CargillHaberler. Cargill - Türkiye. Kapak Konusu: Güneþe tutkun Ayçiçeði. Temmuz 2008

Transkript

1 Cargill - Türkiye CargillHaberler Temmuz 2008 Bu sayýda neler var: Baþarýnýn kýsa tarihi Mýsýr þuruplarý Nur Özkan: Mýsýr, çiftçiyi ayakta tutuyor Kapak Konusu: Güneþe tutkun Ayçiçeði

2 Cargill - Türkiye CargillHaberler bu sayýda 12 Ülkemizin en önemli yaðlý tohum bitkisi: Ayçiçeði 18 Mýsýr þurubu Hazýr çorbadan dondurmanýn kaþýða alýnmasýna kadar her üründe kullanýlýyor 02 Cargill Türkiye den Demiryolu hattýnýn sonundaki küçük tahýl deposundan Dünyadan Doðal ve 0 kalorili; Truvia Küresel fakirliðe uzun soluklu çözümler 06 Ýçimizden biri Alpar Tosun: Fabrikanýn dizayný ve kuruluþu aþamasýnda konusunda uzman mühendisler en iyi uygulamalarý bir araya getirmek için çalýþtýlar. 14 Kapak konusu Güneþe tutkun Ayçiçeði 18 Cargill çözümleri Mýsýr Þuruplarý 06 Alpar 22 Baþarýnýn Tosun Cargill in parmakla gösterilen fabrikasý kýsa öyküsü 1865 den günümüze Cargill 30 Cargill Gýda Türkiye tarafýndan Marmaris te gerçekleþtirilen müþteri organizasyonu, yenilikçi ürünleriyle katýlýmcýlarýna yeni ufuklar açtý. Cargill Türkiye Sosyal Sorumluluk Faaliyet Raporu Koordinasyon Kurumsal Ýletiþim Departmaný adýna Sera BAYSAL sera_baysal@cargill.com Adres Baðlarbaþý, Kýsýklý Caddesi Sarkuysan Ak Ýþmerkezi No: 4 - A Blok Üsküdar / Ýstanbul Tel: Faks: CargillHaberler, Cargill Türkiye nin tanýtým broþürüdür. 22 Dosya Baþarýnýn kýsa öyküsü 26 Sohbet Nur Özkan: Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor 30 Güncel Ýþ ortaklarýyla buluþma Ýlkeler Ýþ mükemmelliðinin 7 ögesi CargillHaberler - içindekiler 1

3 Demiryolu hattýnýn sonundaki küçük tahýl deposundan Cargill Türkiye, den Cargill in kilometre taþlarýndan biri yýlýnda W. W. Cargill, ailesini ve iþ merkezini Wisconsin, La Crosse a taþýr. Burasý ayný zamanda, kader birlikteliði yaptýklarý MacMillan ailesi ile tanýþtýklarý yer olacaktýr. Denizci baba William D. Cargill ile Amerikalý ünlü ressam William S. Mount un yeðeni Edna E. Davis in ikinci oðullarý olarak dünyaya gelen William Wallace Cargill, 1865 yýlýnda daha 21 yaþýndayken kurduðu küçük iþletmesinin, dünyanýn en büyük gýda þirketlerinden biri olacaðýný öngörebilmiþ miydi bilmiyoruz. Ancak bildiðimiz bir þey var ki, genç ve büyüyen Amerika nýn ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasýnda iþletmesinin oynayabileceði önemli rolü, yaþadýðý dönemde görmüþ olduðudur. Cargill in saðlam temellerinin atýlmasýnda ve büyümesinde Cargill ve kýsa sürede kaynaþýp ortak olduklarý MacMillan ailelerinin dayanýþma ruhunun da büyük bir rolü var. Amerika ve dünya tarihinin sert, sýkýntýlý ve çalkantýlý yýllarýný müthiþ bir dayanýþmayla aþmýþ olan Ýskoç kökenli bu iki aile, zor yýllarýn sonrasýnda ortaya çýkan fýrsatlarý deðerlendirerek, John MacMillan ýn; Bizler tahýl tüccarlarýyýz, spekülatörler deðil! sözleri doðrultusunda Cargill in geleceðini þekillendirmiþlerdir. Bu anlayýþýn üzerine inþa edilen Cargill; bugün çok çeþitli alanlarda yürüttüðü faaliyetlerinde yenilikçiliði, yerel deðerlere saygýlý oluþu, iþ ortaklarýyla uyumu ve birlikte kazanma amacý, çevreye ve içinde bulunduðu topluma karþý sorumlu davranýþlarý ile dünyanýn sayýlý þirketlerinden biri olmuþtur. Bu sayýmýzda sizlere Cargill in, Conover, Iowa da demiryolu hattýnýn sonundaki küçük tahýl deposundan baþlayan 143 yýllýk baþarý öyküsünü satýrbaþlarýyla anlatýyoruz. Bu öyküyü okuduðunuzda; Cargill in bugün elde etmiþ olduðu baþarýnýn ardýnda azmin, çok çalýþmanýn, kararlýlýðýn, dürüstlüðün ve bilginin olduðunu göreceksiniz. Esen kalýn... CargillHaberler - Cargill Türkiye den 3

4 Dünyadan Ürün Yaratýcýlýk Merkezleri Ürün Yaratýcýlýk Merkezi, tahýl bazlý ürünler konusunda 120 yýldan fazla olan tecrübeyi birleþtiren gýda bilimcilerinden oluþan bir kadro ile donatýldý. Cargill fýrýncýlýk uzmanlýðý, farklýlaþtýrýlmýþ tahýl ekmekleri ve tatlý ürünleri, saðlýklý yað ürünleri, yüksek fiber uygulamalarý, kalorisi düþürülmüþ ürünler, alternatif tatlandýrýcýlar ve glutensiz fýrýnlanmýþ ürünleri içeriyor. Cargill Fýrýncýlýk Kategorisi Baþkan Yardýmcýsý Sherly Stennett; Cargill, müþterilerine pazardaki bilgisi ve içerik teknolojisi ile fýrýncýlýk formülasyonlarý ve uygulama alanlarýnda iþlerini büyütmeleri konusunda yardým etmektedir. Yeni Ürün Yaratýcýlýk Merkezimiz, diðer fýrýncýlýk uygulama merkezleri gibi, Cargill in müþterilerine benzersiz fýrýncýlýk ürünleri yaratmalarý ve ürün portföylerini geliþtirmeleri için yardým etmektedir dedi. Amerika Doðal ve 0 kalorili; Truvia Paraguay a özgü olmakla beraber, bugün Çin'de de ticari olarak yetiþtirilen Stevia aðacýnýn yapraðýndan toplanan ürünler, kurutuluyor ve taze suda çay yapýmýna benzer süreçte bekletiliyor. Bu süreç yapraðýn en iyi tat veren kýsmýný açýða çýkartýyor ve ardýndan arýtýlarak gýda tatlandýrýcýsý katký maddesi yapýlýyor. Son ürün, þekerden 200 kat daha tatlý Rebiana nýn saf tatlandýrýcýsý... Evet, Cargill in bu yeni katký maddesinin marka ismi ise Truvia. Doðal tatlandýrýcý olan Truvia nýn yakýn gelecekte içecekler, gýda ve masa üstü toz tatlandýrýcýlar sektörlerinde de tanýtýlmasý planlanýyor. Amerika Çin depremine 6,8 milyon RMB topladý. Çin in Sichuan bölgesini vuran depremden hemen bir gün sonra Cargill Çin, iþ çevresi ve çalýþanlar arasýnda depremin yaralarýný sarmak için dünya çapýnda bir kampanya baþlattý. Depremden zarar gören insanlara yardým etmek için oluþturulan fon, ABD merkez ofisi, Çin iþ üniteleri ve diðer ülkelerdeki ofislerin çalýþanlarý tarafýndan toplandý. Küresel fakirliðe uzun soluklu çözümler Gýda, tarým ve risk yönetimi ürün ve hizmetleri konusunda uluslararasý lider olan Cargill dünyanýn en çok itibar gören hayýr organizasyonlarýndan biri olan CARE a beþ yýllýk sürede 10 milyon USD baðýþta bulunacaðýný açýkladý. Bu giriþim, kýrsal kesimdeki erkek, kadýn ve çocuðun fakirlikten kurtulmasý için geliþtirilen projenin fonu olacak. Bu giriþim için hedeflenen ülkeler, Brezilya, Gana, Honduras, Guatemala ve Cote d lvorie. Cargill tarafýndan toplanan fonun bir kýsmý Çin Kýzýl Haç ýna, Uluslararasý Kýzýl Haç a, Çin Çocuklar Kurumu na ve depremle ilgili diðer kuruluþlara baðýþlanacak RMB kadar bir fon da Cargill çalýþanlarýna ve müþterilerine acil yardým için kullanýlacak. Çin Güney Amerika 4 CargillHaberler - Dünyadan CargillHaberler - Dünyadan 5

5 Fabrika Operasyonlarý Müdürü Alpar Tosun: Cargill in parmakla gösterilen fabrikasý 90 milyon dolarlýk bir yatýrýmla 1998 yýlýnda kurulan Orhangazi fabrikasý, o yýl Cargill in Amerika dýþýnda bir seferde yaptýðý en büyük yatýrým olma özelliðini taþýyor. Fabrika baþka bir özelliði ile de ön plana çýkýyor. Bu özellik ise kuruluþundan sadece 7 yýl gibi kýsa bir süre sonra, Cargill in En Ýyi Fabrikasý seçilmesi. Ýçimizden biri Bu sayýmýzýn konuðu Cargill Türkiye Fabrika Operasyonlarý Müdürü Alpar Tosun. Orhangazi fabrikasýnýn ilk temelinin atýldýðý dönemlerde, saha uygulamalarý ve sonrasýnda iþletmenin devreye alýnmasý aþamalarýnda bulunmuþ bir isim. Tesisin kuruluþu aþamasýnda dünyanýn birçok yerinden konusunda uzman mühendislerin, en iyi uygulamalarý bir araya getirdiðini söylüyor. Tabii, bunca emeðin sonucunda, üretim kalitesi ve verimliliði yüksek bir tesisin ortaya çýkmasý çok sevindirmiþ kendisini Baþýnda bulunduðu Orhangazi tesisini anlatýrken; Orhangazi tesisimiz, üretim teknolojisi ve otomasyonu, gýda güvenliði uygulamalarý, çevre ve iþ güvenliði uygulamalarý, enerji verimliði ve bu konulardaki bilgisini kullanmasý ile örnek bir tesistir diyor ve hemen ardýndan ekliyor: Ayný zamanda Türkiye nin alanýndaki en büyük fabrikasý olma özelliðini taþýyor. Sohbetimizde, bu modern fabrika hakkýnda merak ettiðimiz tüm sorularý soruyoruz. Okurlarýmýzýn da merak ettiði hususlarýn bu röportajla aydýnlýða kavuþacaðýný umarak! Orhangazi tesisi ile ilgili bilgi verebilir misiniz? Tesislerde neler üretiyorsunuz? Orhangazi tesisimiz 1998 yýlýnda kuruldu. Yaklaþýk 90 milyon dolar bir yatýrým ile kurulduðu dönemde Cargill in Amerika dýþýnda bir seferde yaptýðý en büyük yatýrým olma özelliðini taþýyor. Tesisimiz, yýllýk 400 bin tonun üzerinde mýsýr iþleme, 260 bin ton civarý mýsýr þurubu üretme ve 120 bin tona yakýn yem hammaddesi üretme kapasitesi ile Türkiye de bu alandaki en büyük fabrikasý olma özelliðine sahiptir. Fabrikamýzýn en önemli ürünü ise fruktoz, yani mýsýr þekeri þurubudur. Bu þurup özellikle Türkiye nin önde gelen gazlý içecek ve meyve suyu üreticileri tarafýndan kullanýlmaktadýr. Fruktoz dýþýnda hem Orhangazi tesisimizde hem de Pendik tesisimizde Türk gýda sanayinin kullanýmýna yönelik farklý özellikte mýsýr þuruplarý üretiyoruz. Bu mýsýr þuruplarý reçel, baklava, bisküvi, kek, þeker gibi günlük hayatýmýzda her gün tükettiðimiz gýda maddelerinde kullanýlýyor. Kullanýcýlara Teknik Destek Ekibi miz tarafýndan ürünlerimiz hakkýnda bilgi desteði de veriyoruz. Bu destek hem mevcut ürünlerde hem de Cargill in portföyünde olup da Türkiye de üretimine henüz baþlamadýðý ürünlerde uygulama desteði olarak sürmektedir. Üretiminizde hammadde olarak kullandýðýnýz mýsýrý nasýl ve nereden tedarik ediyorsunuz? Yýllýk ne kadar kullanýyorsunuz? Mýsýr bizim temel hammaddemiz Ürünlerimizi mýsýrýn ayrýþtýrýlmasýndan ve buradan elde ettiðimiz niþastanýn enzimler yolu ile bölünmesinden elde ediyoruz. Son yýllarda Türkiye de mýsýr ekim alanlarýnýn artmasý ile bizde ihtiyacýmýzýn tamamýný yerli mýsýr ile karþýlamaya baþladýk. Yýllýk mýsýr alýmýmýz yaklaþýk 260 bin ton civarýnda. Bu mýsýrýn ya- Fabrikanýn dizayný ve kuruluþu aþamasýnda konusunda uzman mühendisler en iyi uygulamalarý bir araya getirmek için çalýþtýlar. 6 CargillHaberler - Alpar Tosun CargillHaberler - Alpar Tosun 7 Alpar Tosun

