Soluum Yolu İfeksiyou Ola İki Yaş Altı Çocuklarda Resiratuvar Sisisyal Virüs İfeksiyolarıı Sıklığı ve Kliik Özellikleri Ö. Faruk BEŞER *, Gökha DAVUTOĞLU **, Suat BİÇER ***, Göül AYDOĞAN **** ÖZET Amaç: Bu çalışmada, soluum yolu ifeksiyou bulgularıyla getirile 2 yaşıda küçük çocuklarda Soluumsal Sisisyal Virüsü (RSV) ifeksiyou sıklığııı sataması, RSV ifeksiyolu hastaları yaş, cisiyet, ae sütüyle besleme, aede bakım alma, kardeş sayısı, ifeksiyolularla temas gibi demografik özelliklerii belirlemesi ve hastalığı seyride laboratuvar testleride oluşa farklılaşmaı tesiti amaçlamıştır. Gereç ve Yötem: Mart 2007-Mart 2008 tarihleri arasıda çocuk acil birimimize soluum yolu ifeksiyou bulgularıyla getirile 2 yaşıda küçük 298 olgu çalışmamıza alımıştır. Nazofaregeal asirat ve sürütü örekleride hızlı immüokromatografik test ile RSV atije tesiti yaılmıştır. Bulgular ve Çıkarımlar: Hastaları 58.1 i erkek, 41.9 u kız olu, ortalama yaş 7.3±5.0 ay (30 gü-23 ay) idi. Hastaları broşiyolit ve brokoömoi edeiyle yoğu olarak getirildiği döem sobahar ve kış aylarıda kasım, aralık ve ocak olu, bu döemde RSV ozitifliği yüksek satadı. Ae sütü ile beslemeye, kalabalık ailede yaşaya, soluum yolu ifeksiyolularla teması ola ve ek hastalığı bulua olgularda RSV ozitifliği alamlı derecede yüksekti. Belirtiler başladıkta sora erke döemde (ilk 5 gü) getirile olgularda yüksek orada RSV ozitifliği sataırke, başvuru yakımalarıyla RSV ozitifliği arasıda bağlatı yoktu. Fizik muayee bulgularıda ostazal akıtı, boğaz kızarıklığı, otitis media, sibila raller ve takie RSV(+) olgularda yüksek orada tesit edilirke, diğer muayee bulguları açısıda fark satamadı. Ayrıca, akciğer grafiside ifiltrasyo varlığı dışıdaki laboratuvar tetkikleri RSV ozitif ve egatif olgularda farklılık göstermedi. Aahtar kelimeler: RSV, broşiyolit, ae sütü SUMMARY Aim: I this study we aimed to determie the frequecy of RSV ifectios i childre uder two years who were admitted to our cliics with uer resiratory tract ifectio. We also evaluated the demograhic characteristics such as age, sex, umber of sibligs, history of breast feedig, mother care, cotact with a RSV ifected erso ad the laboratuary value differetiatio durig the course of the disease i childre with RSV ifectio. Material ad Method: A total of 298 childre uder two years who atteded to our emergecy cliic with uer resiratory tract ifectio symtoms betwee March 2007 ad March 2008 were icluded. The detectio RSV was carried out by fast immuochromatograhic test o asoharygeal asirates ad swabbig samles. Results: Sex ad age distributio were as 58.1 males ad 41.9 females with a mea age of 7.3±5.0 moths (30 day-23 moth). The seasos durig which the atiets alied more frequetly because of brochiolitis or brochoeumoia were autum ad witer, with November, December ad Jauary scorig highest for RSV ositivity. RSV atige ositivity was sigificatly higher i ifats who were ot breastfed, who lived i crowded families, who had a cotact with a erso with