirilmesi yanında, başarısızlığının hesap verilebilirliği de olanaklı iken, kamu sektöründe bu durum kolay değildir. Bürokratların belli bir gruba, derneğe bağlı olması veya bir siyasi partiye yakınlığı avantaj veya dezavantaj oluşturabilmektedir. 21
engeller Boyut ve karmaşıklık: Kamunun karmaşık ve çok büyük yapılanmaları inovasyon için bir iç engel oluşturabilir. Kendi kurumsal norm, görüş, ve uygulamalarını oluşturan ve bir diğeri ile çok az iletişim kuran gruplar iç engellerin oluşmasına neden olurlar. Gelenekler ve miras: Kamunun uzun geçmişe dayanan deneyim ve uygulamalarının varlığı. Genellikle içeride yapılan inovasyon ve değişikliklere yürürlükteki sistemi bozacağı endişesi ile direnç gösterilmesi rastlanılan bir durumdur. 22
engeller Profesyonel direnç: Profesyonel gruplaşmalar kurum içinde geçerli rollerinin, konumlarının değişeceği endişesi ile direnç gösterebilirler. Yine farklı profesyonel gruplar arasında yatay ve dikey iletişim eksikliği inovasyon ve inovasyonun yayılması önünde engel oluşturabilir. Risk alamama / hoşlanmama: Kamu kurumları, medya ve siyasacıların yakın izlemesi altında olmaları ve çalışanlarında risk aldıkları için ödüllendirilmeleri gibi bir performans ölçütü olmaması nedenleri ile geleneksel olarak risk almaktan hoşlanmazlar. 23
engeller Danışma gereksinimi: Uygulamaya konulan inovasyonun geniş bir paydaş kesimini etkileyecek olması ve bu etkinin başka alanlarda sorun yaratma, çözülmek istenen sorunu başka alanlara kaydırma olasılığı nedeniyle bir inovasyonun uygulamaya konması sonrası dikkatle izlenmesine gerek vardır. Değişimin hızı ve boyutu: Kamuda yapılan reformların çokluğu ve bunları yürürlüğe koyanların sonuçlarını görme isteğiyle hızlı uygulama istekleri kamu çalışanlarının inovasyon yorgunu olmalarına neden olabilir. 24
engeller Kurumsal öğrenme kapasitesinin olmaması: Kurumsal öğrenme için gerekli işleyiş ve yapılanmaların olmaması ve kamunun karmaşık sistemi içinde aktörler arası iletişim eksikliği nedenleriyle iyi uygulamaların yayılmasında güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Çok sık yapılan yeniden yapılanmalar kurumsal belleğin yok olmasına ve bu değişikliklere karşı militanca bir dirence neden olmaktadır. 25
engeller Kaynak yokluğu: Finansal destek veya ilgili becerilerin veya destek hizmetlerinin yokluğu inovasyonun uygulanması için engel oluşturabilir. Teknik engeller: Yeni bir teknolojinin uygulanması doğrudan inovasyona yol açabileceği gibi eldeki teknolojinin yeni/farklı bir kullanımı da daha ileri düzeyde bir teknolojik yeniliğe neden olabilir. Ancak ilgili teknolojinin olmaması bir inovasyonun geliştirilmesini engelleyebilir. 26
PARETO İLKESİ PEK ÇOK AMA ÖNEMSİZ DURUMLAR VEYA SORUNLAR (TAKTİK) HARCANAN ZAMANIN %80 i SONUÇLARIN %20 si PEK AZ AMA ÖNEMLİ DURUMLAR VEYA SORUNLAR (STRATEJİK) HARCANAN ZAMANIN %20 si SONUÇLARIN %80 i 27
Kamu yönetim anlayışımız değişmelidir! Türkiye'de kamu yönetimine katı bir hiyerarşik düzen hakimdir. Bunun sonucu olarak her karar en üst makamdan beklenmektedir. Yöneticilerin inisiyatif kullanma hakları yoktur. Bir yönetici inisiyatif kullanarak sonucu olumlu bir iş yapsa kendisine teşekkür edilmek yerine hesap sorulmaktadır. Her karar için en üst makamın onayı beklendiği için işler çok yavaştır. Bu nedenle işler çok geç sonuçlanır veya yapılamaz. Teknoloji kullanımı gelişmekle birlikte yeterli olmadığından vatandaşa sunulan hizmet yavaş ve yetersiz kalitededir. Teknoloji kullanımının yetersiz olması kamu faaliyetlerinin tamamında verim düşüklüğüne sebep olmaktadır. (Kaynak: www.bilgicagi.com). 28
