(YÜKSEK LİSANS TEZİ)

Transkript

1 EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ (YÜKSEK LİSANS TEZİ) HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE OUTSOURCING (DIŞ KAYNAK KULLANIMI) UYGULAMALARI VE İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ Seher KANAT Tekstil Mühedisliği Aa Bilim Dalı Bilim Dalı Kodu: Suuş Tarihi: Tez Daışmaı: Prof. Dr. Tura ATILGAN Borova İZMİR

2

3 III Seher KANAT tarafıda YÜKSEK LİSANS tezi olarak suula Hazır Giyim Sektörüde Outsourcig (Dış Kayak Kullaımı) Uygulamaları ve İşletme Performasıa Etkisi başlıklı bu çalışma E.Ü. Lisasüstü Eğitim ve Öğretim Yöetmeliği ile E.Ü. Fe Bilimleri Estitüsü Eğitim ve Öğretim Yöergesi i ilgili hükümleri uyarıca tarafımızda değerledirilerek savumaya değer bulumuş ve tarihide yapıla tez savuma sıavıda aday oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulumuştur. Jüri Üyeleri: İmza Jüri Başkaı : Raportör Üye: Üye :......

4

5 V ÖZET HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE OUTSOURCING (DIŞ KAYNAK KULLANIMI) UYGULAMALARI VE İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ KANAT, Seher Yüksek Lisas Tezi, Tekstil Mühedisliği Bölümü Tez Yöeticisi: Prof. Dr. Tura ATILGAN Ağustos 2007, 170 sayfa Güümüzü arta rekabet koşullarıda işletmeler başarılı olabilmek ve rekabet güçlerii koruyabilmek amacıyla çeşitli stratejiler izlemektedirler. Bu amaçla kullaabilecekleri yöetim stratejileride birisi ola dış kayak kullaımı (outsourcig) işletmei e iyi olduğu alaa/alalara odaklaarak diğer işleri/süreçleri/hizmetleri dışarıda tedarik etmesidir. Rekabeti yoğu olarak hissedildiği sektörlerde birisi ola hazır giyim sektörü ihracat potasiyeli yüksek ola ve Türk ekoomisi içeriside öemli bir paya sahip ola bir sektördür. Sektörü rekabet gücüü koruyabilmesi içi kullaabileceği stratejilerde birisi ola dış kayak kullaımı işletmeleri esas faaliyetlerie odaklamalarıa ve performaslarıı arttırmalarıa olaak sağlamaktadır. Bu tez çalışmasıda hazır giyim sektörüü diamik ve rekabetçi yapısıı koruyabilmesi içi uygulayabileceği stratejilerde birisi ola dış kayak kullaımıyla ilgili durum saptaması yapılmış ve işletmelere getireceği kazaımlar ve rekabet avatajları belirlemeye çalışılmıştır. Aahtar kelimeler: Dış kayak kullaımı, esas faaliyete odaklama, küçülme politikası, taşero firma

6 VI

7 VII ABSTRACT THE OUTSOURCING PRACTICE IN CLOTHING SECTOR AND ITS EFFECTS ON BUSINESS PERFORMANCE KANAT, Seher MSc. i Textile Eg. Supervisor: Prof. Dr. Tura ATILGAN August 2007, 170 pages I a world of ureletig busiess rivalry, eterprises follow up various strategies i order to achieve success ad to protect their rivalry power. Outsourcig is oe of those maagemet strategies which provides the eterprise to focus o the issue(s) that it is best at so that other issues / processes / services are supplied from exteral sources. Clothig sector i which there is itese rivalry, is oe of the most importat ad cotributig sectors i Turkish ecoomy as it has a great potetial for exportatio. The clothig sector ca utilize various strategies icludig outsourcig which helps the eterprises to focus o core competece ad to improve their performace. The preset thesis study aims to evaluate the practice of outsourcig which could be utilized to protect the dyamic ad competitive ature of apparel sector so that its potetial beefits ad advatages o rivalry are determied. Keywords: Outsourcig, focusig o core competece, dowsizig policy, supplier

8 VIII

9 IX TEŞEKKÜR Tez kousuu seçimi, aket çalışmasıı yapılması, souçları değerledirilmesi ve tezi düzelemesi sırasıda yol göstere ve destek ola kıymetli hocam Sayı Prof. Dr. Tura ATILGAN a, yüksek lisas çalışmalarıma ve tezime sağladığı bursla katkıda bulua TÜBİTAK Bilim İsaı Destekleme Daire Başkalığı a, bu çalışmaı aket kısmıa katıla İzmir de faaliyet göstere orta ve büyük ölçekli hazır giyim işletmelerie, tez çalışmasıda aketör olarak görev ala Ege Üiversitesi Tekstil Mühedisliği Bölümü ikici sııf öğrecilerie, tez çalışmam süresice desteklerii ve dostluklarıı esirgemeye arkadaşlarım Arş. Gör. Ebru Bozacı, Tekstil Müh. Tuba Kırcı, Tekstil Müh. Z. Evrim Kaat, Tekstil Yük. Müh. Sevca Ilgaz, Arş. Gör. Gamze Süpüre ve Tekstil Müh. S. Erdem Karagöz e, maddi ve maevi desteklerii hiçbir zama esirgemeye ve her a yaımda ola aileme sosuz teşekkürlerimi suarım.

10 X

11 XI İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET...V ABSTRACT... VII TEŞEKKÜR...IX İÇİNDEKİLER...XI ŞEKİLLER DİZİNİ...XIV ÇİZELGELER DİZİNİ...XV 1. GİRİŞ DIŞ KAYNAK KULLANIMI (OUTSOURCING) KAVRAMININ TANIMI DÜNYADA VE TÜRKİYE DE DIŞ KAYNAK KULLANIMININ GELİŞİMİ DIŞ KAYNAK KULLANIMININ GEREKÇELERİ (AVANTAJLARI) Maliyetleri Azaltma Esas Faaliyetleri (Core Competece) Geliştirme Küçülme (Dowsizig) Esekliği Artırma Hız Kazamak Risk Azaltma/ Risk ve Sorumluluk Azaltma Kayak Trasferi Kayakları Yeide Dağıtımı Tekolojik Yeilikleri Takip Edebilme ve Uzma Kazaımı Maliyetleri Öcede Bilimesi Yatırım Maliyetlerii Azaltma Yeide Yapılama (Re-egieerig) Kazaçlarıı Hızladırma 19

12 XII İÇİNDEKİLER (Devam) Sayfa 4.13 Verimlilik Artışı Kaliteyi Artırma Başarılı İşletmeler Arasıa Girebilme DIŞ KAYNAK KULLANIMININ SAKINCALARI Maliyet Artışı Esekliği Kaybedilmesi Kalitei Azalması Kotrolü Kaybedilmesi Ticari Sırları Açığa Çıkma Tehlikesi Niteliksiz Bir Taşero Firmaı Seçilmesi İşletmei Yeteeklerii Kaybetmesi Persoel Üzerideki Kotrolü Kaybı Kısa Vadeli Ekoomik Amaçlara Odaklama Gelecekteki Fırsatları Kaçırılması DIŞ KAYNAK KULLANIM SÜRECİ Dış Kayak Kullaım Kararıı Alıması Taşero Firma Seçimi Sözleşmei Görüşülmesi Dış Kayak Kullaımıı Yöetilmesi BAŞARILI DIŞ KAYNAK KULLANIMININ ANA FAKTÖRLERİ MATERYAL VE YÖNTEM ARAŞTIRMA BULGULARI Geel Bulgular Çapraz Çizelgeler SONUÇ VE ÖNERİLER...138