6 Biz 2005 yýlýnda yaptýðýmýz baþvuru ile Cargill in en iyi fabrikasý seçildik. Bu ödül de fabrikamýzdaki uygulamalarýn dünya standartlarýnda ve hatta birçok konuda standartlarýn üzerinde yer aldýðýnýn çok açýk bir göstergesidir. Alpar Tosun rýsýný Adana bölgesinden, geri kalanýný Adapazarý, Karacabey, GAP ve Kuzey Ege bölgelerinden karþýlamaktayýz. Bizim ilk tercihimiz ve politikamýz, her zaman verimliliði ve kalitesi ile öne çýkan yerli mýsýr kullanmak yönünde olmuþtur. Bunu pekiþtirmek için yýllar önce kurulan Adana ofisimiz mýsýr üreticilerine her türlü teknik desteði kendi tarlalarýnda vermektedir. Üretim esnasýnda ve sonrasýnda ortaya çýkan yan ürünleriniz nelerdir? Bunlar nasýl deðerlendiriliyor? Mýsýrýn iþlenmesi sýrasýnda ortaya çýkan kepek, gluten ve kýrýk mýsýrý; büyükbaþ hayvan, kanatlý ve balýk yemi üreticilerine, mýsýr özünü de yað firmalarýna satýyoruz. Yem maddeleri için hayati öneme sahip bu girdilerde ülkemiz, kýsmen dýþa baðýmlý olduðundan tesisimizin bu ürünleri önemli bir ithalat açýðýný kapatýyor. lar çýkabiliyor. Cargill in en önem verdiði deðerlerinin arasýnda yer alan iþbirliði, bu konuda da ön plana çýkýyor. Dünya üzerindeki tüm Cargill çalýþanlarýnýn bilgi birikimi bu çalýþma prensibi sayesinde lokal uygulamalara en etkin bir þekilde yansýtýlýyor. Geçmiþ dönemde ülkemizdeki müþterilerimizin ihtiyaçlarý doðrultusunda bu yolla farklý ürün ve uygulamalar geliþtirdik. Orhangazi Mýsýr Ýþleme Tesisi nin dünyadaki diðer Cargill tesisleri arasýndaki yeri nedir? Diðer fabrikalar ile iþbirliðiniz var mý? Öncelikle þunu söylemem gerekir ki; Cargill iþbirliðine çok önem verir. Bu doðrultuda kurulmuþ ve iþleyen gruplar tesisler, lokasyonlar ve iþ üniteleri arasýndaki iþbirliðini saðlar. Bir lokasyonda ya da iþ ünitesinde yapýlan iyi uygulama bu gruplar aracýlýðýyla tüm Cargill e yayýlýr ve diðer fabrikalarýnda tekerleði tekrar keþfetmesinin önüne geçer. Ýçimizden biri Orhangazi tesisleri, mýsýr iþleme, mýsýr þurubu ve yem hammaddesi üretim kapasitesi ile Türkiye nin bu alandaki en büyük fabrikasý olma özelliðine sahip. Ürünlerinizi iç piyasaya sürüyorsunuz. Peki, yurtdýþýna ihracatýnýz var mý? Yurtiçi satýþlarýn yaný sýra, ihracat da son dönemde ticaret bölümümüzün üzerinde giderek daha fazla durduðu bir konu oldu. Bizim ürünlerimizin en büyük üretim maliyet kalemini mýsýr oluþturur. Ýkinci büyük maliyet kalemi de enerji, yani doðalgaz ve elektriktir. Türkiye de bu girdilerin maliyetlerinin görece olarak yüksek olmasý bizim ihracatta rekabet avantajýmýzý büyük ölçüde etkiliyor. Bu nedenle özellikle Çin in ürettiði ürünlerle ihracat pazarýnda rekabet edemiyoruz. Buna raðmen operasyonel verimlilik planlarýmýz çerçevesinde bu yýl, tona varan ihracat gerçekleþtireceðimize inanýyoruz. Tesislerinizde Ar-Ge faaliyeti yapýyor musunuz? Türkiye de geliþtirdiðiniz yeni ürünler var mý? Türkiye nin dýþýnda da uygulamaya alýnanlar var mý? Ürünler ve uygulamalarý ile ilgili olarak Cargill in dünya üzerinde çalýþan farklý Ar-Ge merkezleri ve laboratuarlarý bulunuyor. Cargill Türkiye, Ar-Ge ihtiyacýný bu merkezleri kullanarak karþýlýyor. Yeni bir ürün veya uygulama fikri, öncelikle Türkiye de belirleniyor. Sonra bu merkezlerde denemeleri ve uygulamalarý yapýldýktan sonra müþterilerimiz ile paylaþýlýyor. Sonrasýnda baþarýlý olan denemelerden ticari ürünler veya uygulama- Orhangazi tesisimizin dizayný ve kuruluþu aþamasýnda dünyanýn birçok yerinden konusunda uzman mühendisler en iyi uygulamalarý bir araya getirmek için çalýþtýlar. Sonuçta üretim kalitesi ve verimliði yüksek bir tesis ortaya çýktý. Geçen zaman içerisinde ekibimizde yer alan mühendislerimizin geliþtirme çalýþmalarý ile bu verimlilik daha da artarak Cargill içerisinde parmakla gösterilen bir konuma ulaþtýk. Orhangazi tesisi üretim teknolojisi ve otomasyonu, gýda güvenliði uygulamalarý, çevre ve iþ güvenliði uygulamalarý, enerji verimliði ve bu konudaki bilgisini kullanmasý ile örnek bir tesistir. Tabii ki bu bilgi ve tecrübeler, Cargill in Amerika, Avrupa, Çin, Rusya ve Suriye de bulunan fabrikalarýna da aktarýlmaktadýr. Bu aktarma, kimi zaman bu konuda çalýþan gruplar yolu ile kimi zaman da mühendis ve teknisyen arkadaþlarýmýzýn bu lokasyonda proje bazlý çalýþmalarý yolu ile gerçekleþmektedir. Bugün Cargill in dünya üzerindeki tesislerinde, yirminin üzerinde arkadaþýmýz bu iyi uygulamalarý diðer lokasyonlara taþýmak için görev almýþ durumda. Tesislerinizde çevre yönetimi ve atýk idaresi konusunda yaptýðýnýz çalýþmalar hakkýnda bilgi alabilir miyiz? 2001 yýlýnda arýtma tesisimiz kapsamýnda alýnan ISO belgesi, zaman içerisinde 8 CargillHaberler - Alpar Tosun CargillHaberler - Alpar Tosun 9

7 Fabrikada gerçekleþtirilebilecek makine, yöntem, kimyasal veya ekipman deðiþiklikleri için Deðiþikliðin Yönetilmesi prosesi ile çevre/iþ güvenliði dahil tüm departman yöneticilerinin onayý alýnmaktadýr. Tüm personelimize iþ güvenliði ve çevreyi de içeren yýllýk hedefler verilmekte, performans deðerlendirmelerinde dikkate alýnmaktadýr. Cargill'in dünya genelindeki diðer lokasyonlarýndan gelen kaza haberleri veya iyi uygulamalar takip edilmekte, EHS departmaný tarafýndan tüm çalýþanlarýmýz ve müteahhitlerimizle paylaþýlmaktadýr. Ýþ güvenliði, sistemlerin iyileþtirilmesi ile birlikte insanlarýn davranýþlarýnda da kültürel bir deðiþim gerçekleþtirebildiðinizde saðlanabilir. Çalýþanlarýmýzýn davranýþlarýnýn gözlemlenerek iyileþtirilmesini hedefleyen 3K Kendi Kendini Koru: Davranýþsal Ýþ Güvenliði programýný uygulamaktayýz. Her seviyede çalýþanlarýmýz, yönetim kademesi dahil, tüm çalýþanlarýmýzý gözlemleyerek güvenli ve riskli davranýþlarýmýzý tespit etmekte, davranýþlarýmýzý iyileþtirmemizi saðlamaktadýr. Cargill'in benzer proseslere sahip diðer fabrikalarýyla, performanslarýmýz ve iyi uygulamalarýmýz paylaþýlmakta, sistemlerimiz iyileþtirilmekte ve paralel hale getirilmektedir. Tüm bu çalýþmalarýmýzýn bir sistem çerçevesinde yürütülmesini saðlamak amacý ile OHSAS Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sistemi kurulmasý çalýþmalarýný yürütmekteyiz. ISO belgesinde olduðu gibi, Cargill Orhangazi fabrikasý, dünyadaki diðer Cargill fabrikalarý arasýnda, OHSAS konusunda da lider konumundadýr. Ýçimizden biri kapsamýn geniþlemesiyle birlikte tedarik zincirinden üretime, sevkiyattan atýklarýn bertarafýna dek tüm proseslerimizi içeren Çevre Yönetim Sistemi miz haline geldi. Üretim kaynaklý atýk sularý, anaerobik, aerobik ve kimyasal arýtma aþamalarýndan geçiriyoruz. Organik yükün büyük bir kýsmý anaerobik kýsýmda, kalan kýsmý ise aerobik sistemde gideriliyor. Kimyasal arýtmada ise geliþmiþ ülkelerde uygulanan ileri arýtma teknikleri uygulanarak fosfor giderimi yapýlýyor. Deþarj kalitesi, her vardiyada alýnan numunelerle laboratuarýmýz tarafýndan kontrol ediliyor. Ayrýca 3. bir göz olmasý açýsýndan aylýk olarak TÜBÝTAK tarafýndan gerçekleþtirilen analizlerle karþýlaþtýrýlýyor. Atýk arýtma tesisimizde olabilecek arýza ve aksaklýklarýn deþarj kalitesini etkilememesi için yedekte beklettiðimiz sýzdýrmaz atýk su havuzumuz bulunuyor. Bu havuz, fabrikamýzýn normal çalýþma þartlarýnda üç güne kadar oluþacak atýklarýný alabilecek kapasitedir. Bu süre içinde arýtma tesisindeki arýzalar giderilip, biriktirilen sular arýtma sistemine geri beslenerek, mevzuata %100 uyum saðlanýyor. Hijyen, iþçi saðlýðý, ürün kalitesi vb. ile ilgili hangi standartlarý uyguluyorsunuz? Orhangazi fabrikamýzýn gýda güvenliði uygulamalarý, ISO sertifikasý ile belgelenmiþtir. ISO Gýda Güvenliði Yönetim Sistemi; güvenli gýda üretim zinciri oluþturmak amacýyla oluþturulmuþ uluslararasý bir standarttýr. Gýda güvenliði sistemi tedarikçilerden üreticiye, üreticiden tüketiciye kadar yasal otoriteleri de içerisine alan bir iletiþim aðý oluþturmayý ve bu iletiþim ortamýnda izlenebilirliði saðlamayý esas almaktadýr. ISO standardý güvenilir gýda üretimini garanti altýna alýrken, uygunsuzluk maliyetlerini azaltarak karlýlýðý arttýrmayý hedefler. Ýþletmenin sürekli geliþimini desteklerken, firmanýn kurumsallaþma süreciyle paralellik gösterir. ISO belge sahibi firmalar uluslararasý ticarette rekabet þansý yakalar. Günümüzde son ürünün küçük bir parçasýný analiz ederek gýda güvenliðini temin etmenin imkansýz olduðunu anlayan kuruluþlar, ISO gibi iþletmenin tüm fonksiyonlarýný kapsayacak þekilde önleyici sistemler kurarak müþterilerinin beklentilerini yakalamakta ve tercih edilir ürünler üretmektedirler. Cargill de, konusunda öncü bir kuruluþ olarak bu belgeyi bünyesine katan sayýlý iþletmelerdendir. Cargill in fabrika operasyonlarýnda çok önem verdiði konulardan biri de iþ güvenliðidir. Ýþ güvenliði saðlanmadan iþin yürütülmemesi tüm Cargill fabrikalarýnýn ana ilkesidir. Bu ilke, iþe yeni giren çalýþanlardan stajyerlerimize, müteahhit çalýþanlarýndan tüm yönetim kademesine dek bilinir ve uygulanýr. Tüm proseslerimizin risk analizleri yapýlmýþtýr ve yýllýk olarak gözden geçirilmektedir. Ayrýca, Türkiye de çok az iþyerinde uygulanan görev bazlý risk deðerlendirmeleri yapýlmakta, iþe giriþlerde, çalýþanlarýn karþýlaþabileceði riskler ve önlemleri konusunda eðitim verilmektedir. Sürekli olarak yapýlmayan iþler için iþ öncesi risk deðerlendirmesi uygulanarak, iþlerin güvenli bir þekilde yapýlmasý planlanmaktadýr. Sahada iþin gerçekleþtirilmesinden önce iþ izin sistemi kapsamýnda gerekli önlemler alýnmakta, farklý seviyelerdeki çalýþanlarýmýzýn izniyle iþe baþlanabilmekte, saha kontrolleri ise vardiya amirinin kontrolü ile gerçekleþtirilmektedir. Uygulamalarýnýz nedeniyle yurt içinden veya dýþýndan almýþ olduðunuz ödülleriniz var mý? Cargill in kendi içinde rekabetçiliði, müþteri memnuniyetini arttýrmak, motive edici çalýþma ortamlarý yaratmak amacýyla fabrikalarý arasýnda uyguladýðý Cargill in En Ýyi Fabrikasý uygulamasý vardýr. Bu süreçteki temel hedeflerin baþýnda, fabrikalarýn ve ekiplerinin en üst standartlarda uygulamalar, teknolojiler ve geliþim stratejileri uygulamalarýný teþvik etmek gelir. Bu çerçevede fabrikalarda uygulanan kalite programlarý, çevre ve iþ güvenliði uygulamalarý, proses üretkenliði, proses kontrol teknikleri ve üretim maliyetlerini azaltýcý yönde yapýlan çalýþmalar, müþteri odaklýlýk, tedarikçiler ile iþbirliði uygulamalarý, çalýþan geliþim programlarý ve özellikle yüksek performanslý ekipler oluþturma yönünde yapýlan çalýþmalar gibi konular sorgulanýr. Biz 2005 yýlýnda yaptýðýmýz baþvuru ile Cargill in 1000 tesisi arasýndan en iyi fabrikasý seçildik. Bu ödül fabrikamýzdaki uygulamalarýn dünya standartlarýnda ve birçok konuda standartlarýn üzerinde yer aldýðýnýn çok açýk bir göstergesidir. ISO belgesi, zaman içerisinde tüm proseslerimizi içeren Çevre Yönetim Sistemi miz haline geldi. 10 CargillHaberler - Alpar Tosun CargillHaberler - Alpar Tosun 11 Alpar Tosun

