Radyasyon Onkolojisi'nde Brakiterapi Uygulamaları

Benzer belgeler
Endobronşiyal Brakiterapi

Lokal Hastalıkta Hangi Hasta Opere Edilmeli? Doç. Dr. Serdar Akyıldız E ge Ü n i v e r sitesi Tı p Fakültesi K B B Hastalıkları Anabilim D a l ı

Cerrahi Dışı Tedaviler

Meme Kanserinde Reirradiasyon

KONGRELERDEN ESİNTİLER. Dr. Serap Akyürek Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilimdalı

Safra Yolları Kanserlerinde SistemikTedaviler. Dr.M.Oktay TARHAN İzmir K.Ç.Ü. Atatürk E.A.H. Tıbbi Onkoloji Kliniği

Dr. Zeynep Özsaran. E.Ü.T.F. Radyasyon Onkolojisi AD

Mide Tümörleri Sempozyumu

KÜRATİF TEDAVİ SONRASI PSA YÜKSELMESİNE NASIL YAKLAŞALIM? Doç. Dr. Bülent Akduman Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D.

Konturlama. Doç. Dr. Binnaz SARPER Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi

SİNDİRİM SİSTEMİ KANSERLERİNDE ONKOLOJİK TEDAVİ. Prof. Dr. Evin Büyükünal Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları. ABD Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı

Brakiterapi. Binnur Dönmez Yılmaz, Mustafa Ünsal Okmeydanı Eğitim Araştırma Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Kliniği

REKTUM KANSERİNDE NEO / ADJUVAN RADYOTERAPİ. Ethem Nezih Oral İstanbul Üniversitesi İTF Rad Onk AD

Quantec Özefagus kanseri Mide kanseri Hepatobilier ve pankreas kanseri Kolorektal kanser

Jinekolojik ntrakaviter Brakiterapide Mesane Dozunu Etkileyen Faktörler

Dr. Ferah Yıldız Hacettepe Üni. Tıp Fak Radyasyon Onkolojisi ABD

Coğrafi temel yaklaşım farklılıkları

Lokal İleri Evre Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri Tedavisi

Primeri Bilinmeyen Aksiller Metastazda Cerrahi Yaklaşım. Dr. Ali İlker Filiz GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Genel Cerrahi Servisi

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı Güz Dönemi Klinik Radyasyon Onkolojisi (TRF5003) Ders Programı

AKCİĞER TÜMÖRLERİNDE RE-İRRADYASYON. Prof. Dr. Mustafa Cengiz Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı

Eksternal Radyoterapi ve Brakiterapi Dozlarının Birleştirilmesinde Radyobiyolojik Modeller

Lokalize Prostat Kanserlerinde Radyoterapi için i in İdeal Adaylar Kimlerdir? Prof Dr Serdar Özkök E.Ü.T.F..T.F. Radyasyon Onkolojisi

Differansiye tiroid kanserinin standart tedavisi cerrahi rezeksiyon, radyoaktif iyot ve TSH süpresyonudur. Rezidüel, yinelemeli ya da nod tutulumu

Dr. M. Gamze Aksu Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi AD

EAU kılavuzu NCCN Dr. Şeref Başal GATA Üroloji AD

XVII. ULUSAL KANSER KONGRESİ

Dr. Gönül Kemikler İ. Ü. Onkoloji Enstitüsü

Kemik metastazlarında reirradiasyon

MEMENİN PAGET HASTALIĞI. Doç. Dr. M. Ali Gülçelik Ankara Onkoloji Hastanesi

SERVİKS KANSERİNDE LESS RADİKAL CERRAHİ

Akciğer Kanserinde Cerrahi Tedavi

Post-op Brakiterapide Fizik Özellikler

Tl VE T2 LARENGEAL KARSİNOMALARDA CERRAHİ VE KÜRATİF RADYOTERAPİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

MESANE KORUYUCU YAKLAŞIM. Dr. Deniz Yalman Ege Ü.T.F. Radyasyon Onkolojisi A.D.

EVRE I SEMİNOM DIŞI TÜMÖRLERE YAKLAŞIM

İNVAZİF MESANE KANSERİNDE ORGAN KORUYUCU TEDAVİLER METASTATİK MESANE KANSERİNİN TEDAVİSİ

Evre III KHDAK nde Radyoterapi

TÜRK KOLON ve REKTUM CERRAHİ DERNEĞİ ANALKANS

LOKAL ILERI REKTUM TÜMÖRLERINDE

Tanı: Metastatik hastalık için patognomonik bir radyolojik. Tek veya muitipl nodüller iyi sınırlı veya difüz. Göğüs Cerrahisi Hasan Çaylak

LOKAL İLERİ SERVİKAL KANSER YÖNETİMİ. Doç Dr Ahmet Barış GÜZEL ÇÜTF Kadın Hastalıkları ve Doğum AD ADANA

