EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Sayı: san 0 ss. 05-5 Doğal İşszlk Oranı mı? İşszlk Hsers m? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Is aural Rae of Unemploymen or Hyseress? Secor-Specfc Panel Un Roo es Analyss for urkey Bülen GÜLOĞLU M.Serdar İSPİR ÖZE Bu çalışmada ürkye de sekörel şszlğn doğal şszlk oranı önsavıyla mı yoksa şszlk hsers önsavıyla mı açıklanablr olduğu ncelenmekedr. Bu amaçla ürkye dek 9 sekörün 988-008 dönemn kapsayan şszlk oranı serlernden oluşan panel r se oluşurularak şszlk serlernn durağanlığı sınanmakadır. Durağanlık son dönemlerde gelşrlen her sekörde farklı arhlerde farklı sayılarda kırılmaya zn ren br panel brm kök sınamasıyla sınanmakadır. Elde edlen sonuçlar dğer çalışma sonuçlarından farklı olarak ürkye Ekonomsn oluşuran sekörlern şszlk oranlarının doğal şszlk önsavının özel br ürü arafından açıklanablr olduğunu gösermekedr. Anahar Kelmeler: Doğal şszlk oranı hser panel brm kök es. ABSRAC In hs sudy we nsgae wheher secor-specfc unemploymen n urkey s explaned by naural rae of unemploymen or hyseress hypohess. We employ secoral unemploymen rae n nne urksh leadng secors corng he perod 988-008 and es he saonary of unemploymen raes. For he es we use a recenly deloped panel un roo es whch allows for dfferen number of srucural breaks n unemploymen seres n dfferen daes. Unlke he oher sudes he resuls obaned n hs sudy show ha he secoral unemploymen can be explaned by a specal case of he naural rae of unemploymen hypohess. Keywords: aural unemploymen rae hyseress panel un roo es.. GİRİŞ İşszlğn dnamk eğlmler hakkında leraürde k öneml önsav mevcuur. Bunlardan lk Fredman (968 Phelps (968 arafından ler sürülen doğal oran önsavıdır. Bu görüşe göre uzun dönemde şszlk doğal oranına ulaşacak bu oran üzernde ücre enflasyonu le şszlk arasında br değş-okuş lşks olmayacakır (uzun dönem Phllps Eğrs doğal oran üzernde dkey olarak gerçekleşecekr. Buna karşılık kısa dönemde sözkonusu değş okuş lşks (negaf eğlml Phllps eğrs geçerl olacakır. Bu sürecn ekonomerk olarak anlamı şszlk sersnn rend durağan ya da oralamada durağan (oralamaya dönme eğlmnde olduğudur. Başka br fadeyle br şokun ardından şszlk oranı uzun dönem denge sevyesne ger dönecekr. İşszlk le lgl knc yaklaşım hser önsavı olarak blnmekedr. Blanchard Summers (986 987 Layard vd. (99 Barro (988 nun kakılarıyla şekllenen bu yaklaşıma gore ş pyasasındak kaılıklar nedenyle şoklar şszlk düzey üzernde kalıcı eklere sahpr. Yan ekonomdek br şokan sonra şszlk oranları aracak esk sevyesne ger dönmeyecekr. Bu durumda oluşacak yen dengede şszlk oranları esk sevyelernn çok üzerlernde olacakır. Ekonomerk açıdan bunun anlamı şszlk sersnn durağan olmayan br süreç arafından üreldğdr. İşszlk dnamklern doğal oran ya hser önsavlarıyla açıklamaya yönelk uygulamalı leraür ağırlıklı olarak gelşmş ülke ekonomler (OECD AB üyes ülkeler üzernde yoğunlaşmışır. Sözkonusu çalışmalarda breysel ekonomlern ülke gruplarının şszlk serler brm kök sınamalarına ab uulmuş serlern durağan olup olmadıkları araşırılmışır. Bu çalışmalara lk olarak Blanchard Summers (986 ın Fransa Almanya İnglere ABD ekonomler çn yapığı araşırma örnek göserleblr. Yazarların bulgularına göre 953-984 dönemnde Fransa Almanya İnglere de hser önsavı geçerldr. Doğrusallık varsayımı alında breysel brm kök sınama yönemlernn uygulandığı dğer bazı çalışmalara da Brunello Doç. Dr. Pamukkale Ünrses İksad İdar Blmler Faküles Ekonomer Bölümü bguloglu@pau.edu.r Yrd. Doç. Dr. Pamukkale Ünrses İksad İdar Blmler Faküles İksa Bölümü sspr@pau.edu.r 05
Bülen GÜLOĞLU M.Serdar İSPİR (990 Roed (996 Fe vd. (003 Gray (004 örnek göserleblr. Bu çalışmalarda Brunello (990 955-987 dönemnde Japonya da Roed (996 970-994 dönemnde Avusralya Kanada Japonya AB ülkelernde Gray (004 974-00 dönemnde İnglere de hser eklerne raslarken Fe vd. (003 966-999 dönemnde Avusralya Belçka Danmarka Fnlandya Hollanda Kanada orç İnglere de hser önsavını reddemşlerdr. Song Wu (998 Smyh (003 Chang vd. (005 se doğrusallık varsayımı alında panel brm kök sınamalarının uygulandığı çalışmalar arasında yeralmakadır. Song Wu (998 97-99 dönem çn 5 OECD ülkesnde hser eksne raslamazken Chang vd. (005 96-999 dönem çn Belçka Danmarka Fnlandya Fransa İrlanda İalya Porekz İnglere orç e hser eks sapamışlardır. Smyh (003 se Avusralya eyalelernn 98-00 dönem şszlk rlernden harekele hser önsavının geçerllğne karar rmşr. Sözkonusu çalışmalarda yer yer çelşkl sonuçlara raslanması büyük ölçüde brm kök sınama yönemlernn farklılığı konu bağlamında seçlen yönemlern yeerszlğ le zah edleblr. Doğal oran önsavına yapısalcı okulun eks le yapılan kakılar konu le lgl leraüre farklı br boyu kazandırmışır. Pssardes (990 Phelps (999 Blanchard Wolfers (000 gb ksaçılara göre doğal şszlk oranı çsel br ksad değşken gb pyasa harekelernden eklenmekedr. Bu durumda ekonomde meydana gelen şoklar şszlk üzernde kalıcı br ek yaramakadır. Başka br fade le şokan sonra şszlğn uzun dönemde denge değerne uyarlanma hızı yavaş olacakır. Yazarlar bu durumu doğal şszlk oranının özel br ürü olarak ele almakadır. Bu bakış açısına göre hser şokların amamen kalıcı olduğu duruma karşılık gelmekedr. Ekonomerk açıdan şokların eksnn uzun sure kalıcı oldukan sonra azalmaya başladığı durum uzun hafıza süreçler -Cuesas Gl-Alana (009- yapısal kırılmalı durağan süreçler -Camarero vd. (006 008- le zah edleblr. Burada dkka edlmes gereken noka şokların kalıcılığının yakın brm kök sürecne hsernn se brm kök sürecne karşılık geldğdr. Gl-Alana Henry (003 İnglere dek 966-997 dönem şszlk dnamklernn uzun hafıza süreçlern analz ederken şszlk le reel faz perol fyaları arasında kesrl eşbüünleşme lşks esp emşler buna karşılık şszlk sersnn büünleşme derecesnn den büyük (.8 olduğunu sapamışlardır. Caporale Gl-Alana (007 öncek çalışmalardan farklı olarak İnglere Japonya ABD ekonomler çn hser eksn uzun hafıza süreçlern yapısal kırılma doğrusal olmayan