ANMED. ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS. (Ayrıbasım/Offprint)

Transkript

1 ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS (Ayrıbasım/Offprint) Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations

2 İÇİNDEKİLER KAZI RAPORLARI Alara Kazısı 2009 Osman Eravşar 1 Antiokheia ad Kragum Arkeolojik Araştırma Projesi: Michael Hoff Rhys F. Townsend 9 Kuzeydoğu Tapınağı 2009 Sezonu Ece Erdoğmuş Arykanda Kazısı 2009 Cevdet Bayburtluoğlu 14 Bademağacı 2009 Yılı Kazıları Refik Duru Gülsün Umurtak 19 Karain Mağarası 2009 Yılı Kazıları Harun Taşkıran 26 Kelenderis 2009 Yılı Kazıları Levent Zoroğlu 31 Kibyra 2009 Yılı Çalışmaları Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü 37 Ksanthos 2009 Jacques des Courtils 46 Limyra 2009 Martin Seyer Ulrike Schuh 50 Myra ve Andriake Kazıları nda İlk Yıl: 2009 Nevzat Çevik 55 Myra-Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve S. Yıldız Ötüken Nilay Çorağan Karakaya 61 Duvar Resimlerini Belgeleme, Koruma-Onarım Ebru Fatma Fındık Çalışmaları 2009 Olympos Kazısı 2009 B. Yelda Olcay Uçkan 66 Perge 2009 Haluk Abbasoğlu 73 Pisidia Antiokheiası 2009 Kazı Çalışmaları Mehmet Özhanlı 81 Rhodiapolis Kazıları ve Çevresi Araştırmaları 2009 İsa Kızgut Emrah Akalın Süleyman Bulut 86 Side Tiyatrosu ve Çevresi 2009 Yılı Çalışmaları Hüseyin Sabri Alanyalı 94 Soli/Pompeiopolis 2009 Kazıları Remzi Yağcı 104 Yumuktepe Höyüğü 2009 Yılı Ortaçağ Kazıları Gülgün Köroğlu 111 YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI Beydağları Yüzey Araştırmaları 2009: Mnara İsa Kızgut Emrah Akalın 115 Çaltılar Yüzey Araştırması Çalışmaları Nicoletta Momigliano Alan Greaves 119 Tamar Hodos Belgin Aksoy Isparta Bölgesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2009: Bilge Hürmüzlü 124 Konane Antik Kenti ve Çevresi Isparta ve Burdur 2009 Yılı Yüzey Araştırmaları Mehmet Özsait 127 Kahramanmaraş Yüzey Araştırması 2009 Erkan Konyar 136 Kibyratis Araştırmaları 2009 Thomas Corsten Oliver Hülden 143 Jörg Gebauer Dağlık Kilikia 2009: Hamdi Şahin 148 Yerleşim Tarihi ve Epigrafya Araştırmaları

3 CONTENTS EXCAVATION REPORTS Excavations at Alara in 2009 Osman Eravşar 1 The Antiocheia ad Cragum Archaeological Research Michael Hoff Rhys F. Townsend 9 Project: Northeast Temple 2009 Season Ece Erdoğmuş Excavations at Arykanda in 2009 Cevdet Bayburtluoğlu 14 Excavations at Bademağacı in 2009 Refik Duru Gülsün Umurtak 19 Excavations at Karain Cave in 2009 Harun Taşkıran 26 Excavations at Kelenderis in 2009 Levent Zoroğlu 31 Work at Kibyra in 2009 Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü 37 Xanthos 2009 Jacques des Courtils 46 Limyra 2009 Martin Seyer Ulrike Schuh 50 First Season of Excavations at Myra and Nevzat Çevik 55 Andriake: 2009 Excavations at the Church of St. Nicholas in S. Yıldız Ötüken Nilay Çorağan Karakaya 61 Myra-Demre and the Conservation-Restoration and Ebru Fatma Fındık Documentation of the Wall Paintings in 2009 Excavations at Olympos in 2009 B. Yelda Olcay Uçkan 66 Perge 2009 Haluk Abbasoğlu 73 Excavations at Pisidian Antioch in 2009 Mehmet Özhanlı 81 Excavations at Rhodiapolis and Surveys in Its Environs 2009 İsa Kızgut Emrah Akalın Süleyman Bulut 86 Work at and around Side Theatre in 2009 Hüseyin Sabri Alanyalı 94 Excavations at Soli/Pompeiopolis in 2009 Remzi Yağcı 104 Excavations in the Medieval Strata of Yumuktepe Gülgün Köroğlu 111 Höyüğü in 2009 SURVEY REPORTS Surveys in Beydağları in 2009: Mnara İsa Kızgut Emrah Akalın 115 Report on the Çaltılar Survey Project Nicoletta Momigliano Alan Greaves 119 Tamar Hodos Belgin Aksoy Archaeological Surveys in Isparta Region in 2009: Bilge Hürmüzlü 124 Konane Ancient City and Environs Surveys in Isparta and Burdur in 2009 Mehmet Özsait 127 Surveys in Kahramanmaraş in 2009 Erkan Konyar 136 Research in the Kibyratis in 2009 Thomas Corsten Oliver Hülden 143 Jörg Gebauer