ZİHNİYET DEĞİŞİKLİĞİ Kurum kültürü değişmeden bir kurumda kalitenin geliştirilmesi mümkün değildir. 29
Değişime Kapalı Kurumlarda Davranış, Tutum, Değer; Daha önce denedik olmadı, Çok zaman alır, Çok masraflı olur, Yeni sistemler gerekir, Bunu burada yapamazsın, bizim tarzımız değil Doğru olabilir ama... O konuda bir yazı yaz, Belki sonra, Bütçemiz buna imkan vermiyor, Şu anda zamanımız yok, çok işimiz var, Eski köye yeni adet mi getireceksiniz? 4/9/2012 Biz böyle iyiyiz. Levent MAZILIGÜNEY 30
Değişime Açık Kurumlarda Davranış, Tutum, Değer; Başka düşünceler var mı? Bize uygun seçenekleri kontrol edelim, Daha önce hangi bilgileri alabiliriz? Eğer olmazsa, Nasıl geliştirebiliriz? Başka kim katkıda bulunabilir? Neden hep böyle yapıyoruz? Düşünceni biraz daha açıklayabilir misin? Daha başka nasıl yapalım?... konuda yardıma ihtiyacım var. Teşekkür ederim, güzel fikir... 31
Değişime direnç Değişime direnç göstermenin göstergeleri: Küçük sinirlenmeler Zayıf haberleşme Güvensizlik gösterisi Azalan açık sözlülük Savunmaya dönük davranışlar Zayıf karar verme Artan anlaşmazlıklar Takım performansının düşmesi Ani öfkelenmeler İş sıkıntısını eve taşıma 32
Değişime direnç Metodoloji üzerine uzun teknik tartışma isteği Sürekli olarak ilave bilgi isteği Konuyu değiştirme Toplantıları kaçırma Verilen görevleri yerine getirememe Aşırı bilgi sağlama Cevap verilemez sorular sorma Kabul edilemez taleplerde bulunma Diğer çalışanları sorumlu tutma Pasif kalıp diğerlerinin harekete geçmesini bekleme 33
Bir değişiklik karşısında soru, Bu değişikliğe karşı kendimi nasıl savunurum? DEĞİL, Bu değişikliği nasıl fırsata dönüştürebilirim? OLMALIDIR. 34
Sabit fikirlilik ineklerde ve babunlarda çok güzel işler; Sheakspeare ile aynı türe ait olduğunu iddia eden bir canlıda ise bu tamamen utanç vericidir. Aldous Huxley
Liderin önemi İnsanlar arsındaki anlaşmazlıkları gidermek, ortak bir amaç, ortak bir dil, ortak bir yorum oluşturmak,yeni liderler yetiştirme konusunda kararlı ve inançlı olmak (dünyada lider konumundaki yöneticilerin sadece en üst % 1 i yeni liderler yetiştirmek için çaba göstermektedir). Temel değerler Bilime saygı, Topluma saygı, İnsana saygı, Etik Misyon:Bulunduğun ortamda kendinin ve diğer insanların yaşam kalitesini yükseltmek. 36
LİDERLİK ; görür görmez tanıyabilir miyiz? Tutkulu bir tavır sergiler(heyecanlı,coşkulu) Başkaları üzerinde etkili(beni etkileyebiliyor mu) Stresi sever Aksiyon peşindedir İşi nasıl tamamlaması gerektiğini bilir Vay be dedirten projelerle uğraşır 37
Kültürümüzde Liderlik "Bir baş ol da, istersen soyulmuş soğan başı ol", "At binicisine göre kişner", "Kurumlar başlarına göre şekillenir", "Kurumun başı ne ise, astı da odur", Ön tekerlek nereye giderse, arka tekerlek de gider, oraya "Balık baştan kokar" 38
LİDER YÖNETİCİ Lider = Yönetici 39
40
İyi bir lider, olumsuz eleştiri değil, bir gelişim ruhu içinde daha iyi işler yapabilecek kişidir. İyi bir lider, sıradan insanları sıra dışı şeyler yapabilir hale getirir. Peter DRUCKER 41
İyi bir lider, sıradan insanları sıra dışı şeyler yapabilir hale getirir. Peter DRUCKER İyi bir generalin emrinde kötü askerler olmaz. 42
*Lider yürüyün demez yürüyelim der, değişin demez değişelim der. Sürünün önündeki atın hızı, geridekilerin temposunu belirler. ATASÖZÜ Liderin kalitesini anlamanın en kısa yolu etrafındaki kişilere bakmaktır. Niccolo Machiavelli At adımına göre değil adamına göre yürür ATASÖZÜ 43
Elinden geleni değil de gerekeni yap.
