ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 200; 9(3) :9-15 Kliik Araştırma ADANADA EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANELERİNİN YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNDE HASTANE ENFEKSİYONLARI BİLGİ DÜZEYİ 1 2 3 Necdet AYTAÇ, Hada NAHARCI, Gürsel ÖZTUNÇ ÖZET AMAÇ: Hastae efeksiyoları (HE) gelişmiş ve gelişmekte ola ülkelerde öemli mortalite, morbidite ve arta tedavi maliyeti edei olarak sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Hastae efeksiyolarıı esık görüldüğü alalarda ola yoğu bakım üiteleride çalışa hemşireleri hastae efeksiyolarıı hızladıra edeleri ve etkili ölemleri bilmesi ve bu bilgileri doğrultusuda gerekli ölemleri alması bekleir. Araştırmamız yoğu bakım üiteleride çalışa hemşireleri HE'ı ölemeside etkili ola ölemlere ilişki bilgi düzeylerii belirlemesi amacı ile gerçekleştirilmiştir. GEREÇ ve YÖNTEM: Taımlayıcı ola plalaa araştırmamız Başket Üiversitesi Adaa Araştırma ve Uygulama Hastaesi, Çukurova Üiversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastaesi ile T.C. Sağlık Bakalığı Adaa Numue Eğitim ve Araştırma Hastaesii yoğu bakım üiteleride çalışa ve araştırmaya katılmayı kabul ede 210 hemşireye aket formu uygulaarak, Mayıs 2005 tarihide yapılmıştır. BULGULAR: Katıla hemşireleri yaş ortalamasıı 26.6±3. olduğu, 42.9'uu Başket Üiversitesi hastaeside çalıştığı, 31.9'uu Sağlık Meslek Lisesi mezuu olduğu, mesleki deeyim yılı ortalamasıı 5.66±4.75 olduğu, 63.3'üü hastae efeksiyou ile ilgili eğitim aldığı, 30'u Hepatit B Virüs aşılarıı yaptırmadığı, 69.6'sıı hastae efeksiyouu taımıı, 5.2'ii e sık rastlaa hastae efeksiyolarıı bildiği, 4.'ii HE ölemeside mutlaka uygulaması gereke ölem olarak el yıkamayı gördüğü, çalışma süresi arttıkça doğru yaıt sayısıı arttığı, 4.'sii 11-16 soruyu doğru yaıtladıkları, e fazla 17 soruya doğru yaıt vereleri (15.7) ö lisas mezuu hemşireler olduğu görülmüştür. Çocuk yoğu bakım ve acil üiteside çalışa hemşireleri doğru yaıt sayılarıı daha fazla olduğu ve hastae efeksiyou öleme kousuda eğitim almayaları doğru yaıt sayılarıı alamlı olarak düşük olduğu saptamıştır SONUÇ: Hemşireleri HE hakkıda bilgilerii orta düzeyde olduğu ve hizmet içi eğitimlerle bilgilerii artırılması gerekliliği saptamıştır. Hemşirelere işe girişlerde oryatasyo eğitimi kouları içide ve hizmet içi eğitimlerde HE'ları öcelikli olarak yer alması sağlamalıdır. Aahtar kelimeler: Hastae efeksiyou, hemşirelik, yoğu bakım üitesi Kowledge about Nozocomial Ifectios of Nurses Workig i Itesive Care i Traiig ad Research Hospitals i Adaa SUMMARY OBJECTIVE: The aim of this research was carried i order to specify the kowledge off urses workig i itesive care uits of hospitals i Adaa provice about the measures effective i prevetig ozocomial ifectios. MATERIAL ad METHODS: Our research which was desiged as descriptive ad carried out betwee 1 ad 31 May 2005, icluded 210 urses who works i the itesive care uits of Adaa Research ad Practice Hospital of Başket Uiversity, Balcalı Hospital of Çukurova Uiversity Faculty of Medicie ad Adaa Numue Traiig ad Research Hospital of Turkish Miistry accepted to fill the questioaire forms about their socio demographical situatios ad kowledge level about ozocomial ifctios, after gettig permissios the hospital maagemets. RESULTS: The average age of the urses was 26.6±3., 42.9 workig i Başket Uiversity Hospital, 33.4 were graduates of Health High School, average professioal experiece was 5.66±4.75 years, 63.3 had bee traied about ozocomial ifectios, 69.6 kew the defiitio of ozocomial ifectios, 5.2 kew the most frequet ozocomial ifectios, 4. cosidered washig hads as the maesure absolutely required, 4. aswered 11 to 16 questios correctly, 6.7 of the urses who aswered maximum 17 questios ad more correctly were graduares of colleges. CONCLUSION: As a result of this research, it was revealed that, i geeral, the kowledge of the urses workig i itesive care uits, o ozocomial ifectios, was of itermediate level ad eeded to be improvedmore some aspects. Key words: Nozocomial ifectio, ursig, itesive care uit Hastae Efeksiyoları (HE); herhagi bir efeksiyo hastalığı kuluçka döemide olmaya ve oldukta 10 gü sorasıa kadar geçe süre içeriside efeksiyo oluşması alamıa gelmektedir. efeksiyou bulumaya hastada, hastaeye HE oraları ve etke mikroorgaizmalar, yatışıda itibare 4-72 saat sora veya taburcu hastaei büyüklüğü, eğitim hastaesi olması ve 1 Çukurova Üiversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Aabilim Dalı, ADANA, TÜRKİYE 2 Sağlık Müdürlüğü, MARDİN, TÜRKİYE 3 Çukurova Üiversitesi Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik, ADANA, TÜRKİYE 9
Yoğu Bakım Hemşireleride Hastae Efeksiyoları Bilgi Düzeyi sürveyas yapıla kliikleri iteliklerie göre 4 değişiklik göstermektedir. Hastaei bütü birimleride ortaya çıka hastae efeksiyou yoğu bakım üiteleri (YBÜ) söz kousu olduğuda daha da ürkütücü olabilmektedir. Çükü YBÜ geel durumu kötü ola kritik hastaları izlediği birimlerdir. YBÜ'de bulua hasta grubu, hastaedeki e ağır hastalığı ola, ivaziv girişimleri ve moitorizasyo cihazlarıı e fazla uyguladığı, diğer hastalara göre hastaede kalış süresi daha uzu ola ve daha fazla atibiyotik kullaa hastalardır. Bütü bu edelere bağlı olarak yoğu bakım hastaları, HE'a yol açabile koağa ve çevreye ait 5 pek çok faktöre sahiptirler. Hastaede yata hastaları yalız 5-10'uu YBÜ'lerde izlemesie rağme hastae efeksiyolarıı yaklaşık 25'i bu birimlerde 3,6,7 görülmektedir. Hastae efeksiyo etkelerii yayılmasıı öleebilmesi içi sadece hastalar değil hastae persoeli de efeksiyöz olarak kabul edilmeli ve 2 persoel içi de ölemler alıması gerekmektedir. Bu araş t ı rma, tüm ölemleri uygulaabilmeside öemli rolleri ola ve efeksiyo riskii yüksek olduğu yoğu bakım üiteleride çalışa hemşireleri hastae efeksiyolarıı ölemeside etkili ola ölemlere ilişki bilgi düzeylerii belirlemesi amacı ile plalamıştır. GEREÇ ve YÖNTEM Bu araştırma kesitsel aalitik tiptedir. Araştırmaı evreii Adaa il merkezideki eğitim ve araştırma hastaeleri; Adaa Başket Üiversitesi Araştırma ve Uygulama Hastaesi, Çukurova Üiversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastaesi ile Adaa Numue Eğitim ve Araştırma Hastaesii yoğu bakım üiteleride görev yapa 302 hemşire oluşturmaktadır. Araştırmaı öreklemii aket formuu doldurmayı kabul ede 210 hemşire oluşturmuştur. Evrei oluştura hemşireleri 70'ie aket uygulamış, yıllık izi, doğum izi, rapor ve araştırmaya katılmak istememe edeleri ile 30'ua ulaşılamamıştır. Aketi ö uygulaması Başket Üiversitesi Araştırma ve Uygulama Hastaesii yoğu bakım üiteside çalışmakta ola 20 hemşire ile yapılmış, gerekli düzeltmeler yapıldıkta sora çalışma grubua Mayıs 2005'ta uygulamıştır. Araştırmada kullaıla veri toplama aracı literatür bilgilerie dayaarak araştırmacı tarafıda geliştirile aket formudur. Aket formu 29 soruda oluşmaktadır. İlk bölümdeki 6 soru hemşireleri demografik özellikleri ve çalıştıkları birim ile ilgilidir. Yedici soru hastae efeksiyoları ile ilgili eğitim alıp-almadıkları, 9. soru özellikle bölgemizde ve sağlık çalışaları arasıda fazla görüle HBV efeksiyoua karşı aşılama durumları ile ilgilidir. Diğer 21 soru ise hemşireleri hastae efeksiyoları ile ilgili bilgi düzeylerii ortaya çıkarmaya yöelik sorulardır. İstatistiksel değerledirmede ise veriler bilgisayar ortamıda SPSS 11.5 for Widows paket programı ile çözümlemiştir. Elde edile verileri değerledirilmeside