8 Kapak konusu CargillHaberler Ülkemizin en önemli yaðlý tohum bitkisi Güneþe tutkun Ayçiçeði Latince ismi Helianthus Annuus olan Ayçiçeði, ülkemizde Günedöndü, Günebakan gibi isimlerle biliniyor. Yüzde 40 gibi yüksek yað oranýyla, bitkisel yað üretimimizde önemli yer edinen ayçiçeði, bu özelliði nedeniyle Türkiye'nin en önemli yaðlý tohum bitkisi olma unvanýný da elinde bulunduruyor. T am bir güneþ tutkunu olan ayçiçeði, ýþýktan yeteri kadar faydalanabilmek için gün boyu yüzünü güneþe çevirir. Halk arasýnda Günedöndü ya da Günebakan olarak da bilinen bu güneþ düþkününün Ýngilizce deki isminin (Sunflower) dilimizdeki karþýlýðý, Güneþ çiçeði anlamýna geliyor. Ama nedendir bilinmez, biz ayçiçeði demeyi uygun görmüþüz bu bitkiye. Gen merkezi Kuzey Amerika olan ayçiçeði, halen ABD'nin orta kesimlerinde yabani olarak bulunuyor. Ekonomik bir bitki olarak uzun ve deðiþik bir tarihçeye sahip olmakla birlikte, kesin olarak ilk tarýmýnýn yapýldýðý yer ve zamaný bilinmiyor. Tarihçesindeki önemli ayrýntýlarýndan biri, Peru topraklarýnda, özellikle Ýnka medeniyetinde çok sýk kullanýlan bir figür olduðu bilgisi. Öyle ki Ýnka medeniyetinde ayçiçeði figürü, Güneþ Tanrýsý nýn sembolü olarak kullanýlmýþ ve kutsal sayýlmýþ. Ayçiçeði ýþýðý ve güneþi seven bir bitki olarak, yeterli miktarda ýþýða gereksinim duyar, gölgeyi sevmez. 12 CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði Yeni dünyada, ilk göçlerden önce, Kuzey Amerika Kýzýlderilileri tarafýndan boya ham maddesi olarak kullanýlan ayçiçeði, Ýspanyollar tarafýndan 1569 yýlýnda Avrupa ya getirilir. Kýsa zamanda Doðu Türkistan a kadar oldukça geniþ bir alana yayýlýr. Ýspanyol gezginleri ayçiçeðini, ilk olarak Ýspanya'da bahçelerde süs bitkisi olarak yetiþtirmeye baþlarlar. Ekonomik anlamda bir yað bitkisi olarak ilk defa Rusya'da üretilir ve ardýndan tüm Avrupa'ya yayýlýr. CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði 13

9 Dünyada bitkisel yað üretiminde ayçiçeði yaðý, %7,5 lik payla 4. sýrada yer almaktadýr. Ýlk sýrada, son yýllarda üretimi artan palm yaðý yer almakta, palm yaðýný soya ve kanola izlemektedir. Türkiye ye ilk olarak yýllarýnda Bulgaristan ve Romanya dan gelen göçmenler tarafýndan getirilen ayçiçeði tohumlarýnýn, çiftçimiz tarafýndan üretimine baþlanýr. Ancak, 2. Dünya Savaþý na hatta 1970 li yýllarýn baþlarýna kadar ayçiçeði üretiminde fazlaca bir geliþme olduðu söylenemez. Esas üretim ve ekim alaný artýþý, 1980 li yýlardan sonra hibrit tohumlarýn ülkemize girmesiyle baþlar. Ýlk yýllarda ülkemizde ekilen ayçiçeði düþük verimlidir. Ancak daha sonra Tarým Bakanlýðý na baðlý Zirai Araþtýrma Enstitülerince yapýlan araþtýrma ve denemeler sonucu üretilen tohumlarda yüzde yað yüzdesine ulaþýlýr. Kapak konusu Yað oraný yüksek Bin tanesinin yaklaþýk aðýrlýðý 70 ile 200 gram arasýnda olan ayçiçeði tohumlarýnýn yaðlý çeþitlerinin tohumlarý daha küçük, çerezlik çeþitlerinin ise daha büyüktür. Tanesi küçük olan tohumlarda yað oraný, tanesi büyük olanlara nazaran daha fazladýr. Tohumlarýnda %35 oranýnda kabuk ve %65 oranýnda da iç bulunmaktadýr. Kabuklu tohumlarýn yað oraný %45 55, içteki yað oraný ise %65 70 dolayýndadýr. Ayçiçeði yaðýnýn yiyeceklerimizde kullanýlmasý ve çekirdeklerinin çerez olarak günde g kadar tüketilmesi önerilmektedir. Geliþmiþ kök sistemi ile 3 m derindeki suyu kullanabilmektedir. Geliþme devresinde ayçiçeði bitkisi ortalama 200 kg su tüketmektedir. Kuraða karþý yüksek derecede toleranslý olmasýna raðmen, kuraklýðýn uzun süre devamý halinde tablalar küçük kalmakta, tohum baðlama düþük düzeyde olmakta ve verim önemli ölçüde azalmaktadýr. E vitamini deposu Ayçiçekleri gri, beyaz ya da siyah renkli çizgili selüloz kabukla örtülü olup bu kabuðun içinde ayný biçimli, kabuða yapýþýk olmayan yaðlý bir tohum bulunur. Ýþte ayçiçeðinin bu tohumlarý, diþler arasýnda kabuk çýtlatýlýp çýkarýlarak yenilir. Preslerde sýkýlan ayçiçeklerinin ise yaðý çýkarýlýr. Bu yað, yemeklik olarak ya da sabun ve boya endüstrilerinde kullanýlýr. Kalan küspe de hayvanlara yem olarak verilir. 100 gr kabuklu ayçiçeðinin içerdiði besin deðerleri þunlardýr: 528 kalori; 46,5 gr yað (linoleik asit ve doymamýþ yaðlar); 21,4 gr lif; 1,4 mgr B1 vitamini ve 39,2 mgr E vitamini. Yüksek kalorisiyle çok önemli bir enerji kaynaðý olmasýnýn yaný sýra ayçiçeði, E vitamini bakýmýndan da zengindir. Yapýlan araþtýrmalar E vitamini ve linoleik asit yönünden zengin olan ayçiçeðinin, kalbe yararlý olduðunu göstermektedir. Yine araþtýrmalar, vücuttaki E vitamini düzeyinin düþük oluþunun, kalp krizi geçirme riskini artýrdýðýný ortaya koymaktadýr. Ayrýca linoleik asit, kötü kolesterol düzeyini düþürür ve damarlarda oluþacak kan pýhtýlarýnýn damarlarý týkamasýný da önler. Ayçiçeðinde bulunan E vitamini gibi antioksidan maddelerin fazlalýðýnýn, vücudun kansere karþý direncini artýrdýðý uzmanlarca belirtilmekte, ayrýca ayçiçeði tohumunun, idrarý artýrýcý ve göðsü yumuþatýcý etkileri olduðu da bilinmektedir. Tohumlar, ezilip yara lapasý yapýlarak çýbanlarý olgunlaþtýrmada da kullanýlmaktadýr. Ýþte bu etkileri saðlamak üzere, ayçiçeði yaðýnýn yiyeceklerimizde kullanýlmasý ve çekirdeklerinin çerez olarak günde g kadar tüketilmesi önerilmektedir. Dünya Ayçiçeði üretimi, tüketimi 2006 yýlýnda tüm dünyada yaðlýk bitki üretimine yönelik tarýma ayrýlan 231 milyon ha alandan elde edilen ürünlerden (Palm, soya, kanola, ayçiçeði vd.), toplam yaklaþýk 150 milyon ton yað üretimi gerçekleþtirilmiþtir. Toplam yaðlýk bitki ekim alanlarýnýn yaklaþýk %10 u ayçiçeði ekimine ayrýlmýþtýr yýlýnda dünya genelinde yaðlý tohum üretimi 385,5 milyon ton olarak gerçekleþti. Bu rekolteden elde edilen toplam ham yað miktarý ise 130,2 milyon ton oldu. (Kaynak: Bitkisel Yað Sanayicileri Derneði, 2008) 2007 yýlýnda dünya ayçiçeði yaðý üretimi miktarý ise 9,8 milyon ton olarak gerçekleþmiþtir yýlýnda dünyada bitkisel yað üretiminde ayçiçeði yaðý, %7,5 lik payla, yaðlýk ayçiçeði tohumu üretimi de 30.2 milyon ton üretim ve %8 lik payla 4. sýrada yer almaktadýr. Ýlk sýrada, son yýllarda üretimi artan palm yaðý yer almakta, palm yaðýný soya ve kanola izlemektedir. Yaðlýk ayçiçeði tohumu üretimi bakýmýn- Batý dillerinde güneþ çiçeði, ama biz ayçiçeði diyoruz. Ayçiçek tohumu üretimi (Milyon Ton) Ayçiçek Tohumu 2008/09 F 2007/08 F AB Rusya 6 5 Ukrayna 5 4,5 Güney Afrika Cum. 0,5 1 ABD 1,5 2 Arjantin 5 5 Türkiye 1 0,7 Diðer Ülkeler 5 6 DÜNYA TOPLAMI 30 30,2 14 CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði 15

