Prof. Dr. Ayşe Nur TÜTÜNCÜ MİLLETLERARASI HUKUK PRATİK ÇALIŞMALARI Yayın Kurulu Prof. Dr. Ayşe Nur Tütüncü Araş. Gör. Dr. Enver Arıkoğlu Araş. Gör. Dr. Elif Başkaracaoğlu
Yayın No. : 3414 Hukuk Dizisi : 1653 1. Baskı - Mayıs 2016 - İstanbul ISBN 978-605 - 333-600 - 6 Copyright Bu kitabın bu basısının Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Basım A.Ş. Baskı -Cilt : Yazın Basın Yayın Matbaacılık Trz.Tic.Ltd.Şti. (Sertifika No: 12028) İkitelli Çevre Sanayi Sitesi 8. Blok No: 38-40-42-44 Başakşehir/İSTANBUL 0212 565 01 22-0212 565 02 55 Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136) Narlıbahçe Sokak No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com
ÖNSÖZ Docendo discimus Öğreten öğrenir Milletlerarası hukuk diğer hukuk dallarıyla karşılaştırıldığında, genel olarak bu hukukun tüm konularını içeren kitapların yanı sıra, özel olarak örnek olayların bu hukuk ışığında çözüldüğü pratik çalışma kitaplarının yaygın olarak bulunmadığı ve öğrenci camiasında eksikliğinin hissedildiği hemen göze çarpacaktır. İşte söz konusu ihtiyaç çerçevesinde bir Milletlerarası Hukuk Pratik Çalışmaları kitabını öğrencilerime hazırlamak, uzun süredir yapmayı tasarladığım ve arzu ettiğim bir çalışmadır. Kitap, yirmi yıldan fazla bir sürede edindiğim birikimin bir yansımasıdır. Amacım, esas itibariyle öğrencilere güncel olaylar örnek alınarak hazırlanan ve farklı konu başlıklarını içeren sorunların milletlerarası hukuk ışığında nasıl yorumlanması gerektiği hususunda yol göstermektir. Ancak soruların cevapları, öğrencilerin kafasında tereddüt kalmaması için sorulandan daha fazla bilgi vermek, değişik seçenekleri dikkate almak, tartışmalı olan hususlarda kaynak göstermek suretiyle detaylandırılmıştır. Buradan hareketle, sınavlarda normal olarak öğrencilerden verilmesi beklenen cevabın aynı kapsamda olduğu düşünülerek endişe duyulması yanlış bir çıkarım olacaktır. Hedefim ve dileğim, gelecek yıllarda mevcut örnek olayların çoğaltılarak kitabın basımının yenilenmesidir. Kitabın yayına hazırlanması ve tashihinde Anabilim Dalımızın iki değerli asistanı Araş. Gör. Dr. Enver Arıkoğlu ile Araş. Gör. Dr. Elif Başkaracaoğlu nun görüş ve önerileriyle benimle birlikte uzun saatler mesai sarf etmeleri ve can-ı gönülden katılımlarının hafızamda unutulmaz bir destek olarak yer ettiğini belirtir, hem kendilerine, hem son tashihde yardımcı olan Araş. Gör. Miray Azaklı Köse ye hem de Beta Yayınevi çalışanı Gülgonca Çarpık a titiz çalışması ve sabrı dolayısıyla teşekkürlerimi sunarım. Ayşe Nur Tütüncü Fındıkzade -Nisan 2016
İÇİNDEKİLER Önsöz...III İçindekiler... V Kısaltmalar... VII Olay I...1 Olay II...9 Olay III...16 Olay IV...27 Olay V...38 Olay VI...45 Olay VII...54 Olay VIII...63 Olay IX...70 Olay X...78 Olay XI...85 Olay XII...91 Olay XIII...97 Olay XIV...107 Olay XV...112 Olay XVI...120 Olay XVII...127 Olay XVIII...131 Olay XIX...135 Olay XX...141 Dizin...149
KISALTMALAR AB : Avrupa Birliği ABD : Amerika Birleşik Devletleri AET : Avrupa Ekonomik Topluluğu AİHM : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHS : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi AKKA : Avrupa da Konvansiyonel Silâhlı Kuvvetler Antlaşması AT : Avrupa Topluluğu BDT : Bağımsız Devletler Topluluğu Bkz./bkz. : Bakınız BM : Birleşmiş Milletler BMDHS : Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi E. : Esas FKÖ : Filistin Kurtuluş Örgütü GKRY : Güney Kıbrıs Rum Yönetimi HNS : Tehlikeli ve Zararlı Atıkların Deniz Yoluyla Taşınması İle İlgili Zararın Sorumluluğu ve Tazmini Hakkında Milletlerarası Sözleşme ICJ : International Court of Justice IMO : Milletlerarası Denizcilik Teşkilâtı IŞİD : Irak Şam İslam Devleti K. : Karar KBBS : Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi KEİT : Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilâtı KKTC : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KSS : Kıta Sahanlığı Sözleşmesi MAD : Milletlerarası Adalet Divanı MAEK : Milletlerarası Atom Enerjisi Kurumu MCM : Milletlerarası Ceza Mahkemesi MEB : Münhasır Ekonomik Bölge MHB : Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni
VIII NATO NSYÖ RG Rep. SEİA TBMM TC VAHS Vol. WIPO YSFC : Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı : Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi : Resmî Gazete : Reports : Savunma ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması : Türkiye Büyük Millet Meclisi : Türkiye Cumhuriyeti : Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi : Volume : Dünya Fikrî Mülkiyet Hakları Teşkilâtı : Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti