FEN ÖĞRETMENLERİ İÇİN YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM TUTUM ÖLÇEĞİ ÜZERİNE BİR AÇIMLAYICI VE DOĞRULAYICI FAKTÖR ANALİZİ ÇALIŞMASI*

Transkript

1 FEN ÖĞRETMENLERİ İÇİN YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM TUTUM ÖLÇEĞİ ÜZERİNE BİR AÇIMLAYICI VE DOĞRULAYICI FAKTÖR ANALİZİ ÇALIŞMASI* Ali Günay BALIM*** Teoman Kesercioğlu**** Didem İNEL** Erug EVREKLİ** ÖZET *Bu çalışma TUBİTAK arafından deseklenmekedir. **Dokuz Eylül Üniversiesi Buca Eğiim Fakülesi İlköğreim Bölümü ***Yrd. Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversiesi Buca Eğiim Fakülesi İlköğreim Bölümü ****Prof. Dr., Dokuz Eylül Üniversiesi Buca Eğiim Fakülesi İlköğreim Bölümü Bu çalışmada öğremenlerinin yaılandırmacı yaklaşımdaki önemi üzerinde durularak fen öğremenlerine için yaılandırmacı yaklaşım uum ölçeği gelişirme çalışmasına yer verilmişir. Ölçeğin ön uygulamaları Türkiye deki her bir bölgeden birer şehirde 205 fen öğremeni üzerinde gerçekleşirilmişir. Ön uygulamalardan elde edilen verilerin analizleri sonucunda ölçeğin bir, iki ya da üç lü fakör yaısına sahi olabileceği belirlenerek söz konusu fakör yaıları doğrulayıcı fakör analiziyle es edilmişir. Tek fakör yaısına (genel uum) sahi olarak gelişirilen ölçeğe ilişkin açıklanan varyans değeri % 50,43; güvenirliği ise.93 olarak; ikili fakör yaısına (olumlu uum olumsuz uum) sahi olarak gelişirilen ölçeğe ilişkin açıklanan varyanslar sırasıyla fakörlere göre % 36, 37 ve % 20,11, güvenirlikleri ise.91 ve.81 olarak hesalanmışır. Üçlü fakör yaısına (olumlu uum olumsuz uum kendini gelişirmeye yönelik uum) sahi olarak gelişirilen ölçeğin açıkladığı varyans değerleri %29,41, %15,74 ve %12,50; güvenirlikleri ise.91,.81 ve.74 olarak belirlenmişir. Elde edilen sonuçlara göre ikili ve üçlü fakör yaısının doğrulayıcı fakör analizinde göreli olarak daha iyi uyum değerleri üreiği belirlenmişir. GİRİŞ Günümüzde öğrenme oramlarında öğrencilerin zihinlerinin boş bir levha olarak görüldüğü, öğremenlerin bilgi akarıcısı rollerini lendiği davranışsal yaklaşımın yerine öğrencilerin sürece akif kaılımıyla ön bilgileri ve deneyimleri üzerine yeni karşılaşığı bilgileri zihinsel süreçlerden geçirerek yaılandırdığını savunan yaılandırmacı yaklaşım önem kazanmışır. Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin yorumlamalar bakış açılarına göre farklılık gösermesine rağmen, en genel ifadeyle yaılandırmacı yaklaşım, öğrencilerin yeni bilgileri, akif olarak kaıldığı sosyal ve bilişsel oramlar yardımıyla ön bilgileri üzerine yaılandırarak ve söz konusu bilgiler arasında zihinsel ilişkiler kurarak öğrendiği emeline dayanmakadır. Bu yaklaşıma göre öğremen, bilginin akarıcısı rolünden çıkarak bilgiyi yaılandırmalarında öğrencilere yol göseren, bu süreci kolaylaşıran bir rol lenmekedir. Yaılandırmacı yaklaşıma göre öğremenin en emel özellikleri, Öğrencilerin ön bilgi ve deneyimlerinde yer alan yanılgı ve eksiklikleri belirlemek ve bunları gidermek, Öğrencilerin öğrenme sürecinde akif kaılımını sağlamak, 1