4 İÇİNDEKİLER Dağlık Kilikia da Kentleşme ve Tarımsal Ümit Aydınoğlu 152 Organizasyon Araştırması 2009 Doğu Likya Batı Pamfilya Epigrafik-Tarihi Coğrafi Bülent İplikçioğlu 157 Araştırmalar 2009 Osmaniye Arkeolojik Yüzey Araştırması 2009 Füsun Tülek 159 Sillyon Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması 2009 Elif Özer Murat Taşkıran 165 DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI Alanya Kızılkule Tophane Eksen Projesi Seher Türkmen Belgin Savaş 170 Kazı Çalışmaları Doğu Garajı-Halk Pazarı Mevkii (Attaleia Nekropolü) Aynur Tosun 174 Kurtarma Kazısı 2009 Kekova Bölgesi Liman Araştırmaları 2009: Erdoğan Aslan 181 Aperlai Limanı Oinoanda Arazi Çalışmaları 2009 Martin Bachmann 189 Soli/Pompeiopolis in Roma Dönemi Limanı: Christopher Brandon Robert L. Hohlfelder 195 ROMACONS 2009 Arazi Çalışmaları John Peter Oleson Nicholas K. Rauh Remzi Yağcı Selinus Şekerhane Köşkü nde Jeoarkeolojik Seher Türkmen Claudia Winterstein 199 Çalışmalar 2009 Gülcan Demir Soli/Pompeiopolis te LRA 1 Amphora Fırını Alanı Caroline Autret Remzi Yağcı 203 Nicholas K. Rauh

5 CONTENTS Rough Cilicia 2009: Settlement History and Hamdi Şahin 148 Epigraphy Surveys Surveys of Urbanization and Agricultural Ümit Aydınoğlu 152 Organization in Rough Cilicia in 2009 Epigraphic-Historical Geography Surveys in Bülent İplikçioğlu 157 East Lycia West Pamphylia in 2009 Archaeological Surveys in Osmaniye in 2009 Füsun Tülek 159 Surveys in and around the Ancient City of Elif Özer Murat Taşkıran 165 Sillyon in 2009 OTHER REPORTS Excavations at the Kızılkule Tophane Axis of Alanya Seher Türkmen Belgin Savaş 170 Salvage Excavations at the Necropolis of Attaleia at Aynur Tosun 174 Doğu Garajı Halk Pazarı Mevkii in 2009 Harbour Surveys in Kekova Region in 2009: Erdoğan Aslan 181 Harbour of Aperlai Fieldwork at Oinoanda in 2009 Martin Bachmann 189 The Roman Harbour of Pompeiopolis: Christopher Brandon Robert L. Hohlfelder 195 The 2009 ROMACONS Field Campaign John Peter Oleson Nicholas K. Rauh Remzi Yağcı Geoarchaeological Survey at Şekerhane Köşkü, Seher Türkmen Claudia Winterstein 199 Selinus in 2009 Gülcan Demir An LRA 1 Amphora Kiln Site at Soli/Pompeiopolis Caroline Autret Remzi Yağcı 203 Nicholas K. Rauh

6

7 Myra-Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve Duvar Resimlerini Belgeleme, Koruma-Onarım Çalışmaları 2009 Excavations at the Church of St. Nicholas in Myra-Demre and the Conservation-Restoration and Documentation of the Wall Paintings in 2009 S. Yıldız ÖTÜKEN Nilay ÇORAĞAN KARAKAYA Ebru Fatma FINDIK 2009 yılında kilisenin kuzey doğusunda merdivenlerle çıkılan podyum alanında, piskoposluk ikametgâhının batısındaki alanda, piskoposluk yapısının alt katı ile birlikte on sekiz açmada çalışılmıştır*. In 2009, work was carried out in 18 trenches, with concentration on the podium in the northeast accessed via stairs, in the area to the west of the Episcopal Residence, and downstairs of the Episcopal Residence*. Piskoposluk İkametgâhının Batısındaki Alanda Yapılan Çalışmalar Kilisenin kuzey batısındaki alan, doğuda yapıya kuzeyden paralel uzanan piskoposluk yapısı ile kuzeybatıda D yapısı olarak tanımlanan, henüz işlevi çözülmemiş olmamakla birlikte güney mekânının anıtsal gömü yeri olarak kullanıldığı