İÇİNDEKİLER I.BÖLÜM KONULAR...1 GİRİŞ...3 1. Kavramlar ve Terimler...5 a.okula Niçin Gittiniz?...5 b.peki, Neden Ortaokula Gittin?...6 c.peki, Lise Yılları Nasıl Geçti? Siz Lise Yıllarında Neler Öğrendiniz?...6 d.okuryazar Olmak...7 e.okuryazarlık...8 f.öğrenme...13 g.öğretim...13 h.eğitim...14 i.öğretim Yöntemi...14 j.iletişim...15 k.kategori...16 l.teknik...16 m.teknoloji...16 n.amaç...17 o.hedef...17 2. Program...17 a.eğitim Programı...17 b.öğretim Programı...17 c.eğitim, Öğretim Barometresi...18 3.Sistem...18 a.eğitim Sitemi...18 b.sistemin Parçası Organ...19 c.sistemde Hiyerarşi...19 4.Ekin (Kültür)...19 5.Felsefe Nasıl Açıklanabilir?...20 a.eğitim Felsefesi...20
Öğrenme Öğretme Teknikleri ve Materyal Geliştirme 6.Ailede ve Okulda Öğrenme... a.birey - Okul- Öğretim İlişkisi...20 b.öğrenme Araştırmaları...23 II. BÖLÜM A.TEKNOLOJİNİN GELİŞİM SÜRECİ (TARİHSEL GELİŞİMİ)...28 Adale Gücü...28 Hayvan Gücü...29 Mekanik Güç...29 1.Eğitim ve Ders Teknolojilerinin Gelişimi...30 a.sözlü Yazılı Dönem...30 1.Yazı Öncesi...31 2.Yazı ve Bulunuşundan Sonra...33 3.Matbaanın Bulunuşu ve Sonrası...34 b.görüntülü Sesli Araçlar Dönemi...34 1.Görsel İşitsel Araçlar...35 2.TV Başlangıcı...35 3.Programlı Öğretim...36 c.ikilem Dönemi... 37 1.Ferdi Öğretim...37 2.Toplu Öğretim...37 d.otomasyon Dönemi...37 1.Ferdi ve Toplu Öğretimin Bütünleşmesi...37 2.Yapay Zekâ...38 3.Bilgisayar...38 e.sibernasyon Dönemi...40 1.Bilişim Dünyası...40 2.Bilgisayar Destekli Öğretim...40 3.İnternetli Öğretim...40 a.internet (Uzaktan) Eğitimde Ders Materyallerinin Sunulması...41 Etkileşimsiz Sunum...42 Etkileşimli Sunum...43 4.Uydu Yayınları...55 Bölüm Özeti...56 Bölümle İlgili Sorular...57 Bölümle İlgili Yararlı Kaynaklar...58 x
İçindekiler III. BÖLÜM ÖĞRENME VE ÖĞRETMEDE PSİKOLOJİK ÖĞRENME KURAMLARI SÜREÇLERİ VE ÖĞRENME - ÖĞRETME ORTAMINDA İLETİŞİM...62 A. GİRİŞ...62 B. PSİKOLOJİK ÖĞRENME KURAMLARI...63 1. Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler...64 a. Şartlı Tepki...65 b. Klasik Koşullanma...66 c. Davranışsal Kuram...66 C.PSİKOLOJİK ÖĞRENMEYLE ÖĞRENME - ÖĞRETME KURAMLARININ İLİŞKİSİ....70 D. ÖĞRENME VE ÖĞRETİMDE İLETİŞİMİN VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİNİN ÖNEMİ...74 E.ÖĞRENME VE ÖĞRETMEDE İLETİŞİM ORTAMI ÖĞELERİ... 78 F.SINIF İÇİ İLETİŞİM...81 G.İLETİŞİM BİÇİMLERİ...84 H.İLETİŞİMDE EYLEME YÖNELİK OLMAYAN TÜRLER...85 İ.İLETİŞİMDE SOSYAL ORTAM VE ÖĞRENME ORTAMININ ROLÜ...86 Bölümün Özeti... 