Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 86, Aralık 2018, s. 378-398 Yayı Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayılama Tarihi / The Publicatio Date 28.11.2018 31.12.2018 Ece KARA Yıldız Tekik Üiversitesi, Eğitim Fakültesi, Rehberlik ve Psikolojik Daışmalık Aabilim Dalı Akara/Sica Cemal Yüksel İlkokulu eermumcu@gmail.com Prof. Dr. Fulya YÜKSEL ŞAHİN Yıldız Tekik Üiversitesi, Eğitim Fakültesi, Rehberlik ve Psikolojik Daışmalık Aabilim Dalı fusahi@yildiz.edu.tr EVLİ BİREYLERDE İLİŞKİSEL YILMAZLIK, EVLİLİK YETKİNLİĞİ VE İKİLİ İLİŞKİLERDE GÜVENİN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ 1 Öz Araştırmada, evli bireyleri ilişkisel yılmazlık, evlilik yetkiliği ve ikili ilişkilerde güve düzeylerii demografik değişkelere göre icelemesi amaçlamıştır. Araştırmaya, 531 evli birey katılmıştır. Araştırmada veriler İlişkisel Yılmazlık Ölçeği, İkili İlişkilerde Güve Ölçeği, te Yetkilik Ölçeği ile Kişisel Bilgi Formu kullaılarak tolamıştır. Araştırmaı soucuda cisiyete göre evli bireyleri ikili ilişkilerde güve sıra ortalaması arasıda alamlı düzeyde bir farklılık gösterdiği bulumuştur. Kadıları sıra ortalamasıı, erkekleri sıra ortalamasıda alamlı düzeyde yüksek olduğu bulumuştur. Eğitim düzeyie göre evli bireyleri ikili ilişkilerde güve sıra ortalamaları arasıda alamlı düzeyde bir farklılık olduğu bulumuştur. Eğitim düzeyi üiversite ola bireyleri sıra ortalaması e yüksek çıkmıştır. Ayrıca, çocuk sayısıa göre evli bireyleri evlilik yetkiliği sıra 1 Bu araştırma, Yıldız Tekik Üiversitesi, Rehberlik ve Psikolojik Daışmalık Aabilim Dalı da yürütüle tez çalışmasıı bir bölümüü geişletilmiş haliyle suumudur. Bilimsel ve Tekolojik Araştırma Projelerii Destekleme Programı kasamıda TUBİTAK 3001-SOBAG 118K404 umaralı roje tarafıda desteklemektedir.
ortalamasıı alamlı düzeyde bir farklılık gösterdiği bulumuştur. Çocuğu olmaya katılımcıları sıra ortalamaları e yüksek çıkmıştır. Araştırmaı soucuda, evli bireyleri cisiyete göre ilişkisel yılmazlık ua ortalaması arasıda ve evlilik yetkiliği sıra ortalaması arasıda alamlı düzeyde bir farklılık bulumamıştır. Yaş, evlilik süresi, evlilik şekli, meslek ve gelir düzeylerie göre evli bireyleri ilişkisel yılmazlık, evlilik yetkiliği ve ikili ilişkilerde güve ua/sıra ortalamaları arasıda alamlı düzeyde bir farklılık bulumamıştır. Eğitim düzeyie göre evli bireyleri ilişkisel yılmazlık ve evlilik yetkiliği sıra ortalamaları arasıda alamlı düzeyde bir farklılık bulumamıştır. Çocuk sayısıa göre evli bireyleri ilişkisel yılmazlık ve ikili ilişkilerde güve sıra ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Aahtar kelimeler: İlişkisel Yılmazlık, Yetkiliği, Güve. EXAMINE THE LEVELS OF RELATIONAL RESILIENCE, MARITAL SELF-EFFICACY AND TRUST IN DYADIC RELATIONSHIPS ACCORDING TO CERTAIN DEMOGRAPHIC VARIABLES AMONG MARRIED INDIVIDUALS Abstract This study aims to examies the levels of relatioal resiliece, marital self-efficacy ad trust i dyadic relatioshis accordig to certai demograhic. A total of 531 married idividuals, took art i the research. As a result of the research, married idividuals sigificatly differ i their mea rakigs of trust i dyadic relatioshis accordig to geder. The mea rakig of trust i dyadic relatioshis amog wome was foud to be sigificatly higher tha the mea rakig of me. The mea rakig of trust i dyadic relatioshis scores of married idividuals was also foud to sigificatly differ accordig to educatio level. The mea rakig of trust i dyadic relatioshis was foud to be the highest for idividuals with uiversity-level educatio. Furthermore, the mea rakig of marital self-efficacy scores of married idividuals was foud to sigificatly differ accordig to the umber of their childre. The mea rakig of marital self-efficacy scores of articiats with o childre was foud to be the highest. Results of the study showed that the relatioal resiliece ad marital self-efficacy scores of married idividuals did ot sigificatly differ. Relatioal resiliece, marital self-efficacy ad trust i dyadic relatioshis scores of married idividuals were foud ot to sigificatly differ accordig to age, their marriage duratio, the form of marriage, occuatio, their educatio levels ad their icome levels. Similarly, o sigificat differece was observed amog married idividuals for relatioal resiliece ad trust i dyadic relatioshis accordig to the umber of childre they have. 379 Keywords: Relatioal Resiliece, Marital Self-Efficacy, Trust. 1.GİRİŞ, kadı ve erkeği birbirie bağlaya, tolumsal yöde devleti kotrolüde ola yasal bir yaıdır (Özgüve, 2000; Ücü, 2007). Evliliği ortaya çıkara bu aile yaısı, aile üyelerie büyük katkılar sağlar. Aile üyeleri, birbirlerii sadakat, dürüstlük, samimiyet, yakı ilişki, saygı ve sevgi gibi ihtiyaçlarıı karşılarlar (Erus ve Cael, 2015). Esase çiftler arasıdaki sağlıklı
ilişkiler ve etkili davraışlar, aile üyelerii karşılıklı ihtiyaçlarıı karşılamada öemli etkiye sahitirler. Çiftler arasıdaki iletişim, aile yaısıı temelii oluşturur (Erus ve Cael, 2015). Çükü evlilik, iletişim ve etkileşim sistemi üzerie kurulur. Çiftleri birbirie karşı sözlü ya da sözsüz mesajları ve birbiride bekletilerii karşılamaları içi iletişim içide olmaları gerekir. İlişki ve evliliklerde sağlıklı iletişim kurulmadığı zama çiftler birbirlerii sorularıı alamakta zorlaırlar (Özgüve, 2000). Çiftler, iyi iyetli ve alayışlı olsalar da, zama zama çatışmalar yaşarlar. Çatışmaları yaşaması so derece doğaldır. ilişkileride yaşaıla çatışmalar ya da sorular karşısıda bazı bireyler, diğerlerie göre daha kolay baş ederler; ve yaşadıkları kriz sorasıda, tekrar toarlaabilirler. Bu durum literatürde, yılmazlık olarak açıklamaktadır (Aydoğa, 2014). Yılmazlığı birçok taımı bulumaktadır. Maste (2001), yılmazlığı ağır yaşam koşullarıa rağme, bireyi tekrar eski halie döebilme yeteeği olarak taımlamaktadır. Newma (2005), zorluklar ve devam ede hayatta karşılaşıla stres kayakları karşısıda adate olabilmeyi sağlaya isai bir yeteek olarak taımlamaktadır. Rutter (1987) ise, risk ve koruyucu faktörleri oluşturduğu diamik yaı olarak taımlayarak; bu yaıı olumsuz yaşam olaylarıı etkisii değiştirdiğii belirtmektedir. Yılmazlık kavramı ile ilitili ola ilişkisel yılmazlık ise, yakı ilişkilerde çiftleri olumsuz durumları üsteside gelme yeteeği olarak taımlamaktadır (Veter ve Syders, 2009). İlişkisel yılmazlık, çiftleri ilişkisel yeteekleri ile yakıda ilişkilidir. Bu yeteekler, çiftleri birlikteliklerii kuvvetledirerek daha güçlü bir ilişkiye sahi olmalarıı sağlar. Acak; ilişki içide çiftlerde yalız bir taesii yılmazlık özelliğie sahi olması, çift yılmazlığı içi yeterli görümemektedir. Araştırmacılar, çiftleri her ikisii de yılmazlık özelliklerii göstermeleri gerektiğii vurgulamaktadırlar. Araştırmacılar ayrıca, çiftleri evlilikleride yaşadıkları roblem çözme