yüzdelik dağılım, ki-kare testi uygulaarak aaliz edilmiştir. BULGULAR Araştırmaya katıla hemşireleri yaş ortalamasıı 26.6±3. (mi:19, max:42)olduğu; 42.9'uu Başket Üiversitesi Adaa Araştırma ve Uygulama Hastaeside ve 3.1'ii dahiliye yoğu bakım üiteleride çalıştıkları, 31.9'uu Sağlık Meslek Lisesi mezuu, 49'uu 0-2 yıldır ayı birimde çalıştığı, 60'ıı toplam çalışma süresii 1-5 yıl olduğu saptamıştır (Tablo 1). Araştırmaya katıla hemşireleri 133'üü (63.3) hastae efeksiyoları ile ilgili bir eğitim programıa katıldıkları tespit edilmiştir. Eğitim alma durumları çalıştıkları hastaelere göre icelediğide; Başket hastaeside çalışa hemşireleri 69'uu (76.7), Balcalı hastaeside çalışa hemşireleri 55'ii (61.) ve Numue Hastaesi'de çalışa hemşireleri 9'uu (29) eğitim aldıklarıı ifade ettikleri saptamıştır. Hastaeler arasıdaki fark istatistiksel olarak alamlı bulumuştur (Tablo 2, p=0.000) Tablo 3'te hemşireleri aket sorularıa verdikleri doğru yaıtları dağılımıa bakıldığıda; 90.5'ii hastae efeksiyouu ölemeside HBV aşısıı uygulamasıı öemli olduğuu, 91'ii hastae efeksiyouu ölemede izolasyou gerekli olduğuu, 90.5'ii de idrar torbası, göğüs tüpü gibi kapalı dreaj setlerii kullaı m ı ı hastae efeksiyoları ı ölemesideki yerii öemli olduğuu düşüdüğü bulumuştur. 9.5'ii elleri yıkadıkta sora asıl kurulaması gerektiğii ve.6'sıı steril eldivei giyilmesi gereke uygulamaları bildiği saptamıştır. Hemşireleri 16.2'sii ameliyat öcesi cilt hazırlığıda bölgei tüylerde arıdırılması içi kullaılabilecek e uygu yötemi, 26.7'sii derece dezefeksiyou içi kullaılacak solüsyou, 27.1'ii serum setlerii e kadar süre sora değiştirilmesi gerektiğii, 29.5'ii O2 kullaımıda emledirici solüsyou e kadar süre sora değiştirilmesi gerektiğii, 47.6'sıı idrar sodası takılı ola bir hastaya soda bakımı verme sıklığıı bildiği görülmüştür. Hemşireleri aket geelie verdikleri cevapları doğruluğu icelediğide doğru cevap ortalaması 13.45+ 2.3 (mi:5, max:19) olarak bulumuştur. Dağılıma bakıldığıda hemşireleri 16'sıı (7.6) 5-10 soruyu, 17'ii (4.) 11-16 soruyu, 16'sıı (7.6) 17 ve üzeride soruyu doğru cevapladırdıkları ortaya çıkmıştır. Hemşireleri çalıştıkları hastaelere göre verdikleri doğru cevap sayıları karşılaştırılıca; üç 10
Aytaç ve Ark. Tablo 1: Hemşireleri sosyodemografik özellikleri (=210) Yaş Grupları 24 yaş ve altı 25-29 yaş arası 30-34 yaş arası 35 yaş ve üstü Çalıştığı Hastae Başket Üiversitesi Adaa Araştı rma ve Uygulama Hastaesi Çukurova Üiversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastaesi Ada Numue Eğitim ve Araştırma Hastaesi Çalıştığı Birim Dahiliye Yoğu Bakım Üiteleri Cerrahi Yoğu Bakım Üiteleri Çocuk Yoğu Bakım Üiteleri Acil Yoğu Bakım Üiteleri Eğitim Durumu Sağlık Meslek Lisesi Ö Lisas Lisas Yüksek Lisas Birimdeki Çalışma Süresi 0-2 yıl 3-4 yıl 5yıl ve üzeri Toplam Çalışma Süresi 1-5 yıl 6-10 yıl 11-15 yıl 16 yıl ve üzeri 61 111 30 90 9 31 0 60 5 12 67 70 66 7 103 42 65 126 52 22 10 29.0 53.0 14.2 3. 42.9 42.3 14. 3.1 2.6 27.6 5.7 31.9 33.4 31.4 3.3 49.0 20.0 31.0 60.0 24.7 10.5 4. Tablo 2: Hemşireleri çalıştıkları hastaelere göre eğitim alma durumlarıı dağılımı (=210) Hastae efeksiyou ile ilgili eğitim aldıız mı? Çalışıla Hastae Balcalı Hastaesi TOPLAM** Başket Hastaesi Numue Hastaesi EVET 69 76.7 55 61. 9 29.0 133 63.3 HAYIR 21 23.3 34 3.2 2 71.0 77 36.7 TOPLAM* 90 42.9 9 42.4 31 14. 210 100.0 X 2 = 22.67 p= 0.000 * satır yüzdesi ** sütu yüzdesi hastaede de çalışa hemşireleri çoğuu (4.) 11-16 soruya doğru cevap verdikleri görülmektedir. Hastaeler arasıdaki fark istatistiksel olarak alamlı bulumamıştır (Tablo 4, p=0.147). Çalışmaya katıla 210 hemşirei 17'ii (4.) 