88 Hazırlık Soruları...89 Bölümle İlgili Kaynak...89 IV. BÖLÜM EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNİN ÖĞRENME-ÖĞRETİM SÜRECİNDEKİ YERİ VE KULLANIMI...91 A GİRİŞ...92 B. ÖĞRENME-ÖĞRETİMDE MEDYA SEÇİMİ VE MATERYALLERİNİN PLANLANMASI...93 C.MEDYA (ÖĞRETİM ORTAMININ)SEÇİMİ VE MEDYA MATERYALLERİNİN PLANLANMASI...93 D. ÖĞRENME - ÖĞRETİMDE DERS ANLATIMINDA MEDYANIN İLETİŞİMSEL KULLANIMI...99 E. PROFESYONEL ÖĞRETİCİLERİN DERS HAZIRLIK PLANLARI VE DERSE YÖNELİK MATERYAL HAZIRLAMASI...102 F. ÖĞRETİMDE GÜNLÜK DERS PLAN HAZIRLAMA (DERS PROGRAMLARININ UYGULANIŞI)...107 Bölümün Özeti... 114 Hazırlık Soruları...115 Bölümle İlgili Kaynak...115 xi
Öğrenme Öğretme Teknikleri ve Materyal Geliştirme V.BÖLÜM EĞİTİM SİSTEMİ İÇİNDE ÖĞRETMEN VE ROLÜ...118 A.ÖĞRETİM ÖĞRENMEDE ÖĞRETMENİN ÇALIŞMA ALANLARI...118 B. ÖĞRETMENİN ÖĞRENME VE ÖĞRETİMDEKİ HAZIRLIKLARI...122 1.Öğrenme ve Öğretmede Öğretmenin Mesleğe Giriş Öncesi Ön Hazırlığı...122 a.öğretmenlik Mesleğine Giriş İçin Ön Hazırlık...122 b.öğretmenlik Öncesi Mesleki Hazırlığı...123 2. Öğretmenlik Mesleği İçindeki Hazırlık...123 a. Profesyonel Öğretmen ve Kurs Sunucusunun Sınıfta Sunacağı Konuyla İlgili, Ders Yılı ve Ders Öncesi Yapılması Gerekenler....125 b. Öğretme Öğrenmede Öğretmenin Öğretim Yılı ve Sınıf İçi Hazırlığı...125 c. Öğrenme - Öğretmede Öğretmenin Yıl ve Ders Sonrası Yapacağı...128 1. İki Öğretmenin Ders Sonrası Tuttuğu Notlar...129 2. Öğretmenin Yıl ve Ders Sonrası Yapacağı Değerlendirmeler...134 3. Öğrenme Ortamının Hazırlanması...135 4. Çalışma Tekniklerinin Öğretimde Yeri...138 5. Ders Organizasyonunu Sistematik Olarak Bütünleyen Konular ve İçerikler Nasıl Seçilmeli?...138 C. ÖĞRETME VE ÖĞRENMEDE ÖĞRENCİ BEKLENTİSİ...139 1. Öğretme ve Öğrenmede Öğrencinin Beklediği Başarı...140 2. Öğretme ve Öğrenmede Öğrencinin Başarı Beklentisinin Engellenmesi....141 3. Öğretme ve Öğrenmede Öğrencinin Başarılı Olduğu Durumlar...142 Bölümün Özeti...143 Hazırlık Soruları...144 Bölümle İlgili Kaynak...145 VI. BÖLÜM ÖĞRENİM VE ÖĞRETİM ALANLARINA YÖNELİK MATERYAL HAZIRLAMA TEMELLERİ...150 A.GİRİŞ, DUYU ORGANLARİ VE ÖĞRENME TEKNOLOJİK ARAÇLARIN GELİŞİMİ...150 B.DERS MATERYALLERİNİN DERS, ÜNİTE VE KONUYA GÖRE ÖĞRETMEN TARAFINDAN HAZIRLANMASI...151 1. Hazırlanan Ders Materyallerinin Gruplandırılması...152 2. Bir Ders Araç ve Gereci Hazırlarken Öğretmen ve Kurs Yöneticileri Nelere Dikkat Etmelidir?...153 C. ÜNİTE PLANINA GÖRE DERS MATERYALİ HAZIRLAMA...157 1. Profesyonel Öğreticinin, Öğretim Program ve Planlarına Göre Materyal Geliştirmesi...157 xii
