Dr. İbrahim Bozacı Kırıkkale Üniversitesi, Keskin Meslek Yüksek Okulu Öğretim Üyesi GİRİŞİMCİLİK Örnekler ve İş Planı Rehberli İş Fikri Küçük İşletme Pazarlama Aile İşletmeleri İnsan Kaynakları Hedef Kitle Kültür Yönetim Yenilik Finansman İş Planı Araştırma Teşvik
Yayın No. : 3240 İşletme-Ekonomi Dizisi : 713 1. Baskı Haziran 2015 İSTANBUL ISBN 978-605 - 333-357 - 9 Copyright Bu kitabın bu basısı için Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Basım A.Ş. Baskı-Cilt : Yaz n Bas n Yay n Matbaac l k Trz.Tic.Ltd.fiti. (Sertifika No: 12028) İkitelli Çevre Sanayi Sitesi 8. Blok No: 38-40-42-44 Başakşehir/ STANBUL 0212 565 01 22-0212 565 02 55 Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136) Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Cağaloğlu -İSTANBUL Tel : (0-212)511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 www.betayayincilik.com
III Biricik Annem, Babam, Abilerim ve Ablalarıma..
V ÖNSÖZ Girişimcilik ekonominin gelişmesi, yeniliklerin yayılması, gelir dağılımının dengelenmesi ve insanların refahının artmasında anahtar rol oynar. Ancak yeni kurulan işletmelerin çoğu kısa süre içerisinde kapanmaktadır. Dolayısıyla girişimcilik faaliyetleri bilimsel esaslar göz önünde bulundurarak sistemli bir şekilde yapılmalıdır. Bu kitapta, girişimcilerin özellikleri ve önemi, iş fikri yaratma, iş fikrinin kaynakları, iş fikrinin sahip olması gereken özellikler, farklılık, yenilikçilik ve önemi, uygulanabilirlik analizi, işletme türü ve sahiplik seçenekleri kararı, pazarlama faaliyet ve ilkeleri, yönetim faaliyet ve ilkeleri, insan kaynakları faaliyet ve ilkeleri, finansal yönetim faaliyet ve ilkeleri, aile girişimlerinin özellikleri, karşılaştığı sorunlar ve çözümleri, kültürün girişimcilik üzerindeki etkisi, yeni girişimcilik desteği için iş planı yazımında dikkat edilmesi gereken konular açıklanmaktadır. Çalışma kapsamında girişimcilik ve işletme ile ilgili teorik kavramlar açıklamakla yetinilmemiş, mümkün olduğunca başarılı örneklerden yararlanılmıştır. Çalışma, işletme kurmayı düşünen, faaliyette bulunan ve KOSGEB girişimcilik desteğinden yararlanmayı düşünen girişimcilere yardımcı olacak niteliktedir. Ayrıca çalışma, girişimcilik eğitimlerine katkı sağlayacak düzeydedir. Bu eserin oluşmasında katkısı olan aileme ve hocalarıma en içten teşekkürlerimi sunarım. Kitabı yayına hazırlayan Beta Yayıncılık ın değerli yönetici ve çalışanlarına ayrıca teşekkür ederim. İbrahim Bozacı
VI
VII İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KONU GİRİŞİM VE GİRİŞİMCİ 1. GİRİŞİM, GİRİŞİMCİ ÖZELLİKLERİ VE GİRİŞİMCİLİK...1 1.1. Girişim, Girişimci ve Girişimcilik...1 1.2. Girişimcinin Özellikleri...3 1.3. Girişimciliğin İşlevleri...4 1.4. Girişimciliğin Zorlukları... 10 İKİNCİ KONU İŞ FİKRİ VE FARKLILIK 2. İŞ FİKRİ VE FARKLILIK YARATMA... 15 2.1. İş Fırsatlarının Geliştirilmesi... 16 2.2. İş Fırsatı Kaynakları ve Türleri... 18 2.3. Yenilik, Yaratıcılık ve Farklılaşmak... 22 2.3.1. Kalite Yeterli Değil... 23 2.3.2. İlk Olmak... 26 2.3.3. Uzmanlaşmak... 30 2.3.4. Farklılaşmak... 32 2.3.5. Algıda Farklılaşmak veya Konumlama... 33 2.3.6. Türkiye den Başarılı Yenilikçilik Örnekleri... 35 2.3.7. Dünya dan Başarılı Yenilikçilik Örnekleri... 38