büyük bir yapı, güneyde kilisenin kuzey arkad mekânları ile çevrelenmektedir (Çiz. 1). Bu alanda yaklaşık 1997 den beri yapılan kazı çalışmalarında 1.50 m. ye kadar alüvyon toprak kaldırılmış; m. kottan itibaren Ortaçağ buluntularına rastlanılmış ancak alandaki Ortaçağ yaşam kotu yaklaşık 1.10 m. olarak saptanmıştır. Alanda Ortaçağ yaşam seviyesinin altında daha önceki dönemlere ait olduğu sanılan en yüksek kotu m. olan duvar kalıntıları ve 0.30 m. kottaki taş döşeli zeminler burada önceki evrelere ait mekânların varlığına işaret etmiştir. Mekânların henüz kesin bilinmeyen bir nedenle tahrip olduktan sonra, en Work in the Area to the West of the Episcopal Residence The area to the northwest of the church contains the Episcopal building, which extends parallel along the north side on the east. Also in this area is a large building, D, of unidentified function. This unidentified building has its south room on the northwest and with the north arcades of the church on the south (Dwg. 1).Within the southern room is a monumental burial site. Work has been going on in this area since 1997, with the first alluvial fill removed down to the 1.50 m. level. Medieval artefacts began to appear at the m. level, but the medieval living level was attested to at about the 1.10 m. level. Wall remains under the medieval living level, rising up to m. in height, are thought to have belonged to earlier periods and the stone pavements at the 0.30 m. level would indicate the presence of rooms from earlier periods here. After the destruction of these * T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Hacettepe Üniversitesi adına yürütülen kazı çalışmaları 18 Ağustos - 13 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Vehbi Koç Vakfı ve A.S. Onassis Vakfı tarafından desteklenen mimari belgeleme çalışmaları Mim. C. Kabaoğlu ekibi, duvar resimlerini koruma ve onarım çalışmaları Ark. Rest. R. İşler tarafından yürütülmüştür. * Excavations conducted on behalf of the Ministry of Culture and Tourism and Hacettepe University lasted from August 18 to September 13, Architectural documentation work was carried out by architect C. Kabaoğlu s team and restoration and repair of wall paintings was carried out by archaeologist-restorer R. İşler with the support of Vehbi Koç Foundation and A. S. Onassis Foundation. 61

8 KAZI RAPORLARI EXCAVATION REPORTS rooms, from unknown reasons, the area was transformed to an open space by the mid-11 th century at the latest, but in relation to the surrounding rooms. As stated in previous publications, the in situ pithoi, broken pithos and ceramic shards uncovered at m. level in the northeast of the area, allowed a dating to the 6 th -7 th centuries A.D. Although it is difficult to clearly state when these rooms were abandoned, broken flooring at the 0.30 m. level bear evidence and damage left by the earthquake of 529. Glazed and unglazed pottery fragments of the Late Roman Early Byzantine periods were found, particularly under the 0.90 m. level, while those of from the Middle Ages were found at the 1.10 m. level. Çiz. 1 Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı, genel plan (N. Çorağan Karakaya 2009) Dwg. 1 Myra, excavation of St. Nicholas Church, general plan (N. Çorağan Karakaya 2009) geç 11. yy. ın ortalarına doğru veya daha erken bir tarihte alanı sınırlandıran söz konusu yapıların inşası sırasında buradaki mekânlarla bağlantıyı sağlayan açık bir alana dönüştürüldüğü anlaşılmıştır. Önceki yayınlarda da belirttiğimiz gibi alanın kuzey doğusunda m. kotta bulunan in