13 XIII İÇİNDEKİLER (Devam) Sayfa 10.1 Araştırma Souçlarıı Geel Değerledirmesi Souç, Değerledirme ve Öeriler KAYNAKLAR DİZİNİ EK I EK II EK III EK IV EK V EK VI EK VII EK VIII ÖZGEÇMİŞ...170

14 XIV ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil Sayfa Şekil 3. 1 Düyada dış kayak kullaım alaları...6 Şekil 3. 2 Şirketleri dış kayak kulladıkları alalar...8 Şekil 3. 3 Şirketleri dış kayak kullaımıda faydalama edeleri...9

15 XV ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge Sayfa Çizelge 3. 1 Düyada dış kayak kullaımı yatırımları (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004)...7 Çizelge 8.1 Araştırmaya katıla firma souçları...38 Çizelge 9. 1 Akete katıla firmaları hukuki şekillerie göre dağılımı..40 Çizelge 9. 2 Akete katıla firmaları kuruluş yıllarıa göre dağılımı...40 Çizelge 9. 3 Akete katıla firmaları sermaye yapılarıa göre dağılımı.41 Çizelge 9. 4 Akete katıla firmaları yıllık cirolarıa ($) göre dağılımı42 Çizelge 9. 5 Akete katıla firmaları ortalama persoel sayısı...42 Çizelge 9. 6 Akete katıla firmaları faaliyet gruplarıa göre dağılımı..43 Çizelge 9. 7 Akete katıla firmaları dış kayak kullaımıda yararlamalarıa göre dağılımı...43 Çizelge 9. 8 Akete katıla firmaları dış kayak kullaımıı taımlamalarıa göre dağılımı...44 Çizelge 9. 9 Akete katıla ve dış kayak kullaımıda yararlamadığıı belirte firmaları faydalamama edelerie göre dağılımı...45 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullama gerekçelerii öem derecelerie göre dağılımı...46 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımıda yararladıkları faaliyetleri dağılımı...48 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaım alalarıı geişletmeyi düşüüp düşümelerie göre dağılımı...49 Çizelge Akete katıla firmaları taşero firma seçimide öem verdikleri kriterlere göre dağılımı...50 Çizelge Akete katıla firmaları isteile itelikte taşero firma bulup bulmamalarıa göre dağılımı...51 Çizelge Akete katıla firmaları çalıştıkları ortalama taşero firma sayısıa göre dağılımı...51 Çizelge Akete katıla firmaları bir taşero firmayla ortalama çalışma sürelerie göre dağılımı...52 Çizelge Akete katıla firmaları taşero firma ile sözleşme yapıp yapmamalarıa göre dağılımı...53 Çizelge Akete katıla firmaları taşero firmalar ile yaptıkları ortalama sözleşme sürelerie göre dağılımı...53 Çizelge Akete katıla firmaları taşero firma ile yaptıkları sözleşmelerde e çok dikkat ettikleri özelliğe göre dağılımları...54 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımıı başarılı olabilmesi içi gerekli gördükleri kriterlere göre dağılımları...55

16 XVI ÇİZELGELER DİZİNİ (Devam) Çizelge Sayfa Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımıda karşılaştıkları güçlüklere göre dağılımları...56 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımıda yararlama yüzdelerie göre dağılımı...57 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımıda yararlama sürelerie göre dağılımı...58 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlaıp yararlamamalarıa göre dağılımı...58 Çizelge Akete katıla firmaları taşero firma ile ilgili araştırma yapıp yapmamalarıa göre dağılımı...59 Çizelge Akete katıla firmaları taşero firma ile ilgili bilgileri edime kayaklarıa göre dağılımı...59 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımı ile faaliyetlerii daha etki ve başarılı bir şekilde gerçekleşip gerçekleşmemesie göre dağılımı...60 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımıda istedikleri başarıyı elde edememe edelerie göre dağılımı...61 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımı soucuda kârlılıklarıda artış meydaa gelip gelmemesie göre dağılımı...62 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımı soucuda maliyetleride azalma meydaa gelip gelmemesie göre dağılımı..62 Çizelge Akete katıla firmaları dış kayak kullaımı soucuda cirolarıda artış meydaa gelip gelmemesie göre dağılımı...63 Çizelge Dış kayaklarda yararlama ile firmaları hukuki şekli arasıdaki ilişki...64 Çizelge Dış kayaklarda yararlama ile firmaları sermaye yapıları arasıdaki ilişki...65 Çizelge Dış kayaklarda yararlama ile firmaları faaliyet alaları arasıdaki ilişki...65 Çizelge İsteile itelikte taşero firma bulabilme ile firmaları sermaye yapıları arasıdaki ilişki...66 Çizelge İsteile itelikte taşero firma bulabilme ile taşero firma ile ortalama çalışma süresi arasıdaki ilişki...67 Çizelge Taşero firmayla ortalama çalışma süresi ile firmaları sermaye yapıları arasıdaki ilişki...67

17 XVII ÇİZELGELER DİZİNİ (Devam) Çizelge Sayfa Çizelge Taşero firma ile yazılı sözleşme yapılması ile taşero firma ile ortalama çalışma süresi arasıdaki ilişki...68 Çizelge Dış kayaklarda yararlama yüzdeleri ile firmaları dış kayak kullaımlarıı geişletme fikirleri arasıdaki ilişki...69 Çizelge Dış kayak kullaımıda yararlama süreleri ile firmaları hukuki yapıları arasıdaki ilişki...69 Çizelge Dış kayak kullaımıda yararlama süreleri ile firmaları ciroları arasıdaki ilişki...70 Çizelge Dış kayak kullaımıda yararlama süreleri ile ortalama bir taşero firmayla çalışma süreleri arasıdaki ilişki...71 Çizelge Dış kayak kullaımıda yararlama süreleri ile dış kayak kullaım oraları arasıdaki ilişki...72 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile firmaları sermaye yapıları arasıdaki ilişki...72 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile firmaları ciroları arasıdaki ilişki...73 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile dış kayak kullaımıda yararlama arasıdaki ilişki...74 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile isteile itelikte taşero firma buluabilmesi arasıdaki ilişki...74 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile firmaları taşero firmayla sözleşme yapmaları arasıdaki ilişki...75 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile ortalama sözleşme süreleri arasıdaki ilişki...75 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile taşero firmayla yapıla sözleşmede e çok dikkat edile oktalar arasıdaki ilişki...76 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile dış kayak kullaım oraları arasıdaki ilişki...77 Çizelge Dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama ile dış kayak kullaımıda yararlama süreleri arasıdaki ilişki...78 Çizelge Taşero firmayla ilgili araştırma yapma ile dış kayak kullaımıda yararlama arasıdaki ilişki...78

18 XVIII ÇİZELGELER DİZİNİ (Devam) Çizelge Sayfa Çizelge Taşero firmayla ilgili araştırma yapma ile isteile itelikte taşero firma bulabilme arasıdaki ilişki...79 Çizelge Taşero firmayla ilgili araştırma yapma ile bir taşero firmayla ortalama çalışma süreleri arasıdaki ilişki...79 Çizelge Taşero firmayla ilgili araştırma yapma ile sözleşme yapma arasıdaki ilişki...80 Çizelge Taşero firmayla ilgili araştırma yapma ile ortalama sözleşme süreleri arasıdaki ilişki...81 Çizelge Taşero firmayla ilgili araştırma yapma ile dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlama arasıdaki ilişki...81 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları sermaye yapıları arasıdaki ilişki...82 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları sermaye yapıları arasıdaki ilişki...83 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaımıda yararlamaları arasıdaki ilişki...84 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaımıda yararlamaları arasıdaki ilişki...84 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaımıda yararlamaları arasıdaki ilişki...85 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla ilgili araştırma yapmaları arasıdaki ilişki...86 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla ilgili araştırma yapmaları arasıdaki ilişki...86 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla ilgili araştırma yapmaları arasıdaki ilişki...87 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla sözleşme yapmaları arasıdaki ilişki...88

