TURKUAZ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. PÜRTELAŞ HASAN MAH. MECLİSİ MEBUSAN CAD. NO:35/7 SALIPAZARI-BEYOĞLU-İSTANBUL Tel : (212) 340 2760 Faks : (212) 286 3985 FATSA HES [56,79 MWm/55,10 MWe] ({TANYERİ BARAJI VE KAVŞAK HES [46,7 MWe], BOLAMAN BARAJI VE HES [8,4 MWe]}), MALZEME OCAKLARI VE KIRMA ELEME TESİSİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU Nihai DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd.Şti. Ata Mah. 1042. Cad. No:140/A Dikmen, 06460 Çankaya/Ankara Tel: (312) 475 7131 - Faks: (312) 475 7130 www.dokay.info.tr 2013 ANKARA
Proje Sahibinin Adı : Adresi : TURKUAZ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. Pürtelaş Hasan Mah., Meclisi Mebusan Cad., No: 35/7, Salıpazarı, Beyoğlu, İSTANBUL Telefon Numarası : (212) 340 2760 Faks Numarası : (212) 286 3985 Projenin Adı : Proje Bedeli : Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii) : Projenin İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone: ({Tanyeri Barajı ve Kavşak HES [46,7 MWe], Malzeme Ocakları ve Kırma Eleme Tesisi Projesi Tanyeri Barajı ve Kavşak HES 218.529.365.-TL Bolaman Barajı ve Bolaman HES 38.513.796..-TL Ordu İli, Fatsa-Çatalpınar-Çamaş-Gürgentepe-Gölköy-Kabataş İlçeleri, Bolaman Havzası nda No Koordinatlar (6º, ED 50, UTM Zonu: 37) X (Doğu) Tanyeri Baraj Aksı Y (Kuzey) 1 370961,49 4517724,81 2 371281,10 4517723,20 C-Gecirimsiz Malzeme Sahası 1 370423,07 4515653,90 2 370354,01 4515711,20 3 370335,76 4515778,91 4 370344,25 4515844,67 5 370408,73 4515821,88 6 370438,70 4515798,44 7 370465,42 4515743,75 8 370475,19 4515688,40 D-Gecirimli Malzeme Sahası 1 369854,12 4515351,53 2 369818,13 4515253,51 3 369833,20 4515133,53 4 369869,67 4515137,48 5 369891,83 4515204,50 6 369873,71 4515267,67 7 369865,40 4515317,42 8 369859,32 4515343,72 E-Gecirimli Malzeme Sahası 1 369814,83 4514709,34 2 369866,00 4514767,00 3 369864,62 4514838,59 4 369841,27 4514852,81 i
5 369848,00 4514899,00 6 369802,00 4514907,50 7 369747,33 4514859,43 8 369738,89 4514780,01 T3 Kaya Gereç Alanı 1 371716,83 4517279,96 2 371707,59 4517346,29 3 371632,26 4517350,27 4 371597,13 4517402,96 5 371461,48 4517497,00 6 371528,40 4517525,58 7 371571,73 4517586,56 8 371667,35 4517618,60 9 371630,54 4517640,27 10 371523,67 4517589,33 11 371437,37 4517581,83 12 371403,15 4517533,30 13 371368,98 4517481,00 14 371423,71 4517440,97 15 371524,01 4517377,03 16 371629,43 4517245,29 Tanyeri K,E,T, 1 371650,48 4517750,93 Tanyeri Beton Santrali 1 371359,71 4517668,22 G-Gecirimli MALZEME SAHASI 1 371401,00 4516235,00 2 371450,47 4516209,56 3 371492,33 4516228,29 4 371512,63 4516287,59 5 371537,65 4516343,68 6 371505,00 4516368,50 7 371456,00 4516323,50 8 371426,00 4516283,00 F-Gecirimsiz MALZEME SAHASI 1 370516,37 4515797,17 2 370582,18 4515793,27 3 370654,48 4515842,10 4 370676,63 4515893,54 5 370647,96 4515923,50 6 370604,33 4515924,79 7 370549,64 4515894,00 ii
8 370522,87 4515849,26 DS-2c Atık Depo Sahası 1 371019,67 4517453,01 2 370998,99 4517474,44 3 370981,67 4517492,80 4 370964,48 4517504,56 5 370962,06 4517524,46 6 370978,60 4517544,72 7 371005,03 4517568,18 8 371073,50 4517505,16 D3 Depo Sahası 1 371783,97 4517645,50 2 371916,29 4517679,77 3 371993,22 4517757,95 4 371967,83 4517766,95 5 371914,80 4517737,69 6 371850,40 4517725,46 7 371783,97 4517714,50 8 371747,81 4517676,13 Kavşak K,E,T, 1 369429,45 4524825,65 Kavşak Beton Santrali 1 369511,88 4524787,57 DS-1 Atık Depo Sahası 1 371714,76 4517281,44 2 371721,15 4517303,89 3 371719,72 4517319,91 4 371706,31 4517341,48 5 371676,27 4517350,19 6 371658,18 4517355,05 7 371632,77 4517360,18 8 371619,74 4517275,14 DS-2a Bıtkısel Toprak Depo Sahası 1 371198,30 4517298,00 2 371184,70 4517290,64 3 371165,71 4517289,19 4 371151,45 4517282,66 5 371138,52 4517300,87 6 371134,78 4517323,89 7 371130,75 4517340,63 8 371194,85 4517407,69 iii
DS-2b Bıtkısel Toprak Depo Sahası 1 371100,83 4517363,06 2 371083,41 4517362,28 3 371071,94 4517361,10 4 371060,21 4517366,23 5 371055,84 4517378,17 6 371054,41 4517395,57 7 371050,40 4517417,52 8 371153,79 4517451,51 Bolaman Baraj Aksı 1 372462,17 4532186,08 2 372668,67 4532326,07 A-Gecirimsiz MALZEME SAHASI 1 372055,85 4531688,20 2 372198,26 4531707,79 3 372400,34 4531780,53 4 372546,86 4531837,88 5 372667,49 4531968,29 6 372625,51 4531991,65 7 372420,98 4531863,22 8 372209,45 4531796,45 B-Gecirimli MALZEME SAHASI 1 371728,10 4531293,66 2 371805,48 4531439,94 3 371919,64 4531547,89 4 372211,62 4531636,41 5 372381,98 4531717,69 6 372609,24 4531776,65 7 372771,52 4531873,71 8 372879,17 4532031,85 9 372973,05 4532103,36 10 372969,59 4532185,95 11 372772,24 4532244,43 12 372606,04 4532201,69 13 372601,18 4532114,23 14 372691,96 4532050,33 15 372667,49 4531968,29 16 372546,86 4531837,88 17 372400,34 4531780,53 18 372198,26 4531707,79 19 371878,48 4531623,52 20 371699,68 4531381,29 iv
H-Gecirimli Malzeme Sahası 1 372501,76 4532426,32 2 372390,86 4532654,58 3 372514,67 4532792,81 4 372662,88 4532812,03 5 372661,12 4532841,97 6 372513,33 4532823,19 7 372359,14 4532648,42 8 372474,01 4532414,92 T1 Kaya Gereç Alanı 1 371487,68 4531366,24 2 371509,66 4531324,27 3 371548,69 4531333,84 4 371622,77 4531384,34 5 371702,19 4531555,08 6 371708,97 4531600,92 7 371616,60 4531689,79 8 371605,67 4531638,51 T2 Kaya Gereç Alanı 1 371111,47 4530097,10 2 371256,39 4530105,86 3 371302,65 4530159,17 4 371423,96 4530209,92 5 371498,92 4530346,22 6 371512,22 4530579,82 7 371468,00 4530560,70 8 371434,54 4530358,82 9 371371,36 4530285,22 10 371277,58 4530219,96 11 371218,47 4530183,25 12 371124,12 4530150,56 DS-10 Atık Depo Sahası 1 372850,47 4532258,05 2 372902,59 4532269,50 3 372963,25 4532266,75 4 373002,10 4532246,48 5 373027,00 4532201,00 6 373030,50 4532157,00 7 373005,50 4532100,00 8 372904,15 4532151,90 DS-5 Atık Depo Sahası 1 369371,01 4524772,82 v