Kişilerin yapabileceklerinin limitini, eğitim ve yetenek seviyeleri, yapabildiklerinin limitini ise moral ve motivasyon seviyeleri belirler. 45
İŞYERİNDE İŞBİRLİĞİ YAPILAN ÇALIŞANIN SERZENİŞİ... O KADAR ÇALIŞIYORUM KİMSE BANA TEŞEKKÜR ETMİYOR. 46
YAŞAMA OLUMSUZ BAKANLAR BAK BEN SANA SÖYLEYEYİM BU NEDEN OLMAZ! der.
OLUMLU BAKANLAR, NİYE OLMASIN? DİYENLERDİR
DÜNYAYA NASIL BAKIYORSAK? O DA BİZE ÖYLE BAKAR... Güzel bakan, güzel görür, güzel gören güzel düşünür. Güzel düşünen Güzel yaşar.
Yeni Yönetici Profili Çalışan ve paydaşlardan öğrenmeyi öğrenen, Çalışanlara imkan tanıyan, Mükemmel iletişim kurabilen, Hataları affeden, Sözünü tutan, Yüksek enerji ve motivasyon sahibi, Öğretici, Problem çözücü olan ancak, tamirci olmayan, Çözüm önerileri üreten, Herkes için bir farklılık yaratma atmosferi oluşturan... 50
Geleceğe bakmak önemlidir. Çünkü; zurnada peşrev olmaz, ne çıkarsa bahtına diyerek yola çıkan her lider ve ekip başarısız olacaktır. Liderlerin işi etkilemek, öğretmek, yol göstermek ve korumaktır. Lider takipçilerini arkalarından itmemeli, önden gidip onlara yol göstermelidir. 51
Yöneticilerin işi çok zordur. Et kokarsa tuzlanır, ya tuz kokarsa ne yapılır? 52
AKILLI ADAM AKLINI KULLANIR, DAHA AKLILLI ADAM BAŞKALARININ AKLINI DA KULLANAIR. B.Shaw
Ekip üyelerinin taşıdığı ortak özellikler: Çalışkan ve hızlı sonuç alan, Sosyal ve aktif yaşayan Statü sembolü ve gösterişten uzak İçten ve açık iletişim kurabilen, İşlerini severek yapan İleri teknolojiyle çalışmayı seven, Kendilerini yenileme eğiliminde olan, İşini özel yaşamının bir parçası olarak gören Sebatlı ve kontrollü 54
Çalışan hataları... ÇOK ÇALIŞMAK ENAYİLİKTİR. ADAMIN TEPESİNE ÇIKARLAR, LİMON GİBİ SIKARLAR. YÜK EŞEĞE VURULUR, AT A DEĞİL. ÇALIŞ ÇALIŞ, MADALYA TAKARLAR. SUYU GETİREN DE BİR, TESTİYİ KIRAN DA MİLLET BİR GECEDE KÖŞEYİ DÖNÜYOR, BİZ İSE... BÖYLE BAŞA BÖYLE TIRAŞ, NE KADAR KÖFTE, O KADAR EKMEK. NEREDE TRAK, ORADA BIRAK.... 55
Problemlerin; %80-98 i Sistem den %2-20 si İnsan dan kaynaklanır! 56
ÇALIŞANLARA İYİ BİR SİSTEM TESLİM EDİLMEMİŞSE ONLARDAN KALİTELİ ÜRÜN VE HİZMETLER BEKLEMEK HAKSIZLIKTIR 57
En Önemli Şart; Tüm Çalışanların Değişim Gereğine İnanmasıdır. 58
4/9/2012 İŞBİRLİĞİ Levent MAZILIGÜNEY 59
inovasyonun faydaları *Daha açık / katılımcı yönetim kültürü oluşmaktadır. *Kaynaklardan ve kapasitelerden yararlanmayı azami yapmaya yardımcı olabilmektedir. *Kamu sektörünün imajını ve hizmetlerini geliştirermekte; böylece hükümetlerin vatandaşların güvenini tekrar kazanmalarını ve meşruiyetlerinin inşasını sağlamaktadır. *Yönetişimde inovasyon; sürekli iyileştirme kültürünü özendirir. *Kamu çalışanlarının kendilerine güven duymalarını sağlamaya yardımcı olur. *Bir sektördeki başarılı bir inovasyon başka alanlarda da inovasyonların kapısını açabilir. 4/9/2012 (Birleşmiş Milletler, 2006) Levent MAZILIGÜNEY 60
kamu yönetim anlayışımız değişiyor Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik Etkin, verimli, hesap verebilir, vatandaş beyanına güvenen ve şeffaf bir kamu yönetimi oluşturmak; kamu hizmetlerinin hızlı, kaliteli, basitleştirilmiş ve düşük maliyetli bir şekilde yerine getirilmesini sağlamak.. -Kamu hizmetlerinin ilk kademede ve vatandaşa en yakın yerde sunulması -Kamu hizmetlerinin elektronik ortamda sunulması -Vatandaşın bilgilendirilmesi -Hizmet standartları oluşturma -Özürlülerle ilgili tedbirler Sonuç: Yaklaşık 675 milyon Dolar Tasarruf 733 Ton Kağıt Tasarrufu 10.968 yıllık zaman 61