10 Kapak konusu Halk arasýnda Günedöndü ya da Günebakan olarak da bilinen bu güneþ düþkününün Ýngilizce deki isminin (Sunflower) dilimizdeki karþýlýðý, Güneþ çiçeði anlamýna geliyor. Ama nedendir bilinmez, biz ayçiçeði demeyi uygun görmüþüz bu bitkiye. dan dünyada önde gelen ülkeler Ukrayna, Rusya, Arjantin olup, bu üç ülke dünya üretiminin yaklaþýk %46 sýný gerçekleþtirmektedir. Yaðlýk ayçiçeði tohumu üretiminde 13. sýrada yer alan ülkemizin, aldýðý pay ise %2 dir. Verim bakýmýndan incelediðimizde (Hg/Ha) lýk verim ile dünya ortalamasýna yakýn olmasýna karþýn Fransa, Arjantin ve Çin in gerisinde kalmaktadýr. Bitkisel Yað sektörü ve ayçiçeði Bitkisel yað sektörümüz, 4 milyon ton yaðlý tohum, 1,5 milyon ton rafine ve 900 bin ton margarin üretim kapasitesiyle yaklaþýk 2 milyar dolarlýk bir hacme sahiptir. 950 bin ton likit, 550 bin ton margarin ve 200 bin ton diðer kullaným olmak üzere 1,7 milyon ton tüketim var. Bu rakama, Dahilde Ýþleme Rejimi (DÝR) kapsamýnda, ithal edilen bin ton civarýndaki yað dahil deðildir. Ülkemizde kiþi baþýna yýllýk yað tüketimi düþük olmasýna raðmen her yýl belli bir artýþ göstermekte, buna paralel olarak bitkisel yað ihtiyacý da ayný oranda artmaktadýr. Bitkisel yað üretiminde hammadde olarak büyük oranda da ayçiçeði kullanýlmaktadýr. Bitkisel yað tüketiminde ise yaðlýk tohum bitkilerinin oranlarýna baktýðýmýzda, %77,7 ile ayçiçeðinin ilk sýrada yer aldýðýný görüyoruz. Yaðlýk ayçiçeðini Türkiye nin en önemli yaðlýk tohum bitkisi yapan neden ise %40 civarýndaki yüksek yað oraný. Diðer yaðlýk tohum bitkilerinden üretilen yaðlarda tüketim paylarýna baktýðýmýzda ise mýsýr yaðý %10,5, soya yaðý %8,4, pamuk yaðý %7,9, fýndýk, kanola ve palmin %5 civarýnda olduðunu görüyoruz. Üretimde rakamlar pek iç açýcý deðil. Geçen yýldan bu yana artýþ göstermeyen yaðlýk ayçiçeðinde tahmini ekim alaný, ha. 2006/07 sezonunda yaklaþýk 950 bin ton olarak gerçekleþen yaðlýk ayçiçeði tohum üretimi, geçen yýl yaþanan kuraklýk ve ekim alanlarýnda artýþ olmamasý nedeniyle %20-25 düþüþle 700 bin ton olarak gerçekleþti. Ayný durum pamuk tohumu ve soya fasulyesi gibi diðer yaðlý tohumlar içinde geçerli. Ülkemiz ihtiyacýný karþýlamayan bu rakamlar da sektörü ithalata zorlamakta. Bitkisel Yað Sanayicileri Derneði (BYSD), 12 Eylül 2007 tarihinde gerçekleþtirdiði, 2007/08 Sezonunda Yaðlý Tohum ve Ham Yað Piyasalarýna Bakýþ Toplantýsý nda ülkemizin bitkisel yað üretimi ile ilgili son durumu ortaya koydu. Toplantýda yapýlan sunumlarda; 2006/07 sezonunda 1,012 milyon ton olarak gerçekleþen yaðlýk ayçiçeði üretiminin, 2007/08 sezonunda 700 bin ton seviyesinde gerçekleþeceðinin tahmin edildiði belirtilmiþti. Ekim alanlarýnýn hemen hemen ayný kalmasýna raðmen, kuraklýk ve son 70 yýlýn en sýcak hava þartlarý üretim düþüþünün baþlýca nedenleri arasýnda gösterilmiþti. Ülkemiz ayçiçeði yaðý tüketimi 650 bin ton seviyelerinde. Ülke mahsulünden elde edilebilen ayçiçeði yaðý miktarý ise yaklaþýk 400 bin ton. Açýk; yaðlýk ayçiçeði ve ham ayçiçeði yaðý ithalatý ile karþýlanmaya çalýþýlýyor. Bu amaçla, 2007 yýlýnda, 596 bin ton (260 milyon dolar) yaðlýk ayçiçeði tohumu ithal edildi. Ýthalat yapýlan baþlýca ülkeler; Bulgaristan, Romanya, Moldovya ve Ukrayna oldu. Ayný dönemde 162,8 bin ton (137 milyon dolar) ayçiçeði yaðý ithal edildi. Ayçiçeði yaðý ithalinde Arjantin, Ukrayna ve Rusya baþlýca ithalat yaptýðýmýz ülkeler oldu. (Kaynak: TÜÝK, Oil World) 650 bin ton civarýnda yurtiçi ve 50 bin ton civarýnda ihraç talebini karþýlamak için, Türkiye yaðlýk ayçiçeði tohumu üretiminin 2 milyon ton olmasý gerekiyor. 2007/08 sezonu için; Türkiye yaðlýk ayçiçeði tohumu üretimi, 700 bin ton; ülke mahsulünden ayçiçeði yaðý üretimi 280 bin ton; Türkiye ayçiçeði yaðý tüketimi yaklaþýk 650 bin ton; Türkiye ayçiçeði yaðý ihracatý 50 bin ton; toplam ayçiçeði yaðý ihtiyacýnýn 700 bin ton olacaðý hesaplanýyor ve ortaya çýkan 420 bin ton luk ayçiçeði yaðý açýðýnýn, yaðlýk ayçiçeði tohumu ve ham ayçiçeði yaðý ithalatlarý ile karþýlanmasý planlanýyor. Karadeniz ülkelerinde yaþanan geliþmeler ve yeni modern kýrýcý tesislerin yapýlmasý nedeniyle, gelecek sezonda bu ülkelerden yapýlacak yaðlýk ayçiçeði tohumu ithalatýnda bir azalma bekleniyor. Son dönem yaðlý tohum ihracatýna koyduklarý vergiler nedeniyle de bu ülkelerle yaptýðýmýz yaðlý tohum ticaretinde daralmalar olacaðý öngörülüyor. Tüm bu geliþmeler sonucunda, özellikle gelecek sezonda Arjantin den yeni mahsul ham ayçiçeði yaðý ithalatýmýzda artýþ olacaðý beklentisi de var. Ülkemizdeki mevcut üretimin, bitkisel yað talebi dikkate alýndýðýnda, yeterli olmadýðý açýkça görülüyor. Bitkisel yað açýðýmýzýn kapatýlabilmesi bakýmýndan, potansiyel olarak ekimi mümkün olan bölgelerde yeni ekim Bitkisel yað tüketimimizde %77.7 ile ayçiçeði ilk sýrada yer alýyor. alanlarýnýn devreye sokulmasý, verimi artýrmak için ikinci ürün tarýmýna daha fazla önem verilmesi önerilenler arasýnda. Bunun dýþýnda yaðlý tohumlarla diðer ürünlerin arasýndaki fiyat paritesinin yaðlý tohumlar lehine olmasý, ekim alanlarýnýn artmasýný saðlayabilir. Bu yýl, yaðlý tohum fiyatlarý devlet prim desteði de dikkate alýndýðýnda umut verici görünüyor. Yað sanayimiz, hammadde ithal edip bunu iþlenmiþ ürün olarak ihraç ediyor. Bu þekilde hem ülkemizdeki kurulu kapasite deðerlendiriliyor, hem de yapýlan ithalat nedeniyle kaybedilen dövizin bir kýsmý telafi edilebiliyor. Yaðlýk ayçiçeði tohumu üretimimizin ülke ihtiyacýný karþýlamada yetersiz kalmasý, söz konusu üretim açýðýnýn ithalat yoluyla karþýlanmasý gereðini ortaya çýkarýyor. Ham madde yetersizliði, yaðlý tohum ve ham yað ithalatýný zorunlu kýlýyor. Ýthalatýmýz daha çok ayçiçeði tohumu þeklinde yapýlýyor. Böylece, ülkemiz bitkisel yað sanayinin atýl kapasitesi de deðerlendirilmiþ oluyor. 16 CargillHaberler - Güneþe tutkun Açiçeði CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði 17

11 Hazýr çorbadan dondurmaya kadar birçok üründe Mýsýr þuruplarý Mucizevî taneli bitkilerden birisi de mýsýr. Halk arasýnda bilinen çerez olarak tüketilmesinin dýþýnda önemli bir endüstri bitkisi olan mýsýr, þeker üretildikten sonra kalan kýsmýndan protein, kepek ve yað elde edilebilen nadir bir ekonomik deðer. Doðanýn enerjisini, bir sonraki nesile büyüme döneminde verdiði niþasta gibi hazýr bir kaynakla aktardýðý bilinmektedir. Niþasta, bütün yeþil bitkilerin tohum (mýsýr, buðday, pirinç vb.), yumru (patates) ve köklerinde (tapyoka) katý halde bulunan, bitkinin temel içeriðini ve enerji kaynaðýný teþkil eden karbonhidrat yapýsýnda yer almaktadýr. Dünyadaki bitkilerin çoðunda selülozdan sonra en fazla bulunan maddedir. Beyaz bir toz olup, bitkilerin karbonhidrat sentezi sonucu oluþur. Cargill de doðanýn enerji kaynaðý niþastadan üretilen ve insan beslenmesinde önemli rol üstlenen glikoz þuruplarýný, nesillerden beri üreterek bu döngüde önemli bir rol üstlenmektedir. Cargill çözümleri Mýsýr þuruplarý, doðal mýsýr niþastasýndan elde edilen besleyici sakkaritler içeren, saflaþtýrýlmýþ, konsantre edilmiþ (yoðunlaþtýrýlmýþ) þeker çözeltisidir. Bir baþka deyiþle, tamamen doðal ortamda mýsýrdan elde edilen niþastanýn, asit ve/veya enzimlerle sývýlaþtýrýlmasý sonucu elde edilen bir þekerdir. Türkiye de mýsýr niþastasý ve niþastadan üretilen fruktoz þurubu ve glikoz gibi þekerler, gýda sanayinin önemli hammaddeleridir. Gýda sanayinde þekerli ürünler alt sektöründe, sakkaroz ile birlikte kullanýmlarý, yarattýklarý sinerjistik etki ile kaliteyi geliþtirici avantajlar saðlamaktadýr. Çünkü pancar þekeri ile karþýlaþtýrýldýðýnda niþasta bazlý þekerler, yüksek kaliteli ürünler olarak ortaya çýkmaktadýrlar. Mýsýr þuruplarý ilk kez 1811 yýlýnda Alman kimyacý Kirchhoff un niþastayý seyreltik asitle kaynatarak tatlý bir þeker þurubu elde etmesiyle ortaya çýkmýþtýr. O dönemde Ýngiltere nin Napolyon a karþý uyguladýðý ambargo ile Avrupa da daha da önem kazanmýþ, fakat temel hammadde bolluðu nedeniyle daha çok ABD de yaygýnlaþmýþtýr yýlýnda 10 fabrikada üretime geçilmiþ, 1938 yýlýnda da ilk kez ticari amaçlý glikoz þurubu üretimi enzim kullanýmý ile yapýlmýþ, daha tatlý daha az kývamlý þu- rup üretilmesi ise 1940 larda gerçekleþmiþtir. Mýsýr þuruplarýnýn üretiminde kullanýlan hammadde de niþastadýr. Doðada mevcut tüm niþasta çeþitleri, botanik kaynaðý ne olursa olsun, yüzlerce glikoz molekülünün birleþmesiyle oluþur. Niþasta mýsýrdan yaþöðütme teknolojisi ile elde edilir. Mýsýr rafinasyonu Günümüzden 3000 yýl kadar önce, eski Mýsýr uygarlýðýnda kâðýtlarýn yapýþtýrýlmasý için kullanýlan buðday niþastasýnýn yaþ-öðütme yöntemiyle elde edildiði bilinmektedir. Ticari olarak bu yöntemle mýsýrdan niþasta üretimi de 1949 yýlýnda kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Mýsýrýn yaþ-öðütme prosesi tanenin sadece kýsýmlara ayrýlmasý olmayýp, ayný zamanda tatlý þuruplar, yað, protein ve kepek gibi yan ürünlerin de elde edilmesidir. Çok sayýda yan ürün elde edilmesinden dolayý bu iþleme mýsýr rafinasyonu adý verilir. Mýsýr þuruplarý, niþastanýn kimyasal ve enzimatik yollarla parçalanmasý, yani hidrolizi ile üretilmektedir. Tatlý þurup üretiminde kullanýlacak niþastanýn en önemli özellikleri yüksek niþasta miktarý ve yüksek geri kazaným miktarýdýr. Cargill Gýda Türkiye nin modern tesislerinde ileri teknoloji kullanýlarak iþlenen mýsýrdan, baþta niþasta olmak üzere glikoz ve fruktoz þurubu gibi niþasta bazlý þeker üretimleri yapýlmaktadýr. Bursa-Orhangazi ve Ýstanbul-Pendik deki modern tesislerde, glikoz ve fruktoz þuruplarý gibi doðal þekerlerin yaný sýra; mýsýr kepeði, mýsýr proteini ve özü gibi ilave ürünler de elde edilmektedir. Glikoz þurubu sývý ve kurutulmuþ olarak iki çeþittir. Glikoz þurubu, þurubun sývý hali ve kurutulmuþ glikoz þurubu ise kuru madde miktarý en az %93 m/m e yükseltilmiþ glikoz þurubu olarak tanýmlanmýþtýr. Glikoz þuruplarý, glikoz þekerinin ve diðer yüksek molekül aðýrlýklý dekstrin ve sakkaritlerin bir karýþýmý olan berrak, renksiz ve kývamlý yapýda besleyici þuruplardýr. Yüksek fruktozlu mýsýr þuruplarý da, glikozun, glikoz izomeraz enzimi yardýmýyla fruktoz þurubuna dönüþtürülmesiyle elde edilen yüksek tatlýlýkta þuruptur. Niþastanýn dönüþüm derecesini gösteren (DE) Dekstroz Eþdeðeri terimi, glikoz þurubunun her 100 g kuru maddesindeki anhidrit D-glikozun gram olarak sayýsý ile ifade edilen indirgenen þekerin toplamýdýr. Niþasta bazlý þekerler kullanýldýklarý sektöre göre karbonhidrat kaynaðý, tatlýlýk verici, renk oluþturucu, yapý ve kývam verici, þeker Severek tükettiðimiz birçok unlu yiyeceklerde glikoz; raf ömrünü uzatmak için kullanýlýyor. kristalizasyonun kontrolü olarak deðerlendirilir. Birçok sektörde teknik özelliklerinin yanýnda, yüksek standart ve sürekliliði olan kalite özelliði nedeniyle de kullanýmýnda ilave katma deðer yaratan glikoz þuruplarý; þekerleme, unlu mamuller, iþlenmiþ hazýr gýdalar, reçel, helva, dondurma, hazýr çorba, bira ve tatlýlarda; Fruktoz þuruplarý da meþrubat sanayinde kullanýlmaktadýr. Kodeksteki Yeri 4634 Sayýlý Þeker Kanunu þekeri; Beyaz þeker (standart, rafine küp ve kristal þeker), yarý beyaz þeker, rafine þeker, ham þeker ve kahverengi þeker olarak sýnýflandýrýlan, pan- 18 CargillHaberler - Mýsýr Þuruplarý CargillHaberler - Mýsýr þuruplarýn 19

