Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 60, Aralık 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araşırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 60, Aralık 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Aricle Arrival Dae Yayınlanma Tarihi / The Publicaion Dae Öğr. Gör. Rüveyde PABUÇCU Baybur Üniversiesi, Yüksekokulu rpabuccu@baybur.edu.r Prof. Dr. Ömer Faruk İŞCAN Aaürk Üniversiesi, İİBF İşleme Bölümü oiscan@aauni.edu.r ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEK VE ÖRGÜTSEL GÜVENİN, ÖRGÜTSEL BAĞLILIK İLE İLİŞKİSİ Öz Bu çalışmada algılanan örgüsel desek ve güven ile örgüsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi, emel amaç olarak belirlenmişir. Çalışmanın ilk bölümünde lieraür araşırması yapılmış, algılanan örgüsel desek, örgüsel güven ve örgüsel bağlılık kavramları açıklanmışır. Çalışmanın uygulama bölümünde ise Erzurum il merkezinde faaliye göseren çağrı merkezinde çalışanlara anke uygulanmışır. Araşırmada algılanan örgüsel desek, örgüsel güven ve örgüsel bağlılık boyularıyla ele alınmışır. Örgüsel desek ve güvenin, örgüsel bağlılık üzerine ekisi ayrı ayrı eorik olarak açıklanmışır. Gelişirilen hipoezler analiz edilmişir. Sonuç olarak; algılanan örgüsel desek ve örgüsel bağlılık boyuları arasındaki ilişki ve örgüsel güven boyularıyla örgüsel bağlılık boyuları arasındaki ilişki oraya konularak, örgüsel desek ve güvenin örgüsel bağlılık üzerine olan ekisi belirlenmişir. Anahar kelimeler: Algılanan Örgüsel Desek, Örgüsel Güven, Örgüsel

2 THE RELATIONSHIP BETWEEN ORGANIZATIONAL COMMIT MENT PERCEIVED ORGANIZATIONAL SUPPORT AND ORGANIZA TIONAL TRUST Absrac The main purpose of his sudy o analyze he relaionship beween organizaional commimen wih organizaional suppor and organizaional rus. In firs chaper, lieraure survey was made and organizaional suppor, organizaional rus and organizaional commimen erms was explained. İn applicaion secion of he sudy Quesionnaire was conduced o employees in he call cener operaing in he province of Erzurum. Perceived organizaional suppor, organizaional rus and organizaional commimen discussed for he research by dimensions. The impac of organizaional suppor and organizaional rus on organizaional commimen was described separaely as heoreical. The developed hypoheses were analyzed. As a resul, he relaionship beween dimensions of variable was analyzed and he impac of organizaional suppor and organizaional rus on organizaional commimen was deermined. Keywords: Perceived Organizaional Suppor, Organizaional Trus, Organizaional Commimen Giriş Küreselleşme, rekabe, pazar ve eknolojideki sürekli değişiklikler, örgülerin sahip olduğu insan kaynağının öneminin armasına neden olmuşur. Bu durum, nielikli insan kaynağının örgülerin başarı ve verimliliğinde ana unsur olarak görülmesine yol açmışır. Yani örgüsel ekililik, örgülerin maddi kaynaklarının çokluğundan ziyade, insan kaynaklarının nieliğine bağlıdır. Örgülerde ekinlik ve verimliliğin arırılmasına yönelik davranış ve kavramlar lieraürde son yıllarda geniş bir biçimde ele alınmakadır. Bu kavramlardan örgüsel bağlılık, örgüsel güven ve algılanan örgüsel desek çalışmamız dâhilinde işlenen konulardandır. Örgüsel bağlılığın oluşurulabilmesi bireysel ve örgüsel anlamda bir akım öncüllerin varlığına bağlı bulunmakadır. Çalışma kapsamında bu öncüllerden; yeni isihdam edilecek personelin adapasyonu, mevcu çalışanların ekinlik ve verimliliklerini arırma ve çalışanlarla örgü arasında arzu edilen büünleşme ve güven gibi örgüsel devamlılığın sürdürülebilmesi nokasında olmazsa olmazlarda örgüsel desek ve güvendir. Örgüsel bağlılıkları aran bireyler, örgü amaçlarına sıkı sıkıya bağlı kalacak, örgüü için çalışmada isekli ve gönüllü olacak ve örgü üyeliğini devam eirme konusunda isekli davranacakır. Ayrıca, bireysel performansları aracak, işe geç kalma ve devamsızlıkları azalacak, moral ve moivasyonları yükselecekir. Bunlar da örgüsel hayaa ekinlik ve verimlilik olarak yansıyacakır. Algılanan örgüsel desek, örgü çalışanlarının kendilerini güvende hissemeleri ve arkasında örgüün varlığını hissemeleridir. Her zaman örgüün deseğini yanı başında hisseden çalışanlar, işlerine daha sıkı bağlanacaklar ve işyerinden ayrılmayı düşünmeyeceklerdir. Ayrıca örgüsel desek, günümüz çalışanlarının en önemli haklarından biri haline gelmekedir. Toplam

3 kalie yöneimi, mükemmellik yaklaşımı, personel güçlendirme gibi yeni yöneim model ve araçları, örgü içindeki bireylerin önemsenmesini gerekli kılmakadır. Personelin fikirlerinin önemsenmesi ve kendisine işle ilgili veya iş dışı her konuda desek olunması onların performanslarını arıracakır (Çakır, 2001: 154). Örgülerde güvene dayalı ilişkilerin kurulması, çalışanların liderlerine ve bir büün olarak örgülerine güven duyması; örgülerine duygusal açıdan bağlı, kendilerini örgüleri içinde anımlayabilen, işlerinden amin olan ve örgülerinden ayrılmayı isemeyen çalışanlar yaraabilir (Demircan ve Ceylan, 2003: 140). Çalışma, algılanan örgüsel desek, örgüsel güven ve örgüsel bağlılık arasındaki ilişkileri oraya koymayı amaçlamakadır. Araşırmada es edilecek model ve hipoezler gelişirilmiş, gelişirilen hipoezleri es emek amacıyla, Erzurum il merkezinde faaliye göseren çağrı merkezi çalışanları üzerine bir araşırma yapılmış ve yapılan araşırmanın sonuçlarına yer verilmişir. 2. Algılanan Örgüsel Desek Örgüsel desek, işgörenin örgüe sağladığı kakı sonucunda, örgüün işgörene verdiği desek, bağlılık ve ilgiye duyulan işgören inancıdır (Eisenberger, Fasolo ve LaMasro, 1990 :501). Örgüsel desek, algı emelli bir kavram olup bireyin, örgü arafından kendisine ne kadar desek verildiğini hissemesi ve düşünmesi anlamına da gelmekedir (Yoshimura, 2003, :10). Örgüsel desek, örgü değerlerinin işgörenlerin esenliğini dikkae alması ve onların mululuklarını arırıcı nielik aşıması durumunu ifade emekedir (Eisenberger, Huningon, Huchison ve Sowa, 1986:501). Algılanan örgüsel desek, işgören ve örgü arasındaki ilişkinin kaliesini yansımakadır. Bu ilişkinin kaliesi, bireyin, örgüü işgörenlerin kakılarına değer veren ve işgörenlerin iyiliğini düşünen bir örgü olarak görmesi ile ilgilidir (Yürür, 2005:96). Algılanan örgüsel desek, işgörenlerin örgülerine bağlılıklarını, örgüün işgörenlerin kakılarına değer vermesi ve huzurlarıyla ilgilenmelerini kapsayan evrensel inançları beliriği için önemlidir (Zagenczyk, 2001:13). İşgörenler arafından algılanan örgüsel desek, örgü çalışanlarının kendilerini güvende hissemelerin ve arkalarında örgüün gücünü hissemelerine sebep olmakadır (Özdevecioğlu, 2003: 116). Algılanan örgüsel deseğin kuramsal emellerini sosyal değişim kuramı, karşılıklı ilişki kuramı, örgüsel desek kuramı, liderüye değişimi kuramı ve erg kuramı oluşurmakadır. Sosyal değişim kuramı doğrulusunda, algılanan örgüsel desek kavramı örgü ve işgörenler arasındaki ilişkinin değişokuşu olarak açıklanmakadır (Liu, 2004:1). Algılanan örgüsel deseğin kuramsal emelini oluşuran bir başka kuram ise, karşılıklı ilişki norm kuramıdır. Gouldner (1960) arafından ileri sürülen karşılıklı ilişki norm kuramı (The Norm of Reciprociy), sosyal değişim kuramında olduğu gibi, bireylerin sağladıkları yararlara karşılık olumlu davranış gösermesi emeline dayanmakadır (Lui, 2004: 13). Örgüsel desek eorisi, algılanan örgüsel deseğin boyularını açıklamada psikolojik yönemleri kullanmakadır. Bunlardan ilki, karşılıklılık normudur. Karşılıklılık normuna göre örgüsel barışı sağlama ve çalışanların örgü amaçlarına ulaşmada gönüllü desek sağlaması için işleme arafından sağlanan örgüsel desek çalışanlarda duygusal bir zorunluluk yaramakadır. İkincisi ise, önemseme, onaylama ve saygı göserme anlamına gelen algılanan örgüsel deseğin sosyal ihiyaçları karşılaması, çalışanları diğer örgü üyeleri ile sıkı diyaloğa yönlendirmesi ve sosyal oramda bir rol saüsü sağlamadır. Üçüncüsü, algılanan örgüsel deseğin performans arışlarının örgü arafından fark edileceği ve ödüllendi 416

4 rileceğine yönelik çalışanların inançlarını kuvvelendirmesidir. Liden ve diğerlerine (1997) göre liderüye değişim kuramında, yöneiciişgören arasındaki poziif ekileşim, ekileşim içinde olan iki araf arasında yapıcı iş ilişkilerine kakıda bulunmakadır. Bunun nedeni yöneicilerin önemli bir bilgi kaynağı olmasıdır (Eisenberger ve diğ., 2004:211). Ayrıca, liderlik ipinin de algılanan örgüsel desek üzerinde ekilerinin olduğu bulanık manık modellemesi kullanılarak Kâhya ve Pabuçcu (2015) çalışmalarında espi edilmişir. Erg kuramı, liderüye değişimi ve algılanan örgüsel desek arasındaki poziif ilişkiyi dengede umakadır. Erg kuramına göre, bireyler arasındaki ilişkinin kaliesi örgüler arafından kurulmaka ve işgörenlerin ihiyaçlarını karşılamak için çaba göserilmekedir. Böylece, örgü arafından sağlanan deseğin değerlendirilmesinde işgörenler, yöneicileriyle olan iş ilişkilerini dikkae almaka ve göz önünde bulundurmakadır. Eğer işgörenin lideriyle ilişkisi yüksek kaliede değişim göserirse; örgü, işgörenine işiyle ilgili memnun edici kakıda bulunmakadır. Böylece işgören, örgüün kendi mululuğunu önemsediğini düşünmekedir (Liu, 2004:23). Algılanan örgüsel deseği ekileyen birçok kişisel fakör bulunmakla birlike seçilmiş olan bazı çalışmalar şu şekilde sıralanabilir. Yapılan araşırmalarda, algılanan örgüsel desek ile yaşın ilişkisi açık ve ne şekilde oraya konamamışır. Bazı araşırmalar yaş ilerledikçe örgüsel desek düzeyinin arığını (Bhanhumnavin, 2001:257; Hellman ve diğerleri, 2006: ; Rhoades ve Eisenberger, 2002:708; Selçuk, 2003:61; Yoon ve Lim, 1999:936;), bazıları ise örgüsel desek düzeyinin azaldığını (Yoshimura, 2003:48, Kalağan, 2009:17). Fuller, Heser, Barne, Frey ve Relyea (2006:337), 325 üniversie elemanı üzerinde gerçekleşirdiği ve algılanan örgüsel desek ile algılanan dışsal iibar arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmalarında, cinsiye ile algılanan örgüsel desek arasında herhangi bir ilişki olmadığını belirmişlerdir. Eğiim düzeyi ile algılanan örgüsel desek arasında poziif bir ilişki vardır (Rhoades ve Eisenberger, 2002: 708). Eğiimli iş görenler, örgüsel deseği daha yüksek düzeyde algılamakadırlar (Selçuk, 2003:62). Singlhamber ve Vandenberghe (2003: 261), Belçika Üniversiesi nden 1988 ve 1997 yılları arasında mezun olanlar üzerinde yapıkları araşırmada; kıdem ile algılanan örgüsel desek arasında negaif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğunu espi emişlerdir. 417 Moideenkuy vd., (2001), Hindisan da ilaç mümesilleri üzerinde yapmış oldukları araşırmada; işlemsel adale ve dağıım adalei ile algılanan örgüsel desek arasında poziif yönlü ilişki olduğunu espi emişlerdir. Yoon ve Thye (2002), Kore de iki büyük elekronik şirkeinde çalışan kişiler üzerinde yapıkları araşırmada; işlemsel adale ve dağıım adalei ile algılanan örgüsel desek arasında poziif yönlü ve anlamlı ilişki olduğunu oraya koymuşlardır. Wayne vd., (2002), Forune 500 lisesinde yer alan iki fabrikadaki işgörenler ve yöneiciler üzerinde yapıkları araşırmada; işlemsel adale ve dağıım adalei ile algılanan örgüsel desek arasında poziif yönlü ve anlamlı ilişki olduğunu espi emişlerdir. Samper ve Johlke (2003), saış personelleri üzerinde yapıkları araşırmada; algılanan örgüsel desek ile görev performansı arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Walers ve Raybould (2007), Avusralya da oel işlemelerinde önbüro ve yiyecekiçecek bölümlerinde çalışan işgörenler üzerinde yapıkları araşırmada; algılanan örgüsel desek ile bireysel ekinlik arasında poziif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğunu oraya koymuşlardır. 3. Örgüsel Güven Bireyin performansını ve dolayısıyla da örgüün verimliliğini ekileyen karşılıklı yarar ilişkisinde örgüsel desek kavramının yanı sıra güven kavramına da sıkça raslanmakadır. Gü