becerileri, sağlıklı iletişim kurma yolları ve ilişkilerii devam ettirebilmeleride, kedilerii e kadar yetki gördüklerii öemie de dikkat çekmektedirler (Ciha Gügör ve Özbay, 2008). Öz yetkilik olarak açıklaa bu kavram, literatürde öz yeterlik, öz yeterlik iacı gibi kavramlarla da açıklamaktadır (Bağatarha, 2012). Öz yetkilik, hedefe yöelik davraışta, uğraşmayı ve ısrarcı olmayı gerektirir (Johso, 2015). Bireyleri sahi olduğu öz yetkilik alalarıda biri de yakı ilişkilerde yaşaa öz yetkilik algısıdır. Yakı ilişkilerde öz yetkilik, bireyi ilişkiyi oaylaya davraışları (iletişime açıklık, desteği ve ilgiyi sağlamak, kızgılık ve kırgılık duygularıı kotrol altıda tutmak) yerie getirebileceğie dair iacıdır (Loez ve diğ., 2007). Romatik ilişkilerde öz yetkilik iacı, çiftler arasıdaki etkileşimi, ilişki kalitesii ve uzu ömürlülüğü sağlar. Yüksek düzeyde ilişki öz yetkilik iacı, yakı ilişkilerde başarı düşücesii arttırırke; düşük düzeyde ilişki öz yetkilik iacı ise ilişkide başarısızlık ve huzursuz hissetmeye ede olur (Riggio ve diğ., 2011). 380 yetkiliği, gelişimsel yetkilik teorisie göre iki temel alada açıklamaktadır. Buları ilki; evlilikte etkili iletişim kurabilme yeteeğii de içere kişilerarası yetkiliktir. te ortaya çıka roblemleri etkili bir şekilde çözebilme, tartışabilme, ilişki kurabilme kişiler arası yetkiliği oluşturur. İkici ala ise, kişii kedisi ile ilgili yetkilik algısıdır. Kedilik algısı, olumsuz duyguları kotrol altıa alıı düzeleebilmesi ve güveli bağlama duygularıı ayrıca, başkasıı sevebilme, fedakarlık, doğruluk, affetme gibi diğer isaları öemie yöelik bir yetkilik olarak açıklamaktadır (Ciha Gügör, 2007). Evliliği ve ilişkileri sağlıklı bir şekilde devam etmesie yardımcı ola öemli koularda birisi de güvedir. Yetişkilikte ilişkiler bağlamıda güve, karşısıdaki kişii iyi iyetli oluşu
ve dürüst kişiliği olu olmadığı göz öüde buludurularak taımlamaktadır. İyi iyetli oluş, kişii kedi çıkarlarıı arttırmaya yöelik ya da her iki tarafıda e üst düzeyde fayda sağlamasıa yöeliktir. Dürüstlük ise, karşısıdaki kişii geleceğe yöelik iyetlerie ola iacıa, kişii sözüü tutu tutmayacağıa ve samimiyetie yöeliktir. Larzelere ve Husto (1980), iyi iyet ve dürüstlük kavramlarıı yakı ilişkilerde birbiri içie geçtiğii ve içide herhagi birisii sorgulamasıı kişiyi şüheye düşürebileceğii belirtmektedirler. İlişkilerde güve, karşılıklı memuiyet verici etkileşimleri sağlar. Çiftleri birbirlerie ola iacıı, duyarlılığıı ve yardımseverliğii arttırır. Güve, geçmiş deeyimler ve ilişkilerdeki mevcut etkileşimlerde oluşa ilişkiye özgü bir olgudur (Remel, Holmes ve Zaa, 1985). Literatürde belirtildiği üzere güve ilişkisi bebek ve bakım vere arasıda erke yaşlarda oluşur (Aisworth ve Bowlby, 1991; Fraley ve Shaver, 2000). Solmuş (2002), erke yaşta kurula ae-bebek ilişkisii yetişkilikte kurulacak ola romatik ilişkileri etkilediğii belirtmektedir. Bu ilişki, yetişki yaşama aktarıldığıda, güve bakım vere kişide yakı ilişki kurula kişi ya da eşe aktarılır. Güveilir bir ilişki oluşturmak, özellikle eşlerde biri ya da her ikisi güvesizlik duygusu yaşadığıda, oldukça zordur (Duffey ve Haberstrah, 2011). Güve ilişkisi olmaya bir ilişkide, arterleri birbirie olumsuz edeler yüklediği ve güve duyabilmek içi karşısıdakie yöelik müdahaleci ve zorlayıcı tavırlar gösterdiği gözlemektedir. So yıllarda, literatürde, yılmazlık, öz yetkilik ve güve kousuda araştırmalara (Bağatarha, 2012; Bayraklı, 2010; Çelik, 2012; Çetikaya ve diğ., 2008) sıklıkla rastlamaktadır. Acak Türkiye de, evli bireylerde ilişkisel yılmazlık evlilikte öz yetkilik ve ikili ilişkilerde güve koularıda yaıla araştırmaları çok yetersiz olduğu görülmektedir. İşte; yaılmış ola bu araştırmada, evli bireyleri ilişkisel yılmazlık, evlilikte öz yetkilik ve ikili ilişkilerde güve düzeylerii demografik değişkelere göre icelemesi amaçlamıştır. Araştırmada elde edile bulguları, literatüre bir ölçüde de olsa, katkı sağlayabileceği düşüülmektedir. lerde yaşaa olumsuzluklara ede ola faktörler açısıda da, Çift ve Aile Daışmalığı alaıa katkı sağlayabileceği de düşüülmektedir. 381 2.YÖNTEM Araştırmaı Modeli Bu araştırma, evli bireylerde ilişkisel yılmazlık, evlilik yetkiliği ve ikili ilişkilerde güvei bazı demografik değişkeler ile ilişkisii görmeyi amaçlaya betimsel bir araştırmadır. Çalışma Grubu Bu araştırma evli çiftler ile yürütülmüştür. Katılımcı grubua ulaşmada kartou örekleme ve amaçlı öreklem yötemi kullaılmıştır. Araştırmada evli bireyleri örseleme yaşatıları geçirmiş olmaları ölçüt olarak belirlemiştir. Bu kriter belirleirke katılımcılarda Çocukluk Örseleme Yaşatıları ölçeğide e az bir madde işaretlemiş olalar araştırmaya dahil edilmiştir. Kartou ve amaçlı öreklem yötemi ile araştırmaya katılmaya göüllü ola 314 ü kadı 217 si erkek 531 kişi araştırma grubuu oluşturmaktadır. Katılımcılara ait bilgiler Tablo 1 de gösterilmiştir.
Tablo 1: Katılımcılara Ait Taımlayıcı Bilgiler Değişke % Değişke % Cisiyet Süresi Kadı 314 59.1 0-5 yıl 178 33.5 Erkek 217 40.9 6-10 yıl 91 17.1 Yaş 11-15 yıl 73 13.7 19-25 15 2.8 16-20 yıl 67 12.6 26-30 109 20.5 21 yıl ve üzeri 122 23.0 31-35 101 19.0 Şekli 36-40 87 16.4 Görücü Usulü 119 22.4 41ve üzeri 219 41.2 Flört 412 77.6 Çocuk Sayısı Meslek Yok 112 21.1 Memur 351 66.1 1 177 33.3 İşçi 27 5.1 2 203 38.2 Serbest 41 7.7 3 30 5.6 Esaf 15 2.8 4 7 1.3 Emekli 34 6.4 5 ve üstü 2.4 Çalışmıyor 34 6.4 Eğitim Akademisye 29 5.5 Okuryazar değil 0 0 Gelir Okuryazar 0 0 Düşük 7 1.3 İlkokul 5.9 Orta 464 87.4 Ortaokul 3.6 Yüksek 60 11.3 Lise 39 7.3 Üiversite 305 57.4 Lisasüstü 179 33.7 382 Tablo 1 de görüldüğü gibi araştırmaı öreklem grubuu farklı demografik özelliklere sahi 531 evli bireyi %59.1 ii kadı (=314); %40.9 uu erkek (=217) katılımcılar oluşturmaktadır. Katılımcıları %2.8 i 19-25 yaş (=15); %20.5 i 26-30 yaş (=109); %19.0 u 31-35 yaş (=101); %16.4 ü 36-40 yaş (=87) ve %41.2 si 40 yaş ve üzeri (=219) aralığıdadır. süreleri %33.5 i 0-5 yıl (=178); %17.1 i 6-10 yıl (=91); %13.7 si 11-15 yıl (=73); %12.6 sı 16-20 yıl (=67) ve %23.0 ü 21 yıl ve üzeridir (=122). Katılımcıları %22.4 ü görücü usulü (=119), %77.6 sı flört ettikte sora (=412) evlediklerii belirtmişlerdir. Katılımcıları %21.1 i çocuk sahibi olmadığıı (=112) belirtmiş olu %33.3 ü 1(=177); %38.2 si 2 (=203); %5.6 sı 3 (=30); %1.3 ü 4 (=7) ve %0.4 ü 5 ve üzeri (=2) çocuğa sahi olduklarıı belirtmişlerdir. Araştırma grubuu %66.1 i memur (=351); %5.1 işçi(=27); %7.7 si serbest meslek çalışaı (=41); %2.8 i esaf (=15); %6.4 ü emekli (=34); %6.4 ü çalışmıyor (=34); %5.5 i akademisye olu (=29); %0.9 u ilkokul (=5); %0.6 sı ortaokul (=3); %7.3 ü lise (=39); %57.4 ü üiversite (=305); %33.7 si lisasüstü (=179) mezuudur. Katılımcıları %1.3 ü gelir seviyelerii düşük (=7) olduğuu; %87.4 ü orta seviyede (=464) olduğuu; %11.3 ü yüksek (=60) olduğuu belirtmişlerdir.
