Prof. Dr. Neslihan OKAKIN Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR T.C. Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyeleri İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİSİNİN EL KİTABI YENİLENMİŞ 2. BASKI Beta
Yayın No : 2900 İşletme - Ekonomi : 584 2. Baskı Mayıs 2013 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-924 - 7 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask -Cilt : Pasifik Ofset Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar / STANBUL Tel: 0212 412 17 77 (Sertifika No. 12027) Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta BASIM YAYIM DAĞITIM A.Ş. Narlıbahçe Sokak Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com
Prof. Dr. Ali Rıza OKUR hocamıza sağlıklı, mutlu ve uzun ömürler dileğiyle
SUNUŞ Yirmi birinci yüzyılın ilk on yıllık dönemini geride bıraktığımız günümüzde örgütlerin ve dolayısıyla çalışma yaşamının çok hızlı bir biçimde değiştiğini ve dönüştüğünü izlemekteyiz. İşe alımla başlayan, iş yaşamı ile süren ve çeşitli nedenlerle sonlanan bu süreçte işletmelerin İnsan Kaynakları bölümlerinin sorumlulukları gittikçe artmakta ve karmaşıklaşmaktadır. Karşı karşıya kalınan sorunların büyük bir kısmı toplumsal, bireysel ve hukuksal çevre ile yakından ilgilidir. İnsan Kaynakları yöneticisi, mücadele ettiği tüm sorunları bu çerçevede ele almalıdır. Küreselleşme sonucu ortaya çıkan dinamikler, işletmeleri, personel yönetimi anlayışını terk ederek insan kaynakları anlayışına yönelmeye zorlamaktadır. Bu anlayış değişikliği ile birlikte çalışanları bir yandan etkin ve verimli bir yandan da mutlu ve istekli kılmak sorumluluğu da İnsan Kaynakları yöneticisine yüklenmiş bulunmaktadır. Temel sorun ise, çalışanların, bir yandan üzerlerinde sürekli olarak insan kaynaklarının izlediği performans baskısı nı hissederken, ruh ve beden sağlıklarını da koruyarak nasıl mutlu ve üretken olacaklarıdır. Özellikle vasıflı iş gücünün daha çok etkin olmaya başladığı üretim süreçlerinde sendikal örgütlenmeler de yetersiz kalabilmektedir. Bu durumda çalışanların haklarını korumak büyük ölçüde yasalarla mümkün görülmektedir. Yeni dünya düzeninin ülkemize yansımaları sonucu ortaya çıkan manzara ise bize bu değişim sürecinin henüz tamamlanmadığını işaret etmektedir. İş hayatını ve sosyal güvenliği düzenleyen yasalar sık sık değişikliklere uğramaktadır. Bilindiği gibi çalışanın da işverenin de haklarını ve yükümlülüklerini korumak ve kollamak görevi ve sorumluluğu insan kaynakları yönetiminindir. Bu nedenle işletmelerde İnsan Kaynakları çalışanlarının karşılaştıkları veya karşılaşabilecekleri yasal sorumlulukları bilerek hareket etmeleri çok önemlidir.çalışanların ve çalıştıranların İş Hukukundan doğan hakları bilmesi, bugün dünkünden daha fazla önem taşır olmuştur. Zira anlaşılmaz ve yoruma açık hükümleriyle işçi ve işveren için içinden çıkılmaz bir nitelik arz eden çalışma mevzuatı, adeta demir leblebi gibidir. Oysa sosyal yasalar, sadece okuması yazması olan bir