19 XIX ÇİZELGELER DİZİNİ (Devam) Çizelge Sayfa Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla sözleşme yapmaları arasıdaki ilişki...88 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla sözleşme yapmaları arasıdaki ilişki...89 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları sözleşmede e çok dikkat ettikleri okta arasıdaki ilişki...90 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesiyle firmaları sözleşmede e çok dikkat ettikleri okta arasıdaki ilişki...91 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları sözleşmede e çok dikkat ettikleri okta arasıdaki ilişki...92 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaım oraları arasıdaki ilişki...93 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaım oraları arasıdaki ilişki...94 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaım oraları arasıdaki ilişki...95 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaım süreleri arasıdaki ilişki...96 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaım süreleri arasıdaki ilişki...97 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaımı sırasıda dış uzmalarda yararlaması arasıdaki ilişki...98 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla ortalama çalışma süreleri arasıdaki ilişki...98

20 XX ÇİZELGELER DİZİNİ (Devam) Çizelge Sayfa Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla ortalama çalışma süreleri arasıdaki ilişki...99 Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları taşero firmayla ortalama çalışma süreleri arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaımlarıı geişletmeleri arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaımlarıı geişletmeleri arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayak kullaımı soucuda ciroda artış meydaa gelip gelmemesiyle firmaları dış kayak kullaımlarıı geişletmeleri arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayaklarda yararlamaı başarılı olabilmesi içi gereke öemli faktörler ile firmaı dış kayak kullaımıı geişletmeyi düşüüp düşümemesi arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayaklarda yararlamaı başarılı olabilmesi içi gereke öemli faktörler ile firmaları istedikleri itelikte taşero firma bulabilmeleri arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayak kullaımıda karşılaşıla güçlükler ile firmaı dış kayak kullaımıı geişletmeyi düşüüp düşümemesi arasıdaki ilişki Çizelge Taşero firma seçimide dikkat edile kriterler ile taşero firma hakkıda araştırma yapılıp yapılmaması arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayaklarda yararlamaı başarılı olabilmesi içi gerekli ola faktörler ile dış kayak kullaımı sırasıda işletme dışı uzmalarda yararlaılıp yararlaılmaması arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayaklarda yararlamaı soucuda kârlılıkta artış meydaa gelip gelmemesi ile dış kayaklarda yararlamaı başarılı olabilmesi içi gereke faktörler arasıdaki ilişki Çizelge Dış kayaklarda yararlamaı soucuda maliyetlerde azalma meydaa gelip gelmemesi ile dış kayaklarda yararlamaı başarılı olabilmesi içi gereke faktörler arasıdaki ilişki...134

21 XXI ÇİZELGELER DİZİNİ (Devam) Çizelge Sayfa Çizelge Dış kayaklarda yararlamaı soucuda cirolarda artış meydaa gelip gelmemesi ile dış kayaklarda yararlamaı başarılı olabilmesi içi gereke faktörler arasıdaki ilişki...136

22

23 1 1. GİRİŞ Güümüzü arta rekabet koşullarıda işletmeler başarılı olabilmek ve rekabet güçlerii koruyabilmek içi çeşitli stratejiler izlemektedirler. Bu amaçla işletmeler e iyi oldukları ala veya alalarda yoğulaşarak diğer işlerde/süreçlerde/hizmetlerde dış kayak kullama (outsourcig) yolua gitmektedirler. Dış kayak kullaımıyla işletme; maliyetlerii düşürmekte, kayaklarıı daha etki bir şekilde kullamakta, hız kazamakta ve işletme performasıı arttırmaktadır. Bir yöetim stratejisi ola dış kayak kullaımı so yıllarda tüm düyada olduğu gibi Türkiye de de yaygılaşmış ve işletmeler tarafıda kullaılmaya başlamıştır. Türk ekoomisi içide öemli bir paya sahip ola ve yüksek ihracat rakamlarıa ulaşa hazır giyim sektörüü rekabet gücüü ve sahip olduğu pazar paylarıı koruyabilmesi, müşteri isteklerie ve bekletilerie hızlı, düşük maliyetli ve kaliteli yötemlerle cevap verebilmesi içi yeilikçi stratejiler uygulaması gerekmektedir. Sektörü bu amaçla kullaabileceği stratejilerde birisi ola dış kayak kullaımı rekabet gücüü artmasıa yardımcı olacaktır. Bu tez çalışması ile hazır giyim sektörüü diamik, başarılı ve rekabetçi yapısıı koruyabilmesi içi uygulayabileceği stratejilerde birisi ola dış kayak kullaımıyla ilgili durum saptaması yapılmış ve işletmelere getireceği kazaımlar ve rekabet avatajları belirlemeye çalışılmıştır.

24 2 2. DIŞ KAYNAK KULLANIMI (OUTSOURCING) KAVRAMININ TANIMI İşletmeleri rekabet avatajlarıı koruyabilmek içi kullaabilecekleri yöetim stratejileride birisi ola dış kayak kullaımı sahip olduğu ve işletmeye suduğu avatajları fazla olması edeiyle pek çok sektör tarafıda yaygı bir şekilde kullaılmaktadır. Geiş kullaım alalarıa sahip ola dış kayak kullaımı literatürde farklı şekillerde taımlaabilmektedir: Dış kayak kullaımı, bazı iş problemlerii çözümüde kullaıla ve revaçta ola bir yöetim tekiğidir (Beaumot ad Sohal, 2004). Dış kayak kullaımı, işletmei kedisie rekabet avatajı sağlaya faaliyetlere odaklamasıa, kedi uzmalık alaıa girmeye faaliyetleri ise bu kouda uzmalaşmış orgaizasyo dışıdaki işletmeler aracılığıyla gerekli kalite stadartlarıa uygu bir biçimde sağlamasıa olaak sağlaya bir yöetim stratejisidir ( C4%B1%C5%9F_kayak_kulla%C4%B1m%C4%B1). Dış kayak kullaımı, ürüleri veya hizmetleri orgaizasyou dışıdaki kayaklarda temi edilmesidir (Lakford ad Parsa, 1999). Dış kayak kullaımı daha öce işletme içide gerçekleştirile aktiviteleri üçücü bir gruba trasferidir (Losdale,1999). Dış kayak kullaımı özel bir iş foksiyouu sorumluluğuu firmaı kedi çalışalarıda kedi elemaı olmaya çalışalara trasfer etmesi işlemidir (Zhu et al., 2001). Ruti ve tekrarlaya hizmetleri dış bir kayağa trasferidir (Embleto ad Wright, 1998).