11-16 soruya doğru cevap verdikleri saptamıştır. Hemşireleri verdikleri doğru cevap sayıları ile hastae efeksiyou kousuda eğitim alıp- almama durumları icelediğide; 5-10 doğru cevap sayısıa e fazla (14.2) eğitim almadığıı belirte hemşireleri sahip olduğu, 11-16 doğru cevap sayısıa ise e fazla (.7) eğitim aldığıı belirte hemşireleri sahip olduğu bulumuştur. Gruplar arsıdaki fark istatistiksel olarak alamlı bulumuştur (Tablo 5, p=0.021). Hemşireleri aket geelide e az doğru yaıt verdikleri soruları dağılımıa bakıldığıda bu sorulara doğru yaıt vere hemşireleri 25-29 yaş grubuda olduğu, çoğuluğuu hastae olarak Balcalı Hastaesi'de, birim olarak dahiliye veya çocuk yoğu bakım üiteleride çalıştıkları, eğitim düzeylerii soruya göre değişkelik gösterdiği, hepsii 1-5 yıllık deeyime sahip oldukları ve hepsii hastae efeksiyou ile ilgili eğitim aldıklarıı belirttikleri saptamıştır. TARTIŞMA Hastae efeksiyolarıı sekoder öleilebilir efeksiyolar olması ve bu ölemleri uygulamasıda hemşireleri ölemli rollerii olması edei ile hemşireleri kou hakkıdaki bilgi düzeyii araştırılması içi yapıla bu çalışmaya 210 hemşire katılmıştır. Araştırmaya katıla hemşireleri demografik özellikleri icelediğide yaş ortalamasıı 26.6+ 3. (mi:19, max:42) olduğu yai verileri geç olarak taımlaabilecek bir hemşire grubuda elde edildiği görülmektedir. Hemşireleri hastae efeksiyoları ile ilgili eğitim alma durumları icelediğide 63.3'üü 11
Yoğu Bakım Hemşireleride Hastae Efeksiyoları Bilgi Düzeyi Tablo 3: Hemşireleri aket sorularıa verdikleri doğru yaıtları dağılımı (=210) SORULARA VERİLEN DOĞRU YANITLAR Hastae efeksiyouu ölemeside HBV aşısıı uygulaması öemli midir? 90.5 Hastae efeksiyou içi yapıla taımlamalarda hagisi doğrudur? 7.1 E sık rastlaa hastae efeksiyou aşağıdakilerde hagisidir? 5.2 Hastae efeksiyouu ölemede izolasyo gereklimidir? 91.0 Sizce hastae ef eksiyou ölemeside e öemli rolü oyaya ve mutlaka uygulaması gereke ölem 4. aşağıdakilerde hagisidir? Şu durumlarda hagiside hijyeik el yıkama yapmayı tercih edersiiz? 1.4 Sizce eller yıkadıkta sora asıl kurulamalıdır? 9.5 Aşağıdaki işlemlerde hagiside steril eldive giyilmelidir?.6 Sizce steril edilmiş bir bohça-pasuma seti e fazla kaç gü bu özelliğii koruyabilir? 59.5 Sizce ısıya dayaıklı olmaya hassas aletleri sterilizasyouda kullaıla yötem aşağıdakilerde 56.7 hagisidir? İdrar torbası, göğüs tüpü gibi kapalı dreaj setlerii kullaımıı hastae efeksiyolarıı ölemedeki yeri 90.5 sizce edir? Hastaya IV tedavi içi takıla kateterleri e geç hagi süre aralığıda değiştirmelisiiz? 5.7 Sizce serum şişelerii e kadar süre sora değiştirmelisiiz? 69.5 Sizce serum setlerii e kadar süre sora değiştirmelisiiz? 27.1 Sizce O 2 kullaımıda oksije setii hagi süre aralığı da değiştirmelisiiz? 56.7 Sizce O 2 kullaımıda emledirici solüsyou e zama değiştirmelisiiz? 29.5 Atibiyotik kullaımıı kotrol altıa alımasıı hastae efeksiyouu ölemeside sizce yeri var 66.7 mıdır? Sizce idrar sodası takılı ola bir hastaya soda bakımı verme sıklığı aşağıdakilerde hagisidir? 47.6 Sizce ameliyat öcesi cilt hazırlığıda bölgei tüylerde arıdırılması içi kullaılabilecek e uygu yötem 16.2 aşağıdakilerde hagisidir? Sizce derece dezefeksiyou içi aşağıdaki solüsyolarda hagisi kullaılmalıdır? 26.7 Tablo 4: Hemşireleri çalıştıkları hastaelere göre doğru cevap sayısıı dağılımı (=210) Doğru Cevap Sayısı Toplam* Çalıştığı hastae 5-10 11-16 17-? Başket Üiversitesi 4 4.4 1 90.0 5 5.6 90 42.9 Hastaesi Ç.Ü. Balcalı Hastaesi 11 12.4 71 79.7 7 7.9 9 42.3 Numue Hastaesi 1 3.2 26 3.9 4 12.9 31 14. Toplam** 16 7.6 17 4. 16 7.6 210 100.0 X 2 = 6.02 p 0.05 *satır yüzdesi **sütu yüzdesi Tablo 5: Hemşireleri hastae efeksiyou ile ilgili eğitim alma durumları ile verdikleri doğru cevap sayısııdağılımı (=210). Doğru Cevap Sayısı Toplam* Hastae efeksiyou ile 5-10 11-16?17 ilgili eğitim aldıız mı? EVET 5 3. 