VI işçinin okuduğunda anlayabileceği kadar yalın ve anlaşılır olmalıdır. Ne yazık ki yasalarımız böyle değildir. Giderek karmaşıklaşan çalışma mevzuatımızda artık her çalışanın ve çalıştıranın danışacağı bir uzmana ihtiyacı vardır. Danışmadan atılacak bir adım, verilecek bir karar sürekli zarara uğramak sonucunu doğurabilir. Bu kitap, İnsan Kaynakları alanında çalışanların faaliyetlerini yürütürken karşılaşmaları söz konusu olabilecek İş Hukuku ile ilgili konulara yasal açıdan ışık tutmak amacını da gütmektedir. Kitabın İnsan Kaynaklarının temel fonksiyonlarını ele alan (1-2-3-4-6-9-11 ve 13.) bölümleri Prof. Dr. Neslihan OKAKIN, İş Hukukuna ilişkin (5-7-8-10-12-14-15-16-17 ve 18.) bölümleri ise Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR tarafından kaleme alınmıştır. Kitabın sonuna, sorunlara ışık tutacak Yargıtay kararlarından örnekler de eklenmiştir. İnsan Kaynakları yöneticilerinin en çok sordukları soruların hiç olmazsa bir kısmına bu kitapla cevap verebilmeyi umuyoruz. Kitabın faydalı olmaktan öte akademik bir iddiası yoktur. Muhtemel eksik ve hataların sorumluluğu da elbette bizlere aittir. Sonraki baskılarda dikkate alınmak üzere kitabımıza eleştiri ve katkılarını bildirecek okurlara şimdiden teşekkür ederiz. Kitabımızın İkinci Baskısının yayımını sağlayan Sayın Seyhan SATAR a, sayfa düzeni ve yayına hazırlama konusunda emeği geçen Sayın Veysel COŞKUN a, kitabın elinize geçmesi için her aşamada gayret gösteren BETA Yayınevinin tüm emekçilerine sonsuz teşekkürlerimizi sunarız. Prof. Dr. Neslihan OKAKIN Mayıs 2013, İstanbul Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR
İÇİNDEKİLER SUNUŞ... V KISALTMALAR... XXI BÖLÜM I İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ KAVRAMI PERSONEL YÖNETİMİNDEN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNE GEÇİŞ...1 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN AMACI... 3 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE STRATEJİK ANLAYIŞ... 5 İNSAN KAYNAKLARI BÖLÜMÜNÜN ÖRGÜTLENMESİ...7 BÖLÜM II İNSAN KAYNAKLARINDA İŞ ANALİZLERİ İŞ ANALİZİ... 9 İŞ ANALİZİNDE KULLANILAN KAVRAMLAR...10 İŞ ANALİZİNİN AMACI VE KULLANILDIĞI ALANLAR... 11 İŞ ANALİZİ SÜRECİ...12 İŞ ANALİZİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER...13 1. Geleneksel Yöntemler...13 2. Yapılandırılmış Yöntemler...13 a. Görev Envanteri...14 b. Pozisyon Analizi Formu (PAQ)...14 c. Fonksiyonel İş Analizi...15 3. Kritik Vakalar Tekniği...15 İŞ ANALİZLERİ SONUÇLARI...16 1. İş Tanımları...16 2. İş Gereklilikleri...16 3. İş Performansı Standartları...16 4. İş Sınıflarının Oluşturulması...17