PROF.DR. KADİR BAYKAL GATA HAYDARPAŞA EĞİTİM HASTANESİ ÜROLOJİ KLİNİĞİ

Serviks Kanserinde Fertilite Koruyucu Tedavi

İnvaziv Mesane Kanserinde Radikal Sistektomi + Lenfadenektomi, Neoadjuvan ve Adjuvan Kemoterapi. Dr. Öztuğ Adsan

Göğüs Cerrahisi Alkın Yazıcıoğlu. Journal of Clinical and Analytical Medicine Göğüs Cerrahisi

ERKEN LOKAL NÜKS GELİŞEN VULVA KANSERİ: OLGU SUNUMU

BAŞ BOYUN KANSERLERİNDE ADAPTİF RADYOTERAPİ. Medikal Fizik Uzmanı Yonca YAHŞİ

Doç.Dr.Mehmet Ali Gülçelik

PARSİYEL MEME RADYOTERAPİSİ İNTRAOPERATİF RADYOTERAPİ

AMELİYAT SONRASI TAKİP/ NÜKSTE NE YAPALIM? Dr. Meral Mert

Ulusal Akciğer Kanseri Kongresi İleri Evre Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserlerinde Neoadjuvan Tedavi Sonrası Pulmoner Rezeksiyon Sonuçlarımız

OLGU SUNUMU. Dr. Furkan DURSUN GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi TÜD KUZEY MARMARA ŞUBESİ AYLIK BİLİMSEL TOPLANTISI

Küçük Hücreli Akciğer Kanserlerinde Radyoterapi. Dr. Meltem Serin

Erken Evre Endometrium Kanserinde Cerrahi Tedavi. Prof. Dr. Mehmet Ali VARDAR Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.B.D.

TOTAL ATELEKTAZİ YAPMIŞ AKCİĞER KANSERLİ OLGULARDA EKSTERNAL RADYOTERAPİNİN PALYATİF ETKİSİNİN RETROSPEKTİF OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ*

Jinekolojik Kanserli Hastaların Tedavisinde, Farklı Planlama Tekniklerinin Dozimetrik ve Radyobiyolojik Karşılaştırması

Santral Sinir Sistemi Rabdoid Teratoid Tümörü Radyoterapisi. Dr. Ayşe Hiçsönmez AÜTF Radyasyon Onkolojisi Nisan 2013

RADYOTERAP AMAÇ VE TEMEL LKELER

PROSTAT KANSERİNDE TEK ARK VE ÇİFT ARK İLE YAPILAN IMAT PLANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Vaka Eşliğinde Güncel Pratik Yaklaşım: Oligometastatik Meme Kanserine Yaklaşım. Prof. Dr. Feyyaz ÖZDEMİR K.T.Ü Tıbbi Onkoloji B.D.

İnvaziv Mesane Kanseri. Organ Koruyucu Tedaviler

NDE KEMORADYOTERAPİ MESANE KORUYUCU TEDAVİ MESANE KANSERİNDE

Derin İnfiltratif Endometriozis. Prof.Dr.Ahmet Göçmen Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi

DR. ABDURRAHMAN YURTASLAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA ONKOLOJİ HASTANESİ YETER SOYLU BRAKİTERAPİ BÖLÜMÜ SORUMLU HEMŞİRESİ

Tiroid Papiller Kanserde Güncel Kanıtlar ve Gerçekler. Kılavuzlara göre Ameliyat Stratejisi Değişti mi?

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları ABD, Medikal Onkoloji BD Güldal Esendağlı

SEMİNOM-DIŞI TESTİS TÜMÖRLERİNİN TEDAVİSİNDE RADYOTERAPİ. Doç. Dr. Mert Saynak

Yıl: Yaş, Kadın, S.B., İstanbullu, ev hanımı, evli

SERVİKS KANSERİNDE RADYOTERAPİ

Radikal Prostatektomi Sonrası Yüksek Riskli Grupta RT: Erken mi Geç mi? Dr Şefik İğdem

Paratiroid Kanserinde Yönetim İzmir den Üç Merkezli Deneyim

Dr. Gökhan Özyiğit Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı

Ders 10 - II. Bölüm Normal Dokuların Yeniden Işınlamaya Toleransı

Meme kanserinde sentinel lenf nodu pozitif olgularda yaklaşım

HİPOFARİNKS KANSERİ DR. FATİH ÖKTEM

MİDE ADENOKANSERİNDE NEOADJUVAN-ADJUVAN KEMOTERAPİ

Osteosarkom Tedavisinde Neoadjuvan Tedavi. Dr. Bülent Yalçın 5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi, Mart 2014 Susesi Otel, Antalya

Jinekolojik Tümörlerde Brakiterapi: Başkent Üniversitesi Deneyimi

BEYIN METASTAZLARINDA RADYOCERRAHI. Dr. Faruk Zorlu Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anablim Dalı

Meme Kanserinde Lenfatik ışınlamanın Sağkalıma Etkisi Varmıdır? Dr. İlknur Bilkay Görken DEÜTFH Radyasyon Onkolojisi AD

Yumuşak Doku Tümörlerinde Yeniden Işınlama. Dr.Cem ÖNAL Başkent Üniversitesi Radyasyon Onkolojisi A.D.