2 369335,25 4524824,18 3 369399,06 4524894,29 4 369447,35 4524891,52 5 369502,97 4524857,09 6 369581,69 4524872,02 7 369561,51 4524786,46 8 369500,27 4524755,15 Bolaman K,E,T, 1 372987,85 4532149,10 Bolaman Beton Santrali 1 372915,00 4532156,00 Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) Hazırlayan Kuruluşun Adı: nu Hazırlayan Kuruluşun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları : nu Hazırlayan Kuruluşun Yeterlik Belgesi Numarası, Tarihi : n Sunum Tarihi (Gün, Ay, Yıl): Proje, 30.06.2011 tarih ve 27980 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği Ek-1 Listesi kapsamındadır. Kurulu Gücü 25 MW ve üzeri olan nehir tipi santraller DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Ata Mahallesi 1042 cad. No:140/A 06460 Dikmen Çankaya/ANKARA Telefon: (312) 475 7131 Faks: (312) 475 7130 Yeterlik Belgesi No.: 82 Veriliş Tarihi: 27.06.2012 26 Haziran 2013 vi
İçindekiler Tablosu Ekler Tabloların Listesi Şekillerin Listesi Kısaltmalar İÇİNDEKİLER Sayfa i ix xi xv xvii I. PROJENİN TANIMI VE AMACI... 1 II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU... 9 II.1. Projenin yeri (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve İmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi),... 9 II.2. Proje kapsamındaki ünitelerin konumu (Baraj, gövde, derivasyon, savak tesisleri (dolu savak-dipsavak), iletim kanalları, malzeme ocakları, kırma-eleme-yıkama tesisi, hazır beton santralı, hidroelektrik santral ünitesi ile ilgili bina ve tesisler, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer üniteler, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı veya kroki üzerinde gösterimi, diğer tekniklerle temsili resim veya maket benzeri gösterimler, proje kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının, inşa edilecek baraj sahası içinde gerçekleştirilecek olan inşaat alanının ve Maden Kanunu na göre açılacak olan taş, kum, çakıl vb. ocak alanlarının 1/25.000, 1/5000 ve/veya 1/1000 lik haritalar üzerinde gösterimi),... 13 III. PROJENİN EKONOMİK ve SOSYAL BOYUTLARI... 21 III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı ve finans kaynakları,... 21 III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu,... 22 III.3. Projenin fayda-maliyet analizi,... 22 III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri,... 23 III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri,... 27 III.6. Kamulaştırma ve yeniden yerleşim,... 27 III.7. Diğer Hususlar.... 32 IV. PROJE KAPSAMINDA YER ALAN BARAJ, HES VE MALZEME OCAKLARINDAN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI()... 33 IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek)... 33 i
IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı,... 34 IV.2.1. Meteorolojik ve iklimsel özellikler,... 34 IV.2.2. Jeolojik özellikleri (proje alanı ile malzeme ocaklarının jeolojik yapısının fizikokimyasal özellikleri, teknonik hareketler, mineral kaynaklar, heyelan (faaliyet alanının kısmen heyelanlı bir yapıya sahip olduğundan projenin etkileri), benzersiz oluşumlar, çığ, sel, kaya düşmesi başlıkları altında incelenmesi, 1/100000, 1/25000 ve/veya 1/5000 lik jeoloji harita ve lejantı, inceleme alanına ait stratigrafik kolon kesiti, bölge genelindeki kırık hatların, fayların haritada gösterilmesi ve proje alanına uzaklıklarının verilmesi), bu bölüm bölgesel jeoloji ve inceleme alanı (proje alanı ve yakın çevresi) jeolojisi başlıkları altında ayrıntılı olarak incelenmeli... 52 IV.2.3. Hidrojeolojik özellikler (yeraltı su seviyeleri, halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyular, proje alanına mesafeleri, emniyetli çekim değerleri, çevresel durum tespiti açısından yer altı suyunun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri ile mevcut ve planlanan kullanımı),... 70 IV.2.4. Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası, oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı kullanımları ve ekosistemleri),... 72 IV.2.5. Kurulacak barajın su toplama havzası ile ilgili olarak, Bolaman ve Elekçi Derelerine ilişkin en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama debilerinin m3/sn olarak verilmesi,... 73 IV.2.6. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının/kaynaklarının uzun yıllara ait aylık ortalama değerleri (m3/sn), akım gözlem istasyonları ve baraj yerini temsil eden uzun yıllara ait akım değerlerinin, ilgili kurum (bu verilerin temin edildiği kurum) onayı alınarak sunulması,... 78 IV.2.7. Yüzeysel su kaynağının/kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı {içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, turizm ve spor amaçlı kullanım alanları (rafting, ekoturizm vb.)(su analizlerinin eklenerek İme Suyu açısından değerlendirilmesi.) baraj (projenin memba ve mansabında kalan), göl, gölet, su ürünleri istihsali vb amaçlı su ve/veya kıyı kullanımları, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları}, proje alanına göre konumları, mesafeleri,... 81 IV.2.8. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprağın fiziksel-kimyasal ve biyolojik özellikleri, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, erozyon, toprağın mevcut kullanımı, tabii bitki örtüsü olarak kullanılanlardan mera, çayır vb. alanlar),... 82 IV.2.9. Tarım alanları (tarımsal gelişim proje alanları, özel mahsul plantasyon alanları) sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri,... 87 ii
IV.2.10. Orman Alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, Orman Bölge Müdürlüğü görüşü ile birlikte İnceleme Değerlendirme Formu),... 89 IV.2.11. Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar),... 91 IV.2.12. Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları,... 93 IV.2.13. İç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları),... 93 IV.2.14. Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi,... 105 IV.2.15. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri),... 117 IV.2.16. Hayvancılık (türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri),... 118 IV.2.17. Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.),... 120 IV.2.18. Proje yeri ve etki alanının hava, su, toprak ve gürültü açısından mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi,... 120 IV.2.19. Diğer özellikler.... 125 IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri... 125 IV.3.1. Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler ),... 127 IV.3.2. Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir),... 153 IV.3.3. İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı),... 157 IV.3.4. Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu),... 159 iii