5 ven kavramı, örgülerde giikçe hayai bir unsur olarak görülmekedir. Hızlı eknolojik değişimler ve yeniliklerin olduğu günümüzde örgüün ayaka kalabilmesi için kendisini gelişirmesi gerekmeke, bu durum da örgüü yöneenlere ve örgüe çalışanlara yeni sorumluluklar yüklemekedir. Örgüün amaçlarını gerçekleşirmesi ve gelişme sürecini devam eirebilmesi, örgüün birbirlerine güven duyan çalışanlara sahip olması ile olanaklıdır (Yıldız, 2013). Örgüsel güven, örgüün yöneimsel bağlamı ile ilgilidir ve üyelerin birbirlerine bağlılıklarına güvenmeleri iseğine dayanır. En önemlisi örgüsel güven, kişiler arası ve sosyal güven ile de bağlanılıdır. Örneğin büün is oramlarında yeerlilik örgüsel güven için emeldir (Engle, 2001: 1). Cosigan vd. (1998) e göre, örgüe bireyler arasında, özellikle aslar ile üsler arasındaki ilişkilerin kaliesinde güvenin önemli bir ekisi bulunmakadır. Çünkü bireyler arası ilişkilerdeki güven, bireylerin birbirleriyle alakadar olmalarına, birbirlerini deseklemelerine, birbirlerine ve ilişkilerine özenmelerine neden olmakadır. Andrews (1994), üsler ile asları arasındaki ilişkilerde karşılıklı güven duygusunun varlığının personelin güçlendirilmesi kavramının önemli bir unsuru olduğunu öne sürmekedir (Ergeneli ve Arı, 2005: 128). Örgüsel güvenin boyuları: Erdem ve Özen (2003) güven boyularının ilişkinin ipine göre farklılaşığından örgüsel güvenin ilgili araşırmalarda üç ayrı düzeyde incelendiğini belirmekedir. Yazar bu düzeylerin yöneiciye duyulan güven, çalışanlar arası güven ve kuruma duyulan güven olarak sıralanmakadır. Bu üç düzey birbirinden ayrılmış gözükse de. iç içe geçmiş durumdadırlar. Örneğin, çalışanların yöneiciye duydukları güven örgüe duydukları güven seklinde genelleşirilebilir (Reyhanoglu, 2006: 43). Örgüe Duyulan Güven:Örgüün kendisine güven, çalışanların çalışıkları örgüün güvenilirliği hakkında gelişirdikleri algıları içermekedir. Buna göre Gambea nın (1988) da anımında alını çizdiği gibi, eğer çalışanlar, çalışıkları şirkein kendi lehlerinde ya da en azından kendilerinde zarar vermeyecek kararlar alacağı konusunda inanç duyuyorlarsa, o örgüün kendisine güvenmekedirler diye bilinmekedir (Günaydın. 2001: 27).Yöneiciye Duyulan Güven,Erdem (2003) in söylediği üzere çalışan ve yöneici arasındaki ekileşim örgülerin yaşamlarında oldukça önemli bir unsurdur. Çalışan ve yöneici arasında gelişen bu ekileşimi örgü için kriik kılan durum, çalışanın, örgüü emsil eden olarak gördüğü yöneiciye güveni, üm örgüe duyduğu güven olarak genelleşirmesidir. Bu yüzden, örgüsel güven ve yöneiciye güven arasında aynı yönde bir ilişki olduğu söylenebilir. Niekim örgüsel bağlamda güven ilişkisini başlaan ilk adım, yöneicinin davranışıdır: diğer bir deyişle bu süreci başlamak yöneicilerin sorumluluğundadır (Tüzün, 2006: 34).Çalışanlar Arası Güven;Çalışma arkadaşlarına duyulan güven, kişilerarası güven anımlamalarına adape edilerek, çalışanların birbirilerinin çıkarlarına ilgi gösermeleri, birbirilerine gerekli durumlarda yardım emelerini ve birbirilerine karsı açık ve dürüs olmalarını içeren poziif bekleni içerisinde olmak seklinde daha opsiyonel olarak anımlanabilir (Günaydın. 2001: 28) Örgüsel Örgüsel bağlılık genel olarak iş görenlerin örgü içinde kalma iseği, örgü amaç ve değerlerine olan bağlılığı olarak anımlanmakadır (Doğan ve Kılıç, 2007: 38). Örgüsel bağlılık; çalışanların kimliklerini örgülerinin amaçlarıyla anımlamaları, örgü yararına fazladan çaba gösermede gönüllü olmaları, kararlara kaılmaları ve yöneimlerinin değerlerini içselleşirmeleridir (Bayrakaroğlu vd.,2009: 554). Meyer ve Allen (1997)örgüsel bağlılığı; duygusal, devam ve normaif bağlılık olmak üzere üç gruba ayırarak sınıflandırmışlardır Duygusal bağlılık, işgörenin örgüe karşı hisseiği duygusal bağlılığı, örgüle özdeşleşmesini ve büünleşmesini içermekedir. Örgüe güçlü bir duygusal bağlılıkla kalan işgörenler, buna ihiyaç duyduklarından

6 değil, daha çok bunu kendileri isediği için örgüe kalmaya devam emekedirler (Meyer ve Allen, 1991: 67). Duygusal bağlılık, bireysel özellikler, iş özellikleri ve iş deneyimi arafından ekilenir. Beklenilerini gerçekleşiren ve emel gereksinimlerini karşılayan deneyimli çalışanlar, deneyimsiz çalışanlara göre örgüe daha güçlü duygusal bağlılık gelişirirler (Uygur, 2009: 18). Devam bağlılığı, Rasyonel bağlılık olarak da adlandırılan bu ür bağlılıka, örgüen ayrılmanın maliyeinin yüksek olacağı düşüncesiyle, örgü üyeliği sürdürülmekedir (Balay, 2000: 21). Devam bağlılığı, örgüen ayrılmayla ilişkilendirilen maliyelerin farkındalığını ifade eder. Devam bağlılığına dayalı olan çalışanlar, bunu yapmaya ihiyaç duydukları için örgüe kalırlar (Meyer ve Allen, 1997: 11). Devamlılık bağlılığı yüksek olan bireyler finansal veya diğer kayıplardan kaçınmak için örgüe kalmayı zorunluluk olarak görürler. Algılanan iş alernaiflerinin azlığı nedeniyle de koşullar gerekirdiği için örgü üyeliğini sürdürürler ve örgü üyeliğini sürdürmek için gerekli asgari çalışma düzeyinde performans sergilerler ki bu örgüler açısından isenmeyen bir bağlılık ürüdür (Uyguç ve Çımrın, 2004: 92). Normaif : Normaif bağlılıkaki zorunluluk, devamlılık bağlılığında olduğu gibi çıkara değil, erdemlilik ve ahlaki duygulara dayanmakadır (İnce ve Gül, 2005: 42). Normaif bağlılık, bireyin kendini doğal üyesi olduğu örgüe borçlu hissemesinden doğan bağlılıkır. Çalışığı örgüen aldığı eğiimler veya kurduğu iyi ilişkiler, çalışanın üyesi olduğu örgüe karşı kendisini borçlu hissemesi ve örgüe de minne duyduğu için çalışmaya devam emesidir (Yıldırım ve Demirel, 2009: 585). Her üç bağlılık boyuunun 3 orak yönü bulunmakadır. Buna göre her üç bağlılık da (İnce ve Gül, 2005: 4243);Çalışanların örgüleriyle ilişkilerini yansımakadır. Örgü üyeliğini sürdürme kararı ile psikolojik bir durumu yansımakadır. Birey ve örgü arasında, örgüen ayrılma ihimalini azalan bir bağın oluşmasına sebep olmakadır. Ayrıca; Çınar, Şengül, Genç Koyucu, (2016) da hasanede çalışan personelin öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin örgüsel bağlılık düzeyleri üzerindeki ekileri incelenmişir. Araşırma sonuçlarına göre örgüsel bağlılığın cinsiyee göre duygusal ve normaif bağlılık boyuları; yaşa ve görev ürüne göre her üç boyuu; mesleki deneyime göre normaif bağlılık ve devam bağlılığı boyuları; kurumda çalışma süresine göre ise normaif bağlılık ve devam bağlılığı boyuları gruplar arasında isaisiksel olarak anlamlı farklılık gösermekedir Algılanan örgüsel desek ve örgüsel güven ile örgüsel bağlılık ilişkisi Karşılıklı normlara dayanarak, algılanan örgüsel desek örgüün refahıyla ilgili hissedilen zorunluluğu yaraabilir. Algılanan örgüsel desek, aynı zamanda saygı ihiyacı, onay ve duygusal desek gibi çalışanların sosyoduygusal ihiyaçlarını yerine geirerek duygusal bağlılığı arırabilir (Eisenberger ve diğ., 1997: 812 ). Özdevecioğlu nun (2003) Kayseri nin önde gelen beş mobilya şirkeinde çalışan 433 kişi üzerinde yapığı araşırmaya göre; örgüsel desekle örgüsel bağlılık arasında poziif yönlü ve ora şiddee bir ilişkinin varlığı anlaşılmışır. Çalışanlar, örgüleri arafından deseklendiklerinde duygusal bağlılıkları diğer bağlılık düzeylerinden daha yüksek oranda bir ekilenme oranına sahipken en düşük ekilenme ise devam bağlılığında oraya çıkmışır. Bu sonuç örgüsel desek arıkça genel olarak bağlılığın da arığını gösermekedir. Wayne vd., (1997), Amerika Birleşik Devleleri nde büyük bir şirkee çalışan ve en az beş yıllık deneyimi olan çalışanların algılanan örgüsel desek ile duygusal bağlılıkları arasındaki ilişkiyi analiz emişlerdir. Bulgular, algılanan örgüsel desek ile duygusal bağlılık arasında poziif yönlü bir ilişki olduğuna işare emekedir. Yoon ve Thye (2002), Kore nin iki büyük elekronik şirkeinin çalışanları üzerinde yapıkları incelemede; algılanan örgüsel desek ile örgüsel bağlılık arasında poziif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğunu, ayrıca iş amini ve algılanan örgüsel

7 deseğin, örgüsel bağlılığın önemli belirleyicileri olduğunu oraya koymuşlardır. Makanjee vd., (2006), Güney Afrika da röngen uzmanları üzerinde yapıkları araşırmada; algılanan örgüsel desek ile duygusal ve normaif bağlılık arasında poziif yönlü bir ilişki olduğunu, ayrıca algılanan örgüsel deseğin örgüsel bağlılığı poziif yönde ekilediğini oraya koymuşlardır. Kaplan (2010) un Nevşehir ili Kapadokya Bölgesi nde dör ve beş yıldızlı oellerde çalışan personeller üzerinde yapığı çalışmada ise; Algılanan örgüsel deseğin örgüsel bağlılığın al boyuları üzerindeki ekisini belirlemek amacıyla yapılan regresyon analizi sonucunda; algılanan örgüsel deseğin, duygusal ve normaif bağlılığı poziif yönlü ekilediği espi edilmiş olup, devam bağlılığını ise negaif yönlü ekilediği sonucuna ulaşılmışır. Kamer (2001) arafından yapılan araşırmada, örgüsel güvenin, örgüsel bağlılık ve örgüsel vaandaşlık davranışlarına ekisi araşırılmışır. Araşırmanın sonucunda, örgüsel güven ile örgüsel bağlılık arasında poziif yönlü ilişki çıkmışır. Örgüsel güven ile örgüsel vaandaşlık arasında bir ilişki bulunmamışır. Demircan, (2003) arafından yapılan araşırmada, örgüsel güvenin bir ara değişkeni olarak örgüsel bağlılık üzerindeki ekisi üzerine çalışılmışır. Çalışmada yükseköğreim seköründe çalışan akademisyenlerin görüşleri alınarak bilgi oplanmışır. Araşırma sonucunda örgüsel güvenini, örgüsel adale, güçlendirici liderlik, örgüsel eik ve örgüsel bağlılık aralarında olumlu bir ilişki bulunmuşur. Perry (2004), yöneiciye güven ile örgüsel bağlılık arasındaki ilişkiyi incelemişir. Bu araşırma sonucunda, örgüsel güven ile örgüsel bağlılık arasında poziif yönlü bir ilişki bulunmuşur. Aynı zamanda, örgüsel güven arıkça çalışanların kuruma yönelik olumlu duygular beslediği ve yekilendirme, karar alma sürecine kaılım ile örgüsel güven arasında olumlu bir ilişkinin olduğu bu araşırmanın diğer bir sonucudur (Akaran: Erdoğmuş, 2006:73).Tursun(2017) arafından İsanbul ili karayolu ulaşırma seköründe çalışan personeler üzerinde yapığı çalışmada, çalışanların örgüe güven düzeyleri arıkça bağlılıklarıda ora ve normal düzeyde armakadır sonucuna ulaşılmışır Uygulama 6.1. Araşırma hipoezleri Yukarıdaki araşırmalar ve bilgiler ışığı alında aşağıdaki hipoezler gelişirilmişir: H 1: Algılanan Örgüsel Desek ile örgüsel bağlılık fakörleri üzerine anlamlı bir ekisi vardır. Bu araşırma hipoezi aşağıdaki al hipoezlere ayrılmışır: H 1a: Algılanan örgüsel deseğin duygusal bağlılık üzerine poziif yönlü bir ekisi vardır. H 1b: Algılanan örgüsel deseğin normaif bağlılık üzerine poziif yönlü bir ekisi vardır. H 1c: Algılanan örgüsel deseğin ile devam bağlılığı üzerine negaif yönlü bir ekisi vardır. H 2: Örgüsel güven fakörleri örgüsel bağlılık fakörlerini olumlu ekiler. Bu araşırma hipoezi aşağıdaki al hipoezlere ayrılmışır: H 2a: Yöneime duyulan güven duygusal bağlılığı olumlu ekiler, H 2b: Yöneime duyulan güven devam bağlılığını olumsuz ekiler H 2c: Yöneime duyulan güven normaif bağlılığı olumlu ekiler, H 2d: Örgüe duyulan güven duygusal bağlılığı olumlu ekiler, H 2e: Örgüe duyulan güven devam bağlılığını olumsuz ekiler, H 2f: Örgüe duyulan güven normaif bağlılığı olumlu ekiler.

8 6.2. Veri sei ve yönem Çağrı merkezi çalışanlarının, örgüsel desek ve örgüsel güven algılamalarının örgüsel bağlılık üzerindeki ekisini belirlemek amacıyla kullanılan anke, dör kısımdan oluşmakadır. İlk bölüm 6 sorudan oluşmaka olup, demografik değişkenleri belirlemeye yönelikir. Ankein ikinci kısmında, algılanan örgüsel desek ölçeği yer almakadır. Algılanan örgüsel desek ölçeği, Eisenberger vd., (1992) ve Lynch vd., (1999) arafından gelişirilen 10 ifadeden oluşan 5 li liker ipi bir ölçekir (1=Kesinlikle Kaılmıyorum, 2= Kaılmıyorum, 3= Ne Kaılıyorum Ne Kaılmıyorum, 4= Kaılıyorum, 5= Kesinlikle Kaılıyorum). Ankein üçüncü kısmında örgüsel bağlılık düzeyini ölçmek amacıyla, Meyer ve Allen (1997) arafından gelişirilen ölçek yer almakadır. Örgüsel bağlılık ölçeği; 23 ifadeden oluşmakadır. İfade sayısının fazlalığının ankein uygulanmasında sorun yaraabileceği kaygısıyla, 23 ifade 10 kişilik bir uzman grup arafından değerlendirilmiş, benzer ifadeler ayıklanarak madde sayısı 20 ye indirilmişir. Duygusal bağlılık (6 ifade), devam bağlılığı (8 ifade) ve normaif bağlılık (6 ifade) olmak üzere üç boyu ve oplam 5 li liker ipi 20 ifadeden oluşmakadır (1=Kesinlikle Kaılmıyorum, 2= Kaılmıyorum, 3= Ne Kaılıyorum Ne Kaılmıyorum, 4= Kaılıyorum, 5= Kesinlikle Kaılıyorum). Ankein dördüncü kısmında örgüsel güveni ölçmek üzere Nyhan ve Marlow un(1997) 12 soruluk ölçeği kullanılmışır. Ölçeğin Türkçeye çevirisi Demircan arafından yapılmış ve geçerliliği es edilmişir. Bu ölçeğin ercih edilmesinin başlıca nedeni hem yöneiciyi hem de örgüe güveni ele almasıdır. İlk 8 soru yöneiciye güveni ölçerken, diğer 4 soru da örgüe güveni ölçmekedir. Bu ölçek bir büün olarak Nyhan ve Marlow(1997) arafından örgüsel güven envaneri olarak adlandırılmakadır. 5 li liker ipi bir ölçekir (1=Kesinlikle Kaılmıyorum, 2= Kaılmıyorum, 3= Ne Kaılıyorum Ne Kaılmıyorum, 4= Kaılıyorum, 5= Kesinlikle Kaılıyorum). Araşırmanın ana külesini Erzurum il merkezinde faaliye göseren bir bankanın çağrı merkezi çalışanları oluşurmakadır. Araşırma birim yöneicisi, yekili yönemen, akım lideri ve müşeri emsilcisi pozisyonundaki çalışanlar arasında yapılmışır. 400 çalışanın bulunduğu ana küleden %95 güven düzeyinde % 5 lik haa payı öngörülerek seçilecek örnek büyüklüğü 174 olarak hesaplanmışır (Saunders ve diğerleri, 2003: 156). Çalışanlara 175 anke dağıılmış, ankein dağıılması ve geri oplanmasında bir akım sıkınılar yaşanmasına rağmen, dağıılan ankelerden 130 anesi geri dönmüşür. Ancak yedi ade anke formunda çok sayıda cevaplanmayan soru bulunduğundan bunlar analiz sürecine dâhil edilmemişir. Dolayısıyla isaisiki analizlere konu olan, anke formu sayısı 123 dür. Ankelerin geri dönüşüm oranı %70 dir. Araşırmada frekans ve yüzde, Cronbach Alfa analizi, bağlanısız örneklemler için esi, Tek Yönlü Varyans analizi (ANOVA), Pearson Momenler Çarpımı korelasyon analizi, basi doğrusal regresyon analizi, Temel Bileşenler Fakör analizi, LSD esi, KaiserMeyerOlkin (KMO) ve Barle s Tes olmak üzere on farklı isaisiksel analiz veya es uygulanmışır Bulgular Ankee kaılanların % 52,8 ini bayanların, % 47,2 sini erkeklerin emsil eiği araşırmanın örneklemini oluşuran oplam 123 çalışanın % 52 si 2025, % 35 i 2630 yaş aralığında iken % 13 ü 31 yaş ve üzerindedir. Bu çalışanların % 87,82i bekâr, % 9,8 i evli ve % 2,4 ü ise dul veya boşanmış çalışanlardan oluşmaka 421