11.7 10 7.5 133 63.3 HAYIR 11 14.2 60 77.9 6 7. 77 36.7 Toplam** 16 7.6 17 4. 16 7.6 210 100.0 X 2 = 7.76 p 0.05 *satır yüzdesi **sütu yüzdesi eğitim aldıkları saptamıştır. Diker'i çalışmasıda ise bu ora 26.7'dir. Hastae efeksiyolarıı ölemeside persoel eğitimii yeri tartışmasız çok öemlidir. HE'ı üçte biri öleebilir olduğu düşüülmektedir. Birçok çalışma göstermiştir ki HE YBÜ' leride eğitim ve sıkı bir kotrol ile 9 öleebilmektedir. 10 Coopersmith ve ark.'ı Cerrahi yoğu bakım üiteside kateter ilişkili ka dolaşımı efeksiyolarıı azaltılmasıda eğitim programıı 12
Aytaç ve Ark. etkisi üzerie yaptığı çalışmada toplam 42 sağlık çalışaıa (39 hemşire, 1 doktor ve 2 YBÜ elemaı) verile eğitim soucuda; efeksiyo oraıı 1000 kateter güüde 11.'de 3.7'ye gerilediği veeğitim öcesi periyoda göre 66 oraıda azalma olduğu tespit edilmiştir. Bu da eğitim almaı hastae efeksiyolarıı ölemede öemli bir yeri olduğua dair ola düşücelerimizi destekler iteliktedir. Hastae efeksiyoları ile ilgili eğitim alma durumları çalıştıkları hastaelere göre irdelediğide; Başket Üiversitesi hastaeside çalışa hemşireleri 76.7 gibi büyük bir kısmıı eğitim aldıkları görülmüştür. Bu souca hastaei, çalışalarıa işe alımda sora oryatasyo eğitimi vermesi ve daha soraki döemlerde de düzeli hizmet içi eğitime tabi tutmasıı etkisi olduğu düşüülmektedir. Ayrıca bu hastaede persoel sirkülasyouu hızlı olması edei ile yei mezuları çoğulukta olması da diğer bir ede olarak düşüülebilir (Tablo 2, p=0.00). Hemşireleri 90.5'i gibi büyük bir kısmı hastae efeksiyouu ölemeside HBV aşısıı uygulamasıı öemli olduğuu, 9.5'i ise öemsiz olduğuu belirtilmektedir. Kouu öemii hemşirelerce alaşılmış olduğu kaısıa varılmıştır. Hemşireleri 91'i hastae efeksiyolarıı ölemeside izolasyou gerekli olduğua iadıklarıı belirtmişler ve izole edilmesi gereke hasta grubu olarak da e çok (94.3) bulaşıcı hastalığı ola hastaları tercih etmişlerdir. İdrar torbası, göğüs tüpü gibi kapalı dreaj setlerii kullaımıı hastae efeksiyolarıı ölemesideki yeri sizce edir? sorusua hemşireleri 90.5'i öemli diyerek doğru yaıt vermişlerdir. 7.6'sı bilmiyorum derke, 1.9'u öemsiz cevabıı vermişlerdir. Yapıla çalışmalarda kapalı dreaj sistemi kullaımıı hastae efeksiyolarıı ölemede gülük yapıla kateter bakımıda bile daha öemli 11 olduğu gösterilmiştir. Ayrıca kapalı dreaj sistemii temii kesi olarak uygulaması gereke 12,13 kurallar arasıda da yer almaktadır Hemşireleri 9.5'i elleri yıkadıkta sora tek kullaımlık kağıt havlu ile kurulaması gerektiğii ifade ederek doğru yaıt vermişlerdir. Çetioğlu ve 14 ark.'ı çalışmasıa katıla hemşireleri 3.7 gibi büyük bir kısmı kurulama içi kağıt havlu kullaılması gerektiğii ifade etmişlerdir. Parlar ve 15 ark.'ı çalışmasıda ise hemşireleri 6'i elleri yıkadıkta sora kağıt havlu ile kurulaması gerektiğii ifade etmişlerdir. Elleri yıkadıkta sora kurulama şekilleri de çok öemlidir. Yalış yötemle kurulaa eller bakteri üremesie yol açmaktadır. Bu edele kurulama amacı ile kağıt havlu 13,16-1 kullaılmaması gerektiği bildirilmektedir. Hemşireleri 6.6'sı edotrakeal tüp içi aspirasyoda steril eldive giyilmesi gerektiğii ifade ederek doğru yaıt vermişlerdir. Literatürde etübasyo ve trakeostomi uygulamalarıı soluum yolu efeksiyolarıı 7-21 kat arttırdığıı gösterilmesi, trakeaı patoje mikroorgaizmalar içi uygu bir ortam olması ve vetilatör tedavisi ala hastaları alveollerii dış ortamla direkt temas halide olması aspirasyo işlemi sırasıda asepsiye uyulmasıı gerektirmektedir. Bu edelerde dolayı açık sistem edotrakeal aspirasyo işlemimde steril 19-22 eldive kullaılmalıdır. Ameliyat öcesi cilt hazırlığıda bölgei tüylerde arıdırılması içi kullaılabilecek e uygu