ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

Benzer belgeler
Robot Navigasyonunda Potansiyel Alan Metodlarının Karşılaştırılması ve Đç Ortamlarda Uygulanması

İKİ ÖLÇÜTLÜ PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ: MAKSİMUM TAMAMLANMA ZAMANI VE MAKSİMUM ERKEN BİTİRME

YAPISAL ELEMANLARIN TİTREŞİM FREKANSLARININ ANALİZİ İÇİN ÜÇ BOYUTLU TIMOSHENKO KİRİŞ ELEMANI

Obje Tabanlı Sınıflandırma Yöntemi ile Tokat İli Uydu Görüntüleri Üzerinde Yapısal Gelişimin İzlenmesi

LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ-2

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Valf Nokta Etkili Konveks Olmayan Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.

(3) Eğer f karmaşık değerli bir fonksiyon ise gerçel kısmı Ref Lebesgue. Ref f. (4) Genel karmaşık değerli bir fonksiyon için. (6.

AÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

DALGACIK DÖNÜġÜMÜ ĠLE ARK OCAĞI AKIM VE GERĠLĠM HARMONĠK ANALĠZĠ

TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi

Tümevarım_toplam_Çarpım_Dizi_Seri. n c = nc i= 1 n ca i. k 1. i= r n. Σ sembolü ile bilinmesi gerekli bazı formüller : 1) k =

El Hareketini Takip Eden Vinç Sisteminin Giriş Şekillendirici Denetimi

Yatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANLIĞI DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: END 4907

İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE

MATLAB VE ASP.NET TABANLI WEB ARAYÜZÜ KULLANILARAK DOĞRUSAL OLMAYAN SİSTEMLERİN ANALİZİ

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Termik Birimlerden Oluşan Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

AKIŞKAN BORUSU ve VANTİLATÖR DENEYİ

{ 1 3 5} { 2 4 6} OLASILIK HESABI

MONTE CARLO BENZETİMİ

YENĐ BĐR ADAPTĐF FĐLTRELEME YÖNTEMĐ: HĐBRĐD GS-NLMS ALGORĐTMASI

Ki- kare Bağımsızlık Testi

FİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ

Bir Biyoreaktör Sisteminin Gürbüz Nörokontrolü

Termik Üretim Birimlerinden Oluşan Çevresel-Ekonomik Güç Dağıtım Probleminin Genetik Algoritma Yöntemiyle Çözümü

DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi

TOPOLOJİK TEMEL KAVRAMLAR

ISF404 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ

Standart Formun Yapısı. Kanonik Form. DP nin Formları SİMPLEX YÖNTEMİ DP nin Düzenleniş Şekilleri. 1) Optimizasyonun anlamını değiştirme

Mesut Hüseyinoğlu Accepted: January ISSN : mesuth@dicle.edu.tr Diyarbakir-Turkey

ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ

Bölüm 5 Olasılık ve Olasılık Dağılışları. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER

HARMONİK VE SIÇRAMA İÇEREN ELEKTRİK GÜÇ ŞEBEKESİ GERİLİM İŞARETİNE KİLİTLENMENİN YİNELENEN EN KÜÇÜK KARELER METODUYLA İNCELENMESİ

Diziler ve Seriler ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV

DENEYĐN AMACI: Bu deneyin amacı MOS elemanların temel özelliklerini, n ve p kanallı elemanların temel uygulamalarını öğretmektir.

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI

HAFİF SÖNÜMLEMELİ ESNEK SİSTEMLERİN GİRDİ KOMUTU BİÇİMLENDİRME TEKNİĞİ İLE ARTIK TİTREŞİMLERİNİN AZALTILMASI

HARMONİK DİSTORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKTASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ

İstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi

Hassas Bir Reaktif Güç Kompanzasyonu İçin Gerekli Güçlerin Hesabında Temel Bileşenlerin Kullanılması

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA

DENEY 4 Birinci Dereceden Sistem

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

PLC CİHAZI İLE SERADA SICAKLIK VE NEM KONTROLÜNÜN PID DENETLEYİCİYLE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

METAL MATRİSLİ DAİRESEL DELİKLİ KOMPOZİT LEVHALARDA ARTIK GERİLMELERİN ANALİZİ

Doç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ

DOĞRUSAL PROGRAMLAMA İLE PORTFÖY OPTİMİZASYONU VE İMKB VERİLERİNE UYGULANMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkanı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ

(Sopphie Germain Denklemi) çarpanlarına ayırınız. r s + t r s + t olduğunu ispatlayınız olduğunu. + + = + + eşitliğini ispatlayınız.

