İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 SINIF YÖNETİMİNİN TEMELLERİ... 1 Yönetim Kavramları... 1 Yapılandırmacılık ve Eğitim... 4 Sınıf Yönetimi Boyutları... 11 Sınıf Yönetiminde Rehber Kurallar... 16 Sınıf Yönetiminde Öğretmen Davranışını Etkileyen Faktörler... 18 Sınıf Yönetimi Yaklaşımlarında Gelişmeler ve Yeni Bakış Açıları... 20 Kaynakça... 23 BÖLÜM 2 YAPILANDIRMACI SINIF YÖNETİMİNDE OKUL-AİLE İŞBİRLİĞİ.. 25 GİRİŞ... 25 Yapılandırmacı Yaklaşım ve Aile İlişkisi... 25 Yapılandırmacı Eğitim Ortamı ve Aile İlişkisi... 29 Anne-Babaların Eğitime Katkılarının Sağlanması... 31 Okul-Aile Bütünleşmesini Sağlayabilecek Öneriler... 31 Aile-Öğretmen İlişkileri... 34 Veli Açısından İşbirliğinin Önemi... 36 Öğretmen Açısından İşbirliğinin Önemi... 37 Öğretmenin İlişki Kurma Yolları... 38 Aile-Öğretmen Farklılıklarını Önleme ve Çözme... 38 Aile-Öğretmen İlişkilerinde Kültürel Ortam... 38 Aile ve Öğretmenler Arasındaki Çatışmaları Önlemek... 39 Öğretmenler ve Ebeveynler İçin Stratejiler... 41 Okul Aile İşbirliğini Artırmada Önerilen Boyutlar... 42 Kaynakça...44 BÖLÜM 3 SINIFTA DİSİPLİN VE DİSİPLİN MODELLERİ... 47 Sınıfta Disiplin... 47 Davranış Değiştirme Modeli: B.F.Skinner... 48 Davranış Değiştirme Modelinin Üstün ve Zayıf Yanları... 51 Etkin Disiplin Modeli: Lee Canter ve Morlene Canter... 52 Etkin Disiplin Modelinin Güçlü ve Zayıf Yanları... 53 iv
Ussal Sonuçlar Modeli: Rudolf Dreikurs... 54 Ussal Sonuçlar Modelinin Üstün ve Zayıf Yönleri... 55 Psikodinamik Model... 55 Grup Dinamiği (Kounin) Modeli... 56 Kişisel-Sosyal Gelişim Modeli... 57 İnsanlar Arası İlişkileri Çözümleme Modeli: Berne ve Haris... 59 Ego Durumunun Farkına Varma... 60 Dört Bakış Açısı... 61 İnsanlar Arası İlişkileri Çözümlemenin Üstün ve Zayıf Yanları... 63 Uyumlu İletişim: Haim Ginott... 63 Uyumlu İletişim Modelinin Üstün ve Zayıf Yönleri... 65 Öğretmen Etkililiği Eğitimi Modeli: Thomas Gordon... 66 Soruna Sahip Çıkma... 66 Öğrenci Gereksinimlerini Belirlemek... 68 Meşgul Etmek... 68 Çevreyi Düzenlemek... 68 Etkin Dinleme... 69 Öğretmen Etkililiği Eğitiminin Üstün ve Zayıf Yanları... 74 Kaynakça... 74 BÖLÜM 4 YAPILANDIRMACI SINIF YÖNETİM KURALLARI... 75 Giriş... 75 Sınıf Kurallarının Belirlenmesi... 76 Disiplin Modellerinde Kuralların Yeri... 77 Sınıf Kurallarının Saptanması Süreci... 78 Grup Dinamiklerinde Kuralların Yeri... 78 Çocukların Davranışlarının Gözlemlenmesinin Önemi... 80 Okul Ve Sınıfta Kuralların Önemi... 81 Öğretmen Kişiliği Ve Kural Arasındaki İlişki... 83 Etkili Öğretmenlerin Kurallar İle İlişkisi... 84 Etkili Sınıf Kurallarının Özellikleri... 87 Psikolojik Ortam... 88 Fiziksel Ortam... 89 Rutinlerin Düzenlenmesi... 90 Sınıf İçi Kuralların Uygulanması ve İzlenmesi... 90 Okul Yönetimi ve Ailenin Kurallarla İlişkisi... 93 Övgü ve Teşvikte Kuralların Önemi... 94 Örnek Kurallar... 95 Kaynakça... 97 v
