ÜÇ FAZLI SİSTEMLERDE LABVIEW TABANLI HARMONİK SORUMLULUK PAYLAŞIMI HESABI

Benzer belgeler
HARMONİK KAYNAĞI TESPİT METOTLARININ/ İNDİSLERİNİN ÇEŞİTLİ KAYNAK VE YÜK DURUMLARI İÇİN DOĞRULUKLARININ İSTATİSTİKSEL ANALİZİ

HARMONİK DİSTORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKTASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ

REAKTİF SAYAÇLARIN SİNÜZOİDAL OLMAYAN ŞARTLARDA PERFORMANS ANALİZİ

NONLİNEER YÜKLÜ SİSTEMDE FİLTRELEME VE GÜÇ KOMPANZASYONU

20 (1), , (1), ,

Elektrik Enerji Sistemlerinde Oluşan Harmoniklerin Filtrelenmesinde Pasif Filtre ve Filtreli Kompanzasyonun Kullanımı ve Simülasyon Örnekleri

4/16/2013. Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyansı için Tahmin

HARMONİKLİ SİSTEMLERDE GÜÇ FAKTÖRÜ DÜZELTİLMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ ANALİZİ

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE

DALGACIK DÖNÜġÜMÜ ĠLE ARK OCAĞI AKIM VE GERĠLĠM HARMONĠK ANALĠZĠ

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme

sorusu akla gelebilir. Örneğin, O noktasından A noktasına hareket, OA sembolü ile gösterilir

TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi

LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ-2

Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi

SİSTEMLERİN ZAMAN CEVABI

REGRESYON DENKLEMİNİN HESAPLANMASI Basit Doğrusal Regresyon Basit doğrusal regresyon modeli: .. + n gözlem için matris gösterimi,. olarak verilir.

Bileşik faiz hesaplamalarında kullanılan semboller basit faizdeki ile aynıdır. Temel formüller ise şöyledir:

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

Vektör bileşenleri için dikey eksende denge denklemi yazılırak, aşağıdaki eşitlik elde edilir. olarak elde edilir. 2

(3) Eğer f karmaşık değerli bir fonksiyon ise gerçel kısmı Ref Lebesgue. Ref f. (4) Genel karmaşık değerli bir fonksiyon için. (6.

Enflasyon nedir? Eşdeğer hesaplamalarında enflasyon etkisini nasıl hesaba katarız? Mühendislik Ekonomisi. (Chapter 11) Enflasyon Nedir?

İleri Diferansiyel Denklemler

DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

BİR FAZLI PARALEL AKTİF GÜÇ FİLTRELERİ İÇİN SENSÖRSÜZ DA GERİLİM KONTROLÜ

35 Yay Dalgaları. Test 1'in Çözümleri. Yanıt B dir.

MAK312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME OTOMATİK KONTROL LABORATUARI 1. Elektriksel Ölçümler ve İşlemsel Kuvvetlendiriciler

TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUARI II

ON THE TRANSFORMATION OF THE GPS RESULTS

M Ü H E N D İ S L E R İ Ç İ N S AY I S A L YÖ N T E M L E R

POLİNOMLAR. reel sayılar ve n doğal sayı olmak üzere. n n. + polinomu kısaca ( ) 2 3 n. ifadeleri polinomun terimleri,

ENDÜSTRİYEL GÜÇ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN PASİF FİLTRELERLE YOK EDİLMESİ

NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ

YÜK HARMONİKLERİNİN YAĞLI TİP GÜÇ TRANSFORMATÖRLERİNDEKİ SICAK NOKTA SICAKLIĞINA DİNAMİK TERMAL MODEL ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

3D NESNE MODELLEMEYE YÖNELİK LAZERLİ BİR TARAYICI SİSTEMİN TASARIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

DENEY 4 Birinci Dereceden Sistem

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Valf Nokta Etkili Konveks Olmayan Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Termik Birimlerden Oluşan Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

Yatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects

DENEYĐN AMACI: Bu deneyin amacı MOS elemanların temel özelliklerini, n ve p kanallı elemanların temel uygulamalarını öğretmektir.