Veri Tolama Araçları Bu araştırmada İlişkisel Yılmazlık Ölçeği, İkili İlişkiler Güve Ölçeği, te Yetkilik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullaılmıştır. Ayrıca bu araştırma kasamıda ölçekleri geçerlik çalışmaları Doğrulayıcı Faktör Aalizi ile; güveirlik çalışmaları ise Crobach Alfa katsayısı ile yeide yaılmıştır. İlişkisel Yılmazlık Ölçeği İlişkisel Yılmazlık Ölçeği Aydoğa (2014) tarafıda geliştirilmiş 27 maddelik 7 li likert tii bir ölçektir. Ölçeği, ilişkisel aktör, arter, ortak ve maeviyat olmak üzere dört alt boyutu bulumaktadır. İlişkisel Yılmazlık Ölçeği 27 ile 149 arası ua elde edilebile bir ölçektir. Puaları yüksekliği bireyleri İlişkisel Yılmazlıklarıı yüksek olduğuu göstermektedir. Ölçeği dört faktörlü ölçme modeli içi uyum istatistikleri 2 /sd= 2.22, RMSEA=.06, CFI=.99, NNFI=.98 ve GFI=.80 olarak bulumuştur. İkici sıra DFA souçları içi ise 2 /sd= 2.27, RMSEA=.06, CFI=.99, NNFI=.98 ve GFI=.80 değerleri elde edilmiştir (Aydoğa ve Özbay, 2015). Ölçeği güveirliği içi, iç tutarlılık katsayısı Crobach Alfa hesalamıştır. Ölçeği tüm boyutları içi hesalaa Crobach Alfa değeri.96, ilişkisel yılmazlığı aktör boyutu içi.93, arter boyutu içi.90, ortak (birliktelik) boyutu içi.95 ve ilişkisel maeviyat boyutu içi.86 olarak bulumuştur. Bu bulgular İlişkisel Yılmazlık Ölçeğii geçerli ve güveilir olduğuu göstermektedir. Bu araştırma kasamıda, ölçeği geçerlik ve güveirlik çalışmaları yaılmıştır. Ölçeği yaı geçerliğie Birici Düzey Tek Faktörlü Doğrulayıcı Faktör Aalizi (DFA) ile bakılmıştır. 27 maddede oluşa ölçek tek boyut altıda aaliz edilerek uyum ideksleri hesalamıştır. Yaıla aaliz soucuda modeli uyum ideksleri şu şekildedir: 2 /sd= 2.79, RMSEA=.06, CFI=.96 ve GFI=.90. Ölçeğe ilişki olarak elde edile değerleri kabul edilebilir değerler seviyeside olması söz kousu değişkei geçerli olduğuu göstermektedir. Ölçeği güveirlik çalışması yaılmıştır. Ölçeği güveirlik çalışması kasamıda Crobach Alha katsayısı.96 olarak bulumuştur. 383 te Yetkilik Ölçeği Ölçek Özbay ve Ciha Gügör (2006) tarafıda geliştirilmiştir. te Yetkilik Ölçeği 33 maddede oluşa 5 li likert tii bir ölçektir. Alıabilecek e düşük ua 33, e yüksek ua ise 165 dir. Puaı yüksek olması, bireyi evlilik ilişkisideki öz yetkilik düzeyii yüksek olduğuu göstermektedir. Ölçek, Eşle ilişki ve Yakı çevreyle ilişki olmak üzere iki alt boyutta oluşmaktadır. Alt boyutlarıı yaı sıra tolam ua üzeride de değerledirilebilmektedir. Ölçeği geçerlik ve güveirlik çalışmaları yaılmıştır. Ölçeği geçerlik çalışmasıda, yaı geçerliği içi faktör aalizi yaılmıştır. Birici faktör yükü.49 ile.89 arasıda değişe o dokuz maddede oluşmaktadır. İkici faktör yükü.54 ile.98 arasıda değişe o dört maddede oluşmaktadır. Tüm faktörler tolam varyası %54.45 ii açıklamaktadır. Ölçeği güveirlik çalışması içi Crobach Alfa iç tutarlık katsayısı hesalamıştır. Ölçeği madde-tolam korelasyoları.52 ile.77 arasıda değişmektedir. Eşle İlişki alt boyutu içi iç tutarlık kat sayısı.96 dır. Yakı Çevreyle İlişki alt boyutu içi iç tutarlık katsayısı.94 olarak bulumuştur. Ölçeği geeli içi Crobach alfa iç tutarlık kat sayısı ise.96 dır (Özbay ve Ciha Gügör, 2006). Bu araştırmaı kasamıda, ölçeği geçerlik ve güveirlik çalışmaları yaılmıştır. Ölçeği yaı geçerliği kasamıda Birici Düzey Tek Faktörlü Doğrulayıcı Faktör Aalizi (DFA) yaıl-
mış, 1 madde ölçekte çıkarılarak 32 madde üzeride aaliz yaılmıştır. Ölçeği uyum ideksleri şu şekildedir: 2 /sd= 4.46, RMSEA=.08 CFI=.82 ve GFI=.77. Ölçeğe ilişki olarak elde edile değerleri kabul edilebilir değerler seviyeside farklılık göstermesi, ölçeği alt boyutlarıı araştırmaya dahil edilmeyi yalızca tolam ua ve tek boyut üzeride aalize dahil edilmeside kayakladığı düşüülmektedir. Ölçeği güveirlik çalışması yaılmıştır. Ölçeği güveirlik çalışması kasamıda Crobach Alha katsayısı.93 olarak tesit edilmiştir. İkili İlişkilerde Güve Ölçeği Ölçek, Larzelere ve Husto (1980 de aktara Çetikaya ve diğ., 2008) tarafıda geliştirilmiş; Çetikaya ve diğ. (2008) tarafıda geçerlik ve güveirlik çalışmaları yaılmıştır. Ölçek tek boyutlu ve 7 maddede oluşmaktadır. Ölçekte; 3,4,5 ve 7. maddeler ters yöde ualamaktadır. Ölçekte her bir maddede alıa uaı tolaması ile tolam ua elde edilmekte ve alıabilecek e yüksek ua 49; e düşük ua ise 7 dir. Yüksek ualar ilişkide güvei yüksek olduğua işaret etmektedir. Yaıla geçerlik güveirlik çalışması soucuda, uyum geçerliği; İkili İlişkilerde Güve Ölçeği ile aşk uaı arasıda (r=.47), kedii açma arasıda (r=.25) ilişki bulumuştur. Crobach Alfa iç tutarlık güveirlik kat sayısı.93; madde tolam uaları arasıdaki korelasyo katsayıları ise.72 ile.89 arasıda değişmektedir. Ölçeği Crobach alfa iç tutarlık güveirlik katsayısı.89; test yarılama korelasyo kat sayısı.86 olarak bulumuştur (Çetikaya ve diğ., 2008). Bu araştırma kasamıda, ölçeği geçerlik ve güveirlik çalışmaları yaılmıştır. Ölçeği yaı geçerliği kasamıda Birici Düzey Tek Faktörlü Doğrulayıcı Faktör Aalizi (DFA) yaılmıştır. Yaıla aaliz soucuda uyum ideksleri şu şekildedir: 2 /sd= 2.50, RMSEA=.05, CFI=.99 ve GFI=.99. Ölçeğe ilişki olarak elde edile değerleri iyi uyum seviyeside olması söz kousu değişkei geçerli olduğuu göstermektedir. Ölçeği güveirlik çalışması yaılmıştır. Güveirlik çalışması kasamıda 1 ve 6. maddeler ölçekte çıkarılarak 5 madde içi Crobach Alha katsayısı.90 olarak bulumuştur. 384 Verileri Aalizi İlişkisel Yılmazlık, Yetkiliği ve İkili İlişkilerde Güve Ölçeklerie ait uaları ormal dağılım gösteri göstermediğii belirlemek içi alıa uaları çarıklık katsayılarıa (Skewess) ve basıklık (Kurtosis) katsayılarıa bakılmıştır. Varyaslarıı homojeliği koşulu, Levee Testi ile test edilmiştir. Levee Testide alıa değeri <.05 olması varyasları eşit olmadığı; >.05 olması varyasları eşit olduğu şeklide yorumlamıştır (Büyüköztürk, 2016; Ca, 2016). Acak, Sümbüloğu ve Sümbüloğlu a (1998) göre, ormallik varsayımları yaılmış ola testlerle karşılamış olsa bile, her bir grutaki sayısıı <10 ya da =10 olması ile ormallik varsayımı bozulur. Bu edele, arametrik olmaya testler kullaılmalıdır. Parametrik testleri koşulları sağladığı durumlarda Bağımsız Grularda t Testi ve Varyas Aalizi (ANOVA) Testide yararlaılmıştır. Grular arasıdaki farklılığa bakmak içi Scheffe Testi uygulamıştır. Parametrik koşulları sağlamadığı durumlarda, Kruskal Wallis Testi, bağımsız değişkelerde gru sayısı 3 ve üzeri olduğuda kullaılır. İki bağımsız gru arasıdaki farklılıkları testi içi Ma Whitey U testi uygulamıştır. 3.BULGULAR Bu bölümde ilişkisel yılmazlık, evlilik yetkiliği ve ikili ilişkilerde güvei demografik değişkeler ile ola ilişkileri ele alımıştır. İlk olarak, İlişkisel Yılmazlık Ölçeği, te Yetki-