resiratory tract ifectio ad who had a uderlyig disease. While there was a high rate of RSV detectio i the cases who alied i a short eriod after the symtoms, there was o correlatio betwee the resetig comlaits ad RSV ositivity. Amog hysical examiatio fidis ostasal dri, harygeal hyeremia, otitis media, fie crackles ad tachyea were more commo i RSV ositive cases as the resece of ifiltratios i chest x-ray. Other laboratory ad cliical fidigs were ot foud to be sigificat.to differetiate RSV ositive ad egative cases. Key words: RSV, brochiolitis, breastfeedig Alıdığı tarih: 22.1.2010 Kabul tarihi: 20.4.2010 * İstabul Üiversitesi Cerrahaşa Tı Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Aabilim Dalı, Uzm. Dr. ** İstabul Bakırköy Kadı Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Çocuk Kliiği, Uzm. Dr. *** Yeditee Üiversitesi Tı Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Aabilim Dalı, Uzm. Dr. **** İstabul Bakırköy Kadı Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Kliik Şefi GİRİŞ ve AMAÇ Soluumsal sisisyal virüsü, bebeklik döemide görüle broşiyolit ve ömoii e sık edeidir. Hastalık erişkilerde soğuk algılığı şeklide hastalık yaarke, efekte ola bebekleri ve küçük 84
Ö.F. Beşer ve ark., Soluum Yolu İfeksiyou Ola İki Yaş Altı Çocuklarda Resiratuvar Sisisyal Virüs İfeksiyolarıı Sıklığı ve Kliik Özellikleri çocukları yaklaşık 40 ıda 2-5 gü içide alt soluum yollarıa ilerlemektedir. Tüm bebekleri 50-70 kadarı ilk 1 yaşta, 95 i 2 yaşıa kadar RSV ile efekte olmaktadır. Soraki yıllarda ise RSV ye karşı serum atikoruu olmasıa rağme, RSV ile reefeksiyolar geçirilebilmektedir. Soluumsal sisisyal virüsü efeksiyoları aede geçe atikorları varlığıa rağme şiddetli seyredebile eder efeksiyolardadır (1,2). Soluumsal sisisyal virüsü efeksiyou, sıklıkla 2 yaşıda küçük çocuklarda görülmekte ve olguları yarısıa yakııda efeksiyo üst soluum yollarıda alt soluum yollarıa ilerlemekte ve hastaları yaklaşık 2 sii bu edele hastaeye yatırılması gerekmektedir (3,4). Hastada solda sağa şatlı kojeital kal hastalığı, brokoulmoer dislazi, reaktif hava yolu hastalığı, rematürelik, gastroitestial hastalık, kistik fibroz, immü yetmezlik, immükomromize durum varsa veya yaşı küçükse riskli hasta olarak kabul edilmeli ve yatırılmalıdır. Ayrıca, yaşta ve kişide bağımsız geel risk faktörleri de vardır. Bular düşük sosyoekoomik durum, kalabalık yaşam ortamları, ae sütüyle besleememe veya az besleme, çevrede sigara içimi, ailede astım veya atoi öyküsü olarak sıralaabilir (5-7). Bu çalışmada, soluum yolu efeksiyou bulgularıyla getirile 2 yaşıda küçük çocuklarda RSV efeksiyou sıklığııı sataması, RSV efeksiyolu hastaları yaş, cisiyet, ae sütüyle besleme, aede bakım alma, kardeş sayısı, efeksiyolularla teması gibi demografik özelliklerii belirlemesi, hastalığı seyride laboratuvar testleride oluşa farklılaşmaı tesiti amaçlamıştır. GEREÇ ve YÖNTEM Mart 2007-Mart 2008 tarihleri arasıda Sağlık Bakalığı İstabul Bakırköy