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül

AKIŞKAN BORUSU ve VANTİLATÖR DENEYİ

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI

ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ

Tümevarım_toplam_Çarpım_Dizi_Seri. n c = nc i= 1 n ca i. k 1. i= r n. Σ sembolü ile bilinmesi gerekli bazı formüller : 1) k =

18.06 Professor Strang FİNAL 16 Mayıs 2005

Ki- kare Bağımsızlık Testi

AN ARTIFICIAL BEE COLONY ALGORITHM (ABC) APROACH TO NONCONVEX ECONOMIC POWER DISPATCH PROBLEMS WITH VALVE POINT EFFECT

Saha Geri Dönüş Oranını AR-GE Aşamasında İndikatör ile Tahmin Etme Yöntemi Field Return Rate Estimation in R&D Phase with an Indicator

Diziler ve Seriler ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV

MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI

EJONS International Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences ISSN

GÜÇ SİSTEMLERİNDE SIFIR GEÇİŞ VE TAYLOR YÖNTEMLERİ KULLANILARAK FREKANS KESTİRİMİ

İÇİNDEKİLER. Ön Söz Polinomlar II. ve III. Dereceden Denklemler Parabol II. Dereceden Eşitsizlikler...

İki Serbestlik Dereceli Mekanizmalarla İşlev Sentezinde Tasarım Noktalarının Eşit ve Çebişev Aralıklandırması ile Seçiminin Karşılaştırılması

MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ (STATİK)

Örnek; dört baralı bir sistem göz önüne alınarak,

İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

PLC CİHAZI İLE SERADA SICAKLIK VE NEM KONTROLÜNÜN PID DENETLEYİCİYLE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

ÇOK SERBESTLĐK DERECELĐ SĐSTEMLERĐN ZAMAN TANIM ARALIĞINDA DĐNAMĐK ANALĐZĐ

5. BORULARDAKİ VİSKOZ (SÜRTÜNMELİ) AKIM

Termik Üretim Birimlerinden Oluşan Çevresel-Ekonomik Güç Dağıtım Probleminin Genetik Algoritma Yöntemiyle Çözümü

DENGESİZ GÜÇ AKIŞI ANALİZLERİ İÇİN SABİT HIZLI ASENKRON GENERATÖRLÜ RÜZGAR TÜRBİNİ MODELİ BÖLÜM 1: GENERATÖR MODELİ

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYLARI

( 1) ( ) işleminde etkisiz eleman e, tersi olmayan eleman t ise te kaçtır? a) 4/3 b) 3/4 c) -3 d) 4 e) Hiçbiri

Öğrenci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı

Standart Formun Yapısı. Kanonik Form. DP nin Formları SİMPLEX YÖNTEMİ DP nin Düzenleniş Şekilleri. 1) Optimizasyonun anlamını değiştirme

3. Bölüm Paranın Zaman Değeri. Prof. Dr. Ramazan AktaĢ

YENĐ BĐR ADAPTĐF FĐLTRELEME YÖNTEMĐ: HĐBRĐD GS-NLMS ALGORĐTMASI

HALL ETKİLİ AKIM TRANSFORMATÖRÜNÜN SPEKTRAL VE İSTATİSTİKSEL ANALİZİ

SAÜ. Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü DİFERENSİYEL DENKLEMLER Dönemi Ders Notları. Prof. Dr.

MIT480/2 Yalıtım test cihazları

BAĞINTI VE FONKSİYON

HARDY-CROSS METODU VE UYGULANMASI

MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ

POLİNOMLARDA İNDİRGENEBİLİRLİK. Derleyen Osman EKİZ Eskişehir Fatih Fen Lisesi 1. GİRİŞ

Doğrusal Olmayan Etkiler Altındaki Bir WDM Sistemin Farklı Veri İletim Hızları İçin Performans Analizi

Ortogonal Hilbert Huang Dönüşümü Kullanılarak Kırpışma İndeksi Pst nin Hesaplanması

AÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ

ORTALAMA EŞĐTSĐZLĐKLERĐNE GĐRĐŞ

Dengeli Üç Fazlı Devreler

İstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi

4/4/2013. Ders 8: Verilerin Düzenlenmesi ve Analizi. Betimsel İstatistik Merkezsel Eğilim Ölçüleri Dağılım Ölçüleri Grafiksel Gösterimler

EME 3117 SİSTEM SIMÜLASYONU. Girdi Analizi Prosedürü. Dağılıma Uyum Testleri. Dağılıma Uyumun Kontrol Edilmesi. Girdi Analizi-II Ders 9

FREKANS CEVABI YÖNTEMLERİ FREKANS ALANI CEVABI VEYA SİNUSOİDAL GİRİŞ CEVABI

SAÜ. Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü DİFERENSİYEL DENKLEMLER Dönemi Karma Eğitim Ders Notları. Doç. Dr.