lik Ölçeği ve İkili İlişkilerde Güve Ölçeği de elde edile uaları ormal dağılım gösteri göstermediğii belirlemek içi alıa uaları çarıklık katsayılarıa (Skewess) ve basıklık (Kurtosis) katsayılarıa bakılmıştır. Ayrıca, Levee Testi ile de varyasları homojeliği icelemiştir. İlişkisel Yılmazlık çarıklık (Ç=-1.31) ve basıklık (B=1.53) katsayılarıı Bachma ı (2004) ormal dağılım içi ö koşul ola -2 ile +2 arasıda olduğu görülmüştür. İlişkisel Yılmazlığı ormal dağılım sergilediği soucua ulaşılmıştır. Araştırmaya katıla evli bireyleri Yetkiliği çarıklık (Ç=-.82) ve basıklık (B=.62) katsayılarıı olduğu görülmüştür. Yetkiliğii ormal dağılım sergilediği soucua ulaşılmıştır. Yie, araştırmaya katıla evli bireyleri İkili İlişkilerde Güve çarıklık (Ç=1.86) ve basıklık (B=3.59) olduğu görülmüştür. Çarıklık ve basıklık katsayılarıda çarıklık kat sayısı Bachma ı (2004) ormal dağılım içi ö koşul olarak gördüğü -2 ile +2 değerleri arasıdadır. Acak basıklık kat sayısı bu değerleri dışıdadır. Fakat literatür icelediğide, araştırmacılar birçok sosyal bilimler çalışmalarıı verileride ormallik varsayımlarıı karşılaamadığıı belirtmiştir (Micceri, 1989). Bu edele araştırma değişkeleride herhagi bir değişiklik yaılmamıştır. Araştırmada, cisiyete göre ilişkisel yılmazlık, ikili ilişkilerde güve ve evlilik yetkiliği ua ortalamalarıı alamlı olarak farklılık gösteri göstermediğie yöelik Bağımsız Grularda t Testi /Ma-Whitey U Testi yaılmış ve souçları Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2: Cisiyet ve Şeklie Göre Evli Bireylerde İlişkisel Yılmazlık, Yetkiliği ve İkili İlişkilerde Güvee İlişki Bağımsız Grularda t Testi /Ma-Whitey U Testi Souçları 385 Değişke İlişkisel Yılmazlık Yetkiliği İkili İlişkilerde Güve Cisiyet Kadı Erkek Cisiyet Kadı Erkek Cisiyet Kadı Erkek 314 217 314 217 314 217 x 157.38 158.51 Sıra Ort 275.05 252.91 Sıra Ort 290.73 230.21 Ss 26.21 26.56 Sıra Tlm 86365.3 54880.5 Sıra Tlm 91290 49956 sd 529 U 31227.5 U 2630.3 t.49 Z 1.63 Z 4.49.63.10.00 2.00 İlişkisel Yılmazlık Yetkiliği İkili İlişkilerde Güve şekli Görücü Flört şekli Görücü Flört şekli Görücü Flört 119 412 119 412 119 412 x 159.89 157.25 x 131.22 133.60 x 10.49 10.64 Ss 24.40 26.87 Ss 15.68 18.28 Ss 5.30 6.04 sd 529 sd 529 sd 529 t.96 t 1.29 t.25.34.20.80 2.00 2.00 2.00
Tablo 2 de görüldüğü gibi, evli bireyleri cisiyete göre ilişkisel yılmazlık ua ortalamaları (t (529) =.49; > 0.05) ve cisiyete göre evlilik yetkiliği sıra ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumamaktadır (Z= 1.63; > 0.05). Acak, Tablo 2 de görüldüğü gibi, evli bireyleri ikili ilişkilerde güvede kadıları sıra ortalaması (Sıra x = 290.73) ile erkekleri sıra ortalaması (Sıra x = 230.21) arasıda alamlı farklılık (Z= 4.49; < 0.05) bulumaktadır. Tablo 2 de görüldüğü gibi, kadıları sıra ortalamalarıı, erkekleri sıra ortalamalarıda yüksek olduğu bulgusua ulaşılmıştır. Tablo 2 de görüldüğü gibi, evli bireyleri evlilik şeklie göre ilişkisel yılmazlık ua ortalamaları (t (529) =.96; > 0.05), evlilik yetkiliği ua ortalamaları (t (529) = 1.29; > 0.05) ve ikili ilişkilerde güve ua ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumamaktadır (t (529) =.25; > 0.05). Araştırmada, yaşa, evlilik süresie, mesleğe, eğitim düzeyie ve çocuk sayısıa göre ilişkisel yılmazlık, ikili ilişkilerde güve ve evlilik yetkiliği ua ortalamalarıı alamlı olarak farklılık gösteri göstermediğie yöelik Tek Yölü Varyas Aalizi/Kruskall-Wallis Varyas Aalizi Testi uygulamış ve souçları Tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3:Yaşa, Süresie, Mesleğe, Eğitim Düzeyie ve Çocuk Sayısıa Göre Evli Bireylerde İlişkisel Yılmazlık, Yetkiliği ve İkili İlişkilerde Güvee İlişki ANOVA Testi / Kruskall-Wallis Varyas Aalizi Testi Souçları Değişke Varyası Kayağı Kareler Tolamı Sd Kareler Ortalaması F 2 İlişkisel Yılmazlık Yetkiliği İkili İlişkilerde Güve Yaş Yaş Yaş Grulararası Grulariçi 1337.282 366195.430 4 526 Tolam 367532.712 530 Grulararası 1498.672 4 Grulariçi 165360.021 526 Tolam 166858.693 530 Grulararası 131.299 4 Grulariçi 18195.224 526 Tolam 18326.524 530 334.320 696.189 374.668 314.373 32.825 34.592.48.75.00 1.19.31.00.95.43.00 386 İlişkisel Yılmazlık Yetkiliği İkili İlişkilerde Güve Süresi Süresi Süresi Grulararası Grulariçi 3232.585 364300.127 4 526 Tolam 367532.712 530 Grulararası 2375.486 4 Grulariçi 164483.207 526 Tolam 166858.693 530 Grulararası 135.407 4 Grulariçi 18191.116 526 Tolam 18326.524 530 808.146 692.586 593.872 312.706 33.852 34.584 1.17.32.00 1.90.11.01.98.42.00 İlişkisel Yılmazlık Meslek Grulararası 5538.445 6 Grulariçi 361994.267 524 Tolam 367532.712 530 923.074 690.829 1.34.24.00
İkili İlişkilerde Güve Meslek Grulararası 344.658 6 57.443 1.67.12.00 Grulariçi 17981.866 524 34.317 Tolam 18326.524 530 KRUSKAL-WALLİS Yetkiliği Meslek Memur İşçi 351 27 Sıraort 265.24 247.59 Sd X 2 Serbest 41 262.40 Esaf 15 305.07 4 4.91.30 Emekli 34 259.19 Çalışmıyor 34 266.41 Akademisye 29 284.74 İlişkisel Yılmazlık Yetkiliği İkili İlişkilerde Güve Eğitim Düzeyi Eğitim Düzeyi Eğitim Düzeyi İlkokul Ortaokul Lise 5 3 39 Sıraort 328.30 275.00 275.10 Sd X 2 Üiversite 305 265.80 4 1.07.90 Lisasüstü 179 262.47 Sıraort Sd X 2 İlkokul 5 263.50 Ortaokul 3 428.83 Lise 39 239.24 4 4.91.30 Üiversite 305 264.19 Lisasüstü 179 272.25 İlkokul 5 Sıraort 159.10 Sd X 2 Ortaokul 3 47.50 Lise 39 238.28 4 10.48.03 Üiversite 305 272.68 Lisasüstü 179 267.30 387 İlişkisel Yılmazlık Yetkiliği Gelir Gelir Düşük Orta Yüksek Düşük Orta Yüksek 7 464 60 7 464 60 Sıraort 195.14 266.15 273.13 Sıraort 150.14 266.45 276.07 Sd 2 Sd 2 X 2 1.62 X 2 4.27.44.12
İkili İlişkilerde Güve Gelir Düşük Orta Yüksek 7 464 60 Sıraort 224.14 266.15 269.69 Sd 2 X 2.56.75 İlişkisel Yılmazlık Yetkiliği İkili İlişkilerde Güve Çocuk Sayısı Çocuk Sayısı Çocuk Sayısı Çocuk yok Bir çocuk İki çocuk Üç çocuk Dört çocuk Beş ve daha çok Çocuk yok Bir çocuk İki çocuk Üç çocuk Dört çocuk Beş ve daha çok Çocuk yok Bir çocuk İki çocuk Üç çocuk Dört çocuk Beş ve daha çok 112 177 203 30 7 2 112 177 203 30 7 2 112 177 203 30 7 2 Sıraort 268.69 251.65 278.41 264.10 257.14 185.25 Sıraort 293.32 248.61 273.97 231.30 237.43 85.50 Sıraort 258.14 290.44 248.19 255.68 300.43 384.75 Sd 5 Sd 5 Sd 5 X 2 3.49 X 2 10.89 X 2 9.30.62.05 P.10 388 Tablo 3 te görüldüğü gibi yaşa göre evli bireylerde ilişkisel yılmazlık ua ortalamaları arasıda (F (4,526)=.48, >0.05); evlilik yetkiliği ua ortalamaları arasıda (F (4,526)=1.192, >0.05); ve ikili ilişkilerde güve ua ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumamaktadır (F (4,526)=.949, >0.05). Tablo 3 te görüldüğü gibi