YAŞLILIK VE KANSER Prof.Dr.A.Önder BERK
Kanser ve diğer hastalıkların yaşla değişen sıklığı (%) YAŞ HASTALIKLAR 45 45-59 60-74 75+ Kanser 3,8 8,3 14,0 16,0 Kalp Hastalıkları 0,4 14,0 14,0 20,0 Periferik Vaskülopatiler 0,1 16,0 3,6 4,8 Hipertansiyon 1,4 4,0 16,0 16,0 Akciğer Hst. 2,4 14,0 12,0 16,0 Diyabet 0,5 20,0 8,3 12,0 Otoimmün Hst. 0,1 1,0 0,8 1,1 M.S.S.Hst. 0,1 3,6 0,3 2,1 Karaciğer Hst. 0,7 4,8 0,7 0,4 Böbrek Hst. 0,1 7,9 0,4 0,5 GİS Hst. 0,5 16,0 2,4 3,3 Kronik Hst. 0,5 16,0 1,5 1,7
YAŞLI HASTALARIN KRONOLOJİK TARİFİ YAPILAMAZ FAKAT İKİ YAŞ ÖNEMLİDİR 70 yaş 85 yaş Çünkü yaşla ilgili sorunlar kuvvetle artar Çünkü düşkünlük kuvvetle artar
İnsan Sayısı (Milyon) YAŞLI NUFUS 350 300 250 200 150 100 >65 YAŞ <65 YAŞ 50 0 1950 1990 2000 yıl
ORTALAMA BEKLENEN YAŞAM (U.S.A) YAŞ ORTALAMA (%) SINIRLAR 50 33 (40-24,5) 70 15,7 (21,3-9,5) 75 11,9 (17-6,8) 80 8,6 (9,6-2,9)
YAŞLANMA VE KANSER GELİŞİMİ ESAS İTİBARIYLE FARKLIDIR KANSER, DEĞİŞİKLİĞE UĞRAMIŞ STEM CELL den CLONE OLARAK GELİŞME GÖSTERİR. YAŞLILIKTA TÜM ORGANİZMA YAŞLANIR.
YAŞLANMA Farklılaşma Farklılaşmış hücre Antiaging Hasara uğramış hücre Hücre Ölümü STEM CELL Antioksidanlar Antidiyabetik Hormon Metatonin Biguanidinler İmmün Stimülatörler Anti-Promotion Initiation Latent hücre Transforme hücre Promotion KARSINOGENESIS
RİSK (%) YAŞ VE KANSER RİSKİ 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0-39 40-59 60-79 tüm yaşlar YAŞ erkek kadın
Yaşa bağlı olarak karsinogenezin öne çıkması üç faktöre bağlıdır. 1. Yaşlılık, karsinogenez için uzun bir zaman aralığı sağlamaktadır. 2. Yaşın ilerlemesi ile doğal olarak ortaya çıkan moleküler değişiklikler, çok defa karsinogenezde de saptanan değişikliklere benzerlik gösterir. 3. Yaş ilerledikçe organizmada saptanan bedensel değişiklikler, kanser gelişmesinde önemli rol oynar.
Kanser-yaş ilişkisinde saptanan yakınlığı kanıtlayan objektif gözlemler vardır: Karsinogenesisin oluşması için geçmesi gereken sürenin bulunması Karsinogenesis oluşmasına neden olan çevredeki kanserogenlerin hasta dokuları ile daha sık ve uzun temas olanağı Yaşlılığın doğasındaki değişikliklerin kanser oluşmasındaki önemi
Yaşlanmış insan dokularına çevre karsinogenlerin etkisine örnekler: Prostat ve cilt kanseri, yaşla logaritmik olarak artmaktadır. İtalya da Seveso da yaşanan büyük bir çevre sorunundan sonra Dioxin e maruz kalan kişilerde akciğer kanseri sıklığı yaşla artış göstermiştir. Son 20 yılda NHL ve malign beyin tümörleri 60 yaş üzerinde dramatik şekilde artmıştır.
