Dr. Neriman AÇIKALIN *

Transkript

1 TOPLUMDA FAHELK KURUMUNUN VAZGEÇLMEZL ÜZERNE MTLER : MERSN ÖRNE THE MYTHS IN THE SOCIETY ON THE INDISPENSABILITY OF THE INSTITUTION OF PROSTITUTION: A CASE STUDY IN MERSIN Dr. Neriman AÇIKALIN * Özet Fahielik kökleri neredeyse tarihin ilk dönemlerine kadar giden bir kurumdur. Bu kurumun varlıını sürdürmesindeki en temel dayanak ise, fuhun her toplum için kaçınılmaz ve doal olduu miti üzerine dayanmaktadır. Tarihin hangi dönemi ya da hangi toplumda olursa olsun fahielik kurumunun özünü erkein kadın üzerindeki tahakkümü ve kadını araçsallatırması oluturmaktadır. Bu süreçte kadın her türlü günahın kaynaı olarak günah keçisi ilan edilmi erkek ise bu süreçten sütten çıkmı ak kaık olarak sıyrılmıtır. Fuhun toplumda normalletirilmesine dayanan mitler erkee dizginlenemez cinsel dürtüleri, erkek için cinsel eitim ve toplumsal prestij aracı, psikolojik terapi ihtiyaçlarıyla, ekonomik ihtiyacı olan kadına hayırseverlik olarak fuhu pazarında rol biçerken kadın için namussuz, her türlü hastalıın ve ahlaksızlıın kaynaı, ehvet ve para dükünü olarak yer vermitir. Bu balamda, Mersin de sokakta ve genelevde çalıan toplam 44 kadınla derinlemesine görümeleri içeren, kadınların hayat hikayelerinden çalıma koullarına, duygusal durumlarından gelecek beklentilerine kadar geni bir alanda aratırma yapılmıtır. Bu çalımanın bulgularına göre, fuhu pazarı kadını cinsel bir nesne olarak görüp toplumda fuhun ve kadının kullanılmasının normalletirilmesine hizmet ettii kadar aynı zamanda çok boyutlu bir iliki aı içinde kadının ekonomik, duygusal ve cinsel sömürüsünü de beraberinde getirmektedir. Anahtar kelimeler: Fahie, Fahielik Kurumu, Ataerkil deoloji, Günah Keçisi, Genelev. Abstract Prostitution is an institution whose roots go to the first time periods on history. The most fundamental base depends on the myth that prostitution is * Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, acikalin@mersin.edu.tr Eletirel okumalarından dolayı çalıma arkadaım Yrd. Doç. Dr. Arslan Topakkaya ya teekkür ederim.

2 12 Dr. Neriman AÇIKALIN inevitable and natural for each and every society. Regardless of whichever the society or the time period is, what constitutes the essence of the prostitution is the domination of men over women and the instrumentalization of women by men. In this process, women have been made a scapegoat by being declared as the source of prostitution, but men have been considered as innocent. The myths used to normalize prostitution in the society while portraying women as being corrupt, the source of any sickness and indecency, lustful and hooked on money, they think the prostitution as being an instrument of prestige and sexual education for men and also a charity as to provide economical and therapeutic help for women. In this context, with 44 women who work both in the streets and also in the whorehouse in Mersin were interviewed on topics ranging from their life stories to work conditions, from their emotional conditions to anticipations for the future. According to the findings of this study, the prostitution bazaar both serves to normalize the prostitution and the exploitation of women by seeing her as a sexual object, and also bring along the economical, emotional and sexual exploitation of women in a multi-faceted web of relationships. Keywords: Prostitute, Prostitution, Patriarchal ideology, Scapegoat, Whorehouse. Giri: Tarihsel süreçte fuhu olgusunun merulatırılması dorultusunda ileri sürülen en etkili olmu mit fuhun her toplum ve çada kaçılmazlıının ileri sürülmesinde kendini bulmaktadır. Dier bir deyile, fuhun var olmasının toplumlar için son derece ilevsel olduu ve fuhu ortadan kaldırılırsa toplumsal düzende ciddi aksaklıklar olacaı iddiası bu olguyu sıradanlatırma ve normalletirme görevi görmektedir. Fuhun normalletirilmesi ve çok önemli bir toplumsal ilev üstlendii savunusu beraberinde kadının cinsel bir meta olarak görülmesini de normalletirmekte ve sıradanlatırmaktadır. Bunun en açık sonuçlarından biri tarihin ilk dönemlerinden itibaren fuhu olgusunda yer alacak olan kadın aktörlerin belirlenmesi sorununu beraberinde getirmektedir. Böylece, kadın cinsellii kontrol altına alınmakta ve namuslu/namussuz kadın kategorileri oluturulmaktadır. Toplumsal cinsiyet eitsizliinin bir kere daha üretilmesinin yansımalarından sayılabilecek fuhu olgusunda, erkek doal ve önlenemez dürtüleri ile tanımlanırken, kadın namussuz, eytan, ayartan, kirli damgasıyla tarihte günah keçisi olarak yerini almaktadır. Toplumda kadın ve erkee ilikin ortaya konulan ikiyüzlü namus anlayıına dayanan fuhu olgusunun kaçınılmazlıının merulatırılmasında kullanılan en önemli mitlerden biri, erkein ve kadının doalarının farklılıı dolayısıyla erkein dizginlenemez cinsel dürtülerinin fuhun kurumsallatırılmasını zorunlu kıldııdır (Roberts, 1992: 16 ). Bu miti, fuhun

