İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM Doç. Dr. Hasan DEMİRTAŞ SINIF YÖNETİMİNİN TEMELLERİ... 1 Eğitim-Okul-Sınıf İlişkisi... 3 Sınıf Nedir?... 5 Sınıfın Yapısal Özellikleri... 6 Yönetim Nedir?... 6 Eğitim Yönetimi... 7 Okul Yönetimi... 7 Sınıf Yönetimi... 8 Sınıf Yönetiminin İçeriği... 10 Neden Sınıf Yönetimi?... 12 Sınıf Yönetiminin Boyutları... 13 Sınıf Yönetimi Modelleri... 16 Sınıf Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar... 19 Özet... 25 Değerlendirme Soruları... 27 Kaynakça... 30 2. BÖLÜM Doç. Dr. Ali TAŞ SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN ETKENLER... 33 Giriş... 35 Sınıf Yönetimini Etkileyen Etmenler... 35 A- Sosyal Etkenler... 36 1. Aile... 36 2. Toplumsal Norm ve Değerler... 37 v
3. Çevre... 38 4. Beklentiler... 38 5. Kitle İletişim Araçları... 39 B- Psikolojik Etkenler... 41 1. Öğrenci Özellik ve İhtiyaçları... 41 2. Öğretmenin Kişilik Özellikleri... 42 C- Eğitsel Etkenler... 43 1. Okul Yönetiminin Yapısı ve İşleyişi... 44 2. Öğretmenin Niteliği ve Eğitim Durumu... 44 3. Öğretmenlerin Okul Amaç ve Değerlerine Bağlılığı... 45 4. Kontrolü Kaybetme Korkusu... 45 5. Dersin İşlenişi... 46 6. Sınıfın Fiziksel Durumu... 47 7. Sınıf Kurallarının Durumu... 49 Özet... 50 Değerlendirme Soruları... 51 Kaynakça... 55 3. BÖLÜM Yrd. Doç. Dr. Erkan TABANCALI SINIF ORTAMININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ... 59 Giriş... 60 Fiziksel Ortamın Önemi... 60 Fiziksel Ortamın Değişkenleri... 63 Sınıfın Büyüklüğü ve Öğrenci Sayısı... 63 Isı... 64 Işık... 65 Renk ve Görünüm... 65 Gürültü... 66 Temizlik... 66 Sınıfın Yerleşim Düzeni... 67 vi
Değerlendirme Soruları... 75 Kaynakça... 78 4. BÖLÜM Doç. Dr. Şükran TOK ÖĞRETİMİN YÖNETİMİ... 79 Giriş... 81 Öğretimin Yönetimi... 81 Etkili Öğretmenler... 81 Öğretmenlerin Öğretimsel İşlevi... 84 Öğretimin Planlanması... 85 Öğretimin Uygulanması... 86 Derse Hazırlık... 87 Dikkat Çekme... 87 İlgi Çekme... 87 Güdüleme... 87 Gözden Geçirme... 87 Dersin Sunumu... 88 Bireysel ve Grupla Öğrenme Etkinlikleri... 89 Dersin Kapanışı... 93 Öğretimin Değerlendirilmesi... 94 Etkili Öğretim ve Davranış Yönetimi... 96 Öğretimin Yönetiminde Etkili Öğrenme ve Öğretme Yaklaşımları... 98 İşbirliğine Dayalı Öğrenme... 104 Problem Temelli Öğrenme... 107 Proje Temelli Öğrenme... 110 Çoklu Zekâ Kuramı... 111 Doğrudan Öğretim... 115 Özet... 116 Değerlendirme Soruları... 117 Kaynakça... 117 vii
5. BÖLÜM Yrd. Doç. Dr. Turan Akman ERKILIÇ ZAMAN YÖNETİMİ... 123 Yönetimin İşlevleri ve Zaman... 125 Zaman Yönetimi ve Zamanın Kendine Özgü Yönleri... 125 Zaman Yönetiminde Temel Yaklaşımlar... 128 Sınıfta Zaman Yönetimi... 131 Sınıfta Etkili Zaman Yönetimi İçin Öneriler... 136 Özet... 137 Örnek Olay... 138 Değerlendirme Soruları... 140 Kaynakça... 143 6. BÖLÜM Prof. Dr. Ekber TOMUL SINIFTA ÖĞRETMEN - ÖĞRENCİ İLETİŞİMİ... 145 Sınıfta Öğretmen-Öğrenci İletişimi... 147 İletişim Nedir?... 147 Eğitimde İletişim Süreci ve Öğeleri... 149 Kaynak... 149 İleti... 150 Kanal... 151 Alıcı... 153 Etkin Dinleme... 154 Empatik Dinleme... 156 Geribildirim... 157 İletişim Türleri... 158 Sözel İletişim... 159 Sözel Olmayan İletişim... 160 İletişim Engelleri... 164 viii
Özet... 165 Değerlendirme Soruları... 167 Kaynakça... 171 7. BÖLÜM Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİNİ OLUŞTURMA... 173 Giriş... 175 Grup Dinamiği Açısından Sınıfın İlişki Düzeni... 175 Sınıfta İlk Günler... 178 Tanışma... 179 Sınıf İklimi... 185 Öğretmen Beklentileri... 188 Sınıfta Demokratik Bir İlişki Düzeni Oluşturma... 191 Sınıfta Kaygı, Heyecan, Eşduyum (Empati)... 193 Özet... 196 Değerlendirme Soruları... 198 Kaynakça... 202 8. BÖLÜM Prof. Dr. Ali Rıza ERDEM SINIFTA GÜDÜLEME... 203 Örnek Olay... 205 Güdüleme... 206 Güdüleme Süreci... 206 Güdüleme Kuramları... 208 İçerik Kuramları... 208 Süreç Kuramları... 213 Öğrencileri Öğrenmeye Güdüleme... 218 Öğrenmede İçsel ve Dışsal Güdüleme... 219 ix
Öğrencileri Güdülemede Kullanılabilecek Stratejiler... 220 Özet... 223 Değerlendirme Soruları... 225 Kaynakça... 228 9. BÖLÜM Doç. Dr. Kazım ÇELİK DİSİPLİN OLUŞTURMA VE KURAL GELİŞTİRME... 231 Giriş... 233 Disiplin ve Önemi... 233 Disiplin Sorunlarının Kaynakları... 235 Okul İçindeki Disiplin Sorunları... 236 Sınıf Yönetiminde Kural Oluşturma... 240 Sınıflar İçin Gerekli Kuralları Geliştirmenin Basmakları... 243 Kuralın Gerekliliğini Tartışma... 244 Liste Oluşturma... 244 Kurallara Uymayı Kabul Etme ve İçselleştirme... 245 Kurallara Rehberlik Etme ve Gözden Geçirme... 246 Kural Öğretme Yolları... 247 Özet... 248 Değerlendirme Soruları... 250 Kaynakça... 253 10. BÖLÜM Doç. Dr. Tuncay AKÇADAĞ SORUN DAVRANIŞLARIN YÖNETİMİ... 255 Eğitim Ortamında Sorun Davranışlar... 257 Sınıf İçi Sorun Davranışların Nedenleri... 258 Sınıf İçi Sorun Davranışların Nedenleri... 258 Sınıf Dışı Nedenler... 267 x
Sorun Davranışların Önlenmesine Yönelik Yaklaşımlar... 273 Sorun Davranışı Göz Ardı Etmek... 275 Çevre Koşullarını Değiştirmek... 276 Ilımlı Kontrol Tekniklerini Kullanma... 277 Akran Grup Etkisini Kullanma... 279 Sert Kontrol Tepkileri... 279 Örnek Olay... 282 Değerlendirme Soruları... 284 Kaynakça... 288 11. BÖLÜM Yrd. Doç. Dr. Abidin DAĞLI ÖZEL GRUPLARIN YÖNETİMİ... 289 Giriş... 291 Okul Başarısızlığı Olan Çocuklar... 292 Okul Başarısızlığının Nedenleri... 292 Öğrencinin Okul Başarısızlığı ile İlgili Çözüm Yolları... 294 Dikkat Eksikliği ve Hiperaktif Bozukluğu Olan Çocuklar... 295 Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliğinin Ortaya Çıkma Sebepleri... 295 Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Özellikleri... 296 Sınıfta Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Öğrencilerin Yönetimi... 298 Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklar... 298 Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Özellikleri... 299 Sınıfta Öğrenme Güçlüğü Çeken Öğrencilerin Yönetimi... 300 Görme Özürlü Çocuklar... 301 Görme Özürlülerin Özellikleri... 301 Görme Özürlülüğünün Sebepleri... 302 Görme Özürlüğünün Belirtileri... 302 Sınıfta Görme Özürlü Öğrencilerin Yönetimi... 303 xi
İşitme Özürlü Çocuklar... 304 İşitme Özürlülüğünün Sebepleri... 304 Sınıfta İşitme Özürlü Öğrencilerin Davranışları ile İlgili Belirtiler... 304 Sınıfta İşitme Özürlü Öğrencilerin Yönetimi... 305 Konuşma Özürlü Çocuklar... 306 Konuşma Özürlülüğünün Sebepleri... 306 Konuşma Özürlü Çocukların Özellikleri... 307 Sınıfta Konuşma Özürlü Öğrencilerin Yönetimi... 308 Bedensel (Ortopedik) Özürlü Çocuklar... 309 Bedensel Özürlülüğünün Sebepleri... 309 Bedensel Özürlü Öğrencilerin Özellikleri... 310 Sınıfta Bedensel Özürlü Öğrencilerin Yönetimi... 310 Uyum ve Davranış Bozukluğu Olan Çocuklar... 311 Uyum ve Davranış Bozukluğunun Sebepleri... 312 Uyum ve Davranış Bozukluğu Olan Çocukların Özellikleri... 313 Sınıfta Uyum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Yönetimi... 313 Örnek Olay... 314 Üstün Yetenekli Olan Çocuklar... 315 Üstün Yetenekli Çocukların Özellikleri... 315 Sınıfta Üstün Yetenekli Öğrencilerin Yönetimi... 316 Özet... 318 Değerlendirme Soruları... 319 Kaynakça... 323 xii