VIII ÜÇÜNCÜ KONU UYGULANABİLİRLİK ANALİZİ 3. ÖN ARAŞTIRMA VE UYGULANABİLİRLİK ANALİZİ... 51 3.1. Ön Araştırma... 51 3.2. Uygulanabilirlik Araştırması (Fizibilite, Ön Proje)... 51 3.2.1. Ekonomik Etüt... 52 3.2.2. Teknik Etüt... 56 3.2.3. Finansal Etüt... 56 3.2.4. Hukuki (Yasal) Etüt... 57 3.3. Projenin Değerlendirilmesi... 58 DÖRDÜNCÜ KONU İŞLETME VE SAHİPLİK SEÇENEKLERİ 4. İŞLETME VE SAHİPLİK SEÇENEKLERİ... 61 4.1. Mevcut Bir İşletme Satın Alma veya Yeni İşletme Kurma...61 4.2. Tek Kişi Şahıs İşletmesi...62 4.3. Adi Ortaklık...63 4.4. Şirket...64 4.5. Sahiplik Türüne Karar Verme...64 4.5.1. Bağımsız İşletmelerin Rekabetçi Avantaj ve Dezavantajları...65 4.5.2. Zincir İşletme...67 4.5.3. Franchising...67 4.5.4. McDonald s Örneği...71
IX BEŞİNCİ KONU GİRİŞİMCİLER İÇİN PAZARLAMA 5. GİRİŞİMCİLER İÇİN PAZARLAMA...85 5.1. Müşterinin Tanımlanması...86 5.1.1. Müşterinin Demografik ve Yaşam Tarzı Özellikleri...87 5.1.2. Müşteri İhtiyaç ve İstekleri...92 5.1.3. Müşteri Karar Süreci...94 5.1.4. Pazar Bölümlendirme ve Hedef Pazar Seçimi...98 5.1.5. Pazarlama Karmasının Oluşturulması...105 5.1.6. Sony de Pazarlama...111 ALTINCI KONU GİRİŞİMCİLER İÇİN YÖNETİM 6. GİRİŞİMCİLER İÇİN YÖNETİM...121 6.1. Planlama...121 6.2. Organizasyon...123 6.2.1. Organizasyon İlkeleri...124 6.2.2. Organizasyon Teorileri...127 6.2.3. Görev, İş ve Departman...132 6.3. Yürütme...136 6.4. Koordinasyon...137 6.5. Denetim...138
X YEDİNCİ KONU GİRİŞİMCİLER İÇİN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 7. GİRİŞİMCİLER İÇİN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ... 141 7.1. İnsan Kaynakları Yönetimi... 141 7.2. İnsan Kaynakları Yönetimi Süreci... 144 7.3. Sony de İnsan Kaynakları Yönetimi... 149 SEKİZİNCİ KONU GİRİŞİMCİLER İÇİN FİNANS 8. GİRİŞİMCİLER İÇİN FİNANS... 153 8.1. Yatırım Politikası (Sermaye Bütçelemesi)... 153 8.2. Finanslama Politikası... 154 8.3. Temettü politikası... 158 8.4. Nakit yönetimi... 159 8.5. Kar Planlaması ve Varlık Yönetimi... 159 8.6. Finansal Yönetim ve McDonald s... 161 DOKUZUNCU KONU AİLE GİRİŞİMCİLİĞİ 9. AİLE GİRİŞİMLERİ... 165 9.1. Aile İşletmesi... 165 9.2. Aile İşletmelerinin Karşılaştığı Sorunlar... 166 9.3. Devir Planlaması... 168 9.4. Aile Konseyi... 169 9.5. Çatışma Yönetimi... 169 9.5. Hissedarlar Sözleşmesi... 170 9.6. Yönetim ve Danışma Kurulları... 170 9.7. Aile Şirketi Anayasası... 171
XI ONUNCU KONU KÜLTÜR İLE GİRİŞİMCİLİK İLİŞKİSİ 10. KÜLTÜR VE GİRİŞİMCİLİK... 173 10.1. Kültürel Özellikler, Aile ve Girişim... 173 10.2. Kültürün Bileşenleri ve Girişimcilik... 176 ON BİRİNCİ KONU YENİ GİRİŞİMCİLİK İŞ PLANI 11. KOSGEB YENİ GİRİŞİMCİLİK İŞ PLANI YAZIMI... 183 KAYNAKÇA... 203
XII