dnamkler le brlke ele alarak ABD Japonya da (sırasıyla 960-004 970-004 dönemler çn yapısalcı okulun görüşlern İnglere de se (970-005 dönem çn hser önsavını doğrulayacak sonuçlara ulaşmışlardır. Candelon vd. (009 ABD ekonoms sekörlernn 98-00 dönem sşszlk serlernn yapısal kırılma mevsmsel şokların ekleryle brlke uzun hafıza süreçlern analz ederken yapısalcı okulun görüşünü desekler bulgulara ulaşmışlardır. Bu çalışmada dkka çekc husus sekörlern şszlk serlern geleneksel mevsmsel düzelme yönemler le flreledken sonra hser eksnn oraya çıkıyor olmasıdır. Cuesas Gl-Alana (009 se Merkez Doğu Avrupa ülkelernn 997-007 şszlk serlernn yapısal kırılma doğrusal olmayan özellkler le brlke kesrl büünleşme süreçlerne bağlı olarak serlern oralamaya dönme eğlmnde faka şokların eklernn uzun süre kalıcı olduğu sonucuna ulaşmışlardır. İşszlk serlernde br ya brden fazla yapısal kırılmanın varlığı halnde durağanlık süreçlernn analz edldğ bazı çalışmalar se şu şeklde özeleneblr: Aress Marscal (000 OECD ülkesnn 960-997 dönem rleryle k kırılmalı brm kök sınaması sonuçlarına göre Almanya Avusralya Belçka Danmarka Fnlandya Kanada Lüksemburg İsvçre İnglere de hser eksne raslamamışlardır. Yazarlar ayrıca bu çalışma bulgularından harekele yapısal kırılmaların dkkae alınmadığı brm kök sınama yönemlernn konu bağlamında haalı belrleme sorunu olduğunu sapamışlardır. Murray Pappell (00 7 OECD ülkesn 955-90 dönemn kapsayan şszlk rler le hser eksn ek kırılmalı panel brm kök sınaması yaparak hser eksnn olmadığı sonucuna varmışlardır. Yazarlar yapısal kırılmaların dkkae alınmadığı panel breysel brm kök sınama yönemlerne göre kend eslernn daha y sonuç rdğn rapor emekedr. Leon-Ledsama McAdam (004 Merkez Doğu Avrupa 5 AB üyes ülke rler le 99-00 dönem çn şszlğn yapısal kırılma doğrusal olmayan dnamklern panel zaman sers brm kök sınama yönemleryle analz emşlerdr. Sözkonusu çalışmada brm kök önsavları (hser eks reddedlrken yüksek düşük şszlk dengeler esp edlmş AB ülkelernn uyarlanma hızlarının dğer gruba göre daha yavaş olduğu sapanmışır. Camarero vd. (006 brden fazla çsel yapısal kırılmalı panel brm kök sınama yönem le 9 OECD ülkesnn 956-00 dönem şszlk rlernden harekele hser önsavını reddemekedrler. Aynı yazarlar Avrupa Brlğ ne son dönemde üye olan ülkelern (Çek Cumhurye Esonya 06
Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsers M? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Macarsan Leonya Lvanya Polonya Slovakya Slonya 99-003 dönem genel şszlk oranlarının durağanlığını yapısal kırılmayı dkkae alarak dkkae almadan olmak üzere k şeklde ncelemşr - Camarero vd. (008-.Bu çalışmalarda yapısal kırılmayı dkkae almayan panel sınamaları hser önsavını kabul eme eğlmde ken yapısal kırılmayı dkkae alan panel sınaması panel oluşuran her br ülke çn breysel ülkelern genel çn orak doğal şszlk oranı önsavını kabul eme eğlmdedrler. Konu bağlamında uluslararası eork uygulamalı leraür bulguları brlke değerlendrldğnde brm kök sınama yönemlernn erchnn (bulguların sabe bakımından önem arzeğ görülmekedr. İşszlğn uzun dönem dnamkler ürkye örneğnde ele alındığında ulaşılan bulgular bu çerçede değerlendrlmeldr. Zra konunun ürkye şszlk rler le ncelendğ kapsamlı br leraür - Küçükkale (00 Pazarlıoğlu Çevk (005 007 Barışık Çevk (008 argeleçekenler (008 - mevcuur. Bu çalışmalarda ulaşılan bulgular da kısaca şu şeklde özeleneblr. Küçükkale hser eksn yıllık oplam şszlk oranlarını kullanarak Kalman flres eknğyle ncelemşr. Pazarlıoğlu Çevk (005 hser eksn genel şszlk oranlarını kullanarak Rache model yardımıyla ncelemşr. Pazarlıoğlu Çevk (007 rmllk ücreler şszlk arasındak lşkler yapısal kırılma esler eşbüünleşme analz yardımıyla ncelemşr. Barışık Çevk (008 genel şszlk oranları yerne ürkye ekonomsndek dokuz seköre lşkn şszlk oranlarını kullanarak hser eksn kesrl brm kök sınama yönemyle ncelemşlerdr Yazarlar keskl brm kök sınaması yaparken Ba-Perron (998 yapısal kırılma esne göre buldukları kırılma arhlerne göre serler düzelmşlerdr. Sözkonusu çalışmada Geweke Porer-Hudak (983 arafından gelşrlen yarı paramerk eknk Phlps (999 arafından gelşrlen uyarlanmış Log-Perodoğram eknklern kullanılarak yapılan kesrl brm kök sınaması sonuçları yapısal kırılma arhler göz önüne alındığı alınmadığı durumlarda büyük farklılıklar gösermekedr. Yapısal kırılma dkkae alınmadığında kesrl brm kök sıfır önsavı % anlamlılık düzeynde Geweke-Porer-Hudak eknğne göre üç uyarlanmış Log-Perodoğram eknğne göre se k ser çn red edlrken yapısal kırılma dkkae alındıkan sonra Geweke-Porer-Hudak eknğne göre beş uyarlanmış Log-Perodoğram eknğne göre se sekz ser çn sıfır önsavı red edlmekedr. Bu çalışmalardan farklı olarak argeleçekenler (008 şszlk oranlarındak hser eksn panel brm kök sınama yönem le ele almışır. argeleçekenler çalışmasında kensel kırsal şszlk oranlarıyla cnsyee göre şszlk oranlarında yapısal kırılma durumunu es emek üzere ek br kırılmaya zn ren Im Lee (00 panel brm kök sınamasını kullanmışır. Konu bağlamında ürkye le lgl uygulamalı leraürden çıkarılablecek genel sonuç Barışık Çevk (008 dışında üm yazarların hser eksnn varlığını kabul eme eğlmnde olduklarıdır. Bu çalışmada se ürkye de sekörel şszlğn doğal şszlk oranı önsavıyla mı yoksa şszlk hsers önsavıyla mı açıklanablr olduğu ncelenmekedr. Buradan harekele ürkye dek 9 sekörün 988-008 dönemn kapsayan yıllık şszlk oranı serlernden oluşan panel r se oluşurularak şszlk serlernn durağanlığı sınanmakadır. ürkye dek şszlğn uzun dönem dnamklernn öncek çalışmalardan farklı olarak sekörel bazda ele alınması dönem çnde gerçekleşen şoklara bu şokların kalıcı (ya geçc eklerne her br sekörün farklı epk reblecek olması bakımından önemldr. Burada yne öncek çalışmalardan farklı olarak kullanılacak panel r senn (sekörler baryle şszlk oranlarının durağanlığının brden fazla yapısal kırılmanın (5 kırılmaya kadar varlığı halnde sınanmasına zn reblen panel brm kök sınama yönem erch edlmekedr. Bu erch konunun uluslararası leraürde eork bağlanılarıyla brlke ele alınış bçm ürkye ekonomsnn lgl dönemde geçrdğ krzler nhaye bzden önce yapılmış çalışmalardan farklılaşma baryle kanımızca leraüre kakı sağlayacak nelkedr. Bu bağlamda öncelkle karşılaşırma amacı le geleneksel brm kök sınama yönemler ardından Carron- Slsre vd.(005a 005b arafından gelşrlen çoklu yapısal kırılmayı dkkae alan panel brm kök sınama yönem uygulanmakadır. Çalışma dör bölümden oluşmakadır. Grş bölümünden sonrak knc bölüm çalışmada kullanılan panel çoklu yapısal kırılma sınamasının anıımına ayrılmışır. Üçüncü bölümde çalışmada kullanılan rler amprk analz anlaılmakadır. Dördüncü bölüm sonuç bölümü olup çalışmadan elde edlen bulgular yorumlanmakadır. CARRİO-İ SİLVESRE PAEL BİRİM KÖK SIAMASI Carron--Slsre dğerler gelşrdkler panel KPSS (PAKPSS brm kök sınamasında çoklu 07