situ pithoslar, kırık pithos ve seramik parçaları 0.30 m. kottaki yaşamın yy. a tarihlendirmemizi sağlar. Mekânların tam olarak hangi tarihte terk edildiğini söylemek şimdilik güç görünse de kuzeybatıdaki mekânın 0.30 m. kottaki zeminin kırık döşemeleri, olasılıkla 529 yılındaki depremin izleri olmalıdır m. kot altında özellikle zemin üstlerinde geç Roma - erken Bizans Dönemi ne; 1.10 m. kottan itibaren ise Ortaçağ ait sırlı ve sırsız seramik buluntular ele geçmiştir yılında bu alanda çalışmalara devam edilmiş, 0.30 m. kotta zemin döşemeleri ile alanın kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda en yüksek kotu 0.50 m. olan duvarın devamı ortaya çıkarılmıştır. Aynı alanda D yapısının orta mekânına bitişik bir açmada 2008 yılındaki çalışmalarda bir örme küp tespit edilmiştir. Bu yıl aynı alanda çalışmalara ağırlık verilerek açmanın kuzeyinde iki örme küp temizlenmiştir. Küplerin ağızları 1.00 m. kotta, 60 cm. çapında 10 cm. kalınlığındadır; üzerleri 1.10 m. kotta kaba yonu murçlu iki yuvarlatılmış taşla kapatılmıştır. Daha önce bulunan güneydeki ezme havuzunda preslenen yağ (?), havuzun güneyindeki içi pembe harçla kaplı olan havuzda biriktirilmekte buradan kaplarla alınarak küplerin üzerindeki delikten içine akıtılarak depolanmaktadır. Böylece küplerin içinde depolananlar muhafaza edilmektedir. Küplerin içinden az miktarda yerel üretim olduğu düşünülen kırmızı hamurlu sırsız seramik Work continued here in 2009 with the extension of the east-west wall. Its top, at the 0.50 m. level in the north of the area, and the flooring at 0.30 m. level were uncovered. In the same area, a masonry jar was found in a trench adjoining the middle room of building D in As work continued, two more masonry jars were found and cleaned in the north of the trench. The mouths of these jars were at the 1.00 m. level, and measured 60 cm. in diameter and 10 cm. thick. The two jars were closed off with two roughly chiselled and rounded stones at the 1.10 m. level. Possibly, these were used in an olive oil (?) making process. Evidence reveals a possible pressing pool, coated with pink plaster, in the south of the area, where the oil might have been collected, then taken from there with carrying vessels and poured into these jars through the top. Thus, the jars were likely storage containers. In the jars were a few unglazed pottery of red fabric, thought to be local production. The jars were right under the threshold levels of building D, which was determined to have been in use in the 12 th century. In light of this, these jars must have been in use just before 12 th century. Work on the Podium In 2007, work was resumed in an area labelled the podium area. This area was accessed by stairs to the east of the church. In the next campaign in 2008, a very strong north-south wall was uncovered in the east of the trench and other walls were attested to extend eastward. This year, four trenches were dug exposing those eastern walls. In the same area, in the podium trench at 3.50x3.80 m., alluvial earth was removed to the 5.75 m. level and a mortared floor was uncovered at the 2.40 m. level. A room was exposed in the east of the area, its walls standing to m. on the east, 2.81 m. on the west, m. on the south, In the east wall of the trench the jambs of a door leading into a room were found. The upper level was at 3.21 m. 62