Kadı Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastaesi çocuk acil birimie akut broşiyolit, brokoömoi ve üst soluum yolu efeksiyou olarak getirile, uzu süreli yatarak tedavi gereksiimi olmada acil birimide taburcu edile veya sütçocuğu servisie yatırıla 1-24. aylar arasıdaki 298 bebek çalışmaya alımıştır. Tekrarlaya hışıltılı soluum öyküsü ola bebekler, eşlik ede ciddi hastalığı bulualar (sesis, meejit vb.), ciddi örolojik ve metabolik bozukluğu ola bebekler, daha öcede bilie immü yetersizliği ola çocuklar, yaşı 1 ayda küçük ve 24 ayda büyük olalar ve ailei oamıı alıamadığı bebekler çalışmaya alımamıştır. Çalışmaya alıma ölçütlerie uya bebekleri aileleri ile görüşülerek azofaregeal sürütü ve asirasyo öreklerii asıl alıacağı kousuda bilgi verilerek oamları alıdı. Çalışma grubudaki hastaları öyküleri ayrıtılı olarak aileleride alıdı. Öykü bilgileri olarak yaş, cisiyet, başvuru aıdaki yakımaları, yakımalarıı başlagıç süresi, ailedeki birey sayısı, kardeş sayıları, çocuğu bakımıı biricil olarak kimi üstlediği ve bakım koşulları, besleme öyküsü, çocuğu ek hastalığıı olu olmadığı ve eş zamalı aile bireyleride üst veya alt soluum yolu efeksiyou varlığı öğreilerek, bu olgular içi oluşturula çalışma çizelgesie kaydedildi. Olguları fizik muayee bulguları da bu çizelgeye ekledi. Çalışmaya alıa hastalarda azofaregeal asirasyo ve sürütü örekleri alıdı. Örekler alıdıkta heme sora, zama kaybedilmede hızlı immüokromatografik test ile kliiğimiz acil laboratuvarıda yöerge bilgilerie uyularak çalışıldı. Test souçları çalışma çizelgesie kaydedildi. Hızlı immüokromatografik testle çalışıla öreklerde kotrol çizgisi ozitif olmaya hastalarda yetersiz örek alıdığı düşüüldü ve bu olgular çalışmaya alımadı. Çalışmamızı istatistiksel değerledirmesi, Statistical Package for the Social Scieces (SPSS) for Widows 10.0 istatistik aket rogramı kullaılarak yaılmıştır. Karşılaştırmalarda Fisher s Exact testi, ki-kare testi ve Mc Nemar testleri kullaılmıştır. Elde edile değeri 0.05 te küçükse souç alamlı, büyükse souç alamsız olarak kabul edilmiştir. BULGULAR Hastaları 58.1 i (173 olgu) erkek, 41.9 u (125 olgu) kız, erkek/kız oraı 1.38, ortalama yaş, 7.3±5.0 ay (30 gü-23 ay arasıda) idi. Hastalar yaşlarıa göre 2 gruba ayrıldı: Yaşları ilk 6 ay içide olaları sayısı 158 ( 53), 7 ay ve üzeride olaları sayısı 85
140 ( 47) idi. Yaş gruları ve cisiyetler arasıda RSV ozitifliği bakımıda alamlı bir farklılık satamadı (Tablo 1). Tab lo 1. RSV ozitif ve egatif hastaları demografik özellikleri. RSV Kardeş sayısı Üçte az Üç veya üçte çok Ae bakımı Almayalar Alalar Altı ay ae sütü Almayalar Alalar Ek hastalık Aile fertleride soğuk algılığı broşiyolit 61 76 25 112 19 118 125 12 72 65 Hastaları broşiyolit ve brokoömoi edeiyle yoğu olarak getirildiği döem sobahar ve kış mevsimleri; kasım, aralık ve ocak aylarıydı. İlk altı ay boyuca sadece ae sütüyle beslee bebeklerdeki RSV ifeksiyou oraıı, ae sütüü hiç almaya ya da yeteri kadar alamaya bebeklere göre düşük olduğu görüldü. Yetersiz ae sütü