3 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 13 erkek için bir cinsel eitim ve elence aracı, toplumda kendisine saygınlık ve prestij kazandıran bir deneyim, namuslu kadınlardan talep edilemeyecek istekler için en uygun kurum ve hatta paraya muhtaç kadınlar için erkeklerin hayırseverliklerini gösterdikleri bir alan olarak ortaya koyan mitler izlemektedir. Aynı olgunun kadın aktörleri için ise, ehvet ve para dükünü, toplumda namuslu erkekleri ayartan yuvaları daıtan, tembel, kaderci kiilik özellikleri gösteren kadınlar oldukları, dolayısıyla içinde bulundukları durumu hak eden ve toplumsal politikalarla desteklenmelerine gerek olmayan bir grup olarak ele alınmaktadırlar. Fuhu olgusuna kadını etiketleyici ve toplumun günah keçisi olarak yaklaan eilimler yerine, bilimsel olarak ele alıp sosyolojik bir analiz yapma amacı taıyan bu çalıma Mersin de, 31 genelev, 13 sokakta olmak üzere fuhu pazarında çalıan 44 kadınla yapılan derinlemesine görümeler yoluyla toplumda yaygın olan fuha ilikin mitlerin sosyolojik analizini yapmayı amaçlamaktadır. Aratırma Yöntemi: Bu çalıma, Mersin genelevinde 31 ve sokakta çalıan 13 kadın olmak üzere toplam 44 kadınla yapılan derinlemesine görümeleri içeren bir alan çalımasına dayanmaktadır. Görüme kapsamına alınan konular, kadınların aile yapıları, çocukluun geçtii toplumsal çevre ve toplumsallama biçimleri, ahlaki ve toplumsal deerlerinin olutuu koullar, eitim düzeyleri, fuha balama yaları ve nedenleri, çalıma koulları ve çalıma arkadalarıyla ilikileri, patron ve dostlarıyla ya da kocalarıyla olan iliki biçimleri, kendilerine ve yaptıkları ie karı algıları, gelecek beklentileri gibi ana balıklar altında toplanabilecek geni bir bakı açısından ele alınmaya ve deerlendirilmeye çalıılmıtır. Görümeler, genelevde, revir kısmında ve haftada iki gün olan salık kontrolleri sırasında, sokakta çalıan kadınlarla ise, kartopu teknii ve patronluk yapan bir kadının saladıı olanaklarla kadınlara ulaılması eklinde gerçekletirilmitir. Ayrıca genelevde, genelevin müterilere açık olduu saatlerde gözlem yapma imkanı bulunmutur. Bu aratırma, Mersin genelevi ve Mersin de sokakta fuhu yaparak geçimini salayan kadınlarla yapılmı olmasına karın, sadece Mersin deki fuhu olgusu üzerine deerlendirmeler yapmaktan daha fazla verileri içermektedir. Çünkü, genelevde ya da dıarıda çalıan kadınlar deiik gerekçelerle çalımak amacıyla sık sık baka kentlere gitmektedirler. Genelevde çalıan kadınlar için bu nedenler, patronunun kendisini baka bir patrona borçlandırarak satması, müterilerin farklı kadın tercihlerinden dolayı baka ehre gitmenin müteri avantajı, sokakta çalıan kadın içinse, ikamet ettii kentte fazla tanınmak istememek, müterilerin deiik kadın isteme taleplerini karılamak üzere farklı kentlere belirli sürelerle çalımaya gitmek olarak belirtilebilir. Kadınların farklı kentlere gidi-gelileri genelevde çalıan kadınlar için patronlar arası bir meta

4 14 Dr. Neriman AÇIKALIN alım-satımı eklinde gerçekleirken, sokakta çalıan kadınlar için her kentte bulunan kadın pazarlamacıları aı arasındaki ilikilerle kadınların pazarlamacılara kazançları üzerinden belli bir yüzde vermeleri eklinde gerçeklemektedir. Böylece, kadın ticareti dediimizde genel olarak literatürde anlaılan uluslar arası kadın ticareti kendini ülke içinde de sürdürmekte, Raymond un deyimiyle, seks endüstrisi kadınlara taınabilir mal gözüyle bakmaktadır ( Raymond, 1998). Örneklemin Demografik ve Sosyo-Ekonomik Özellikleri: Aratırmanın yürütüldüü sırada Mersin genelevinde toplam 92 kadın bulunmaktaydı. Görümeler sırasında kadınlar kendilerini sermaye olarak adlandırmılardır. Bu adlandırma, fahie gibi kadını aaılayan ya da seks içisi gibi kadına sözde özgürlük tanıyan bir kavram yerine kadınların yaam ve çalıma koullarını ve iliki aları dinamiklerini en iyi anlatan kavram olması nedeniyle bu çalıma için de kadınları adlandırmakta tercih edilmitir. Görümeler kadınların gönüllülük esası üzerine yapılmı ve güvenilirlik açısından görümeci ile görüülen kadının ba baa olmasına özen gösterilmitir. Görümeye katılanların ya ortalaması 35 olup bunun daılımına baktıımızda, örneklemin %27.5 inin 18-25, %37.5 inin ve %35 nin ise 35 ve üstü yata oldukları görülmektedir. Bu anlamda, kadınların müteri çekebilme özelliklerinin özellikle ya faktörüne balı olarak deitii bir alanda farklı ya gruplarından olumu bir örneklem evrenin tamamı hakkında daha fazla ipuçları alınmasını kolaylatıran bir unsur olmutur. Ayrıca yıllar içinde yaamı, yaptıkları ii anlamlandırma, patron, dost ve müteri ilikilerinin, ite geçirilen yıl ve ya faktörüne balı olarak deiip deimedii üzerine de ipuçları elde edilmesini kolaylatırmıtır. Kadınların sermaye olarak fuhu pazarına çıkma yalarına baktıımızda, %27.5 inin 13-15, %50 sinin 16-20, %17.5 nun ve yalnızca %5 nin 25 ya da ya da geç bir yata oldukları görülmektedir. Bu veriler, özellikle zorunlu-gönüllü fuhu kavramlarının analizinde çok önem taımaktadır. Fuhuta zorla çalıtırmanın olmadıını iddia eden yaklaım gönüllülük kavramını çok dikkatli analiz etmek zorundadır. Zira, kadınların eitimsizlii, erken yalarda evlilie zorlanmaları ve parçalanmı ailelerden gelme oranlarının yükseklii (%67.5) fuhu olgusuna sosyolojik analizi zorunlu kılmaktadır. Buna ek olarak, kadınların ilk evlilik yaları ve nianlı, koca ya da imam nikahlı dostları tarafından sermaye olarak kullanılma yalarına baktıımızda kadınların fuhu pazarına kendi iradeleriyle dahil oldukları iddiasına ne kadar dikkatli yaklaılması gerektii bir kere daha ortaya çıkmaktadır. Örnein, kadınların ilk evlilik yalarına baktıımızda,%27.5 nin hiç evlenmemi olduunu, %37.5 nin ve %35 nin ise yaları arasında evlenmi olduklarını görülmektedir. Dier taraftan kadınların %72.5 i kendilerini ilk defa sermaye olarak piyasaya sunan kiilerin nikahlı-imam nikahlı e ya da nianlıları olduunu belirtmilerdir. Bu balamda kadınların en güvenilir buldukları kiiler tarafından fuhu pazarına