VII. OLİMPİYAT SINAVI. Sınava Katılan Tüm Talebe Arkadaşlara Başarılar Dileriz SORULAR k polinomu ( )

İSTATİSTİK DERS NOTLARI

CİLALI ve PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA SÜRTÜNME KATSAYILARININ İNCELENMESİ

OLİMPİYAT SINAVI. 9 x.sin x + 4 / x.sin x, 0 x π İfadesinin alabileceği en küçük tamsayı değeri kaçtır? A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10

Doç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

Temel Elektrik Mühendisliği-I

vor vsu n Sini 2 = n 12 = sabit ; Sinr n1 Sini n = Sinr Sinr = Sini

OLĐMPĐYATLARA HAZIRLIK ĐÇĐN DOĞRUSAL ĐNDĐRGEMELĐ DĐZĐ PROBLEMLERĐ ve ÇÖZÜMLERĐ (L. Gökçe)

OBTAINING REGIONAL TRANSFORM COEFFICIENT CONSIDERING THE DISTANCE AND DIRECTION WİTH L1-NORM METHOD

(Sopphie Germain Denklemi) çarpanlarına ayırınız. r s + t r s + t olduğunu ispatlayınız olduğunu. + + = + + eşitliğini ispatlayınız.

Saha Geri Dönüş Oran n AR-GE Aşamas nda İndikatör ile Tahmin Etme Yöntemi Field Return Rate Estimation in R&D Phase with an Indicator

Transkript:

ÜÇ FAZLI SİSTEMLERDE LABVIEW TABANLI HARMONİK SORUMLULUK PAYLAŞIMI HESABI Our ÖZTÜRK 1 Ahmet KÖKSOY 1 Özgür KARACASU 1 1 Gebze Yüksek Tekoloji Estitüsü Elektroik Mühedisliği Bölümü 41400 Gebze KOCAELİ {akoksoy, ourozturk, karacasu, hocaoglu}@gyte.edu.tr ÖZET Literatürde Harmoik Kayağı Tespiti (HKT) ve Harmoik Bozulma Sorumluluğuu Paylaştırılması (HBSP) amacı ile çeşitli metotlar/ idisler öerilmiştir. Bu çalışmada literatürde yaygı olarak bilie HKT ve HBSP metotlarıı/ idislerii gerçek zamalı ölçülmesi amacıyla Labview tabalı bir sistem tasarlamıştır. Tasarlaa ölçüm sistemi ile Gebze Yüksek Tekoloji Estitüsü (GYTE) Çayırova yerleşkesie ait dağıtım sistemii bir bölümüde uzu süreli ölçümler alımıştır. Elde edile souçlar yardımıyla, bu HKT ve HBSP metotlarıı/ idislerii pratik bir sistem içi doğrulukları test edilmiştir. Aahtar Sözcükler: Harmoik Bozulma Sorumluluğuu Paylaştırma, Harmoik Kayağı Tespiti, Harmoik Bozulma. 1. GİRİŞ So yıllarda doğrusal olmaya (veya harmoik kirliliğe sahip akım çeke) yükleri büyük güçlerde ve yaygı olarak kullaımı eticeside, dağıtım sistemlerideki bara gerilimleri ve hat akımlarıa ait harmoik bozulma miktarları öemli seviyelere ulaşmıştır [1], []. Güç sistemi elemalarıı harmoiklere bağlı kayıplarıı azaltılması ve harmoik bozulmada zarar görmelerii egellemesi bakımıda harmoik kirliliği sıırladırılması büyük öem kazamıştır. Buda dolayı mühedislik orgaizasyoları ve estitüler tarafıda hazırlaa çeşitli stadartlarda harmoik bozulma içi sıır değerler belirlemiştir [3]-[6]. Acak bu stadartlar, HKT ve HBSP problemlerie çözüm getirmemiştir. Bu boşluğu doldurmak amacıyla literatürde birçok çalışma yayılamış ve metotlar/ idisler taımlamıştır [7]-[19]. Bu metotlar/ idisler ölçüm stratejisi bakımıda iki aa grup altıda iceleebilir. Bularda biricisi, çok oktada eş zamalı ölçümlere dayalı metotlar/ idisler, ikicisi ise tek oktada eş zamalı olmaya ölçümlere dayalı metotlar/ idislerdir [7]. Çok oktada eş zamalı ölçümlere dayalı metotlar daha güveilir olmalarıa rağme birde çok oktaya yerleştirilmiş eş zamalı ölçüm yapabile ölçüm cihazları gerektirdiğide uygulama maliyetleri daha yüksektir. Bu çalışmada literatürde ulaşılabile tek oktada eşzamalı olmaya ölçümlere dayaa HKT ve HBSP metotlarıı/ idislerii gerçek zamalı ölçülmesi amacıyla Labview [0] tabalı bir sistem tasarlamıştır. Labview tabalı ölçüm sistemide 54 M. Erha BALCI M. Haka HOCAOĞLU 1 Balıkesir Üiversitesi Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü Çağış Yerleşkesi 10145 BALIKESİR mbalci@balikesir.edu.tr dikkate alıa metotlar/ idisler sırasıyla; Kayak- Yük Kalite (KYK) [10], Harmoik Global (HG) [11], Uygu Akım (UA) [13] ve Lieer Akım (LA) [14] idisleri ile Kaydırılmış İletkelik Gücü (D SC ) temelli metottur [19], [1], []. Tasarlaa Labview tabalı sistem ile adı geçe metotları/ idisleri doğrulukları GYTE Çayırova yerleşkesi dağıtım sistemii bir bölümüde yapıla uzu süreli ölçümlerle test edilmiştir.. TASARLANAN ÖLÇÜM SİSTEMİNİN DONANIM YAPISI Tasarlaa ölçüm sistemii GYTE Çayırova yerleşkesi dağıtım sistemi üzerideki yerleşimi Şekil 1 de görülmektedir. 1.Ölçüm Aa Pao.Ölçüm Bilgisayar Mühedisliği 3.Ölçüm Elektroik Mühedisliği 4.Ölçüm Kotrollü Yük Grubu Şekil 1. GYTE Çayırova yerleşkesi dağıtım sistemii bir bölümüe ait tek hat şeması ve ölçüm oktaları. 1.,. ve 3. ölçüm oktalarıda etheret erişimli NI-905 Veri Toplama Kartı (VTK), mevcut 00A/5A akım trasformatörlerii sekoder tarafıa bağlaa Circitor CP-5 akım probu ve 1/80 döüştürme oraıa sahip gerilim bölücüler ile birlikte kullaılmıştır. 4. ölçüm oktası ola Kotrollü Yük Grubu (KYG) ise 3 fazlı 10x1kW, 10x1kVA ve 10x1kVAr pasif yük grubuu temsil etmektedir. Bu ölçüm oktasıda NI- USBX 6366 (VTK), Fluke i1000s akım probları ve 1/80 döüştürme oraıa sahip gerilim bölücüler ile birlikte kullaılmaktadır. 3. TASARLANAN ÖLÇÜM SİSTEMİNİN YAZILIM YAPISI Bu bölümde KYK, HG, UA, LA ve D SC metotlarıa/ idislerie ait ölçme prosedürleri kısaca özetlemiş ve her biri içi geliştirile LabVIEW alt programları (SubVI) detaylı olarak verilmiştir.