Seymur geçc Ağayev yapısal Makales kırılma eklern ( k 0 çn yan breysel geçc rendlerdek yapısal kırılma değşm eklern çermekedr. ( k 0 çn yan geçc breysel yapısal rendlerdek kırılma eklern değşm ( çermekedr. k 0 çn yan Bülen GÜLOĞLU M.Serdar İSPİR İnglzce breysel başlka Carron--Slsre rendlerdek "Beween" değşm küçük vd. (005 çermekedr. harfle yazlacak denmş. a.b. böylelkle şu üç durumu Carron--Slsre göz önüne vd. (005 almakadırlar: a.b. böylelkle a yapısal şu üç En baş Carron--Slsre arafak kırılma durumunu panel oluşuran serlern oralamalarında rendlerndek kırılmayı göz önü- eklere kırılmalar göz kırılmalar durumu başlk Carron--Slsre panel göz m vd. önüne kasdedlmş oluşuran (005 almakadırlar: a.b. burada vd. (005 her böylelkle anlayamadm. a.b. br böylelkle ser şu a çn üç yapısal farklı şu üç durumu durumu göz sahpr. panel önüne oluşuran önüne Bu almakadırlar: almakadırlar: ekler her br a a k ser yapısal yapısal çn kırılmalar panel oluşuran her br ser çn farklı eklere sa- k farklı le kırılmalar ne almakadır. Söz konusu yönem panel oluşuran ölçülmekedr. eklere panel sahpr. b oluşuran Yapısal Bu her kırılmalar ekler br ser panel k çn farklı oluşuran k le azl Almen eklere her br yaay kes brm çn farklı arhlerde her ölçülmekedr. br Makales sahpr. ser çn b Bu farklı Yapısal ekler br kırılmalar arhe k oraya k oluşuran çıkablr. ölçülmekedr. cyapısal hpr. her br Bu ser ekler kırılma b çn Yapısal q k sayısı farklı kırılmalar j k serden br le ölçülmekedr. arhe panel serye oraya oluşuran değşeblr. b çıkablr. Yapısal farklı sayılarda yapısal kırılma durumunun oraya her Bunlara kırılmalar cyapısal br ser laen panel kırılma çn farklı yaay oluşuran sayısı br kes arhe serden her bağımlılığı oraya br serye çıkablr. çn Maddala değşeblr. farklı br çıkmasına zn rmekedr. Gelşrlen sınama Hadr (000 sınamasına dayanmaka olup sıfır önsavı Bunlara yönemyle serye Wu laen Sayfa cyapısal 99 dak Wu arhe Bunlara (997 oraya oralama kırılma laen çıkablr. sayısı paramerk değerlernde yaay serden cyapısal kes bağımlılığı serye yazm olmayan kırılma haalar değşeblr. sayısı Maddala boosrap var; serden μaccounan gb (μ değşeblr. (997 düzellmekedr. yaay paramerk Bunlara kes bağımlılığı laen olmayan yaay Maddala kes boosrap bağımlılığı Bana (997 oradak gb durağanlık önsavıdır. Carron- Slsre Wu yönemyle Maddala gelen düzellmekedr. wordde paramerk Wu μ (997 dan olmayan sonra paramerk gelen boosrap olmayan kelmelern boosrap hale gerdm. dönem düzellmekedr. bazlar büyük b sınamasıyla panel oluşuran büün serlern durağanlığı orak breysel olarak sınanablmekedr. sandar yönemyle Uzun yönemyle varyansın düzellmekedr. sab olduğu varsayımı Uzun dönem varyansın sab olduğu varsayımı Yapısal kırılmayı dkkae alarak ncelenen model şu Uzun alında Uzun dönem H 0 : dönem ε =0 (=. durağanlık önsavı alında H 0 : varyansın varyansın sab olduğu varsayımı al- ε =0 (=. sab olduğu durağanlık varsayımı önsavı şeklde yazılablr: LM Hom sasğ alında H kullanılarak sınanablr: LM LM Hom Hom sasğ 0 : ε =0 (=. durağanlık önsavı kullanılarak sınanablr: y u...... Bülen LMGüloğlu sasğ Hom sasğ Makales kullanılarak kullanılarak sınanablr: sınanablr: y y... y u u............ LM Hom (= ( ˆ S Bu denklemde Makalenn LM (3 Hom 08. (= Sayfasnda (3 b ((3 ˆ nolu denklemn S alndak maemeksel Bu Bu denklemde Bu denklemde (3 erm m m kalmş LMerm Hom (= aşağdak gb ( ˆ m k Dm ( b k m ( m m k DU k k D( k k b k DU m D( b k Burada S = u düzellmeldr: S DU k k j (3 ˆ ˆ lm s k D( b k k DU k ( Burada S = j u j ˆ ˆ lm s k k k k dr. u Burada S j = j ˆ ˆ k k ( ( u lm s j ˆ ˆ lm s dr. dr. j j şeklnde ( anımlanmakadır. Burada şeklnde anımlanmakadır. εburada ~..d(0 σ ε dr. Yukarıdak fadelerde ( û EKK kalınılarını b0 = b olup br sabr. Yukarıdak denklemn Yukarıdak EKK kalınılarını gös- şeklnde ~..d(0 şeklnde anımlanmakadır. anımlanmakadır. 0 olup br sabr. Burada Burada Yukarıdak fadelerde ( û EKK kalınılarını kukla değşkenler se b k nc yaay kes çn k ncı ω se u nn uzun dönem uarlı Yukarıdak şeklnde anımlanmakadır. Burada ~..d(0 ~..d(0 denklemn kukla kırılma arh olmak üzere 0 değşkenler 0 şu olup olup br se sabr. br şeklde anımlanmakadır: sabr. Yukarıdak göserrken fadelerde se u nn ( û uzun EKK dönem kalınılarını varyansının b k göserrken br l LM nc Yukarıdak yaay Yukarıdak ~..d(0 kes denklemn çn denklemn k ncı kukla kırılma kukla değşkenler arh 0 değşkenler olmak olup se üzere br se sabr. se u nn uzun dönem varyansının uarlı br ahmncsn b k göserrken fade emekedr. erm LM b k sınama uarlı br sasğnn ahmncsn se u nn uzun yapısal fade dönem kırılma emekedr. varyansının arhlerne erm bağlı LM şu şeklde anımlanmakadır: nc Yukarıdak yaay nc yaay kes denklemn çn kes k ncı çn kırılma k ncı kırılma kukla arh arh b k = = değşkenler olmak olmak üzere üzere se uarlı b k b k + olduğunu sınama br ahmncsn sasğnn gösermekedr. fade yapısal emekedr. Her kırılma br yaay arhlerne erm kes LM brm bağlı şu şeklde şu şeklde anımlanmakadır: anımlanmakadır: çn; 0 dğer sınama nc D yaay ( kes çn k ncı kırılma arh olmak üzere l şu b k b k çn; 0 dğer çn olduğunu körü sasğnn