2 Öğrencilere günlük hayaan ön bilgilerine uygun örnekler vererek bilgilerini yaılandırmalarında kolaylaşırıcı bir rol lenmek, Öğrenciler arasında arışma oramları yaraarak bilişsel çaışma yoluyla kalıcı öğrenmelerin oluşmasına yardımcı olmak olarak özelenebilir. Öğremenin özellikleri göz önüne alındığında genelde çalışmalarda yer aldığı gibi öğremenin asif bir konuma sahi olmadığı am ersine öğremenin sürece bir çok farklı boyuuyla hakim olması gerekiği görülmekedir. Bu nedenle sınıfa yaılandırmacı yaklaşıma yönelik oramlar, öğremene düşen görev ve sorumlulukları daha fazla arırmakadır. Bu görev ve sorumlulukları gerçekleşirmede öğremenin duyuşsal özelliklerinin sınıf içindeki öğrenmelerin gerçekleşmesinde önemli bileşenlerden biri olarak göserilebilir. Söz konusu duyuşsal özelliklerden biri de öğremenlerin yaılandırmacı yaklaşıma yönelik uumları olduğu düşünülmekedir. Tuum alan yazında farklı şekillerde anımlanmakadır. Ancak en genel anlamıyla uum bireyin davranışlarını yönlendiren önemli öğelerden biri olarak göserilebilir. Bu nedenle araşırmada yaılandırmacı yaklaşıma yönelik sınıf oramlarında öğremenin önemi ve söz konusu yaklaşıma ilişkin duyuşsal özelliklerinin önemi üzerinde durulmuş, söz konusu duyuşsal özelliklerden biri olan yaılandırmacı yaklaşıma yönelik uumlarının belirlenmesi amacıyla bir ölçek gelişirme çalışmasına yer verilmişir. ARAŞTIRMANIN AMACI Araşırmada son yıllarda fen öğreiminde önem kazanan yaılandırmacı yaklaşımda öğremenin önemi göz önüne alındığında söz konusu ölçek gelişirme çalışmasının gerçekleşirilmesine karar verilmişir. Birçok kaynaka da belirildiği üzere uum, bireylerin davranışlarını yönlendiren önemli unsurlardan biri olarak görülmeke ve araşırmalarda sıklıkla yer almakadır. Bu nedenle çalışmada fen öğremenlerinin yaılandırmacı yaklaşıma yönelik uumlarının belirlenmesinde ve ölçümünde kullanılabilecek bir ölçeğin gelişirilmesi amaçlanmakadır. Gerekli alan yazın aramalarında yaılandırmacı yaklaşıma yönelik uumları belirlemeye yönelik bir ölçek gelişirme çalışmasıyla karşılaşılmamışır. YÖNTEM VE ÇALIŞMA GRUBU Çalışma bir ölçek gelişirme çalışması nieliğindedir. Yaılandırmacı Yaklaşım Tuum ölçeğinin gelişirilme çalışmasındaki ön uygulamalar yedi coğrafi bölgenin birer şehrinde öğremenlik mesleğini sürdüren 30 ar fen öğremeni ile gerçekleşirilmişir. Ancak beş öğremenin verdiği yanılardaki boş cevalar göz önüne alınarak araşırma dışında bırakılmasına karar verilmişir. Çalışmada öğremenlerin araşırmaya kaılmasında gönüllü olma durumları göz önüne alınmışır. Çalışmaya kaılan öğremen adaylarının, % 4,9 u (n=10) yaş aralığında, % 17,6 sı (n=36) yaş aralığında, % 23,4 ü (n=48) yaş aralığında, % 22,9 u (n=47) yaş aralığında ve % 31,2 si (n=64) 41 yaş ve üzerindedir. Öğremenlerin, % 31,2 si (n=64) erkek, % 68,8 i (n=141) bayandır. Ayrıca öğremenlerin % 13,2 si (n=27) 1-5 yıl, % 24,4 ü (n=50) 6-10 yıl, % 35,6 sı (n=73) yıl, 2

3 % 13,7 si (n=28) yıl, % 2,4 ü (n=5) yıl, % 10,7 si 26 yıl ve üzeri mesleki deneyime sahi olduklarını belirmişlerdir. Öğremenlerin % 55,6 sı (n=114) eğiim fakülesinden, % 30,7 si (n=63) yüksekokuldan, % 0,6 sı (n=1) fen edebiya fakülesinden, % 10,2 si (n=21) eğiim ensiüsünden mezun olduğunu belirmiş, % 2,9 u ise (n=6) diğer seçeneğini işarelemişlerdir. Araşırmaya kaılan öğremenlerin % 1,5 i (n=3) ön lisans, % 87,8 i (n=180) lisans, % 8,8 i (n=18) yüksek lisans, % 0,5 i (n=1) dokora mezuniye durumuna sahi olduğunu belirmiş, % 1,5 i (n=3) ise diğer seçeneğini işarelemişlerdir. Kaılımcı öğremenlerin mezun olduğunuz alan demografik özellik sorusuna verdiği yanılar değerlendirildiğinde öğremenlerin % 25,9 unun (n=53) Fen bilgisi, % 18,5 inin (n=38) Fizik, % 25,4 ünün (n=52) Kimya, % 20,5 