2016 YILI I.DÖNEM AKTÜERLİK SINAVLARI RİSK ANALİZİ VE AKTÜERYAL MODELLEME. aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir? n exp 1.

8x8 AĞIR TİCARİ TAŞIT HİDROPNÖMATİK SÜSPANSİYON SİSTEMİNİN MODELLENMESİ

SİSTEMLERİN ZAMAN CEVABI

POLİNOMLARDA İNDİRGENEBİLİRLİK. Derleyen Osman EKİZ Eskişehir Fatih Fen Lisesi 1. GİRİŞ

Doğrusal Olmayan Etkiler Altındaki Bir WDM Sistemin Farklı Veri İletim Hızları İçin Performans Analizi

ÇOK SERBESTLĐK DERECELĐ SĐSTEMLERĐN ZAMAN TANIM ARALIĞINDA DĐNAMĐK ANALĐZĐ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ Makine Mühendisliği Bölümü

ANADOLU ÜNivERSiTESi BiLiM VE TEKNOLOJi DERGiSi. SZASZ TIPI OPERATORlERlE poıinom AGIRUKU UZAYLARDA YAKLAŞıM. Nurhayat ispir 1

Hibrit (Rüzgâr-Güneş) Enerji Sistemlerinin Çevresel Ekonomik Güç Dağıtımı üzerine Etkilerinin İncelenmesi

7. Ders. Bazı Kesikli Olasılık Dağılımları

OKUL ÖNCESİ DÖNEMİ İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLARDA MÜZİK EĞİTİMİ 3

KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

SIRA-BAĞIMLI HAZIRLIK ZAMANLI İKİ ÖLÇÜTLÜ ÇİZELGELEME PROBLEMİ: TOPLAM TAMAMLANMA ZAMANI VE MAKSİMUM ERKEN BİTİRME. Tamer EREN a,*, Ertan GÜNER b ÖZET

NİÇİN ÖRNEKLEME YAPILIR?

AN ARTIFICIAL BEE COLONY ALGORITHM (ABC) APROACH TO NONCONVEX ECONOMIC POWER DISPATCH PROBLEMS WITH VALVE POINT EFFECT

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 4, ÜRETİM PLANLAMA VE İŞ YÜKLEME METOTLARI

GENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ (GENEL İTME ANALİZİ)

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 2,

İki Serbestlik Dereceli Mekanizmalarla İşlev Sentezinde Tasarım Noktalarının Eşit ve Çebişev Aralıklandırması ile Seçiminin Karşılaştırılması

MIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için

OPTİMAL HİSSE SENETLERİNİN BELİRLENMESİNDE BULANIK DOĞRUSAL OLMAYAN PORTFÖY MODELİ

ON THE TRANSFORMATION OF THE GPS RESULTS

MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI

ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ

GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK - MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuarı III

1. GRUPLAR. 2) Aşağıdaki kümelerin verilen işlem altında bir grup olup olmadığını belirleyiniz.

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 5 Sayı: 1 sh Ocak 2003

Kuzularda Büyümenin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi İle Değerlendirilmesi

ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ İLE KREDİ DERECELENDİRME ANALİZİ ÜZERİNE BİR MODEL ÖNERİSİ

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI SİSTEMLERİNİN BULANIK AHP VE BULANIK MOORA YÖNTEMLERİYLE SEÇİMİ: ÜRETİM SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MATEMATİK ANABİLİM DALI

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

Dikdörtgen Kesitli Betonarme Kolonların M p Moment Kapasitelerinin Belirlenmesi *

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Dolar Kuru ile Tüketici Fiyat Endeksi Arasındaki İlişkinin Archimedean Kapula ile Modellenmesi

Bulanık CPM Yöntemiyle Proje Çizelgeleme: İnşaat Sektöründe Bir Uygulama

TOPLAM KOLESTEROL, LDL, HDL VE TRİGLİSERİT SEVİYELERİNİN YAŞA GÖRE DEĞİŞİMİNİN DEĞİŞİK REGRESYON MODELLERİYLE İNCELENMESİ

EME 3117 SİSTEM SIMÜLASYONU. Girdi Analizi Prosedürü. Dağılıma Uyum Testleri. Dağılıma Uyumun Kontrol Edilmesi. Girdi Analizi-II Ders 9

TEMEL KAVRAMLAR GİRİŞ

18.06 Professor Strang FİNAL 16 Mayıs 2005

BİLGİNİN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDEN YARARLANARAK EĞİTİMDE PAYLAŞIMI

Transkript:

ANADOLU ÜNİVERSİESİ BİLİM VE EKNOLOJİ DERGİSİ A Uygulamalı Bilimler ve Mühedislik ANADOLU UNIVERSIY JOURNAL OF SCIENCE AND ECHNOLOGY A Applied Scieces ad Egieerig Cilt/Vol.: 4-Sayı/No: : 67-74 (23) ARAŞIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARICLE PERI AĞLARI İÇİN PLC KULLANARAK YASAKLANMIŞ DURUM KONROLÜ Elif AYBAR, Aydı AYBAR 2, ÖZ Bu çalışmada, Petri ağları içi yasaklamış kotrolör tasarım yaklaşımıı, PLC kullaılarak gerçeklemesi ele alımıştır. Öcelikle, temel Petri ağıı yapısı, merdive diyagramı formuda PLC ye aktarılmakta, yasaklamış durumlar içi kotrolör elde edilmekte ve so olarak elde edile kotrolörde işaretleme vektörü ve ateşlemesie izi verilmeye geçiş bilgileri, merdive diyagramıa ilave edilerek kotrol edilmiş merdive diyagramı elde edilmektedir. Ayrıca, kotrolörü merdive diyagramıa ilave edilebilmesi içi gerekli algoritma ve adımlar da verilmiştir. Böylece, geliştirile yötem ile ele alıa Petri ağıda yasaklamış durumları meydaa gelmesi egellemektedir. Aahtar Kelimeler: Petri ağları, Yasaklamış durum, PLC FORRBIDDEN SAE APPROACH FOR PERI NES USIGN PLC ABSRAC I this work, the forbidde state cotroller desig approach is cosidered to realize by usig PLC for Petri ets. First, the structure of the ordiary Petri ets is trasfer to the ladder diagram form of PLC, a cotroller desig for the forbidde states, the cotrolled ladder diagram is obtaied such that iformatio about the markig vector ad the disabled trasitio, which are obtaied by usig the desiged cotroller. he cotrolled ladder diagram is obtaied such that the iformatio which cotais o the state ad disabled trasitio, is added to the ladder diagram. I additio, the algorithm ad steps are also give to add the desiged cotroller to the ladder diagram. Cosequetly, the occurece of the forbidde states is avoided i the cosidered Petri et by the developed method. Keywords: Petri ets, Forbidde states, PLC, Aadolu Üiversitesi, Porsuk Meslek Yüksekokulu, 2647, Eskişehir. E-posta: elaybar@aadolu.edu.tr 2, Aadolu Üiversitesi, Mühedislik Fakültesi, Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü, İkieylül Kampüsü, 26555, Eskişehir. E-posta: aaybar@aadolu.edu.tr Geliş: 8 Mart 23 ; Düzeltme: 9 Mart 23 ; Kabul: 7 Hazira 23

