İSTANBUL İLİNDE AKREDİTASYON BELGESİNE SAHİP HASTANELERDE HEMŞİRELİK HİZMETLERİNDE YENİLEŞİM (İNOVASYON) KÜLTÜRÜ * Funda Kosovalı Deşat Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları Ve Göğüs Cerrahisi E.A.H, ** Yasemin Akbal Ergün Marmara Üniversitesi Hemşirelik,Istanbul, Turkey GİRİŞ:Günümüz sağlık işletmeleri, hızla değişen iç ve dış çevre koşullarının etkisi altında olup,çevrelerinde oluşan değişikliklere uyum sağlamak hatta, değişimi gerçekleştirerek çevreyi etkilemek ve yönlendirmek zorundadırlar. Araştırmanın temel amacı akreditasyon belgesine sahip özel hastanelerde çalışan hemşirelerin yenileşimle ilgili yaşantılarını, kurumlardaki yenileşim faaliyetleri ve getirilerini, ve bu süreçte yaşanan sorunları belirlemektir GEREÇ-YÖNTEM:Araştırma İstanbul ilinde akreditasyon belgesine sahip özel hastanelerde 2012 Haziran-2013 Mayıs ayları arasında anket formu ve yenileşim kültürü ölçeği kullanarak 548 katılımcıya uygulanmıştır. Anket formu üç bölümden oluşmaktadır.1.bölümde yaş, kurum deneyim yılı, cinsiyet, eğitim olmak üzere hemşirelrin bireysel özellikleri ile ilgili 4 soru; 2.Bölümde hemşirelerin yenileşim faaliyetlerine katılma durumlarına ilişkin 9 soru olmak üzere toplam 13 sorudan oluşan anket formu ile 3.bölümünde 20 ifadeden oluşan yenileşim kültürü ölçeği (Cronbach α :0.942 ) ve 13 ifadeden oluşan yenileşim getirileri ölçeği (Cronbach α :0.926) kullanılmıştır. BULGULAR: Tablo 1: Hemşirelerin Bireysel ve Mesleki Özelliklerinin Dağılımları (N=548) Yaş Cinsiyet Kurum Deneyim Eğitim Frekans % 18-25 243 44,3 26-33 244 44,5 34 ve üzeri 61 11,1 Yaş ort. ±ss(min-max) 27,03±5,32 (18-55) Erkek 139 25,4 Kız 409 74,6 0-4 yıl 427 77,9 5 yıl ve üzeri 121 22,1 Kurum Deneyimi. ±ss(min-max) 3,26±2,48 (6 ay-19 yıl) S.M.L 220 40,1 Önlisans 33 6,0 Lisans 259 47,3 Lisans üstü 36 6,6 TABLO 2 :Hemşirelerin Yeni Fikir Üretmeme Nedenlerinin Dağılımı Frekans Yüzde Yoğunluğundan dolayı fikir üretmeye zamanım yok 144 48,3 Yöneticim yeni fikirler yerine işlerin tamamlanmasını bekler 131 44 Ürettiğim fikirleri yöneticim dikkate almaz 47 15,8 TABLO3: Hemşirelerin Yenileşim Kültürü Ölçeği İfadelerine Katılımlarının Dağılımı ve Kurumlarında Algıladıkları Ölçek Puan Ortalamalar(n=548) ÖLÇEK İFADELERİ Geçerli değil Bazen Fikrim yok Sıklıkla Kesinlikle n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) Ort SS 1.Üst yönetim kurumumuza faydalı olacak fikirlerin üretilmesini teşvik eder. 69 (%12,6) 100 (%18,2) 182 (%33,2) 157 (%28,6) 40 (%7,3) 3,00 1,13 2.Üst yönetimle fikirlerimizi kolaylıkla paylaşabiliriz. 54 (%9,9) 126 (%23,0) 156 (%28,5) 168 (%30,7) 44 (%8,0) 3,04 1,12 3.Önerilen fikirlerin uygulaması konusunda üst yönetim destekleyicisidir. 53 (%9,7) 117 (%21,4) 191 (%34,9) 155 (%28,3) 32 (%5,8) 3,00 1,06 4.