gösermekedr. şu şeklde yapısal anımlanmakadır: kırılma Her arhlerne br yaay kes bağlı brm olduğunu çn şu şeklde D ( anımlanmakadır: D b k ( k > b k çn; 0 dğer k b körü gösermekedr. şu şeklde Her anımlanmakadır: br yaay kes brm k b k çn; 0 b çn; 0 dğer dğer. çn DU b k çn; 0 dğer. k körü şu şeklde anımlanmakadır: =(.. m = ( DU DU k k k D ( b k b çn; b k0 çn; dğer. 0 dğer. b /... bm / =(.. m = ( b /... bm / Modelde k... m olduğu b çn k m çn; ane 0 dğer Dolayısıyla =(.. l = ane kırılmaya zn rlmeke k her m = br ( yaay b /... kes bm brm / çn yapısal kırılmaya Modelde Modelde zn k rlmeke DU k... m... Hadr olduğu m modelnde olduğu Hadr b k çn; 0 m olduğu çn dğer. ane m ane Dolayısıyla her br yaay kes brm çn yapısal gb ( oranla görel konu- gb kırılmaya u kırılmaya zn rlmeke zn nn rlmeke karşılıklı Hadr bağımsız Hadr modelnde modelnde dağıldığı olduğu olduğu kırılmaların Dolayısıyla üm her br gözlemlere yaay kes ( brm oranla çn yapısal görel Dolayısıyla u ε nn karşılıklı bağımsız dağıldığı varsayıl- belrmekedr. Uzun dönem varyansın yaay varsayılmakadır. gb u gb makadır. Modelde u Burada Burada k nn konumunu kırılmaların her belrmekedr. br yaay gözlemlere kes Uzun brm ( dönem çn oranla yapısal varyansın görel karşılıklı sıfır nn önsavı karşılıklı bağımsız Hadr den bağımsız dağıldığı braz dağıldığı kırılmaların sıfır... önsavı m olduğu Hadr den çn braz m farklı ane yaay kes konumunu brmler kes üm belrmekedr. brmler arasında gözlemlere arasında değşmesne Uzun ( oranla değşmesne dönem zn rldğnde görel varyansın zn farklı olarak varsayılmakadır. varsayılmakadır. Burada Burada sıfır önsavı sıfır önsavı Hadr den Hadr den braz braz konumunu olarak rldğnde kırılmaya zn rlmeke Hadr modelnde olduğu se yaay LM kes belrmekedr. He sasğ se brmler LMşu şeklde fade edleblr: farklı olarak farklı olarak He sasğ Uzun arasında dönem şu değşmesne varyansın şeklde fade zn yaay edleblr: rldğnde kes brmler se LM arasında He sasğ değşmesne şu şeklde zn fade gb H 0: u ε =0 ( =. nn karşılıklı bağımsız dağıldığı rldğnde edleblr: LM He se (= LM He sasğ şu şeklde fade varsayılmakadır. ( =. H 0: H 0: ε =0 ε( =0 =. ( =. Burada sıfır önsavı Hadr den braz edleblr: LM He (= ( ˆ ( ˆ LM S (4 He (= LM He (= ( ˆ S S ( ˆ (4 (4 şeklndedr. Bu önsav alında denklem şu şeklde S LM (4 He (= ( ˆ farklı olarak LM S (4 He (= ( ˆ S (4 yenden şeklndedr. şeklndedr. yazılablr: Bu önsav Bu Bu önsav alında alında denklem denklem şu şeklde şu şu şeklde şeklde yenden yenden yazılablr: yazılablr: LM LM saskler şu şeklde şu şeklde sandardlaşırılmışır. m LM şu şeklde m LM saskler LM saskler şu şeklde şu şeklde sandardlaşırılmışır. H 0 : ε =0 ( =. * LM saskler LM saskler şu şeklde şu şeklde sandardlaşırılmışır. y =+ φ m kdu m k + m kd m + k +u ( * k= k= * y y =+ φ ( şeklndedr. =+ kdu φkdu Bu k + k + önsav kd kd + + alında k denklem +u k +u ( ( k= k= şu şeklde k= k= Z(= (LM(λ-ξ Z(= Z(= (5 * yenden (Burada yazılablr: D k =- * bk > bk çn (Burada D k =- bk > 0 dğer Z(= Z(= (LM(λ-ξ (LM(λ-ξ ~(0 ς ~(0 ~(0 (5 (5 (5 (5 ς * * bk çn 0 dğer ςς ς Denklem (Burada a (Burada breysel D D k =- yapısal k =- bk > kırılma bk > bk çn eklern bk 0 çn dğer 0 dğer (oralamadak m değşmn myapısal kırılmadan Denklem Denklem a breysel a breysel yapısal yapısal kırılma * eklern eklern Z( sasğnn Z( sasğnn önce önce sonra sonra çn çn kaynaklandığı y =+ Denklem φ a breysel kırılma eklern Z(l durum kdu b k geçc + ekler kd( + +u ( (oralamadak (oralamadak değşmn değşmn yapısal yapısal k 0 çn c kırılmadan kırılmadan Z( Z( asmok sasğnn Z( asmok Z( sasğnn olarak olarak önce sandard önce önce sandard normal sonra normal sonra dağılım çn dağılım çn çn (oralamadak k= değşmn k=yapısal kırılmadan kaynak- normal dağılım göserld- kaynaklandığı kaynaklandığı durum durum b geçc b geçc ekler ekler ( 0 çn ( 0 c çn asmok c asmok asmok dağılım göserldğ göserldğ olarak spalanmışır. olarak olarak spalanmışır. sandard sandard Burada Burada landığı durum b geçc ekler (b 0 çn c geçc spalanmışır. Burada ξ normal normal ς beklenen beklenen dağılım dağılım göserldğ göserldğ spalanmışır. spalanmışır. Burada Burada beklenen beklenen değer beklenen * göserldğ geçc yapısal kırılma (Burada eklern D breysel varyansların her br yaay kes çn armek oralamasıdır. Başka br fadeyle k =- ( bk > değer değer varyansların varyansların her br her yaay br yaay kes çn kes çn k 0 çn bk çn yan spalanmışır. Burada Burada beklenen 0 dğer değer değer varyansların varyansların her br her yaay br yaay kes çn kes çn armek armek oralamasıdır. oralamasıdır. Başka br Başka fadeyle br fadeyle breysel rendlerdek değşm çermekedr. değer Denklem a breysel yapısal kırılma eklern değer armek armek varyansların oralamasıdır. oralamasıdır. Başka her her Başka br fadeyle br yaay br fadeyle yaay kes kes çn çn (oralamadak değşmn yapısal kırılmadan armek oralamasıdır. Başka Başka br br fadeyle fadeyle Carron--Slsre 08 vd. (005 a.b. böylelkle şu üç kaynaklandığı durum b geçc ekler ( 0 çn c = durumu göz önüne almakadırlar: a yapısal = = =. =. = = =.. kırılmalar panel oluşuran her br ser çn farklı eklere sahpr. Bu ekler k k le = = = = Z( değşken Z( değşken çn breysel çn breysel beklenen beklenen değer değer (.. (