9 KAZI RAPORLARI buluntu ele geçmiştir. Küpler, 12. yy. da kullanıldığı anlaşılan D yapısının kapı eşik kotlarının hemen altındadır. Dolayısıyla küplerin bu yüzyıldan hemen önceki bir dönemde kullanıldığı tahmin edilmektedir. Podyumda Yapılan Çalışmalar 2007 yılından itibaren kilisenin doğusunda merdivenlerle çıkılan ve podyum olarak adlandırılan alanda çalışmalara yeniden başlanmıştır yılında açmanın doğusunda kuzey-güney yönünde çok sağlam bir duvar açığa çıkarılmış ve doğuya doğru devam eden başka duvarlar olduğu anlaşılmıştır. Bu yıl kuzey-güney yönündeki duvarın doğusundaki mekânları açığa çıkarmak amacı ile burada dört açma bitirilmiştir. Aynı alanda boyutları 3.50x3.80 m. olan podyum açmasında 5.75 m. kottan itibaren alüvyonla birlikte toprak kaldırılmış; 2.40 m. kotta güneybatıda harçlı bir zemin ortaya çıkmıştır. Alanda doğuda m., batıda 2.81 m., güneyde ise m. yüksekliğinde duvarlarla sınırlanan bir mekân açığa çıkarılmıştır; açmanın doğu duvarında üst kotu 3.21 m. olan mekânın girişine ait kapının söveleri bulunmuştur. Mekânın içindeki, güneyde duvarlarla bölüntüye uğratılarak oluşturulan, ikinci mekânın içinde işlevi bilinmeyen bir kuruluş tespit edilmiştir. Kuruluşun kuzey duvarına bitişik, aşağıya eğimi olan yanlardan kırık kalın bir künk suyun akması için yerleştirilmiş; buradan akan suyun doğuya doğru döşemenin altından devam eden bir kanalla dışarı aktarıldığı anlaşılmıştır. Suyun aktığı kanalın zemini, muhtemelen Roma Dönemi ne ait, geniş ve kalın bir tuğla ile kaplıdır. Kanalın içinde suyun akışı için devam eden başka bir kaplama ya da künk yoktur. Bölünerek uğratılarak oluşturulan bu sistem doğudaki kapı ekseninde olması nedeniyle dış duvarlardan sonraki bir evrede inşa edildiği düşünülebilir. Piskoposluk İkametgâhının Alt Katındaki Çalışmalar Piskoposluk ikametgâhı (Episkopeion) olarak bilinen B yapısının orta mekânının batı duvarında bulunan ve sonradan örülerek kapatılan kapının içinden mekâna doğru bir temizlik çalışması yapılmıştır. Temizlik sırasında sırsız seramik, kırmızı astarlı seramik, cam, çivi, kemik gibi buluntular ele geçmiştir. EXCAVATION REPORTS The second room formed by walls in the south of this room, contains an unidentified installation. A thick pipe broken on the sides, was installed downward to adjoin the north wall apparently for water drainage. The drainage system was completed by conveying it outside through a canal under the flooring. The floor of this canal was paved with wide and thick bricks, possibly of the Roman period. The interior of the canal does not feature any other pavement or channelling or piping. This system appears somewhat out of place in the room s interior, and perhaps was built at a later date than the outer walls. It lies on the same axis as the east doorway. Work in the ground floor of the Episcopal Residence Cleaning inward was begun from the blocked west doorway of the middle room of the ground floor of the building B known to be the Episcopal Residence (Episkopeion). Cleaning work unearthed unglazed pottery, red slip wares, glass, nails, bone etc. Small Finds As before, open-work panels with floral decorations constituted the majority found among the architectural sculpture in In addition, column capitals and base fragments, panels, pieces with profile, inscriptions, pieces with reliefs, architraves, window lattice screens, columns, threshold blocks, church balusters, and numerous pieces of opus tessellatum and opus sectile were also noted. One of the important finds of the year was a woman s bust, possibly dating to Antiquity (Fig. 1). Five coins of anonymous A2 group were found, two of which are the same as those uncovered before. Metal finds included lamp wicks, lids and hangers, iron rings, hinges, arrowheads, nails and numerous unidentified pieces. Glass finds are dominated by flat and round window glasses. Others include knobbed lamp stems, beads, Küçük Buluntular 2009 kazı sezonunda önceki yıllardaki gibi mimari plastik eserler içinde bitkisel motifli delikli levhalar ağırlıktadır. Ayrıca sütun başlık ve kaide parçaları, levha, profilli parça, kitabe,kabartmalı parça, arkhitrav, pencere Res. 1 Heykel başı Fig. 1 Statue head 63