yötem hagisidir? sorusua hemşireleri sadece 16.2'si doğru yaıt vermişlerdir (Tablo 2). Bu soruu doğru yaıtı tüy dökücü kremleri 23,24 kullaılması dır. Hemşireleri 0.5 gibi büyük bir kısmı ise tıraş edilmeli yaıtıı vermişlerdir ki bu yaıt yalış olarak kabul edilmiştir. Çükü yapıla araştırmalarda ameliyat bölgeside tıraşlamada kayaklaabilecek küçük kesikleri cerrahi yara 25 efeksiyoua ede olabildikleri saptamıştır. Araştırmaya katıla hemşirelere derece dezefeksiyou içi kullaılması gereke solüsyou e olduğuu sorulduğu soruya 26.7 oraıda doğru yaıt verdikleri saptamıştır. Bu soruya doğru yaıt vere hemşireleri eğitim durumları icelediğide; 41.1'ii lisas ve üzeri mezuu oldukları ve hastae efeksiyou ile ilgili herhagi bir eğitim aldıklarıı belirttikleri saptamıştır. Hemşireleri 27.1 gibi çok az bir kısmı serum setlerii 72 saat sora değiştirmesi gerektiğii bilmektedir (Tablo 3). Literatürde; başka bir edikasyo olmadıkça 72 saatte öce IV uygulama setlerii değiştirilmesie gerek yoktur deilmektedir 26-29. Bubağlamda; IV uygulama setlerii 72 saatte öce değiştirilmesi hem efeksiyou öleme açısıda hem de maliyeti artırma açısıda gereksizdir. Oksije kullaımıda emledirici solüsyou değiştirilme süresi ile ilgili soruya hemşireleri sadece 29.5'i doğru yaıt vermişlerdir. Bu soruda doğru 30 yaıt saatte bir dir. Hemşireleri 70.5 gibi büyük bir kısmı hastae kökeli pömoileri ölemeside öemli yeri ola bu soruya yalış yaıt vermişlerdir. Bu da bize kouu hizmet içi eğitim kouları arasıda hiç veya yetersiz düzeyde ele alıdığı kaısıı oluşturmuştur. Hemşirelere yöeltile sizce idrar sodası takılı ola bir hastaya soda bakımı verme sıklığı aşağıdakilerde hagisidir? sorusua doğru yaıt verme yüzdesi 47.6'dır (Tablo 3). Bu soruu doğru 30,31 yaıtı e az güde 2-3 kez dir. Kateter uygulaa hastalarda bakteriüri gelişmesii ölemek içi uyulması gereke kurallarda; soda bakımıı acak kapalı sistem kateterizasyou uygulaması halide 30 öem kazadığı belirtilmektedir. Bu da kapalı sistem kateterizasyou vazgeçilmezliğii göstermektedir. Üretral kateterizasyou yoğu bakım üiteleride kullaımıı diğer servislere göre daha sık olması ve hastada daha uzu sürelerde kalması beraberide bakı m ı ı da daha ciddiye alı ması ı 13
Yoğu Bakım Hemşireleride Hastae Efeksiyoları Bilgi Düzeyi gerektirmektedir. Çalışmamızda elde edile verilerde buu destekler iteliktedir. Çükü soruya doğru cevap vere hemşireleri 66'sı hastae efeksiyou ile ilgili her hagi bir eğitim aldığıı belirte hemşirelerdir (Tablo 3). Hemşireleri aket geelideki bilgi gerektire 20 soruya verdikleri cevapları doğruluğu icelediğide; doğru cevap ortalaması 13.45+ 2.3 (mi:5, max:19) olarak bulumuştur. Hemşireleri çoğuu (4.) 11-16 soruya doğru cevap verdikleri bulumuştur. Bu da çalışmamız içi olumlu bir souçtur ve hemşireleri 4.'ii kou hakkıda orta düzeyde bilgi sahibi olduğuu göstermektedir (Tablo 3). Hemşireleri çalıştıkları hastae ile doğru cevap sayıları arasıdaki ilişki icelediğide alamlı bir fark buluamamıştır. Üç hastaedeki hemşireleri de çoğulukla 11-16 soruya doğru yaıt verdikleri görülmüştür (Tablo 4, p=0.147). Diker çalışmasıda yer ala her soruya pua vermiş ve her hemşire içide bilgi puaı ve ortalaması hesaplamıştır. Hemşireleri aldıkları bilgi pua ortalamaları ile çalışt ı kları kurumlar karşılaştırıldığıda SSK hastaeside çalışa hemşireleri Devlet hastaeside çalışa hemşirelerde alamlı olarak daha yüksek pua 29 aldıkları bulumuştur. Durmuş'u hastaede çalışa doktor ve hemşireleri hastae efeksiyou ile ilgili bilgi düzeylerii saptaması ile ilgili çalışmasıda yie hemşireleri aldıkları bilgi pua ile çalıştıkları kurumlar karşılaştırıldığıda üiversite hastaeside çalışa hemşireleri, devlet hastaeside çalışa hemşirelerde