12 Avrupa da, mýsýr, patates ve buðday; Amerika, Kore ve Güney Afrika da mýsýr; Avustralya da buðday ve Güney Amerika ile bazý Asya ülkelerinde tapyoka niþastalarý tercih edilmektedir. Niþasta Bazlý Þekerlerin Kullaným Alanlarý ÜRÜNLER Glikoz Þuruplarý Fruktoz Þuruplarý Orta Yüksek Çok Yüksek Glikoz- YFGÞ* DE li DE li DE li Fruktoz Þurup Þurup Þurup Karýþýmý ÞEKERLEMELER Sert þekerlemeler M50, G40 Tofe M50, G40 Karamel M50, G40 Fudge M50, G40 Jöle ve benzeri Þekerleme M50, G40 Fondantlar M50, G40 Marshmallow M50, G40, F42, G58 Nugat M50, G40 Ciklet G37, G40 Þekerlenmiþ meyveler Fx-G li karýþýmlar REÇEL ve MARMELATLAR Reçeller Vaniköy Reçel þurubu Marmelatlar Vaniköy Reçel þurubu Meyve Jelleri Vaniköy Reçel Þurubu FIRINCILIK ÜRÜNLERÝ Ekmek F42, G58, G40 Kek F42, G58, G40 Biskuvi F42, G58, G40 KONSERVE GIDALAR Konserve Meyveler Fx-G li karýþýmlar Domates Soslarý Fx-G li karýþýmlarý SÜT ÜRÜNLERÝ Dondurma Fx-G li karýþýmlar Meyveli yoðurt Fx-G li karýþýmlar ALKOLLÜ ÝÇECEKLER Bira G95 Brandy G95 Likör G95 Þarap G95 ALKOLSÜZ ÝÇECEKLER Gazlý Ýçecekler F55, F42, Fx-G Nektar ve içecekler F55, F42 TÜRK TÝPÝ ÜRÜNLER Baklava Vaniköy Baklava Þurubu Kadayýf Vaniköy Baklava Þurubu Lokum Vaniköy Helva Þurubu Helva Vaniköy Helva Þurubu *YFGÞ Yüksek Fruktozlu Glikoz Þurubu Glikoz þuruplarý jöle ve benzeri þekerlemelerde dengeli tatlýlýk, tat ve görünüm geliþtirilmesi amacýyla kullanýlmaktadýr. car veya kamýþtan üretilen kristallendirilmiþ sakaroz ile niþasta kökenli izoglikoz, likit ya da kurutulmuþ halde glikoz þurubu, sakaroz veya invert þeker veya her ikisinin karýþýmýnýn suda çözünülmesinden meydana gelen þeker çözeltisi ve invert þeker grubu ile inülin þurubu olarak tanýmlamaktadýr. Öte yandan Türk Gýda Kodeksi Þeker Tebliði de glikoz þurubu, kurutulmuþ glikoz þurubu, dekstroz veya dekstroz monohidrat, dekstroz veya susuz dekstroz, fruktoz þurubu þeker kapsamýna almýþ ve diðer tabii þeker gruplarýyla eþdeðer ürün olarak kabul etmiþtir. Yine tebliðe göre glikoz þurubu; niþasta veya inülinden veya bunlarýn karýþýmýndan elde edilen besleyici deðerleri olan sakkaritlerin, saflaþtýrýlmýþ ve koyulaþtýrýlmýþ sulu çözeltisi olarak tanýmlanmaktadýr. Codex Alimentarius Komisyonu da glikoz þuruplarý için ayný tanýmý yapmaktadýr. Glikoz þuruplarýnýn kullanýmý Kývam saðlamak, lezzeti geliþtirmek, nem tutucu özellik kazandýrmak, þeker kristalizasyonun kontrolü ile tatlýlýk vermek ve renk kaybýna direnci artýrmak için þekerleme sa- nayinde kullanýlýr. Viskozite, osmotik basýnç (mikrobiyal koruyuculuk), kristal oluþumunun önlenmesi, tat ve görünüm geliþimi ve dengeli tatlýlýk özelliklerinden dolayý reçel sanayinde önemli bir maddedir. Sakýz sanayinde, yapýnýn çiðnenebilirliðini artýrmak ve þekerin yapýdan açýða çýkmasýný yavaþlatmak için kullanýlmaktadýr. Spor ve enerji içecekleri olarak da geçen alkolsüz içecek yapýmýnda, osmotik basýncýn kontrolü ve dekstrozun hýzla kana karýþmasý ile enerji saðlama özelliðinden dolayý yer alýr. Dondurmanýn kaþýða alýnabilirliðini, sertliðini, yapýsýný ve aðýz hissini ve kristal oluþumunun kontrol edilmesiyle aðýzda pütür yapý hissedilmemesini saðlamasý, süt þekeri laktozun kristalleþmesiyle oluþan kumsu hissi ve kaba buz kristallerinin oluþmasýný önlemesi, ayrýca toplam katý madde dengesini kontrol etmesi özelliðinde dolayý dondurma sanayinde kullanýlýr. Unlu mamuller de denilen kek, bisküvi ve fýrýncýlýk ürünlerine de nem tutuculuk, doku oluþturma özelliði, renk koyulaþmasý, fermente edilebilirlik, tatlýlýk ve lezzetin daha zenginleþtirilmesi ve raf ömrünü artýrmak amacýyla glikoz þurubu katýlmaktadýr. Helva üretiminde de yað sýzmasý ve kristalizasyon gibi kalite kusurlarýný gidermek için kullanýlan emülgatör ilavesinin azaltýlmasý ve ürün kalitesinin iyileþtirilmesi, raf ömrünün artýrýlmasý amacýyla kullanýlýr. Aðýz hissi, kývam ve tatlýlýk kontrolü, karamel rengi saðlamasý ve fermente edilebilir karbonhidrat kaynaðý olarak alkollü içki üretiminde de yer alýr. Fruktoz þurubu Tamamen doðal ortamda mýsýr niþastasýnýn önce glikoza, sonra da bu glikozun enzimatik izomerizasyonu ile fruktoz þurubuna dönüþtürülmesi ile elde edilen bir monosakarit þekeridir. Amerikan Gýda ve Ýlaç Dairesi FDA ya (2000) göre; fruktoz þuruplarý %42 veya %55 fruktoz þurubu içeren tatlý, besleyici sakkarit karýþýmý olup, mýsýr niþastasý glikozunun, glukoz izomeraz enzimi kullanýlarak fruktoz þurubuna dönüþtürülmesi ile elde edilen bir üründür. Cargill çözümleri Tatlýlýðý invert þeker þurubuna benzer derecede olan fruktoz þuruplarý, nemi çekme özellikleri ile ürünlerin kurumasýný önler. Lezzeti geliþtirici bir özelliðe sahip olmasý nedeniyle aromalý gýdalarda kullanýlabilir. Osmotik basýnçlarýnýn yüksek olmasý ise mikrobiyal açýdan dayanýklýlýk saðlar. Ýçerdiði monosakkaritler nedeniyle fermente edilebilirliði yüksektir. Basit sakkaritler, osmotik basýncý yükselterek mikrobiyal geliþmeyi önler. Yüksek fruktozlu bu þuruplar, çoðu gýdadaki su aktivitesini düþürmek için kullanýlmakta ve bozulmalarý önleyerek raf ömrünü artýrmaktadýr. Fermente edilebilir karbonhidrat kaynaðý ve tatlýlýk verici olarak alkollü içeceklerde, kývam geliþtirici etkisi ve asidik koþullarda bileþim açýsýndan deðiþikliðe uðramamasý ve tatlýlýðý nedeniyle de gazlý içeceklerde kullanýlmaktadýr. Fermente edilebilirlik, renk verme ve raf ömrünü uzatma amacýyla unlu mamül üretimi ile tatlýlýðý kontrol etmek, kývam vermek ve aromayý zenginleþtirmek amacýyla da süt ürünleri sanayinde yer alýr. Emulsiyon stabilitesini artýrmak, enerji deðerini düþürmek, tatlýlýðý kontrol etmek, yapý ve parlaklýk kazandýrmak amacýyla ketçap ve mayonez yapýmýnda önemli bir maddedir. 20 CargillHaberler - Mýsýr þuruplarý CargillHaberler - Mýsýr þuruplarýn 21

13 Dosya 1865 ten günümüze Baþarýnýn kýsa öyküsü William Wallace Cargill... Cargill öyküsünün baþýndaki müteþebbis ruhlu iyimser adam. Cargill in temellerini attýðýnda William Wallace henüz 21 yaþýndadýr ve Amerikan iç savaþý, diðer bir deyiþle Kuzey-Güney Savaþý henüz bitmiþtir. Genç adam, bu karmaþýk ortamda müteþebbisliði ve iyimserliði ile pek çok faaliyete giriþmiþ, pek çok engelin üstesinden gelmiþtir. Engelleri aþmak konusunda müthiþ bir enerjisi, istek ve çabasý vardýr yýlýnda ailesinin oturduðu Wisconsin Janesville den ayrýlýr ve Iowa Conover da kurulu küçük bir tahýl deposunun sahibi olur. Ýþte, bugün dünyanýn 66 ülkesinde faaliyet gösteren Cargill in tarihi, Conover daki demiryolunun bittiði yerde baþlar yýlýna gelindiðinde William Wallace, küçük kardeþi Sam ile birlikte W.W. Cargill & Bro. Þirketini kurar. Erkek kardeþleri Sam, Sylvester ve James F. ile birlikte iþlerini büyütürken, teknoloji ve ulaþýmdaki geliþmelerin, iþletmeler arasýnda entegrasyonun ve belki de hepsinden önce, dürüst ticaretin önemini görmüþlerdir. Daha da önemlisi, genç ve büyüyen bir ülkenin ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasýnda iþletmelerinin oynayabileceði önemli rolün farkýndadýrlar a gelindiðinde Cargill, kuzeyde Red River Valley den güneyde Wisconsin ve Iowa ya kadar saðlam temeller üzerine oturtulmuþ, tahýl ve kereste iþleriyle uðraþan bir þirkettir. William Wallace in geliþen demiryolu hattýný takip eden büyüme stratejisinin ne kadar isabetli olduðu da böylece görülmüþtür. Biz tahýl tüccarlarýyýz, spekülatörler deðil 1875 yýlýnda Cargill kardeþler, iþlerinin büyümesiyle birlikte ailelerini ve iþ merkezlerini Wisconsin, La Crosse a taþýrlar. Burada bir baþka Ýskoç kökenli aile olan MacMillan ailesi ile kýsa zamanda kaynaþýr ve evlilikler yoluyla aralarýndaki baðý daha da kuvvetlendirirler. MacMillan ailesi o dönem, bankacýlýk dahil olmak üzere daha birçok alanda ticari faaliyetlerini sürdürmektedirler. MacMillan kardeþlerden John ve Dan, 19. yüzyýl sonlarýnda baþlayan bankacýlýk sektörü ve ekonomik krizlerden etkilenince Texas taki tahýl iþletmelerini kapatýp Cargill de çalýþmak üzere La Crosse ye gelirler. Bu geliþ Cargill in geleceði ile ilgili önemli bir tarih olarak düþünülebilir. Çünkü 1903 te önce Sam Cargill vefat edecek, ardýndan William Wallace felç geçirecek ve Cargill organizasyonunda bir lider boþluðu ortaya çýkacaktýr. Bu boþluðu dolduran ise John MacMillan olacaktýr. John MacMillan, Cargill i gelecekteki rolüne hazýrlarken, açýklýk, samimilik, sadakat ve dürüstlüðü ödüllendiren inançlar ve deðerler bütününü öne çýkarmýþ, Bizler tahýl tüccarlarýyýz, spekülatörler deðil diyerek Cargill in yolunu çizmiþtir. Kriz Cargill i de vuruyor 1907 de Amerika da baþlayan ekonomik kriz, ticari itibarlarý sebebiyle ilk baþlarda Cargill i fazla etkilemese de, 1909 da William Wallace nin vefatý ve küçük oðlu William S. nin yanlýþ yatýrýmlarý sonucu þirket büyük bir sýkýntýnýn içine düþer. Sýkýntýdan kurtulmak için tomruk iþiyle uðraþan þirket satýlýr, Arkansas arazisine ait madencilik haklarý kiraya verilir ve kalan borçlar da tahýl þirketi üzerinden yeniden yapýlandýrýlýr. Ancak bu olumsuz þartlar Cargill in tarýma odaklanmasýný ve yeni bir yapýlanmayla verimlilik düzeyini artýrmasýný da saðlamýþtýr. Bu verimlilik artýþý Birinci Dünya Savaþý yýllarýnda Cargill için önemli bir avantaj olacaktýr te dünyanýn o güne kadar gördüðü en büyük savaþ baþlar: Birinci Dünya Savaþý. Fakat John MacMillan, asýl sýkýntýnýn savaþ sonrasýnda yaþanacaðýný düþünmektedir. Nitekim öyle olur. Cargill in çaðdaþ mimarlarý Cargill in çaðdaþ mimarlarý kimlerdir diye düþünüldüðünde akla üç genç adam gelir: W. W. Cargill in oðlu Austen Cargill, John Mac- Millan Jr ve erkek kardeþi Cargill MacMillan. Austen Cargill, Birinci Dünya Savaþý öncesindeki çalkantýlý dönemde John MacMillan ýn en önemli destekçisidir. Savaþ zamanýnda Amerikan Deniz Kuvvetleri nde görev yapan bu yetenekli genç, sonraki yýllarda yönetim ve organizasyon baþarýlarýnýn yanýnda, John Jr ýn agresif yapýsýnýn da dengeleyicisi olacaktýr. John Jr, eðitimini Yale Üniversitesi nde tamamlayan baþarýlý bir gençtir. Fakat onun asýl eðitmeni babasý John MacMillan dýr. Oðluna sýk yazdýðý mektuplardan birinde þunlarý tavsiye eder: Hayatýnýn bir baþarýsýzlýk mý yoksa çok büyük bir baþarý mý olacaðý tamamýyla senin çabalarýna baðlýdýr. Ýnatçý bir sebat ve kararlýlýk ile saðlam bir dürüstlük sergileyecek olursan, sonuçtan kimsenin þüphesi olamaz. John Jr, kardeþi ve Austen Cargill tarafýndan bu süreçte öðrenilen dersler þirketin gelecekteki þekli ve felsefesine temel olacaktýr. John Jr, sadece baþarýlý bir öðrenci deðildir, onun en önemli özelliklerinden biri de Birinci Dünya Savaþý nda Fransa daki Amerikan kuvvetlerinde görev yapmasý ve muhtemelen ordudaki en genç binbaþý olmasýdýr. John Jr, örgütleme ve liderlik yeteneklerini savaþ sonrasýnda Cargill için kullanacaktýr yýlýna gelindiðinde Cargill in ülke çapýndaki tahýl deposu sayýsý 140 a ulaþmýþtýr. O tarihte sayý olarak en çok tahýl deposu North Dakota da bulunmaktadýr. 22 CargillHaberler - Baþarýnýn kýsa öyküsü CargillHaberler - Baþarýnýn kýsa öyküsü 23