İçindekiler a. Materyallerin Elde Ediliş Biçimlerine Göre Sıralanması...159 1-Basılı Basın ve Yayından ve Basılı Araçlardan...160 2. Tepegöz İçin Öğretim Materyali Şeffaf Kâğıdın Hazırlanması...160 3. El Reklamı ve Diğer Küçük Afişler...162 4. Bilim ve Teknik Fuarlarından vb. Yerlerden Toplanan Bilgiler...163 5.Panolar, Grafikler ve Resimler....164 a-panolar Hazırlanırken Öğrenme, Öğretme Yönünden Dikkat Edilmesi Gereken Özellikler...165 b.belirtilen Esaslara Göre Pano Hazırlanırken Gerekli Malzemeler:...167 D. ÖĞRENİM VE ÖĞRETİMDE GELENEKSEL SINIFLARDA TAHTA KULLANIMI VE YENİ DERS TEKNOLOJİSİ...185 Kara Tahtanın Kullanımı ve Özellikleri...185 1. Çağdaş Yüzyılın Tahtaları ve Araçları.194 Bölümün Özeti...205 Hazırlık Soruları...207 Bölümle İlgili Kaynak...207 VII. BÖLÜM ÇEŞİTLİ ÖZELLİKTEKİ DERS MATERYALLERİNİN ÖĞRENME ÖĞRETME AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ÖĞRENME ÖĞRETMEDE ARAÇ GEREÇ, MATERYAL KULLANIMI VE İÇERİK MATERYAL BAĞLANTISI...209 1. Öğrenme Sürecine Medyanın Katkıları...212 2.Eğitim Programları ve Ders Teknolojisi Bağlantısı...214 3.Öğretici, Öğrenici Etkileşimi...215 4.Eğitim Oluşum Ortamında Yöntem Tasarımı...215 B.ÖĞRENME, ÖĞRETMEDE MATERYAL KULLANIMININ ÖNEMİ...216 1.Öğretim Ortamında Ders Disiplini, Bölüm, Ünite ve Konu Aktarımını Etkin Kılma...216 a) Öğretim Hizmetinin Başlıca Öğeleri...218 b) Öğrenme-Öğretme ortamındaki Belirtkeler...219 1.Bir Öğrencinin İncelenmesi...220 2.Amaç ve Hedeflerin Saptanması...220 3.Hedef Davranışların Saptanması...221 4.Öğrencilerin Geçmiş Yaşantılarının Saptanması...221 5.Eğitim Durumunun Saptanması...222 xiii
Öğrenme Öğretme Teknikleri ve Materyal Geliştirme 6.Hedef Davranışlara Götürecek Yaşantıların Kazandırılması...222 7.Değerlendirme, Çalışmaları Sınama Kontrolü...222 C.MATERYAL KULLANIMI İLE ÖĞRENCİ DAVRANIŞ DEĞİŞİMİ OLUŞTURMAK...223 1.Materyal Kullanımı ile Öğrenci Yaratıcılığını Geliştirmek...224 2. Öğrencinin Üretici Olmasına Katkıda Bulunmak...226 a.araç Gereç Kullanımındaki Temel Nedenler:...228 b.araç, Gereç Geliştirirken...228 Bölümün Özeti...230 Hazırlık Soruları...232 Bölümle İlgili Kaynak:...232 VIII. BÖLÜM DERS İÇERİKLERİNİN SUNULMASINDA ÖĞRENİM VE ÖĞRETİM ARAÇLARI, BAŞVURULAN YÖNTEM, TEKNİKLER....237 A.DÜNDEN BUGÜNE DERS İÇERİKLERİNİN SUNULUŞUNDA KULLANILAN, ÖĞRENİM VE ÖĞRETİM YÖNTEMLERİNİN MEDYA VE PROGRAMLARLA ÖRTÜŞTÜRÜLMESİ...237 Ders İçeriklerinin Sunuluşunda, Öğretim Yöntem ve Teknikleri...240 1. Ezberleme Yöntemi...240 2. Sokrat (Doğruyu Bulma) Yöntemi...242 3. Aristo Yöntemi...243 4. Anlatım Yöntemi...244 5. Soru Yanıt Yöntemi...247 6. Sorun Çözme Öğretim Yöntemi.249 7. Öğrenim ve Öğretimde Gösteri (Demonstrasyon) Yöntem ve Tekniği...251 8.Gezi - Gözlem Yöntemi...254 B.GRUPLA ÇALIŞMA TEKNİKLERİ...255 1) Grupla Çalışma Tekniğinin Öğrenciye Kazandırdıkları...256 2) Grupla Çalışma Tekniği Türleri...256 1. Tek Çalışma...256 2. Eşli Çalışma...256 3. Çalışma Grupları (Kümeler)...256 C. GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİĞİ STRATEJİSİ KULLANIMINDA MEDYA...257 1. Öğretim Öğrenimde Grupla Çalışma Tekniği...257 2. Panel...258 3. Sunulu Tartışma (Sempozyum)...258 xiv