BÖLÜM 5 SINIF İÇİ İSTENMEYEN (SORUN) DAVRANIŞLARI YÖNETMEK... 101 Öğretmenliğinin İlk Yılında Bir Öğretmenin Günlüğünden... 101 Sınıf İçi İstenmeyen (Sorun) Davranışın Tanımı... 102 Sınıf Içı İstenmeyen (Sorun) Davranışı Göstermenın Nedenleri... 105 Davranışın Abc sı Kuramı... 106 Sınıf Içı İstenmeyen (Sorun) Davranışın Önlenmesıne Yönelık Yaklaşımlar... 106 Humanist Yaklaşım... 107 Pazarlik Yaklaşımı... 107 Davranışların Düzeltilmesi Anlayışı... 107 Sorun Davranışı Gözlemlemek... 108 Pekiştireç Vermek... 108 Söndürmek... 108 Öğrencilerle Anlaşmak... 109 Istenilen Davranışı Aşamalı Olarak Gerçekleştirmek... 110 Derse Geri Dönmek... 110 Sınıf İçi İstenmeyen (Sorun) Davranışın Gösterilmesi Durumunda Uygulanabilecek Yöntemler...110 Göz Teması Kurma... 111 Genel-Sözel Olarak Uyarma... 111 Konuyla Ilgili Soru Sorma... 111 Öğrenciye Yaklaşarak Doğru Davranışı Gösterme... 112 Mizahi Söylemde Bulunma... 112 Doğrudan Uyarma... 112 Görmezden Gelme... 112 Fiziki Müdahale... 113 Cezai Yaptırım... 113 Sınıf İçı İstenmeyen (Sorun) Davranışlarla Mücadelede Okul-Aile İşbirliği115 Kaynakça... 117 BÖLÜM 6 YAPILANDIRMACI YAKLAŞIMIN ÖĞRENME SÜRECİNDE MOTİVASYONA BAKIŞI... 119 RENME SÜRECİNDE MOTİVASYONA Giriş... 119 Yapılandırmacı Motivasyon Kapsamında Ele Alınan Öğeler... 121 Bağlamsal Faktörler... 122 Öğretmen Beklentileri... 122 Gizil Teoriler... 123 Yapılandırmacılıkta İçsel Motivasyonu Sağlama ve Sürdürmenin Yolları.. 124 vi
Yapılandırmacı Öğrenme Sürecinde, Öğretmenlerin Sağlayacağı Motivasyon Fırsatları... 125 Öğrencinin Kişisel- Sosyal Gelişimini Destekleyen Motivasyon Fırsatları.. 125 Öğrencinin Eğitsel (Akademik) Gelişimini Destekleyen Motivasyon Fırsatları... 125 Öğrencinin Mesleki Gelişimini Destekleyen Motivasyon Fırsatları... 127 Örnek Olay... 130 Kaynakça... 132 BÖLÜ 7 SINIF İÇİ İLETİŞİM... 133 Giriş... 133 Öğrencinin Yapacağı Etkinlikler... 133 İletişim Türleri... 133 Kişiler Arası Yönetsel İletişim... 136 Yazılı İletişim... 137 Yazılı İletişimin Yeterli ve Yetersiz Yönleri... 138 Yazılı İletişimde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar... 138 Sözsüz İletişim... 140 Yüz İfadeleri... 140 Jestler ve Mimikler... 141 Baş Hareketleri... 141 Dokunma... 141 Giyim Kuşam... 142 Mekan Kullanımı... 142 Araçlar... 143 Sözsüz İletişimde Alan... 143 Sözlü İletişim ( Konuşma Dili... 145 Dinleme Türleri... 146 Sen ve Ben Dili... 147 Konuşma... 147 İyi Konuşmacıda Aranan Nitelikler... 148 Görsel davranış... 148 Ses... 148 Dil... 149 Zihinsel etkinlik... 149 Dinleme... 151 İyi Dinlemeyi Etkileyen Faktörler... 152 Dil ve Algılama... 153 Dil Bir Anlamlandırma Haritasıdır... 154 Dilde Yineleme ve Artık Bilgi... 154 Dillerin Değişmesi... 154 İletişim Engelleri... 155 vii