3.1 Kayak-Yük Kalite (KYK) İdisi Harmoiklere ait aktif güçleri akış yölerii dikkate ala bir metot ola KYK idisi; tek fazlı sistemler içi sırasıyla Deklem (1) ve () de verile aktif ve temel harmoik aktif güçleri ciside Deklem (3) ile hesaplaır. Hesaplaa KYK idisii değeri 1 de küçük ise baskı harmoik kayağıı yük tarafı olduğu; 1 de büyük ise baskı harmoik kayağıı kayak tarafı olduğu kabul edilir [10]. P = V I cos(θ δ ) (1) P 1 = V 1 I 1 cos(θ 1 δ 1 ) () KYK = P/P 1 (3) Üç fazlı sistemde hesap yapılırke aktif güç, fazlarda çekile aktif güçleri aritmetik toplamıdır. Buula birlikte temel harmoik aktif gücü yerie temel harmoik pozitif sıra aktif gücü ( P1 3V 1 I1 cos 1 1 ) dikkate alımıştır. P 1+ ve P değerlerii ölçümüe ilişki Labview kodu sırasıyla Şekil ve Şekil 3 de verilmiştir. I lk = 0 I k eğer P k 0 k = 0,.. eğer P k < 0 (4) I sk = 0 I k eğer P k 0 k = 0,.. eğer P k > 0 (5) N k=0 I lk HGI = (6) N k=0 I sk Ayrıca Deklem (7) de verile kollektif etki değer taımı üç fazlı sistemlerde birici ve ikici grup harmoik akımlarıı toplam etki değerlerii hesabıda dikkate alımıştır. N I Σ = I mk m=a,b,c N k=0 Şekil 4. Her bir harmoik içi I l akımıı hesaplaya Labview alt programı. (7) Şekil. P 1+ ölçümüe ait Labview alt programı. Şekil 3. P ölçümüe ait Labview alt programı. Şekil deki programda temel harmoik pozitif sıra faz-ötr gerilimi ile temel harmoik pozitif sıra hat akımıı fazör değerleri buludukta sora P 1+ hesaplamıştır. Şekil 3 deki programda ise Deklem (1) e uygu olarak, her bir faz içi harmoik aktif güçler hesaplamış ve burada toplam aktif güce ulaşılmıştır. 3. Harmoik Global (HG) İdisi HG harmoiklere ait aktif güçleri akış yölerii dikkate ala bir idistir. Bua göre harmoik akımlar, iki farklı gruba ayrılmıştır. İlk grup aktif gücü egatif olduğu harmoik umaralarıdaki harmoik akımlarıdır. İkici grup ise aktif gücü pozitif olduğu harmoik umaralarıdaki harmoik akımlarıdır. Böylece HG idisi ilk gruptaki harmoik akımları toplam etki değerii, ikici gruptaki harmoik akımları toplam etki değerie oraı biçimide taımlamıştır [11], [1]. Tek fazlı sistemler içi birici ve ikici gruba ait harmoik akımlarıı belirleişi sırasıyla Deklem (4) ve (5) de, HG idisii hesabı ise Deklem (6) da verilmiştir. Bu idisi üç fazlı sistemlere uygulamasıda, yukarıda bahsedile iki gruba gire harmoik umaraları belirleirke her bir fazda çekile harmoik aktif güçleri toplamıı işareti kotrol edilmiştir. Şekil 5. Her bir harmoik içi I s akımı hesaplaya Labview alt programı. HG idisii ölçümü içi kullaıla alt programlarda ola Şekil 4 de verile programda, k. harmoik umarası içi toplam aktif gücü sıfırda küçük olduğu durumda her bir faza ait k. harmoik akımı I lk akımı olarak tespit edilmektedir. Diğer tarafta, Şekil 5 te verile alt programda k. harmoik umarası içi toplam aktif gücü sıfırda büyük olduğu durumda her bir faza ait k. harmoik akımıı I sk akımı olarak tespit edildiği görülmektedir. 3.3 Uygu Akım (UA) İdisi UA idisii hesabıda akım iki parçaya ayrılmıştır. Bu parçalarda biri gerilimle ayı harmoik bozulmaya sahip Uygu (Coformity) akım, diğeri ise geriye kala akım bileşei ola Uygu Olmaya (o-coformity) akımdır [13]. Bua göre Deklem (8) de hesaplaa. harmoik yük empedası üzeride aka akım, yük akımıı uygu akım parçasıdır. Z = V 1 I 1 (θ 1 δ 1 ) (8) Uygu ve uygu olmaya akım parçaları zama domeyide sırasıyla Deklem (9) ve (10) da ifade edilmiştir. Tek fazlı sistemler içi UA idisi, uygu olmaya akım parçasıı etki değerii akımı toplam etki değerie oraı biçimide Deklem (11) de taımlamıştır. 55