9 dır. % 1,6 sı ilköğreim, % 4,9 u oraöğreim, % 30,1 i ön lisans, % 52 si lisans, % 11,4 ü yüksek lisans mezunu olan çalışanlardan hiçbiri dokora yapmamışır. Çalışanların % 78 i müşeri emsilcisi, % 9,2 si akım lideri, % 8,1 i yekili yönemen ve % 4,1 i ise birim yöneicisi olarak çalışmakadır. Son olarak örneklemi oluşuran çalışanlardan % 22 si 1 yıldan az, % 66,7 si 15 yıldır, % 11,4 ü ise 610 yıl aralığında çağrı merkezinde çalışmakadır. Ayrıca ankelerin güvenirliğinin espi edilmesi için hesaplanan Cronbach Alpha kasayıları Tablo 1 de verilmişir. Tablo 1: Cronbach Alpha Ölçekler Boyular Cronbach Alfa Kasayısı Algılanan Örgüsel Desek Örgüsel Desek Toplamı 0,848 Örgüsel Duygusal bağlılık Devam bağlılığı Normaif bağlılık Toplam 0,875 0,846 0,707 0,878 Örgüsel Güven Yöneiciye güven Örgüe güven Güven Toplam 0,713 0,841 0,748 Yapılan fakör analizleri sonucuna ankelerin orijinallerinde olduğu gibi boyular elde edilmişir. İlgili boyulara ilişkin fakör skorları ve anımlayıcı isaisikler burada sunulmamışır Örgüsel Deseğin Örgüsel Üzerine Ekisi Algılanan örgüsel desek ile örgüsel bağlılığı oluşuran fakörler arasındaki ilişkiyi belirlemek için öncelikle korelasyon analizinden yararlanılmışır (Tablo 2). Algılanan örgüsel desek ile örgüsel bağlılık fakörleri arasında p<,01 anlamlılık düzeyinde aynı yönlü ve anlamlı bir ilişki vardır. İlişkinin gücü açısından bakıldığında algılanan örgüsel desek ile duygusal bağlılık arasında (r=,762) oldukça kuvveli denilebilecek bir ilişki vardır. Ayrıca normaif bağlılık (r=,521) ve devam bağlılığı (r=,366) ile algılanan örgüsel desek arasındaki ilişkide oldukça kuvvelidir. Örgüsel bağlılık davranışlarından herhangi birinin varlığı diğer örgüsel bağlılık davranışının oraya çıkışına zemin hazırladığı söylenebilir. Bu verilerin ışığı alında algılanan örgüsel desek ile bağlılık fakörlerinin ilişkili olduğu söylenebilir. Başka bir ifadeyle algılanan desek arıkça/azaldıkça örgüsel bağlılık armaka/azalmakadır. 422 Tablo 2: Korelasyon analizi Fakör Örgüsel Desek (1) Duygusal (2) Devam Bağlılığı (3) Normaif (4) Desek Toplam (5) Toplam (6) **p<,01,762**,366**,521**,724**,309**,607**,762**,851**,315**,366**,700**,521**,778**,824** Algılanan örgüsel desek fakörünün örgüsel bağlılık fakörleri üzerine ekisinin belirlenmesi amacıyla yapılan regresyon analizi sonuçları (Tablo 3) incelendiğinde, bir büün olarak

10 örgüsel desek, örgüsel bağlılık fakörünün oplam varyansının % 52,5 ini açıklamakadır. Yani, örgüsel desek, örgüsel bağlılığı arırmakadır. Bulunan kasayılar p<,01 düzeyinde anlamlıdır. Tablo 3: Algılanan Örgüsel Desek Fakörünün Örgüsel Fakörleri Üzerine Ekisi Bağımlı Örgüsel Bağ Duygusal bağ Devam Bağlı Normaif Bağımsız Algılanan örgüsel desek **:p<,01 R 2 DR 2 F Bea,724** lılık 11,561,525, ,656** Bea,762** lılık 12,927,580, ,114** Bea,366** lığı 4,328,134,127 18,733** Bea,521** 6,717,272,266 45,118** Algılanan örgüsel desek fakörünün örgüsel bağlılık fakörlerine ekisini incelemek amacıyla yapılan regresyon analizinde algılanan örgüsel deseğin duygusal bağlılığın oplam varyansının %58 ini(r2 =,580), devam bağlılığının %13,4 ünü (R2=134), normaif bağlılığın ise %27,2 sini (R 2 =,272) açıklamakadır. Bu sonuçlar ile H 1 ve H 1a ve H 1b hipoezlerinin deseklendiği görülmekedir. Örgüsel Güven ve Örgüsel Arasındaki İlişki Örgüsel güven fakörleri ve örgüsel bağlılığı oluşuran fakörler arasındaki ilişkiyi belirlemek için öncelikle korelasyon analizinden yararlanılmışır (Tablo 4). Örgüsel güven ve örgüsel bağlılık arasında p<,01düzeyinde anlamlı bir ilişkinin varlığı görülmekedir. Diğer bir ifadeyle, örgüsel güven düzeyinde meydana gelebilecek arış/azalış, örgüsel bağlılık seviyesinde de arış/azalışa yol açacakır. İlişkinin gücü açısından bakıldığında duygusal bağlılık ile örgüe güven arasında p<,01 anlamlılık düzeyinde güçlü ve poziif bir ilişki vardır. Yöneiciye güvenle devam bağlılığı arasında zayıf ve ers yönlü bir ilişki vardır. Tablo 4: Korelasyon analizi Fakör Yöneiciye güven (1) Örgüe güven (2) Duygusal bağlılık (3) Devam bağlılığı (4) Normaif bağlılık (5) Güven oplam (6) oplam (7) *: p<,05; **:p<,01,359**,255**,107,211*,939**,154,507**,255**,252**,657**,456**,309**,607**,392**,851**,315**,007,700**,263**,778**,292** Korelasyon analiziyle değişkenler arasında anlamlı bir ilişkinin varlığı sapandıkan sonra, doğrusal regresyon analizi ile örgüsel güvenin örgüsel bağlılık üzerine olan ekisi, örgüsel güven fakörlerinin, bir büün olarak örgüsel bağlılık üzerine olan ekisi ve güven fakörlerinin örgüsel bağlılık fakörleri üzerine ekisi incelenmişir. Örgüsel güven fakörlerinin bağlılık fakörleri üzerindeki ekisi doğrusal regresyon analizi ile araşırılmış ve sonuçları Tablo 5 e sunulmuşur.