VIII BÖLÜM III İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE PLANLAMA İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI...21 İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASININ AMACI VE KAPSAMI... 23 1. Dış Faktörler... 26 2. Örgütsel Faktörler... 26 3. İşgücü Faktörleri... 26 İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASINDA BAŞVURULAN TAHMİN TEKNİKLERİ... 28 Yargısal-Sezgisel Tahmin Teknikleri... 28 Geleneksel Yönetici Yargısına Dayanan Tahminler...28 Delfi Tekniği...28 Nominal Teknik...29 Sayısal-İstatistiksel Tahmin Teknikleri... 30 Basit Doğrusal Regresyon Analizleri...30 Çoklu Regresyon Analizleri...31 İNSAN KAYNAKLARI PLANLARININ HAZIRLANMASI...31 Yerleştirme Çizelgelerinin Hazırlanması...31 İnsan Kaynağı Temininin Planlanması... 32 İnsan Kaynakları Planlarının Son Şeklini Alması... 34 BÖLÜM IV İNSAN KAYNAKLARINDA İŞE ALMA SÜRECİ ADAY TOPLAMA SÜRECİ...37 ADAY TOPLAMA YÖNTEMLERİ... 38 İç Kaynaklardan Aday Toplama Yöntemleri... 39 Örgütte Çalışanların Terfi Ettirilerek Boş Pozisyonların Doldurulması...39 Dış Kaynaklardan Aday Toplama Yöntemleri... 39 İşveren Kaynakları...40 Kendiliğinden Başvurmuş Olanların Değerlendirilmesi...41 Danışmanlık Kuruluşları...41 Diğer Kurumlar...42 PERSONEL SEÇİM SÜRECİ... 44
IX PERSONEL SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER...47 PERSONEL SEÇİM TEKNİKLERİ... 48 Başvuru Formlarının ve Özgeçmişlerin İncelenmesi... 48 Referanslar... 49 Testler... 50 Testlerin Geçerliliği...50 Testlerin Güvenilirliği...51 Test Çeşitleri...51 Psikoteknik Testler... 52 Görüşme 53 Yapılandırılmış Görüşme... 54 Yarı Yapılandırılmış Görüşme... 54 Serbest Görüşme (Yapılandırılmamış Görüşme)... 55 Diğer Teknikler...55 PERSONEL SEÇİM SÜRECİNİN TAMAMLANMASI... 56 BÖLÜM V İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA EHLİYETİ... 59 Genel Ehliyet Şartları... 59 İş Hukukuna Özgü Ehliyet Sınırlamaları... 60 Küçük İşçi Çalıştırma Yasağı...60 Kadın İşçi Çalıştırma Yasağı...61 Sağlık Durumu Uygun Olmayan İşçileri Çalıştırma Yasağı... 63 İŞ SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ... 64 İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ...67 Sürekli-Süreksiz İş Sözleşmeleri...67 Süresi Belirli-Süresi Belirsiz İş Sözleşmeleri...67 Deneme Süreli-Deneme Süresiz İş Sözleşmeleri... 68 Tam Süreli-Kısmî Süreli İş Sözleşmeleri... 69 Takım Sözleşmesi... 69 İŞ SÖZLEŞMESİNDE İŞÇİNİN BORÇLARI... 70 İş Görme Borcu... 70 İşçi İş Görme Borcunu Bizzat Kendisi Yerine Getirmelidir... 70 İşçi İş Görme Borcunu Özenle Yerine Getirmelidir... 70
X İşçi, Sözleşmede Belirtilen veya Kendisinden Beklenebilecek İşi Yerine Getirmelidir...71 İşçi İş Görme Borcunu Sözleşmede Gösterilen Yer ve Zamanda Yerine Getirmelidir...71 İşçi İş Görme Borcunu Geçici (Ödünç) İş İlişkisi Kuran Bir Sözleşmede Ödünç Alan İşverene Sunmalıdır... 72 Sadakat Borcu...73 İşverenin Emir ve Talimatlarına Uyma Borcu...73 Rekabet Etmeme Borcu...74 BÖLÜM VI İNSAN KAYNAKLARINDA ORYANTASYON VE İŞE YERLEŞTİRME ORYANTASYON...75 ORYANTASYON EĞİTİMİNİN HAZIRLANMASI...76 Oryantasyon Eğitimi Programlarının Amacı ve İçeriği...76 Oryantasyon Eğitimi Programlarının Sağladığı Yararlar... 78 Oryantasyon Eğitimi Programlarının Geliştirilmesi...79 Oryantasyon Eğitimine Katılan Yeni Personelin Özelliklerinin İncelenmesi...80 Oryantasyon Eğitiminden Sorumlu Olacak Kişilerin Belirlenmesi... 