14 1958 de þirketin satýþlarý 1 milyar dolara ve takip eden iki yýlda 1,3 milyar dolara ulaþýr. Cargill ilk ihracat departmanýný 1929 yýlýnda kurar ve hububatý "FOB" olarak satmaya baþlar. Chicago Northwestern Silolarý... Gençler iþbaþýnda , hem Cargill hem de sektör için sýkýntýlý baþlar. Cargill, doðudan, hâkim olduklarý orta batý bölgesine girmeye baþlayan Avrupalý rakiplerle de mücadele etmek zorundadýr. Fakat yeni kuþaðýn üç genç üyesi iþleri kontrol altýna almakta gecikmezler. John Jr liderliðinde, rakiplerinin ataðýna doðu tahýl ticareti firmasý Taylor&Bournique yi satýn alarak cevap verirler. Bu atak Cargill e tahminlerin çok ötesinde bir hareket imkâný saðlar. Satýn alýnan firmanýn özel haberleþme sistemi Cargill tarafýndan da benimsenir ve iletiþimde saðlanan bu yenilik þirkete önemli bir rekabet avantajý kazandýrýr. Böylece Cargill, bölgesel bir tahýl firmasýyken ulusal bir tahýl pazarlayýcýsýna dönüþür. Bu dönemin önemli kararlarýndan biri de, 1922 de Julius Hendel in Minneapolis de yeni kurulan Cargill Tahýl Laboratuvarý nýn baþýna getirilmesidir. Kimya ve tarým ekonomisinde doktora derecesi bulunan Hendel, sadece Cargill in tahýl ticaretini yönlendiren þahsiyetlerden biri olmaz, ülke içinde en fazla güvenilen laboratuvarlardan biri haline getirdiði bu merkezle, Cargill in modern Ar-Ge merkezlerinin de temelini atar. Ýlk þirket bülteni de bu dönemde çýkarýlýr: Cargill Chaff. Savaþýn hemen sonrasýnda çýkarýlan bülten, neþeli þakalar ve þirket haberleri dýþýnda, Cargill le Taþýyýn; daha iyisini yapamazsýnýz, ama daha kötüsünü yapabilirsiniz gibi ilanlarla doludur. Böylece Cargill, ilk þirket bülteni ile pazarlama iletiþimine yeni bir yaklaþým getirir. Sonsuz Bant olarak adlandýrýlan yaklaþým uygulamaya sokulur. Buna göre entegrasyon, sadece müþteriye doðru ileriye deðil, ayný zamanda tedarikçiye doðru geriye de iþlemelidir. Böylece Cargill, kaynaðýndan aldýðý tahýl ve diðer emtialarý müþteriye sonsuz bir pazarlama bandýnda temin edebilme yeteneðine sahip olacaktýr. Cargill in açýlýmlarý bunlarla da kalmaz. Yabancý þirketlerin agresif bir þekilde Amerikan piyasasýna girmeleri Cargill yöneticilerini ithalat ve ihracat konularýyla ilgilenmeye zorlar. Bu dönemde Omaha Nebraska da bir ana terminal ve Albany Newyork limanýnda terminal inþa edilir, küçük depolarýn yerine büyükleri yapýlýr. Albany terminalinin inþasý Cargill e ithalat ve ihracatta çok önemli stratejik avantajlar saðlayacaktýr. Cargill in ilk yurtdýþý görevlendirmeleri 1929 da Cenova ya, 1930 da Rotterdam a ve 1932 de Londra ya yapýlýr. Ayný dönemde Ýngiltere, Hollanda ve Arjantin de þirketler kurulur ve bunlarýn tümü pazarlama fýrsatlarýný ortaya çýkarmakla görevlendirilir. Teþebbüslerin en ilginç olaný ise, John Jr ýn yeni bir yay tasarýmýný kullanarak Carlantic olarak adlandýrýlacak çok büyük bir okyanus gemisinin inþasýna baþlamasýdýr. John Jr, sektör, hükümet ve federal kurumlar da dahil kimsenin inanmadýðý bu projeyi cesaretle sürdürür ve gemi Pearl Harbor baskýnýndan 4 gün sonra denize açýlýr. Bir diðer teþebbüs ise, tahýl ve kerestenin yanýnda, yem iþine girilmesi olur. Ýkinci Dünya Savaþý ve sonrasýnda Cargill Savaþ, uzun zamandýr birçok konuda karþý karþýya gelen hükümet ile Cargill in yakýnlaþmasýný da saðlar. Savaþ döneminde, daha önce karþý çýkýlan Cargill in depolama kapasitesini artýrma kararýnýn ne kadar isabetli olduðu görülür. Gemi inþasýndaki baþarýsýndan dolayý ise savaþ zamaný kullanýlmak üzere bir dizi kargo gemisi inþa etmesi istenir. Cargill, 1942 de Post Cargill olarak adlandýrýlan iþletmesinde 18 okyanus gemisi ve 4 römork inþa ederek hükümete teslim eder te Cargill, soya fasulyesi iþine de girer ve bu amaçla bir fabrika satýn alýnýr. Yem iþi ise yeni fabrikalarla büyümeye devam etmektedir. Artan ve büyüyen iþleri kontrol edebilmek için yeniden yapýlanma kararý alýnýr ve þirket faaliyet sahalarýna göre 8 bölüme ayrýlýr. Savaþýn sona ermesi tüm dünyada ekonomik, siyasi ve kültürel deðiþimleri de beraberinde getirir. Bu dönem herkes gibi Cargill için de bir belirsizlik ve fýrsat dönemidir. Gýda fazlasý olan ülke, gýda darlýðýyla karþý karþýya kalmýþtýr. Global zirai piyasalar büyük çapta deðiþime uðraþa da, her yeni geliþmeden kendisine bir ders çýkaran Cargill, organizasyonunu esneterek güçlendirmeye ve yeni sahalara girmeye devam eder da, Brezilya da tahýl iþine girilir, ardýndan önemli bir perakende deneyimine sahip yem þirketi Nutrena Mills in hisseleri satýn alýnýr. Yeni yað bölümü önemli baþarýlar elde eder ler Cargill in dýþ ticarete daha çok odaklandýðý yýllardýr. Ýlk ticari merkez olarak Montreal seçilir da ise ticari merkezler Cenevre ye kaydýrýlýr ve burada kurulan Tradax Ýnternational dünyanýn önde gelen ticari kuruluþlarýndan biri haline gelir. Bu yýllarda Cargill de önemli idari ayrýlýklar da yaþanýr. Önce Austen Cargill þirketteki aktif görevinden ayrýlýr te ise Julius Hendel istifa eder. Ayrýlýklardan sonra da Cargill modernizasyonuna ve deðiþen dünyayla uyumlu hale gelme çabalarýna devam eder. Önce yeni bir Ar-Ge merkezi açýlýr. Austen in genç oðlu Jim in, Nutrena nýn operasyonlarýna bilgisayar teknolojisinin uygulanmasýna öncülük etmesi, þirketi yeni teknolojilerin daha fazla kullanýmýna doðru iter de þirketin satýþlarý 1 milyar dolara ve takip eden iki yýlda 1,3 milyar dolara ulaþýr. Ancak arasýnda bu geliþimin bütün mimarlarý ardý ardýna vefat eder. Böylece Cargill tarihinde bir çað, beklenmedik þekilde sona erer. Bu ölümler þirketin geleceði ile ilgili kuþkulara yol açsa da, 30 lu yaþlarýnda olan aile üyesi 5 genç; Jim Cargill, Cargill McMillan Jr, Whitney MacMillan, Hugh MacMillan ve Duncan MacMillan Cargill için kiþisel hýrslarýnýn ötesine geçen hedeflere sahiptiler. Onlarýn da gerçekleþtirdiði yeni açýlýmlarla Cargill, Conover Iowa daki demiryolu hattýnýn sonundaki küçük tahýl deposu ile baþlayan faaliyetlerini bugün 66 ülkede, çalýþanýyla sürdürmektedir. Cargill ilkleri ve yenilikleri ile öncü bir þirket olarak günümüzde de bu özelliðini devam ettirmektedir. Hayatýnýn bir baþarýsýzlýk mý yoksa çok büyük bir baþarý mý olacaðý tamamýyla senin çabalarýna baðlýdýr. Ýnatçý bir sebat ve kararlýlýk ile saðlam bir dürüstlük sergileyecek olursan, sonuçtan kimsenin þüphesi olamaz. Dosya John MacMillan 1928 yýlýnda Cargill Grain Company, Montreal de bir ofis kurar ve böylece Kanada da organize olur. Bu, þirketin ABD dýþýndaki ilk yatýrýmýdýr a gelindiðinde Hollanda ve Arjantin de de yeni bürolar açýlmýþtýr. 24 CargillHaberler - Baþarýnýn kýsa öyküsü CargillHaberler - Baþarýnýn kýsa öyküsü 25