IV.3.5. Kentsel ve kırsal arazi kullanımları (yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, tarım ve hayvancılık yapılan alanlar, turizm alanları vb.),... 165 IV.3.6. Diğer özellikler.... 166 V. PROJENİN BÖLÜM IV DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER():... 167 V.1. Arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler (baraj, HES, malzeme ocakları dahil)... 167 V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat miktarı, hafriyat sırasında, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb. maddelerin nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat sırasında kullanılacak malzemeler,... 167 V.1.2. Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanların taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, bu işler için kullanılacak aletler ve makinalar,... 171 V.1.3. Derivasyon tünelinin (veya kanal) yapımı sırasında gerçekleştirilecek patlamaların yeraltı suyuna etkileri, patlamada kullanılacak kimyasalların nasıl drene edileceği, alınacak tedbirler,... 173 V.1.4. Taşkın önleme ve drenaj işlemleri,... 173 V.1.5. Derivasyon (Baraj inşaat alanının kuru tutulabilmesi için akarsu güzergahının geçici olarak değiştirilmesi) ve arazi kazanmak amacıyla veya diğer nedenlerle herhangi bir su ortamında yapılacak her türlü doldurma, kazıklar üzerine inşaat, vb işlemler ile bunların nerelerde yapılacağı, ne kadar alanı kaplayacağı ve kullanılacak malzemeler, araç ve makineler,... 175 V.1.6. Dere yatağında yapılacak olan çalışmaların etkileri (bulanıklık, su kalitesi ve debisinde değişiklik, vb),... 175 V.1.7. Baraj inşaatı süresince akarsu yatağının derive edilmesi kapsamında dere yatağının kuru kalmaması, canlı hayatın devamlılığının sağlanması amacıyla alınacak önlemler,... 176 V.1.8. Proje alanı içindeki su ortamlarında herhangi bir amaçla gerçekleştirilecek kazı, dip taraması vb. işlemler nedeni ile çıkarılacak taş, kum, çakıl ve benzeri maddelerin miktarları, nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları,... 178 V.1.9. Baraj yapımı dolayısıyla açılacak olan taşocağı, kum ocağı, kil ocağı gibi malzeme ocaklarının sayısı, ocakların alan büyüklükleri, işletme alan büyüklükleri ve koordinatları, yıllara bağlı planlanan üretim miktarları, uygulanacak üretim yöntemleri, basamak yüksekliği, genişliği, şev açısı, basamak sayısı, ocakların başlangıç ve nihai durumlarının imalat haritaları üzerinde gösterimi,... 179 V.1.10. Malzeme ocaklarında patlatma işleminin ne şekilde yapılacağının açıklanması, patlatma paterni, bir atımda kullanılacak patlayıcı madde miktarı, taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, hava şoku ve kaya fırlamaları hesaplarının yapılarak etkilerinin değerlendirilmesi,... 183 iv
V.1.11. Malzeme ocaklarında üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ay-yıl), nakliye güzergahları, ulaşım altyapısı planı, alt yapının inşası ile ilgili işlemler, kullanılacak makine ekipmanları,... 184 V.1.12. Kırma-eleme tesisinin kapasitesi, teknolojisi, üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ay-yıl), ulaşım altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler, kullanılacak makine ekipmanları,... 185 V.1.13. Beton Santralı tesisinin kapasitesi, teknolojisi, üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ay-yıl), ulaşım altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler, kullanılacak makine ekipmanları,... 186 V.1.14. İnşaat esnasında kırma, öğütme, yıkama, eleme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler, kümülatif değerler,... 187 V.1.15. Zemin emniyetinin sağlanması, baraj gölünden su kaçağı olmaması için yapılacak işlemler,... 190 V.1.16. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla kesilecek ağaçların tür ve sayıları, meşcere tipi, kapalılığı, kesilecek ağaçların bölgedeki orman ekosistemi üzerine etkileri, ortadan kaldırılacak tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı, ağaç ve bitki kaybından ötürü fauna üzerine olabilecek etkiler, önlemler,... 191 V.1.17. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla, elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım kabiliyetleri ve tarım ürün türleri, yüzeyden sıyrılacak bitkisel toprak miktarı, nerede nasıl muhafaza edileceği, yeniden değerlendirme yöntemi, inşaat faaliyetlerinden etkilenecek ekili araziler ve zîrai ürünler için izlenecek yol,... 191 V.1.18. Proje kapsamındaki ulaşım altyapısı planı (servis yolları vs.), bu altyapının inşası ile ilgili işlemler; kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler; altyapının inşası sırasında kırma, öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, alınacak önlemler,... 192 V.1.19. Proje kapsamında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı taşımaların trafik (araç) yükünün ve etkilerinin değerlendirilmesi (bağlantı yolu veya mevcut yollarda genişletme, iyileştirme, bakım ve onarımının yapılıp yapılmayacağı, yapılacak ise kim tarafından yapılacağı hakkında bilgi verilmeli, baraj altında kalacak yolların alternatiflerinin belirtilmesi,... 194 V.1.20. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak işlerde kullanılacak yakıtların türleri, özellikleri, oluşacak emisyonlar,... 195 V.1.21. Proje kapsamında kullanılacak suyun (inşaat-içme-kullanma) nereden temin edileceği, temin edileceği kaynaklardan alınacak su miktarları, su temini sistemi ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, oluşacak atık suların cins ve miktarları, deşarj edileceği ortamlar,,... 196 V.1.22. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek meydana gelecek katı atık miktarı ne şekilde bertaraf edileceği, (proje alanı içindeki kara/su ortamlarında herhangi bir amaçla gerçekleştirilecek kazı ve dolgu işlemleri sonucu meydana gelecek katı atık maddeler, inşaat artığı malzemeler, bu kazıların nerelerde, ne kadar alanda, nasıl v