68. GİRİŞ Kesikli olay sistemler olarak adladırılmış ola olay etkileşimli sistemlere; güümüz üretim, haberleşme, güç sistemleri örek olarak verilebilir. Bu sistemler içi e yaygı modelleme yötemi de Petri ağı olarak bilie yötemdir (Cassadras ve S. Lafortue, 999, Ho, 992, Aybar ve Aybar, 27). Bu modelleme yötemi ile ele alıa sistemi birçok özelliğii icelemesi, aaliz edilmesi mümkü olmaktadır (öreği; Sreeivas, 992, Aybar ve İftar, 22, 23, 25, Wag, ve ark, 24). Kesikli olay sistemlere ait kotrol teorisi Ramadge ve Woham tarafıda geliştirilmiştir ve ilk olarak suulmuştur (Ramadge ve Woham, 989). Daha sora birçok araştırmacı, değişik amaçlar içi Petri ağlara yöelik kotrolörler tasarlamışlardır (öreği, Sreeivas, 992, Wag, ve vd, 24, Özka ve Aybar, 28, Giua ve DiCesare, 996). Bu çalışmalar temel olarak iki bölümde oluşmaktadır ve davraışsal ve yapısal kotrol yaklaşımları olarak sııfladırılmaktadır (Aybar ve İftar, 22). Yasaklamış durum kotrolör tasarımı içi, başlagıç işaretlemeside başlayarak elde edile tüm işaretlemeleri içere ulaşılabilirlik kümesi temel alıırke, yapısal kotrolör tasarımı içi girdi-çıktı bağlatıları temel alımaktadır (Aybar ve İftar, 22). Bu çalışmada, verile Petri ağ içi PLC tabalı bir kotrolör tasarımı ele alıacaktır. Bu tasarımda, merdive diyagramı olarak adladırıla ve PLC tabalı bir grafiksel programlama dili kullaılmaktadır (PLC module, 2). Bu kouda yapılmış çalışmalara (Joes vd., 996a, 996b, Vekatesh vd., 994) örek gösterilebilir. Bu makalede, yasaklamış durumlara ulaşılmasıı egellemesi olarak özetleebilecek bir yötem suulmuştur. Bu yötem içi plalaa çalışma içi: Bölüm 2 de, Petri ağ modeli verilmiş ve akış diyagramı taıtılmış, Bölüm 3 de, yasaklamış durumlar içi kotrolör tasarımı verilmiş ve gerçeklemesi suulmuştur. So olarak da, örek ve souçlara sırasıyla yer verilmiştir. 2. MODEL ve YÖNEM 2.. Petri Ağları Modeli Petri ağı; P yerleri kümesi, geçişleri N : P, yerlerde geçişlere kümesi, Aadolu Üiversitesi Bilim ve ekoloji Dergisi - A 4() Uygulamalı Bilimleri ve Mühedislik yöelmiş bağlatıları ağırlıklarıı belirleye O : P, geçişlerde girdi matrisi, yerlere yöelmiş bağlatıları ağırlıklarıı belirleye çıktı matrisi ve m, başlagıç işaretlemelerii göstermek üzere ( ) beş bileşede oluşmuştur. m ( p), m de p yerie işaretlemelere atamış özellikleri sayısıı göstermek üzere, m : P, şeklide taımlaa işaretleme vektörüdür. t geçişi, eğer ve sadece eğer tüm p P içi m( p) N( p, ise mümküdür. Mümkü ola geçiş t, yei işaretleme vektörleri oluştura m de ateşleebilir. m( p) m( p) O( p, N( p,, p P Burada, m yei işaretleme vektörüü göstermek üzere, m vektörüe m de ulaşılabilmektedir. R ( G, m) ile belirtile küme, m de ulaşılabile işaretleme vektörlerii kümesidir. Ayrıca, yukarıda verile eşitlik, ρ geçiş foksiyou kullaılarak m ( m, şeklide de ifade edilebilmektedir. 2.2. Merdive Diyagramı Merdive diyagramı (ladder diagram) PLC ler içi kullaıla basit bir programlama dilidir. Bu çalışmada, Mitsubishi FX tipi PLC de kullaıla merdive diagramı (PLC module, 2) kullaılacaktır. Petri ağıdaki ateşleme kuralıı, matık foksiyo şeklide taımlayarak, merdive diyagramı yeide orgaize edilecektir. Böylece, Petri ağı modeli, PLC ortamıa aktarılmış olacaktır (bkz. Joes vd., 996a, 996b, Vekatesh vd., 994, Moreira vd., 29). İlgili bu çalışmalarda, zama gecikmelerie sahip geçişler ele alıarak PLC ler ile modellemiştir. Bu çalışmada, yukarıda bahsedile çalışmalar kullaılarak, Mitsubishi FX tipi PLC de (zamaladırılmamış) Petri ağı gösterimi yapılacaktır. ( ) yerie ait bir belirtii olup / olmaması veya kullaılarak gösterilmektedir. t geçişii ateşleebilirliği ile yukarıda verile taım, matık fosiyou olarak aşağıdaki şekilde elde edilmektedir.