15 Adana Tahýl Üreticileri Birliði Baþkaný Nur Özkan: Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor Sohbet Bir dönemin Türk filmlerine damgasýný vurmuþ olan Adanalý zengin pamuk aðasý karakteri, neredeyse tarihe karýþýyor. Çukurova tarýmýnda yaþanan bu sosyoekonomik deðiþime dikkat çeken Adana Tahýl Üreticileri Birliði Baþkaný Nur Özkan; Artýk Çukurova da pamuk aðalarýnýn yerini bilinçli mýsýr üreticisi almýþtýr sözleriyle özetliyor gelinen noktayý. Nur Haným, zamanýnýn çoðunu arazide çiftçilerle birlikte geçiriyor. Çiftçilerin sorunlarýný dinliyor ve onlarýn sesi oluyor. 60 lý yýllarla birlikte baþlayan göç ve kent olgusunun en kuvvetli yaþandýðý yerlerden biri olan Çukurova, bu anlamda birçok filme, birçok romana konu olmuþ bir bölgemiz. O yýllardan günümüze sanayileþmenin artmasýna raðmen, tarýmdaki önemini hiç kaybetmeden koruyan Çukurova nýn en önemli merkezi ise Adana. Ceyhan ve Seyhan nehirlerinin meydana getirdiði Çukurova nýn merkezinde yer alan þehir, 539 bin ha lýk iþlenen tarým arazisi ile yüzölçümünün yaklaþýk %40 ýnda tarým yapýlabilen nadir kentlerimizden biri ayný zamanda. Son yýllarda geniþ alanlarda ekimi yapýlan mýsýrda, ülke üretiminin yarýsýnýn bu topraklardan elde edilir hale geldiði görülüyor. Üstelik alýnan verim, dünya ortalamalarýnýn üzerinde. Rakamlara bakýldýðýnda bu üstünlük net olarak görülüyor rakamlarý Adana da, 1. ve 2. ürün olarak toplam ton mýsýr rekoltesi elde edildiðini ve ortalama verimin hektar baþýna 11 ton civarýnda olduðunu gösteriyor. Ýþte sohbet konuðumuz Nur Özkan, bu verimli topraklarýn hikayesini yýllardýr paylaþan bir çiftçi. Eþi Ýbrahim Özkan ýn ani vefatýndan sonra sahibi olduklarý tarým iþletmesinin baþýna geçen Özkan, Türkiye nin en eski sivil toplum kuruluþlarýndan olan Çiftçi Birliði ne üye oluyor. Bununla da yetinmeyen Özkan, 2002 yýlýnda kendisi gibi yaþamlarýný çiftçiliðe adamýþ 15 arkadaþýyla birlikte Adana Tahýl Üreticileri Birliði ni (ATB) kuruyor. Kurulduðu günden beri Birliðin baþkanlýðýný yürüten Nur Haným, ayný zamanda Turunçgil Yetiþtiricileri Birliði nin de kurucu üyeleri arasýnda yer alýyor. Baþarýlý çalýþmalarý ile 2001 yýlýnda Dünya Gazetesi nin düzenlediði Sektörün En Baþarýlý Ýþ Kadýný Ödülü alan Özkan ýn, bunun yaný sýra birçok kurum ve kuruluþlardan aldýðý ödülleri var. ATB nin öncelikli ilk görevi Çukurova çiftçisinin lobi gücünü oluþturmaktýr diyen Özkan, siyasi irade ve bürokrasi ile sorunlarý çözmek konusunda bir araya gelerek köprü vazifesi gördüklerini de sözlerine ekliyor. Sayýn Baþkan; son 2 yýldýr tüm dünyada tarýmsal ürünlerde yaþanan fiyat artýþlarý hakkýnda ne düþünüyorsunuz? Türkiye açýsýndan bakarsak fiyat artýþýný durdurmak için ne gibi önlemler alýnmalýdýr? Küresel ýsýnmayla ile beraberinde petrol fiyatlarýnýn aþýrý yükselmesi, bio-yakýtlardan 26 CargillHaberler - Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor CargillHaberler - Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor 27

16 (yeþil enerji) elde edilen enerjiyi ön plana çýkardý ve tahýl üretimindeki arz dengeleri deðiþti. Çünkü yýllardan beri, özellikle 1980 yýlýndan bu yana ülkemizdeki tahýl kullanýcýlarý, dünya fiyatlarý dolar aralýðýnda seyrederken iç piyasada 250 dolar gibi haksýz kýyaslama içerisinde idiler. Bugünlerde Türkiye deki fiyatlar, dünya fiyatlarý ile eþitlendi. Bu hadise üretici olarak bizleri biraz rahatlattý. Fakat ayný zamanda tüketici olarak ve insan olma gereði olaya küresel bakýldýðýnda son derece endiþe vericidir. Günümüzde 1 milyar civarýnda insan açlýk içerisinde yaþamaktadýr. Ayrýca 2025 yýlýnda dünya nüfusunun 8 milyar olacaðý gerçeði ile karþý karþýyayýz. Bundan da en fazla yoksul ülkelerin etkileneceði bir gerçektir. Fiyat artýþýnýn belirleyici doneleri küresel makro ekonomik koþullar, ulusal tarým ve ticaret politikalarý, hava koþullarý ve nüfus artýþýdýr. Ülkemiz açýsýndan bakacak olursak bugünkü þartlarda dünyanýn en pahalý üretimini yapmaktayýz. Üretim girdi maliyetleri bakýmýndan öncelikle Türk çiftçisine rekabet gücü verilmelidir. Bunun yolu da rakiplerimiz gibi sübvansiyonlu mazot, gübre ve ilaç kullanmalý ve teþvikler zamanýnda; yani bizler üretim planlamasý yapmadan önce açýklanmalý (Þubat, Mart aylarýnda) ve zamanýnda ödenmelidir. Mazot ve gübrenin üzerindeki dayanýlmaz yüksek vergiler ivedilikle yeniden düzenlenmeli (Denizcilerde olduðu gibi) ve iyileþtirilmelidir. Çok parçalý olan teþvikler sermaye birikimi olmayan üreticinin finansal açýdan pek iþini görmemektedir. Çiftçinin çok geç aldýðý primler, ancak banka veya tefecinin faizini karþýlayabilmektedir. Bu realiteyle ülkemizde tarýmsal üretim gittikçe zor hale gelmekte ve fiyat dengelerini saðlamak imkansýzlaþmaktadýr diyorum. Yýllardýr tarým ile içiçe biri olarak, bize biraz Çukurova tarýmýndan bahseder misiniz? Çukurova nýn tarýmsal geçmiþine baktýðýnýzda, bugün tarýmsal üretim anlamýnda ne gibi deðiþiklikler görüyorsunuz? Çukurova 539 bin hektar iþlenen tarým arazisiyle dünyanýn sayýlý üç ovasýndan biridir. Ekolojik yapýsý bakýmýndan tüm ürünler ilk önce Çukurova da hasat edilir. Turfanda yetiþtiriciliði de yapýlmasýndan dolayý, piyasa hareketleri oluþumunda Çukurova belirleyici olur. Zeytin, taþ çekirdekli meyveler ve geniþ alanda narenciye yetiþtiriciliðinin yaný sýra, artýk Çukurova da pamuk aðalarýnýn yerini bilinçli mýsýr üreticisi almýþtýr. Ulusal mýsýr üretiminin yaklaþýk %47 si hatta zaman zaman %50 si ovamýzda yapýlmaktadýr. Bu nedenle mýsýr üretimi bizler için çok önem arz eden ve tarla üretiminde çiftçiyi ayakta tutan yegane üründür. Çukurova bölgesinde bu yýl, özellikle buðday ve mýsýr rekoltesinde büyük bir artýþ bekleniyor. Buðday, mýsýr ve diðer ürünlerin son durumlarý hakkýnda bilgi alabilir miyiz? Ne yazýk ki bu yýl Çukurova da buðday ekim sahalarý oldukça daraltýldý. Ancak rekoltenin oldukça iyi olduðunu söylemek isterim. Buðday üretimi yaklaþýk 2.4 milyon dekar alanda yapýldý. Bu yýl yaklaþýk 1.4 milyon ton rekolteye ulaþtý. Mýsýra gelince; üretim alanlarý geniþlemiþ olsa da rekolte konusunda konuþmak için henüz çok erken. Önümüzdeki aylardaki hava koþullarý rekoltede belirleyici etken olacaktýr. Tabii bu koþullar, pamuk, soya, yerfýstýðý, kavun, karpuz ve narenciye gibi diðer ürünler için de geçerlidir. Çukurova bölgesinde ve özellikle Adana da çiftçinin giderek mýsýr yetiþtiriciliðine daha fazla aðýrlýk vermeye baþladýðý görülüyor. Siz bunu neye baðlýyorsunuz? Adana çiftçisi için mýsýr neyi ifade etmektedir? Adana, ülke mýsýr rekoltesinin %49,5 ini üretmektedir. Mýsýr üreticiliði, Çukurova da geniþ alanlarda yapýlmaktadýr. Mýsýrdan alýnan verim, birim alanda dünya ortalamasýnýn üstündedir. Ayrýca ilimizde üç niþasta fabrikasýnýn olmasý yüksek girdi maliyetine karþýn düþük fiyatla pamuðunu satmak zorunda olan üreticiyi, mýsýr üretimine yönelmiþtir. Mýsýrýn ekonomik deðeri ve özellikle gýda sanayi açýsýndan önemi göz önüne alýndýðýnda, mýsýr yetiþtiriciliðinin özendirilmesi, sorunlarýn çözülmesi ve destekleme primi vb. gibi çiftçiye yapýlan destekler konusunda iyileþtirilmesi gereken noktalar nelerdir? Mýsýr ürünü dolaylý da olsa katma deðer yaratmaktadýr. Mýsýrýn iþlenmesi sonucu elde edilen mýsýr þuruplarý, gýda sanayinin ürettiði ürünlerin raf ömrünü uzatmada, kalitesini arttýrmada ve ayrýca doðal tatlandýrýcý olarak kullanýlmaktadýr. Bu nedenle mýsýrýn ekonomik önemi çok büyüktür. Mýsýr yetiþtiriciliðindeki problemleri, diðer tarýmsal üretimdeki problemlerden soyutlamak mümkün deðil. Þu günlerde Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý nýn yeniden düzenlediði tarým teþviklerinin, verimlilik esasýna dayanmasýný deðiþtirip teþvikleri dekara göre ürün bazýnda vermesini son derece sakýncalý buluyorum. Dünyada ve ülkemizde mýsýr piyasasý nasýl iþliyor? Niþasta bazlý þeker üreticilerinin bu piyasadaki yerini nasýl görüyorsunuz? Bilindiði gibi dünyada üretici, daha ürününü ekmeden fiyatýnýn ne olacaðýný bilmekte ve hesabýný ona göre yapmaktadýr. Ayrýca vadeli iþlemler borsasý ile ürün alarak kâðýt üzerinden satýþlar gerçekleþmekte, böylece taraflar geleceði görebilmektedir. Bizde ise tamamen arz-talebe göre fiyat oluþmaktadýr. Hasatta talebi daha çok niþasta fabrikalarý stoklama ile yaratmaktadýr. Bu nedenle niþasta bazlý (NBÞ) þeker üreticilerinin yeri biz mýsýr üreticileri için önemlidir. Cargill mýsýr piyasasýný sizce nasýl etkiliyor? Cargill in buradaki rolünü nasýl deðerlendiriyorsunuz? Cargill firmasýnýn mýsýr iþleyen iki fabrikasýnýn olmasý ürünümüze talep yaratmaktadýr. Bu nedenle mýsýr piyasasý açýsýndan önemli bir rolü var. Sohbet Bizde tamamen arz-talebe göre fiyat oluþmaktadýr. Hasatta talebi daha çok niþasta fabrikalarý stoklama ile yaratmaktadýr. Bu nedenle niþasta bazlý (NBÞ) þeker üreticilerinin yeri biz mýsýr üreticileri için önemlidir. Nur Özkan 28 CargillHaberler - Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor CargillHaberler - Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor 29