inin (n=42) Biyoloji ve % 9,8 inin (n=20) diğer alanlardan mezun olduğu belirlenmişir. BULGULAR VE YORUM Çalışmanın bu kısmında, Fen Öğremenleri için Yaılandırmacı Yaklaşım Tuum Ölçeği ne ilişkin geçerlilik, güvenirlik ve madde analizi süreçlerine yer verilmekedir. Analizlerin gerçekleşirilmesinde SPSS 12 ve Lisrel 8.51 rogramlarından yararlanılmışır. MADDE HAVUZUNUN OLUŞTURULMASI VE UZMAN GÖRÜŞÜNÜN ALINMASI Ölçeğin gelişirilme sürecinde öncelikle madde havuzunun oluşurulmuş ve ölçeğe ilişkin uzman görüşünün alınmışır. Ölçeğe ilişkin maddelerin oluşurulması sürecinde araşırma aralelinde gerçekleşirilen öğremen adaylarına yönelik uum ölçeği gelişirme çalışmasından, öğremenlerle yaılan görüşmelerden ve ilgili ölçek gelişirme çalışmalarından yararlanılmışır. Ölçeke yer alan maddelerin belirlenmesinde öğremen adaylarına yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin olarak on açık uçlu soru yönelilmiş öğremen adaylarından gelen cevalar doğrulusunda ölçeğe bazı maddeler eklenmişir. Buna ek olarak yaılan çalışaylarda öğremenlerle yaılan yarı yaılandırılmış görüşmelerdeki öğremenlerin yaılandırmacı yaklaşıma yönelik uygulamalar ve fen öğreiminde kullanımına ilişkin görüşleri göz önüne alınarak bazı maddeler ölçeğe eklenmişir. Son olarak ilgili lieraürden elde edilen uum maddeleri yaılandırmacı yaklaşıma uyarlanarak ölçeğe dahil edilmişir. Daha sonra ölçeke yer alan yaklaşık 80 madde beş uzmanın görüşüne sunulmuşur. Uzman görüşü sonunda ölçekeki maddeler üzerinde gerekli düzenlemeler yaılarak uzmanların ölçeğe alınmamasını önerdiği ve uum ölçmediği belirilen 38 madde ölçeken çıkarılmışır. Ayrıca uzman önerileri doğrulusunda ölçeke üç konrol maddesinin bırakılmasına karar verilmişir. AÇIMLAYICI VE DOĞRULAYICI FAKTÖR ANALİZİ Ölçeğin ön uygulamaları sonunda yaılan ilk analizlerde yaı geçerliliği sağlanmaya çalışılmışır. Bu nedenle öncelikle açımlayıcı daha sonra açımlayıcı fakör analizinden elde edilen yaının doğruluğunun sınanması amacıyla doğrulayıcı fakör analizi kullanılmışır. Ölçeğe ilişkin yaılan ilk analizleri numaralı konrol maddeleri çıkarıldıkan sonra gerçekleşirilmişir. İlk aşamada 3

4 verilere ilişkin korelasyon ablosu, ani image marisi ve KMO-Barle değerleri incelenmişir. Tabloların analizleri sonucunda 11. ve 12. lerin yüksek korelasyon göserdikleri belirlenmiş (r=.82) ve maddeleri özellikleri göz önüne alınarak benzer özellikleri ölçmeye yönelik maddeler olduğu esi edilmişir. Bu nedenle 12. madde ölçeken çıkarılmışır. Ayrıca verilerin Kaiser Mayer Olkin (KMO) değeri.89 ve Barle esi anlamlı bulunmuşur (χ 2 =3666,167; df=703; =.000<.05). Ani Image marisi incelendiğinde maddelerin amamının örneklem yeerliliği olarak bilinen değerlerinin.50 nin üzerinde olduğu görülmüşür. analizlerde ilk olarak farklı döndürme yönemleriyle birlike emel bileşenler analizi kullanılmış ve korelasyon marislerinden yararlanılmışır. lerdeki maddelere ilişkin en açık sonuçlar varimax dik döndürme ekniği sonucunda elde edilmiş ve ilk analizler bu eknik üzerinden yaılmışır. Döndürülmüş fakör yükleri incelendiğinde ölçeke yer alan maddelerin dokuz faköre dağıldığı görülmüşür. lerin ında yer alan maddeler incelendiğinde bazı maddelerin anlamlı bir büünlük oluşurmadığı belirlenmişir. Söz konusu maddelerin anlamlı olmadığı düşünüldüğünde, fakörlerin varyans değerleri ve scree lo grafiği göz önüne alındığında