Akciğer SBRT Planlama Ve Plan Değerlendirme. Fiz.Müh.Yağız Yedekçi Hacettepe Üniversitesi Radyasyon Onkolojisi A.D

Adrenokortikal Karsinom Tek merkezin 10 yıllık deneyimi

Papiller Mikrokarsinomlara Yaklaşım Türkiye Perspektifi

Jinekolojik Kanser Tedavisi Sonrası HRT Önerilmemeli? Dr. Selçuk Erkılınç Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Jinekolojik Onkoloji Kliniği

Nazofarenks Kanseri Tedavisinde Üç Farklı İndüksiyon Rejiminin Retrospektif Değerlendirilmesi (CF vs DC vs DCF )

Radyoterapi nükslerinde sistektomi: diversiyon tipi ve morbidite. Dr. Güven Aslan Dokuz Eylül Üniversitesi Üroloji AD

RADYASYON ONKOLOJİSİ UZMANLIK ÖĞRENCİLERİ İÇİN ÇEKİRDEK EĞİTİM PROGRAMI (TASLAK-MART 2006)

KOLON KANSERİ VAKASI-1/ LOKAL İLERİ REKTUM KANSERİ- EŞ ZAMANLI REZEKTABL KARACİĞER METASTAZI DR DİLEK ERDEM

Erken Evre Mide Kanserine Yaklaşım. Adjuvan Kemoterapi. Prof. Dr. N. Faruk AYKAN İstanbul 2004

Baş-Boyun Kanserlerinde Organ Koruyucu Yaklaşım RADYOTERAPİ. Dr. Fadime Akman DEÜTF Radyasyon Onkolojisi AD UKK 2011-Antalya

Yinelemiş Yüksek Dereceli Beyin Tümörlerine Yaklaşım. Dr. Yıldız Yükselen GÜNEY Ankara Onkoloji E.A.H Radyasyon Onkolojisi Kliniği

FARKLI IN-VIVO DOZİMETRİ TEKNİKLERİ İLE FARKLI IMRT TEKNİKLERİNDE İNTEGRAL DOZ TAYİNİ

Lokal İleri Baş Boyun Kanserinde İndüksiyon Tedavisi mi? Eşzamanlı Kemoradyoterapi mi?

Karaciğer Metastazlarının Cerrahi Tedavisi. Dr. Orhan Bilge İ.Ü. İst. Tıp Fakültesi Genel Cerrahi ABD

Dev Karaciğer Metastazlı Gastrointestinal Stromal Tümör Olgusu ve Cerrahi Tedavi Serüveni

SRC/SBRT Temel Eğitim Kursu. Kaan OYSUL - kaan@oysul.com

Geniş cerrahi rezeksiyonlara rağmen lokal ileri evrede GS %40-90 LRNüks ve buna bağlı olarak %80 ölüm 20.

F.Ü. SHMYO Tıbbi Görüntüleme Teknikleri Selami SERHATLIOĞLU

Transkript:

Radyasyon Onkolojisi'nde Brakiterapi Uygulamaları Prof.Dr.Ahmet Yrd.Doç.Dr.Cengiz Dr.Meltem ÇAKMAK* SERİN* KURTMAN* Brakiterapi Klinikte 2 tip radyoterapi tekniği kullanılır. Bunlar external radyoterapi (teleterapi) ve internal radyoterapidir (Brakiterapi). External radyoterapide radyasyon kaynağı ile hasta arasında belli bir mesafe vardır. Makroskobik tümör alanı, mikro düzeyde yayılım olabilecek komşu dokular ve subklinik hastalığın olduğu alanlar emniyet marjıyla tedavi alanına alınır. Anıac. homojen bir doz sağlanmasıdır. Doz kısıtlayıcı fen tor çevredeki normal doku ve organlardır. Brakiterapi ise radyasyon kaynağının hedef alanı içine veya yakınına yerleştirilmesi esasına dayanır.ilk kez 1901 yılında Dr.Donloj bir miktar radyumu yüzeyel aplikatörlere yerleştirerek deri lezyonlarının tedavisinde uygulamıştır. Bu metodun avantajı, komşu dokularda tolerans dozunun üzerine çıkmadan, primer tümör bölgesine çok yüksek dozda radyoterapi uygulanabilmesidir. Radyoaktif kaynağın çevresinde doz oranları çok yüksek olmasına rağmen, birkaç cm.de doz hızla düştüğünden komşu yapılar korunmuş olur. Brakiterapi İkiye ayrılır. intrakaviter-intraluminal tedavi: Radyoaktif kaynaklar vücudun anatomik kavitelerine veya lümenlerlne (3-5 cm içinde) yerleştirilerek tedavi uygulanmasıdır. interstısiyel tedavi:vücut boşluğunun olmadığı anatomik bölgelerde radyoaktif kaynağın tümör içine implante edilerek tedavi uygulanmasıdır. Ayrıca radyoaktif sıvılarla Intraperitoneal ve intraplevral alanlarda tedavi uygulanır. Brakiterapi radyoaktif kaynağın aktivitesine göre düşük.orta ve yüksek doz oranlı olarak üçe ayrılır. 0.4-2 Gy/st - Düşük doz oranlı (LDR) 2-12 Gy/st - Orta doz oranlı (MDR) 12 Gy/st üstü - Yüksek doz oranlı(hdr) Tedavide doz dağılımı ters kare yasasına göre değişir. Bu da radyoaktif kaynakların geometrisinin çok önemli olduğunu gösterir. Kaynakların yerleşimi tümör hacmi ve normal dokuların anotomisine göre yapılır. Ra-226, Cs-137, Au-198, lr-192, Co-60, 1-125 brakiterapide kullanılan çeşitli kaynaklardır. Bunlardan Au- 198 ve 1-125 kalıcı implant olarak kullanılabilir. Eskiden radyoaktif izotoplar manual olarak uygulandığından tedavi ekibi belirgin derecede radyasyona maruz kalıyorlardı. Günümüzde kaynakların sonradan yüklenebileği teknikler geliştirilmiştir, intrakaviter aplikatörleri veya implantlar hastaya uygun pozisyonda yerleştirildikten sonra kaynaklar manual veya uzaktan kontrollü sistemlerle yüklenir.böylece tıbbi personelin radyasyona maruz kalması azaltılmış,önlenmiş olur.bu teknikle hedef alanda ve komşu normal dokularda daha iyi bir doz dağılımı sağlanır, lr-192 ve Co-60 yüksek doz oranlı uzaktan kumandalı cihazlar için uygun izotoplardır. Çünkü bu izotoplar küçük kaynak hacimlerinde yüksek spesifik aktiviteye sahiptirler. Bu nedenle tedavi süresi kısadır.uzaktan kumandalı cihazlarda radyoaktif kaynaklar bir muhafazada tutulur. Aplikatörler ve implantlar hasta üzerine yerleştirildikten sonra radyoaktif kaynak uzaktan kumandayla hareket ettirilir.kaynakların tedavi esnasındaki pozisyonları moniterize edilir.tedavi sonunda kaynaklar otamatik olarak muhafazaya döner. Brakiterapide Klinik Aplikasyonlar Baş Boyun Kanserleri Brakiterapi lokal kontrol şansı yüksek herhangi büyüklükteki yüzeyel bir lezyonda (T1-T2) yada 4 cm'i aşmayan infiltran tümörlerde kullanılır(4). Derine invazif T3-T4 lezyonlarında brakiterapi external RT sonrası boost olarak, rekürrens sonrasında veya cerrahi sınırlarda tutulum olduğundan şüphe ediliyorsa kullanılır (Şekil 1). A-Oral Kavite 1-Dudak: Kür şansı cerrahi ve radyoterapide eşittir. Erken evre lezyonlarında interstisiyel brakiterapi ile * Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi ABD ANKARA 492 T Kiln Tıp Bilimleri 1992, 12