17 Güncel CargillHaberler Yeni ufuklara doðru yol almak Ýþ ortaklarýyla buluþma... Cargill Gýda Türkiye tarafýndan Marmaris te gerçekleþtirilen müþteri organizasyonu, yenilikçi ürünleriyle katýlýmcýlarýna yeni ufuklar açtý. Toplantýya katýlan firma temsilcileri keyifli workshoplarýn ardýndan topluca havuz baþýnda hatýra fotoðrafý çetirdiler. 30 CargillHaberler - Ýþ ortaklarýyla buluþma C argill Gýda Türkiye nin gelenekselleþen Müþteri Organizasyonu, bu yýl 42 firmadan 78 temsilcinin katýlýmý ile Marmaris Resort Select Maris Otel de yapýldý. Cargill dünyasýnýn yenilikçi uzmanlarý ile Türk gýda sektörünün önde gelen firma temsilcileri, iki yýl sonra yeniden bir araya geldi Mayýs tarihleri arasýnda gerçekleþen organizasyonda düzenlenen üç workshopla Cargill in çalýþmalarý ve yenilikçi ürünleri tanýtýldý. Bu yýl düzenlenen ilk workshop, Kakao ve Kakaolu Ürünler, Hazýr Gýdalar ve Ýçecekler üzerine oldu. Cargill Cocoa nýn Amsterdam Merkez Ofisi nden Kakao Tozlarý Global Satýþ Direktörü Piet Van Amelrooji, workshopun ilk kýsmýnda kakao borsasýndaki geliþmeler ve beklentiler konusunda kakao tüketicisi müþterilerine önemli ticari bilgiler verdi. Belirsizliðin sürdüðü ve fiyatlarýn son yýllardaki en yüksek seviyelerde seyrettiði bugünlerde, bu trendin sebepleri ve sonuçlarý hakkýndaki sunum büyük ilgi gördü. Workshopun ikinci kýsmý teknik bilgilere ve Cargill Cocoa bünyesinde yer alan Gerkens ürünlerine ayrýldý. Yine Amsterdam merkez ofisinden uygulama toplantýsýna katýlan Kakaolu Ürünler Teknik Uzmaný Ruud Koopman; unlu mamuller, dolgu ve sürülebilir kremalar ile kokolin uygulamalarý, kakaolarýn orijin ve üretim teknolojisi konularýnda pratik ve önemli bilgiler verdi. Katýlýmcýlar, yýllardýr tanýdýklarý Gerkens ürünlerinin daha önce Türkiye de pazarlanmayan tiplerini, Cargill aplikasyon laboratuarlarýnda hazýrlanmýþ kokolin, sürülebilir krema ve kakaolu kek gibi numunelerin yanýnda Avrupa daki süpermarketlerden gelen farklý ürünleri tatma imkâný buldular. Özellikle, kýzýl renkli kakao tozuyla hazýrlanmýþ browniler hem tat hem de renk olarak çok beðeni topladý. Workshopta ayrýca, Cargill Cocoa nýn Gana da Aðustos sonunda hizmeti girecek yeni kakao iþleme tesisi hakkýnda da bilgi verildi. Cargill Kývam Vericiler Ýþ Ünitesi tarafýndan düzenlenen Hazýr Gýda workshopunda önce ketçap, mayonez ve soslarda emulsifikasyon üzerinde duruldu. Hazýr Gýda workshopunun ikinci kýsýmda ise toz karýþýmlar, soðuk su veya süt ile hazýrlanan tatlýlar, farklý kývam vericilerin etkileri deðerlendirildi. Cargill Aroma sistemlerinin workshopunda; Alkollü-Alkolsüz Ýçeceklerdeki tüketici trendi incelendi; Citrus kompoundla yapýlmýþ gazlý içecek, Elmalý, bal aromalý ice tea, Ýzomaltuloz ve fruktoz kullanýlarak yapýlmýþ sütlü meyve suyu, Ananaslý smoothie, Ýzomaltulozlu limonata, meyveli likör tanýtýldý. Sunuma Efes Pilsen, Dimes, Tamek, Burgaz Mey ve Pýnar Süt firmalarýnýn temsilcileri katýldý. Aromalardaki tüketici trendleri konusundaki ikinci workshopta tatlý ürün gruplarýnda market ve Türkiye pazarý hakkýnda bilgi verildi. Aný, Azra, Doðan Gýda, Eti, Haribo, Karin, Kent, Katsan, Melodi, Nestle, Kraft, Panda, Pelit, Perfetti, Puratos, Þölen, Baycan, Freshcake, Natura, Ülker, Zümrüt, Þimþek, Bulutoðlu ve Yeþiller firmalarýnýn katýldýðý sunumda; Cargill in geçen yýl sonunda pazara sunduðu ve çok beðenilen doðal vanilya aromasýnýn özdeþ formuyla yapýlan çikolata numunesi, Aromalý sakýzlar (Tutti fruitti + limon aromalý, Nane + kiraz aromalý) Limon, viþne, susam aromalý yumuþak þeker ve Tereyað aromalý kurabiyeler tanýtýldý. Süt ve Süt ürünleri workshopunda, Sütlü Tatlýlarda kývam verici önemi ve iþlenmiþ peynirlerde maliyet düþürücü çözümler olarak ele alýndý. Ne dediler... Bahriye CAVUÞ Melodi Sektördeki iliþkileri güçlendirmesi Bu güzel organizasyon için Cargill ile Cargill'i, ürünlerini, deðiþen firmasýna ve ekibine çok teþekkür yapýsýný tanýmamýzý saðladý. ediyorum. Sizlerle tanýþmak ve Cargill'in kakao kaynak tedariði konusundaki uzmanlýðýný ve saðlam tedarik zincirini belgeleyen sunumlar özellikle ilgimi çekti. Can GÖKSEVEN Perfetti Van Melle Tatlandýrýcýlar ile ilgili hem eski hoþ vakit geçirmek çok güzeldi. Kamil AYAN Penguen Ülkemizin deðiþik bölgelerinden gelen firma temsilcileriyle tanýþmak, bilgilerimizi paylaþmak, bilgilerimizi tazeledik hemde yeni yeni dostlar edinmek ancak böyle güzel bir ürünleriniz hakkýnda bilgi almak organizasyonla olabilirdi. Cargill ve tüm keyifliydi... Yenilikçi ürünler Cargill Gýda ve Beslenme Ýþ Ünitesi organizasyonu, ürün portföyü ve bu ürünlerin kullaným alanlarý ile ilgili olarak yaklaþýk 40 kiþiye sunum yaptý. Þekerleme ve sakýz sektöründen Cadbury, Perfetti, Haribo, çikolata ve bisküvi sektöründen Ülker, Eti, Þölen, Nestle gibi üreticilerin katýldýðý toplantýda sert þekerlerde Isomalt, þekersiz sakýz kaplamada Maltitol, þekersiz diyabetik çikolatada Maltitol Eritritol kullanýmý üzerinde duruldu. Yüksek serinletici etkisi olan Eritritol, yavaþ enerji salan çok özel þeker Izomaltuloz ile fonksiyonel þekerlerden Trehaloz, Cargill in yenilikçi ürünleri olarak beðeni topladý. Birol BÝLGÝN Kent Gýda & Intergum ekibine sonsuz teþekkürlerimi gönderiyorum. Hale KIRMAZ Tamek Selda YÜKSEKBAÞ Þölen Gýda sektörünün farklý Doðal yaþama verdiði destek ve bölümlerinde görev yapan bilimselliðin otoritesi ile çýktý meslektaþlarýmýzla tanýþýp, fikir karþýmýza Cargill. Yenilik ve alýþveriþi yapmak faydalý oldu. Workshop'lar, deðiþime olan cesareti ve bilgiye inancý ile yeni Cargill'in innovasyon konusunda geleceðin ufuklar yarattý, büyük hedefler koydu. önde gelen firmalarýndan biri olacaðýnýn Birliktelikler için köprüler kurdu. Dinledi, dinletti göstergesiydi bizleri, teþekkürler Cargill Ailesi. Nureddin ERGÜR Baycan Ercan TOPÇUOL Katsan Gýdanýn farklý alanlarýndaki Kakao ve Kakaolu Ürünler ile ilgili tecrübeleri paylaþmanýn ve bilgilerimi artýrmak, Cargill gibi bir dostluklar kurmanýn hepimiz için firmayý daha yakýndan tanýmak, çok önemli olduðuna inanýyorum. Teþekkürler diðer katýlýmcýlarla tanýþmak, fikir alýþveriþinde Cargill! bulunmak, benim için bu seminerin çok önemli bir getirisi idi. CargillHaberler - Ýþ ortaklarýyla buluþma 31

18 Cargill Ýþ Mükemmelliði Sistemi Ýlkeler Liderlik Ögesi; Cargill organizasyonunun üst düzey liderlerinin organizasyonu nasýl yönlendirdiðini ve sürdürdüðünü inceliyor. Cargill Dünya Baþkaný Greg Page, Ýþ Mükemmelliðinde lider sorumluluðunu þu sözlerle açýklýyor: Bir liderin ilk sorumluluðu, þirketin amacý ve yönünü, o amacý gerçekleþtirmek için her bireyin rolünü ve çalýþmalarýnýn ödüllerini ve sonuçlarýný açýkça belirtmektir. Cargill de eldeki bilgiler doðrultusunda pek çok þeye ölçüm uygulanýyor. Ancak, bilgiye ve ölçümlere sahip olmak, eðer kaynaklar güvenilir ve doðru deðilse ve bilgiler deðer yaratan anlayýþ ve eylemlere dönüþtürülmüyorsa pek bir deðer ifade etmiyor. Ýþte, Cargill Ýþ Mükemmelliði Sistemi nin önemli bir parçasý olan Ölçüm, Analiz ve Bilgi Yönetimi Ögesi veri ve bilgilerin nasýl seçildiðini, toplandýðýný, analiz edildiðini, yönetildiðini ve iyileþtirildiðini bize gösteriyor. Ýþgücü Odaklýlýk Ögesi; organizasyonun, genel misyonu, stratejisi ve eylem planlarý ile eþgüdümlü olarak iþ gücünün tam potansiyelinden yararlanmak üzere iþe nasýl baðlandýðýný ve geliþtirdiðini inceliyor. Ýþgücü odaklýlýðýný açýklayan Cargill Ýdari Baþkan Yardýmcýsý David Larson; Mükemmel liderlik, yüksek performans ve iþ mükemmelliði yüksek düzeyde çalýþan baðlýlýðý yaratýr diyor. Ýþ Mükemmelliðinin 7 Ögesi SL SP CM MA WF PM BR Dünyanýn 66 ülkesinde çalýþanýyla Cargill, 85 milyar dolarlýk cirosunun önemli bir kýsmýný, içinde bulunduðu toplumlarýn zenginleþmesi amacýna ayýrýyor. Bu amaç; Cargill in, Stratejik Amaç 2015 de (SI 2015) açýkladýðý en önemli performans kriterlerinden biri ayný zamanda. Cargill in performans kriterleri bununla da kalmýyor tabii... Karlý büyümeyi hedefleyen Cargill, çalýþanlarýnýn memnuniyetini ve baðlýlýðýný da önemsiyor. Peki, bu ne anlama geliyor? Cargill in büyük sisteminin, mükemmel bir þekilde sorunsuz çalýþan parçalarý anlamýna geliyor. Kýsaca, memnun çalýþanlar memnun müþteriler demek, memnun müþteriler ise zenginleþmiþ toplumlar demek. Bu ise ancak iþ mükemmelliði ile saðlanabilir. Sistemin güçlü yanlarýný ve iyileþtirmeye açýk alanlardaki fýrsatlarý tanýmlamaya yardýmcý olan Cargill Ýþ Mükemmelliði Sistemi nde süreç; iþ ünitelerinin, yönetim sistemlerinin nerede olduðunu belirlemek amacý ile self assesment = kendi kendini deðerlendirme süreci ile baþlar. Bu süreci geçen iþ üniteleri, iþ mükemmelliði ödül baþvurusunda bulunurlar ve iki aþamalý bir deðerlendirmeye tabi tutulurlar. Ýlk aþamada, organizasyon profili ve iþ sürecinin performans kriterleri/iþ sonuçlarý grafik halinde komiteye gönderilir ve bu gönderilen iki rapor 500 puan üzerinden deðerlendirilmeye tabi tutulur. Baþvurular içinde bu aþamayý geçen üniteler saha ziyareti almaya hak kazanýrlar. Saha ziyareti sonucu 500 puan üzerinden deðerlendirilerek Cargill Yönetim Kurulu na rapor sunulur. Ödül kazanan üniteler; Cargill tarafýndan her 2 yýlda bir ekim ayýnda Minneapolis de düzenlenen liderlik forumu ve devamýnda oluþan takdir konferansýnda duyurulurlar, bu konferansa iþ mükemmelliði konusunda baþvuran tüm iþ üniteleri katýlýr. Cargill Gýda Türkiye, iþ mükemmelliði konusunda çalýþmalara 2002 yýlýnda self assesment ile baþladý yýlýnda ilk aþamayý geçen ünite, saha ziyareti aldý yýlýnda ikinci aþamayý da geçti ve Ýþ Mükemmelliði ödülünü aldý yýlýnda birinci aþamayý geçen Cargill Gýda Türkiye, saha ziyareti aldý ve Ekim 2008 de 2006 yýlýnda olduðu gibi Ýþ Mükemmelliði ödülünü almak istiyor. Stratejik Planlama Ögesi; þirket organizasyonunun stratejik hedefleri ve eylem planlarýný nasýl geliþtirdiðini ve uyguladýðýný, kýsacasý, hedef müþteri gereksinimlerine rakiplerden daha iyi hizmet vermeyi amaçlayan entegre bir yaklaþýmdýr. Ayný zamanda kazanmak için gereken doðru seçimleri yapmak demektir. Süreç Yönetimi Ögesi; temel yetkinliklerin nasýl belirlendiðini ve temel süreçlerin deðer yaratmak, örgütsel baþarý ve sürdürebilirlik saðlamak üzere nasýl tasarlandýðýný, yönetildiðini ve iyileþtirildiðini inceler. Müþteri ve Pazara Odaklýlýk Ögesi; Cargill bünyesindeki ünitelerin müþteri ve pazar beklentilerini nasýl belirlediðini inceler, müþteri memnuniyetini ölçer. Cargill Dünya Baþkan Yardýmcýsý Jerry Rose; seçilen ortak olma yolculuðu olarak adlandýrdýðý bu ögeyi þöyle açýklýyor: Herkesi, müþterilerini sevindiren çözümler saðlamada kritik rol oynadýðýna inandýrmak sürdürülebilir, rekabetçi avantaj yaratýr. Ýþ Mükemmelliði ve Ýþ Mükemmelliðinin müþteri odaklýlýðý, seçilen ortak olma yolculuðumuza herkesin aklýyla ve kalbiyle baðlanmasýna yardýmcý olacaktýr. Ýþ Sonuçlarý Ögesi; Cargill in dört kilit performans ölçümleri ile baðlantýlý olarak organizasyonun performansýný ve iyileþmesini inceler. Cargill her zaman sonuçlara odaklý bir kültür sahibi olmuþtur diyen Cargill Mali Ýþlerden Sorumlu Baþkan Yardýmcýsý David MacLennan, Ancak daha önce dört kilit performans ölçümümüze odaklanmamýz hiç bu kadar önemli olmamýþtý. Seçilen ortak olabilmemiz için çalýþanlarýmýzýn baðlýlýðýný saðlamakta, müþterilerimizi memnun etmekte, çalýþtýðýmýz ve hizmet verdiðimiz toplumu zenginleþtirmekte açýk baþarý saðlamalýyýz. Bu alanlarda baþarýlý olmak kârlý büyümeye yol açacaktýr. sözleriyle seçilen ortak olabilmenin kriterlerini sayýyor. 32 CargillHaberler - Ýþ mükemmeliðinin 7 ögesi

19 -