i co (t) = I 1 V V si (ω t + θ + (δ 1 θ 1 )) 1 (9) i co (t) = i(t) i co (t) (10) UA(%) = I co 100 (11) I UA idisii üç fazlı sistemlerde hesaplamasıa ilişki Labview alt programı hazırlaırke Deklem (8) de verile empedas değeri her bir faz içi hesaplamış ve bu empedaslara göre bütü fazlara ait uygu ve uygu olmaya akım parçaları belirlemiştir. Her bir faz içi eşdeğer empedas hesabıa ilişki program Şekil 6 da gösterilmiştir. Şekil 6. Z 1 empedasıı gelik ve açı değerlerii hesaplamasıa ilişki Labview alt programı. eşdeğer empedası direç ve. harmoik edüktif reaktas değerleri, sırasıyla Deklem (1) ve (13) te verilmiştir. R = V 1 cos(θ I 1 δ 1 ) (1) 1 X = V 1 I 1 si (θ 1 δ 1 ) (13) Eşdeğer empedası geliği ve açısı ise sırası ile Deklem (14) ve (15) deki ifadeler ile elde edilir. Z = R + X (14) Θ = arcta X (15) R Böylece eşdeğer empedas üzeride aka akım parçası (lieer akım), i l (t) = V si(ω Z 1 t + θ Θ ) (16) biçimide ifade edilir. Yük akımıda lieer (doğrusal) akım parçası çıkarılırsa, lieer (doğrusal) olmaya akım parçası, i l (t) = i(t) i l (t) (17) elde edilir. LA idisi, lieer olmaya akım parçasıı etki değerii toplam yük akımıı etki değerie oralaması ile hesaplaır: LA(%) = I l 100 (18) I Bu metodu üç fazlı sistemlere uygulamasıda her bir faz akımı içi lieer olmaya akım parçaları hesaplaır. Üç faza ait lieer olmaya akımları ve faz akımlarıı toplam etki değer hesapları ise kollektif etki değer taımı dikkate alıarak yapılmıştır. Şekil 7. Her bir harmoik umarası içi I co akımıı gelik değerii hesaplaya Labview alt programı. Üç faza ait uygu olmaya akımları ve faz akımlarıı toplam etki değer hesabı ise Deklem (7) de verile kollektif etki değer taımı dikkate alıarak yapılmıştır. Şekil 7 de gösterile kodlarda, her bir faz içi gerilim harmoiklerii etki değerleri temel harmoik eşdeğer empedas değerie bölüerek uygu akım bileşeii harmoiklerie ait etki değerler hesaplamıştır. Uygu akımı. harmoiğie ait açı değeri ise Deklem (9) da siüs foksiyou içide yer ala θ + (δ 1 θ 1 ) ifadesie göre belirlemiştir. Yük akımı ile uygu akım parçasıı. harmoik bileşelerii fazör farkıda uygu olmaya akım parçasıı. harmoik etki değeri her bir faz içi hesaplamıştır. 3.4 Lieer Akım (LA) İdisi Lieer Akım (LA) idisi taımlaırke yük akımı, yükü doğrusal eşdeğer empedasıda aka doğrusal (lieer) akım ve geriye kala akım (lieer olmaya) akım olmak üzere iki parçaya ayrılmıştır [14]. Bu Şekil 8. Temel harmoik içi R 1 ve X 1 değerlerii hesaplaya Labview alt programı. Şekil 9. Her bir harmoik umarası içi I l akımı gelik değerii hesaplaya Labview alt programı. Şekil 8 de verile Labview programı temel harmoikte her bir faz içi Deklem (1) ve (13) ü kullaılarak R ve X değerleri hesaplar. Temel 56