ölçeğin bir, iki ya da üç fakörlü olarak gelişirilebileceği esi edilmişir. Bu nedenle çalışmada ölçeğe ilişkin üç farklı model oraya konmaya çalışılmış ve doğrulayıcı fakör analizinden elde edilen bulgulara yer verilmişir. Tek fakörlü model Tek fakörlü modelde ölçeğe ilişkin varimax dik döndürme ekniği sonucunda elde edilen fakörler incelenerek ilk fakörde.40 ü yük veren üm maddeler göz önüne alınmış, diğer fakörlerde yer alan ve anlamlı bir büünlük oluşurmayan maddeler ölçeken çıkarılmışır ( ). ler çıkarıldıkan sonra birinci fakörde.40 ü yük veren 16 madde ile fakör analizi fakör sayısı bir olarak belirlenerek ekrarlanmışır. Tekrarlanan fakör analizinde 35. nin fakör yükünün.50 nin ında olduğu belirlenerek söz konusu madde ek fakörlü yaı dışında bırakılmışır. Açımlayıcı fakör analizi gerçekleşirilen ek fakörlü yaının yaılandırmacı yaklaşıma yönelik genel uumu ölçmeye yönelik maddeler olduğu belirlenmişir. Açımlayıcı fakör analizi sonrasında belirlenen ek fakörlü yaıda yer alan verilerin ek fakörlü yaıya uyumunun sınanması amacıyla doğrulayıcı fakör analizi sürecine yer verilmişir. Doğrulayıcı fakör analizinde (DFA) kovaryans marislerinden yararlanılmış ve lieraürde sıklıkla kullanılan χ 2, χ 2 /df, RMSEA, GFI, CFI, NFI, NNFI, AGFI uyum indeksleri incelenmişir. Yaılan ilk analizlerde χ 2 değeri.05 düzeyinde anlamlı, χ 2 /df değeri yaklaşık 2,94, RMSEA değeri.097, GFI değeri.85, CFI değeri.91, NFI değeri.87, NNFI değeri.90 ve AGFI değeri ise.80 olarak bulunmuşur. Analizlerde uyum indexlerinin düşük olduğu görülmekedir. Bu nedenle modifikasyon indisi önerileri incelenmiş ve 23. ile 24. maddelerin haa varyansları arasında ilişki olduğu belirlenmişir. lerin özellikleri incelendiğinde birbirine benzer anlamda maddeler olduğu görülerek modelde maddeler arasına haa kovaryansı eklenerek model ekrar es edilmişir. İkinci kez yaılan DFA sonuçlarında χ 2 değeri.05 düzeyinde anlamlı, χ 2 /df değeri yaklaşık 2,32, RMSEA değeri.081, GFI değeri.88, CFI değeri.94, 4

5 NFI değeri.89, NNFI değeri.93 ve AGFI değeri ise.84 olarak bulunmuşur. Elde edilen verilerin yorumlanması sonucunda göreli olarak yeni uyum indekslerinin önceki analize göre daha iyi uyum göserdiğinden söz edilebilir. Ayrıca çalışmada örneklem sayısının 205 olması da önemli nokalardan biridir. Yaılan çalışmalarda DFA indekslerinin örneklem sayısına bağlı olarak daha iyi sonuç verdiğini gösermekedir. Bu nedenle söz konusu ek fakörlü yaının kabul edilebilir bir yaı olduğu görülmekedir. DFA dan elde edilen sandarlaşırılmış sonuçlara ilişkin yol diagramı Şekil 1 de yer almakadır. Şekil 1. Tek fakörlü yaıya ilişkin yol diagramı Açımlayıcı ve Doğrulayıcı fakör analizi sonrasında ek fakörlü yaıda yer alan maddeler ve maddelerin fakör yükleri, madde-olam uan korelasyonları ile gru ayır edicilikleri Tablo. 1 de yer almakadır. Tek fakörlü yaıda yer alan maddelerin madde olam korelasyonları.759 ile.567; fakör yükleri ise.805 ile.625 arasında değişmekedir. Ayrıca üm maddelere ilişkin gru esi ayır edicilik sonuçları.001 düzeyinde anlamlı bulunmuşur. Tek fakörlü yaının açıkladığı varyans değeri % 50,43, öz değeri ise 7,56 olarak hesalanmışır. Tablo 1. Tek fakörlü yaıda yer alan maddelere ilişkin fakör yükü, madde-olam korelasyon değerleri ve gru ayır edicilikleri Öz değer: 7.56 Cronbach alha:.93 Açıklanan Varyans: % 50,43 29 Yaılandırmacı yaklaşımı