daha yüksek pua aldıkları belirtilmiştir. Bu farka ede olarak da; üiversite hastaelerii eğitim vere kurumlar olmasıı ve tıp alaıdaki yeilikleri daha yakıda takip etmesii göstermiştir. Hemşireleri verdikleri doğru cevap sayıları ile hastae efeksiyoları kousuda eğitim alma durumları icelediğide; eğitim almadığıı belirte (36.7) hemşireleri 5-10 doğru cevap sayısıı eğitim aldığıı belirte hemşirelere göre daha fazla olduğu bulumuştur. Bu beklee bir souçtur (Tablo 5, p=0.020). Veriler hemşireleri eğitime ihtiyaçları olduğua dair ola düşücelerimizi destekler iteliktedir. Diker çalışmasıda hizmet içi eğitim alma durumları ile bilgi puaı arasıda herhagi bir 32 ilişki bulamadığıı belirtmiştir. İtalya'da Orsi ve ark.'ı yaptığı bir çalışmada efeksiyo kotrol programıı yoğu bakım çalışalarıa alatıldıkta sora hastae kayaklı efeksiyoları isidasıda ve mortaliteside azalma görüldüğü tespit edilmiş. Araştırmaya katıla hemşireleri e çok yalış yaıt verdikleri soruları sayısı beş adettir. Bu beş soruda dördüe e çok Balcalı Hastaesi'de çalışa hemşireleri doğru yaıt verdikleri bulumuştur. Ayrıca beş soruu tamamıa da e çok doğru yaıtı vere hemşireler; hastae efeksiyou ile ilgili eğitim aldığıı belirte hemşirelerdir. Soruları doğru yaıtlama oralarıı toplamda 50'i altıda olması bizce üzücü bir souçtur. Yiede e çok doğru yaıtı vereleri eğitim aldığıı belirte hemşireler olması eğitim ile bu durumu düzelebileceğii göstermektedir ki bu da olumlu bir souçtur. SONUÇ 1- Hastalarla e fazla temas halide ola sağlık çalışalarıı başıda hemşireleri geliyor olması kouu öemi hakkıda e çok bilgiledirilmesi gereke kişileri olar olduğuu göstermektedir. Bu edele işe girişlerde oryatasyo eğitimi kouları içide ve hizmet içi eğitimlerde HE kousu öcelikli olarak yer alması sağlamalıdır. 2- Araştırmaya katıla hemşireleri yeterli bilgiye sahip olmadıkları; serum setlerii ve O2 kullaımıda emledirici solüsyou değiştirilme süresi, derece dezefeksiyou içi kullaılması gereke solüsyo, soda bakımı verme sıklığı ve ameliyat bölgesii tüylerde arıdırılması içi e uygu yötemi hagisi olduğu kouları hakkıda kapsamlı bir eğitim programı verilmesi ve aldıkları eğitimi uygulamaya geçirebilmeleri içi gerekli malzemeleri temii ile uygu çalışma koşullarıı sağlaması kousuda hastae yöetimii etki politikalar geliştirmesi gerekmektedir. KAYNAKLAR 1. Dilek N. Efeksiyo kapa hastaelere eşter. Aksiyo Haftalık Haber Dergisi 2005; 10 (570): 1-5. Erişim http//www.aksiyo.com.tr/detay.php? id=22379 Erişim tarihi: 13.11.2005 2. Çağlar K. Hastae ifeksiyoları. Galeos Dergisi 2002; 6 (74): 20-5. 3. Kaleli İ. Hastae ifeksiyoları. Galeos Dergisi 2003; 7 (3): 17-22. 4. Derici H, Peker Y, Atlı M, Bozdağ A.D, Tatar F, Şeker G, Yavaş SY. Cerrahi kliiğide görüle hastae efeksiyoları. İzmir Atatürk Eğitim Hastaesi Tıp Dergisi 2003; 41(3): 13-7. 5. İa D, Saba R, Keski S, Öğüç D, Çiftçi C, Güsere F, Mamıkoğlu L, Gülteki M. Akdeiz Üiversitesi hastaesi yoğu bakım üiteleride hastae ifeksiyoları. Yoğu Bakım Dergisi 2002; 2(2): 129-35. 6. Bakkalcı M. Yeidoğa yoğum bakım birimleride bebek ölümleriyle ilgili komisyo raporu. Erişim:htttp.istabip.org.tr/gucel2/bebekrapor112005. asp), Erişim tarihi: 22.07.2005. 7. Akalı H. Yoğu bakım üitesi ifeksiyoları: Risk faktörleri ve epidemiyoloji. Hastae İfeksiyoları Dergisi 2001; 5: 5-16.. Diker S. Uşak il merkezideki hastaelerde çalışa hemşireleri hastae efeksiyolarıa ilişki bilgi düzeylerii belirlemesi. Yüksek Lisas tezi, Afyo Kocatepe Üiversitesi Sağlık Bilimleri Estitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Aa Bilim Dalı, 2003. 9. Kaouff AJ, DeHave KD, Kapla PD. Prevetio of osocomial ifectios i the itesive care uit. Crit 14