ÇAKMAK ve Ark. RADYASYON ONKOLOJİSİNDE BRAKİTERAPİ UYGULAMALARI 493 Şekil 1. Boyundaki lenfadenopati üzerine boost tedavisi. mükemmel kozmetik sonuç elde edilir.gerbaulet'in serisinde 5 yıllık lokal kontrol oranı %94.9'dur(2). Büyük lezyonlar (mandibular yayılım dışında) external RT + brakiterapi ile tedavi edilirler. Şekil 2a. Ağız tabanı kanserlerinde implantasyon şeklinde brakiterapi yöntemi 2- AğızTabanı: Servikal LAP'si olan ve büyük lezyonu olan hastalarda external RT sonrasında implantasyon tedavisi boost olarak uygulanır. Primer lokal kontrol Mazeron'un serisinde TINO'da %93.5, T2N0'da %74.5, T2N1'de %65 olarak bildirilmiştir (10) (Şekil 2a). 3- Dil 2/3 Ön Kısım: Cerrahi ve RT ile eşit kür oranı elde edilir. RT ile primer tümörün kontrolü,dozun büyük bir bölümünün interstisiyel brakiterapi ile verilmesine bağlıdır. 5 yıllık lokal kontrol T1 İçin %87, T2 için %52, T3 için %31'dir(12). 4- Yanak mukozasında ve sert damağın yüzeyel lezyonlarında interstisiyel tedavi uygulanabilir. B-Orofarenks 1- DiI tabanı: interstisiyel tedavi external radyoterapi sonrası boost olarak uygulanır. 2 yıllık lokal kontrol T1 için %78 iken T2'lerde %37'dir(12). 2- Tonsilla, yumuşak damak, tonsiller pililerde yerleşen malignitelerde de interstisiyel tedavi kullanılabilir. C-Nazofarenks Brakiterapi rekürren tümörlerde ve external radyoterapi sonrasında primer tümör alanına boost olarak uygulanır, interstisiyel veya intrakaviter brakiterapi uygulaması rezldüel veya rekürren kitlenin büyüklüğüne ve lokalizasyonuna bağlıdır. İntrakaviter tedavi nazofarenks kavitesini tutan süperfisiyel lezyonlarda uygulanır (Şekil 2b). Transoral veya iransnazal yaklaşımla uygulanabilir. İnterstisiyel tedavi external radyoterapi sonrası persistan veya rekürren tümörlerde uygulanır. Transpalatal veya transnazal olarak uygulanabilir. Şekil 2b. Nazofarenks kanseri vakasında intrakaviter radyoterapi uygulaması. D-Lenf Nodu Metastazı Cerrahi rezeksiyon veya external radyoterapi sonrasında sebat eden kitle veya nüks kitlelerde implantasyon uygulanır (Şekil 1). Beyin Tümörleri interstisiyel beyin implantları glioblastoma multiforme, nüks glial tümörlerde ve seçilmiş soliter metastazlı vakalarda uygulanır. Bazı merkezlerde kalıcı implantlar uygulanmasına rağmen, daha çok geri çıkarılabilir implantlar uygulanmaktadır. Çünkü doz kontrolü daha kolay yapılır, uygun doz dağılımı için kaynak yeri

494 ÇAKMAK ve Ark. RADYASYON ONKOLOJİSİNDE BRAKİTERAPİ UYGULAMALARI Şekil 3. Merkezi sinir sistemi tümörlerinde implantasyon tedavisi ve radyoizotopların konumu. yeniden düzenlenebilir. Nekroz ve fibroz nedeniyle kaynağın migrasyon şansı da düşüktür. Dekompresif cerrahi gerektiğinde kaynaklar kolaylıkla geri çekilir. Ayrıca personelin radyasyona maruz kalma şansı daha düşüktür. Hedef alan dışındaki doz gradienti radyoizotoplardan çok implantların geometrisine bağlıdır. Avrupa ve Amerika'da çeşitli merkezlerden bu konuda olumlu sonuçlar bildirilmiştir (Şekil 3). Glioblastoma multiforme, beyin tümörlerinin en agresif davranan tipidir. Tanıdan 2 yıl sonra genellikle tüm hastalar ex olur. Konvansiyonel tedavi (cerrahi + postop. external radyoterapi) ile ortalama survey 9 ay, %5'inden azında 2 yıldır. Grade 2-3 astrositomların prognozu daha iyi olmakla beraber sadece cerrahi ile ortalama survey 2 yıldır. Günümüzde lokal kontrolü arttırarak surveyi arttırmak için, BT eşliğinde interstisiyel brakiterapi ile kombine hipertermi çalışmaları yapılmaktadır. Meme Kanserleri T1, T2 -NO, N1 meme Ca'lı hastalarda konservatif cerrahi + external radyoterapi sonrasında görülen lokal rekürrenslerin çoğjnun primer tümör bölgesinin yanında olduğu görülür.bu da tümör yatağına boost uygulama gereğini ortaya koymuştur. Konservatif cerrahi sonrası tüm memeye (4500-5000 cgy) external radyoterapi uygulandıktan sonra boost amacıyla interstisiyel tedavi uygulanır (Şekil 4). interstisiyel tedavi 1986 yılına kadar T1 tümörlerinde uygulanıyordu. 1986 sonrasında T2 tümörlerinde de başarılı sonuçlar bildirilmiştir. Dünyanın pekçok bölgesinde meme Ca insidansı hızla artmaktadır. Erken evre meme Ca'larda ablatif te- Şekil 4. Meme kanserinde konservatif cerrahi sonrası lokal olarak implantasyon-boost tedavisi. davi uygulanırken günümüzde konservatif tedavi uygulaması ön plana çıkmıştır. Erken evre meme Ca'larda konservatif tedavi ile mükemmel kozmetik sonuç ve fizyolojik avantaj sağlanır. Günümüzde tarama testleri daha sık yapıldığından erken evrede yakalanan meme Ca insidansı artmıştır. Maylin Evre l-ll meme Ca'lı hastalarda intraoperatif brakiterapi sonrası 5 yıllık lokal rekürrens oranını %8 olarak bildirmiştir (8). Kozmetik sonuçlar %85 hastada çok iyidir. Komplikasyon oranı düşüktür. Hastaların sadece %8'inde orta derecede ödem gelişmiştir. Yumuşak Doku Sarkomları Yumuşak doku sarkomlarında cerrahi ile RT kombine edilerek intraoperatif brakiterapi uygulanabilir. Baş boyun ve ekstremite yerleşimli küçük ve orta büyüklükteki yumuşak doku sarkomalarında konservatif cerrahi ve brakiterapi uygulanabilir. Ancak gövdedeki lezyonlarda ve rekürren tümörlerde external radyoterapi sonrası boost olarak brakiterapi uygulanır. Brennan ve arkadaşları üst gövdede ve extremitede yerleşen operable yumuşak doku sarkomlarında intraoperatif brakiterapiyi denemişler. 117 hasta prospektif olarak randomize edilmiş,ortalama 16 aylık izlemde brakiterapi uygulanan 52 hastanın 2'sinde rekürrens saptanırken,uygulanmayan 65 hastanın 9'unda rekürrens saptanmış. Brakiterapi uygulanan hastalarda lokal kontrolde belirgin bir iyileşme saptanmıştır. Brakiterapinin external radyoterapiye göre avantajı tedavinin kısa sürede ve yüksek dozlara çıkılarak uygulanabilmesidir.