yapılacağı ve bu işleler nedeni ile çıkarılacak taş, kum, çakıl ve benzeri maddelerin miktarları, nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, inşaat çalışmalarında ve çalışacak personelden meydana gelecek katı atık mikarı, ne şekilde bertaraf edileceği),... 198 V.1.23. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak işler nedeni ile meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, kümülatif değerler,... 199 V.1.24. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği,... 202 V.1.25. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek sürdürülecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar,... 203 V.1.26. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek sürdürülecek inşaat çalışmalarının karasal ve sucul flora/fauna üzerine olası etkileri ve alınacak tedbirler,... 204 V.1.27. Arazinin hazırlanma ve inşaat faaliyetleri sırasında olası orman yangınlarına karşı alınacak önlemler,... 206 V.1.28. Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırma ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri,... 206 V.1.29. Proje alanı ve malzeme ocakları dahil olmak üzere yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) olabilecek etkilerin belirlenmesi,... 207 V.1.30. Diğer özellikler.... 207 V.2. Projenin işletme aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler,... 207 V.2.1. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, ünitelerde üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları,... 207 V.2.2. Su tutulması sonucu su kalitesine, miktarına, su ortamındaki canlılara olablecek hidrolojik ve ekoljik etkiler, baraj göl alanı altında kalan flora-fauna üzerine etkiler, göl altında kalacak yerleşimlere etkiler,... 208 V.2.3. Su tutulması ile oluşabilecek iklim değişikliği (ortalama bağıl nem artışı, mikroklimatik etkisi vs.) ve bu değişiklik sonucu bitki örtüsü, fauna, habitat ve biotoplar üzerine olabilecek etkiler,... 209 V.2.4. Ulusal ve uluslararası mevzuatla korunması gereken alanlar üzerine etkiler,... 210 V.2.5. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması sonucu su kalitesine ve su ortamındaki canlılara (Can suyunun bırakılacağı güzergahtaki canlı türleri ve ekolojik envanteri) olabilecek etkiler, proje için tespit edilen balık türlerine ait geçiş sistemleri ile mansap can suyu çıkış yerinin gösterildiği çizim, (Balık geçidi ve merdivenleri çalışır duruma geldiklerinde, içlerinin tam su dolu ve bölmelerin üzerinde su taşıracak halde vi
işlevsel olması, gerektiğinde nehre kilitli olan ve kısmi göç yapan türlerin balık geçidi yaklaşımını bulmalarına yardımcı ilave donanım montajının dahil edilmesi)... 210 V.2.6. Mansaba bırakılacak su hesabı (havza akımları, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyel, son 10 yıllık ortalama debiler, varsa ulusal ve uluslar arası mevzuatla korunan balık türleri ve muhtemel ihtiyaçları, su hakları, savaklanan sular ve periyotları dikkate alınmalı). Bolaman ve Elekçi Derelerinin son on yıllık akım değerleri, debi süreklilik eğrisi grafiği ve/veya tablosu su hakları (içme-kullanma veya diğer amaçlı kullanımlar, v.b.) dikkate alınmalı, enerji üretimine başlanıldığında mansaba bırakılan su miktarı ölçümleri için ölçüm istasyonları yeri, yağış alanını, akım gözlem isasyonlarını(agi istasyonunun GPRS modemli cihazla donatılması) ve mansab can suyu çıkış yerini gösteren çizimler, [havzanın hidrolojik karakteri, ekolojik potansiyeli ile havzada önerilen diğer tesislerde alınan çevre koruma tedbirlerinin yanında bırakılan miktarın enerji üretimine etkisinin dikkate alınması]... 213 V.2.7. Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri (enerji üretimi, turizm, balık yetiştiriciliği ve tarımsal amaçlı sulama vb) ve etkileri (Tanyeri Barajı ve HES, Bolaman Barajı ve HES in memba ve mansabında yer alan, diğer baraj ve HES projeleri ile birlikte kümülatif değerlendirmesi),... 215 V.2.8. Su tutulması sonucunda ve işletme faaliyetlerinden dolayı yer altı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler, alınabilecek önlemler, bertaraf yöntemleri,... 215 V.2.9. Su kaynağının kullanılması sonucu tarım alanlarına ve tarımsal faaliyetlere olabilecek etkiler, alınabilecek önlemler, etki azaltıcı-giderici yöntemler,... 215 V.2.10. İşletme aşamasında karasal flora ve fauna üzerine etkiler, alınabilecek önlemler, etki azaltıcı-giderici yöntemler,... 216 V.2.11. Projenin işletilmesi sırasında çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl temin edileceği,... 216 V.2.12. İdari ve sosyal ünitelerde içme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrasında oluşacak atık suların arıtılması için uygulanacak arıtma tesisi karakteristiği prosesinin detaylandırılması ve arıtılan atık suların hangi alıcı ortamlara, ne miktarlarda, nasıl verileceği,... 217 V.2.13. Konut, sosyal ve idari tesislerden oluşacak katı atık miktar ve özellikleri, depolama/yığma, bertaraf işlemleri, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği,... 217 V.2.14. Proje kapsamında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı taşımaların trafik (araç) yükünün ve etkilerinin değerlendirilmesi,... 217 V.2.15. Proje ünitelerinin işletilmesi sırasında oluşacak gürültünün kaynakları ve kontrolü için alınacak önlemler,... 218 V.2.16. Orman alanlarına olabilecek etki ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin tanımlanması,... 219 V.2.17. Diğer özellikler.... 221 V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri... 221 vii
V.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumlarında değişiklikler vb.,... 221 V.3.2. Gerçekleştirilmesi planlanan sosyal sorumluluk projeleri, sosyal etki değerlendirilmesi, göl altında kalacak yerleşim yerlerinde olabilecek etkiler, arazileri ve taşınmazları kamulatırılacak köylülüerin mağdur edilmemesi için önerilecek çözümler, yeniden yerleşim programı, halkın katılımı toplantısında gündeme hususların değerlendirilmesi,... 222 V.3.3. Çevresel fayda-maliyet analizi.... 224 VI. İŞLETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER... 226 VI.1. Arazi ıslahı,... 226 VI.2. Baraj, HES ve Malzeme ocaklarında yapılacak arazi ıslahı ve reklamasyon çalışmaları,... 227 VI.3. Mevcut su kaynaklarına etkiler,... 227 VII. PROJE NİN ALTERNATİFLERİ... 228 VIII. İZLEME PROGRAMI... 231 VIII.1. Faaliyetin inşaatı için önerilen izleme programı, faaliyetin işletmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı,... 232 VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri başlığının ikinci paragrafında yer alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program,... 241 IX. HALKIN KATILIMI... 243 X. SONUÇLAR... 247 KAYNAKÇA... 253 viii