5 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 15 itilmeleri yine gönüllük kavramı konusunda dikkat edilmesi gerektiini ortaya koymaktadır. lk evlilik yaının oldukça düük olması, ailelerin sosyo-ekonomik düzeyinin düüklüü, parçalanmı aile çocukları olmaları aynı zamanda kadınların erken yata eitimden kopmalarını da beraberinde getirmektedir. Bu balamda, kadınların eitim düzeylerine baktıımızda ise, %20 si okuma-yazma bilmezken, %10 u ilkokul terk, %25 i ilkokul mezunu, %10 u orta terk ya da mezunu, %15 i lise terk, %12.5 i lise mezunu, %5 i üniversite terk ve %2.5 u üniversite mezunu olarak görülmektedir. Bu durum, kadınların baka bir meslek sahibi olabilme stratejileri gelitirmelerini engelledii kadar, kendilerine güvenlerini de oluturmalarına engel olmakta, yaptıkları ite oldukça iyi paralar kazanmalarına karın yine de dostları tarafından duygusal ve maddi anlamda sömürülmelerine kapı açmaktadır. Örnein, %82.5 i halen bir dostunun olduunu belirtmitir. Kadın için dostun en bata gelen anlamı, sahipsizlik, aidiyetsizlik duygularını ortadan kaldırabilmek ve sevgi ihtiyaçlarını doyurabilmek amacını taımaktadır. Bunun yanında patronundan uradıı haksızlık ya da müterilerden gelebilecek tehlikelere karı kadınlar dostlarına kendilerini güvende hissetmelerine neden olacak roller biçmektedirler. Ancak dost-patron ilikilerine baktıımıza çou zaman patron-dost eliyle kadın sömürüsünün katlanarak arttıı görülmektedir. Dostlar asalak bir durumda kadınların kazançlarını sömüren, uyuturucu, adam öldürme/yaralama ve kumar gibi alıkanlıkları olan bir yaam tarzına sahiptirler. Bu nedenle dostların, çou zaman kadınların haberi bile olmadan patronlardan aldıkları yüklü miktardaki paralar kadınların artık para getiremez duruma gelene kadar bir borç sarmalına girmelerine neden olmaktadır. Kadınların sömürüldüklerini bildikleri halde neden dost, patron gibi aktörlerden tümüyle sıyrılıp baımsız olarak çalıamadıkları yine dikkatli analizler gerektirmektedir. Dier bir deyile, kadınları dost sömürüsüne maruz kalmaları sosyolojik ve psikolojik analizlere muhtaçtır. Basitçe, kadınları dost, patron sömürüsünden kurtarıp baımsız çalımalarını salamak sadece yasalardaki deiikliklerle kazanılabilecek bir süreç deildir. Fahie Kavramının Kökeni: Fuhu olgusunun temelinde erkek ve kadın cinselliklerinin tanımlanmasında ortaya konulan çifte standart ve buna balı olarak her bir cins için, namus kavramının içeriinin oluturulmasında yaratılan ikiyüzlülük yatmaktadır. Tarihsel süreçte fuhun toplumsal bir olgu olarak ortaya çıkmasında, kadın ve erkee ilikin namus kavramlarının farklılaması ve kadını günah keçisi ilan ederek, kadına yönelik iddetin belki de en acımaz biçimi olan kadınları namuslu/namussuz kategorilerine ayırarak fahie kimliinin biçilmesi yatmaktadır. Kadının cinsellikle ilgili davranılarının kontrol altına alınmasının önemi yaklaık ila yıl öncesine rastlar ve kadının cinselliinin aaılanması, erkeinkinin ise yüceltilmesine dayanır. Bu aynı zamanda,