Önerilen fikirlerin uygulamasında kurum içinde ve dışında farklı kuruluşlarla işbirliği üst yönetim tarafından her zaman desteklenir. 62 (%11,3) 86 (%15,7) 230 (%42,0) 144 (%26,3) 26 (%4,7) 2,97 1,03 5.Dönem dönem maliyetlerin azaltılması konusunda çalışmalar yapar ve bunların sonucunda 44 (%8,0) 71 (%13,0) 205 (%37,4) 175 (%31,9) 53 (%9,7) 3,22 1,05 gerekli uygulamaları başlatırız. 6.Çözülmesi gereken sorunlarla ilgili düzenli olarak bir araya gelip özüm önerileri geliştiririz. 65 (%11,9) 99 (%18,1) 186 (%33,9) 156 (%28,5) 42 (%7,7) 3,02 1,12 7.Kurumum, yeni sistem, teknoloji ve yönetim uygulamalarını ilk önce uygulamaya koyan 34 (%6,2) 86 (%15,7) 186 (%33,9) 180 (%32,8) 62 (%11,3) 3,27 1,06 bir kurumdur. 8.Yönetim, çalışanların yeni beceriler kazanması için gerekli kaynakları ayırmaktan 73 (%13,3) 135 (%24,6) 171 (%31,2) 134 (%24,5) 35 (%6,4) 2,86 1,12 kaçırmaz. 9.Kurumumuzda değişime direnç gösterilmez. 45 (%8,2) 80 (%14,6) 195 (%35,6) 184 (%33,6) 44 (%8,0) 3,19 1,05 10.Sürekli olarak yaptığımız işi nasıl daha iyi yapabileceğimiz sorgularız. 30 (%5,5) 80 (%14,6) 197 (%35,9) 185 (%33,8) 56 (%10,2) 3,29 1,01 11.Yeni hizmetler geliştirme ve sunma konusunda aktif olarak çalışırız. 41 (%7,5) 94 (%17,2) 197 (%35,9) 160 (%29,2) 56 (%10,2) 3,17 1,07 12.Organizasyonel zorluklar ve kişilerden kaynaklanan engellemeler veya dirençler 42 (%7,7) 78 (%14,2) 194 (%35,4) 183 (%33,4) 51 (%9,3) 3,22 1,05 olsa da yeni fikirleri uygulamaya koyarız. 13.İşimizi yaparken gereksiz bürokrasi yaratmamak için elimizden geleni yaparız. 47 (%8,6) 119 (%21,7) 215 (%39,2) 124 (%22,6) 43 (%7,8) 2,99 1,05 14.Projeler gerçekleştirilirken birimler arası işbirliklerine gideriz. 35 (%6,4) 82 (%15,0) 234 (%42,7) 150 (%27,4) 47 (%8,6) 3,17 1,00 15.Yeni hizmetlerin ve projelerin gerçekleştirilmesi için tanımlı yöntem ve süreçlerimiz bulunmaktadır. 16.Kurumumuzda başlanan iş bitirilir. 25 (%4,6) 82 (%15,0) 171 (%31,2) 205 (%37,4) 65 (%11,9) 3,37 1,02 46 (%8,4) 77 (%14,1) 202 (%36,9) 156 (%28,5) 67 (%12,2) 3,22 1,10 Arkadaşlarım fikirlerimi eleştirerek direnç gösterir 36 12,1 Fikirlerim uygulanması için mali destek sağlanmaz 20 6,7 17.Aynı hatayı nadiren ikinci kez yaparız. 56 (%10,2) 99 (%18,1) 174 (%31,8) 153 (%27,9) 66 (%12,0) 3,14 1,16 18.Gerektiğinde yaptığımız işle ilgili kararları hızla verecek düzeyde yetkiye sahibiz. 84 (%15,3) 120 (%21,9) 146 (%26,6) 139 (%25,4) 59 (%10,8) 2,94 1,23 Grafik1:Katılımcıların yeni fikir üretme oranlarının Grafik 2:Yenileşim çeşitlerinin dağılımı 19.Bir konuda kara verildiğinde uygulamaya zaman kaybetmeden başlarız. 