11 Tablo 5: Örgüsel Güven Fakörlerinin Fakörleri Üzerine Ekisi Bağımlı Bağımsız Örgüsel bağlılık(i) Örgüsel bağlılık(ii) Duygusal bağlılık Devam bağlılığı Yöneiciye güven Örgüe güven Örgüsel güven R 2 DR 2 F *: p<,05; **:p<,01 Bea,324**,105,097 14,154* 3,762 Bea,017 Bea,440**,194,181 14,463*,211 5,374 Bea,765 Bea,470** 13,049 5,862,585, ,277** Bea,363** Bea,225*,071,055 4,562* 4,280 2,536 Normaif bağlılık Bea,306 Bea,097 3,536 1,127,103,088 6,886* Tablo 5 de görüldüğü gibi bir büün olarak örgüsel güven, örgüsel bağlılık değişkeninin oplam varyansının % 10,5 ini açıklamakadır. Yani, örgüsel güven örgüsel bağlılığı arırmakadır. Bulunan kasayılar p<,01 düzeyinde anlamlıdır. Örgüsel güven fakörlerinin, bir büün olarak örgüsel bağlılık üzerine olan ekisinin incelendiğinde; örgüsel güven fakörlerinin, örgüsel bağlılık üzerinde anlamlı bir ekisinin olduğu açıkça görülebilir. Örgüsel güven fakörleri, örgüsel bağlılığı p<,01 anlamlılık düzeyinde ekilemeke ve örgüsel bağlılık değişkeninin oplam varyansının % 19,4 ünü açıklamakadır. Örgüsel güven fakörlerinden örgüe duyulan güven fakörünün (β=,440), yöneime duyulan güven fakörüne oranla (β=,017) örgüsel bağlılığı daha fazla ekilediği ifade edilebilir. Örgüsel güven fakörlerinin de örgüsel bağlılık fakörlerinden duygusal bağlılık fakörü üzerine p<,01 düzeyinde anlamlı ekisinin olduğu gözlenmekedir. Bu bulgular H 2 hipoezinin doğrulandığını gösermekedir. Ayrıca; H 2a, H 2b,H 2c,H 2d, H 2f al hipoezlerinin de doğrulandığı görülmekedir. H 2e hipoezi ise reddedilmişir Konrol Değişkenleri Açısından Algılanan Örgüsel Desek, Güven ve Örgüsel Araşırmada iş görenlerin, cinsiye, yaş, öğrenim durumu, medeni hal kurumdaki pozisyon, ücre ve işlemedeki çalışma süreleri konrol değişkeni olarak alınmışır. Bu değişkenler açısından örgüsel desek, örgüsel güven ve örgüsel bağlılık arasında anlamlı bir fark olup olmadığı bağımsız iki örnek esi ve ek yönlü varyans analizi ile (ANOVA) incelenmişir Cinsiye Değişkeni Açısından Algılanan Örgüsel Desek, Örgüsel Güven ve Örgüsel Kadın ve erkek çağrı merkezi çalışanlarının örgüsel desek, örgüsel güven ve örgüsel bağlılık algılamaları arasında fark olup olmadığını belirlemek amacıyla esi uygulanmışır. Tablo 6 da algılanan örgüsel desek, yöneiciye güven, örgüe güven, duygusal bağlılık, devam bağlılığı ve normaif bağlılık açısından erkek ve bayanların algılamaları arasında p<,05 düzeyinde anlamlı bir farkın olup olmadığına dair isaisikler sunulmuşur. Hesaplanan isaisiklere göre üyelerin; örgüsel desek, örgüsel güven ve bağlılık algılamaları ile cinsiye değişkeni arasında bir ilişkinin varlığından söz emek mümkün değildir. 424

12 Tablo 6: Fakörlere ilişkin esi sonuçları Fakör Cinsiye N X S. sapma Algılanan örgüsel desek Yöneime güven Örgüe güven Duygusal bağlılık Devam bağlılığı Normaif bağlılık Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek ,57 3,31 3,63 3,41 3,35 2,86 3,27 3,22 3,03 2,42 3,06 3,18,559,697,880,837,827,947,770,881,954 1,04,817,724 *: p<, Yaş Değişkeni Açısından Algılanan Örgüsel Desek, Güven ve Örgüsel Algılanan örgüsel desek, örgüsel güven fakörleri ve örgüsel bağlılık fakörleri ile yaş grupları arasında bir ilişkinin var olup olmadığını espi emek amacıyla, ek yönlü varyans analizi uygulanmışır. Çalışanların devam bağlılığı, yöneime ve örgüe duydukları güvene ilişkin oralamaların yaş grupları açısından anlamlı düzeyde farklılaşığı görülmüşür.(tablo 7.) Tablo 7: Çalışanların Yaşları Açısından Tek Yönlü Varyans Analizi **:p<,01; *:p<,05 Fakör Algılanan örgüsel desek Yöneime güven Örgüe güven Duygusal bağlılık Devam bağlılığı Normaif bağlılık F 2,114 5,292** 3,531* 2,856 7,512**,582 Yaş grupları açısından yöneime güven, örgüe güven ve devam bağlılığı fakörlerine ilişkin oralamalar arasında anlamlı farklılıkların hangi yaş gruplardan kaynaklandığının espii için LSD esi yapılmışır. Yöneiciye güven değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın (IJ) kaynağı incelendiğinde 31 yaş ve üzeri çalışanların (X=3,04), 2025 yaş arası (X=3,74) çalışanlardan (IJ=69 ve p=0,03), 2630 yaş arası (X=3,40) çalışanlardan (IJ=,34 ve p=0,04) daha az yöneicilerine güvendikleri görülmüşür. Örgüe güven değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelediğinde 31 yaş ve üzeri çalışanların (X=2,60), 2025 yaş arası (X=3,13) çalışanlardan (IJ=,53 ve p=0,36), yaş arası (X=3,30), çalışanlardan (IJ=,69 ve p=0,09) daha az örgülerine güvendikleri oraya çıkmışır. Devam bağlılığına ilişkin oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde 2025 yaş arası çalışanların (X=2,42), 2630 yaş arası (X=3,16) çalışanlardan (IJ=,37 ve p=0,019) daha az devam bağlılığına sahip olduklarını söylemek mümkündür. 2,28 1,42 3,10 2,81 3,37,

13 Öğrenim Durumu Değişkeni Açısından Algılanan Örgüsel Desek, Güven ve Örgüsel Algılanan örgüsel desek, örgüsel güven fakörleri ve örgüsel bağlılık ile öğrenim durumuna ai gruplar arasında bir farklılığın var olup olmadığını es emek için yapılan analiz sonucunda, fakörlere ilişkin oralamalar arasındaki farkın isaisiksel olarak anlamlı olduğu espi edilmiş ve farklılığın kaynağının espi edilmesi için LSD esi uygulanmışır. Tablo 8 Çalışanların Öğrenim Durumları Açısından Tek Yönlü Varyans Analizi Fakör F Algılanan örgüsel desek 6,267** Yöneime güven 3,679** Örgüe güven 3,453** Duygusal bağlılık 6,143** Devam bağlılığı 9,719** Normaif bağlılık 4,308** **:p<,01; *:p<,05 Algılanan örgüsel desek değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde lisansüsü eğiim alan çalışanların (X=2,75), lisans mezunu (X=3,48) çalışanlardan (I J=26 ve p=0,00), ön lisans mezunu (X=3,60) çalışanlardan (IJ=,14 ve p=0,00),oraöğreim mezunu (X=3,80) çalışanlardan (IJ=1,05 ve p=0,00), ilköğreim mezunu (X=3,75) çalışanlardan (IJ=1,00 ve p=0,27) daha az örgüsel deseği algıladıkları görülmüşür. Yöneime güven değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde yükseköğrenim yapan çalışanların (X=3,19), oraöğreim mezunu çalışanlardan (X=4,0) çalışanlardan (IJ=,80 ve p=0,048), ön lisans mezunu (X=3,89) çalışanlardan (IJ=,70 ve p=0,008) daha az yöneime güven duyduğu söylenebilir. Yine ön lisans mezunu (X=3,89) çalışanlarında, lisans mezunu (X=3,36) çalışanlardan (IJ=,53 ve p=0,002) daha çok yöneime güvendikleri söylenebilir. Örgüe güven değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde yükseköğrenim yapan çalışanların (X=2,42), ön lisans mezunu (X=3,19) çalışanlardan (IJ=,76 ve p=0,006), lisans mezunu (X=3,29) çalışanlardan (IJ=,86 ve p=0,001) daha az örgülerine güvendikleri görülmüşür. Duygusal bağlılık değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde yükseköğrenim yapan (X=2,34) çalışanların oraöğreim mezunu (X= 3,61) çalışanlara (IJ= 1,26 ve p=0,001), ön lisans mezunu (X=3,25) çalışanlara (IJ=,90 ve p=0,000), lisan mezunu (X= 3,42) çalışanlara (IJ=1,07 ve p=0,000) göre duygusal bağlılıkları daha azdır. Devam bağlılığı değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde yükseköğrenim yapan (X=1,94) çalışanların ön lisans mezunu (X=2,82) çalışanlara (IJ=,87 ve p=0,003), lisans mezunu (X=3,05) çalışanlara (IJ=1,10 ve p=0,000) göre daha zayıf devam bağlılığı gösermişlerdir. Normaif bağlılık değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde yükseköğrenim yapan (X=2,46) çalışanların oraöğreim mezunu (X=3,83) çalışanlara (IJ= 1,36 ve p=0,000), ön lisans mezunu (X=3,17) çalışanlara (IJ=,71 ve p=0,003), lisans mezunu (X=,69 ve p=0,002) çalışanlara göre daha zayıf normaif bağlılık göserdikleri söylenebilir. 426