6 16 Dr. Neriman AÇIKALIN geleneksel erkek soyuna dayalı toplumlarda, kadının cinselliinin göz ardı edilmesine dayanan bir tutumla kadının fahie olarak damgalanmasına ve etiketlenmesine ilikin evrensel tutumun olumasını da destekler. Tarıma dayalı bu toplumlarda çounluu erkeklerin üstlendii iler olan, topraın ilenmesi, savaçı ya da tüccar yetitirilmesi konusunda geni aile büyük bir önem taımaktaydı. Çocuun soyundan emin olunması, aile içi mirasın paylaımı ve kocası evden uzakta iken kadının cinsel davranılarının kontrolü amacıyla kadında sadakat ve namus kavramları ön plana çıkmıtır. Böylece erkein cinsellii yaaması sadece cinselliin kendisi için olurken, kadın için cinsellik toplum için kabul edilebilir sınırlar içine çekilerek, aile içinde yaanması gereken ve çocuk sahibi olma amacına indirgenmi bir olgu haline gelmitir. Böylece, cinsler arası cinsel davranılara yönelik çifte standardın temelleri atılırken, erkein cinsellii yüceltilmi kadının cinsellii ise aaılanmaya maruz kalmı ve fahieliin toplumsal anlamda damgalanmasının temelleri de atılmıtır. Bu dönem toplumsal cinsiyet rolleri, kaynakların daılımı, iktidarın belirlenmesi ve kadının cinselliinin kontrolüne ilikin olarak kesin olarak belirlenmi bir erkek egemenliini göstermektedir. Kaynakların bu eitsiz daılımı sürecinde, kadının kontrolsüz cinsellii etkili ancak tehlikeli olarak görülmütür. Bu balamda fuhu, erkek cinselliinin doutan, doal gibi nitelemelerle yüceltilmesine hizmet ederken, kadının cinselliinin iyi, namuslu anne rolü ve tehlikeli, kötü, namussuz fahie rolü ile ikili bir ayrıma gidilmesine ve kadının deersizletirilmesine hizmet etmitir. Kadının toplumda anne rolü ile yer alması kadının cinsiyetsiz olarak algılanmasına neden olurken e ya da cinsel partner olarak yer alması kadını potansiyel bir tehdit unsuru haline getirmitir. Evlilik birlii içindeki meru cinsel iliki aynı zamanda kültürel normları, deerleri ve davranıları da yansıtmakta ve desteklemektedir. Meru zeminlerde olmayan cinsel iliki kadının toplumsal statüsünü yerle bir etmesine ramen, gücünü devam ettirmesini salamıtır. Ancak bu güç, sadece cinsellik balamında bir anlam taımaktadır ve eytan, kirli, irenç, günahkar gibi çarıımlar içermektedir. Böylece kadın, kadınsı düzenbazlıını erkei ve toplum düzenini mahvetmek için kullanmaktadır. Whelehan a göre, bu aynı zamanda, toplumsal cinsiyetin kurgulanmasında kadının bir günah keçisi olarak seçilerek, erkein iin içinden sütten çıkmı ak kaık olarak sıyrılmasının da tarihidir (Whelehan, 2001 :18-20). Bunun en bariz sonucu ise, toplumdaki ahlak anlayıının kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı ilemesi olmutur. Girard ın deyimiyle kurban yoksa ne güne olur ne de ay; dünya karanlıa ve kaosa gömülür mit bize cinayet olmadıını söyler, çünkü ölüm gönüllüdür (Girard, 2005: 85). Böylece kadın ve erkek doasına ilikin ileri sürülen mitler sayesinde, kurban seçilir, kadın damgalanarak toplum dıına itilir ve kaos engellenir, aksi takdirde, devlet tescilli genelevler, namuslu kocalar olmayacak, toplumun iki yüzlü ahlak anlayıı ortaya çıkacak ve toplumda kuralsızlık hakim olacaktır. Bu balamda toplumda kaosu önlemek adına ataerkil sistem tarafından fahielik ve genelevler toplumun ihtiyaçları dorultusunda yaratılmakta, gençlerin cinsellii örendii yer olarak örtük bir biçimde okul olarak kabul edilmesinden, toplumda taciz ve tecavüzleri

7 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 17 azaltan bir mekanizma olarak savunulmasına, yoksul kadınlara hayırsever bir giriim olarak anlamlandırılmasına kadar ataerkil sistemin meruluunu saladıı bir kurum haline gelmektedir. Toplum belirledii norm ve kurallar çerçevesinde önce kurbanını tanımlamakta ve sonra da kıyımı gerçekletirmektedir. Kıyımcılar kurbanlarını onlara atfettikleri suçlar nedeniyle seçtiklerine inanırlar; onların gözlerinde, bu suçlar kurbanlarını felaketlerin sorumlusu yapar ve onlar da kıyım yoluyla tepki gösterirler Kiide ne kadar çok kurbanlık iareti varsa, yıldırımı baına çekme ihtimali de o kadar fazladır ( a.g.e., 2003: 36-38). Kadının cinselliinin önce kontrol altına alınması, bu yolla belirlenen normlar çerçevesinde, bekaretini kaybeden, cinselliini satıa çıkaran ya da bulaıcı hastalık taıyan kadın böylece yıldırımı baına çekmekte ve günah keçisi ilan edilmesiyle toplum huzura ermektedir. Çünkü, bu normları çinemi kadınlar, Girard ın günah keçisi tanımına göre, gözü kara suçlular ı temsil etmektedir. Girard a göre, mitlerdeki ana karakterler gözü kara suçlulardır ve bu ekilde muamele görürler. Bu nedenle, kolektif kıyımların kurbanlarının maruz kaldıkları yazgıya tuhaf bir ekilde benzeyen bir cezayı üzerlerine çekerler ve çou zaman bir linç söz konusudur. (a.g.e., 2005: 44) Böylece kadın bir biçimde bekaretini kaybettiinde ya da fuha bulatıında, ailesi tarafından ya ölümle cezalandırılmakta, ya da ölmü sayılmakta, toplumsal linçe uramakta, etiketlenmekte ve sokaa bile çıkamaz hale gelmektedir. Kadın bir taraftan hastalık yayması dier taraftan ise ahlaki çöküntüyü temsil etmesi ile ın sözünü ettii, yarı mitolojik yalı cadı figürüne benzer. Yarı mitolojik yalı cadı figürü, fiziksel canavarlıklar ile ahlaki canavarlıkların kaynama eiliminin en iyi örneidir. Tüm özellikleriyle kıyıma davetiye çıkarır. (a.g.e., 2005: 68). Bu ekilde kadın, kendisi dıında ve kendisi adına oluturulmu toplumsal kurallar içinde sadece bir araç konumuna indirgenmi olmaktadır. Beauvoir in belirttii gibi, kadınlar herhangi bir hakkın sahibi deil aracısı olarak erkek gruplamasının karısına kendisi için var olan ayrı bir grup olarak çıkamamılar; erkeklerle hiçbir zaman özerk ve dolaysız iliki kuramamılardır (Beauvoir, 1986: 76-77). Fuhu Üzerine Mitler: Kadının bir nesne haline getirilmesinin görünümlerinden biri olarak fuhu olgusu, Bourdieu nun kavramını kullanarak ifade edecek olursak tam bir eril tahakküm alanıdır (Bourdieu, 2001). Ataerkil yargının kararıyla, fuhu yapan kadının damgalanıp toplumdan dılanmasına, buna karın fuhun kurumsallatırılmasına varan ve erkek için, dokunulmazlık zırhıyla meru bir alan olarak ilan edilmi erkein iktidar alanlarından biridir. Fuhu ve fahie kavramlarının temelinde yatan azgın, utanmaz (kadın) (Nianyan, 2003: 139) tanımı, fuhun da bu ehvetin doyurulması amacıyla yapıldıı sonucunu dourmaktadır. Ancak, bunun ardından, erkeklerin fuhu yapan kadınlara olan