EKLER Ek-A Özel Formatı Ek-B EPDK Lisans Başvuru Yazısı Ek-C EPDK Lisans Uygunluk Kararı Revize Başvuru Yazısı Ek-D Resmi Kurum Yazıları 1. a. TEİAŞ nin Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkındaki Görüşü b. Turkuaz Elektrik Üretim A.Ş nin Kabul ve Taahhüt Yazısı 2. a. DSİ 7. Bölge Müdürlüğü Hafriyat Malzemesi Depo Alanları İle İlgili Görüşü b. DSİ 7. Bölge Müdürlüğü DS-5 Hafriyat Malzemesi Depo Alanı İle İlgili Görüşü c. DSİ 7. Bölge Müdürlüğü Fatsa Projesi Mansap Su Hakları Raporu Onay Yazısı 3. Ordu İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nün Hafriyat Malzemesi Depo Alanları İle İlgili Görüşü 4. İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği nin Hafriyat Malzemesi Depo Alanları İle İlgili Görüşü 5. Fatsa Belediyesi nin Katı ve Sıvı Atıklarla İlgili Yazısı 6. Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü nün Reloke Edilecek Yollar İle İlgili Görüşü 7. İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği nin Reloke Edilecek Yollar İle İlgili Görüşü 8. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü nün Görüşü 9. Giresun Orman Bölge Müdürlüğü nün ÇED İnceleme Değerlendirme Formu 10. Samsun Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunu nun Görüşü 11. a. Maden İşeri Genel Müdürlüğü Tanyeri Barajı ve Kavşak HES İle İlgili Görüşü b. Maden İşeri Genel Müdürlüğü Bolaman Barajı ve HES İle İlgili Görüşü 12. Ordu İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nün Halkın Katılımı Toplantısı Hakkındaki Yazısı 13. Halkın Katılımı Toplantısı Tutanakları Ek-E İş Termin Planı Ek-F Harita ve Planlar 1. Genel Yerleşim Planı 2. Topografik Harita 3. Uydu Görüntüsü 4. Çevre Düzeni Planı, Notları ve Lejantı 5. Arazi Varlığı Haritası 6. Sızdırmasız Fosseptik Planları 7. Genel Jeoloji Haritası 8. Mesçere Haritası 9. Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası 10. Fatsa HES Hidrometeoroloji Gözlem İstasyonları Haritası Ek-G Koordinat Listesi Ek-H Kamulaştırma Raporu Ek- I Gürültü Modellemesi Raporu ix
Ek-J Hava Kalitesi Modelleme Raporu Ek-K Ünye Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Meteoroloji Bülteni (1975-2010) Ek-L Jeolojik Jeoteknik Raporlar Ek-M Onaylı Akım Gözlem İstasyonu Verileri Ek-N Su Kullanım Hakları Raporu Ek-O Ekosistem Değerlendirme Raporu 1. Hidrojeolojik Değerlendirme Raporu 2. Hidrobiyolojik Değerlendirme Raporu 3. Ekoloji Raporu Ek-P Flora-Fauna Envanteri Ek-R Analiz Raporları Ek-S Malzeme Ocakları İşletim Planı Ek-T DS-5 Hafriyat Atıkları Depolama Alanı ve Şalt Sahası Temeli Nehir Derivasyonu Hidrolik Değerlendirme ve Gerekçe Raporu nu Hazırlayanların Tanıtımı x
TABLOLARIN LİSTESİ Tablo I-1 2009 Yılı İtibariyle Türkiye nin Yerli Kaynak Potansiyeli... 5 Tablo I-2 EÜAŞ Santrallarının Kapasite Kullanım Oranları Ve Emreamadelikleri... 6 Tablo I-3 Türkiye deki Kurulu Güç Ve Elektrik Üretim Miktarlarının Gruplara Göre Dağılımı... 7 Tablo I-4 Ordu İlinde Elektrik Tüketiminin Sektörel Dağılımı (2010)... 8 Tablo II-1 Proje Kapsamında Yapımı Önerilen Kırma-Eleme Tesisleri ile Beton Santrallarının Kapasiteleri ve Koordinatları... 10 Tablo II-2 Fatsa HES Projesi Kapsamında Kullanılması Planlanan Malzeme Ocakları... 14 Tablo II-3 Tanyeri Barajı ve Kavşak HES in Teknik Özellikleri... 16 Tablo II-4 Bolaman Barajı ve HES in Teknik Özellikleri... 19 Tablo III-1 Proje Bedeli... 21 Tablo III-2 Kamulaştırmaya Konu Kıymet İhtiva Eden Yapı ve Hizmetler... 28 Tablo III-3 Bolaman Barajı ve Rezervuar Alanı Arazi Mülkiyet Dağılımı... 29 Tablo III-4 Kavşak HES Alanı Arazi Mülkiyet Dağılımı... 29 Tablo III-5 Tanyeri Kavşak Arası Enerji Tünel (Vadi Geçişi) Alanı Arazi Mülkiyet Dağılımı. 30 Tablo III-6 Tanyeri Barajı Ve Rezervuar Alanı Arazi Mülkiyet Dağılımı... 30 Tablo IV-1 Ünye Meteoroloji İstasyonuna İlişkin Parametreler... 34 Tablo IV-2 Ünye Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Basınç Değerleri... 35 Tablo IV-3 Ünye Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri... 35 Tablo IV-4 Bölgenin Sıcaklık Gün Sayıları... 36 Tablo IV-5 Mevsimsel Yıllık Ortalama Yağış Değerleri... 37 Tablo IV-6 Ünye İli Yağış Değerleri (1975-2010)... 37 Tablo IV-7 Ünye Meteoroloji İstasyonu Bağıl Nem Verileri... 38 Tablo IV-8 Bölgedeki Sayılı Günler Değerleri... 39 Tablo IV-9 Ünye Meteoroloji İstasyonu na höre Maksimum Kar Kalınlığı... 40 Tablo IV-10 Ünye Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri... 40 Tablo IV-11 Rüzgarın Esme Sayıları (Aylık ve Yıllık)... 42 Tablo IV-12 Kış Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı... 43 Tablo IV-13 İlkbahar Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı... 44 Tablo IV-14 Yaz Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı... 45 Tablo IV-15 Sonbahar Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı... 46 Tablo IV-16 Unye Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Dağılımı (1975-2010)... 47 Tablo IV-17 Ölçülmüş eklem sistemleri ana eklem takımları ve özellikleri... 58 Tablo IV-18 Sondaj özet tablosu (UTM 6º)... 61 Tablo IV-19 Sondajlara Ait Özet Bilgi... 66 Tablo IV-20 Güzergah Üzerinde Açılan Sondajlardan Elde Edilen Yeraltı Suyu ölçümleri (UTM 6º)... 70 Tablo IV-21 Güzergah Üzerinde Açılan Sondajlardan Elde Edilen Yeraltı Suyu Ölçümleri... 71 Tablo IV-22 Tanyeri Barajı Olası Maksimum Taşkın Debileri (m 3 /s)... 73 Tablo IV-23 Bolaman Barajı Olası Maksimum Taşkın Debileri (m 3 /s)... 73 xi