81 İş Arkadaşlarının Yeni Personel Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması... 81 Oryantasyon Eğitiminin Süresi ve Uygulanacağı Yerin Belirlenmesi...82 Oryantasyon Eğitiminde Kullanılacak olan Araç ve Yöntemlerin Saptanması...83 ORYANTASYON EĞİTİMİNİN UYGULANMASI... 84 İşletmeye Yönelik Bilgilerin Verilmesi... 85 Bölüme ve İşe Yönelik Bilgilerin Verilmesi... 86 Oryantasyon Eğitiminin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi... 86 İŞE YERLEŞTİRME... 88 YERLEŞTİRME KARARLARININ SINIFLANDIRILMASI... 89 Terfiler... 89 Üstünlük Temelli Terfiler...89 Kıdem Temelli Terfiler...89
XI Transferler... 90 Rütbe İndirimi... 90 İŞTEN AYRILMALAR... 90 Aşınma...91 İşin Sona Ermesi...91 İşe Son Verilmesi...91 YERLEŞTİRMEDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR... 92 İNSAN KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİ... 93 Personelin Eskimesi... 94 İnsan Gücünün Çeşitliliği... 95 İşten Ayrılmalar... 95 BÖLÜM VII İŞ SÖZLEŞMESİYLE İŞE ALMA ZORUNLULUĞU (ZORUNLU İSTİHDAM) ÖZÜRLÜ VE ESKİ HÜKÜMLÜ İSTİHDAMI ZORUNLULUĞU...97 Türkiye İş Kurumu nun Aracılığı... 99 İşyeri ve Çalışma Koşullarının Özürlülere Göre Hazırlanması... 100 Özürlülerin Çalıştırılamayacakları İşler ve Eski Hükümlülerin Çalıştırılmayacakları İşyerleri... 100 ASKERLİK VEYA KANUNÎ BİR ÖDEV SEBEBİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİLERİ YENİDEN İŞE ALMA ZORUNLULUĞU... 101 İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU... 101 Eğitim Yükümlülüğü...102 BÖLÜM VIII İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESİH DIŞINDA SONA ERMESİ...103 Tarafların Anlaşmasıyla Sözleşmenin Sona Ermesi (İkale)...103 Taraflardan Birinin Ölümü ile Sözleşmenin Sona Ermesi...105 Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Sürenin Dolması İle Sözleşmenin Sona Ermesi...105 İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESİH YOLUYLA SONA ERMESİ...106
XII Fesih Kavramı ve Feshin Şekli...106 Fesih Çeşitleri...106 SÜRESİ BELİRLİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ...106 Süresi Belirli İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshi...107 Yargıtay Kararlarında Ortaya Konan İlkeler...108 Nitelikli İşçinin Uzun Süre İşsiz Kalması Hayatın Olağan Akışı na Uygun Düşmez... 108 Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Feshi Haklı Sebebe veya İfa İmkânsızlığına Dayanıyorsa Tazminat Ödenmez...110 İşçinin Sadece Mutad İş Zamanı İçinde Kazandığı Para Mahsup Edilir... 111 İşin Yapılmamasından Dolayı Tasarruf Edilen Değerler İçin Cüzi Bir Oranda İndirim Yapılmalıdır...112 Süresi Belirli İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Feshi... 112 SÜRESİ BELİRSİZ İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ... 113 İşçi veya İşveren Tarafından Fesih Bildirim Süresi Verilmesi... 114 Fesih Bildirim Süresinin Amacı...114 Fesih Bildirim Süreleri...114 Sözleşmenin Sona Ereceği Tarihin Hesaplanması... 