25 3 İşi tamamıı veya bir kısmıı yapılması içi diğer firmalara ödeme yapılmasıdır (Embleto ad Wright, 1998). Dış kayak kullaımı hammaddeleri, malları ve bileşeleri teslimatıı güveilirliğii sağlamak içi yei yollar ve yei tedarikçiler bularak ve bu tedarikçileri daha öce kullaılmamış bilgileride, deeyimleride ve yaratıcılıklarıda faydalaarak seçile malları veya hizmetleri firmaı dışıda temi edilmesie karar verilmesidir (Embleto ad Wright, 1998). Dış kayak kullaımı belirli görevleri plalamasıı, yöetimii ve süreçlerii bağımsız üçücü bir gruba teslim edilmesidir (Embleto ad Wright, 1998). Dış kayak kullaımı faydalaa işletme ile tedarikçi arasıda yüksek dereceli risk paylaşımıı gerektire uzu süreli bir ilişkiyi zorulu kılmaktadır (Embleto ad Wright, 1998). Dış kayak kullaım sürecii geleeksel tedarikçi veya alıcı-satıcı ilişkileride ayıra özellik de bu risk paylaşım ilişkisidir. Foksiyo ya da hizmeti satı ala işletme ile tedarikçi arasıda iş ortaklığı deilebilecek stratejik bir ilişki vardır. Bu ilişkide daha yüksek performas ve/veya düşük maliyet hedefie yöelik olarak bağımsız iki işletmei ortak çabası söz kousudur. Riski paylaşılıyor olması bu ilişkiyi geleeksel müşteri-tedarikçi ilişkiside ayırmaktadır. Bir firma bir iş sürecii sahipliğii dışarıya trasfer ettiğide dış kayak kullaımı uyguluyor demektir. Dış kayak kullaımı yaklaşımıda hizmeti ala işletme hizmeti sua işletmeye işii asıl yapacağıı değil hagi iş souçlarıa ulaşmasıı istediğii bildirir (Yazıcı, 2003).

26 4 Dış kayak kullaımıı iki temel aktörü outsourced ve outsourcer dır. İlki işlemlerii dış kayak kullaımıyla sağlarke yai müşteri koumudayke, ikicisi dış kayakla sağlaa hizmetleri vermektedir. Outsourcer terimi yerie tedarikçi veya taşero terimleri de kullaılmaktadır (Fraceschii et al.,2003). 3. DÜNYADA VE TÜRKİYE DE DIŞ KAYNAK KULLANIMININ GELİŞİMİ Dış kayak kullamak (to outsource) Oxford Eglish Dictioary de 1979 yılıda yer almıştır. Dış kayak kullaımı (outsourcig) ifadesi de 1981 yılıda Busiess Week te çıka bir makalede ilk kez literatürde kullaılmıştır. Dış kayak kullaımı taımı 1980 li yıllarda itibare kullaılmaya başlasa da bir yöetim stratejisi ve iş modeli olarak 1990 lı yıllarda itibare yaygılaşmaya başlamıştır ( D%C4%B1%C5%9F_ kayak_kulla%c4%b1m%c4%b1). Arta uluslar arası rekabet ve zorlaşa ekoomik koşullar hem devletleri hem de özel sektörü hizmetleri ve malları sağlamaı daha düşük maliyetli yollarıı keşfetmeye yöeltmiştir. Bu edele orgaizasyoları esas faaliyetlerie odaklamaları gerektiği görüşü yaygılaşırke pek çok devlet kuruluşuu ve özel şirketi rekabet gücüü arttırmak amacıyla dış kayak kullaımıda yararlaması şaşırtıcı değildir (Bures ad Aastasiadis, 2003). Özellikle iteret geleeksel iş alayışıı yeide işa edilmesie ede olmuştur. Komüikasyodaki patlama iş yapma fikirlerii yeide yapıladırmış, sıırları yok etmiş ve öceki firma yapılarıı parçalara ayırmıştır. Öceleri tasarım ile üretimi ayı çatı altıda yer alması iyi bilgi akışı sağlaabilmesi edeiyle büyük bir sierji yaratmaktaydı.

27 5 Güümüzde bilgi akışıı öüe koa egeller büyük ölçüde ortada kalktığı içi bu şekilde yaratıla sierjiler de yok olmuştur. Bu edele tasarım gibi faaliyetleri so tekoloji ile çalışa taşero firmalarda dış kayak kullaımı ile tedarik edilmesi firmalar içi daha verimli olabilecektir (Witerto, 2000). Dış kayak kullaımı ilk çıktığı yıllarda işletmeleri aa faaliyet kouları dışıda kala alalarda (bakım-oarım, temizlik, dağıtım vb.) çok küçük çaplı olarak başlamıştır. Ciddi alamda ilk dış kayaklarda yararlama uygulamaları Amerika Otomotiv edüstriside yedek parça üretimi kousuda ortaya çıkmıştır. Daha soraları maliyetleri düşürme üzerideki olumlu etkisi persoel tasarrufu ve diğer işleri gerçekleştirebilmek içi serbest persoel yaratması gibi etkileride dolayı geleeksel biçimde orgaizasyo içide gerçekleştirile çeşitli faaliyetleri dış şirketlerde tedarik edilmesiyle dış kayak kullaımı yaygılaşmıştır. Bu yaygılık güümüzde o kadar ilerleme kaydetmiştir ki kuruluş amacı yalızca dış kayak kullaımıı yerie getirmek ola işletmeler ortaya çıkmıştır (Yazıcı, 2003). Dış kayak kullaımı tüm bu gelişmelere paralel olarak geçtiğimiz o yıllık süreçte geleekselde stratejiğe doğru bir değişim göstermiştir. Dış kayak kullaımı orgaizasyo içi kritik bir öem taşımaya bir iş içi sağlaıyorsa geleeksel olarak adladırılmaktadır. Bu tür dış kayak kullaımı tedarikçii özel bir yeteeğii gerekmediği temizlik, kati gibi hizmetleri sağladığı durumlarda söz kousudur. Stratejik dış kayak kullaımı ise firmalar yegae rekabet avatajı elde edebilecekleri özel aktiviteler dışıdaki her şeyi dış kayak kullaımı ile tedarik ettikleride geçerlidir (Fraceschii et al.,2003).

28 6 Düyada Dış Kayak Kullaım Alaları (%) Bilişim Tekolojileri İdari İşler İsa Kayakları Dağıtım Fias Üretim Gayrimekul Hizmetleri Çağrı Merkezi Ulaşım Satış/Pazarlama Şekil 3. 1 Düyada dış kayak kullaım alaları (Süzer, 2004) Outsourcig Istitute tarafıda 2003 yılıda yapıla bir araştırmaya göre düyada dış kayak kullaımı %52 ile e çok bilişim tekolojileri alaıdadır. Bilişim tekolojilerii sırasıyla %36 ile idari işler, %20 ile isa kayakları, %19 ile dağıtım (lojistik), %16 ile fias, %16 ile üretim, %13 ile gayrimekul hizmetleri, %11 ile çağrı merkezi, %9 ile ulaşım ve %8 ile satış/pazarlama izlemektedir (Süzer, 2004). Çizelge 3.1 de düya dış kayak kullaımı yatırımları görülmektedir. Bua göre 2002 yılıda IDC verilerie göre 68 milyar dolar ola pazarı 2006 yılıda 93 milyar dolara ulaşması beklemektedir. Çizelgede de görülebileceği gibi Amerika kıtası dış kayak kullaımıa e fazla harcama yapa bölgedir. Batı Avrupa edeiyle EMEA Amerika da sora dış kayak kullaımıa e yatkı bölgedir. Asya/Pasifik ise e hızlı büyümesi beklee bölgedir.