İçindekiler 4. Konferans...258 5. Münazara Tekniği...259 6. Rol Yapma...259 7. Sosyo Drama...259 D. GRUPLA ÖĞRENİM VE ÖĞRETİM TEKNİĞİ VE STRATEJİSİ UYGULAMALARI...263 1. Laboratuvar Tekniği...263 2. Gözlem Tekniği...264 3. Deney Tekniği...265 4. Gösteri Tekniği...266 5. Yaratıcı Düşünce Tekniği...268 6. Öğrenim Öğretimde Beyin Fırtınası Tekniği...271 7. Altılı Şapka Yöntemi ve Diğerleri...275 E. ÖĞRETİMDE BİREYSEL ÇALIŞMADA MEDYA, YÖNTEM, TEKNİK VE STRATEJİLER...277 1. Bireysel Öğrenim Tekniği...277 2. Programlı Öğretim Tekniği... 279 F. BİLGİSAYARLI DESTEKLİ ÖĞRETİM PROGRAMI "MEDYA" VE ÖRNEK ÖĞRETİMDE BİREYSEL ÇALIŞMADA YÖNTEM, TEKNİK VE STRATEJİLERİ İLE MEDYA...285 1. Bilgisayarlı Destekli Öğretim Programından Örnekleme...285 2.Türkiye'de Bilgisayar Destekli Öğretim...287 Bölüm Özeti...287 Bölümle İlgili Kaynak:...289 IX. BÖLÜM EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM STRATEJİLERİ...295 GİRİŞ...296 A.ÖĞRETİMDE KONU ALANI DERS İÇERİKLERİNİN UYGULANMASI...296 1.İçeriğin Amaçlarının Belirlenmesinde Stratejiler...297 1. Buluş Yoluyla Öğrenme, Bruner...302 2. Asubel in Alış Yoluyla Öğrenmesi...305 3. Keller in Bireyselleştirilmiş Öğretim Sistemi Keller Planı...307 4. Bloom un Tam Öğrenme Modeli veya Okulda Öğrenme Kuramı...309 5. Araştırma Yoluyla Öğrenme: J.Dewey...310 6. Slavin (1989) Etkili Öğretim Modeli (Qait)...311 2. İçerik Bilgilerinin Tasnifi...312 xv
Öğrenme Öğretme Teknikleri ve Materyal Geliştirme Bölüm Özeti...313 Bölümle İlgili Kaynakçalar...313 X.BÖLÜM MİKRO ÖĞRETİM YÖNTEMİ VE ÖĞRETMEN YETİŞTİRME...316 A. MİKRO-ÖĞRETİMİN PROBLEMİ...317 1.Mikro Öğretim Hipotezinin Geliştirilmesi...318 2.Mıkro Öğretım Çalışmasında Kullanılan Yöntem...319 3.Kullanılan Terminoloji...319 a- Mikro Öğretim (Mikro Teaching)...319 b- Görsel ve İşitsel (Audio Visual)...319 d- Normal Hareket Eden Filmler (Motion Picture)...320 e- Kapalı Devre (Closed Circuid)...320 1- Feedback...320 2- Ticari Televizyon (Commercial Television)...320 3- Eğitim Televizyonu (Education Television)...320 4- Ders Vermede Kullanılan Televizyon (Instructional Television)...320 B. MİKRO ÖĞRETİMİN TANIMI...320 C. MİKRO ÖĞRETİM METODUNUN GELİŞİMİ...321 D. MİKRO ÖĞRETİM METODU İLE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR...323 E. MİKRO ÖĞRETİM ARAŞTIRMALARI SONUNDA ELDE EDİLEN BULGULAR.324 1. Mikro Öğretim Yönteminin Teknik Yapısı ve Uygulamaları...326 2. Mikro Öğretim Türkiye de Kullanılabilir mi?...326 F. SONUÇ VE ÖNERİLER...331 Bölümün Özeti...334 Bölümle İlgili Kaynak...335 TABLO VE RESİMLER...337 xvi