Aadolu Uiversity Joural of Sciece ad echology - A 4 () Applied Scieces ad Egieerig 69 ( ) ( ) Burada, geçişie girdi olarak bağlamış yerleri kümesii göstermektedir. ( ) foksiyou, veya olarak değer almaktadır. değeri, t geçişii ateşleebilir bir geçiş olduğuu göstermektedir (aksi takdirde bu foksiyo t geçişii ateşleemeyeceğii gösterir). Mitsubishi FX seriside kullaıla bazı değişke ve gösterimler: M, ici bayrağı, X, ici girdiyi ve Y, ici çıktıyı göstermektedir. Burada egatif olmaya bir tam sayıdır ve PLC modelie bağlıdır (PLC module, 2). Petri ağıı çalışmasıı PLC ortamıa aktarılması aşağıda verilmiştir. p P yeride belirti olup olmadığıı göstermektedir. Eğer p yeride belirti var ise, bayrak = dir. p yeride belirti yok ise, olarak elde edilmektedir: ( ), t geçişie ait ateşleme isteğii göstermektedir. bu geçişe ait ateşleme isteğii gösterirke bu geçişe ait ateşleme isteğii olmadığıı göstermektedir. kümesii elemaı ola tüm yerlere karşılık gele bayraklar, birbirleri ve değerie seri bağlaarak, girdi satırıı oluşturmaktadır. Bu satır, t içi ateşleme satırı olarak adladırılabilir. geçişie çıktı olarak bağlı ola yerleri kümesii göstermektedir. Bu kümeye ait yerlere karşılık gele bayraklar, t satırıa çıktı olarak bağlamaktadır. Eğer ( ) ise, geçişi ateşleir ve elemalarıa karşılık gele bayraklar set edilirke, elemalarıa karşılık gele bayraklar sıfırlaır. Başlagıç işaretlemesi içi, başlagıç aıda belirtiye sahip yerlere karşılık gele bayrakları set edilmesi yeterli olacaktır. Bu satır başlagıç satırı olarak adladırılmaktadır. Örek olarak; P p, p 2 yerleri kümesi, t,t 2 geçişleri kümesi, N girdi matrisi ve O çıktı matrisi, başlagıç koşulu, m olduğu basit bir ağı ele alalım (burada,.,. matrisii traspozesi göstermektedir). Bu ağ içi oluşturulmuş PLC merdive diagramı Şekil de verilmiştir. Burada, birici satırda (başlagıç satırı), ve bayrakları kullaılarak orgaize edilmiştir. başlama bayrağı ve de, yeri-e karşılık gele bayrağı göstermektedir. Başlagıç satırıda, set edilerek, ( ) ifadesi oluşturulmuştur. Böylece, ( ) ( ) elde edilmekte ve t ateşleebilmektedir. İkici satırda, X ateşleme isteği ve M seri olarak bağlamıştır. Eğer X= ve M= ise t ateşleebilir ve ateşlediğide belirti p de bulua belirti burada ayrılırke p 2 ye giriş yapar (bu belirti trasferi M reset ve M2 set olarak ifade edilmektedir). Eğer t 2 ateşleirse, belirti p 2 de ayrılırke p e giriş yapar (bu belirti trasferi, M2 i sıfırlaması ve M i set edilmesi şeklide ifade edilmektedir). 3. KONROLÖR YAKLAŞIMI Davraışsal kotrol uygulaması olarak da bilie yasaklı durum kotrolörü, Petri ağ modeli içi kullaıla temel yaklaşımlarda biridir (diğeri ise yapısal kotrol olarak adladırılmaktadır (Cassadras ve Lafortue, 999, Aybar ve İftar, 25, Özka ve Aybar, 28, Giua ve Dicesare, 994)). Yasaklı durum uygulamalarıda ulaşılabilirlik kümesi temel alıarak tasarım yapılmaktadır (Aybar ve İftar, 23, 25). Bu bölümde, kotrolör yaklaşımıda kullaılmak üzere bazı temel taım ve kümeler verilecektir., yasaklı durumları kümesi ve D sistem çıkmazı göstere işaretleme vektörlerii kümesii göstermektedir. Bu çalışmada, sıırlı Petri ağları üzeride çalışıldığı içi ulaşılabilirlik kümesi solu bir küme olarak elde edilmektedir.