115 Bildirim Sürelerine Uyulmamasının Hukukî Sonucu... 116 Bildirim Sürelerine İlişkin Ücretin İşçiye Peşin Ödenmesi...116 İhbar Tazminatı...116 Bildirim Sürelerine İlişkin Ücretin İşçiye Peşin Ödenmesi ile İhbar Tazminatı nın Hesaplanması... 117 Fesih Bildirim Süresi İçinde İşçiye Yeni İş Arama İzni Verilmesi... 118 İŞVERENİN FESİH HAKKINI KÖTÜYE KULLANMASI VE SONUÇLARI... 119 Kötüniyet Tazminatı... 119 Sendikal Tazminat...120 FESHİN SINIRLANDIRILMASI VE GECİKTİRİLMESİ... 121 Feshin Sınırlandırılması... 121 Feshin Geciktirilmesi... 122 İşçinin Raporlu veya İzinli Olduğu Sürede Feshin Geciktirilmesi...122 Geçici Silah Altına Alınan İşçinin Sözleşmesinin Feshinin Geciktirilmesi...122
XIII Grev ve Lokavt Sırasında Sözleşmenin Feshinin Geciktirilmesi...122 Mevsimlik İşlerde Sözleşmenin Feshinin Geciktirilmesi...122 ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK VE İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ...124 SÜRESİ BELİRLİ VEYA BELİRSİZ İŞ SÖZLEŞMELERİNİN HAKLI SEBEPLE DERHÂL FESHİ...126 a) İşin, İşçinin Sağlığı veya Hayatı İçin Tehlikeli Olması...127 b) İşverenin veya Başka Bir İşçinin, Bulaşıcı veya İşçinin İşiyle Bağdaşmayan Bir Hastalığa Tutulması... 128 İşverenin Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Hâlleri ve Benzerleri (İş K. md.24/ii)...128 a) İşverenin İşçiyi Sözleşmenin Esaslı Noktalarında Yanıltması... 128 b) İşverenin Şeref ve Namusa Dokunacak Davranışlarda Bulunması...129 c) İşverenin Sataşması, Suç İşlemesi, İthamda Bulunması... 130 ç) İşçinin Cinsel Tacize Uğramasına Rağmen İşverenin Önlem Almaması... 130 d) İşverenin İşçi Ücretini Ödememesi veya Eksik Ödemesi... 130 e) İşverenin Çalışma Şartlarını Uygulamaması... 131 Zorlayıcı Sebepler (İşK. md.24/iii)... 131 Sözleşmenin İşveren Tarafından Haklı Sebeple Derhâl Feshi Sağlık Sebepleri (İşK. md.25/i)... 132 a) İşçinin İşiyle Bağdaşmayacak Bir Hastalığa Yakalanması...132 b) İşçinin Kendi Kusuruyla Hastalanması veya Sakatlanması ve Bu Yüzden İşe Devamsızlık Yapması...132 c) İşçinin Kusuru Olmaksızın Hastalanması, Sakatlanması veya Gebelik ve Doğum Sebebiyle İşe Devamsızlık Yapması...133 İşçinin Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Hâlleri ve Benzerleri (İşK. md.25/ii)...134 b) İşçinin Şeref ve Namusa Dokunacak Davranışlarda Bulunması veya Ahlâka Aykırı Yaşayışı...134 c) İşçinin Cinsel Tacizde Bulunması...135 ç) İşçinin Sataşması, İçki ve Uyuşturucu Yasağına Aykırı Davranması...135 d) İşçinin Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranışlarda Bulunması...136 e) İşçinin İşyerinde Suç İşlemesi...136