evlilik süresie göre evli bireyleri ilişkisel yılmazlık ua ortalamaları arasıda (F (4,526)=1.167, >0.05), evlilik yetkiliği ua ortalamaları arasıda (F (4,526)=1.899, >0.05) ve ikili ilişkilerde güve ua ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumamaktadır (F (4,526)=.979, >0.05). Tablo 3 te görüldüğü gibi, mesleğe göre evli bireylerde ilişkisel yılmazlık ua ortalamaları arasıda (F (6,524)=1.336, >0.05), evlilik yetkilikleri sıra ortalamaları arasıda (X 2 =4.91; >.05) ve ikili ilişkilerde güve ua ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumamaktadır (F (6,524)=1.674, >0.05). Tablo 3 de görüldüğü gibi eğitim düzeyie göre evli bireyleri ilişkisel yılmazlık sıra ortalamaları arasıda (X 2 =1.07; >.05), evlilik yetkiliği sıra ortalamaları arasıda (X 2 =4.91; >.05) alamlı bir farklılık bulumamaktadır. Acak, evli bireyleri ikili ilişkilerde güve sıra ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumaktadır (X 2 =10.48; <.05). Eğitim düzeyi üiversite ola bireyleri ikili ilişkilerde güve sıra ortalaması (Sıra X =272.68) e yüksek çıkmıştır. Lisasüstü eğitim düzeyi ola bireyleri ikili ilişkilerde güve sıra ortala-
ması (Sıra X =267.30) ikici sırada çıkmıştır. Lise eğitim düzeyi ola bireylerde ikili ilişkilerde güve sıra ortalaması (Sıra X = 238.28) üçücü sırada çıkmıştır. İlkokul eğitim düzeyi ola bireylerde ikili ilişkilerde güve sıra ortalaması (Sıra X = 159.10) dördücü sırada çıkmıştır. Ortaokul eğitim düzeyi ola bireylerde ikili ilişkilerde güve sıra ortalaması (Sıra X =47.50) ise beşici sırada çıkmıştır. Tablo 3 de görüldüğü gibi, gelir düzeyie göre evli bireyleri ilişkisel yılmazlık sıra ortalamaları arasıda (X 2 =1.62; >.05), evlilik yetkiliği sıra ortalamaları arasıda (X 2 =4.27; >.05) ve ikili ilişkilerde güve sıra ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumamaktadır (X 2 =.56 >.05). Tablo 3 de görüldüğü gibi çocuk sayısıa göre evli bireyleri ilişkisel yılmazlık sıra ortalamaları arasıda (X 2 =3.49; >.05) ve ikili ilişkilerde güve sıra ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumamaktadır (X 2 =9.30 >.05). Acak, çocuk sayısıa göre evli bireyleri evlilik yetkiliği sıra ortalamaları arasıda alamlı bir farklılık bulumaktadır (X 2 =10.89; =.05). Çocuğu olmaya bireyleri evlilik yetkiliği sıra ortalaması (Sıra X =293.32) e yüksek çıkmıştır. İki çocuğu ola bireyleri evlilik yetkiliği sıra ortalaması (Sıra X =273.97) ikici sırada çıkmıştır. Bir çocuğu ola bireylerde evlilik yetkiliği sıra ortalaması (Sıra X = 248.61) üçücü sırada çıkmıştır. Dört çocuğu ola bireylerde evlilik yetkiliği sıra ortalaması (Sıra X = 237.43) dördücü sırada çıkmıştır. Üç çocuğu ola bireylerde evlilik yetkiliği sıra ortalaması (Sıra X =231.30) beşici sırada çıkmıştır. Beş ve daha çok çocuğu ola bireylerde evlilik yetkiliği sıra ortalaması ise (Sıra X =85.50) altıcı sırada çıkmıştır. 389 4.TARTIŞMA VE YORUM Bu araştırmada, evli bireyleri ilişkisel yılmazlık, evlilik yetkiliği ve ikili ilişkilerde güve düzeylerii demografik değişkelere göre icelemesi amaçlamıştır. Araştırmaı soucuda, evli bireyleri cisiyetlerie göre ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatür icelediğide, Lamiser Atik (2013), Akça (2012), Terzi (2008), Kayar (2016) ve Özca (2005) yılmazlık ile cisiyet arasıda farklılığı bulumadığı soucua ulaşmışlardır. Yılmazlık, risk ve koruyucu faktörler açısıda değerledirildiğide, kadıları ve erkekleri farklı koularda risk ya da koruyucu faktöre sahi olduğu görülmektedir. Öreği koruyucu faktörleride ola başa çıkma becerilerii erkeklerde daha yaıcı kullaıldığıa dair araştırma bulguları mevcuttur (Büyükşahi, 2006). Sosyal yeterlilik ve özerklik açısıda değerledirildiğide, kadıları daha güveli ilişkiler kurduğu ve daha özerk oldukları (Werer, 1989) bulgularıa rastlamaktadır. Bu durumda, ilişkisel yılmazlık ve cisiyet arasıda kesi olarak alamlı farklılık olduğu düşüülmemektedir. Araştırmaı soucuda, evli bireyleri cisiyetlerie göre evlilik yetkiliği düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatürde evlilik yetkiliği ve cisiyet arasıda farklılığı araştırmaya yöelik bir çalışmaya rastlaılamamıştır. öz yetkiliği, bireyleri yaşatıları ve dolaylı ya da doğruda tecrübeleri ile ilişkilidir. Bu edele bireyi evlilikte kedii e kadar yetki gördüğüe cisiyet farklılığıda çok geel tecrübeler, dolaylı tecrübeler, sosyal ika ve sikolojik koşulları yö verdiği düşüülmektedir. Araştırmaı soucuda, evli bireyleri cisiyetlerie göre ikili ilişkilerde güve düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumuştur. Araştırma soucuda kadıları ikili ilişkilerde güve ortalamalarıı erkeklerde yüksek olduğu bulgusua ulaşıl-
mıştır. Bu durum, sosyal beceriler ile açıklaabilir. Yaıla araştırmalar soucuda kadıları sosyal becerilerii erkeklerde daha fazla olduğu soucua ulaşmıştır (Jamyag-T sherig, 2004; Seve, 2006) Sosyal becerisi yüksek ola bireyler, diğerlerie karşı olumlu yaklaşır, tercihlerii ve isteklerii et bir şekilde dile getirir, iletişim becerileri yüksektir ve karşılarıdaki kişiye şüheci davramazlar. Bu durumda, bireyleri eşlerie karşı davraışlarıda daha olumlu davramaları ve ilişkileride olara karşı daha güve duymaları beklemektedir. Ayrıca Coh (1990) ve Borstei (2002) kadıları erkeklerde daha fazla güveli bağlama davraışı olduğuu belirtmişlerdir. Çocukluktaki güveli bağlama davraışıı yetişkilikte yakı ilişkileri de etkilediği bulgusu (Çetikaya ve diğ., 2008) göz öüde buludurulduğuda araştırma soucu bağlama teorisi ile de açıklaabilir. Literatürde bu bulguyu destekleye çalışmalar olduğu gibi (Larzelere ve Husto, 1980), erkekleri kadılarda daha yüksek güve ua ortalamasıa sahi olduğuu göstere araştırmalar da (Çetikaya ve diğ., 2008) mevcuttur. Araştırmaı soucuda, evli bireyleri yaşlarıa göre ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Evliliği başlarıda her şeyi iyi olacağıa dair umut ve bekletileri yüksek olması durumuu, bireyi yılmazlık becerilerii arttırabileceği düşüülmektedir. Ayı zamala yaşı ilerlemesi ile bireyi olgulaşması, sorulara ve çözüm yollarıa daha matıksal yaklaşması açısıda düşüüldüğüde ise ileri yaşları ilişkisel yılmazlık açısıda avatajlı olabileceği şeklide yorumlaabilir. Bu edele yaş değişkeii, ilişkisel yılmazlık açısıda kesi bir farklılık oluşturmayacağı şeklide yorumlaabilir. Literatürde bu bulguyu destekleye araştırmalar vardır (Kayar, 2016; Kaer ve Bayraklı, 2010). Araştırmaı soucuda, evli bireyleri yaşlarıa göre, evlilik yetkiliği düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Geç yaşlarda, çocuk sahi olmaı getirdiği sorumlulukları ve evliliği başlarıda yaşaa çatışmaları daha az olması edei ile evlilik öz yetkiliğii daha yüksek olması bekleebilir. Acak yaş ilerledikçe bireyi tecrübesii arttığı düşüüldüğüde öz yetkiliğii ve bua bağlı olarak evlilikte öz yetkiliğii de daha fazla olması bekleebilir. Buula birlikte literatürde geç yaştaki aeleri (Kaer, 2007) ve geç yaştaki evli bireyleri (Erus ve Cael, 2015) daha yüksek evlilik yetkiliğie sahi olduğua dair araştırma souçları vardır. Araştırmaı soucuda, evli bireyleri yaşlarıa göre ikili ilişkilerde güve düzeyleri arasıda da alamlı bir farklılık bulumamıştır. Güve kavramıı yaşa göre değil bireyi geçirdiği yaşatı ve tecrübelere bağlı olarak değiştiği düşüülmektedir. 