göserldğ spalanmışır. Burada beklenen değer varyansların her br yaay kes çn armek oralamasıdır. Başka br fadeyle =. ξ ς = ς = = b bm ' ' b... bm b bm (... = =. Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsers M? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz = Z( değşken çn breysel beklenen değer ( rım ormancılık avcılık balıkçılık; Madenclk ξ =. varyanslar ( şu şeklde hesaplanablr aşocakçılığı; İmala (Carron-- Sanay; Elekrk Gaz Su; İnşaa bayındırlık şler; opan perakende care; Z( değşken çn breysel beklenen Slsre değer vd. ( (005a.005b.: Z(l değşken çn breysel beklenen değer ( ξ Lokana oeller; Ulaşırma haberleşme depolama; varyanslar ( şu şeklde hesaplanablr (Carron-- m + varyanslar ( ς şu şeklde hesaplanablr (Carron-Slsre vd. (005a.005b.: k= Mal kurumlar sgora aşınmaz mallara a şler Slsre vd. (005a.005b.: =A (λk -λ k- kurumları a 988-008 yıllarını kapsayan yıllık rler kullanılmışır. Sekörel şszlk oranları UİK n m + m + 4 hanehalkı şgücü ankelernden alınan şszlk rakamlarının oplam çalışablr nüfusa oranlanmasıyla bu- =A (λk -λ k- =B (λk -λ k- k= k= m + lunmuşur. Sekörel şszlk oranları serler Ek dek b = q k =0 4 kısılaması alında l 0 =0 l m+ = =B A=/6 (λk -λ k- B=/45 alırken b = q k =0 k 0 kısılaması çn A=/5 alında grafklerde 0 =0 m+ = göserlmşr. A=/6 Grafklere bakıldığında k= B=/6300 olarak almakadırlar. B=/45 alırken k 0 çn sekörel A=/5 şszlk B=/6300 oranlarının durağan olmadığı zaman olarak almakadırlar. çnde arma eğlmnde olduğu görülmekedr. İzleyen bölümde şszlk serlernn durağanlığı formel = k =0 kısılaması Denklem alında 5 ek Z(l 0 =0 sasğnn m+ = A=/6 hesaplanması yapısal kırılmaların arhlernn blnmesn gerekrr. B=/45 alırken k 0 çn A=/5 Denklem B=/6300 5 ek Z( sasğnn hesaplanması Carron--Slsre dğerler yapısal kırılmaları çsel olarak es edlecekr. olarak almakadırlar. yapısal kırılmaların arhlernn blnmesn gerekrr. olarak belrlemeke bu Carron--Slsre amaçla Ba Perron un dğerler yapısal kırılmaları çsel Denklem (998 5 ek haa Z( kareler sasğnn oplamının olarak global hesaplanması belrlemeke mnmzasyonu bu amaçla Ba Perron un sürecn zlemekedrler. Ba Perron (998 sürecnde kırılma 3.. Amprk Analz yapısal kırılmaların arhlernn blnmesn (998 haa gerekrr. kareler oplamının global mnmzasyonu Carron--Slsre arhlernn dğerler ahmn yapısal sürecn kırılmaları olarak zlemekedrler. ( b çsel... bm Ba Çalışmanın Perron bu (998 al bölümünde Carron--Slsre olarak belrlemeke dzs çn denklem bu den amaçla elde sürecnde Ba edlen Perron un haa kırılma kareler oplamını kareler (RSS oplamının mnmze global eden argüman mnmzasyonu seçlmekedr. arhlernn ahmn olarak (998 haa sürecn Bu zlemekedrler. süreç maemaksel Ba olarak şu Perron şeklde (998 göserleblr: sürecnde kırılma arhlernn ahmn olarak ˆ ˆ (... = arg mn RSS Mümkün üm m m max =( değerler çn kırılma arhler ahmn edldken sonra her br yaay kes çn uygun kırılma sayısı seçlerek m nn opmal değer belrlenr. Ba Perron (998 burada k farklı süreç önermekedr. Süreçlerden br Lu- Wu Zdek (997 arafından gelşrlen değşrlmş Schwarz blg krerlerne (LWZ dayanmakadır. İknc süreç yapısal kırılma sayısının belrlenmes çn ard arda F sasğnn hesaplanmasına dayanmakadır. Ba Perron (998 F sasğnn asmok dağılımını sadece rend çermeyen regresyon model çn üremesne rağmen knc sürecn kullanılmasını avsye emekedrler. Carron--Slsre vd. (005 a.b. yapısal kırılma sayısını belrlerken rendsz regresyon çn knc sürec rendl regresyon çn brnc sürec yan blg krerlerne dayanan sürec kullanmakadırlar. 3. VERİ VE AMPİRİK AALİZ armek oralamasıdır. Başka br fadeyle 3.. Ver Çalışmada ürkye İsask Kurumu nun (UİK yapmış olduğu sınıflamaya göre dokuz seköre (a- vd. (005a 005b. arafından gelşrlen yapısal kırılmalı panel brm kök sınama yönem şszlk rlerne uygulanmakadır. Ancak daha önce karşılaşırma yapmak amacıyla breysel (zaman sers genşlelmş Dckey-Fuller (979 sınaması le yapısal kırılmayı yaay kes bağımlılığını dkkae almayan brnc kuşak panel brm kök sınamaları olarak adlandırılan Levn-Ln-Chu (00 Im-Pesaran-Shn (003 Maddala-Wu (999 Cho (00 Hadr (999 sınamaları uygulanmışır. Sıfır önsavının sernn brm köke sahp olduğu (durağan olmadığı zaman sers genşlelmş Dckey-Fuller (ADF sınama sonuçları her br sekör çn ablo de görülmekedr. Buna göre büün sekörler çn hem sabl hem de sabl rendl modeller çn % anlamlılık düzeynde sıfır önsavı kabul edlrken % 5 anlamlılık düzeynde sadece madenclk aşocakçılığı le Elekrk gaz su sekörlernde sıfır önsavı red edlmekedr. Bu sonuçların ksad anlamı Dckey-Fuller sınamalarının hser önsavını deseklyor eğlmnde olmasıdır. Ancak breysel (zaman sers brm kök sınamalarının gücü zayıf olduğundan bu sonuca hyala yaklaşılması gerekmekedr. Panel brm kök sınamaları hem zaman hem de yaay kes boyuunu dkkae aldıklarından breysel zaman sers brm kök sınamalarına göre daha günlr sonuç rmekedr. Bu bakımdan hser önsavını kabul emeden önce panel brm kök sınama sonuçlarına bakılması gerekmekedr. 09
Bülen GÜLOĞLU M.Serdar İSPİR ablo : Zaman Sers Genşlelmş Dckey-Fuller (ADF Sınama Sonuçları ablo : Zaman Sers Genşlelmş Dckey-Fuller (ADF Sınama Sonuçları Sekörler Sabl Sabl rendl ADF s. Prob. ADF s. Prob. arımormancılıkavcılık balıkçılık -.5787 0.474 -.94908 0.588 Madenclk aşocakçılığı -0.85675 0.776-3.85** 0.036 İmala Sanay -.4957 0.54-3.09877 0.344 Elekrkgaz su -.99637 0.0533-3.99659** 0.076 İnşaa bayındırlık şler -.9478 0.3073 -.078 0.57 opan perakende carelokana oeller -.3308 0.596 -.9648 0.5997 Ulaşırmahaberleşme depolama -.34739 0.686 -.68593 0.59 Mal kurumlarsgoraaşınmaz mallara a şler kurumları -.0964 0.766 -.53876 0.308 oplum hzmelersosyal kşsel hzmeler -0.736 0.905-0.8578 0.9385 ** % 5 düzeynde sıfır önsavı Sekörler reddedlmekedr. Sabl Sabl ** % 5 düzeynde sıfır önsavı reddedlmekedr. ablo : Zaman Sers Genşlelmş Dckey-Fuller (ADF Sınama Sonuçları ADF s. Prob. ADF s. arımormancılıkavcılık balıkçılık -.5787 0.474 -.94908 Panel brm kök sınamaları Madenclk yaay aşocakçılığı kes brmlern brbrnden Bağımlılık bağımsız Sınama İmala Sonuçları Sanay bağımlı olarak ele durumda se CDLM sınamalarını -.4957 kullanmak 0.54 uygun -3.09877 durumda (> CDLM her -0.85675 ksnn büyük 0.776 olduğu -3.85** ablo : Keslerarası Elekrkgaz su almalarına göre k gruba ayrılmakadır. Brnc kuşak sınamaları da denlen opan panel brm perakende kök sınama olacakır -.99637 0.0533-3.99659** Sabl Sabl. Bu rendl çalışmada =9 = olduğundan İnşaa bayındırlık şler -.9478 0.3073 -.078 es s. carelokana prob. CDLM oeller es s. CDLM prob. sınamalarının -.3308 her ks 0.596 de kullanılablr. Yaay kes bağımsızlığı -.34739 sınama 0.686 sonuçları -.68593 -.9648 yönemler panel oluşuran Ulaşırmahaberleşme yaay kes brmlernn depolama