alalarda RSV ozitifliği alamlı derecede fazlaydı (=0.000). Kardeş sayısı üç ya da üçte fazla olalarda RSV ozitifliği istatistiksel olarak alamlı derecede fazlaydı (=0.000). Ae bakımı ala ve almayalar arasıda RSV ozitifliği bakımıda istatistiksel alamlı fark yoktu. (>0.05). Aileside soğuk algılığı olalarda RSV ozitifliği alamlı derecede fazlaydı (=0.001). Ek hastalığı ola olgularda RSV ozitifliği alamlı derecede fazlaydı (=0.015) (Tablo 1). 61.6 38.2 38.5 48.1 18.1 61.1 48.8 28.6 56.7 38.0 38 123 40 121 86 75 131 30 55 106 38.4 61.8 61.5 51.9 81.9 38.9 51.2 71.4 43.3 62.0 0.000*** 0.169 0.000*** 0.015* 0.001*** Yakımaları başladıkta soraki ilk 5 güde başvura hastalarda RSV ozitifliği, daha geç başvuralara göre istatistiksel olarak alamlı derece yüksek satamışke ateş, öksürük, buru akıtısı, hırıltı, efes darlığı ve ses değişikliliği gibi yakımalarda istatistiksel olarak alamlı fark satamadı. Üst soluum yolu fizik muayee bulgularıda boğaz kızarıklığı, ostasal akıtı ve akut otitis media RSV ozitif olgularda daha sık satamışke tosil kızarıklığı ve kojuktiva kızarıklığı açısıda RSV(+) ve RSV(-) olgular arasıda fark satamadı. Alt soluum yolu fizik muayee bulgularıda takie ve sibila ralleri varlığı ile RSV ozitifliği arasıda istatistiksel olarak alamlı fark varke dise ve kreita ralleri varlığı ile RSV ozitifliği arasıda alamlı fark yoktu (Tablo 2). Tab lo 2. RSV ozitif ve egatif hastaları alt soluum yolu efeksiyou bulguları ve RSV ilişkisi. RSV Dise Taşie Sibila ral Kreita ral 82 55 42 95 71 66 47.1 44.4 58.3 42.0 68.9 33.8 48.7 42.9 92 69 30 131 32 129 81 80 52.9 55.6 41.7 58.0 31.1 66.2 51.3 57.1 0,636 0,016* 0,000*** 0,310 Tab lo 3. RSV ozitif ve egatif hastaları laboratuvar bulguları ile RSV ilişkisi. A.C. grafide ifiltrasyo CRP ESR Lökosit Düşük 97 40 83 54 16 89 32 53.6 34.2 45.1 47.4 39.2 53.1 53.3 43.4 50.8 84 101 93 68 14 116 31 46.4 65.8 54.9 52.6.8 46.9 46.7 56.6 49.2 0,001*** 0,704 0,016* 0,410 86
Ö.F. Beşer ve ark., Soluum Yolu İfeksiyou Ola İki Yaş Altı Çocuklarda Resiratuvar Sisisyal Virüs İfeksiyolarıı Sıklığı ve Kliik Özellikleri Laboratuvar bulguları açısıda icelediğide; RSV(+) olgularda akciğer grafiside ifiltrasyo varlığı ve eritrosit sedimatasyo hızıı yüksekliği istatistiksel olarak alamlı derecede yüksek satadı. Acak, lökosit sayısı yüksekliği/düşüklüğü ve CRP ozitifliği açısıda RSV(+) ve RSV(-) olgular arasıda fark satamadı (Tablo 3). TARTIŞMA Özacar ve ark. (8), alt soluum yolu ifeksiyou edei ile hastaeye yatırıla 55 çocukta ezim floresa immuoassay yötemi ile 36.4 oraıda RSV atije ozitifliği bulmuştur. Sayıer ve ark. (9), akut broşiyolit ve brokoömoi taısı ile hastaeye yatırıla 3 yaşı altıdaki 41 olguu 21.9 uda direkt floresa atikor yötemi ile RSV atijei tesit etmiştir. Dereli ve ark. (10), İzmir de 1993-1994 kış aylarıda yürüttükleri bir çalışmada, 2-24 ay arasıdaki akut broşiyolit edeiyle hastaeye yatırıla 65 hastaı 19 uda hücre kültürü ve direkt floresa atikor yötemiyle RSV ozitifliğii 29.2 