390 Araştırmaı soucuda evli bireyleri evlilik süresie göre ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. te geçirile sürei, değil, bu sürei iteliğii öemli olduğu düşüülmektedir. Bu durumda bireyleri evlilikte geçirdikleri sürede çok, olumlu ya da olumsuz yaşatılarıı ilişkisel yılmazlık düzeylerii etkilediği düşüülmektedir. Araştırmaı soucuda evli bireyleri evlilik süresie göre evlilik yetkiliği düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatürde evlilik yetkiliği ve evlilik süresi arasıdaki farklılığa yöelik bir çalışmaya rastlaılamamıştır. yetkiliğii, bireyi geçirdiği sürei olumlu ya da olumsuz olmasıa göre değiştiği düşüülmektedir. boyuca meydaa gele sikolojik olaylar, evlilikte yetkilik iacıı etkilemektedir. Negatif duygular edei ile deresyo yaşaya bireyleri duygusal durumu, ilişki öz yetkiliklerii azaltmakta ve diğer alalarda da ilişkilerii etkilemektedir (Ciha Gügör ve Özbay, 2008). Bezer şekilde, ozitif duyguları da ilişkilere yöelik ozitif etkisi olduğu araştırmacılar tarafıda belirtilmektedir (Shurts, 2004). Araştırmaı soucuda evli bireyleri evlilik süresie göre ikili ilişkilerde güve düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. İkili ilişkilerde güvei geçmiş deeyimler ve ilişkilerdeki mevcut etkileşimlerde oluştuğu düşüüldüğüde, bireyleri geçe
zamada birbirlerii daha iyi taıyabildikleri ve uzu süredir evli ola bireyleri güve ualarıı daha yüksek olması beklemektedir. Acak ayı zamada güvei arterler arasıda kurula yakılık derecesi ile ilişkili olduğu düşüüldüğüde ise (Holmes, 1991), evlilikte geçirile sürei değil, ikili arasıdaki ilişkii diamiği ile bu yakılığı ilişkili olduğu düşüülmektedir. Bu durumda ikili ilişkilerde güve ile evlilik süresi arasıda kesi bir farklılık olmadığı söyleebilir. Araştırmaı soucuda evli bireyleri evlilik şeklie göre ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatürde flört ederek evlee bireyleri görücü usulü acak isteyerek evledirile bireylerde, oları da görücü usulü zorla evledirile bireylerde daha yüksek yılmazlık gösterdiği souçları mevcuttur (Gül, 2016). Acak ayı zamada Meredith ve diğ. (2011) araştırmalarıda da belirttikleri gibi, yılmazlık, aidiyet va sosyal bağlılık duygusu ola koruyucu faktörlerde güç almaktadır. Görücü usulü evlee bireyleri tolumsal ormlara uyarak geleeksel bir evlilik yatıkları ve çevrelerii oayıı aldıkları düşüüldüğüde, yılmazlık becerilerii daha yüksek olması beklemektedir. Bu edele evlilik şeklii ilişkisel yılmazlık üzeride kesi olarak belirleyici bir etkisi olduğu düşüülmemektedir. Araştırmaı soucuda evli bireyleri evlilik şeklie göre evlilik yetkiliği düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. te yetkilikte bahsedebilmek içi çiftler arasıda iletişim becerilerii sağlam, yakılık derecesii yüksek olması beklemektedir. Acak bu araştırmada, katılımcıları yarıda fazlası (%77.6) flört ederek evlediklerii belirlemişlerdir. Görücü usulü ya da zorla evledirile katılımcı sayısı ile flört ederek evlee katılımcı sayısıı yakı olduğu araştırmalarda, flört edeleri lehie alamlı souçlar çıkacağı düşüülmektedir. 391 Araştırmaı soucuda evli bireyleri evlilik şeklie göre ikili ilişkilerde güve düzeyleri arasıda da alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatürde güve ve evlilik şeklii farkıa ilişki bir çalışmaya rastlaılamamıştır. Kişilerarası güvei oluşması içi sağlıklı iletişim gerekmektedir. Birbirii taımada ve iletişim kurmada kurula evliliklerde güve ilişkisii kurulmasıı zor olacağı ya da zama alacağı düşüülmektedir. Acak ayı zamada güve kavramı kişii dürüstlüğü ya da iyi iyeti ile ilişkiledirile bir kavramdır. Larzelere ve Husto (1980), iyi iyet ve dürüstlüğü iç içe geçe kavramlar olduğuu ve herhagi birii dahi sorgulaması durumuda kişii şüheye düşeceğii belirtmişlerdir. Yai, bir evlilik geleeksel yötemlerle kurulmuş dahi olsa, arterlerde her ikisii de iyi iyet sahibi ve dürüst kişiler olması durumuda güve ilişkisii zamala kurulması da bekleebilir. Araştırmaı soucuda evli bireyleri mesleklerie göre ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatür icelediğide yılmazlık düzeylerii mesleğe göre farklılık gösteri göstermediğie ilişki bir çalışmaya rastlaılamamıştır. Acak Sağlam (2015) tarafıda yaıla çalışmada, eşide şiddet göre kadıları yılmazlık düzeylerii çalışıyor olu olmama durumua göre farklılık göstermediği bulgusua ulaşmıştır. Araştırmaı soucuda evli bireyleri mesleklerie göre evlilik yetkiliği düzeyleri arasıda da alamlı bir farklılık bulumamıştır. Acak literatür icelediğide, Çelik (2012) cisel öz güve ile meslek türü arasıda alamlı ilişkiye rastladığıı, öğretmeleri diğer meslek alalarıa göre daha yüksek öz güvelerii olduğuu belirtmiştir. Bu durum, öğretmelik mesleğii yaa bireyleri kedii ifade becerisii yüksek olduğu ve farklılıklara saygı kousuda daha hassas davraacakları şeklide açıklamıştır. Yie, araştırmaı soucuda evli bireyleri mesleklerie göre ikili ilişkilerde güve düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatür icelediğide geelde eğitim alaıda ve özgüve kavramı üzeride yaıla çalışmalar çoğuluktadır (Çeesiz, 2015; Çelik, 2012; Göktürk, 2011). Öreği, Koyucu Şahi (2015) tarafıda