kamu yönetim anlayışımız değişiyor AB E-Devlet Hizmetleri 9. Kıyaslama Raporu Türkiye (%) AB (%) Kamu hizmetlerin elektronik ortama taşınması 89 82 Online kamu hizmetlerinin olgunluk seviyesi 91 90 Online kamu hizmetlerinin kullanılabilirliği 80 79 Online kamu hizmetlerinin saydamlığı 89 52 Online kamu hizmetlerinin çeşitliliği 90 88 Online kamu hizmetlerinin kolaylığı 94 80 Online kamu hizmetleri portal dizaynı 100 89 62
Yeni Kamu Yönetiminin Geleneksel Kamu Yönetimi İle Karşılaştırılması GELENEKSEL KAMU YÖNETİMİ YENİ KAMU YÖNETİMİ Sınırlı İş Gören Katkısı Azami İş Gören Katkısı Sabit Ücret Performansa Bağlı Ücret Girdi ve Süreç Kontrolü Performans Kontrolü Karar Akışı Yukarıdan Aşağıya Karar Akışı Her İki Yönde Değerlendirme Yukarıdan Aşağıya Değerlendirme Her İki Yönde Bürokrat Tipi Yönetici Girişimci Yönetici Mal ve Hizmetlerde Nicelik Mal ve Hizmetlerde Kalite Kitlesel Üretim Farklılığı Esas Alan Üretim Güçlü Merkeziyet(Merkezden Yönetim) Yerelleşme(Yerel Uygunluk, Yetki Genişliği) Geniş Personel Az Sayıda Personel, Daha Çok Uzman Katı Yönetim Esnek/Katılımcı Yönetim Yasal Düzenlemelerle Kural ve Normları Ayrıntılı Belirlemek Yasal Düzenlemelerin Sayıca Azaltılması ve Sadeleştirilmesi Emir- Komuta Karar Almaya ve Yönetime Katılma Kamu Otoritesine Saygı Vatandaşın Müşteri Olarak Görülmesi,Yurttaş Gereksinimlerine Duyarlılık Klasik Devlet Muhasebesi ve Bütçe sistemi Yönetim Muhasebesi, Maliyet Merkezleri, Maliyet Etkenliği, Maliyet-Yarar Oranı, Maliyetin Geri Dönüşü Kamu Sektörünün Kesin Egemenliği Özel Sektörden Daha Fazla Yararlanma Kamunun Tekelciliği Rekabet, Piyasa Türü Yönetim Araçları 63
64
Askeri İnovasyon Tam olarak etkin bir askeriye fiziksel ve politik olarak uygun kaynaklardan maksimum muharebe gücü türetebilendir. Kapsam oldukça önemlidir: İç siyasal,stratejik, operasyonel ve taktiksel düşünceler bir devletin askeri güçlerini yönetme yeteneği üzerinde etkilidir. 65
İnsansız Sistemler Keşif, Gözetleme, Hedef Tespit/İzleme Harp Sahası Hasar Tespit Elektronik Harp Haberleşme Röle Fiziksel Saldırı ve Tahrip Mayın Tespit ve İmha NBC Kirlilik Tespiti Yangın Tespit ve İzleme Atmosferik Gözlem Arama/Kurtarma ve Sivil Güvenlik Sınır Güvenliği 66
67
68
69
70
Sahip olduğunuz tek şey çekiçse herkesi çivi olarak görürsünüz. Abraham Maslow 71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
İşi Yapan? Savunan? 1. İlgili Mahkeme 2. Milli Savunma Bakanlığı (Hukuk Müşavirliği) 3. Hava Kuvvetleri Komutanlığı (Adli Müşavirlik) 4. Hava Lojistik Komutanlığı (Hukuk Birimi) 5. Hava Lojistik Komutanlığı (İnşaat Birimi) 81
1956 1968 1975 1998 2007 Büyük resmi görmek! 82
83
84
85
abe şair bizim de bir çift sözümüz var aşka dair o meretten biz de çakarız biraz (Nazım Hikmet) Ne hasta bekler sabahı, Ne taze ölüyü mezar, Ne de şeytan bir günahı, Seni beklediğim kadar!... (Necip Fazıl) 86
geçti istemem gelmeni yokluğunda buldum seni bırak vehmimde gölgeni gelme artık neye yarar (Necip Fazıl) 87
İster yapabileceğini düşün, ister yapamayacağını her koşulda da haklısın! Henry FORD 88
TEŞEKKÜR EDERİM! 89