7 Aadolu Üiversitesi Bilim Bilim ve ve ekoloji Dergisi - A - A 44() Uygulamalı Uygulamalı Bilimler Bilimleri ve ve Mühedislik Mühedislik Şekil : Örek bir merdive diyagramı E (m), m R( G, m ) işaretleme vektörüde sora ateşleebilecek geçişleri kümesii göstermektedir. Bu taımlamalar doğrultusuda, D : m R( G, m ) E( m) şeklide ifade edilmektedir. Petri ağıda herhagi bir durumda sora e az bir geçişi ateşleebilmesi içi, yasaklamış durumlarla beraber sistem çıkmazı göstere durumlar da yasaklamış durum olarak taımlamaktadır. Bu edele, şeklide yasaklamış durumlar kümesi geişletilmektedir. Gücellemiş ve geişletilmiş yasaklamış durumlar kümesi x F (i =,2, ) şeklide taımlamak- t tadır. Fi : m ( m, Fi, t E( m) olmak üzere, eğer herhagi bir tamsayı ike F ise, tüm k ler içi Fk olarak elde edilmektedir (Aybar ve İftar, 25). Bu bilgileri ışığı altıda, eğer m ise bir kotrolör tasarlamaı mümkü olmadığı alaşılmaktadır. Bu çalışmada, m olduğu kabullemesi altıda souçlar suulacaktır. Kotrolör yaklaşımı da, ( m, RD c( m, : t E(m), aksi durumlarda R D : R( G, m ) olarak taımlamaktadır. m durumuda kotrolör tarafıda t geçisii ateşlemesie izi verildiğide, c( m, olmakta, aksi durumda da c( m, olarak elde edilmektedir. İcelee Petri ağı içi ortaya koula merdive diyagramıda, eğer herhagi bir geçiş içi ateşleme isteği varsa ve bu ilgili geçişi ateşlemesie izi verilmiş ise, bu isteile geçiş ateşleebilir. Eğer, ilgili geçişi ateşlemesie kotrolör tarafıda izi ve-rilmiyor ise, ele alıa geçiş ateşlemeyecek ve farklı bir geçiş ateşeleme isteği gelee kadar Petri ağı ayı durumda (işaretleme vektörüde) kalacaktır. Burada, yukarıda tasarlaa kotrolörü ilgili Petri ağıı merdive diyagramıa asıl ilave edilebileceği açıklaacaktır. Öcelikle, gerekli bazı taımlamalar verilecektir: { ( ) } ele alıa Petri ağıda ateşlemesie izi verilmeye geçişleri kümesi ve ( ) ( ) ateşlemesie izi verilmeye geçiş ve ilgili vektör lerde oluşa çiftleri göstere küme taımlamıştır. Kotrol bilgisii, Petri ağıa ait ola merdive diyagramıa ilave etmek içi, kümesii her bir elemaıa karşılık gele ilgili merdive diyagramıdaki satıra ateşlemesii deetleyecek yei bir bayrak ekleir; içi. Kotrol bayrakları sıfırlaarak, ilgili geçişi ateşlemesi öleebilmektedir. Acak, kümesie ait herhagi bir geçiş farklı bir işaretleme vektörüde sora ateşleebilmektedir. Dolayısıyla, bu kotrol bayraklarıı e zama set edileceğii belirlemesi gerekmektedir. Buu içi, ( ) ve m RD içi ( ) ( ( ) ) ( ) olarak taımlamaktadır. Burada, hagi geçişi hagi geçişte sora ateşleebildiğii göstere geçiş çiftleri elde edilmektedir.

Aadolu Uiversity Joural of Sciece ad echology - A 4 () 7 Applied Scieces ad Egieerig Ulaşılabilirlik kümesi oluşturuldukta ve kotrolör tasarladıkta sora, aşağıda verile, SES olarak adladırıla algoritma ile, ve kümeleri olışturulmaktadır. Girdi: G ile gösterile Petri ağıa ait küme ve taımlar ( ), ve kotrolör. Çıktı:, ve kümeleri. SES [G,, c] ( ) ( ) ( ) ( ( ) ) ( ) kümesii elemaı ola geçişler içi var ola merdive diyagramıı ilgili satırıı girdi bölümüe seri olarak bağlaa kotrol bayraklarıı set edilebilmesi içi, kümesii elemaları aşağıda verildiği şekilde kullaılmaktadır (öreği, ( ) ve ( ), geçişi içi ve gibi iki farklı geçişte sora ateşleebilmektedir). t d içi; geçişie ait ola merdive diyagramıı ilgili satırıı girdi bölümüe, M ile gösterile kotrol bayrağı seri olarak bağlaır. t c ( tˆ, içi, t içi seçile M c kotrol bayrağı, geçişie ait merdive diyagramıdaki satırı çıkış bölümüe, tˆ geçişi ateşledikte sora M t c set edilebilecek şekilde bağlaır. Eğer ( ) ise, başlagıç satırıda set edilmektedir. Yukarıdaki algoritma ve açıklaa adımlar, ilgili Petri ağıa ait merdive diagramıa ilave edildiğide, kotrol edilmiş olarak adladırılacak ola yei bir merdive diyagramı elde edilmektedir. Böylece, farklı amaçlar içi geliştirilecek kotrolör tasarımları, merdive diyagramı ile kolayca gerçekleebilecektir. 4. UYGULAMA Şekil 2 de verile Petri ağı uygulama içi seçilmiştir. Öcelikle, Petri ağıda, yerleri kümesi,. P p, p 2, p 3, p 4, p 5, p 6, geçişleri kümesi, t, t 2, t 3, t 4, t 5, girdi ve çıktı matrisleri ve başlagıç işaretlemesi olarak elde edilmektedir. N O Verile Petri ağ icelediği zama, başlagıç koşuluda sora geçişi veya sırasıyla, geçişleri ateşlediğide, sistem çıkmazı göstere, ve işaretleme vektörlerie ulaşılmaktadır. Dolayısıyla ele alıa ağda tersie döüşebilirlik ve calılık da sağlaamamaktadır. Bu çalışmada, yasaklaa durumlar, olarak belirlemiştir.yukarıda açıkladığı şekilde, gücellemiş ve geişletilmiş küme şeklide elde edilmektedir.