Aytaç ve Ark. Care Nurs Q 200; 31(4): 302-. 10. Coopersmith CM, Rebma TL, Zack JE, Ward MR, Corcora RM, Schallom ME, Soa CS, Buchma TG, Boyle WA, Polish LB, Fraser WJ. Effect of a educatio program o decreasig catheter-related bloodstream Ifectios i the surgical itesive care uit. Crit Care Med 2002; 30: 59-64. 11. Bakır M. Üier kateter ifeksiyoları. Klimik X.Türk Kliik Mikrobiyoloji ve İfeksiyo Hastaları Kogresi. Adaa, 15-19 Ekim 2001: 6-11. 12. Ay d ı K. Nozokomiyal ürier sistem ifeksiyolarıda koruma ve tedavi. Hastae İfeksiyoları Dergisi, 1999; 3: 2-5. 13. Usluer G. El yıkama el dezefeksiyou. Hastae ifeksiyoları kotrolü el kitabı. I: Türkyılmaz R, Dokuzoğuz B, Çokça F, Akdeiz S, editörler. Bilimsel TıpYayıevi, Akara, 2006: 309-16. 14. Çetioğlu EÇ ve ark. Odokuz Mayıs Üiversitesi Tıp Fakültesi Hastaesi hemşirelerii el yıkama kousuda bilgilerii değerledirilmesi. 4. Ulusal Sterilizasyo Dezefeksiyo Kogresi, Samsu, 20-24 Nisa 2005: 544. 15. Parlar S, Ovayolu N, Bozkurt Aİ. Yoğu bakım üiteleride çalışa hemşireleri el hijyei, eldive giyme ve atiseptik kullaımı kousudaki bilgi tutum ve uygulamaları. Hemşirelik Formu Dergisi 2003; 6(4): 60-. 16. Ay P, Karabey S. El yıkama ve el dezefeksiyou. Aktuel Tıp Dergisi 2001; 3(6): 52-6. 17. Güaydı S. Kimyasal dezefeksiyo ve atisepsi. Atisepsi ve dezefeksiyo. 1. Baskı: Kar-o Ltd ve Şelale Ltd yayıcılık, Akara, 2000. 1. Kılıç D. Hastalar arası bulaş riskii azaltılması. 4. Ulusal Sterilizasyo Dezefeksiyo Kogresi, Samsu, 20-24 Nisa 2005: 479-91. 19. Akdeiz S, Öz A. Hastae ifeksiyoları kotrolü el kitabı. I: Türkyılmaz R, Dokuzoğuz B, Çokça F, Akdeiz S, editörler. Bilimsel TıpYayııevi, Akara, 2006: 211-20. 20. Kepeli N, Dikiş D. Soluum yolu girişimleride hastae ifeksiyolarıı ölemesi. Hastae ifeksiyoları kotrolü el kitabı. I: Türkyılmaz R, Dokuzoğuz B, Çokça F, Akdeiz S, editörler. Bilimsel TıpYayıevi, Akara, 2006: 223-35. 21. Özyurt M. Dezefeksiyo ve sterilizasyo yötemleri. Klimik Dergisi 2000; 13 (özel sayı): 41-. 22. Uzular A. Vetilatöre bağlı hastada edotrakeal aspirasyo işlemide hemşirelik yaklaşımları. Hastae İfeksiyoları Kogresi, Akara, 11-14 Nisa 2002.57-60. 23. Bakır S,Yıldırım A. Cerrahi ala ifeksiyoları. Ulusal Cerrahi Kogresi, Kemer-Atalya, 15-19 Mayıs 2002: 153-65. 24. Uysal Ü. Cerrahi ala ifeksiyolarıda koruma. Hastae ifeksiyoları kotrolü el kitabı. I: Türkyılmaz R, Dokuzoğuz B, Çokça F, Akdeiz S, editörler. Bilimsel TıpYayıevi, Akara, 2006: 163-. 25. Hasçelik G. Cerrahi ala ifeksiyolarıı etyoloji, epidemiyoji ve laboratuar taısı. Hastae İfeksiyoları Dergisi 1999; 3: 225-30. 26. Ulusoy S. Damar içi kateter ifeksiyolarıı ölemesi kılavuzu. Bayt Ltd Şti, Akara, 2004. 27. Erdeizmeli M. Kardiyak protez ve vasküler kateter ifeksiyoları. I: Yüce A, Çakır N, editörler. Hastae ifeksiyoları. 1.Baskı: Güve Kitabevi, İzmir, 2003: 202-16. 2. Gül H. Çok lümeli kateter ve hemşirelik yaklaşımları. Hastae İfeksiyoları Kogresi, Akara, 11-14 Nisa 2002: 33-7. 29. Durmuş TH. Hastaede çalışa doktor ve hemşireleri hastae efeksiyoları ile ilgili bilgi düzeyii ölçülmesi. Yüksek Lisas Tezi, İstabul Üiversitesi Çocuk Sağlığı Estitüsü, İstabul, 1990. 30. Görak G. Yoğu bakım üiteleride hastae efeksiyolarıı ölemesi. Yoğu Bakım Hemşireliği Dergisi 1997; 1: 16-24. 31. Kumaş G. Ürier kateterizasyo. Çukurova Üiversitesi Sağlık Yüksek Okulu Hemşirelik bölümü ders otları (yayılamamış) 2004. 32. Orsi GB, Rapoi M, Frachi C, Rocco M, Macii C, Veditti M. Surveillace ad ifectio cotrol i a itesive care uit. Ifect Cotrol Hosp Epidemiol 2005; 26: 321-5. YAZIŞMAADRESİ Prof. Dr. Necdet AYTAÇ Çukurova Üiversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Aabilim Dalı, Adaa E-Posta : aytac@cu.edu.tr Geliş Tarihi : 11.0.200 Kabul Tarihi : 04.11.200 15