olarak bulmuştur. Özsa ve ark. (11), ASYE ola 0-1 yaş grubudaki 42 bebeği 13 üde ( 30.9) Ezyme immu assay (EIA) yötemi ile RSV atijei ozitifliği bulmuştur. El Salvador da Zelaya ve ark. ı (12) yatığı çalışmada, alt soluum yolu efeksiyou edeiyle hastaeye yatırıla 1 yaşıda küçük 42 çocuğu 32 side ( 76) Direct Fluorescet Atige testi (DFA) ile RSV efeksiyou satamıştır. İsveç te Eriksso ve ark. (13), broşiyolit ve brokoömoi geçirmekte ola 135 çocuğu 89 uda ( 66) DFA ile RSV taısı koymuştur. ABD de 2004 yılıda Aldous ve ark. ı (14) yatığı diğer bir çalışmada ise, 15 gü-6 yaş arasıda üst ve alt soluum yolu efeksiyou bulgularıyla başvura 310 çocukta immüokromatografik yötemle RSV atijei araştırılmış, 102 olguda ( 32.9) ozitiflik satamıştır. Çalışmamızda, RSV ozitif satadığımız olgular tüm olguları 54 üü (161 olgu) oluşturmaktadır. Bu ora, geel literatür souçlarıa uymakla birlikte Dereli, Özacar, Sayıer, Özsa ve Aldous ve arkadaşlarıı çalışmalarıdaki oralarda yüksek olu, El Salvador da Zelaya, İsveç te Eriksso ve ark. ı çalışmalarıdaki oralarla uyguluk göstermektedir. Ilıma bölgelerde RSV salgıları ekim ve kasım aylarıda başlamakta, mart ayıı solarıa kadar sürmektedir. Sobahar sou, kış ve ilkbahar başıda RSV efeksiyoları sık görülmekte olu, kış aylarıda (aralık ve ocak) doruk yamaktadır (3,15,16). Ülkemizde İstabul da yaıla bir çalışmada, akut broşiyolitli olguları 88 i kasım-isa ayları arasıda hastaeye getirilmişlerdir (17). Bursa da yaıla bir çalışmada ise RSV ye bağlı akut broşiyolitli olguları 92 sii ekim-isa ayları arasıda hastaeye getirildiği bildirilmiş ve eidemii yaklaşık 7 ay kadar sürdüğü gözlemiştir (18,19). Çalışmamızda RSV broşiyoliti, ağırlıklı olarak kış ve ilkbaharda, özellikle de aralık ve isa aylarıda, diğer aylara göre daha sık görülmüştür. Soluumsal sisisyal virüsü (+) olgularımızı 42.9 u kız, 57.1 i erkekti; arada istatistiksel olarak alamlı fark yoktu (=0,730). RSV efeksiyouu erkeklerde daha çok görüldüğü bilimektedir (7). Soluum yolu efeksiyolarıda viral atılım özellikle ilk 3 gü yoğu olmak üzere bir hafta kadar sürmektedir. Bu edele, öreği efeksiyou başlamasıı takibe erke döemde alıması öem taşımaktadır (20). Çalışmamızda, yakımaları başladıkta soraki ilk 5 güde getirileleri RSV ozitifliği 67.1, 5. güde sora getirileleri ise, 42.4 satamıştır. Bu değerler literatür değerleriyle örtüşmektedir. Soluum yolu efeksiyoua ede ola etkeleri fizik muayee bulgularıyla birbiride ayırt edilemeyeceği bilimektedir (21). Çalışmamızda da RSV (+) ve RSV (-) ola hastalar arasıda tosil kızarıklığı, kojuktiva kızarıklığı açısıda istatistiksel olarak alamlı fark satamadı (>0.05). Boğaz kızarıklığı ve ostazal akıtı, RSV (+) ola gruta, RSV (-) ola gruba göre istatistiksel olarak alamlı düzeyde fazlaydı (=0.001). Soluumsal sisisyal virüsü efeksiyou ola hastaları akciğer grafileride çeşitli bulgular olabilir, e tiik olalar itertisyel ifiltrasyo ve havalama fazlalığıdır (6). RSV efeksiyolu 246 hastayı kasaya bir çalışmada, 37 hastada akciğer grafiside ifiltrasyo satamıştır (1). Çalışmamızda da 161 RSV (+) olguu side ( 47.8) akciğer grafiside ifiltrasyo satadı ve bu ora RSV (-) olgularla karşılaştırıldığıda istatistiksel olarak alamlıydı (=0.001). Soluumsal sisisyal virüsü efeksiyoları akut otitis 87
mediaya ede olabilir. Hastalığı mekaizması orta kulağı doğruda efeksiyou veya östaki tü disfoksiyouu efeksiyou kolaylaştırması yoluyladır. RSV efeksiyolu çocukları 75 ide orta kulak sıvısıda RSV satamıştır, etke orta kulak sıvısıda tek başıa veya bir bakteriyle birlikte izole edilebilir. Bakteriyle birlikte RSV efeksiyou, otit belirtilerii uzamasıda ve atibiyotik tedavisie yaıt yetersizliğide sorumludur (22-24). Çalışma grubumuzdaki 161 RSV (+) olguu da 34 üde ( 21.1) akut otitis media mevcuttu. Bu ora literatürdeki çalışmalarla uyumludur ve RSV (-) olu, akut otitis mediası ola olgularda istatistiksel olarak alamlı düzeyde fazladır (=0.002). Soluumsal sisisyal virüsü içi yüksek risk oluştura diğer durumlar arasıda erkek cisiyet, 6 haftalıkta küçük olma, gebelik yaşıı 36 haftada küçük olması, ae sütü almama, aede geçe atikorları düşük düzeyde olması, kış ayları (özellikle tolu yaşamaya bağlı), gülük bakım yetersizliği, düşük sosyoekoomik durum, besleme yetersizliği, kalabalık yaşam koşulları, sigara dumaıa maruziyet ve bakıcı tarafıda yetiştirilme sayılabilir (2,25). Çalışmamızdaki olgularda ae sütü ile beslee bebeklerdeki RSV ozitifliği beslemeyelere göre alamlı derecede düşük satadı. Yie kardeş sayısı e az üç ola (kalabalık aile yaısı) olgularda RSV ozitifliği istatistiksel olarak alamlı derecede yüksekti. Aileside soğuk algılığı olu, temas öyküsü ola bebeklerde literatür verileriyle uyumlu olarak RSV ozitifliği fazlaydı. KAYNAKLAR 1. La Via WV, Marks MI, Stutma HR. Resiratory sycytial virus uzzle: Cliical features, athohysiology, treatmet ad revetio. J Pediatr 1992; 121(4): 503-10. 2. Walsh EE, Mc Coochie KM, Log CE, Hall CB: Severity of resiratory sycytial virus is related to virus strai. J Ifect Dis 1997; 175:814-20. 3. Collis PL, Mcitosh K, Chaock RM. Resiratory Sycytial Virus. I: Fields Virology. Eds: Fields BN, Kie DM, Howley PM. Third editio. Liicott-Rave Publishers, Philadelhia 1996; 1313-51. 4. Levy BT, Graber MA. Resiratory sycytial virus ifectio i ifats ad youg childre. J Fam Pract 1997; 45(6):437-81. 5. Simoes EA. Resiratory sycytial virus ad subsequet lower resiratory tract ifectios i develoig coutries: A ew twist to a old virus. J Pediatr 1999; 135(6):657-61. 6. Storch GA. Resiratory sycytial virus I: Log SS, Pickerig LK, Prober CG. (eds.) Priciles ad Practice of Pediatric Ifectious Diseases 1st. Editio Churchill Livigstoe 1997; 1247-54. 7. Mc Itosh K. Resiratory sycytial virus I: Behrma RE, Kliegma RM, Arvievbmöç AM, Nelso Textbook of Pediatrics 15th. Editio WB Sauders 1996; 904-6. 8. Özacar T, Zeytioğlu A, Özdoğru E, Aydemir Ş, Taaç R, Bilgiç A. Alt soluum yolu ekfeksiyou ola çocuklarda resiratuar sisityal virüs atijeii araştırılması. İfeks Derg 1996; 10:25-7. 