harmoikte hesaplaa R 1 ve X 1 değerleride Şekil 9 daki Labview programı ile geçerli harmoik umarası içi kutupsal forma döüştürülüp açı değeri elde edililir. Gerilim açı değeri ile elde edile empedas açı değerii farkı alıarak lieer akım parçasıı açı değeri elde edilmiş olur. Her bir harmoik umarası içi gerilimi etki değerii eşdeğer lieer empedası geliğie oraıda ise ilgili harmoik umarasıa ait lieer akım etki değeri buluur. Böylece etki değer ve açısı hesaplaa lieer akım parçası, kompleks formda yük akımıda çıkartılarak lieer olmaya akım parçası elde edilmiştir. 3.5 Kaydırılmış İletkelik Gücü (DSC) Temelli Metot Bu metot [1], [] de öerile güç ifadeside yer ala Kaydırılmış İletkelik Gücüü (D sc ) ölçümüe dayaa bir metottur. D sc i hesabı aşağıda kısaca özetlemiştir. Üç fazlı sistemlerde faz-ötr gerilimleri ve yük akımları sırasıyla Deklem (19) ve (0) deki gibi ifade edilirse; V m = V si(ω t + θ m ) I m = I m si(ω t + δ m ) (19) (0) her bir harmoik umarasıda a, b, c fazlarıda çekile aktif güçler, U m = V I m cos(θ m δ m ) (1) m = a, b, c şeklide yazılabilir. gerilim degesizliğii ihmal edilebilir olduğu kabul edilerek her bir fazda çekile. harmoik degeli aktif gücü (P B ); P B = 1 3 (U a + U b + U c ) () şeklide hesaplaır. Deklem () de verile aktif güç ifadesi yükü. harmoik empedasıı degeli kısmıda dolayı her bir fazda çekile aktif güçtür. Bu durumda. harmoik degeli iletkelik değeri G B = P B V (3) ile hesaplaabilir. Her faz içi özdeş ola eşdeğer iletkelik ise; G e = P B / V (4) biçimide ifade edilir. Deklem (3) ve (4) yardımıyla kaydırılmış iletkelik akımıı etki değeri kollektif olarak hesaplaır. Bu çalışmada kaydırılmış iletkelik gücü temelli HKT metoduu uygulamasıda D SC gücüü, üç faz toplam görüür gücüe göre ormalize edilmiş değerleri dikkate alımıştır. Üç faz toplam görüür gücü, V m ve I m her bir fazdaki etki gerilim ve akım değerleri olmak üzere; S = V m I m (8) m =a,b,c ifadesi ile hesaplamıştır. Diğer tarafta [19] ve [] çalışmaları, D sc gücüü; yük tarafıı baskı harmoik kayağı olduğu durumlarda kayak tarafıı baskı harmoik kayağı olduğu durumlara göre çok büyük değerde olduğuu göstermiştir. Şekil 10. Her bir harmoik içi G B ve P B değerlerii hesaplaya Labview alt programı. D sc gücüü hesaplaması içi gerekli ola G B ve P B parametrelerii hesabıa ilişki Labview programı Şekil 10 da verilmiştir. Deklem (4)- (7) de sırasıyla verile G e, I sc, V ve D sc parametrelerii hesabıa ilişki Labview programı ise Şekil 11 de görülmektedir. Şekil 11. D sc ve S değerlerii hesaplaya Labview alt programı. 4. ÖLÇÜM SONUÇLARI Ölçüm sistemii kullaıcı arayüzü Şekil 1 de verilmiştir. Bu arayüzde belirlee dört ölçüm oktası içi akım ve gerilim Toplam Harmoik Bozulma (THD) miktarı, etki değerleri ve metotlara/ idislere ait değerler gösterilmiştir. Ölçüm oktaları içi metotlara/ idislere ait alık souçlar ve faz-ötr gerilimleri ile faz akımlarıı ortalama THD değerleri Tablo 1 de verilmiştir. I sc = 3 (G B G e ) V (5) Böylece V (bir faz içi hesaplaa etki gerilim değeri) ve I sc ciside D sc gücü taımlamıştır: V = V m = 3V (6) m =a,b,c D sc = I sc V (7) Şekil 1. Test sistemi kullaıcı arayüzü. 57