XIV f) İşçinin İzinsiz ve Mazeretsiz İşe Devamsızlık Yapması...136 g) İşçinin Görevini Hatırlatıldığı Halde Yapmaması...137 ğ) İşçinin İşgüvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya İşyerinde Zarara Yol Açması...137 Zorlayıcı Sebepler (İşK. md.25/iii)...138 BÖLÜM IX İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE PERFORMANS DEĞERLENDİRME PERFORMANS DEĞERLENDİRME...139 Başarılı bir Performans Değerlendirme Sisteminin Oluşturulması...140 Performans Değerlendirmenin Amacı ve Yararlanılan Alanlar... 141 PERFORMANS YÖNETİMİ...142 Performans Değerlendirme Süreci...143 Performans ölçütlerinin oluşturulması...143 Performans Değerlendirmenin Uygulanması...144 Performans Değerleyiciler... 144 Performans Değerlendirme Uygulama Sıklığı... 144 PERFORMANS DEĞERLENDİRMEDE KULLANILAN YÖNTEMLER.. 145 Kişinin Tek Başına Değerlendirmesinin Yapıldığı Yöntemler...145 Derecelendirme yöntemi...145 Zorunlu seçim yöntemi... 146 Tanımlayıcı Metin...147 Kritik boyutlar yöntemi... 148 Kontrol listesi yöntemi... 149 Kıyaslamalı Değerlendirme Yöntemleri...150 Sıralama yöntemi... 150 Alternatif sıralama yöntemi... 150 Adam adama kıyaslama yöntemi... 151 Zorunlu dağılım yöntemi... 151 Diğer Yöntemler:... 152 Davranışsal Temellere dayalı Dayanışma...152 Amaçlara Göre Performans Değerleme...152 360 Derece Geri Bildirim...152 Takıma Dayalı Performans Değerleme...153 PERFORMANS DEĞERLENDİRMEDE YAPILAN HATALAR... 153
XV BÖLÜM X İŞ GÜVENCESİ İŞ GÜVENCESİ KAVRAMI... 157 İŞ KANUNU NDAKİ İŞ GÜVENCESİ HÜKÜMLERİ...158 İş Güvencesi Hükümlerinden Yararlananlar...158 Otuz veya Daha Fazla İşçi Çalıştıran Bir İşyerinde Çalışmak...159 En Az Altı Aylık Kıdeme Sahip Olmak...161 Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi İle Çalışmak...162 İş Kanunu 18. Maddede Belirtilen İşveren Vekillerinden Olmamak...162 Feshin Geçerli Bir Sebebe Dayanması...162 İşçinin Yeterliliğinden ve Davranışlarından Kaynaklanan Geçerli Sebepler...163 a) İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Sebepler... 164 b) İşçinin Davranışlarından Kaynaklanan Sebepler... 164 c) İşletmenin, İşyerinin veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Sebepler... 164 Sözleşmenin Feshinde Usul ve Feshe İtiraz...165 Geçersiz Feshin Sonuçları...166 İş Güvencesi Tazminatlarının Hesaplanması...168 Yargıtay Kararlarından Örnekler...171 Fesih Son Çare Olmalıdır... 171 İş İlişkisinin Sürdürülmesinin Beklenemeyeceği Durumlarda, Feshin Geçerli Sebeplere Dayandığı Kabul Edilmelidir...172 İşçinin Verimliliğinin Tespiti Teknik Bilirkişi Yoluyla Mümkündür...172 İşe İade Davası Devam Ederken İşçinin İşe Başlatılmış Olması, Aksi İleri Sürülmedikçe Davalı İşverenin Feshin Geçerli Bir Sebebe Dayanmadığını Kabul Ettiği Şeklinde Değerlendirilmelidir...173 İş Güvencesi Hükümlerinden İşçinin Önceden Feragati Geçerli Değildir...174 TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA... 175 BÖLÜM XI İNSAN KAYNAKLARINDA ÜCRETLENDİRME VE ÜCRET YÖNETİMİ ÜCRETLENDİRME... 179 ÜCRETLENDİRME SÜRECİ...180