29 7 Çizelge 3. 1 Düyada dış kayak kullaımı yatırımları (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004) Düya Dış Kayak Kullaımı Yatırımları (Milyo Dolar) Amerika EMEA Asya/Pasifik Düya döemi IDC projeksiyoudur. Amerika; ABD, Kaada ve Lati Amerika yı kapsar. Asya Pasifik altıda Japoya da yer almaktadır. EMEA; Batı, Orta ve Doğu Avrupa ile Orta Doğu ve Afrika yı kapsamaktadır. Dış kayak kullaımı yatırımlarıı 2007 yılıda ise 99 milyar dolara ulaşacağı ögörülmektedir (Süzer,2004). Dış kayak kullaım yatırımlarıı ve pazarıı toplam hacmi içeriside öemli paya sahip ola kategoriler olarak bilişim tekolojileri, lojistik, çağrı merkezleri (callceter) ve yemek hizmetleri (caterig) sayılabilir. Garter a göre düyada 2004 yılıdaki bilişim tekolojileri hizmetleri dış kayak pazarıı toplam hacmi 582 milyar dolardı yılıda ulaşacağı büyüklük ise 760 milyar dolar olarak ögörülmektedir. IDC ye göre düyada lojistik dış kayak kullaım pazarı ise 2007 yılıda 276,5 milyar dolar olacaktır. Global çağrı merkezi (call-ceter) pazarı 2007 yılıda Garter a göre 12,2 milyar dolara ulaşacaktır. Düyada yemek hizmetleri (caterig) dış kayak kullaımı ise 2006 yılı itibariyle 200 milyar dur (Gözütok, 2006). Düyada bu kadar geiş pazar hacmie sahip ola dış kayak kullaımıı Türkiye deki gelişimie bakacak olursak 1990 lı yılları başıda itibare gelişmeye ve yaygılaşmaya başladığıı söyleyebiliriz. Türkiye de dış kayak kullaımı; iş kollarıda uzmalaşma yerie daha ucuz işçilik ile çalışabilmek, yasal bir takım yükümlülüklerde

30 8 kaçımak, sedikalaşma hareketii egellemek gibi dış kayak kullaımı ile bağdaşmaya edelerde kayaklamıştır. Taşero firmaları ise dış kayak kullaımıı uzmalık koularıda hizmet verme kaygısıda çok, kolay yolda iş sahibi olmak içi fırsat olarak değerledirdikleri görülmektedir (Yazıcı, 2003). Güümüzde dış kayak kullaımıı Türkiye de yaygılaştığı ve daha çok klasik işleri öe çıktığı görülmektedir. Bilişim Iteratioal ı Türkiye pazarıa yöelik yaptırdığı araştırmaya göre, orta ve büyük ölçekli 300 şirkette 249 taesi dış kayak kullamaktadır (Çoba,2003). Araştırma souçlarıa göre şirketler e çok yemek (%47), temizlik (%46), isa kayakları (%24) ve güvelik hizmetleri (%23) koularıda dış kayak kullamaktadır (Şekil 3.2). Şirketleri Dış Kayak Kulladıkları Alalar (%) Yemek Temizlik İsa Kayakları Güvelik Hizmetleri Bilgi İşlem (IT) Eğitim Hizmetleri Muhasebe Yöetim Hizmetleri Üretim Lojistik Döemsel ve Part- Fias Satış ve Operasyo Bordrolama Hukuk Tedarik Ar-Ge Şekil 3. 2 Şirketleri dış kayak kulladıkları alalar (Çoba, 2003)

31 9 Şirketleri dış kayak kullaımıda faydalama edelerii başıda ise maliyetleri azaltma (%40) ve uzmalarla çalışma (%29) isteği yer almaktadır (Şekil 3.3). Şirketleri Dış Kayak Kullaımıda Faydalama Nedeleri (%) Maliyetleri Azaltmak 40 Uzmalarla Çalışmak İç Kayakları Yetersizliği Zama Kazama Aa Yeterlilik Alalarıa Odaklamak Stratejik Hedeflerii Gerçekleştirme İsteği Şekil 3. 3 Şirketleri dış kayak kullaımıda faydalama edeleri Dış kayak kullaımı yatırımlarıı ve pazarıı toplam hacmie bakıldığıda ise düya geeliyle karşılaştırıldığıda Türkiye pazarıı oldukça küçük olduğu görülmektedir. IDC i araştırmasıa göre düya geelide dış kayak kullaımı yatırımları 2004 souda 79.6 milyar dolar ike Türkiye de bu rakamı milyo dolar arasıda olduğu tahmi edilmektedir (Levet, 2005). Dış kayak kullaım pazarıda öemli paylara sahip ola bilişim tekolojileri, lojistik, çağrı merkezleri gibi dış kayak kullaım pazarlarıı Türkiye de sahip olduğu paylar da düya geelie göre oldukça küçüktür. Uzma şirketler Türkiye deki toplam bilişim tekolojileri dış kayak kullaım pazarıı 2006 yılıda 600 milyo dolar olduğuu belirtmekte ve yıllık ortalama %5 büyüyeceğii ögörmektedirler. Türkiye de lojistik dış

32 10 kayak kullaım pazarıı büyüklüğü ise 2006 itibariyle 10,3 milyar dolardır. Türkiye de lojistik sektörüde 2001 de %34 lerde ola dış kayak kullaım oraı 2005 te %38 e çıkmıştır de bu oraı %50 ye ulaşması beklemektedir (Gözütok, 2006). Bir başka aa kategori ola çağrı merkezleri dış kayak kullaım pazarı Türkiye de 2005 yılıda %32 büyümüştür souda %25 lik artışla 145 milyo dolar olması beklemektedir yılıda ise pazarı %13 büyüyeceği tahmi edilmektedir. Türkiye deki yemek hizmetleri pazarıı ise 2006 yılı itibariyle 750 milyo dolar olduğu tahmi edilmektedir. Sektörü öde gele uzmaları pazarı yıllık %10 büyüme potasiyeli olduğuu belirtmektedirler (Gözütok, 2006). Aa kategoride sayılabilecek ola diğer dış kayak kullaım pazarlarıda birisi ola oto filo kiralamada büyüme hızıı %80 ila %100 arasıda olacağı tahmi edilmektedir. Türkiye de bu pazar 2006 yılı itibariyle milyo dolar arasıdadır. Türkiye de vergi dış kayak kullaım pazarı ise milyo dolar civarıdadır. Bu rakamı 3-4 yıl içeriside milyo dolar seviyesie çıkması beklemektedir (Gözütok, 2006). 4. DIŞ KAYNAK KULLANIMININ GEREKÇELERİ (AVANTAJLARI) Ürüleri veya hizmetleri dış tedarikçiler tarafıda daha etki ve verimli olarak sağlamasıyla rekabet avatajı kazaılabilmektedir. Dış kayak kullaımıı avatajları operasyoel, stratejik veya hem operasyoel hem stratejik olabilmektedir. Operasyoel avatajlar geellikle sorular içi kısa vadeli çözümler sağlarke stratejik avatajlar

33 11 fırsatları maksimize ede uzu vadeli katkılar sağlamaktadır (Lakford ad Parsa, 1999). Dış kayak kullaımıı avatajları başka bir ifadeyle dış kayak kullaımıda yararlama gerekçeleri geel olarak o beş başlık altıda toplaabilmektedir. 4.1 Maliyetleri Azaltma Dış kayak kullaımıı gerekçeleride bir taesi uzu vadede maliyetleri azaltmaktır (Lakford ad Parsa, 1999). Küçük ölçekli işletmeler ölçek ekoomileride yararlaarak, büyük ölçekli firmalar ise geellikle kötü yöetile ve esas faaliyet dışıda kala faaliyetleride kurtularak maliyetlerii azaltmaktadırlar (Embleto ad Wright, 1998). Maliyetleri azaltmak, dış kayak kullaımıı kuşkusuz e öemli faktörüdür. Dış kayak kullaımı sabit maliyetleri değişke maliyetlere çevirmekte, sermayei iş içeriside başka bir yere yatırılmasıa olaak sağlayarak işi daha başlarıda büyük masraflara girilmesie egel olmaktadır (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004). Dış kayak kullaımı ile işletme gereksiim duyduğu zamalarda maliyete katlamak gibi bir olaağa sahip olmaktadır (Yazıcı, 2003). Pek çok dış kayak kullaımı sözleşmesi e az %15, baze ise %20-25 arasıda maliyetleri azaltmayı hedeflemektedir. Bu hedeflere ulaşabilmek içi çok yıllık sözleşmeleri yapılması gereklidir. Böylece ölçek ekoomileri ve maliyet düşürücü ölemler etkisii gösterebilir. Sözleşmeler geellikle beş yıl içi imzalaa milyolarca dolarlık veya daha fazla performas koşulu içere alaşmalardır (Lakford ad Parsa, 1999). Sektörlere ve modellere göre farklılık göstermekle birlikte güümüzde dış kayak kullaımı şirketlere %20 ile %40 oraıda maliyet