öğrenmek için her ürlü zahmee kalanırım Yaılandırmacılık önemle ünde durulması gerekli bir yaklaşımdır Yaılandırmacı yaklaşım benim öğrenme anlayışıma uymakadır Yaılandırmacı yaklaşımı seviyorum Yaılandırmacı yaklaşımı ileride derslerimde kullanmak hoşuma gider Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin kialar okumak hoşuma gider Yaılandırmacı yaklaşımı hayaım boyunca öğremenlike kullanmak iserim. Çevremdekileri yaılandırmacı yaklaşımı hakkında bilgilendirmek hoşuma gider Yaılandırmacılık yararlı bir yaklaşımdır Yaılandırmacı yaklaşımın bana çok şey kaabileceğini düşünüyorum Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin araşırmalar yamak iserim

6 30 Zorunlu olmasam yaılandırmacı yaklaşımı öğremenlike kullanmazdım Yaılandırmacı yaklaşım ilgi alanıma girmez Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin ekinlikler yamak bana zevkli gelmiyor Yaılandırmacı yaklaşımın bana göre ilgi çekici arafı yokur Yaı geçerleme çalışmasından sonra güvenirlik sürecine yer verilmişir. Güvenirlik sürecinde Cronbach alha değeri hesalanmış ve.93 olarak bulunmuşur. Tek fakörlü yaı 4 olumsuz, 11 olumlu olam 15 maddeden meydana gelmekedir. Söz konusu özellikleri göz önüne alındığında ölçeğin ek fakörlü olarak kullanılabileceği görülmekedir. İki fakörlü model Ölçeğe ilişkin iki fakörlü modelin fakör analizinde varimax dik döndürme yönemi sonucunda elde edilen ilk iki fakörde.40 ü yük veren maddeler göz önüne alınarak diğer fakörlerde yer alan anlamlı bir büünlük oluşurmayan maddeler ile üçüncü fakörde yer alan maddeler ihmal edilerek ölçeken çıkarılmışır ( ). İlk iki fakördeki maddelerin genel olarak olumlu ve olumsuz uum başlıkları ında olanabileceği görülmüş bu nedenle fakör analizi ilk varimax dik döndürme sonucunda elde edilen maddelerin ilk iki fakördeki yük değerleri.40 üzeri olan maddeler analize alınmış, fakör sayısı iki olarak belirlenerek analiz ekrarlanmışır. Yaılan analizlerde 35. nin.50 den düşük fakör yüküne sahi olması, 39., 23. ve 24. maddelerin binişik özellik gösermesi ve 30. maddenin anlamca birinci faköre uygun olmaması nedeniyle ölçeken çıkarılmışır. Söz konusu maddelerin ölçeken çıkarıldıkan sonra ekrarlanan fakör analizinde maddelerin fakörler ında anlamca ve yükçe olandığı görülmüşür. Açımlayıcı fakör analizi sonrasında iki fakörlü yaının verilerce desekleni deseklenmediğinin belirlenmesi amacıyla DFA gerçekleşirilmişir. Yaılan DFA sonucunda iki fakörlü yaıya ilişkin uyum indeksleri incelenmişir. İncelemelerde χ 2 değeri.05 düzeyinde anlamlı, χ 2 /df değeri yaklaşık 1,82, RMSEA değeri.063, GFI değeri.90, CFI değeri.95, NFI değeri.90, NNFI değeri.94 ve AGFI değeri ise.86 olarak bulunmuşur. Uyum indekslerine göre ölçeğe ilişkin iki fakörlü yaının iyi uyum düzeyine sahi olduğu düşünülmekedir. Ölçeğin iki fakörlü yaısını es emek için gerçekleşirilen DFA sonuçlarına ilişkin yol diagramı Şekil 2 de verilmekedir. 6