72 Aadolu Üiversitesi Bilim Bilim ve ve ekoloji Dergisi Dergisi - A - A 44() Uygulamalı Bilimleri ve ve Mühedislik Şekil 2: Örek Petri ağı olduğu içi, kotrolör tasarlamak mümkü olmaktadır. Ayrıca burada ulaşılabilirlik kümesi; R G, m {[ ] [ ] [ ] { m, m, m,[ ],[ ] ve R D 2, m, m 3 = R(G,m 4, m, m },[ ],[ ] 5 ) - olarak elde edilmektedir. Bu kümeler kullaılarak; ( ), ( ), ( ), ( ) şeklide elde edilmektedir. SES adlı algoritma kullaılarak,,, ve ( ), ( ), ( )} olarak elde edilmektedir. kümesii elemaı ola her bir geçiş içi yukarıda verile adımlar çerceveside, ve şeklide kotrol bayrakları kullaılacaktır. Seçile PLC (Mitsubishi) de sırasıyla, ve bayrakları kullaılacaktır. Şekil 3 de, Şekil 2 de verile Petri ağıa ait merdive diyagramı verilmiştir. Burada, ile umaraladırılmış satır, başlagıç satırıı, 5 ile umaraladırılmış satır, işaretlemesi ile ilgili 6,, satırı, 2 ile umaraladırılmış satır, işaretlemesi ile ilgili satırı, 35 ile umaraladırılmış satır, işaretlemesi ile ilgili satırı ve 42 ile umaraladırılmış satır, işaretlemesi ile ilgili satırı göstermektedir. Burada, ve işaretleme vektörleri, sistem çıkmazı göstere durumlar ve bu uygulama içi yasaklamış durumlar oldukları içi, kotrol edilmiş merdive diyagramıda yer almamaktadır. başlagıç işaretleme vektörüde sora geçişii ateşlemesie izi verilmemektedir. Bu edele, başlagıç satırıda yalızca set edilerek, geçişii ateşlemesie olaak sağlamaktadır: ( ). Bu işlem sırasıda, sıfırlamaktadır. Bu süreç, 35.ve 42. satırlardaki bloklarda (( ), ( ) ) gösterilmektedir. veya geçişleri ateşledikte sora yeide set edilmektedir. Bezer şekilde, geçişi ateşledikte sora set edilerek, geçişii ateşlemesie olaak veril-mektedir. 5. SONUÇ Bu çalışmada, ele alıa bir Petri ağı içi, yasaklamış durumları meydaa gelmesii öleye kotrolör tasarımıı, PLC kullaılarak gerçeklemesi yapılmıştır. Merdive diyagramı olarak ifade edile PLC yazılımıa Petri ağıı durum ve ateşleme ile ilgili yapısı trasfer edilmektedir. Yasaklamış durum yaklaşımı souda bulua kotrolör bilgisi, kotrol bayrakları yardımı ile merdive diyagramıa ilave edilmektedir. Böylece, kotrol edilmiş merdive diyagramı elde edilmektedir. Ateşlemeler, bu merdive diyagramı ile deetlediğide, ele alıa Petri ağıda yasaklamış durumları meydaa gelmesi egellemektedir. PLC seçimi, yaygı ve ucuz olması açısıda uygu bir deetçi olarak öe çıkmaktadır. Buu yaısıra, Petri ağıı yer ve çıktı sayısıa bağlı olarak işaretleme vektör sayısı artmaktadır. Bu bir dezavataj olarak gözükebilmektedir. Acak, PLC kullaımıdaki kolaylık edeiyle, gerçeklemede bir problem oluşturmamaktadır.