ÇAKMAK ve Ark. RADYASYON ONKOLOJİSİNDE BRAKİTERAPİ UYGULAMALARI 495 Akciğer Kanserleri Akciğer kanseri insidansı hızla artan bir halk sağlığı problemidir. Çoğu vaka tanı konduğunda înoperedir. Hastaların ancak %40'ı küratif amaçla rezeke edilir. External radyoterapi ve kemoterapi palyatif yarar sağlar, nadiren küratiftirler. Akciğer kanserlerinde görülen mortalitenin yaklaşık %40'ı hava yolu obstrüksiyonuna bağlı gelişen solunum yetmezliği, obstrüktif pnömoni ve sepsistir.external radyoterapi ve kemoterapi, santral hava yolu tümörlerinde sınırlı etkiye sahiptir. Elektrokoterle polipoid tümörler rezeke edilebilir. Ancak bronşial pertorasyon şansı vardır, ayrıca pek çok tümörün anotomisi elektrokoterle rezeke edilmeye uygun değildir.yag-lazer fotorezeksiyonu kanamayı kontrol ederek malign dokuyla tıkalı hava yolunu açmakta kullanılır. Ancak primer olarak trakea ve ana bronşlarda kullanılır. Lober bronşlarda risk yüksektir.en önemlisi tumoral dokunun tekrar hızla büyümesidir.tümör genellikle 1-2 ay sonra fotorezeksiyondan önceki haline döner. Bronşial brakiterapi lokal bir tedavidir. Ancak surveyi ve yaşam kalitesini arttırır. Hava yolu obstruksiyonu ile oluşan erken ölümler azalır. Komplikasyon azdır. Radyasyon bronşiti ve stenozu hastaların %10'unda görülür. Fistül oluşumu nadir görülen bir komplikasyondur. Santral hava yolu malignitelerde, cerrahi ve external radyoterapi sonrası bronşial ve peribronşial rezidüel kitlesi olan hastalarda emniyetle kullanılabilen, iyi tolere edilen bir tedavi şeklidir. Tedaviye cevap %80'den fazladır (14) (Şekil 5). Oküler Neoplazmlar Episkleral plak tedavisi retinoblastom ve iris melanomu gibi malignitelerde kullanılan bir tedavi şeklidir. Tümörün radyoaktif kaynağa yakınlığı nedeniyle lokalize olarak yüksek doz uygulanır ve external radyotarapiye göre daha yüksek bir tümör dozu uygulanmış olur. Eskiden Co-60 plakları kullanılırken (Co-60'la tümördeki doz dağılımını ayarlamak ve kritik yapıları korumak çok zordur.), günümüzde 1-125 kullanılmaktadır.15 mm.den büyük tümörlerin tedavisinde skleral pertorasyon, optik sinir hasarı çok yüksektir. Pankreas Neoplazmları Interstisiyel brakiterapi lokal olarak ilerlemiş, inopere pankreas Ca'larda kullanılmaktadır. Bilıer veya gastrik bypass sağlandıktan sonra intraoperatif olarak I- 125 implantasyonu uygulanır. Safra Kesesi Neoplazmları Radyoaktif kaynaklar teflon kataterlerle floroskopi altında bilier sisteme yerleştirilir. Amaç safranın drene olmasını sağlamak ve obstrüktif sarılığı önleyerek palyasyon sağlamaktır. Bu tümörler periduktal dokulara ve rejional lenf nodlarına yayılır, intraluminal radyoterapi, external radyoterapi sonrasında boost olarak uygulanır (Şekil 6). Jinekolojik Neoplazmlar 1- Serviks Ca Serviks malignitelerinin ıntrakaviter tedavisinde 3 sistem kullanılır. Paris, isveç ve Manchester sistemleri; Manchester sisteminde A noktasına göre doz hesaplamaları yapılır. A noktası lateral vajinal forniks mukozal membranının 2 cm üstü ve uterin kanalın 2 cm later a - linde yer alır. Medialinde uterin arterin üreteri çaprazladığı broad ligament yer alır. Pelviste vajinal mukoza, Şekil 5. Bronşiyal yerleşimli malignitenin transbronşiyal yoldan mikro radyoizotoplar ile tedavisi. Şekil 6. Safra kesesi ve yollarının intakaviter boost tedavisi.