7 Şekil 2. İki fakörlü yaıya ilişkin yol diagramı Açımlayıcı ve Doğrulayıcı fakör analizi sonrasında iki fakörlü yaıda yer alan maddeler ve maddelerin fakör yükleri, madde-olam uan korelasyonları ile gru ayır edicilikleri Tablo. 2 de yer almakadır. Olumlu uum olarak isimlendirilen birinci fakörde yer alan maddelerin madde olam korelasyonları.580 ile.760; fakör yükleri ise.572 ile.801 arasında değişmekedir. Olumsuz uum olarak isimlendirilen ikinci fakörde yer alan maddelerin madde olam korelasyonları.679 ile.427; fakör yükleri ise.609 ile.788 arasında değişmekedir. Ayrıca üm maddelere ilişkin gru esi ayır edicilik sonuçları.001 düzeyinde anlamlı bulunmuşur. Tablo 2. İki fakörlü yaıda yer alan maddelere ilişkin fakör yükü, madde-olam korelasyon değerleri ve gru ayır edicilikleri Öz değer: 5,82 Cronbach Alha:.91 Açıklanan Varyans: % 36,37 29 Yaılandırmacı yaklaşımı öğrenmek için her ürlü zahmee kalanırım Yaılandırmacılık önemle ünde durulması gerekli bir yaklaşımdır Yaılandırmacı yaklaşım benim öğrenme anlayışıma uymakadır Yaılandırmacı yaklaşımı seviyorum Yaılandırmacı yaklaşımı ileride derslerimde kullanmak hoşuma gider Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin kialar okumak hoşuma gider Yaılandırmacı yaklaşımı hayaım boyunca öğremenlike kullanmak iserim. Çevremdekileri yaılandırmacı yaklaşımı hakkında bilgilendirmek hoşuma gider Yaılandırmacılık yararlı bir yaklaşımdır Yaılandırmacı yaklaşımın bana çok şey kaabileceğini düşünüyorum Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin araşırmalar yamak iserim Öz değer: 3,22 Cronbach Alha:.81 Açıklanan Varyans: % 20,11 Zorunlu olmasam derslerimde yaılandırmacı yaklaşıma yönelik ekinlikler uygulamam Yaılandırmacı yaklaşımı derslerde uygulamak beni musuz eder Fen ders rogramının yaılandırmacı yaklaşıma yönelik olarak yenilenmesi bence gereksizdi Yaılandırmacı yaklaşımın benimsediği düşünceyi anlamsız buluyorum Yaılandırmacı yaklaşımın Fen ve eknoloji konularını öğremede ekili olacağını düşünmüyorum

8 analizi sonucunda ölçeğin iki fakörden meydana gelebileceği belirlenmiş ve güvenirlik sürecine yer verilmişir. Güvenirlik sürecinde olumlu uum faköründe yer alan maddelere ilişkin cronbach alha güvenirlik kasayısı.91; olumsuz uum faköründe yer alan maddelere ilişkin güvenirlik kasayısı.81 olarak bulunmuşur. Olumlu uum fakörünün açıkladığı varyans değeri % 36,37, öz değeri 5,82; olumsuz uum fakörünün açıkladığı varyans değeri % 20,11, öz değeri ise 3,22 olarak hesalanmışır. Ölçeğin amamına ilişkin varyans değeri % 56,48, güvenirlik kasayısı ise.90 olarak hesalanmışır. Ölçeğin iki fakörlü yaısı ve özellikleri göz önüne alındığında geçerli ve güvenilir bir yaıya sahi olduğu düşünülmekedir. Üç fakörlü model Üç fakörlü modele sahi ölçeğin gelişirilme sürecinde fakör analizinin başında gerçekleşirilen varimax döndürme sonuçları göz önüne alınarak ilk üç fakördeki maddelerin olumlu uum, olumsuz uum ve Kendini gelişirmeye yönelik uum başlıkları ında olanabilecekleri görülmüşür. İlk üç fakörde.40 ü yük değeri vermeyen ve bulunduğu fakör ında anlamlı bir büünlük gösermeyen maddeler ölçeken çıkarılmışır ( ). ler ölçeken çıkarıldıkan sonra fakör sayısı üç olarak belirlenmiş ve varimax dik döndürme ekniği kullanılarak fakör analizi ekrarlanmışır. Yaılan analizlerde 30. maddenin anlamca bulunduğu faköre uygun olmaması, ve 24. maddelerin binişik özellik gösermesi ve 35. maddenin.50 nin ında fakör yüküne sahi olması nedeniyle söz konusu maddeler ölçeken çıkarılmışır. ler ölçeken çıkarıldıkan sonra analiz ekrarlanmış ve maddelerin bulundukları fakörlere yükçe ve anlamca uyum sağladıkları görülmüşür. Açımlayıcı fakör analizi sonrasında belirlenen üç fakörlü yaının es edilmesi için doğrulayıcı fakör analizi sürecine yer verilmişir. Doğrulayıcı fakör analizi sürecinde uyum indeksleri incelenmişir. İlk