Tablo 1. Metotlara ilişki alık ölçüm souçları. Metotlar 1. Ölçüm Aa Pao. Ölçüm Bil. Müh. 3. Ölçüm Elk. Müh. 4. Ölçüm KYG HGI 0.0603 0.1664 0.1018 0.0170 KYK 1.0003 0.9998 1.0010 1.0001 UA (%) 14.9400 18.700 17.7600 4.600 LA (%) 10.1900 14.8300 1.800 3.0900 Dsc (N) 0.0784 0.1181 0.0649 0.056 Ort.%THD I 10.56 15.3368 1.34 3.185 Ort.%THD V 1.1759 1.1759 1.1759.1407 Tablo 1 de tüm ölçüm oktaları içi ölçüle THD V değerlerii test sistemie ait gerilim seviyesi içi IEEE stadart 51-199 de taımlı %5 sıır değeri altıda olduğu görülmektedir. Harmoik ürete yükleri bağlı olduğu 1.,. ve 3. ölçüm oktalarıda çekile akımları dikkate değer büyüklükte THD I değerlerie sahip olduğuu yie ayı tabloda alaşılmaktadır. Doğrusal yükleri bağlı olduğu 4. ölçüm oktası içi ölçüle THD I ve THD V değerleri ise birbirie çok yakıdır. Ölçüm souçlarıda KYK idisii. ve 4. ölçüm oktalarıı doğru olarak sııfladırdığı, buula birlikte 1. ve 3. ölçüm oktalarıda bu idisi hata yaptığı Tablo 1 de alaşılmaktadır. HG, UA ve LA idisleri ile D SC temelli metot ise 1.,. ve 3. ölçüm oktaları içi harmoik ürete yükleri varlığıı tespit etmiştir. Ayrıca ayı metot ve idisler, 4. ölçüm oktası içi diğer ölçüm oktaları ile karşılaştırıldığıda çok küçük buula birlikte ölçülebile değerlere sahiptir. Bu durum KYK dışıdaki metot ve idisleri pratik sistemlerde başarılı bir şekilde kullaılabilmesi içi eşik değer taımlama gerekliliğii işaret etmektedir. 5. SONUÇ Bu çalışmada, Harmoik Kayağı Tespiti (HKT) ve Harmoik Bozulma Sorumluluğuu Paylaştırılması (HBSP) metotlarıda/ idisleride literatürde yaygı olarak bilielerii gerçek zamalı ölçümü içi Labview tabalı bir sistem tasarlamıştır. Tasarlaa ölçüm sistemi yardımıyla bir dağıtım sistemide uzu süreli ölçümler alımıştır. Ölçüm souçlarıı aalizide, KYK idisii baskı harmoik kayağı tespitide doğru souçlar vermediği görülmüştür. Ayrıca aaliz souçları; HG, UA ve LA idisleri ile D SC metoduu pratik sistemlerde bir eşik değer taımlaarak baskı harmoik kayağıı tespitide başarılı bir şekilde kullaılabileceğii göstermiştir. TEŞEKKÜR Bu çalışma TÜBİTAK tarafıda desteklee Harmoik Ürete Yükleri Tespit Edilmesi İçi Yei Bir Metot Geliştirmek (Proje No:110E113) isimli proje kapsamıda gerçekleştirilmiştir. Destekleride dolayı TÜBİTAK a teşekkür ederiz. KAYNAKÇA [1] Kocatepe, C., Uzuoğlu, M., Yumurtacı, R., Karakaş, A., Arıka, O.; Elektrik Tesisleride Harmoikler, Birse Yayıevi, Kasım 003. [] Sigh, G. K.; Power System Harmoics Research: a Survey, Eur. Tras. Electr. Power, vol. 19, o., p.p.: 151 17, 009. [3] IEEE Std. 519-199; Recommeded Practices ad Requiremets for Harrmoic Cotrol i Electrical Power Systems, The Is. of Elec. ad Electroics Egieers, 1993. [4] IEC 61000 3-; Limitatio of Emissio of HarmoicCurrets i Low-Voltage Power Supply Systems for Equipmet with Rated Curret Less Tha 16A, It. Electrotechical Commissio, 000. [5] IEC 61000 3-4; Limitatio of Emissio of HarmoicCurrets i Low-Voltage Power Supply Systems for Equipmet with Rated Curret