34 12 avatajı sağlamaktadır (Çoba, 2003). Dış kayak kullaımı ile maliyet avatajı elde ede firmalara örek olarak spor giyim kousuda faaliyet göstere Nike firması gösterilebilir. Nike firması ticarete sporculara ithal edilmiş performası yüksek Japo ayakkabıları satarak başlamıştır ve ilk o yılı souda, 1972 yılıda, satışları 2 milyo Amerika dolarıa ulaşmıştır. O yılları göreceli olarak yavaş ola büyüme hızıa rağme kurucular pazarda elde ettikleri tecrübelere dayaarak yei tasarımlar ve prototipler üzeride çalışmaya devam etmişlerdir. İlk o yıllık sürei souda marka çatısıı ve tasarımıı altıda Nike firmasıı hızlı büyümesii temelii oluşturacak ola temel yeteeklerii geliştirmişlerdir. Firma bu faaliyetlerie odaklamaya; üretimii, dağıtımıı ve satışlarıı büyük çoğuluğuu dış kayak kullaımı ile tedarik etmeye karar vermiştir. Bu kararı soucuda ikici o yıllık sürei solarıa doğru Nike firmasıı satışları %40 seviyelerideki brüt kâr payı ile 700 milyo Amerika dolarıa yükselmiştir. Odaklamış dış kayak kullaımı kavramı yaygılaşmada ve tam olarak kavramada öce Nike firması böyle bir stratejii gücüü kaıtlamıştır. Güümüzde de kararlı rekabet gücüyle ve 7,8 milyar Amerika doları ola markalı spor ayakkabı pazarıı %39 luk bölümüü elide buludurmasıyla stratejii gücüü kaıtlamaya devam etmektedir (Leavy, 2004). 4.2 Esas Faaliyetleri (Core Competece) Geliştirme İşletmeleri dış kayak kullaımıa yöelmelerii bir edei de taç mücevherleri olarak da adladırıla ve dış kayak kullaımı ile tedarik edilmesi düşüülemeye esas faaliyetlerie odaklama istekleridir (Kippeberger, 1997).

35 13 Esas faaliyetler, bir firmaı çok sayıdaki üretim hattıı temelii oluştura bireysel tekolojiler ile üretim yeteeklerii birleşimi olarak taımlamaktadır. Esas faaliyetler firmalar tarafıda ise geellikle e iyi yaptıkları işler olarak taımlamaktadır. Böyle bir uygulama firmaları problem yaşadıkları alaları dış kayak kullaımı ile tedarik etmeleri yolua yöledirebilir. Oysa bu faaliyetler firmaya hali hazırda ve gelecekte öemli değer kazadıra ve kazadıracak ola ve firmaı rekabet avatajıa katkıda bulua faaliyetler olabilir (McIvor, 2000). Bu edele firmalar esas faaliyetlerii dikkatli bir şekilde tespit etmelidir. Esas faaliyetleri belirlemeside o işi; Müşteri ihtiyaçlarıı tatmiie direkt etkisii olup olmadığıa, Dış kayak kullaımı ile o işi daha ucuza daha kaliteli bir şekilde yapılıp yapılamayacağıa, Kayakları diğer işlere aktarılması ile iyi bir kazaım elde edilip edilemeyeceğie, Dış kayak kullaımıda elde edilecek azala evater maliyetleri, yöetim zamaı, gelişe üretim akışı gibi diğer faydalara katkı sağlayıp sağlayamayacağıa karar verilebilmesi içi orgaizasyoda gerçekleştirile her işi katkısıı değerledirilmesi gerekir (May, 1998). Esas faaliyetler tepe yöetim tarafıda alt kademelerdeki takımlarda alıa bilgilere göre belirlemelidir. Takımlar orgaizasyou yer aldığı veya yer almak istediği pazarlardaki, saayilerdeki veya stratejik gruplardaki rekabet avatajıı temel belirleyici faktörlerii taımlamalıdırlar. Müşteri isteklerie ve rekabet avatajlarıa odaklamak firmaları ayıt edici yeteeklerii bu ihtiyaçları karşılamak içi kullamalarıı gerektirmektedir. Bir firma içi geel

36 14 stratejisii temelii oluştura kritik becerilerii taımlaması çok öemlidir. Bu kritik beceriler firmaı müşterilerie hizmet kousuda rakipleride farklılaşmasıı sağlayacaktır. Kritik becerileri kotrolüü sağlaması firmaı her pazarda rekabet avatajıı korumasıa imka taıyacaktır (McIvor, 2000). Dış kayak kullaımı işi odakladığı oktaları tali faaliyetlerde müşteriye hizmete yöelik faaliyetlere doğru yöeltmeye yardımcı olabileceği gibi yöeticilere de kedi öceliklerii daha et bir şekilde düzelemeleride yardımcı olabilir (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004). Başka bir ifadeye dış kayak kullaımı yöetimi dikkatii dağıtarak gerekli foksiyoları yöetilmesie egel ola işlevleri yöetimii sağlamaktadır (Embleto ad Wright, 1998). Souç olarak esas faaliyet kousuu dışıdaki faaliyetlerii taşero firmaya devrede işletme hem küçülerek daha etkili bir yöetime ulaşır hem esas faaliyeti işletmei yapmak istemediği foksiyo üzeride odaklaşa taşero firmaı maliyet avatajıı kullaır hem de rekabet üstülüğü sağlar (Yazıcı, 2003). 4.3 Küçülme (Dowsizig) Küçülme (dowsizig), işletme performasıı geliştirmesi plalaa işgücüü azaltmak içi öcede düşüülmüş bir orgaizasyo kararıdır. Küçülmei esas itelikleri; öcede belirli olması, persoel sayısıı azaltmayı içermesi (fakat buula sıırlı değildir), işletmei verimliliğii arttırmaya odaklaması ve bilerek veya bilmeyerek iş süreçlerii etkilemesi olarak sayılabilir. İşletmei esas faaliyetleri dışıdaki faaliyetlerii dış kayak kullaımı ile tedarik etmesi küçülmei bir çeşididir (Appelbaum et al., 1999).

37 15 İşletmeler dış kayaklarda yararlaarak hem kayak tasarrufu yapmakta, hem de yapı olarak küçülmekte ve yalı duruma gelmektedir. Küçülme ile işletmeleri fiziksel büyüklükleri azalmakta ama buu öteside orgaizasyo yapılarıda yalılaşma ve sabit maliyetleride düşüşler söz kousu olmaktadır. Üstelik bu şekilde işletmeler kriz durumlarıa daha iyi uyabilme şası elde edebilmektedir (Yazıcı, 2003). 4.4 Esekliği Artırma İşletmeler esas faaliyetleri üzerie yoğulaştıkça dış kayaklarda yararlama artmakta, dış kayaklarda yaralama arttıkça işletmeler arasıdaki stratejik ilişkiler gelişmekte ve işletmeler küçülerek, daha esek ve hızlı hareket ederek karar verir duruma gelmektedir. İşletmeler uzmalık alaları dışıdaki işleri başka işletmelere devrederek hatal yapıda kurtulmakta ve buu soucuda da esek bir yapıya ulaşmaktadırlar (Yazıcı, 2003). Dış kayak kullaımı ile yöetim, isa kayaklarıı bölüştürmede de daha fazla esekliğe sahip olmaktadır (Embleto ad Wright, 1998). Dış kayak kullaımı isa kayaklarıı e ihtiyaç duyula yere/yerlere odaklamaya olaak sağlamaktadır (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004). 4.5 Hız Kazamak Firmaları çoğua göre kazaacakları zama e çok öem verdikleri kazaımdır (Embleto ad Wright, 1998). Özellikle müşteri hizmetleri alaıda servis hızı öem kazaa bir kriter durumua gelmiştir. İşletmeleri koularıda uzmalaşmış taşero firmalarla dış kayak kullaımıa gitmeleri öemli ölçüde hız kazamalarıı sağlamıştır (Yazıcı, 2003).