10 KAZI RAPORLARI EXCAVATION REPORTS Çiz. 2 Myra, 2009 kuzey arkad, restorasyon öncesi (F. Zarşati 2009) Dwg. 2 Myra, north arcade before restoration in 2009 (F. Zarşati 2009) şebekesi, sütun, eşik taşı, templon payesi, çok sayıda opus tessalatum ve opus sectile parçası ele geçmiştir. Bu yılın önemli buluntularından biri Antik Dönem e ait olduğu düşünülen bir kadın büstüdür (Res. 1) yılında, ikisi önceki yıllarda ele geçen sikkelerle aynı olmak üzere Anonim A2 grubunda, beş sikke ele geçmiştir. Madenler içinde kandil fitili, kapak ve askıları, demir halka, menteşe, ok ucu, çivi ve işlevi anlaşılamayan çok sayıda parça bulunmuştur. Cam buluntularda önceki yıllarda olduğu gibi düz ve yuvarlak pencere camları yoğundur yy. larda benzerleri olan bilyeli kandil çubukları, boncuk ve çeşitli kaplara ait çok sayıda ağız, gövde ve kaide parçaları dikkati çeker. Cam eserlerde süsleme olarak Demre de çok kullanılan mavi cam ipliğinin kullanıldığı parçalar ele geçmiştir. Seramik buluntular ağırlıkla geç Roma - erken Bizans Dönemi ne aittir. Kırmızı astarlı seramikler içinde önceki yıllarda ele geçen örneklerle uyumlu olarak çeşitli kase, kapalı kaplar, testi, leğen, mortarium parçaları yoğunlukla yy. a tarihlendirilir. Boyalı seramikler pişirme kapları, tava kulpu, çeşitli kapalı kaplar, kandillere yağ koymak için kullanılan kaplara ait (Lamp filler) boyalı emzikler, halka dipli kaseler, maden kapların taklidi olan tutamaklı kulplu kap parçalarıdır. Ortaçağ a ait sırlı seramik sayısı azdır. Bu buluntular içinde Ege mal grubuna ait kazıma tekniğinde bezemeli seramiklerin yanı sıra doğu Akdeniz den ithal edildiği düşünülen Levanten seramikleri, İstanbul imalatı olduğu sanılan beyaz hamurlu seramikler vardır. Ayrıca Osmanlı Dönemi ne ait Çanakkale üretimleri buluntular arasındadır. Kuzey Arkaddaki Restorasyon Çalışmaları 2009 da, kuzeydeki alüvyon toprağın yağmur suyunun etkisi ile kaymasıyla yıkılan, kuzey arkadın doğu bölümünde, kazı sonrası restorasyon çalışmalarına başlanmış olması önemlidir (Çiz. 2). rims, and body and base fragments belonging to various vessels. As for decoration, there are examples with blue glass threads, widely used at Demre. Ceramic finds are chiefly from the late Roman early Byzantine period. Examples of red slip ware are congruent with finds of previous years and fragments of various bowls, closed vessels, jugs, basins and mortaria are all dated to the 6 th - 7 th centuries. Painted wares include examples of cooking vessels, pan handles, various closed vessels, painted noses of lamp fillers, bowls with ring bases, and vessels with lugs imitating metal vessels. The number of glazed medieval pottery is very low. In addition to the engraved ceramics of Aegean ware, there are Levantine ceramics, thought to have been imported from the east Mediterranean, as well as ceramics with a white fabric from Istanbul. Çanakkale ware of the Ottoman period were also found. Restoration Work at the North Arcade It is worth noting that restoration was initiated after excavating the east section of the north arcade which had collapsed from an alluvial slide after