36 (%6,6) 90 (%16,4) 170 (%31,0) 163 (%29,7) 89 (%16,2) 3,33 1,13 ÖNERİLER:Hemşirelik hizmetleri yöneticileri, çalışanları yenileşim yapma konusunda cesaretlendirilmeli, iş yükü baskısını azaltmalı, çalışma grubu desteği sağlanmalı, yenileşim için fırsatlar yaratılmalıdır. SONUÇ: Hemşirelerin%45.6 sının yeni fikir önerdiği, %54.4 ününde iş yoğunluğu ve yöneticilerinin desteklememesinden dolayı yeni fikir üretmediği belirlenmiştir. Yenileşim sürecinde çalışanların yenileşim faaliyetlerini sahiplenmemesi uygulamanın sürekliliği için gerekli zaman ve insan kaynağı ayrılmaması başlıca yaşanan sorunlardır. Yenileşim sürecine çalışanların katılımının sağlanması için yöneticilerin çalışanları teşvik ve takdir etmesi, kendilerini geliştirmeleri için olanakların ve önerdikleri fikir için yeterli kaynakların sağlanması gerektiği belirlenmiştir. Yenileşimler sonucu çalışanlarda motivasyon sağlandığı, müşteri memnuniyeti ve verimlilik arttığı saptanmıştır. Hemşirelerin yenileşim kültürü algıları (3.12) düşük düzeyde belirlenmiştir. Kurumlardaki yenileşim faaliyetlerinin %63.3 ü hizmetin iyileştirildiğini, %55.8 i yeni hizmet, olduğu saptanmıştır. Yaş, eğitim durumu, kurum deneyim yılı ile yenileşim kültürü algısı ve yenileşim getirileri arasında anlamlı farklılıklar bulunurken, yaş ve cinsiyete göre yenileşim kültürü algısı arasında farklılık bulunamamıştır. Sağlık hizmetlerinde işletmelerinin artık sadece tüketici beklenti ve ihtiyaçlarını karşılayarak rekabet avantajı kazanabilmeleri mümkün değildir. Müşteri memnuniyetinin sağlanması ancak çalışanlarla sağlanmaktadır.bu nedenle çalışanların beklentileri karşılanmalıdır Hemşirelerin daha fazla fikir üretip bunları yenileşim faaliyeti olarak gerçekleştirebilmeleri için yöneticilerin yenileşim konusunda gerekli cesaretlendirmeyi ve ödüllendirmeyi yapmaları gerekmektedir. Bunları gerçekleştirmek içinde tüm çalışanlara yenileşimin faydaları ve getirilerine yönelik eğitimler verilmelidir. Hastanelerde yenileşim kültürünü arttırmak için, inovatif fikirlerin tartışılabildiği ve değişime hazır olmayı destekleyen Pozitif Çalışma Ortamları geliştirmek, yenileşimin bakıma yansımasını sağlamak ve diğer alanlardaki inovatif gelişimleri sağlık alanı ile entegre etmek gerekmektedir. KAYNAKLAR: 1)Dil S,Uzun M, Aykanat B(2012). Hemşirelik eğitiminde inovasyon. International Journal of Human Sciences[Online]. (9) 2, 1217-1228 2)International Council of Nurses (2009). Delivering quality, serving communities: Nurses leading care innovations. http://www.icn.ch/ publications/2009-delivering-qualityserving-communities-nurses-leading-care-innovations 3)OECD(2005). Frascati Klavuzu: Arastırma ve Deneysel Geliştirme Taramaları İçin Önerilen Standart Uygulama. Tübitak Yayınları, s:30
YÖNTEM ma İstanbul ilinde akreditasyon belgesine sahip özel hastanelerde 2012 Haziran-2013 Mayıs ayları arasında anket formu ve im kültürü ölçeği kullanarak 548 katılımcıya uygulanmıştır.