Tablo IV-24 Tanyeri Barajı Aylık Doğal Akım Değerleri (m3/s)... 74 Tablo IV-25 Bolaman Barajı Aylık Doğal Akım Değerleri (m 3 /s)... 75 Tablo IV-26 Fatsa Belediyesi ne Ait Kuyuların Su İhtiyaçları... 77 Tablo IV-27 Alabalık Çiftliği Ve Diğer Köylere Ait Kuyuların Su İhtiyaçları... 78 Tablo IV-28 Bolaman ve Tanyeri Barajı Yağış-Akım Değerleri (1965-2010)... 80 Tablo IV-29 Ordu İlinin Arazi Dağılımı... 88 Tablo IV-30 Ordu İlindeki Kuru ve Sulanan Arazilerin Dağılımı... 88 Tablo IV-31 Ordu İlindeki Tarım Arazilerin Dağılımı... 88 Tablo IV-32 Ordu İlinde Üretilen Tarım Ürünlerinin Miktarı... 89 Tablo IV-33 İlçelere Göre Yapısal Olarak Orman Çeşitliliği... 90 Tablo IV-34 Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar... 92 Tablo IV-35 Tanyeri Baraj yeri için önerilen çevresel akışlarının çeşitli akım ölçütleri ile kıyaslanması ve Can Suyu Değerleri (m 3 /s)... 103 Tablo IV-36 Bolaman Baraj yeri için önerilen çevresel akışlarının çeşitli akım ölçütleri ile kıyaslanması ve Can Suyu Değerleri (m 3 /s)... 104 Tablo IV-37 Çalışma Alanı Ve Oldukça Geniş Çevresinden Elde Edilen Veriler... 107 Tablo IV-38 Proje Sahası nda Tespit Edilen Endemik Türler... 107 Tablo IV-39 Sternbergia fischeriana (Herbert) Rupr. nın Sistematik hiyerarşisi... 108 Tablo IV-40 Ordu ili (Fatsa ve Manavgat ilçeleri) ait iklimsel ve biyoiklimsel veriler (Akman, 1990)... 111 Tablo IV-41 Su samurunun sistematik hiyerarşisi... 115 Tablo IV-42 Türkiye ve Ordu İlindeki Hayvan Mevcutları... 119 Tablo IV-43 Ordu İli ile Türkiye deki Hayvansal Üretim Miktarları... 119 Tablo IV-44 PM 10 Ölçüm Sonuçları... 120 Tablo IV-45 Bolaman ve Tanyeri Baraj Yerleri Membalarından Alınan Su Örneklerinin Ölçüm ve Analiz Sonuçları... 121 Tablo IV-46 Bolaman ve Tanyeri Baraj Yerleri Mansaplarından Alınan Su Örneklerinin Ölçüm ve Analiz Sonuçları... 121 Tablo IV-47 Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflandırılması Kriterleri... 121 Tablo IV-48 Acısu Analiz Sonuçları... 122 Tablo IV-49 Ölçüm Lokasyonları ve Ölçüm Değerleri... 123 Tablo IV-50 SED Çalışması Kapsamındaki Köyler ve Hedeflenen Örneklem Sayıları... 126 Tablo IV-51 SED Çalışması Kapsamındaki Yerleşimlerdeki Ana ve Yan Geçim Kaynakları... 129 Tablo IV-52 Ordu İli Arazi Dağılımı... 129 Tablo IV-53 Ordu İli Ürün Gruplarına Göre Arazi Dağılımı... 130 Tablo IV-54 Ordu İli Önemli Derecede Üretilen Ürünlerin Dekara Göre Ortalama Verimleri (kg/da)... 130 Tablo IV-55 Ordu İli Yıllık Bitkisel Üretim Miktarları... 131 Tablo IV-56 Ordu İli Yıllık Hayvansal Üretim Miktarları... 131 Tablo IV-57 Araştırma Kapsamındaki İlçelerin Arazi Büyüklükleri Dağılımı... 134 Tablo IV-58 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerin Su Altında Kalacak Arazi Büyüklükleri 135 xii
Tablo IV-59 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerin Ekilen Ürünlerinin Dağılımı (dönüm).. 136 Tablo IV-60 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerde Arazilerin Tapu Durumları Dağılımı.. 136 Tablo IV-61 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerde Ürünlerin Değerlendirme Biçimleri... 137 Tablo IV-62 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelere Göre Son Beş Yıldaki Tarımsal Üretimin Verimliliği... 137 Tablo IV-63 Araştırma Kapsamında Arıcılıkla Uğraşan Hane Sayısı ve Kovan Adedi... 138 Tablo IV-64 Araştırma Kapsamındaki İlçelerde Büyükbaş Hayvan Varlığı... 139 Tablo IV-65 Ordu İli Küçük Sanayi Siteleri... 140 Tablo IV-66 Ordu İli Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı... 141 Tablo IV-67 Ordu İli İlçelere Göre Nüfus Dağılımı, 2011... 145 Tablo IV-68 SED Çalışması Kapsamındaki Köylerin Nüfus Bilgileri... 146 Tablo IV-69 Ordu İline Ait Nüfus Hareketleri... 146 Tablo IV-70 Projeden Etkilenecek İlçelerin Nüfus Artış Hızları... 147 Tablo IV-71 İlçelerin Yüzölçümleri ve 2004 Yılı Nüfus Sayımına Göre Nüfus Yoğunlukları. 147 Tablo IV-72 SED Çalışması Kapsamındaki Köylerin Nüfus Bilgileri... 149 Tablo IV-73 SED Çalışması Kapsamındaki Köylerde Görüşme Yapılan Hanelerin Bölgedeki İkamet Süresi... 149 Tablo IV-74 SED Çalışması Kapsamındaki Köylere Mevsimlik İşçi Gelme Durumu... 150 Tablo IV-75 SED Çalışması Kapsamındaki Köylerde Dışarıya Mevsimlik İşçi Olarak Gitme Durumu... 150 Tablo IV-76 Ordu İli Hanehalkı Büyüklükleri ve Dağılımı... 151 Tablo IV-77 SED Çalışması Kapsamındaki Köylerin Hane Büyüklükleri ve Aile Tipleri... 152 Tablo IV-78 Projeden Etkilenen İlçelerin Fert Başına Genel Bütçe Gelirleri ile Tarım ve Sanayi Sektöründe Çalışanların Oranı... 154 Tablo IV-79 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerdeki Hanelerin Başlıca Geçim Kaynakları... 155 Tablo IV-80 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerin Yıllık Hanehalkı Toplam Gelir Dağılımı... 156 Tablo IV-81 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerin Hane Algısında Gelir Seviyeleri... 156 Tablo IV-82 SED Çalışması Kapsamındaki Yerleşimlerdeki Arazilerin Ürünlerinin Ortalama ve Toplam Değerleri Dağılımı... 157 Tablo IV-83 Ordu İli İşgücü ve İstihdam Göstergeleri, 2010... 157 Tablo IV-84 Ordu İli İstihdam Göstergeleri (2000)... 158 Tablo IV-85 Projeden Etkilenen İlçelerin İstihdam ve İşsizlik Göstergeleri, 2004... 159 Tablo IV-86 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerde Yaşayan Hanelerdeki 15 Yaş ve Üstü Kişilerin Çalışma Durumu... 159 Tablo IV-87 SED Çalışması Kapsamında Görüşülen Hanelerde Yaşayanların Eğitim Durumları... 160 Tablo IV-88 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerde Eğitim Hizmetleri... 161 Tablo IV-89 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerde Okul Çağındaki Çocukların (7-15 Yaş Arası)Eğitim ve Taşımalı Sistemden Yararlanma Durumları... 161 xiii
Tablo IV-90 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerde Sağlık Sorunları ve Sağlık Güvencesi Sahipliği Dağılımı... 163 Tablo IV-91 SED Çalışması Kapsamındaki İlçelerde Sıkça Karşılaşılan Sağlık Sorunları.. 163 Tablo IV-92 SED Çalışması Kapsamındaki Yerleşimlerde Toplu Taşıma Hizmeti... 165 Tablo IV-93 SED Çalışması Kapsamındaki Yerleşimlerde Yol Durumu... 165 Tablo V-1 Fatsa HES nde Depolanacak Hafriyat Miktarları... 168 Tablo V-2 Proje Sahası nda Kullanılacak Olan Makina Ekipman Listesi... 184 Tablo V-3 KET Kapsamında Kurulması Planlanan Makine-Ekipman Listesi... 186 Tablo V-4 Beton Santralı Tesisleri Kapsamında Kurulması Planlanan Makine-Ekipman Listesi... 187 Tablo V-5 Toz Miktarlarının Hesaplarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri (SKHKKY, Tablo 12.6)... 188 Tablo V-6 SKHKKY de 2013 Yılı için Belirtilen Sınır Değerler... 188 Tablo V-7 Motorinin Kimyasal Özellikleri... 195 Tablo V-8 İnşaat Makinalarından Kaynaklanacak Emisyon Tahminleri... 196 Tablo V-9 İnşaat Aşaması Gürültü Kaynakları ve Özellikleri*... 200 Tablo V-10 Şantiye Alanı için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 201 Tablo V-11 İşletme Aşamasında Çalışacak Personelin Görevleri ve Sayıları... 216 xiv
ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil I-1 Türkiye Elektrik Üretim Değerleri ve EÜAŞ ın Payı... 5 Şekil I-2 2010 Yılı Türkiye Üretiminin Kuruluşlara Göre Dağılımı... 6 Şekil II-1 Projeye Ait Yer Bulduru Haritası... 11 Şekil IV-1 Ünye Meteoroloji İstasyonu Aylık Sıcaklık Değerleri (1975-2010)... 36 Şekil IV-2 Aylık Toplam Ortalama ve Günlük Maksimum Yağış Miktarları... 38 Şekil IV-3 Ünye Meteoroloji İstasyonu Aylık Bağıl Nem Dağılımı (1975-2010... 39 Şekil IV-4 Ünye Meteoroloji İstasyonu Tarafından Kaydedilen Sayılı Günler Grafiği (1975-2010)... 40 Şekil IV-5 Ünye Meteoroloji İstasyonu Tarafından Kaydedilen Buharlaşma Verileri (1975-2010)... 41 Şekil IV-6 Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü... 42 Şekil IV-7 Kış Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü... 43 Şekil IV-8 İlkbahar Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü... 44 Şekil IV-9 Yaz Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü... 45 Şekil IV-10 Sonbahar Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü... 46 Şekil IV-11 Ortalama Rüzgar Hızı (1975-2010)... 47 Şekil IV-12 Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Gülü (1975-2010)... 48 Şekil IV-13 Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Gülleri... 51 Şekil IV-14 Baraj Yeri ve Göl Alanı Çevresinin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti... 57 Şekil IV-15 Eklem Ölçümleri... 58 Şekil IV-16 Proje güzergahı ve yakın çevresinin depremselliği... 59 Şekil IV-17 Proje Sahası Aylık Ortalama Yağış-Akış Grafiği... 80 Şekil IV-18 Ordu İline ait ombrotermik (yağış-sıcaklık) diyagramı (Özbucak ve ark., 2006) 112 Şekil IV-19 Su samuru (Lutra lutra L.) nun dünya üzerindeki dağılışı... 113 Şekil IV-20 Türkiye den su samuru kaydı verilen iller; örnekli kayıtlar (///), örneksiz kayıtlar114 Şekil IV-21 Türkiye de su samurunun bulunduğu yerler (Eroğlu, 2002).... 114 Şekil IV-22 Ordu İli Maden Haritası... 118 Şekil IV-23 Ordu İli Yıllara Göre Hayvan Varlığı... 132 Şekil IV-24 Ordu İli Yıllara Göre Avlanan Balık Miktarları... 133 Şekil IV-25 Ordu İli Sanayi Grupları Dağılımı... 140 Şekil IV-26 Ordu İli Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Nüfusun Dağılımı... 152 Şekil IV-27 Maaş ve Ücretlerin Türkiye Toplamı İçindeki Payı (2008)... 153 Şekil IV-28 TR90 Bölgesi İktisadi Faaliyet Koluna Göre İstihdam Edilenler... 158 Şekil V-1 A, C ve F Geçirimsiz (Kil) Malzeme Ocaklarındaki İş-Akım Şeması... 181 Şekil V-2 Geçirimli Malzeme Ocaklarındaki İş-Akım Şeması... 182 Şekil V-3 Kaya Malzeme Ocağı Örnek İş Akım Şeması... 183 Şekil V-4 KET e Ait Örnek İş Akım Şeması... 186 Şekil V-5 Ordu İli Fatsa Çatalpınar, Çamaş, Gürgentepe, Gölköy ve Kabataş İlçeleri Ulaşım Ağları... 193 Şekil IX-1 Halkın Katılımı Toplantısı Gazete İlanları... 243 xv
FOTOĞRAFLARIN LİSTESİ Fotoğraf II-1 Tanyeri Barajı nın Bulunacağı Yeri Gösteren Fotoğraf... 12 Fotoğraf II-2 Bolaman Barajı nın Tesis Edileceği Yeri Gösteren Fotoğraf... 12 Fotoğraf IV-1 Fitoplanktonik ve Zooplanktonik organizmaların toplanması... 95 Fotoğraf IV-2 Bentik organizmaların toplanması... 96 Fotoğraf IV-3 Balık Örneklerinin Toplanması... 96 Fotoğraf IV-4 A. Amphora ovalis; B. Cymbella sp.; C. Scenedesmus sp.... 97 Fotoğraf IV-5 A. Bosmina sp; B. Cyclops sp. C. Keratella sp.... 98 Fotoğraf IV-6 Tricoptera larvası... 98 Fotoğraf IV-7 Potamon sp. (Tatlısu Yengeci)... 99 Fotoğraf IV-8 Alburnoides bipunctatus-noktalı İnci Balığı... 100 Fotoğraf IV-9 Alburnus chalcoides-inci Balığı... 100 Fotoğraf IV-10 Capoeta banarescui-siraz-karabalık... 101 Fotoğraf IV-11 Squalius cephalus-tatlısu Kefali... 102 Fotoğraf IV-12 Neogobius fluviatilis-tatlısu Kaya Balığı... 102 Fotoğraf IV-13 Sternbergia fischeriana (Herbert) Rupr.... 109 Fotoğraf IV-14 Su samuru (Lutra lutra Linnaeus, 1758)... 113 Fotoğraf IX-1 Çatalpınar Belediyesi Konferans Salonunda Gerçekleştirilen Toplantıya Ait Görüntü-1... 244 Fotoğraf IX-2 Çatalpınar Belediyesi Konferans Salonunda Gerçekleştirilen Toplantıya Ait Görüntü-2... 245 Fotoğraf IX-3 Çatalpınar Belediyesi Konferans Salonunda Gerçekleştirilen Toplantıya Ait Görüntü-3... 245 xvi
KISALTMALAR A.Ş. Anonim Şirketi ADNKS Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Ag Gümüş AGİ Akım Gözlem İstasyonu AKM Askıda Katı MAdde AME Acil Müdahale Ekibi AMP Acil Müdahale Planı AN-FO Amonyum nitrat-fuel Oil As Arsenik Au Altın B Batı bk. Bakınız BST Beton Santralı Tesisi 0 C Santigrat derece CBS CITES cm CO Cu ÇED ÇGDYY da db dba dbc dev/dak DİE DMİ DOKAP DSİ EİE EPDK ETKB g GB GD GIS GSYİH GWh Coğrafi Bilgi Sistemleri Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme Santimetre Karbon Monoksit Bakır Çevresel Etki Değerlendirmesi Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Dekar Desibel A-Ağırlıklı desibel C-Ağırlıklı desibel Devir/dakika Devlet İstatistik Enstitüsü Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Doğu Anadolu Kalkınma Projesi Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Elektrik İşleri Etüt İdaresi Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Gram Güney Batı Güney Doğu Coğrafik Bilgi Sistemi Türkiye Gayri Safi Yurt İçi Hasılası Giga Watt Saat xvii