Greater Tha 16A, It. Electrotechical Commissio, 1998. [6] IEC 61000 3-6; Assesmet of Emissio Limits for Distortig Loads i MV ad HV Power Systems, IEC, 1996. [7] Davis, E. J.,Emauel, A. E., Pileggi, D. J.; Evaluatio of Sigle-Poit Measuremets Method for Harmoic Pollutio Cost Allocatio, IEEE Tras. o Power Del.,vol. 15, o. 1, p.p. 14-18, 000. [8] Cristaldi, L.,Ferrero, A.; Harmoic Power Flow Aalysis for the Measuremet of the Electric Power Quality, IEEE Tras. Istrum. ad Meas.,vol. 44, o. 3, p.p. 683 685, 1995. [9] Aiello, M.,Cataliotti, A., Cosetio, V., Nuccio, S.; A Self- Sychroizig Istrumet for Harmoic Source Detectio i Power Systems, IEEE Tras. o Istrum. ad Meas.,vol. 54, o. 1, p.p. 15 3, 005. [10] Ferrero, A.,Mechetti, A., Sasdelli, R.; Measuremet of the Electric Power Quality ad Related Problems, Eur. Tras. Electr. Power, vol. 6, o. 6, p.p. 401 406, 1996. [11] Muscas, C.; Assessmet of Electric Power Quality: Idices for Idetifyig Disturbig Loads, Eur. Tras. Electr. Power, vol. 8, o. 4, p.p. 87 9, 1998. [1] Crstaldi, L.,Ferrero, A., Salicoe, S.; A Distributed System for Electric Power Quality Measuremet, IEEE Tras. o Istrum. ad Meas.,vol. 51, o. 4, p.p. 776-781, 00. [13] Sriivasa, K.,Jutras, R.; Coformig ad No-Coformig Curret for Attributig Steady State Power Quality Problems, IEEE Tras. o Power Del.,vol. 13, o. 1, p.p. 1-17, 1998. [14] DellaposAquila, A.,Marielli, M., Moopoli, V. G., Zachetta, P.; New Power-Quality Assessmet Criteria for Supply Systems uder Ubalaced ad Nosiusoidal Coditios, IEEE Tras. o Power Del.,vol. 19, o. 3, p.p. 184-190, 004. [15] SergioFerreira de PaulaSilva, Jose Carlos de Oliveira; The Sharig of Resposibility betwee the Supplier ad the Cosumer for Harmoic Voltage Distortio: A Case Study, Electric PowerSyst. Res., Jue 008. [16] Barbaro, P. V.,Cataliotti, A., Cosetio, V., Nucci, S.; A Novel Approach Based o Noactive Power for the Idetificatio of Disturbig Loads i Power Systems, IEEE Tras. o Power Del.,vol., o. 3, p.p. 178-1789, 007. [17] Chaoyig, C.,Xiulig, L., Koval, D., Xu, W., Tayjasaat, T.; Critical ImpedaceMethod - a New Detectig Harmoic Sources Method i Distributio Systems, IEEE Tras. o Power Del.,vol. 19, o. 1, p.p. 88-97, 004. [18] Cataliotti, A.,Cosetio, V., Ippolito, M. G., Moraa, G., Nuccio, S.; Sigle-poit Strategies for the Detectio of Harmoic Sources i Power Systems, 9th It. Cof. o Electric Power Quality ad Util., Barceloa, Spai, 007. [19] Balci, M. E., Karacasu, O., Hocaoglu, M. H., A Detectio Method for Harmoic Producig Loads. pp. I-149 - I- 153,Eleco, Bursa, Turkey, 5-8 Nov. 009. [0] Labview8.6 : http://www.i.com/labview/. [1] Balci, M. E.,Hocaoglu, M. H. A power resolutio for osiusoidal ad ubalaced systems Part II: Theoretical backgroud, Eleco 011, p.p. I-173 - I-178, Bursa, Turkey, Dec. 011. [] Balci, M. E.,Hocaoglu, M. H. Addedum to a power resolutio for osiusoidal ad ubalaced systems: Evaluatio examples, Eleco 011, p.p. I-179 - I-18, Bursa, Turkey, Dec. 011. 58