yaılan analizlerde χ 2 değeri.05 düzeyinde anlamlı, χ 2 /df değeri yaklaşık 1,72, RMSEA değeri.059, GFI değeri.88, CFI değeri.94, NFI değeri.87, NNFI değeri.94 ve AGFI değeri ise.85 olarak hesalanmışır. İndeksler incelendiğinde verilerin modele uyumundan söz edilebilir. Ancak modelin iyileşirilmesi için Modifikasyon indisleri incelenmişir. İncelemelerde 2 ve 5. maddelerin haa varyansları arasında ilişki ve anlamca birbirine benzer olduğu görülmüş ve modele haa kovaryansı eklenerek ekrar uyum indeksleri incelenmişir. Yaılan analizlerde χ 2 değeri.05 düzeyinde anlamlı, χ 2 /df değeri yaklaşık 1,62, RMSEA değeri.055, GFI değeri.88, CFI değeri.95, NFI değeri.88, NNFI değeri.94 ve AGFI değeri ise.85 olarak hesalanmışır. Birinci modele göre uyumun daha iyi düzeyde olduğu görülmekedir. Birinci düzey DFA ve ikinci düzey DFA sonuçlarına Şekil 3-4 e yer verilmekedir. Söz konusu analizlerin yorumlanması sonucunda üç fakör yaılı modelin iyi uyum göserdiği söylenebilir. 8

9 Şekil 3. Üç fakörlü yaıya ilişkin birinci düzey yol diagramı Şekil 4. Üç fakörlü yaıya ilişkin ikinci düzey yol diagramı Açımlayıcı ve Doğrulayıcı fakör analizi sonrasında üç fakörlü yaıda yer alan maddeler ve maddelerin fakör yükleri, madde-olam uan korelasyonları ile gru ayır edicilikleri Tablo. 3 de yer almakadır. Olumlu uum olarak isimlendirilen birinci fakörde yer alan maddelerin madde olam korelasyonları.580 ile.760; fakör yükleri ise.572 ile.801 arasında; Olumsuz uum olarak isimlendirilen ikinci fakörde yer alan maddelerin madde olam korelasyonları.679 ile.427; fakör yükleri ise.609 ile.788; Kendinin gelişirmeye yönelik uum olarak isimlendirilen üçüncü fakörde yer alan maddelerin madde olam korelasyonları.506 ile.634; fakör yükleri ise.680 ile.738 arasında değişmekedir. Ayrıca üm maddelere ilişkin gru esi ayır edicilik sonuçları.001 düzeyinde anlamlı bulunmuşur. 9

10 Tablo 3. Üç fakörlü yaıda yer alan maddelere ilişkin fakör yükü, madde-olam korelasyon değerleri ve gru ayır edicilikleri Öz değer: 5.88 Cronbach Alha:.91 Açıklanan Varyans: % Yaılandırmacı yaklaşımı öğrenmek için her ürlü zahmee kalanırım. Yaılandırmacılık önemle ünde durulması gerekli bir yaklaşımdır Yaılandırmacı yaklaşım benim öğrenme anlayışıma uymakadır Yaılandırmacı yaklaşımı seviyorum Yaılandırmacı yaklaşımı ileride derslerimde kullanmak hoşuma gider Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin kialar okumak hoşuma gider Yaılandırmacı yaklaşımı hayaım boyunca öğremenlike kullanmak iserim. Çevremdekileri yaılandırmacı yaklaşımı hakkında bilgilendirmek hoşuma gider Yaılandırmacılık yararlı bir yaklaşımdır Yaılandırmacı yaklaşımın bana çok şey kaabileceğini düşünüyorum Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin araşırmalar yamak iserim Öz değer: 3.15 Cronbach Alha:.81 Açıklanan Varyans: % 15,74 Zorunlu olmasam derslerimde yaılandırmacı yaklaşıma yönelik ekinlikler uygulamam Yaılandırmacı yaklaşımı derslerde uygulamak beni musuz eder Fen ders rogramının yaılandırmacı yaklaşıma yönelik olarak yenilenmesi bence gereksizdi. Yaılandırmacı yaklaşımın benimsediği düşünceyi anlamsız buluyorum. Yaılandırmacı yaklaşımın Fen ve eknoloji konularını öğremede ekili olacağını düşünmüyorum. Öz değer: 2.50 Cronbach Alha:.74 Açıklanan Varyans: % Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin bilgi edinmek hoşuma