9. Sayıer AA, Erbaycı OÖ, Yüksel H, Zeytioğlu A, Taaç R, Bilgiç A. Alt soluum yolu efeksiyolu çocuklarda soluum virüsları atijelerii araştırılması. 8. Türk Kliik Mikrobiyoloji ve İfeksiyo Hastalıkları Kogresi Özet Kitabı 1997; s. 363. 10. Dereli D, Ertem E, Serter D, Şadimet M, Çoker M, Taaç R. Detectio of resiratory sycytial virus i childre i 1993-1994 witer seaso i İzmir, Turkey, by two diagostic methods. APMIS, 1994; 102:8-80. 11. Özsa M, Kahrama H. Kliik olarak alt soluum yolu efeksiyou taısı koula 0-1 yaş grubu bebeklerde soluum sisityal virüs atijelerii araştırılması. Mikrobiyoloji Bültei 1998; 32:51-6. 12. Colocho Zelaya EA, Pettersso CA, Forsgre M, Orvell C, Straegard O. Resiratory sycytial virus ifectio i hositalized atiets ad healthy childre i El Salvador. Am J Tro Med Hyg 1994; 51(5):5-84. 13. Erikkso M, Forsgre M, Sjöberg S, Vo Sydow M. Resiratory sycytial virus ifectio i youg hositalized childre. Acta Paediatr Scad 1983; 72:47-51. 14. Aldous WK, Gerber K, Taggart EW, Thomas J, Tidwell D, Daly JA. A comariso of BiaxTM NOW to viral culture ad direct fluorescet assay testig for resiratory sycytial virus. Diag Microbiol Ifect Dis 2004; 49:265-8. 15. Stesballe L, Devasudaram J, Simoes E. Resiratory sycytial virus eidemics: The us ad dows of a seasoal virus. Pediatr Ifect Dis J 2003; 22:21-32. 16. Shek L, Lee B. Eidemiology ad seasoality of resiratory track virus ifectios i the troics. Paediatr Resir Rev, 2003; 4:105-11. 17. Yılmaz G, Uzel N, Işık N, Baysal SU, Asla S, Badur S. Viral lower resiratory tract ifectios i childre i İstabul, Turkey. Pediatr Ifect Dis J 1999; 18(2):173. 18. Hacımustafaoğlu M. RSV efeksiyoları. Akem Derg 2006; 20(ek29):240-47. 19. Hacımustafaoğlu M, Çelebi S, Ayacı E et al: The rogressio of materal RSV atibodies i the offsrig, Arch Dis Child, 2004; 89(1):52-3. 20. Greeberg SB, Krilov L. Laboratory diagosis of viral resiratory disease. Cumitech 21, s.1, America Society for Microbiology, Washigto DC, 1986. 21. Krilov LR, Liso SM, Baroe SR, Kala MH, Ciamicia Z, et al: Evalutio of a raid diagostic severe rairatory sycytial virus: otetial for bedside diagosis. Pediatrics 1994; 93:903-6. 22. Hall CB, Mc Carthy CA. Resiratory sycytial virus. I: Madell GL, Beett JE, Doli R: Priciles ad Practice of Ifectious Diseases 4th editio Churchill Livigstoe 1995; 1501-9. 23. Arola M, Ruuskae O, Thedi Z, Mertsola J, Saloee KN. Cliical role of resiratory virus ifectio i acute otitis media. Pediatrics 1990; 85:798-803. 24. Simoes EAF, Groothius JR, Tristram DA, Allessi K, Siber GR, et al: Resiratory sycytial virus-eriched globuli fort he revetio of acute otitis media i high-risk childre J Pediatr 1996; 129:214-19. 25. Law BJ. Carvalho VD ad the ediatric ivestigators collaborative etwork o ifectios i Caada. Resiratory sycytial virus ifectios i hositalized Caadia childre: regioal differeces i atiet oulatios ad maagemet ractises. Pediatr Ifect Dis J 1993; 12:659-63. 88