yaıla bir araştırmada, okul öcesi öğretmelerii %93.8 ii yüksek düzeyde öz güve sahibi oldukları belirtilmiştir. Bu durum, öğretmeleri kedii ifade etme, iletişim becerileri açısıda mesleki alamda kedileride beklee bir durum olarak açıklamıştır. Araştırmaı soucuda evli bireyleri eğitim düzeyie göre ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatür icelediğide bu araştırma bulgusuu destekleye souçlar olduğu gibi (Ha, Hog, Seltzer ve Greeberg, 2008; Boao ve diğ., 2007; Gökme, 2009), eğitim düzeyi yüksek ola bireyleri yılmazlık düzeyii yüksek olduğuu göstere bulgular da mevcuttur (Tosu, 2014; Kayar, 2016). Acak bu araştırmada katılımcıları %91.1 i lisas ve lisas üstü eğitim düzeyie sahitirler. Bu edele eğitim düzeyi daha düşük bireyleri yılmazlık düzeyleri ile karşılaştırma imkaıı sıırlı olduğu düşüülmektedir. Araştırmaı soucuda evli bireyleri eğitim düzeyie göre evlilik yetkiliği düzeyleri arasıda da alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatürde eğitim düzeyi ile evlilik yetkiliğii farkıa ilişki bir araştırma soucua rastlamamıştır. Acak; araştırmaı soucuda evli bireyleri eğitim düzeyie göre ikili ilişkilerde güve düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumuştur. Eğitim düzeyi yüksek ola bireyleri ikili ilişkilerde güve düzeylerii daha yüksek olduğu bulgusua ulaşılmıştır. Bu durum, bireyleri eğitim düzeyi arttıkça evliliğe yüklee alamı değişmesi ile açıklaabilir. Eğitim düzeyi yüksek ola bireyleri daha geiş ecerede bakabildikleri, daha kabulleici ve makul, daha az şüheci yaklaştıkları düşüülmektedir. Ayrıca eğitim düzeyi yüksek ola bireyler tolumda daha aktif olarak rol almaktadırlar ve bu durumu öz güvelerii de yüksek olmasıa yardımcı olduğu düşüülmektedir. Kedie güvei yüksek ola bireyleri ikili ilişkilerde arterlerie ola güveii de etkilediği düşüülmektedir. Bu bulguyu destekler itelikte, Doğa (2014) eğitim düzeyii ikili ilişkilerde güvei bir yordayıcısı olduğuu belirtmiştir. Yahşi ve Bayraktar (2016) ise eğitim düzeyi yükseldikçe bireyleri karşılaştığı sorulara verdikleri tekileri daha matık çerçeveside olacağıı söylemişlerdir. 392 Araştırmaı soucuda evli bireyleri gelir düzeyie göre ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatürde araştırmacılar düşük gelir düzeyii yılmazlık içi risk faktörü oluşturduğuu (Aydoğa ve Özbay, 2015), geliri ola kadıları yılmazlık düzeyii daha yüksek olduğuu belirtmişlerdir (Dale ve diğ., 2014). Acak bu araştırmada, katılımcıları çoğuluğu orta düzeyde gelire sahi olduklarıı belirtmişlerdir. Bu edele araştırmada yüksek düzey gelir ile düşük düzeyde gelire sahi katılımcıları ua ortalamalarıı kıyaslaamadığı düşüülmektedir. Araştırmaı soucuda evli bireyleri gelir düzeyie göre evlilik yetkiliği düzeyleri arasıda da alamlı bir farklılık bulumamıştır. Collema ve Karraker (2012) yüksek gelire sahi aeleri ebeveylik öz yeterliklerii de yüksek olduğuu belirtmişlerdir. Düşük düzeyde gelire sahi olma durumu evlilikte öz yetkilik içi riskli bir durum olarak görüse de, öz yetkilik, değişe durumlara/zorluklara uyum sağlamada öemli bireysel kabiliyet kayağıdır. Yüksek düzeyde öz yetkiliğe sahi ola bireyleri zorluklara uyum sağlama yeterliği olduğu düşüüldüğüde, tek başıa gelir düzeyi evlilikte öz yetkiliği etkileyecek bir faktör olarak değerledirilmesii de doğru olmadığı düşüülmektedir. Yie, araştırmaı soucuda evli bireyleri gelir düzeyie göre ikili ilişkilerde güve düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Bağlama teorisi göz öüde buludurulduğuda, ikili ilişkilerde güvei, yalızca kişii o a içide buluduğu durum ve koşullara göre değil geçmiş tecrübelerie göre de şekillediği düşüülecek olursa, kişii gelir durumuu tek başıa ilişkide güve düzeyii etkileyecek bir faktör oluşturmadığı düşüülmektedir.
Araştırmaı soucuda evli bireyleri çocuk sayısıa göre ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatürde ilişkisel yılmazlık ve çocuk sayısı arasıdaki ilişkiyi göstere bir çalışmaya rastlaılamamıştır. Egelli bir çocuğa sahi olmaı yılmazlığı etkilediği belirtilmektedir (Bayraklı, 2010). Ayrıca, geel olarak çocuk sahibi olmaı getirdiği sorumluluklar, göz öüde buludurulduğuda, yılmazlık düzeyi düşük ola bireyler içi arta çocuk sayısıı ilişkilerde risk faktörü oluşturabileceği şeklide yorumlaabilir. Acak, çocuk sayısıı direkt yılmazlıkla ilişkili olmadığı düşüülmektedir. Araştırmaı soucuda evli bireyleri çocuk sayısıa göre evlilik yetkiliği düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumuştur. Araştırma soucu, çocuk sayısı fazla ola bireyleri evlilik yetkiliğii düşük olduğuu göstermektedir. Bu durum eşler arasıda çıka aile içi tartışmaları tartışmaları çocuğu bakımı kousuda olması, ae ve baba olarak arta sorumluluklar, her iki tarafı da özgürlüklerii kısıtladığı düşücesi, çocuk üzerie yoğulaşılarak eşleri birbirlerie ayıracakları zamaı kısıtlaması ile açıklaabilir. Bu bulgular ebevey öz yetkiliği, cisel öz yetkilik kavramları açısıda literatürde bezer souçlarla desteklemektedir (Beral, 2010; Çelik, 2012). Araştırmaı soucuda evli bireyleri çocuk sayısıa göre ikili ilişkilerde güve düzeyleri arasıda alamlı bir farklılık bulumamıştır. Literatürde bu değişkelere ilişki bir çalışmaya rastlaılamamıştır. Doğa (2014) çalışmasıda, ikili ilişkilerde güvei, evliliklerde ilişki doyumu, çiftler arasıdaki yakılık düzeyi ve tatmii ile ilişkili olduğu soucua ulaşmıştır. Bu durumda çocuk sahibi ola bireyleri güve düzeylerii de yüksek olduğu şeklide yorumlaabilir. Acak yie de çocuk sahibi olmaı ya da çocuk sayısıı ikili ilişkilerde güvei azaltıcı ya da arttırıcı kesi bir etkiye sahi olduğu düşüülmemektedir. 393 5.ÖNERİLER Araştırmaı, ulaşıla geel souçları ışığıda aşağıdaki öeriler suulabilir: Araştırmada katılımcıları çoğuluğu yüksek eğitim düzeyi ve orta düzey gelir düzeyie sahitir. Bu değişkeler açısıda alamlı farklılık oluşturu oluşturmadığıı icelemesi içi düşük eğitim düzeyi ve gelir dağılımlarıı olduğu gruları da araştırmalara dahil edilebilir. öz yetkiliği ve ikili ilişkilerde güve kavramları ile ilgili literatürde sıırlı sayıda çalışmaya rastlamıştır. Farklı sosyo-demografik özellikler göstere evli bireyler ile bu çalışmalar arttırılabilir. İlişkisel Yılmazlık kousuda evli çiftlerle yaıla araştırmaları sayısıı yetersiz olduğu göz öüde buludurulduğuda, daha sesifik ve farklı risk grularıda (şiddet göre kadılar, boşamış ebeveye sahi bireyler, travma yaşatısı geçirmiş bireyler, cezaevide ya da sosyal hizmetler kurumu büyeside yetişe bireyler) evli çiftlerle yaılacak ola araştırmalara ihtiyaç vardır. İlişkisel yılmazlık kasamıda yaıla araştırmalar sorasıda aile veya çiftlere verilecek ola geri bildirimler ile risk durumlarıyla başa çıkmaları ve bu sürece ae, baba ve çocukları da aktif olarak katılmaları lalaabilir. Aile ve çift daışmalığı kasamıda çiftlere, evlilik öceside evliliğe hazır oluş ile ilgili yaş, gelir durumu, eğitim düzeyi, çocuk sahibi olma gibi değişkeleri evlilik ilişkisii etkilemesi açısıda farkıdalık sağlaya ya da evlilik öz yetkiliğii arttıracak uygulamalar lalaabilir. Evli bireyler içi ilişkisel yılmazlığı ve evlilikte öz yetkiliği arttıracak çeşitli kurum ve kuruluşları iş birliğide gerçekleştirildiğide, bu tarz eğitimleri daha yaygı etkisii olacağı düşüülmektedir. Öreği okullarda aile eğitimlerii bu aileleri çocuklarıa ve ailelerie ayı ada ulaşılmasıa böylelikle ailei bütüü ile çalışılmasıa yardımcı olacaktır.