heavy rains (Dwg. 2). Documentation and Evaluation of Wall Paintings Documentation, conservation and repair work of the wall paintings in the inner narthex was completed by archaeologist-restorer R. İşler and his team in Evaluation work continued here in Paintings on the vault of the inner narthex, previously thought to be scenes of council, now are recognized to be synod scenes. They are very unique within Anatolia (Fig. 2). These scenes, belonging to what is called endemousa synodos, were of bishops conventions, convened by the Patriarchate at Constantinople. Administration and jurisdiction functions of these meetings were regulated by 64

11 KAZI RAPORLARI EXCAVATION REPORTS Res. 2 Myra, İç nartheks, tonozdaki sinod sahnesi Fig. 2 Myra, inner narthex, synod scene on the vault Duvar Resimlerini Belgeleme Çalışmaları ve Değerlendirme 2008 de Arkeolog-Restoratör R. İşler ve ekibi tarafından tamamlanan iç nartheksteki duvar resimlerinin belgeleme, koruma-onarım çalışmalarından sonra, 2009 da buradaki resimlerin değerlendirmelerine devam edilmiştir. Konsil toplantısı olarak düşünülen ancak araştırmalarımız sonucunda sinod sahneleri olduğu tespit edilen iç nartheksin tonozlarındaki resimler, Anadolu çerçevesinde üniktir (Res. 2). Endemousa Sinod olarak nitelendirilen bu sahneler, Konstantinopolis patrikliğinin gerçekleştirdiği ve düzenli bir şekilde devam eden piskoposlar toplantısıdır. Bu toplantıların yönetim ve yargı işlevleri kanonlarla belirlenmiştir; konular dogmatik ve liturjiktir. Patrikliğin başkanlığındaki bu toplantının üyeleri başkentte ve ya başkent yakınlarında ikamet eden ve bu bölgeyi ziyaret eden piskoposlardan oluşur. Bu toplantıların kökeni Konstantinopolis in imparatorluk başkenti olduğu 4. yy. a kadar geri gider; teknik bir terim olarak ilk kez 448 yılında kullanılmıştır. Bağımsız piskoposların kendi kişisel ve resmi işleri için imparatorluk başkentine yakın olmaları doğal bir sonuçtur; böylelikle isteklerini ve şikayetlerini iletmeleri kolaylaşmaktadır. Başlangıçta Endemousa nın yapısı tam belirlenmemiştir. 9. yy. dan itibaren ise metropolitler autokefal başpiskoposlar ve beş kişilik yönetici kadrosu ile sınırlıdır. Toplantıların üyeleri 11. yy. daki Türk işgali ve Konstantinopolis te ikamet piskoposların artması ile çoğalmıştır. Daha geniş çaplı konsiller Paleologoslar döneminde gerçekleştirilmiştir; ancak bunlar Endemousa ile aynı özelliği taşımazlar (A. Papadakis, Endemousa Synodes, ODB I, 1991). canons and topics discussed were dogmatic and liturgical issues. These meetings, led by the Patriarchate, were joined by bishops residing in or around the capital or those visiting. The origin of these meetings goes back to the 4 th century when Constantinople became the capital. Endemousa synodos was used in A.D. 448 as a technical term for the first time. It was natural for individual bishops to be close to the imperial capital for their personal and official affairs so they could communicate their wishes and complaints. Initially, because of its very nature, the attendance compositions of these synods were not fixed. However, by the 9 th century it was restricted to metropolitans, autocephalous archbishops, and the five administrative functionaries of the Patriarchate. Its membership again increased after the Turkish conquests of the 11 th century when the subsequent growth of fugitive bishops were residing at Constantinople. Larger councils were convened in the Palaiologian period but they were not endemousai synodoi (A. Papadakis, Endemousa Synodos, ODB I, 1991). 65