14 Medeni Durum Değişkeni Açısından Algılanan Örgüsel Desek, Güven ve Örgüsel Medeni durum açısından fakörler incelendiğinde; örgüe güven, devam bağlılığı, normaif bağlılık fakörlerine ilişkin oralamaların anlamlı düzeyde farklılaşığı görülmüşür (Tablo 9). Tablo 9: Çalışanların Medeni Durumları Açısından Tek Yönlü Varyans Analizi Fakör F Algılanan örgüsel desek,083 Yöneime güven 2,174 Örgüe güven 4,752** Duygusal bağlılık,928 Devam bağlılığı 4,637* Normaif bağlılık 4,899** **:p<,01; *:p<,05 Örgüe güven değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde LSD es sonuçlarına göre; dul/boşanmış (X=1,16) çalışanların bekâr (X=3,19) çalışanlara (IJ=1,52 ve p=0,004), ve evli (X=2,88) çalışanlara (IJ=,52 ve p=0,035) göre örgüe güven düzeylerinin daha düşük olduğu söylenebilir. Bu durumda söylenebilecek ifade, bekâr ve evli çalışanların dul çalışanlara oranla yöneime daha fazla güven duydukları şeklinde olabilir. Devam bağlılığı değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde dul/boşanmış (X=1,00) çalışanların bekâr (X=2,79) çalışanlara (IJ=1,79 ve p=0,004), evli (X=1,79) çalışanlara (IJ=1,72 ve p=0,009) göre devam bağlılıklarının daha düşük olduğu söylenebilir. Normaif bağlılık değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde dul/boşanmış (X=4,00) çalışanların bekâr (X=3,04) çalışanlara (IJ=,95 ve p=0,032) oranla normaif bağlılıklarının daha güçlü olduğu görülmekedir. Yine evli (X=3,58) çalışanların bekâr (X=3,04) çalışanlara (IJ=,53 ve p=0,020) oranla normaif bağlılıklarının daha güçlü olduğunu söylemek mümkündür Kıdem Değişkeni Açısından Algılanan Örgüsel Desek, Güven ve Örgüsel Meslekeki çalışma süresi açısından demografik değişkenler incelendiğinde; yöneiciye güven ve örgüsel güven fakörlerine ilişkin oralamaların anlamlı düzeyde farklılaşığı görülmüşür (Tablo 10). Tablo 10: Çalışanların Kıdem Değişkeni Açısından Tek Yönlü Varyans Analizi Fakör F Algılanan örgüsel desek 1,150 Yöneime güven 4,066* Örgüe güven 8,048** Duygusal bağlılık 1,092 Devam bağlılığı,567 Normaif bağlılık,745 **:p<,01; *:p<,05 Yöneiciye güven değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde; bulunduğu kuruluşa 1 yıldan az deneyimi bulunan (X=3,94) çalışanların 15 yıl arası deneyimi 427

15 bulunan çalışanlara (IJ=,52 ve p=0,006) oranla yöneime güven düzeyinin daha güçlü olduğu söylenebilir. Örgüe güven değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde, bulunduğu kuruluşa 1 yıldan az deneyimi bulunan (X=3,69) çalışanların 15 yıl arası deneyimi bulunan (X=2,92) çalışanlara (IJ=,76 ve p=0,000) oranla daha çok örgülerine güvendikleri yorumu yapılabilir Pozisyon Değişkeni Açısından Algılanan Örgüsel Desek, Güven ve Örgüsel Çalışılan pozisyon açısından demografik değişkenler incelendiğinde; yöneime güven ve devam bağlılığı fakörlerine ilişkin oralamaların anlamlı düzeyde farklılaşığı görülmüşür (Tablo 11). Tablo 11: Çalışanların Pozisyonları Açısından Tek Yönlü Varyans Analizi Fakör Algılanan örgüsel desek Yöneime güven Örgüe güven Duygusal bağlılık Devam bağlılığı Normaif bağlılık **:p<,01; *:p<,05 F 1,546 4,447**,450,715 3,345*,280 LSD esi sonuçları yöneiciye güven değişkenine ai oralamalar arasındaki farklara ilişkin; akım lideri (X=2,80) olarak çalışanların, müşeri emsilcisi (X=3,62), olarak çalışanlara (I J=,67 ve p=0,010), yekili yönemen (X=3,75) olarak çalışanlara (IJ=,9 ve p=0,05), birim yöneicisi (X=2,88) olarak çalışanlara (IJ=1,03 ve p=0,023) oranla yöneime güven düzeyinin daha düşük olduğu yorumlarını yapmayı mümkün kılmakadır. Devam bağlılığı değişkenine ai oralamalar arasındaki farkın kaynağı incelendiğinde; birim yöneicisi (X=2,35) olarak çalışanların, müşeri emsilcisi(x=2,67) olarak çalışanlara (IJ=,2 ve p=0,026), akım lideri (X=3,60) olarak çalışanlara (IJ=1,15 ve p=0,34) oranla devam bağlılığı daha düşükür denilebilir. 7. Sonuç ve öneriler Örgüler, oplumsal yapı içerisinde insan ilişkilerinin, rekabein, işbirliğinin dayanışmanın, çaışmanın yaşandığı önemli bir kavramdır ve orak bir amacı gerçekleşirmek için kurulan yapılardır. İşlemeler ya da kurumlar da örgülenmenin sonucu oluşurulan birimlerdir. İşlemecilik alanında günümüzdeki hızlı değişime ve gelişime uyum sağlamak için kurumların, yapılması gereken yenilikleri ve düzenlemeleri yapması gerekliliği oraya çıkmakadır. Söz konusu bu gereklilik örgülerin, özellikle son zamanlarda yeni yöneim sraejilerine ve çalışana yönelik uygulamalara ilgisinin armasına neden olmakadır (Yücel ve Samancı, 2009:118). Bu nokada örgüsel desek, örgüsel güven ve örgüsel bağlılık kavramları da örgülerin ilgi göserdiği uygulamalar arasında önemli yer umakadır. Çalışanlarda desekleyici bir örgü algısının oluşurulabilmesi için; iş görenlerin yaraıcı fikirleri, önerileri ve eleşirileri dikkae alınmalı, ekin bir ileişim sisemi kurulmalı, ödül ve ceza sisemi kurulmalı ve bu sisemin uygulanmasında objekif davranılmalı ve kaılımcı bir yöneim anlayışı benimsenmelidir. 428