Özellikle risk gruları ile çalışılırke, geçirile olumsuz yaşatıları evlilik ilişkilerii etkilememesi açısıda çift veya aileleri güçledire çalışmaları içere oturumlar lalaabilir. Bular, stresle aktif başa çıkma yötemleri, aile içi iletişim becerileri, çocuklu ailelerde çocuğa da yöelik olarak ae babaı da dahil olduğu filial oyu teraisi gibi çalışmalar olabilir. KAYNAKLAR Aisworth, M.D.S. ad Bowlby, J. (1991), A Ethological Aroach To Persoality Develomet. America Psychologist, Cilt. 46, 331-341. Akça, Zeye Kübra (2012). Geç Yetişkilikte Algılaa Ae-Baba Tutumlarıı, Kedii Toarlama Gücü Ve Belik Saygısı Arasıdaki İlişki. (Yüksek Lisas Tezi) Maltee Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü, İstabul. Akkaya Meryem (2010) Bağlama Stilleri, Stresle Başa Çıkma Tarzları, Problem Çözme Becerileri Ve İletişim Tarzlarıı Boşama Süreci Üzerideki Etkilerii İcelemesi. (Yüksek Lisas Tezi) Karadeiz Tekik Üiversitesi, Sosyal Bilimler Estitüsü, Trabzo. Aydoğa, Didem (2014). Çiftlerde İlişkisel Yılmazlığı Ebeveylik Stresi, İlişkisel Başa Çıkma, İlişkisel Profesyoel Yardım Arama İle İlişkisi. (Doktora Tezi) Gazi Üiversitesi Eğitim Bilimleri Estitüsü, Akara. Aydoğa, Didem ve Özbay, Yaşar (2015) Çiftlerde İlişkisel Yılmazlık Ve İlişkisel Profesyoel Yardım Arama: İkili (Dyadic) Aaliz. Türk Psikolojik Daışma ve Rehberlik Dergisi, Cilt. 5 Sayı. 44, 109-121. Bachma, Lyle F. (2004). Statistical Aalyses For Laguage Assessmet. Cambridge: Cambridge Uiversity Press. Bağatarha, Tuba (2012) Ebevey Eğitim Programıı Aeleri Ebeveylik Öz-Yeterliklerie Etkisi. (Yüksek Lisas Tezi) Akara Üiversitesi Eğitim Bilimleri Estitüsü, Akara. Bayraklı, Hacer (2010). Zihisel Egelli ve Egelli Olmaya Çocuğa Sahi Aelerde Yılmazlığa Etki Ede Değişkeleri İcelemesi. (Yüksek Lisas Tezi) Akara Üiversitesi, Akara. Beral, Yücel (2010). Otistik Bozukluğu Ola Çocuğa Sahi Ebeveyleri Öz Yeterlik Algılarıı Belirlemesi. (Yüksek Lisas Tezi) Aadolu Üiversitesi Eğitim Bilimleri Estitüsü, Eskişehir. Boao, George A., Galea, Sadro, Bucciarelli, Agela ad Vlahov, David (2006). Psychological Resiliece After Disaster New York City İ The Aftermath Of The Setember 11th Terrorist Attack. Psychological Sciece, V.17 N. 3, 181-186. Borstei, Marc H. (2002). Hadbook of Paretig, Secod Editio, Volume 1, NJ: Lavrece Erlbaum Associatio. Büyüköztürk, Şeer (2016). Sosyal Bilimler İçi Veri Aalizi El Kitabı. 23. bs. Akara: Pegem Yayıcılık. 394 Büyükşahi, Ayda (2006) Yakı İlişkilerde Bağlama: Yatırım Modelii Bağlama Stilleri Ve Bazı İlişkisel Değişkeler Yöüde İcelemesi. (Doktora Tezi) Akara Üiversitesi, Akara.
Ca, Abdullah (2016). SPSS İle Bilimsel Araştırma Sürecide Nicel Veri Aalizi. 4. bs. Akara: Pegem Akademi. Coh, Deborah A. (1990). Child-Mother Attachmet Of Six Years Old Ad Social Cometece At School. Child Develomet, V. 61, 151-161. Ciha-Gügör, Hüdayar (2007). Doyumuu Açıklamaya Yöelik Bir Model Geliştirme. (Doktora Tezi) Gazi Üiversitesi Eğitim Bilimleri Estitüsü, Akara. Ciha-Gügör, Hüdayar ve Özbay, Yaşar (2008). te Yetkilik Ölçeğii Geçerlik Ve Güveirlik Çalışması. Türk Psikolojik Daışma ve Rehberlik Dergisi. Cilt. 3 Sayı.29, 79-90. Colema, Priscilla K. ad Karraker, Katherie H. (2000). Paretig Self-Efficacay Amog Mothers Of School-Age Childre: Cocetualizatio, Measuremet, Ad Correlates. Family Relatios, V.49 N.1, 13-24. Curu, Ferza (2006). Yüklemeler, İletişim Çatışmaları, Cisiyet Ve Cisiyet Rolü Yöelimi İle Doyumu Arasıdaki İlişki. (Doktora Tezi) Akara Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü, Akara. Çelik, Eyü (2012). Cisel Öz-Yeterlik Ölçeğii Türk Kültürüe Uyarlaması: Geçerlik Ve Güveirlik Çalışması. Joural of Euroe Educatio. V.3 N.2, 1-10. Çeesiz, Zeye Gaye (2015). The Relatioshi Betwee Eatig Attitudes, Persoality Factors, Weight Percetio, Self-Esteem, Aearace Esteem, Ad Eatig Regulatio Motivatios Based O Self Determiatio Theory. (Doktora Tezi) Orta Doğu Tekik Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü, Akara. 395 Çetikaya, Evrim, Kemer, Gülşah, Bulga, Gökçe ve Tezer, Esi. (2008). İkili İlişkilerde Güve Ölçeğii Geçerlik Ve Çalışmaları. Türk Psikolojik Daışma ve Rehberlik Dergisi. Cilt.3 Sayı.29, 65-74. Dale, Saisha K., Cohe, Mardge H., Kelso, Gwedoly A., Cruise, Ruth C., Weber, Kathlee M., Watso, Cherly, Burke Miller, Jae K. ad Brody, Leslie R. (2014). Resiliece Amog Wome With HIV: Imact Of Silecig The Self Ad Socioecoomic Factors. Sex Roles, V.70, 221-231. Doğa, Ezgi (2014) Kadıları Geel Uyumu Ve te İlişki Tarzlarıı İkili İlişkide Güve Ve Deresyo Açısıda İcelemesi. (Yüksek Lisas Tezi) Bahçeşehir Üiversitesi. Sosyal Bilimler Estitüsü, İstabul. Duffey, Thelma ad Haberstroh, Shae (2011). Helig Coules Recoect: Develoig Relatioal Cometecies Ad Exadig World Views Usig The Eeagram Persoality Tyology. Retrieved from htt://couseligoutfitters.com/ vistas/vistas11/article_25. Erus, Seher Merve Cael, Azize Nilgü (2015). Perceived Problem Solvig Skills Of Married Coules Predictig Self-Efficacy Beliefs Towards Their Marriages. Kalem Eğitim ve İsa Bilimleri Dergisi. V.6 N.1, 129-159. Fraley, R. Chris ad Shaver, Phili R. (2000). Adult Romatic Attachmet: Theoretical Develomets, Emergig Cotroversies, Ad Uaswered Questios. Review of Geeral Psychology, V.4 N.2, 132-154.