496 ÇAKMAK ve Ark. RADYASYON ONKOLOJİSİ'NDE BRAKİTERAPİ UYGULAMALARI Şekil 7, Serviks kanserinde intrakaviter radyoterapi sırasında ovoid ve tendemin konumu. Şekil 8. HDR-Heyman Simon kapsülleri ile intrakaviter radyoterapi mesane ve rektovajinal septum radyasyondan en çok etkilenen doz kısıtlatıcı organlardır. Vajinal mukoza dozu A noktasının %40'ı, rektal mukoza dozu ise %80'inden az olması gerekir. Tandem uterin kaviteye ve her iki ovoid lateral fornikslere yerleştirilir (Şekil 7). Uterus ve paraservikal dokuda yüksek dozlara ulaşılmış olur. Ancak doz hızla düştüğünden pelvik lenf nodlarının tedavisi için yetersizdir. Doz external radyoterapi ile tamamlanır. i nterstisiyel tedavinin amacı ise parametrial ve/veya vajinal ve paraservikal yayılımı olan büyük tümörlerin lokal kontrolünü artırabilmektir. İ mplant transvajinal veya transperineal yaklaşımla parametrium serviks ve vajene implante edilir. Literatürde 5 yıllık survey Evre l'de %71-89, Evre ll'de %53-76, Evre lll'de 36-62 arasında bildirilmiştir (1,5,7,15). Endometrium Ca Endometrial adenokarsinomların tedavisinde en iyi metod cerrahi+radyoterapidir. Radyoterapi ile vajinal rekürrensler %10-15'den %3'lere iner. Nori HDR intrakaviter radyoterapi ile tedavi edilen ve minimum 11 yıl izlenen 300 endometrial karsinomlu hastanın %2'inde pelvik rekürrens %1.6'sında uzak metastaz saptandığını bildirmiştir. Esas tedavi cerrahi olmasına rağmen medikal olarak öpere edilemeyen veya ileri evre inopere vakalarda radyoterapi primer tedavi olarak uygulanır. Tedavide Heyman kapsülleri veya afterloading Heyman- Simon kapsülleri kullanılır (Şekil 8). Literatürde primer external radyoterapi ve brakiterapi uygulanılan hastalarda 5 yıllık survey Evre l'de %75-88.1, evre ll'de %53-65 olarak bildirilmiştir (3,6). Vajen Neoplazmları Erken evre lezyonlarda interstisiyel brakiterapi tedavi için yeterli olabilir. Lezyon büyük, daha ekstansif, kötü differansiye ise eksternal radyoterapi uygulanır. Boost olarak intrakaviter veya interstisiyel brakiterapi yapılabilir. Vulva Neoplazmları Unrezektable ve rekürren lezyonlarda implant tedavisi uygulanır. Perianal ve pelvik yapıların radyasyona toleransı düşük olduğundan external radyoterapi genellikle interstisiyel tedavi ile tamamlanır. Anal Kanal ve Rektum Ca Pekçok anal kanal Ca'lı ve distal rektum yerleşimli Ca'lı hastaların bazılarında konservatif tedavi radikal cerrahiye alternatiftir. Böylece büyük bir grup hastadakalıcı kolostomiye gerek kalmaz. Schlienger sadece external ve intraluminal radyoterapi uygulanan 193 hastada 5 yıllık surveyi T1-T2'de %84.5, T3a'da %74.8, T3b'de %64.9, T4'de %58.9 olarak bildirmiştir. Hastaların %76.2'sinde lokal kontrol sağlanmış, hastaların %55'inde anüs normal fonksiyonunu korumuştur. Mesane Neoplazmları T-1,T-2 ve mesane boynunun invaze olmadığı 5 cm'den küçük lezyonlarda preoperatif pelvik radyoterapi, ipsilateral lenf nodu disseksiyonu, parsiyel sistektomi ve lr-192 implantı ile oldukça iyi sonuçlar bildirilmiştir (Şekil 9). Myometrium invazyonu olan mesane Ca'larda da aynı tedavi uygulanabilmektedir. Mazeron'un serisinde yüzeyel veya 5 cm'den büyük olmayan unifokal infiltran tümörlerde preoperatif radyoterapi, parsiyel sistektomi ve interstisiyel implantla 5 yıllık T Klin Tıp Bilimleri T 992, 12