Aadolu Uiversity Joural of Sciece ad echology Aadolu - A 4 Üiversitesi () Bilim ve ekoloji Dergisi - A 4() 73 Applied Scieces ad Egieerig Uygulamalı Bilimleri ve Mühedislik Şekil 3: Kotrol edilmiş merdive diyagramı

74 KAYNAKLAR A. Aybar ad A. İftar, Overlappig Decompositios ad Expasios of Petri Nets, IEEE rasactioso Automatic Cotrol, vol. 47, 5 55, 22. A. Aybar ad A. İftar, Decetralized Supervisory Cotroller Desig to Avoid Deadlock i Petri Nets, Iteratioal Joural of Cotrol, vol. 76, 285 295, 23. A. Aybar ad A. İftar, Cetralized ad Decetralized Supervisory Cotroller Desig to Eforce Boudedess, Liveess, ad Reversibility i Petri Nets, Iteratioal Joural of Cotrol, vol. 78, 553, 25. A. Aybar ad A. İftar, Supervisory Cotroller Desig to Eforce Some Basic Properties i imed-rasitio Petri Nets Usig Strechig, Noliear Aalysis: Hybrid Systems, 6, 72-729, 22. A. Giua ad F. DiCesare, Blockig ad Cotrollability of Petri Nets i Supervisory cotrol, IEEE rasactios o Automatic Cotrol, Vol. 39, 88 823, 994. A. H. Joes, M.Uzam, A.H. Kha, D.Karimzadga, ad S.B. Keway, A Geeral Methodology for Covertig Petri Nets i to Ladder Logic he pll Methodology, i Proceedigs of the 5th Iteratioal Coferece o Computer Itegrated Maufacturig ad Automatio echology, Frace, 996, 357 362. A. H. Joes, M.Uzam, ad N.AJloui, Desig of Discrete Evet Cotrol Systems for Programmable Logic Cotroller usig - imed Petri Nets, i Proceedigs of he 996 IEEE Iteratioal Symposium o Computer-Aided Cotrol System Desig, Dearbor, 996, 22 27. A.R. Wag, Z.W. Li, ad J.Y. Jia, A Petri Nets Based Deadlock Avoidace Policy For flexible Maufacturig Systems, i Proceedigs of he 3th Aual Coferece of the IEEE Idustrial Electroics Society, Busa, Korea, 24, 896 9. C. G. Cassadras ad S. Lafortue, Itroductio to Discrete Evet Systems, Kluwer Academic, Norwell, MA, 999. E. Aybar, ad A. Aybar, A Simulatio Algorithm for Real Systems usig Petri Nets, Wseas rasactio o Systems, Vol. 6, Aadolu Üiversitesi Bilim ve ekoloji Dergisi - A 4() Uygulamalı Bilimleri ve Mühedislik 324 328, 27. H. A. Özka, ad A. Aybar, A reversibility Eforcemet Approach for Petri Nets usig İvariats, Wseas rasactio o Systems, vol. 7, 672 68, 28.. Mikulczyski, Z. Samsoowicz, ad R.Wieclawek, Usig he Net rasformatio Method to Program Programmable Logic Cotrollers, Cotrol Egieerig Practice,, vol. 6, 989 996, 998. K. Vekatesh, M. Zhou, ad R. J. Caudill, Comparig Ladder Logic Diagrams ad Petri Nets for Sequece Cotroller Desig hrough A Discrete Maufacturimg System, IEEE rasactios o Idustrial Electroics, vol. 4, 6 69, 994. M. V. Moreira, D. S Botelho, ad J. C. Basilio, Ladder Diagram İmplemetatio of Cotrol İterpreted Petri Nets: A State Equatio Approach i Proceedigs of he IFAC Cofereces o Discrete-Evet System Desig, Spai, 29, 85 9. P. J. G. Ramadge ad W. M. Woham, he Cotrol of Discrete Evet Systems, Proceedig of IEEE, Vol. 77, 8 98, 989. PLC Module -2: Stduet Guide, E & L Itrumets Ltd. Wrexham, U.K., 2. R.S. Sreeivas, O he Existece of Supervisory Policies hat Eforce Liveess i Discrete-Evet Dyamic Systems Modelled by Cotrolled Petri Nets, IEEE rasactios o Automatic Cotrol, vol. 42, 928 945, 997.. Murata, Petri Nets: Properties, Aalysis ad Applicatios, Proceedig of IEEE, vol. 77, 54 58, 989. Y. Ho (Ed.), Discrete Evet Dyamic Systems:Aalyzig Complexity ad Performace i he Moder World, A Selected Reprit Volume, he Istitute of Electrical ad Electroics Egieers, Ic., New York, 992.