8 18 Dr. Neriman AÇIKALIN talebi, doal ihtiyaçlarının karılanması gibi bir iki yüzlülükle tanımlanarak, kadınlar için namuslu ve namussuz kategorilerinin olumasına neden olmaktadır. Fuhu olgusunun toplumda kaçınılmazlıını savunarak normalletiren mitler kadını ehvet dükünü, ahlaksız, bulaıcı hastalık kaynaı, tembel, baımlı ve kaderci kiilik yapısına sahip olmakla etiketlerken, erkekler için fuhu olgusu içinde yer almak zararsız bir elence, terapi, doal bir ihtiyacın giderilmesi, cinsel eitim aracı hatta fuhu yapan kadınlara bir tür hayırseverlik olarak ortaya konulmaktadır. Bu balamda toplumda fuhu normalletirirken erkei zarar görmeden bu iini içinden çıkaran mitleri u ekilde açıklayabiliriz: Erkein Önlenemez Libidinal Dürtülerine Hizmet Eden Bir Araç Olarak Fahielik Kurumu : Ataerkil sistemin, fuhun kaçılmazlıında ve doallatırılmasında ileri sürülen ve en bata gelen mitlerden biri erkek ve kadın libidolarının farklılıına ilikindir (Whelehan, 2001: 15; Roberts, 1992: 16; Cabezas, 1998, 81, Jeffreys, 1997 : ). Buna göre, erkek ve kadın biyolojileri farklıdır ve erkeklerin cinsel ihtiyaçları kadınlarınkinden fazla olduu gibi, birden fazla ve farklı kadınlarla olmaları onların doal ihtiyaçlarının karılanması açısından bir zorunluluktur. Bu nedenlerle, fuhu pazarında erkein müteri olarak yer alması erkein doal dürtüleriyle son derece örtüen bir olgudur. Dier bir deyile, fuhu, erkein doal ve giderilmesi zorunlu ihtiyaçları için olmazsa olmaz bir olgudur. Böylece, ataerkil sistemin dayandıı temellerden biri, özcü bir yaklaımla kadın ve erkek doalarının farklılıına ilikin olmaktadır. Buna göre insanın cinslere ilikin doutan getirilen özellikleri, bir özü vardır. Beauvoir a göre, aslında, erkein imtiyazlı durumu, onun biyolojik bakımdan saldırgan rolünün toplumdaki, ba, efendi göreviyle bir arada bulunmasından ileri gelir. Fizyolojik ayrımlar buna göre anlam kazanır. Çünkü, bu dünyada erkek üstündür. Üstünlüünün belirtisi olarak, arzularının iddetini ister. Büyük cinsel yetenekleri olan erkee, kuvvetli, güçlü denir: onu bir ura, bir akınlık olarak tanımlayan sıfatlardır bunlar. Oysa, kadın, bir nesneden baka bir ey olmadıı için sıcak, ya da souk denecektir ona. Yani, edilgen nitelikler gösterecektir hep (Beauvoir, 1962 : 123). Beauvoir, kinci Cins adlı eserinde de, bu özcü yaklaımın ataerkil sisteme nasıl hizmet ettii üzerinde durmaktadır. Buna göre, kadının toplumsal olarak kavramsallatırılmasının ve ikinci cins haline getirilmesinin temelinde yattıını ifade ettii özcü yaklaımın, kadın ve erkein doasına ilikin oluturulmu mitlere dayandıı gerçeini ortaya koymaktadır. Bu anlayı, erkein özü ve kadından farklı olarak, her iki cins için de cinsel ihtiyaçların içeriini belirleyen ataerkil bir söylem tarzıdır. Erkek için kadın tepeden tırnaa cinselliktir, erkek için öyle olduuna göre de, bu onun mutlak deeridir. O,