Çeşitli Kanser tiplerinde Yaşla ilgili Mekanizmalar Kanser tipi AML Prognozda yaşla ilgili değişiklikler. Kemoterapiye dirençli. Uygulama sırasında ölüm Mekanizmalar TOHUM ETKİSİ:MDR 1 Exprese eden hücrelerin prevansiyonunun artması Meme Kanseri. Çok yavaş seyreder TOHUM ETKİSİ:.Hormon reseptöründen zengin, iyi farklılaşmış tümor prevansiyonunun artması TOPRAK ETKİSİ:. Hormon (-), immun yetersizliği NHL Over Kanseri. Tam remisyon süresinin azalması. Remisyon süresinin azalması. Sürvinin azalması TOPRAK ETKİSİ: IL-6 nın dolaşımda artması Bilinmiyor
YAŞLILARDA SİTOSTATİK KEMOTERAPİNİN EMNİYETİ VE ETKİNLİĞİ ÜÇ NOKTADA DEĞERLENDİRİLMELİDİR 1. FARMAKOLOJİK 2. FARMAKO-DİNAMİK 3. NORMAL DOKU TOLERANSI
YAŞLI HASTALARDA TEDAVİ OLMAK İÇİN YOL GÖSTERİCİ YAŞ YAŞLANMA KİŞİYLE ÖZLEŞEN BİR DURUMDUR. TEDAVİ Hasta kanserden mi yoksa kanserle beraber mi ölecektir? Hasta kemoterapi stresini tolere edebilecek midir? Hangi fayda, hangi risk beklenmektedir.
KANSER VE YAŞ TEDAVİDE YOL GÖSTERİCİ KRİTERLER 1. İlk doz kemoterapi, renal fonksiyonlara göre ayarlanır, (65+) 2. Orta derecede toksik kemoterapide (CHOP,CA) GF profilaktik olarak kullanılır, (70+) 3. Hb düzeyini 12 Gm/Dl de tutmalı 4. Mukositi, dehidratasyonu, diyareyi süratle düzeltmelidir (70+). 5. Daha az toksik ilaçlar kullanılır (70+)
YAŞLI HASTALARDA (>65 YAŞ) BEKLENEN TOKSİSİTE SIKLIĞI VE CİDDİYETİNDEKİ ARTMA (MEME-CA da ADJUANT CMF İLE) HASTA (%) 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 G-3 çeşitli Toksisite G-3 hematolojik Toksisite G-3 Mukosit >65 yaş <65 yaş
HASTAYI KONTROL ALTINDA TUTMADA ROL OYNAYAN PARAMETRİLER 1. Beklenen yaşam süresi, demans, depresyon, fonksiyonel durum, sık rastlanan düşmeler, ilgiden uzak kalma, kötü yaşam koşulları. 2. Fonksiyonel reserv a) Günlük yaşam aktivitesi b) Gündelik yaşamda gereksinme duyulan malzemelerin kullanılması. 3. Diğer hastalıkların etkisi. 4. Tedaviyi üslenen kişilerin eğitimi 5. Yaşlı hastaların kontrolunda ortak dil kullanılması
FRIED, BAŞVURU KRİTERLERİ 1. Hasta ağırlığının % 10 dan fazla azalması 2. Kavrama kuvvetindeki azalma 3. Hasta tarafından ifade edilen bitklinlik ve yorgunluk 4. Yavaş yürüme 5. Düşük fizik aktivite
YAŞLI KANSER HASTALARINDA ARAŞTIRMA VE UYGULAMADA İZLENECEK PRENSİPLER YAŞLI KANSER HASTASI DAHA DÜŞÜK YAŞAM SÜRESİNE SAHİPTİRLER DAHA SINIRLI KEMOTERAPİ UYGULANIR DAHA ÇOK YAN ETKİ OLUŞTURURLAR VERİLEN DESTEK DAHA SINIRLIDIR?