CD LM 48.0496 0.086896 4.9457 0.9709 brbrnden bağımsız olduğu Mal varsayımı kurumlarsgoraaşınmaz alında gelşrlmşlerdr. Im Pesaran oplum mallara ablo a de şler görülmekedr. kurumları ablo -.0964 sonuçları 0.766 % -.53876 CD Shn LM hzmelersosyal (000.45977 Maddala 0.07839 kşsel hzmeler 0.697039 0.4889-0.736 0.905-0.8578 % 5 anlamlılık düzeylernde yaay kes bağımsızlığı Wu (997 LevnLn Chu (00 Hadr (000 önsavının reddedlemeyeceğn gösermekedr. Bu Cho (00 sınamaları ** % 5 düzeynde bu ür sıfır panel önsavı reddedlmekedr. sınamalarına durumda brnc kuşak panel sınamalarını erch emek daha doğru olacakır. örnekr. Hadr sınamasında sıfır önsavı panel oluşuran serlern oraklaşa durağan olduğu şeklnde ken dğer sınamalarda sıfır önsavı serlern brm kök aşıdığı önsavıdır. ablo : Bu Keslerarası sınamaların Bağımlılık hepsnde orak Sınama ablo Sonuçları : Keslerarası Bağımlılık Sınama Sonuçları varsayım yaay kes bağımsızlığıdır. Bu kuv- l br varsayım olduğu çn bu varsayımın ayrıca Sabl Sabl rendl sınanması gerekr. Yaay kes bağımsızlığı Breusch Pagan (980 Pesaran (004 arafından gelşrlen LM sınamaları kullanılarak sınanablr. Yaay kes boyuunun zaman boyuundan büyük olduğu CD LM CD LM es s. 48.0496.45977 prob. 0.086896 0.07839 es s. 4.9457 0.697039 prob. 0.9709 0.4889 ablo 3: Brnc Kuşak Panel Brm Kök Sınama Sonuçları ablo 3: Brnc Kuşak Panel Brm Kök Sınama Sonuçları Sabl Sabl rendl es s. Prob. es s. Prob. Levn. Ln & Chu s -0.963 0.68 -.3983 0.0934 Im. Pesaran Shn W-s. -0.56583 0.858 -.3894 0.0936 Maddala Wu s. 8.949 0.3950 6.4338 0.090 Hadr s.(sab varyans 4.68357*** 0.0000.3677 0.093 Hadr s (değşen varyans 4.98306*** 0.0000.9053*** 0.084 *** % düzeynde sıfır önsavı reddedlmekedr. *** % düzeynde sıfır önsavı reddedlmekedr. 0
Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsers M? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Yaay kes bağımsızlığını varsayan brnc kuşak sınama sonuçları ablo 3 e görülmekedr. Hem sabl hem de sab rendl model çn Levn-Ln- Chu Im-Pesaran-Shn Maddala-Wu sınamaları serlern brm köke sahp olduğu hpoezn %5 anlamlılık düzeynde reddedemezken sadece sabl (rendsz model çn hem sab varyans hem de değşen varyans varsayımı alında yapılan Hadr sınamaları durağanlık önsavını bu düzeyde reddemekedrler. Sab rendl model çnse yalnızca sab varyans varsayımı alında yapılan Hadr sınaması % 5 anlamlılık düzeynde durağanlık önsavını reddememekedr. Bu sonuçlar da doğal şszlk önsavına karşı hser önsavını desekler nelkedrler. Bu aşamaya kadar ele alınan büün sınama yönemler yapısal kırılmanın olmadığı varsayımına dayanmakadır. Bu durum se gerek ksad açıdan (şszlk hsers eorsnn yapısal kırılmalar le bağlanısı açısından gerekse ekonomerk açıdan mevcu sonuçlara hyala yaklaşılmasını gerekl kılmakadır. Zra Perron a (989 göre serlerde yapısal kırılma durumu varsa sıfır önsavı aşırı bçmde kabul edleblmekedr. Böylece gerçeke durağan br süreç arafından ürelen br ser çn sınama sonuçları haalı bçmde brm kök sürec sonucuna göüreblmekedr. Çalışmanın öncek bölümlernde de belrldğ gb Carron--Slsre vd. (005a 005b arafından gelşrlen yapısal kırılmayı dkkae alan panel KPSS brm kök sınaması konu le lgl leraür dkkae alındığında öncek bulgulara göre daha günlr sonuçlar rmekedr. Sınama sonuçları yapısal kırılma arhleryle brlke ablo 4 ablo 5 e görülmekedr. ablo 4 ün panel A kısmındak sonuçlar sab erml model çn yapısal kırılmayı dkkae alan breysel panel KPSS es sonuçlarını gösermekedr. Elde edlen bulgular % 5 anlamlılık düzeynde nşaa bayındırlık şler sekörü harcnde her br sekör çn breysel durağanlık önsavının reddedlemeyeceğn gösermekedr. ablo 4 ün panel B kısmında se dokuz sekör çn panel orak durağanlık sınama sonuçları asmok krk değerleryle brlke rlmşr. Yaay kes bağımsızlığı hpoez % 5 düzeynde red edlemedğnden LM saskler panel C dek boosrap krk değerleryle değl asmok krk değerleryle karşılaşırılmalıdır. Panel B dek sınama sask değerler % 5 anlamlık düzeyndek krk değerlerden çok yüksek olduklarından hem sab varyans hem de değşen varyans durumu çn durağanlık önsavları reddedlmekedr. ablo 5 e se sab rendl model çn panel brm kök sınama sonuçları rlmşr. Breysel panel KPSS es sonuçlarına göre % 5 anlamlılık düzeynde durağanlık önsavı sadece opan perakende care lokana oeller sekörü çn reddedlrken dğer sekörler çn kabul edlmekedr. ablo 5 n panel B kısmındak sonuçlara göre se orak durağanlık önsavı % 5 anlamlılık düzeynde reddedlmekedr. Özele yapısal kırılmayı dkkae alan breysel panel brm kök sınamaları le orak panel brm kök sınama sonuçları çelşmekedr. Ancak orak panel brm kök sınamaları yapılırken panel oluşuran serlern sadece br anesnde ble sıfır hpoeznn red edlmes sınama sonucunu sapmalı yapablmekedr. (sıfır önsavının aşırı red edlmes durumu. Böyle br durumda orak panel brm kök sınamalarından elde edlen sonuçlar yerne breysel brm kök sınamalarından elde edlen sonuçlara daha fazla günlr olacakır. Breysel panel KPSS sınama sonuçlarına göre değerlendrldğnde hem sabl hem de sab rendl model çn ek br sekör harcnde hser önsavına karşı doğal şszlk oranı önsavının deseklendğ görülmekedr. Bu sonuç çalışmayı ürkye üzerne yapılan öncek çalışmalardan büyük olçüde farklılaşırmakadır. Konu bağlamında ürkye nn şszlk dnamklernn analz edldğ çalışmalarda Barışık Çevk (008 bu çalışmanın önceklerden farklılaşması dkka çekcdr. Zra her k çalışmada da yapısalcı okulun eork kakısı eksennde ekonomerk yönemler erch edlmşr. ürkye nn yakın coğrafyasından kaynaklı (Körfez krz Rusya krz vs. kend ç dnamklernden kaynaklı krzler (994 000 00 krzler ekonomnn br çok alanında cdd şoklara yapısal dönüşümlere yol açmakadır. Dolayısıyla bu süreçlern dkkae alınmadığı eknklerle yapılan çalışmalar şszlğn dnamğn hser eks olarak açıklamakadır. Faka konu üm deaylarıyla kırılma eksyle brlke ele alındığında bazı sekörler harcnde şokların şszlk üzernde uzun sure kalıcı ek yaramaığı yapısal kırılmaların brm kök sürec üremedğ anlaşılmakadır.
