İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE TEMEL KAVRAMLAR İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) İKY Gelişimi İKY Amaçları İKY Kapsamı İKY Özellikleri
SYS BANKASI ÖRNEĞİ 1995 yılında kurulmuş bir ulusal bankadır. Bir süre sonra şube sayısını 22 ye çalışan sayısını 27 den 191 e çıkarmıştır. Üst yönetici olarak atanan Ahmet bey şubeleri ziyaretinde bazı problemlerle karşılaşıyor: Çalışanların yaptıkları iş hakkında bilgileri çok düşük düzeydedir. Personel devir hızı çok yüksektir. Yöneticiler çalışanlarını tanımaya bile fırsat bulamıyorlar. Şube yöneticileri her hangi bir pozisyon boşaldığında merkezle ve diğer şubelerle iletişim kurmadan kendileri işçi alıyorlardı. Benzer örnekleri geri kalmış veya gelişmekte olan ülkelerde görmek gayet sıradan bir olaydır.
İnsan Kaynakları Bir kuruluştaki tüm çalışanlar insan kaynakları nı oluşturur. Kuruluştaki üst, orta ve alt kademe yöneticiler, teknik personel, danışman olarak istihdam edilen personel, tam-zamanlı ya da kısmi zamanlı çalışan personel, işçi ve memurlar ve diğer şekillerde istihdam edilen tüm personel kuruluşun insan kaynaklarını oluşturur.
İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) İşletmenin amaçlarına (misyon ve vizyon) ulaşabilmesi için, tüm insan kaynaklarının en doğru, etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasıdır. işletmelerin kısa ve uzun vadeli hedeflerine ulaşabilmeleri için; gerekli olan işlevleri gerçekleştirecek yeterli sayıda vasıflı çalışanın işe alınması, eğitilmesi, geliştirilmesi, motive edilmesi, değerlendirilmesi, ücretlendirilmesi, iş güvenliği ve iş sağlığının korunmasını hedeflemektedir. İKY İnsana odaklanmış bir yönetim anlayışıdır.
İnsan Kaynakları Yönetiminin Gelişimi Sanayi devrimi, Teknolojik gelişmeler, İş gücünde uzmanlaşma, Rekabet, İnsan Kaynakları Yönetimi, İşe başvuranların kabulü, İş görenin seçimi, uyumunun sağlanması, Eğitimi, geliştirilmesi, kariyer planlamaları, Performans değerlendirmesi, ücret yönetimi, personel takibi, Etkili bir iletişim
Dönem 1800 lere kadar 1800-1930 1930-1960 lar 1970 ve sonrası Toplum tipi Tarım Toplumu Endüstri Toplumu Endüstri Sonrası İş yeri Çiftlik ve evler Fabrikalar Ofisler İş türü Tarım/El sanatları İmalat Sosyal hizmetler Temel sermaye Toprak Makina Bilgi Geçerli Kuram Bilimöncesi Klasik Kuram Neoklasik Kuram Çağdaş Kuram İnsan Anlayışı Ekonomik İnsan Sosyal İnsan Karmaşık İnsan Denetim Amacı Fiziki hareketlerin ve iş performansının denetimi Sosyal etkileşimin denetimi İlgi alanlarının denetimi Yönetimin Rolü İşçi davranışlarının denetimi Sosyal sistemin devamı İşçilerin gelişmelerinin sağlanması Kaynak: Bowditch, and Buono (1997).
İş ve İnsana Yönelik Gelişmeler 19. yy ların başında başlayan sanayileşme; Toprak => İşletmeler, Girişimciler => Makine Kitle üretim sistemi, Mekanizasyon, Standardizasyon, Şehirlere göç, Kadın ve çocuk işçiler, Sendikalar, İnsana yönelik araştırmalar, sanayide verimlik İnsan faktörü.
İnsanın Kaynak Kavramı İçinde Yer Alması Bilhassa 2. dünya savaşı sonrasında; Makineleşmenin artması, => Rutin işlemler, otomatikleşme,=>işgücü mantığı Kalite anlayışı, => Fiziki güç, emek => bilgi, tecrübe Toplam Kalite Yönetimi => Sermaye (İnsan) Personel kavramı kaynak kavramı.