XVI İş Analizleri...182 İş Değerlemesi...182 Sıralama Yöntemi... 184 Sınıflandırma Yöntemi...185 Faktör Karşılaştırma Yöntemi... 186 Puan Yöntemi... 190 İş Değerleme Yöntemlerinin Karşılaştırılması...193 Ücret ve Maaş Araştırmaları...194 İşlerin Fiyatlandırılması... 195 ÜCRET YÖNETİMİ...196 Eşitlik İlkesi... 196 Dengeli Ücret İlkesi...197 Kıdeme Göre Ücret İlkesi...197 Bütünlük İlkesi...197 Objektiflik İlkesi...197 Esneklik İlkesi...197 Açıklık İlkesi...197 BÖLÜM XII İŞ HUKUKU AÇISINDAN ÜCRET İŞVERENİN ÜCRET ÖDEME BORCU...199 Ücretin Tanımı...199 Ücretin Miktarı ve Asgarî Ücret... 200 Ücretin Ödenme Yeri...201 Ücretin Ödenme Zamanı...201 Ücretin Korunması... 202 BÖLÜM XIII İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE KARİYER KARİYER... 205 KARİYER İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR... 206 Kariyer Evreleri... 206 İlk Kariyer Dönemi...207 İlerleme...207 Kariyer Ortası... 208 Kariyer Sonu...208
XVII Kariyer Yolu... 209 Kariyer Amaçları...210 Genel Amaçlar...211 Özel Amaçlar...211 Kariyer Planlama... 211 Kariyer Yönetimi...212 KARİYER GELİŞTİRME... 213 KARİYERDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR... 215 Kariyer Platosu...215 Yetenek Demodeliği...216 Cam Tavan...216 Çift Kariyerli Eşler...217 Ay Işığı Sorunu... 218 BÖLÜM XIV İŞVERENİN İŞÇİYİ KORUMA BORCU KORUMA BORCUNUN KAPSAMI...219 İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Yükümlülükleri... 220 İşverenin Sorumluluğu... 222 İşverenin Hukukî Sorumluluğu...222 İşverenin Hukuki Sorumluluğunun Çerçevesi... 223 İşverenin Cezaî Sorumluluğu... 225 İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu... 226 İşverenin Diğer Borçları... 226 BÖLÜM XV ÇALIŞMA SÜRELERİ ÇALIŞMA SÜRESİ KAVRAMI...227 NORMAL ÇALIŞMA SÜRELERİ... 228 Haftalık Çalışma Süresi... 228 Günlük Çalışma Süresi... 229 Özelliği Olan İşlerde Çalışma Süresi... 230 TELAFİ ÇALIŞMASI... 230 KISA ÇALIŞMA... 232
XVIII Kısa Çalışma Yapılabilecek Haller... 234 İş-Kur a Bildirim ve Uygunluk Tespiti...235 Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanmanın Koşulları... 236 Kısa Çalışma Ödeneğinin Miktarı ve Süresi... 236 Kısa Çalışma Ödeneğinin Süresi... 238 FAZLA ÇALIŞMA SÜRELERİ... 239 Fazla Çalışma Kavramı... 239 Fazla Sürelerle Çalışma Kavramı... 240 Fazla Çalışma Ücreti veya Serbest Zaman...241 Fazla Çalışma Çeşitleri...241 Olağan Sebeplerle Fazla Çalışma...241 Zorunlu Sebeplerle Fazla Çalışma...243 Olağanüstü Sebeplerle Fazla Çalışma...243 Hazırlık ve Temizlik İşleri Sebebiyle Fazla Çalışma...244 Fazla Çalışmanın Yasaklandığı İşler ve Kişiler... 244 GECE ÇALIŞMALARI... 245 Gece Çalışması Kavramı... 245 Gece Çalıştırma Yasağı... 246 Çocuk ve Kadın Çalıştırma Yasağı...246 Fazla Çalıştırma Yasağı...246 BÖLÜM XVI DİNLENME SÜRELERİ GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ ARASINDA DİNLENME: ARA DİNLENMESİ...247 HAFTALIK DİNLENME: ÜCRETLİ HAFTA TATİLİ... 248 BAYRAM VE YILBAŞI DİNLENMESİ: ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER... 249 YILLIK DİNLENME: YILLIK ÜCRETLİ İZİN... 250 Yıllık Ücretli İzine Hak Kazanmak İçin Çalışılması Gereken Süre... 251 Kanunî Yıllık Ücretli İzin Süreleri...252 Yıllık Ücretli İznin Kullanılması...253 İznin Bölünmesi ve Yol İzni... 253 İzne Çıkış Tarihlerinin Belirlenmesi... 253 İzin Kurulu ve Toplu İzin... 255