9 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 19 kendine göre deil, erkee göre belirlenip ayrılmaktadır; özsel (temel) varlıın karısındaki özsel olmayan varlıktır. Erkek Özne dir, Mutlak Varlık tır: kadınsa Öteki Cins tir. (Beauvoir, 1986 : 17). Fuhu pazarında erkek doal cinsel ihtiyaçlarının karılanmasında kadını aynı zamanda sınırsız bir kullanım aracı olarak görme hakkını da kendinde bulmaktadır, 32 yaında genelevde çalıan bir kadının erkeklerin fuhu pazarındaki her türlü cinsel ihtiyaçlarını istedikleri yoldan karılama hakkını kendilerinde bulduklarına ilikin anlattıkları gibi: Deiik eyler isteyen müteriler var, kendini dövdürmek isteyenler var. Bir gün bir müterim kendisini sopayla dövmemi istedi, ben vurdukça acımıyor vur diye baırıyordu. Adamı bir güzel dövdüm, her yeri mosmor oldu... Toplumda Taciz Ve Tecavüzleri Engelleyen Bir Aaraç Olarak Fahielik Kurumu : Fuhun toplumda kaçınılmazlıının merulatırılması çabalarında, erkein doal ve önlemez cinsel güdülerinin tatmini zorunluluunun önkabulü çerçevesinde, fahielik kurumunun olmaması durumunda namuslu kadınların ve çocukların zarar göreceine ilikin ataerkil savunmadır (O connor &Healy, 2006:11). Böylece erkei dizginlenemez cinsel dürtüleri ve saldırganlıından doabilecek tüm sorumluluundan muaf tutarak, erkein özünün toplumda yaratabilecei olası tahribatları önlemek adına tampon kurum olarak fuhun kurumsallatırılması ya da göz yumulması bir zorunluluk haline gelmektedir. Böylece, fuhu, toplumdaki namuslu kadınları olası erkek taciz ve tecavüzlerinden bir ölçüde koruyan ve dolaylı yoldan yine kadınlara hizmet eden bir söylem biçimde ortaya konulup merulatırılmaktadır. Dier bir deyile, böylece fuhu, toplumda taciz ve tecavüzleri azaltan bir etkendir miti kendini gösterebilmektedir. 34 yaında genelevde çalıan bir kadının kendini namus bekçisi olarak tanımlaması gibi: Toplum bize kötü kadın olarak bakıyor, ama toplumun dılamaya hakkı yok, bana gelen insanın namusunu koruyorum, kendi namusumu veriyorum, namus bekçisiyiz... Ya da genelevde çalıan 50 yaında bir kadının son derece yalın bir ifadeyle belirttii gibi: memlekete amme hizmeti Beauvoir, kinci Cins adlı eserinde, kiilerin kendilerini nasıl nesne haline getirdikleri üzerinde durur. Buna konu balamında en iyi örnek fuhu yapan kadınların da erkek söylemini benimsemeleri ve kendileri çalımazlarsa toplumda kadınlara karı taciz ve tecavüzlerin artacaına ilikin erkek egemen söyleme inanmı olmalarıdır. Beauvoir e göre, kiiler kendilerini özne olarak ortaya koymak yerine, edilgen, yabancılamı, her türlü deerden kopmu nesne haline getirirler. Beauvoir, kadının uyruk durumundan çıkabilmesi için, kendini erkein tanımladıı biçimde deil, kendini kendi varlııyla tanımlaması gerektiini ileri sürer (Beauvoir, 1986 : 14).

10 20 Dr. Neriman AÇIKALIN Erkee Cinsel Eitim Aracı Olarak Fahielik Kurumu: Erkee hizmet eden bu mitin arkasından getirdii dier bir önerme ise, fuhun erkein cinsel eitiminde oynadıı role ilikindir (Jeffreys, 1997 : ). Bunun en önemli etkilerinden biri kendisini, ilk cinsel deneyimlerini fuhu pazarında yaamak üzere ataerkil düünce sistemi tarafından cesaretlendirilen erkein kadına ilikin algısının biçimlenmesinde oynadıı rolde kendisini göstermesidir. Toplumda cinsel deneyiminin zenginlii, erkek için ne kadar statü, güç ve prestij aracı ise, kadın için bununla kıyaslanamayacak ölçüde bir yıkımın göstergesidir. Böylece, erkek cinsel doyumu için kadını bir araç olarak kullanmayı örenmekte ve kadının erkek için ifade ettii anlam, bir nesne olmasından öteye geçmemektedir. Bunun en belirgin ayrımını erkein kendine e seçme süreci göstermektedir. Cinsel deneyimlerle donanan erkek, fuhu pazarında müteri olma hakkını da saklı tutarak, namuslu bir kadınla evlenip, toplumda var olan düzenin devamını salar. Girard ın ifadesiyle, mitler, krizde tehlikeye girmi olan düzene gerçek bir geri dönüü, çou zaman da yepyeni bir düzenin douunu gösterir (Girard, 2005: 59) Böylece erkekler fuhu yapan bir kadınla olduktan sonra rahatlıkla evlerine dönebilir, aile birlii bozulmaz, erkein çapkınlıı sadece bir fahieyle olduu için ho görülür. Erkee Psikolojik Terapi Hizmeti Olarak Fahielik Kurumu: Fuha ilikin bir dier mit, fuhu yapan kadınların ehvet dükünü oldukları üzerinedir. Kadının aırı libidinal isteklerini doyurmak istemesi nedeniyle fuha yöneldii tezi, fuhu kadınların psiko-patolojik özellikleriyle açıklamaya çalımaktadır (Jeffreys, 1997: 167; Bullough, & Bullough, 1996). Bunun örtük ifade biçimi ise karımıza, Türk hukuk sisteminde fuhu yapan kadının fuhu bırakmasının ıslah-ı nefs olarak adlandırılııyla çıkmaktadır. Fuhu olgusunu, kadının psiko-patolojik kiilik özellikleriyle açıklayan ve kadını, ehvet dükünü ya da nefsine tabi (libidinous women) olarak ele alan bu yaklaım, erkein doal ihtiyacının giderilmesi için genelevler açacak kadar fuhu kurumsallatırırken, ikiyüzlü erkek egemen düüncenin ortaya çıkardıı fuhu yapan kadın, ehvet dükünü haline getirilmektedir. Böylece kadın, erkek egemen söylem tarafından, ahlaksız, günahkar, (Pheterson, 1996: 49) yuva daıtan, namuslu kadınların kocalarını ve oullarını ayartan biri haline getirilmekte ve fuhu sektörünün ilemesinde, arzın binlerce katı talep olduu düünüldüünde, bu sektörün motorunu çeviren erkek müteriler sahneden birden çekilmekte ve namuslu kocalar olarak evlerine dönmektedirler. Para ve ehvet dükünü kadınların fahielii seçtiklerine ilikin mit kadınların yaptıkları ii ve