16 Örgü arafından adil düzenlemelerin yapılması ve örgüsel deseğin sağlanması, algılanan güven ile birlike örgüsel bağlılığı da ekilemekedir. Bu sebeple yöneicilerin, çalışanların örgüsel değerlere ve hedeflere bağlılığını sağlayabilmeleri için güvene dayalı uum ve davranışlara önem gösermeleri gerekmekedir (Taşkın ve Dilek, 2010: 37). Örgü ve çalışanlar arasındaki ilişkinin odağını örgüsel bağlılık oluşurmakadır. Örgülerin günümüzde içerisinde bulunduğu, şiddeli rekabe, küçülerek büyüme, şirke evlilikleri, verimsizlik gibi pek çok problemden kurulabilmelerinde örgüsel bağlılık önem kazanmakadır. Çalışanların hedef ve değerleriyle örgüün hedef ve değerlerinin büünleşmesi, örgü yararına gönüllü olarak fazladan çaba sarf eme ve örgü üyeliğinin devamını iseme anlamına gelen bağlılık pek çok problemi kendiliğinden çözüme kavuşuracak ve örgülerin rekabe oramında bir adım öne çıkmalarına neden olabilecek bir poansiyele sahipir (Sığrı, 2007: 271). Çalışanların, yöneicilerine güven duyması, gruplarına veya kurumlarına olan güven duygularını önemli ölçüde ekilemekedir. Güven duygusunun yüksekliği çalışanların yöneime kaılımını kolaylaşırmaka ve kuruma olan sadakaini arırmakadır. Bu nedenle, çalışanların kurumlarına karşı güvensizliklerinin sebebi araşırılmalı ve eksiklikler amamlanmalıdır. Bu görüşlerden yola çıkarak, algılanan örgüsel desek, örgüsel güven ile örgüsel bağlılık arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla yapılan bu çalışmada, Erzurum da görevli 123 çağrı merkezi çalışanına anke uygulanmışır. Yapılan araşırmadan elde edilen sonuçlar ve bu sonuçlar doğrulusunda gelişirilen öneriler aşağıda ele alınmışır. Araşırmaya kaılan çalışanların çoğunluğu; bayan, bekâr ve üniversie mezunudur yaş aralığındaki çalışanların oranı daha fazladır. Cevaplayıcıların çoğunluğu müşeri emsilcisidir ve çoğunluğunun çalışma süreleri 1 ile 5 yıl arasında değişmekedir. Algılanan örgüsel deseğe ilişkin ifadelerden en yüksek oralamaya sahip olan Çalışığım kurum işimdeki başarılarımla gurur duyar ifadesidir. Algılanan örgüsel desek fakörüne ilişkin 10 ifadenin genel oralamasına bakarak, işgörenlerin örgüsel desek algısı oldukça yüksekir diyebiliriz. Örgüsel güven al boyuları açısından oralamaları karşılaşırıldığında yöneiciye güven, örgüe güven boyuundan daha yüksekir. Dolayısıyla çalışanların bağlı oldukları yöneicilerinin yeenekli olduklarına, doğru kararlar alacaklarına, görevlerinden ayrılmayacaklarına ve işlerini uygun biçimde yapacaklarına duydukları güven, yöneicileriyle diğer çalışanlar ve birbirleri arasındaki güven düzeyinden daha fazladır. Yine çalışanların yöneiciye ve örgüe duydukları güvenin yüksek olduğu söylenebilir. Araşırmada kullanılan üçüncü ölçek örgüsel bağlılıkır. Al boyulara ilişkin oralamalar karşılaşırıldığında, en yüksek oralamaya duygusal bağlılık sahipir ve sırasıyla devam bağlılığı ve normaif bağlılık gelmekedir. Dolayısıyla çalışanların örgüleri ile daha çok duygusal bağ kurdukları, kendilerini kurumun bir parçası gibi hissemeke ve güçlü denilebilecek bir aidiye duygusu içinde oldukları söylenebilir. Normaif bağlılıkları da güçlü denebilecek bir oranda iken devam bağlılığı oralamalarının daha düşük olduğu görülmekedir. Devamlılık bağlılığı yüksek olan bireyler kendi isedikleri için değil örgüen ayrılmaları durumunda karşılaşacakları kayıpların yüksek olması nedeniyle örgüe kalmakadırlar yani örgüe kalmaları zorunlulukur. Genellikle devamlılık bağlılığı örgüler açısından isenmeyen bir durumdur. Çalışmamızın emel hipoezlerini es emek amacıyla algılanan örgüsel desek, güven ve örgüsel bağlılık arasındaki ilişkiyi incelemek için korelasyon ve regresyon analizinden yararla 429

17 nılmışır. Yapılan analizler sonucunda, örgüsel güvenin örgüsel bağlılık üzerinde yine algılanan örgüsel deseğin örgüsel bağlılık üzerinde poziif ekiler meydana geirdiği ve örgüsel desek ve güven düzeyindeki arış/azalışın örgüsel bağlılık düzeyinde de arış/azalışa yol açacağı sapanmışır. Algılanan örgüsel deseğin örgüsel bağlılık fakörleri üzerine olan ekisi incelendiğinde ise, örgüsel deseğin örgüsel bağlılığın duygusal ve normaif bağlılık fakörlerini, devam bağlılığı fakörüne nazaran daha fazla ekilediği görülmüşür. Yani, örgüsel desek, örgüsel bağlılığı arırmakadır. Örgüsel güven fakörlerinin, bir büün olarak örgüsel bağlılık üzerine ekileri incelendiğinde, örgüe duyulan güven fakörünün yöneime duyulan güven fakörüne oranla örgüsel bağlılığı daha fazla ekilediği belirlenmişir. Bu sonuçan yola çıkarak, işlemeler, çalışanlarının yöneime duydukları güven seviyesini arırma yolunda yöneicilerin asları üzerindeki ekilerini gözden geçirmelidir. Örgüsel güven fakörlerinin örgüsel bağlılık fakörleri üzerine olan ekisi incelendiğinde ise, örgüsel güven fakörlerinin örgüsel bağlılığın duygusal ve normaif bağlılık fakörlerini, devam bağlılığı fakörüne nazaran daha fazla ekilediği görülmüşür. Bu durum ise beklenilen bir sonuçur. Çünkü devamlılık bağlılığında işgörenin işlemede kalmaya devam emesi, işgörenin örgüüne ya da yöneicisine duyduğu güvenden ziyade, işlemede kalmaya mecbur durumda olmasından kaynaklanmakadır. Dolayısıyla örgüe ve yöneiciye duyulan güven ile devamlılık bağlılığı arasında güçlü bir ilişkinin varlığı beklenemez ayrıca yöneiciye güven arıkça devam bağlılığı azalmakadır. 430 Araşırma sonucunda, örgüsel güven fakörlerinin, örgüsel bağlılık fakörlerinden duygusal ve normaif bağlılık fakörleri üzerine anlamlı bir ekisi sapanmışır. Buna karşın, örgüsel güven fakörlerinden örgüe güven ile devamlılık bağlılığı fakörü arasında, aynı yönlü ve poziif bir ilişkinin varlığı espi edilmişir. Çalışmada çalışanların cinsiyeleri, yaşları, öğrenim durumları, medeni durumları, kuruluşa çalışma süreleri açısından, algılanan örgüsel desek, örgüsel güven değişkenini oluşuran örgüsel güven ve yöneiciye güven ile örgüsel bağlılık değişkenlerini oluşuran duygusal bağlılık, devam bağlılığı, normaif bağlılık, fakörleri arasında farklılık bulunup bulunmadığı es edilmişir. Analiz sonuçlarına göre cinsiye değişkeni açısından anlamlı farklılık bulunmamakadır. Buna karşın yaş, öğrenim durumu, medeni durum ve kuruluşaki çalışma süreleri açısından değişkenlerin oralamaları arasında farklılık olduğu espi edilmişir. Araşırma sonucunda, bekâr ve evli çalışanların dul çalışanlara göre örgülerine daha çok güvendikleri, dul/boşanmış çalışanlarının devam bağlılıklarının daha az buna karşın normaif bağlılıklarının daha güçlü olduğu sonucuna varılmışır. Kıdemli çalışanların ise daha kıdemsiz çalışanlara oranla yöneime ve örgüe daha fazla güven duydukları sonucu elde edilmişir. Çalışanların kurumdaki pozisyonları açısından bakıldığında en az yöneiciye güven düzeyine akım lideri sahipken, devam bağlılığı en az olanda birim yöneicileridir. Yine öğrenim durumu açısından incelendiğinde, yükseköğrenim yapan işgörenlerin yöneime ve örgüe güvenleri daha zayıf ayrıca duygusal, devam ve normaif bağlılıkları da daha azdır. Birincil veri oplamanın zorluğu ve yüksek maliyeinden dolayı, bu çalışmanın örneklemi sınırlı uulmuşur. Çalışma Erzurum daki çağrı merkezlerinden yalnızca bir anesinin çalışanla