Bülen GÜLOĞLU M.Serdar İSPİR Doğal İşszlk Oran M? İşszlk Hsers M? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Snamas Analz ablo 4: Yapısal Kırılma Bazlı Panel Brm Kök Sınama Sonuçları (Sabl ablo 4:Yapısal Kırılma Bazlı Panel Brm Kök Sınama Sonuçları (Sabl Panel A: Yapısal Kırılma arhler Breysel KPSS Sınama Sonuçları Sekörler KPSS m b b b3 b4 b5 Krk değerler (% 90 95 97.5 99 arımormancılıkavcılık balıkçılık 0.7 000 0.9.375.906.90 Madenclk aşocakçılığı 0.84 000 0.96.473.07 3.309 İmala Sanay.399 000 0.97.47 3.008 Elekrkgaz su 0.4 99 0.64 0.999.43.94 İnşaa bayındırlık şler.674** 4 990 994 000 003 0.96.49.03 3.5 opan perakende carelokana oeller.56 990 000.04.37.63.0 Ulaşırmahaberleşme depolama 0.08 00 0.93.405.3 3.8 Mal kurumlarsgoraaşınmaz mallara a şler kurumları 0.097 3 990 996 000 0.98.408.999 3. oplum hzmelersosyal kşsel hzmeler 0.67 003 0.856.7.64.48 Panel B: Panel Brm Kök Sınaması Model es İs. Asmok Krk değer LM( (hom 7.938.645 LM( (he 7.5.645 Panel C: Boosrap Krk Değerler (% Model.5 5 0 90 95 97.5 99 LM( (hom -0.57-0. 0.9 0.664 8.758.05 3.774 6.99 LM( (he.48.99.943 3.905.87 6.378 33.3 4.059 ** % 5 düzeynde durağanlık önsavı reddedlmekedr. ** % 5 düzeynde durağanlık önsavı reddedlmekedr. ablo 5:Yapısal Kırılma Bazlı Panel Brm Kök es Sonuçları (Sabl rendl ablo 5:Yapısal Kırılma Bazlı Panel Brm Kök es Sonuçları (Sabl rendl Panel A: Yapısal Kırılma arhler Breysel KPSS Sınama Sonuçları Sekörler KPSS m b b b3 b4 b5 Krk değerler (% 90 95 97.5 99 arımormancılıkavcılık balıkçılık 0.08 3 995 999 003 0.607 0.95.55.77 Madenclk aşocakçılığı 0.068 99 0.94.7.68.43 İmala Sanay 0.8 3 990 997 000 0.336 0.55 0.766.046 Elekrkgaz su 0.36 99 0.64 0.774 0.947.47 İnşaa bayındırlık şler 0.3 993 000 0.089 0.364 0.673 0.97 opan perakende carelokana oeller.693** 99 000 0.34 0.389 0.506 0.604 Ulaşırmahaberleşme depolama 0.966 3 99 999 00 0.4 0.78 0.387 0.55 Mal kurumlarsgoraaşınmaz mallara a şler kurumları 0.685 4 990 996 999 00 0.06 0.8 0.36 0.8 oplum hzmelersosyal kşsel hzmeler 0. 994 000 0.593 0.88.6.697 Panel B: Panel Brm Kök Sınaması Model es sasğ Krk değer (% 5 LM( (hom.878.645 LM( (he 6.34.645 Panel C: Boosrap Krk Değerler (% Model.5 5 0 90 95 97.5 99 LM( (hom 0.35 0.559 0.894.365 7.576 3.736 7.648.56 LM( (he 5.48 6.384 7.633 9. 34.97 4.76 48.967 60.83 ** % 5 düzeynde durağanlık önsavı reddedlmekedr. ** % 5 düzeynde durağanlık önsavı reddedlmekedr.
Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsers M? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Bu bağlamda yapısalcı görüşün konu le lgl eork kakılarının önem daha y anlaşılmakadır. Burada ürkye şokların kalıcı eklerne bağlı olarak doğal şszlk oranındak kaymaların varlığını bu oranlar erafında oralamaya dönme eğlmnn gerçekleşğn söylemek mümkündür. Ek şekl dek grafklerde de bu eğlm görsel olarak gözlemleneblmekedr. Çalışmanın amprk bulgularından çıkarılablecek br başka orjnal sonuç da bazı sekörlern kırılma dönemler şddelernn dğerlernden ayrılmasıdır. Bu da herbr sekörün ekonomk gelşmelere ya şoklara karşı kend ç dnamğnn olduğunu gösermekedr. Yne nşaa bayındırlık seköründe dğer sekörlerden farklı olarak hser eksnn varlığı da bunun gösergesdr. Bu durum sekörün kendne özgü şgücü yapısıyla (şoklara karşı aşırı duyarlı geçc şç vasıfsız eleman çokluğu vs. açıklanablr. 4. SOUÇ Bu çalışmada doğal şszlk oranı önsavına karşın hser önsavı ürkye dek dokuz sekörün 988-008 dönemn kapsayan şszlk oranı serler kullanılarak sınanmışır. Bu amaçla yapısal kırılmayı dkkae alan dkkae almayan brm kök sınamaları kullanılmışır. Yapısal kırılmayı dkkae almayan zaman sers panel brm kök sınamaları doğal şszlk önsavına karşın hser önsavını deseklerken yapısal kırılmayı dkkae alan panel brm kök sınaması doğal şszlk oranı önsavını deseklemekedr. Çalışma sonuçları ürkye üzerne yapılan daha öncek dğer brçok çalışmadan doğal şszlk önsavını deseklemes bakımından ayrılmakadır. Çalışmadan elde edlen sonuçlar ksa eorsnde doğal şszlk oranı önsavının özel br durumu olarak da adlandırılan geçc şokların şszlk oranı üzerndek eklernn uzun süre devam eğn ancak kalıcı olmadığını söyleyen görüşle uyum çndedr. ED OES CD esler çn deaylı blg Pesaran (004 en elde edleblr. Boosrap krk değerler karşılaşırma amacıyla rlmşr. KAYAKLAR Aress P. Marscal I.BF. (999 Un Roos and Srucural Breaks n OECD Counres Economcs Leers 65: 49 56. Ba J. Perron P. (998 Esmang and esng Lnear Models wh Mulple Srucural Changes Economerca 66( 47 78. Barışık S. Çevk İ.E. (008 ürkye de İşszlk Hsersnn Yapısal Kırılma Güçlü Hafıza Modellemes le Sekörel Analz İSK Akadem 3(6:67-87. Barro R. (988 he aural Rae heory Reconsdered: he Perssence of Unemploymen Amercan Economc Rew 78(: 3-37. Blanchard O. J. Summers L. H. (986 Hyseress and he European Unemploymen Problem BER Workng Paper Seres o.950. Blanchard O. Summers L. (987 Hyseress n Umemploymen European Economc Rew 3(: 88-95. Blanchard O. Wolfers J. (000 he Role of Shocks and Insuons n he Rse of European Unemploymen: he Aggregae Evdence Economc Journal 0(46: -33. Breusch. Pagan A. (980 he Lagrange Mulpler es and Is Applcaon o Model Specfcaons n Economercs Rews of Economcs Sudes 47: 39-53. Brunello G. (990 Hyseress and he Japanese Unemploymen Problem: A Prelmnary Insgaon Oxford Economc Papers 4: 483-500. Camarero M. Carron--Slrsre J.L. amar C. (006 esng for Hyseress n Unemploymen n OECD Counres: ew Evdence Usng Saonary Panel ess wh Breaks Oxford Bullen of Economcs and Sascs 68: 67 8. Camarero M. Carron--Slrsre J.L. amar C. (008 Unemploymen Hyseress n ranson Counres: Evdence Usng Saonary Panel ess wh Breaks Rew of Delopmen Economcs Rew of Delopmen Economcs (3 60-635. Candelon B. Dupuy A Gl-Alana L.A. (009 he aure of Occupaonal Unemploymen Raes n he Uned Saes: Hyseress or Srucural? Appled Economcs 4: 483 493. Caporale G.M. Gl-Alana L.A. (007 Modellng he US UK and Japanese Unemploymen Raes: Fraconal Inegraon and Srucural Breaks Compuaonal Sascs & Daa Analyss 5(: 4998-503. Carron--Slrsre J.L. Del Barro-Casro. Lopez-Bazo E. (005a Breakng he Panels: An Applcaon o he GDP Per Capa Economercs Journal 8(:59-75. Carron--Slrsre J.L. (005b Healh Care Expendure and GDP: Are hey Broken Saonary? Journal of Healh Economcs 4(5:939-854. Chang. eh K.C. We C.C. (005 An Emprcal oe on esng Hyseress n Unemploymen for en European Counres: Panel SURADF Approach Appled Economcs Leers : 88-886. 3
Bülen GÜLOĞLU M.Serdar İSPİR Cho I. (00 Un Roos ess for Panel Daa Journal of Inernaonal Money and Fnance 0: 9-7. Cuesas J.C. Gl-Alana L.A. (009 Unemploymen Hyseress Srucural Changes on-lneares and Fraconal Inegraon n Cenral and Easern Europe ongham Unrsy Dscusson Papers o. 009/6 ISS: 478-9396. Dckey D.A. Fuller W.A. (979 Dsrbuon of he Esmaors for Auoregress me Seres wh a Un Roo Journal of he Amercan Sascal Assocaon 74: 47 43. Fe P. Henn P.Y. Jolvald P. (003 esng for Hyseress: Unemploymen Perssence and Wage Adjusmen Emprcal Economcs 8: 535 55. Fredman M. (968 he Role of Moneary Polcy Amercan Economc Rew 58: -7. Geweke J. Porer-Hudak S. (983 he Esmaon and Applcaon of Long Memory me Seres Models Journal of me Seres Analyss 4: -38. Gl-Alana L.A. Henry S.G.B. (003 Fraconal Inegraon and he Dynamcs of UK Unemploymen Oxford Bullen of Economcs and Sascs 65(: -39. Gray D. (004 Perssen Regonal Unemploymen Dfferenals Revsed Regonal Sudes 38: 67-76. Hadr K.(000 esng for Saonary n Heerogenous Panels Economercs Journal 3: 48-6. Im K. Pesaran H. Shn Y. (003 esng for Un Roos n Heerogenous Panels Journal of Economercs 5(: 53-74. Im K. S. Lee J. (00 Panel LM Un Roo es wh Lel Shfs echncal Repor Deparmen of Economcs Unrsy of Cenral Florda. Küçükkale Y. (00 Doğal İşszlk Oranındak Keynesyen İser Üzerne Klask br nceleme: Kalman Flre ahmn eknğ le ürkye Örneğ 950-995 V. Ulusal Ekonomer İsask Sempozyumu Eylül 9- Adana. Layard R. ckell S. Jackman R. (99 Unemploymen Macroeconomc Performance and he Labour Marke Oxford Oxford Unrsy Press. Levn A. Ln C. Chu J. (00 Un Roos ess n Panel Daa: Asympoc and Fne Sample Properes Journal of Economercs 08: -4. Leon-Ledesma M.A. McAdam P. (004 Unemploymen Hyseress and ranson Scosh Journal of Polcal Economy 5(3:377-40. Lu J. Wu S. Zdek J.V.(997 On Segmened Mulvarae Regressons Sasca Snca 7: 497-55. Maddala G.S. Wu S. (999 A Compara Sudy of Un Roo ess wh Panel Daa and a ew Smple es Oxford Bullen of Economcs and Sascs 6: 63-65. Murray C.J. Pappell H. (00 esng for Un Roos n Panels n he Presence Of Srucural Change Wh An Applcaon o OECD Unemploymen Bad H. Balag homas B. Fomby R. Carer Hll (eds. onsaonary Panels Panel Conegraon and Dynamc Panels (Advances n Economercs Volume 5 Emerald Group Publshng Lmed. Pazarlıoğlu V. Çevk İ.E (005 Rache Model Uygulaması :ürkye Örneğ VII.Ulusal Ekonomer İsask Sempozyumu İsanbul. Pazarlıoğlu V. Çevk İ.E (007 Rache Model Uygulaması: 939-005 Dönem ürkye Örneğ rakya Ünrses Sosyal Blmler Ensüsü Dergs 9: 7-34. Pesaran H. (004 General Dagnosc ess for Cross Secon Dependence n Panels Unrsy of Cambrdge Workng Paper 0435. Phelps E.S. (968 he Role of Moneary Polcy Amercan Economc Rew 58: -7. Phelps E.S. (999 Behnd hs Srucural Boom: he Role of Asse Valuaons Amercan Economc Rew 89: 63-68. Phllps P.C.B. (999 Un Roo Log Perodogram Regresson Unpublshed Manuscrp Yale Unrsy. Pssardes C. (990 Equlbrum Unemploymen heory Oxford Basl Blackwell. Roed K. (996 Unemploymen Hyseress - Macro Evdence from 6 OECD Counres Emprcal Economcs : 589-600 Smyh R. (003 Unemploymen Hyseress n Ausralan Saes and errores: Evdence from Panel Daa Un Roo ess he Ausralan Economc Rew 36: 8-9. Song F.M. Wu Y. (998 Hyseress Unemploymen: Evdence from OECD Counres he Quarerly Rew of Economcs and Fnance 38: 8-9. 4
Doğal İşszlk Oranı Mı? İşszlk Hsers M? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Ek Şekl : Sekörel İşszlk Oranları Serler Kaynak: UİK (009 rlernden yazarlar arafından düzenlenmşr. 5