38 Risk Azaltma/ Risk ve Sorumluluk Azaltma İşletme aa faaliyet kousu dışıdaki işlerde uzma olmadığı içi taşıdığı risk aa işide taşıdığı riske orala daha fazladır (Yazıcı, 2003). Bu edele işletmei riski esas faaliyetleri dışıdaki işler arttıkça katlaarak artmaktadır. Taşero firmalar pazarlar, rekabet, hükümet tüzükleri, fiasal koşullar ve tekolojiler gibi hepsi çok büyük bir hızla değişe riskleri firma adıa üstlemekte ve yöetmektedir. Geellikle de kedi uzmalık alalarıda bu risklerle asıl başa çıkacaklarıa daha iyi kararlar verebilmektedirler (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004). 4.7 Kayak Trasferi Nakit etkisi yaratabilmek içi dış kayak kullaılarak temi edile bir sürece ait değerli mallar satılabilir (Embleto ad Wright, 1998). Daha öce bu işi kedi yapa işletme ilk kez taşero firma ile sözleşme yaptığıda foksiyolarıı gerçekleştirirke kulladığı teçhizatı, biaları, araçları ve izi belgesii taşero firmaya satabilir. Böyle bir uygulama gerçekleştirildiğide bu kayakları satışıda işletme aradığı akit paraya ulaşabilir. Aktifleri içerdiği değerler göz öüe alıdığıda bu satış işletme içi öemli olmaktadır. Aktifleri taşero firmaya satışı geellikle defter değeri üzeride yapılmaktadır. Dış kayaklarda yararlaa işletmei böyle bir durumu göz öüe alması taşero firma ile uzu süreli bir birlikteliği düşümesi alamıa gelmektedir (Yazıcı, 2003).

39 Kayakları Yeide Dağıtımı Pek çok işletmei dış kayak kullamada öce farkıda bile olmadığı gizli maliyetleri vardır (Embleto ad Wright, 1998). Firmalar geçerli operasyo maliyetlerii düşürülüp düşürülemeyeceğie ve tasarruf edile kayakları rekabet gücü daha yüksek süreçlerde değerledirilip değerledirilemeyeceğie karar vermek içi dış kayak kullaımıı değerledirirler. Firmalar bazı aktiviteleri dış kayak kullaımı ile tedarik ederek kayaklarıı yeteeklerii ve deeyimlerii geçerli olduğu esas faaliyetlere yöledirebilirler (Jiag ad Qureshi, 2006). Böylece kayakları yeide dağıtımı ile işletmeler kayaklarıı öem taşımaya foksiyolarda müşteriye hizmet verebilecek kritik foksiyolara yöledirme olaağıa sahip olurlar. İşletme kayaklarıı kedisie değer yarata foksiyolara yöledirirke tamame müşteri üzeride odaklaşma olaağı bulmaktadır (Yazıcı, 2003). 4.9 Tekolojik Yeilikleri Takip Edebilme ve Uzma Kazaımı Dış kayak kullaımı işletme içide sahip olumaya yeteekleri kazaılmasıa olaak sağlar (Embleto ad Wright, 1998). Firmalar kedi işletmeleride buludurmaları halide çok pahalıya mal olacak tekolojiyi taşero firmada satı alabilirler (Lakford ad Parsa, 1999). Uzma kişiler, araçlar, tekolojiler ve bağımsız tavsiyeler dış kayak kullaımı ile sağlaabilir (Embleto ad Wright, 1998). Güümüzde öem kazaa uzma persoel istihdamı ve gelişmiş tekoloji kullaımı dış kayak kullaımı ile kolaylaşmakta ve maliyeti azalmaktadır. Çükü alaıda uzmalaşmış taşero firmalar o iş içi

40 18 gerekli e so tekolojiyi kullamakta ve alaıda uzma persoel istihdam etmektedirler Maliyetleri Öcede Bilimesi Dış kayak kullaımı yei tekolojilere sahip olma maliyetii hem düşürmekte hem de daha rahat kotrol edilebilir ve tahmi edilebilir hale getirmektedir (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004). İşletmeleri uzmalaşmadıkları alalarda maliyeti hesaplayarak doğruya yakı tahmilerde bulumaları oldukça zordur. Alaıda uzmalaşmış bir taşero firma ise piyasalardaki tüm dalgalamalara rağme çok daha doğru tahmilerde buluabilmektedir. Böylece işletme dış kayak kullaımı ile tedarik ettiği işi maliyetii öcede bilebilmektedir Yatırım Maliyetlerii Azaltma İşletmeler kayaklarıı ağırlıklı olarak aa işlerie yöledirdikleri içi aa iş dışıda kala işlerde kullaıla tekoloji güü koşullarıa yaıt vermemektedir. İşletmeler kedi uzmalık alaları dışıda kala bu alalara yatırım yapmak yerie zate bu işi aa iş olarak yapa ve dolayısıyla gelişmiş tekolojiye sahip işletmelere devrederek yatırım maliyetlerii azaltma yolua gidebilirler (Yazıcı, 2003). Çükü dış kayak kullaımı ihtiyaç duyula e so tekolojik yeiliklere eskileri elde çıkartmaı zararı ya da yeilerii alma maliyeti olmaksızı sahip olmayı sağlamaktadır (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004).

41 Yeide Yapılama (Re-egieerig) Kazaçlarıı Hızladırma Dış kayak kullaımı yöeticileri iş süreçlerii yeide değerledirmesie imka taımaktadır (Embleto ad Wright, 1998). Firmalar öemli orgaizasyoel değişimler geçirdikleri döemde dış kayak kullaımıa daha fazla yöelmektedirler (Capital Dergisi Outsourcig Eki, Aralık 2004). Böylece işletme yeide yapılamakta, maliyetlerii azaltmakta, verimliliğii ve rekabet gücüü arttırmaktadır Verimlilik Artışı Dış kayak kullaımı verimliliği arttırabilir (Embleto ad Wright, 1998). Çükü dış kayak kullaımı işletmeleri kâr plalarıı gözde geçirmelerii, bu plaları daha verimli hale getirmelerii ve verimliliği arttırırke zamada ve maliyetlerde de tasarruf etmelerii sağlamaktadır (Lakford ad Parsa, 1999). Dış kayak kullaımı maliyetleri düşürmekte, verimliliği artırmakta ve bir bütü olarak işletme ekoomisii yararıa çalışmaktadır ( Kaliteyi Artırma Bir ürü veya hizmeti kaliteli bir şekilde üretebilmek acak o işi çok iyi uygulayabilmek ile bağlatılıdır. İşletme aa işi dışıdaki işleri bu işi uzmaı ola diğer işletmelere devrederse aa işie yoğulaşacak ve daha kaliteli ürü veya hizmet elde etme şasıı yakalayacaktır (Yazıcı, 2003). Taşero firma da kedi alaıda uzmalaşmış olacağıda dış kayak kullaımı kaliteyi geliştirecektir (Embleto ad Wright, 1998).