ÇAKMAK ve Ark. RADYASYON ONKOLOJİSİNDE BRAKİTERAPİ UYGULAMALARI 497 Şekil 10. Prostat kanserinin perineal yoldan implantasyon tedavisi. Şekil 9. Mesane kanserinde lr-192 implantları ile lokal radoyterapi. hastalıksız yaşam TTlerde %72, T2'lerde %55, T3'lerde %25 olarak bildirilmiştir(9). Prostat Ca Radyoterapi erken evre hastalıkta radikal prostatektomiye alternatiftir. Ayrıca pelviste sınırlı ileri evre hastalıkta da uygulanır. Brakiterapi ile tümör kontrol şansı, sadece external tedavi uygulanılan hastalara göre daha yüksektir. Puthawala eksternal radyoterapi + interstisiyel tedavi uygulanılan 100 hastada 2 yıllık lokal kontrol oranını %96 olarak bildirmiştir (Sekil 10). Özefagus Malignitelcri Özefagus malignitelerinin intraluminal tedavisi primer tümör bölgesinin 3-5 cm üzeri ve altını içine alacak şekilde yapılır (Şekil 11). Yutma fonksiyonları %60 hastada düzelir. Sağkalım sadece eksternal radyoterapi uygulananlara göre daha iyidir. Şekil 11. Nazal yoldan özefagus kavitesi ve kanseri içine yerleştirilen intrakaviter radyoterapi. KAYNAKLAR 1. Fu KK. High-dose-rate versus low-dose-rate intracavitary brachytherapy for carcinoma of cervix. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1990; 19:791-6. 2. Gerbaulet A. Brachytherapy in lip Ca. Institut Gustave-Roussy experience on 231 patients. ESTRO Teaching course on modern brachytherapy tecniques, 1992. 3. Grigsby PW. Medically inoperable stage I adenocarcinoma of the endometrium treated with radiotherapy alone. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1987; 13:483. 4. Hilaris BS, Nori D, Anderson LL. An atlas of brachytherapy. New York: Macmillan Publishing Company, 1988:112-47. 5. Horiot JO Radiotherapy alone in carcinoma of the intact uterine cervix according to GH Fletcher guidelines: A French Cooperative Study of 1384 cases. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1988. 6. Landgren RC. Irradiation of the endometrial cancer in patients with medical contraindications to surgery or with unresectable lesions. Am J Roentgenol 1976; 126:148. 7. Mandell LM, Nori D. Post-operative vajinal radiation in endometrial cancer using a remote afterloading tecnique. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1985; 11:473-7.

498 8. Maylin C. Predictive factors for local control after conservative treatment in breast cancer. Uni and multi analysis of 410 cases stage l-ll. UlCC report 1989. ESTRO Teaching course on modern brachytherapy tecniques. 391-403. 9. Mazeron JJ, Conservative treatment of bladder carcinoma by partial cystectomy and interstitial lridium-192. Int J Radiat Oncol Biol Physs 1988; 15:1323-30. 10. Mazeron JJ. iridum-192 curietherapy for T1 and T2 epidermoid carcinomas of the floor of mouth. Int J Radiat. Oncol Biol Phys 1990; 18:1299-1306. 11. Nori D. Combined surgery and radiation in endometrial Ca. An analysis of prognostic factors. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1987. 13:489-97. 12. Pernot M. Brachytherapy in head and neck tumours Brachytherapy 1988; 2: 363-72. ÇAKMAK ve Ark. RADYASYON ONKOLOJiSl'NDE BRAKiTERAPl UYGULAMALARI 13. Puthawala AA, Temporary lridium-192 implant in the management of carcinoma of the prostate. Endocuriether. Hyperther Oncol 1985; 1:25-34. 14. Roach III. Endobronsial radiation therapy in the management of lung Ca. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1990; 18:1449-59. 15. Sato S. Therapeutic results using high-dose-rate intracavitary irradiation in cases of cervical cancer. Gynecol Oncol 1984; 19:143-7. 16. Schlinger M, Epidermoid carcinoma of the anal canal treatment results and prognostic variables in a series of 242 cases. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1989; 17:1141-51. 17. Taina E. A comparison of clinical results following high-dose-rate intracavitary afterloading irradiation with Co-60 (cathetron) and conventional radium therapy for stage l-ll cervical Ca Acta Obstet Gynecol Scand Suppl 1981; 103:31-8. T Kürt Tıp Bilimleri 1992, 12