İletişimi Engelleyen Etmenler... 156 Savunucu İletişim Nedenleri... 158 Savunma ve Uyum Düzenlerinin İletişimdeki Rolü... 162 İletişimin Koşulları ve Engelleri... 164 Kaynakça... 168 BÖLÜM 8 SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN ETMENLER... 169 Giriş... 169 Sınıf İçi Etmenler... 170 Öğrenci... 170 Öğretmen... 172 Ortam... 174 Sınıf Dışı Etmenler... 175 Yakın Çevre... 175 Aile... 176 Okul... 178 Akran Grupları... 180 Uzak Çevre... 181 Eğitim Yönetimi... 181 Ülkenin Genel Yönetimi... 182 Dünyadaki Gelişmeler... 182 Kaynakça... 183 BÖLÜM 9 SINIF ORTAMINDA ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİNİN YÖNETİMİ... 185 Öğrenme... 185 Öğrenme-Öğretme Sürecinin Aşamaları... 186 Öğretimin Planlanması... 186 Plan yapmanın ilkeleri... 187 Ünitelendirilmiş Yıllık Planın Yapılışı... 187 Ders Planının Hazırlanması... 188 Öğretimin Uygulanması... 188 Öğretimin Değerlendirilmesi... 190 Değerlendirme Teknikleri... 191 Tanılayıcı Değerlendirme... 191 Biçimlendirici Değerlendirme... 191 Düzey Belirleyici Değerlendirme... 191 viii
Öğretim Hizmetinin Niteliğini Artıran Değişkenler... 192 Pekiştireç... 192 İpucu... 193 Dönüt/Düzeltme... 193 Katılım... 193 Öğrenme-Öğretme Sürecinde Öğretmenin Görev ve Sorumlulukları... 194 Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Yeni Yaklaşımlar... 196 İşbirliğine Dayalı Öğrenme... 196 Yapılandırmacı Öğrenme... 196 Yapılandırmacı Öğrenmede Öğretmenin Sorumlulukları... 196 Yapılandırmacı Öğretim Modelinin Aşamaları... 197 Çoklu Zekâ Kuramı... 197 Proje Tabanlı Öğrenme... 199 Sunuş Yoluyla Öğretme... 199 Buluş Yoluyla Öğretme... 200 Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme... 200 Kaynakça... 202 BÖLÜM 10 SINIF YÖNETİMİNDE ÖĞRETMEN YETİŞTİRME SÜRECİ... 203 Giriş... 203 Cumhuriyet Öncesi Öğretmen Yetiştirme... 204 Cumhuriyetten Günümüze Öğretmen Yetiştirme... 206 İlkokul Öğretmeni Yetiştirilmesi... 209 İlköğretim İkinci Kademe ve Ortaöğretim Öğretmen Yetiştirme... 213 Öğretmen Yetiştirmede 1997 Yeniden Yapılanması... 215 2006 Öğretmen Yetiştirme Programlarındaki Başlıca Yenilikler... 215 Türkiye de Öğretmen Yetiştirme... 221 Okul Öncesi Öğretmenlerin Yetiştirilmesi... 222 İlköğretime Öğretmen Yetiştirilmesi... 222 Ortaöğretime Öğretmen Yetiştirilmesi... 223 Özel Eğitim Öğretmenlerinin Yetiştirilmesi... 223 Türkiye'nin Bugünkü Öğretmen Yetiştirme Sistemi Şu Şekildedir... 228 Eğitimde Son Gelişmeler... 229 Projeler Kapsamında Kaydedilen Gelişmeler... 229 Eğitimin Kalitesi... 230 İlköğretim... 230 Genel ve Meslekî Ortaöğretim... 230 ix
Yükseköğretim... 231 Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin (Bit) Eğitime Entegrasyonu... 231 Eğitime Erişim... 232 Okul Öncesi Eğitim... 232 Kız Çocuklarının Okullaştırılması... 232 Özel Eğitim... 232 Kırsal Kesim İçin Tedbirler... 233 Taşımalı Eğitim... 233 YİBO lar... 233 Sosyal İçerme... 234 Ücretsiz Ders Kitapları... 234 Şartlı Nakit Transferi... 234 Eğitim Binaları... 234 Kaynakça... 237 x