İK ve Personel Yönetimi Arasındaki Fark ve Benzerlikler Personel yönetimi, çalışanlarla kurum arasındaki ilişkileri düzenler ve yönetir; daha kısa vadeli ve rutin işleri kapsayan bir kavramdır. İnsan kaynakları yönetimi ise, personel yönetiminin yaptığı işleri de kapsayan, ancak kurumun amaçlarına ulaşması için stratejik ve bütüncül bir yaklaşım sergiler.
Personel Yönetimi İK Yönetimi Kısmi Yaklaşım Bütüncül Yaklaşım İş Odaklı İnsan Odaklı Statik Yapı Dinamik Yapı Maliyet unsuru çalışan En önemli kaynak çalışan Kalıplar ve kurallar Kısa vadeli ve iç planlama İşte çalışan insan Kurum misyonu, kültürü ve değerleri Uzun vadeli ve stratejik planlama İşi yönlendiren insan
İKY Bölümünün İşletme İçindeki Yeri İşletmede kurulacak olan insan kaynakları bölümlerinin amacı İKY işlevlerini yürütmek ve diğer bölümlere bu konuda yardımcı olmaktır. İKY bölümünün işletme içindeki yeri; İşletmenin kültürü İşletmenin büyüklüğü Faaliyetlerin Yapısı Çalışanların Niteliği Bağlı olarak değişebilir.
İKY ve Çevre İç Çevre Unsurları İşletmenin yapısından kaynaklanan, kontrol edilebilir faktörlerdir. Bireysel nitelikler: İş görenin ihtiyaçları, beklentileri, motivasyonu, eğitimi, algılama yeteneği. İş nitelikleri: İş güvencesi, iş yükü, işi oluşturan görevlerin niteliği ve çalışma ortamı. Bireyler arası ilişkiler: Biçimsel ve biçimsel olmayan gruplar, iletişim yoğunluğu, önderlik. Kurumsal özellikler: Üst yönetimin insan kaynaklarına verdiği önem, kurumun büyüklüğü, işkolu ve gelişme hızı, yönetim biçimi, hiyerarşik yapı.
İKY ve Çevre Dış Çevre Unsurları İşletmenin faaliyet gösterdiği çevreden kaynaklanan, göreceli olarak kontrol edilemeyen unsurlardır. Dış kaynaklar: İşletmelere nitelikli işgücü sağlayan arz kaynakları (üniversiteler, sendikalar vb.) Rakipler: Aynı pazarı paylaşan diğer işletmeler Yasalar (İş Kanunu, Sendikalar Kanunu, Toplu İş Sözleşmeleri, Grev ve Lokavt Kanunu, Sosyal Sigortalar Kanunu, Devlet Memurları kanunu.)
İKY Amacı Verimliliği arttırmak İş hayatının niteliğini yükseltmekle rekabet üstünlüğünü sağlamak
İKY Kapsamı İKY İnsan kaynakları ihtiyacının belirlenmesi, İlanlarının yapılması, İhtiyaca uygun nitelikli elemanların seçilmesi Kurum kültürüne kazandırılması, Çalışanların motivasyonu, Performans değerlendirmesi, Koordinasyonun sağlanması, Yönetim - organizasyonun geliştirilmesi, Yeniden yapılanma, Kurum kültürünün oluşması, Çalışanların eğitimi, Kariyer gelişimi ve yönetimde etkin olması, gibi konuları kapsamaktadır.
İKY Özellikleri İKY Günümüzde yaşanan hızlı değişme, gelişme ve bilgi artışının yol açtığı bireylerdeki bilgi eksilmesini önlemeye ve çalışanların bireysel gelişimlerini sağlamaya çalışır. İnsan merkezli işlevleri kapsamaktadır. Örgütsel ortam içinde çalışanların aralarındaki bağlılığın geliştirilmesi, kurumsal kültürün yerleştirilmesini sağlamaya çalışır. İş görenler ile kurumun farklı beklentiler ve menfaatler değil, ortak hedefler etrafında buluşmalarını sağlamaya çalışır
Günümüzde işletmeler sahip oldukları tüm kaynakları internet yoluyla sağlayabilir, satın alabilir veya ikame edebilirler. Ancak işletmeler için en zor sağlanan ve en pahalı olan kaynak insan kaynağıdır