gider Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin çalışmalar okumak iserim Yaılandırmacı yaklaşıma yönelik sunumların olduğu semozyumlara ya da kongrelere kaılmak iserim Yaılandırmacı yaklaşıma ilişkin bilgilerimi gelişirmek iserim analizi sonucunda ölçeğin üç fakörden meydana gelebileceği belirlenmiş ve güvenirlik sürecine yer verilmişir. Güvenirlik sürecinde olumlu uum faköründe yer alan maddelere ilişkin cronbach alha güvenirlik kasayısı.91; olumsuz uum faköründe yer alan maddelere ilişkin güvenirlik kasayısı.81 ve kendini gelişirmeye yönelik uum faköründe yer alan maddelere ilişkin güvenirlik kasayısı.74 olarak hesalanmışır. Olumlu uum fakörünün açıkladığı varyans değeri % 29,41, öz değeri 5,88; olumsuz uum fakörünün açıkladığı varyans değeri % 15,74, öz değeri 3,15; kendini gelişirmeye yönelik uum fakörünün açıkladığı varyans değeri % 12,50, öz değeri ise 2,50 olarak bulunmuşur. Ölçeğin amamına ilişkin varyans değeri % 57,65, güvenirlik kasayısı ise.90 olarak hesalanmışır. Ölçeğin üç fakörlü yaısı ve özellikleri göz önüne alındığında geçerli ve güvenilir bir yaıya sahi olduğu düşünülmekedir. 10

11 Tablo 4. Farklı fakör yaılarına ilişkin DFA uyum indekslerinin karşılaşırılması Uyum Indeksleri χ2 df χ2/ df CFI NFI NNFI GFI AGFI RMSEA Modeller Tek lü Model 206, , İki lü Model 187, , Üç lü Model 269, , Ölçeğe ilişkin yaılan bir fakörlü, iki fakörlü ve üç fakörlü yaıya ilişkin açımlayıcı ve doğrulayıcı fakör analizlerinde üç farklı fakör yaısının da kullanılabileceği belirlenmişir. Tablo 4 e üç modele ilişkin uyum indeksleri verilmişir. Uyum indeksleri karşılaşırıldığında İki fakörlü ve üç fakörlü modellerin göreli olarak birinci faköre göre daha iyi uyum göserdiği söylenebilir. Bu nedenle yaılacak araşırmalarda ölçeğin iki ya da üç fakörlü olarak kullanımının daha uygun olabileceği düşünülmekedir. TARTIŞMA VE SONUÇ Araşırma kasamında yaılandırmacı yaklaşımda öğremenlerin özellikleri ve önemi üzerinde durularak öğremenlerin yaılandırmacı yaklaşıma yönelik uumlarının belirlenmesine duyulan ihiyaç vurgulanmışır. Bu bağlamda araşırmada fen öğremenlerine yönelik yaılandırmacı yaklaşım uum ölçeği gelişirme çalışmasına yer verilmişir. Tuum ölçeği gelişirme çalışmalarındaki ön uygulamalar farklı bölgelerden birer şehirde görev yamaka olan fen öğremenleri üzerinde gerçekleşirilmişir. Ön uygulamalardan elde edilen verilerin analizlerinde ölçeği farklı fakör yaılarına sahi olarak gelişirilebileceği görülmüş bu nedenle üç farklı fakör yaısı oraya konarak doğrulayıcı fakör analizi ile es edilmişir. Doğrulayıcı fakör analizi sonuçlarına göre göreli olarak iki ve üç fakörlü modelin verilerle daha uyumlu olduğu belirlenmişir. Ancak ölçek araşırmacıların isekleri doğrulusunda bir, iki ya da üç fakörlü olarak kullanılabilir. Araşırmadan elde edilen sonuçlar doğrulusunda, Ölçeğin farklı fakör yaılarına sahi olarak araşırmacılar arafından deneysel ve beimsel araşırmalarda kullanılabileceği, Ölçeğin ilerideki araşırmalarda kullanımlarında fakör yaısının ve elde edilen mevcu yaıya uygunluğunun es edilmesine ve farklı örneklemlerde kullanımına ilişkin mea analiik çalışmalara yer verilebileceği, Yaılandırmacı yaklaşımdaki öğremenin rolü göz önüne alındığında öğremenlerin sınıf oramındaki ve dışındaki duyuşsal özelliklerinin belirlenmesine yönelik ölçek gelişirme çalışmalarına yer verilmesinin gerekiği düşünülmekedir. 11