XIX Önceki Çalışma Sürelerinin Yıllık İzin Hakkında Dikkate Alınıp Alınmayacağı... 256 Yıllık İzin Ücreti... 256 BÖLÜM XVII KIDEM TAZMİNATI, ÇALIŞMA BELGESİ VE İBRANAME KIDEM TAZMİNATININ TANIMI VE ŞARTLARI...257 Tanımı...257 Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları... 258 1. İş Sözleşmesinin Kanunda Gösterilen Hâllerden Biri ile Feshedilmesi veya İşçinin Ölümü... 258 İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Kıdem Tazminatı Hakkı Doğuran Fesih Sebepleri İle Feshedilmesi...258 İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Kıdem Tazminatı Hakkı Doğuran Fesih Sebepleri İle Feshedilmesi... 259 İşçinin Ölümü...263 2. İşçinin Enaz Bir Yıl Çalışmış Olması... 263 KIDEM TAZMİNATININ MİKTARI VE HESAPLANMASI... 265 Kıdem Tazminatının Miktarı ve Tavanı... 265 Kıdem Tazminatının Hesaplanması... 266 KIDEM TAZMİNATININ HESABINDA DİKKATE ALINACAK ÖDEMELER...267 KIDEM TAZMİNATININ HESABINDA DİKKATE ALINMAYACAK ÖDEMELER... 268 Kıdem tazminatı şöyle hesaplanacaktır:... 268 KIDEM TAZMİNATININ ZAMANINDA ÖDENMEMESİ HALİNDE GECİKME FAİZİ VE ZAMANAŞIMI... 271 KIDEM TAZMİNATI UYGULAMASINDAKİ AKSAKLIKLAR...272 KIDEM TAZMİNATI FONU...273 1. Fon Bireysel Emeklilik Şirketleriyle İlişkilendirilecek...274 2. İşveren Kayıtdışına İtilecek...275 3. İş Güvencesi Etkisiz Kılınacak...275 4. İşveren Nitelikli İşçiyi İşyerinde Zor Tutacak...276 5. Kıdem Tazminatı Her Durumda Ödenmeyecek...276 6. Kıdem Tazminatı Miktarı Düşecek...276 İŞÇİYE ÇALIŞMA BELGESİ VERİLMESİ... 277 İŞÇİDEN İBRANAME ALINMASI...278
XX BÖLÜM XVIII ÖZELLİĞİ OLAN İŞLERDE UYGULANACAK İŞ HUKUKU KURALLARI POSTALAR HALİNDE ÇALIŞMALARA İLİŞKİN KURALLAR...281 Posta Sayısının Düzenlenmesi ve İlanı...281 İşçi Postalarının Değişme Süresi... 282 Postalar Halinde Çalışmalarda Dinlenme... 282 Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılması... 283 MEVSİM VE KAMPANYA İŞLERİNDE UYGULANACAK KURALLAR... 284 Mevsimlik İş Sözleşmeleri Belirsiz ya da Belirli Süreli Yapılabilir... 286 Mevsimlik İşçinin Kıdem Tazminatı Çalıştığı Sürelere Göre Hesaplanır...287 Mevsimlik İşçi İş Güvencesinden Yararlanır... 288 Mevsimlik İşçi Yıllık Ücretli İzin Hakkından Yararlanamaz... 288 Mevsimlik İşçinin Sendikaya Üye Olma Hakkı Vardır... 289 ALT İŞVEREN (TAŞERON) KULLANIMI... 289 Alt İşverenin Tanımı... 289 Asıl İşverenin, Alt İşverenin İşçilerine Karşı Sorumluluğu...291 Ölçüsüz Taşeronlaşmaya Karşı Önlemler... 292 EK - YARGITAY KARARLARI... 295 YARARLANILAN KAYNAKLAR...379
KISALTMALAR Bkz. Dn. : Bakınız : Danıştay E. : Esas HD. İHU K. : Karar TBK. TMK. TÜHİS YKD YKİ Yrg. : Hukuk Dairesi : İş Hukuku Uygulaması(Karar İncelemeleri Külliyatı) : Türk Borçlar Kanunu : Türk Medeni Kanunu : Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası İş Hukuku ve İktisat Dergisi : Yargıtay Kararları Dergisi : Yargı Kararları ve İncelemeleri Dergisi : Yargıtay