GWsa HC HES hm 3 DA hpa hz KAF KB KD KDV KET km km/saat km 2 km 3 KOİ KTVKBKM kv kwh lb/mil lt lt/s Ltd.Şti. m mg/lt m/s m 2 m 3 m 3 /gün m 3 /s MİGEM mm Mo ms MTA MVA MW MWe MWm N NATO Giga Watt Saat Hidrokarbon Hidroelektrik Santral Hektometre küp Hafriyat Malzemesi Depolama Alanı HektoPaskal Hertz Kuzey Anadolu Fay Hattı Kuzey Batı Kuzey doğu Katma Değer Vergisi Kırma Eleme Tesisi Kilometre Kilometre/saat Kilometrekare Kilometreküp Kimyasal Oksijen İhtiyacı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü Kilovolt Kilo Watt Saat Libre/mil Litre Litre/saniye Limited Şirketi Metre Miligram/litre Metre/saniye Metrekare Metreküp Metreküp/gün Metreküp/saniye Maden İşleri Genel Müdürlüğü Milimetre Molibden Milisaniye Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü Mega Volt Amper Mega Watt Mega Watt Elektrik Mega Watt Mekanik Nitrojen Kuzey Atlantik İttifakı Anlaşması xviii
NO Azotoksit OBM Orman Bölge Müdürlüğü ODTÜ Orta Doğu Teknik Üniversitesi ÖDA Önemli Doğa Alanları örn Örneğin Pb Kurşun PM Partikül Madde Q Kaya Tünelcilik Kalitesi RMR Kaya Kütlesi Puanlama Sistemi RQD Kaya Kalitesi Göstergesi S Sülfür Sb Antimon SED Sosyal Etki Değerlendirme SK Sondaj Kuyusu SKHKKY Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği SKKY Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Sn Kalay SSB Silindirle Sıkıştırılmış Beton T.C. Türkiye Cumhuriyeti TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TEK Türkiye Elektrik Kurumu TKİ Türkiye Kömür İşletmeleri TUİK Türkiye İstatistik Kurumu USEPA Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı vb. Ve benzeri vs. Vesaire Zn Çinko % Yüzde µs/cm Mikrosiemens/santimetre 0 C Derece Santigrat xix
I. PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri) İşbu Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Raporu, 30.06.2011 tarih ve 27980 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik in 16. Maddesi kapsamında değerlendirilmiş olup, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın 21 Temmuz 2011 tarihli yazısı gereğince Özel Formatı (bk. Ek-A) doğrultusunda hazırlanmıştır. (1 numara) Proje nin Tanımı ve Amacı Turkuaz Elektrik Üretim A.Ş., Doğu Karadeniz Bölgesi, Ordu İli, Fatsa-Çatalpınar- Çamaş-Gürgentepe-Gölköy-Kabataş İlçeleri, Bolaman Havzası nda enerji üretmek ve Fatsa İlçesi nin içme suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla, Fatsa HES Projesini gerçekleştirmeyi planlamaktadır. Bu amaçla firma, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu na bahsi geçen Proje nin üretim faaliyetleri için 49 yıl süreyle lisans almak amacıyla müracaat etmiş olup (bk. Ek-B), bahsi geçen kurumun 02.06.2011 tarih ve 3247/16 sayılı kurul karar gereği Lisans Uygunluk kararı alınmıştır. Daha sonra Projenin güç artışından dolayı Lisans Uygunluk kararının revizyonu için DSİ tarafından onaylanan revize fizibilite raporu ile birlikte EPDK ya başvuru yapılmştır (bk. Ek-C). Fatsa Projesi [56,79 MWm/55,10 MWe] ({Tanyeri Barajı ve Kavşak HES [46,7 MWe], iki ayrı sistemden oluşmaktadır; Tanyeri Barajı ile Tanyeri HES ve Kavşak HES, Bolaman Barajı ve HES. Tanyeri Barajı ön yüzü beton kaplı kaya dolgu olarak planlanmıştır. Talveg kotu 250 m, kret kotu 350 m, maksimum su seviyesi 348 m dir. Mansaba bırakılacak doğal hayat suyundan enerji elde etmek amacı ile planlanan (Cansuyu santralı) Tanyeri HES in kuyruk suyu kotu 248,5 m olup, 2,00 MW kurulu güç ile 8,60 GWh/yıl enerji elde edilmesi planlanmaktadır. Kavşak HES kuyruk suyu kotu 120 m olup 44,7 MW kurulu güç ile 153,90 GWh/yıl enerji elde edilmesi planlanmaktadır. Bu iki santralda 46,70 MW kurulu güç ile toplam 162,50 GWh/yıl enerji üretilmesi planlanmaktadır. Cansuyu santralının proje debisi 2,41 m 3 /s, ana santralın proje debisi 25,06 m 3 /s dir. Bolaman Barajı ve HES kil çekirdekli kaya dolgu baraj olup, talveg kotu 63 m, kret kotu 86 m, maksimum su seviyesi 83,5 m, santral kuyruk suyu seviyesi 60 m dir. Cansuyu ünitesi kurulu gücü 0,7 MW ve ana ünite kurulu gücü 7,7 MW olup toplam 26 GWh/yıl enerji üretilmesi planlanmaktadır. Cansuyu ünitesi proje debisi 3,46 m 3 /s, ana ünite proje debisi 40,49 m 3 /s dir. 1
Fatsa HES Projesiyle toplamda 56,79 MWm/55,10 MWe kurulu güç ile 188,50 GWh/yıl enerji üretilmesi planlanmaktadır Proje nin toplam yağış alanı 1794,20 km 2 dir. Proje kapsamında önerilen tesisler Ordu İli Fatsa İlçesi nde, Bolaman Deresi nin; membasında Aybastı İlçesi ile mansapta Bolaman yerleşimi arasında kalmaktadır. Lisans uygunluk tadili süreci kapsamında EPDK TEİAŞ a elektrik iletim hattı hakkında görüş sormuş ve TEİAŞ IN cevabi görüşü doğrultusunda 154 kv, 1272 MCM yaklaşık 18 km elektrik iletim hattı ile Fatsa TM 154 kv barasına ve 154 kv 1272 MCM yaklaşık 47 km elektrik iletim hattı ile Umut HES şaltının 154 kv barasına bağlantısı uygun görülmüş ve firma tarafından bu durum kabul ve taahhüt edilmiştir.(bk. Ek-D no:1). Elektrik iletim hatları iş bu ÇED Başvuru Raporu kapsamında olmayıp, ayrı bir ÇED süreci kapsamında değerlendirilecektir. Proje Sahası na ulaşım, Samsun-Ordu karayoluna bağlanan Fatsa-Aybastı yolu ile sağlanmaktadır. Ulaşım yolu stabilize ve asfalttan oluşmaktadır. Proje Sahası na karayolu ile her mevsim ulaşmak mümkün olmakla birlikte, havayolu ulaşımı için Samsun ya da Trabzon havaalanları da kullanıma açıktır. Proje kapsamında toplam 3 adet geçirimsiz, 5 adet geçirimli ve 3 adet kaya malzeme ocağının kullanılması planlanmaktadır. Proje kapsamında kullanılması planlanan geçirimli malzeme ocağı Bolaman Çayı üzerinde, Bolaman Barajı göl alanında bulunmaktadır. Geçirimli malzemeler kötü derecelenmeli, az siltli, kumlu çakıl-bloklardan oluşmaktadır. Kaya malzeme ocağı ise andezit-diyabaz orijinli volkanik kayaçlardan oluşmaktadır. Proje nin Ömrü Yatırımcı firma, ({Tanyeri Barajı ve Kavşak HES [46,7 MWe], Malzeme Ocakları ve Kırma Eleme Tesisi Projesi ne ilişkin Üretim Lisansı almak için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) na müracaat etmiş olup (bk. Ek-B), bahsi geçen kurumun 02.06.2011 tarih ve 3247/16 sayılı kurul karar gereği Lisans Uygunluk kararı oluşturulmuştur. Lisans yürürlük tarihinden itibaren Proje nin hazırlık aşamasının 30 ay inşaat aşamasının da 3,5 yılda tamamlanması planlanmaktadır (bk. Ek-E). Proje nin ekonomik ömrü ise inşaattan sonra 49 yıl olarak öngörülmektedir. Proje nin Hizmet Amacı kapsamında elektrik bağlantısının, yaklaşık 18 km elektrik iletim hattı ile Fatsa TM 154 kv 2