42 20 Bir çok işletme dış kayaklarda yararlama uygulamalarıı toplam kalite yöetimi tekikleride biri olarak kullamaktadır. İşletmeler seçilmiş bir taşero firma ile dış kayaklarda yararlaarak herhagi bir foksiyo içi istediği kalite düzeyie ulaşabilir. Dış kayaklarda yararlama uygulamalarıı bir kalite sistemi olarak başarılı olabilmesi acak işletmei temel yeteekleri dışıdaki faaliyetlerii kediside daha kaliteli yapacak taşero firmalar bulmasıa bağlıdır. Buu içi taşero firmaları yaptıkları işte uzma olmaları ve işletmei gereksiimlerii sağlayacak bir sürece sahip olmaları gerekmektedir (Yazıcı, 2003) Başarılı İşletmeler Arasıa Girebilme Dış kayak kullaımı ile maliyetleri azalması, firmaı esas faaliyetlerie odaklaması, esekliğii, hızıı, verimliliğii ve kalitesii artması işletmei rekabet gücüü arttıracaktır. Rekabet gücü ve diamikliği arta işletmei başarısı artacak ve bu başarı kedi alaıda üst sıralarda yer almasıı sağlayacaktır. 5. DIŞ KAYNAK KULLANIMININ SAKINCALARI Dış kayak kullaımıı pek çok avatajı olmasıa rağme sakıcaları da bulumaktadır. Eğer strateji doğru bir şekilde uygulamazsa avatajlar dezavatajlara döüşebilmektedir. Dış kayak kullaımıı sakıcaları geel olarak o başlık altıda toplaabilir. 5.1 Maliyet Artışı Dış kayak kullaımı pek çok orgaizasyo tarafıda maliyetleri düşürmek veya kotrol altıa almak amacıyla kullaılsa da dış kayak kullaımıı bekleildiği gibi maliyetleri düşürmediğie hatta bazı durumlarda yükselttiğie dair kaıtlar bulumaktadır (Aktaş ad Ulegi,

43 ). Dış kayak kullaımıı e öemli avatajlarıda birisi ola maliyetlerdeki azalma belirli oktalara dikkat edilmediği takdirde artışa döebilir ve işletmeye mali yük getirebilir. Bir süreç veya işlem bir kez dış kayak kullaımı ile tedarik edildikte sora buu tekrar işletme büyeside yapmak hem çok zor hem de çok maliyetlidir (Embleto ad Wright, 1998). Ayrıca, eğer işletme içideki birimler işletmei kedi başıa başarabileceklerii tam olarak alamışsa, işletmei taşero firmada daha fazla tasarruf etmesi mümküdür. Bu durumda firma kedie kâr ödemeyeceği içi maliyetleri azaltmada taşero firmaya göre daha üstü olacaktır (Lakford ad Parsa, 1999). Firma tarafıda sadece maliyetide gerçekleştirile işleri taşero firma belirli bir kârla yapmak zorudadır (Embleto ad Wright, 1998). Bu edele hagi işleri dış kayak kullaımı ile tedarik edileceğie çok dikkatli karar verilmelidir. Dikkat edilecek bir diğer okta da taşero firma ile yapıla sözleşmelerdir. Pek çok taşero firma olara sabit gelir sağlaya uzu süreli sözleşmeleri ister. Sözleşmeler isteklerde ve maliyetlerde değişikliğe izi verecek şekilde düzelemelidir. Bu eseklik beraberide yüksek maliyeti getirmektedir. Ayrıca ilk yapıla sözleşme rekabetçi olabilir fakat kaçıılmaz değişiklikler öemli şekilde maliyetleri arttırabilmektedir. Ek olarak sözleşmei yapılabilmesi içi gerekli zama dış kayak kullaımıı olması gerektiğide daha maliyetli hale getirebilmektedir (Embleto ad Wright, 1998). Tüm bulara ek olarak stratejik bir kayağı satılması uzu döemde firmaı zarar etmesie ede olabilmektedir (Embleto ad Wright, 1998).

44 Esekliği Kaybedilmesi Dış kayaklarda yararlaa işletmeleri uzu vadeli sorularıı başıda taşero firmaya aşırı bağlaılması gelmektedir. Ortaklık alamıda sıkı bir ilişki souda dış kayaklarda yararlaa işletmeyi taşero firmaya bağımlı duruma getirebilir (Yazıcı, 2003). Bu da işletmei eseklik kazamasıa değil tam tersie esekliğii kaybetmesie ede olur. Pek çok taşero firma olara sabit gelir sağlaya uzu süreli sözleşmeleri tercih etmektedir (Embleto ad Wright, 1998). Bu da işletmei uzu bir süre ayı sözleşmeyle çalışmasıa ve esekliğii azalmasıa ede olmaktadır. 5.3 Kalitei Azalması İşletme dış kayak kullaımıyla kedi uzmalık alaıa girmeye işleri alaıda uzmalaşmış taşero firmalara devrederek kaliteyi arttırmayı hedeflese de taşero firmaı alaıda yeteri kadar iyi olmaması veya işletme ile ayı kalite stadartlarıa ve alayışıa sahip olmaması kalitei azalmasıa ede olabilmektedir. Ayrıca malı veya hizmeti kalitesi taşero firmaı tasarruf etme dürtüsü edeiyle izlemelidir (Embleto ad Wright, 1998). Taşero firmaı maliyetleri düşük tutma kaygısı kaliteyi olumsuz etkileyecektir. Ek olarak taşero firmaı ayı ada birde çok müşteriye sahip olması her bir müşterisie yeteri kadar öem gösterememesie ede olabilir (Embleto ad Wright, 1998). Bu da kalitei bozulmasıa ede olabilir.

45 Kotrolü Kaybedilmesi Bir firmaı bir işi dış kayak kullaımı ile tedarik etmek istemesii başlıca edeleri ola işi karmaşık olması, pahalı olması, verimli olmaması, zor olması gibi gerekçeler tedarikçi içi de işi zor hale getirir. Eğer dış kayak kullaımıda dikkatli stratejik plalama ve risk değerledirmesi yapılmada yararlaıldıysa süreç fiasal kayıplarla, azalmış hissedar paylarıyla, zedelemiş firma üüyle, kıdemli yöeticileri işte çıkartılmasıyla, hatta bazı durumlarda işi kedisii yok olmasıyla so bulabilir (Jiag ad Qureshi, 2006). Başka bir ifadeyle hizmeti veya süreci başka bir firmaya devredilmesi işletmei o süreç veya hizmet üzerideki etkiliğii ve kotrolüü azaltmakta ve firma risk almaktadır. Yöetim, dış kayak kullaımıı uzu döemli souçlarıı işletmei tüm ticari stratejilerie yöelik souçlarıı alamada dış kayak kullama iisiyatifie yöeldiği zama orgaizasyou tüm seviyelerie uygulaabilecek bir yürütme (icra) stratejisi ortaya koyamamaktadır. Bu durum belirsiz sözleşmelerle, kilometre taşlarıyla ve raporlarla souçlamakta ve dış kayak kullaımıa gide firma ile taşero firma arasıda uyuşmazlıklara ede olmaktadır (Power et al., 2004). Bu uyuşmazlıklar yöetimi kararsız kalmasıa ve kotrolüü kaybetmesie yol açmaktadır. 5.5 Ticari Sırları Açığa Çıkma Tehlikesi Dış kayak kullaımıı tercih ede işletme zama zama bir takım bilgilerii taşero firma ile paylaşmak zoruda kalmaktadır (Yazıcı, 2003). Bu edele bazı firmalar ikici bir işletmei iş süreçlerii ve ticari sırları belli ayrıtılarıa sahip olmasıı rekabetçi bilgii sızma