İçindekiler Önsöz... iii İçindekiler... vii 1. BÖLÜM SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ VE YAPILANDIRMACILIK Yrd. Doç. Dr. Meral GÖZÜKÜÇÜK Giriş... 1 Dil ve Anadili Tanımı... 2 Türkçenin Özellikleri... 4 İlkokul Birinci Sınıfın Özelliği... 4 Okuma Yazma Öğretim Yöntemleri... 8 SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ... 9 Ses Temelli Cümle Yönteminin Özellikleri... 10 Ses Temelli Cümle Yönteminin İlkeleri... 11 Ses Temelli Cümle Yönteminin Aşamaları... 12 İlk Okuma Yazmaya Hazırlık... 13 a. Genel Hazırlık... 13 b. Okumaya Hazırlık... 13 c. Yazmaya Hazırlık... 14 İlk Okuma Yazmaya Başlama ve İlerleme... 15 Bağımsız Okuma ve Yazma... 17 YAPILANDIRMACILIK... 17 SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ VE YAPILANDIRMACILIK... 20 2015 PROGRAMINDA İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNİN YERİ... 22
Türkçe Öğrenme Alanları... 23 Sözel İletişim (Dinleme ve Konuşma):... 24 Okuma... 26 Yazma... 26 2005 ve 2015 Türkçe Öğretim Programının Karşılaştırılması... 27 2005 Türkçe Öğretim Programına (1-5) Göre İlk Okuma Yazma Öğretimi Kazanımları... 29 2015 Türkçe Öğretim Programına (1-8) Göre 1. Sınıf Kazanımları... 30 KAYNAKÇA... 33 2. BÖLÜM BİTİŞİK EĞİK YAZI VE YAPILANDIRMACILIK Doç. Dr. Ruhan KARADAĞ 1. GİRİŞ... 35 1.1. YAZMANIN TANIMI VE ÖNEMİ... 36 1.2. YAZI TÜRLERİ VE BİTİŞİK EĞİK YAZI... 37 1.2.1. Dik temel yazı... 38 1.2.2. Bitişik Eğik Yazı... 38 1.3. BİTİŞİK EĞİK YAZININ ÖNEMİ VE YARARLARI... 39 1. Öğretim Açısından Bitişik Eğik Yazının Yararları:... 40 2. Bilişsel Gelişim Açısından Bitişik Eğik Yazının Yararları:... 41 3. Dil Gelişimi Açısından Bitişik Eğik Yazının Yararları:... 42 4. Bedensel Gelişim Açısından Bitişik Eğik Yazının Yararları:... 42 1.4. BİTİŞİK EĞİK YAZIYI ETKİLEYEN UNSURLAR... 43 Oturuş... 43 Kas gelişimi... 43 Yönler... 43 El tercihi... 44 Kalem tutma ve kâğıdın pozisyonu... 44 viii
Çizgi takibi... 45 Boşluklar... 45 Harflerin şekilleri... 45 Harf bağlantıları... 45 1.5. CUMHURİYETTEN GÜNÜMÜZE İLKOKUL PROGRAMLARINDA YAZI ÖĞRETİMİ... 46 Önerilen Ses Grupları... 50 1.6. BİTİŞİK EĞİK YAZI YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI... 52 Görsel algı çalışmaları... 52 Hatırlama... 52 El hareketleri... 53 Boyama... 53 Kalem tutma... 53 Serbest çizgi çalışmaları... 53 Nokta çalışmaları ve şekil tamamlama... 53 Labirentli bulmacalar... 54 Düzenli çizgi çalışmaları... 54 1.7. BİTİŞİK EĞİK YAZIDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME... 54 2. SONUÇ... 56 EKLER... 58 KAYNAKÇA... 62 3. BÖLÜM İLK OKUMA YAZMAYA HAZIRBULUNUŞLUKLA İLGİLİ ETMENLER VE HAZIRLIK SÜRECİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa TAHİROĞLU Öğrencilerin Tanınması... 67 Okuma Yazmaya Hazır bulunuşluk... 68 Yaş... 68 Fiziksel Gelişim ve Zihinsel Gelişim... 69 ix
Sosyal Gelişim... 74 Duygusal Gelişim... 78 Dil Gelişimi... 82 Ön Hazırlık ve Planlama... 85 KAYNAKÇA... 93 4. BÖLÜM OKUMAYI ETKİLEYEN ETMENLER VE HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Arş. Gör. Uzm. Merve BIYIK Doç. Dr. Tolga ERDOĞAN OKUMA... 97 OKUMAYA HAZIRLIK SÜRECİ... 99 OKUMAYA HAZIRLIK SÜRECİNİ ETKİLEYEN ETMENLER... 101 Genel Etmenler... 101 Gelişim Özellikleri... 101 Aile... 102 Yaş... 103 Okul Öncesi Eğitim... 105 Bilişsel Etmenler... 107 Zekâ... 107 Dikkat... 107 Düşünme Becerileri... 108 Duyuşsal Etmenler... 111 Okuma Motivasyonu... 111 Okuma Tutumu... 113 OKUMAYA BAŞLAMA SÜRECİ... 115 OKUMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI... 117 Oturma... 118 x
Kitabı Tutma ve Açma... 118 Görsel Ayırt Etme... 119 Ses Farkındalığı... 122 Sözlü İletişim... 125 Görsel Okuma ve Görsel Sunu... 128 Sözcük Dağarcığı... 130 KAYNAKÇA... 134 5. BÖLÜM YAZMAYI ETKİLEYEN ETMENLER VE YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Doç. Dr. İbrahim COŞKUN GİRİŞ... 141 Oturma Pozisyonu... 144 Kas Gelişimi... 148 Yazma Yönü... 149 El Tercihi... 150 Boşluklar... 152 Harfler... 154 Kalem ve Kalem Tutma... 154 Kâğıt ve Kâğıt Pozisyonu... 160 Yazma Hızı... 161 Çizgi Takibi... 162 HAZIRLIK ÇALIŞMALARI... 165 Öğretmen Hazırlığı... 166 a. Psikolojik yönden hazırlık... 166 b. Mesleki yeterlilik açısından hazırlık... 167 c. Eğitim materyali açısından hazırlık... 169 Öğrencinin Hazırlık Aşaması... 171 a.psikolojik yönden öğrencinin hazırlığı... 171 xi
b. Fiziksel Hazırlık... 172 Veli Hazırlığı... 174 KAYNAKÇA... 176 6. BÖLÜM GEÇMİŞTEN VE GÜNÜMÜZDE KULLANILAN İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Doç Dr. Ayfer ŞAHİN Türkiye de İlkokul/ İlköğretim Programları ile İlk Okuma ve Yazma Öğretimi... 179 İlk Okuma Yazma Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler... 184 1. Bireşim Yöntemleri (Senteze Dayalı Yöntemler)... 185 a) Harf (Alfabe) Tekniği... 186 b) Ses Tekniği... 187 c) Hece Tekniği... 188 d) Ses Temelli Cümle Tekniği... 188 2. Çözümleme Yöntemleri (Analize Dayalı Yöntemler)... 189 a) Hikâye (Metin) Tekniği... 191 b) Kelime Tekniği... 191 c) Cümle (Çözümleme) Tekniği... 192 3. Karma Yöntemler... 194 KAYNAKÇA... 196 xii