11 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 21 çalıma koullarını göz ardı etmekte ya da görmezden gelmektedir. Bu tespiti 32 yaındaki genelev çalıanının aaıdaki cümleleri dorulamaktadır: nsanlar geliyor, çok affedersin, yatıyor, yap ite, para verdik, o tarzda, yani düünebiliyor musun, onu yaamak lazım, adamın çou zaman elinde sigarası yatıyor yaparken, çok affedersin ite sen fahiesin ite yapacaksın bunu anlamında bir tavrı var, hareketleri var, yüz mimikleri var, ya artık insan sarrafı olduk... Valla ben yaptıım ie bir ad koyamıyorum... Toplum nasıl tanımlar? Vebalı bir hastalık gibi görüyor, toplumun gözünde biz fahieyiz... Bundan da öte, para ve ehvet dükünü kadınların fahielii seçtiklerine ilikin mit, kadınların bu alanda çalımak zorunda kalma nedenlerini tümüyle yok saymaktadır. Kadınların sermaye olma hikayeleri ehvet ya da para dükünlüünden deil, çou hayat hikayesinin ortak yönü olan en güvendikleri, kendilerine en yakın erkeklerin kendilerini cinsel, duygusal ya da ekonomik anlamda sömürmeleri nedeniyle balamaktadır. Bu kiiler çounlukla yakın akraba, e, nianlı hatta öz baba ya da erkek karde bile olabilmektedir. Bu balamda, aaıdaki cümleler oldukça dikkate deerdir: On yedi yaındaydım... Kayınbabam tecavüz etti Ben tecavüze uradıımda hamileydim, altı aylık falan Benim babamın halasının olu var, beni emniyet onlara teslim etti. O çocuk dedi: Ben bakarım, bizde kalsın.. Neyse gittik, tekrar beni kayınbabama bir televizyon karılıında verdiler, yine gittim bunlara. Bu sefer benim babamın halasının olu kayınbabamlardayken geldi: Gel seni biraz gezdireyim, götüreyim seni bir arkadaıma bırakacaım seni, bu ortamlardan uzak dur, biraz kafanı dinle dedi, götürdü ve beni randevu evine sattı... (32 yaında genelevde çalııyor) Fahielik kurumu erkek için sadece cinsel açıdan terapi deil aynı zamanda arkadalarıyla elendii, hoça zaman geçirdii bir alan da olmaktadır: Her evde ayrı müzik çalıyor Ankaralı Namık ı koyuyorlar ya, arabada be, evde on be, gülen mi alan mı, yan tarafıma bakıyorum, o da ha babam, ha babam, Kürtçe çalıyor, bir de böyle genç doulu çocuklar var ya, onlar da böyle diziliyorlar, ha babam, ha babam, diziliyorlar, halay çekiyorlar yolun ortasında (29 yaında, genelevde çalııyor) Kadının fuha bulamasını, tam bir iki yüzlülükle, kadınların ehvet dükünlüüne balayan bu mit aslında yine erkekler tarafından çürütülmektedir. Fuhu yapan kadınların, çalıma koulları arasında, müteriler açısından en çok yakındıkları konunun baında, erkeklerin kendilerini, her türlü taleplerine yanıt vermek zorunda olarak görmeleri gelmektedir. Bu balamda, konu ehvet

12 22 Dr. Neriman AÇIKALIN dükünlüü ise, faili de ortadadır. Ancak, ataerkil ideolojide bunun adı ehvet dükünlüü yerine psikolojik terapi talebi haline gelmektedir. Erkeklerin, elerinden ya da sevgililerinden talep edemedikleri, karılık göremedikleri ya da ancak bir fahieden talep edilebileceini düündükleri farklı cinsel talepleri için fuhu pazarı son derece çekici bir alanı oluturmaktadır. Fuhu, erkek için namuslu bir kadınla yaayamayacaı cinsel isteklerini rahatlıkla, bir fahieden talep edebilecei en uygun alandır. Bu anlamda, fuhu, erkek için tam bir psikolojik terapi ilevini görmekte, toplumsal bir hizmet sunmaktadır (Jenness, 1993: 67-68; Jeffereys, 1997 :63). Ayrıca, i ya da baka bir nedenle einden uzakta olduu zamanlarda bir fahieye bavurması kaçınılmaz hale gelmektedir. Bu, bir fahie müterisinin her türlü istediini yerine getirip onu memnun etmek zorundadır ön kabulünü de beraberinde getirmektedir: Vücudum mosmor kalıyor, sanki saldırır gibi üstümüze geliyorlar, her yerimi mosmor bırakıyorlar, ısırıyorlar, sıkıyorlar, çimdikliyorlar, müterilerden yaralanma ya da öldürülme riski her zaman var, bu korkuyu her zaman duyuyoruz... (29 yaında, genelevde çalııyor) Buna benzer bir dier tespit öyledir: Müterilerden dayak, taciz, çok Geçen yaz ben Antalya dayken müteri bir otel odasında benden ters iliki istedi, uzun vantilatörler yok mu ayaklı, aldıım gibi kafasında parçaladım, üç parça oldu, o sinirle, zorla yapmaya kalktı çünkü. Saçımı eline doladı, o zaman saçım uzundu eline doladı saçımı çekti, ben de vantilatörü parçaladım kafasında... Kaı patladı, çıktım gittim (27 yaında, sokakta çalııyor) Bu anlayıın beraberinde getirdii en önemli mitlerden bir dieri de fuhu yapan kadınların, cinsel yolla hastalık bulatırma kaynaı olarak görülmesidir ( Pheterson, 1996 : 46; Jenness, 1993 : 91). Kayıtlı olarak genelevde çalıan kadınlar, haftada iki kez devlet kontrolünde zorunlu muayeneden geçmekte ve eer hastalık yayılması söz konusu ise, tam tersi kadınlar müterilerinden hastalık kapmaktadırlar. Üstelik, müteri olarak fuhu yapan bir kadınla birlikte olan erkek, taıdıı bulaıcı hastalıı rahatlıkla karısına da taıyabilmektedir. Bu anlamda, fuhu yapan kadınlarla olan erkekler için hiçbir zorunlu salık kontrollü söz konusu deildir. Bundan da öte, müterilerin reddetmesi nedeniyle kadınlar istedii halde müteriye prezervatif kullandıramamakta, kadınları haftada iki kez zorunlu muayeneye tabii tutan yasalar, genelevlere gelen müteriye, bulaıcı hastalıkların yayılmasını önlemekte son derece pratik bir çözüm olacak prezervatifi zorunlu hale getirmemektedir. 50 yaında genelevde çalıan bir kadının u tespitleri konunun anlaılması açısından oldukça önemlidir:

13 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 23 Yani her riski göze alıyorsun en basitinden. Buraya kamyoncular geliyor. O kamyoncular yollarda, yol boyunca fuhu yapan kadınlarla yapıyorlar ve yıkanmadan geliyorlar, yani biz dıarıdan gelen arkadalarımızı görüyoruz daha çok kalıyorlar revirde, daha çok hastalık çıkıyor, o kamyoncular çok önemli. Geldiklerinde birinden birinde mutlaka bir ey kapıyoruz yani ve korkuyoruz ama korksak da bile bile alıyoruz, yok baka çaremiz. Zaten birini almasan öbürüne söyler: Bayan almıyor der, tenezzül etmiyor. der bir daha da kimse girmez (50 yaında, genelevde çalııyor) Bu balamda dier bir çalıanın tespitleri öyledir: Ben mesela frengi hastalıına yakalandım, Mersin deki eski genelevde, orada çalıırken atlattım ve komisyonun haberi de yoktu. imdi Allah var, günahını almayayım, benim hasta olduumu örendii dakika, benim firarımı verdirdi ve benim tedavimi yaptırdı. stese komisyon örene kadar beni çalıtırabilirdi, çalıtırmadı, anında frengi taıdıımı örendi firarımı verdirdi bana. Ben o dönemi atlattım, onun haricinde de baka hastalık atlatmadım, bu muayene hastalanması harici kanda bir mikrop atlatmadım. Bir kere de sarılık atlattım... Hastalık kapma yönünden müterinin hiç birine güvenmiyorum. Müteriden korksan ne yazar. Buranın halkı geri kafalı. Manisa genelevinde çalıırken kondomla çalııyorduk, burada müteri kabul etmiyor. Ya parasız gün geçireceksin, gününü boa harcayacaksın, kazanmadım, diyeceksin ya da, kullanmayacaksın. ki ıktan birini seçeceksin, bo tata beklemeye gelmedim, mecbur prezervatifi ben bıraktım. Haa, zorunlu tutulsa, bütün evler kullansa, belki o zaman buraya gelen halk da kabul etmek zorunda kalır, etmiyorlar... (34 yaında, genelevde çalııyor) Fuhun yasallatırılması yanlı görüün iddialarından biri de kadınların denetim altında olmalarının salık kontrolleri yoluyla kadınların bulaıcı hastalıklardan korunacaı üzerinedir. Bu kayıt altındaki kadınların zorunlu muayeneleriyle cinsel yolla bulaan her türlü hastalıı kontrol altında tuttuu savunmasını yapan ikiyüzlü bir politikadan baka bir ey deildir (Raymond, 2003: 321). Sokakta çalıan kadınlar için yakalandıklarında ahlak polisleri tarafından zorunlu muayeneye sevk edilmeleri ve genelevde çalıan kadınlar için haftada iki kez yapılan ve karnelerine ilenen zorunlu muayeneye karın, müteriler için böyle bir zorunluluk getirilmemektedir. Müterilere böyle bir zorunlu muayenenin getirilmesinin müterilerin gelmekten kaçınacaı ve dolayısıyla ilerin azalacaı savunusu yapılmaktadır. Üstelik genelevlerde prezervatif gibi kadınların salıını koruyucu uygulamalar da mevcut deildir. Haftada iki kez yapılan rutin muayenede kadınların patronlar tarafından dayatılan ve igünü kaybını önlemeye yönelik adet görmelerini engelleyici ilaç kullanmalarının önünde hiçbir yasal tedbir yoktur. Böylece, müteri, kadının

14 24 Dr. Neriman AÇIKALIN cinselliini satın alarak her türlü bulaıcı hastalıı da kadına geçirebilme hakkını da elde etmi olmaktadır. Devletin sadece bulaıcı hastalık konusunda kadınları denetlemeleri, bunun dıında kadını risk altında bırakan konularda patronlara herhangi bir yaptırım uygulamamaları kadınların yasal koruma altında da ciddi salık sorunları yaadıklarını göstermektedir. Aaıda 34 yaında bir kadının anlattıkları tüm genelev çalıan kadınlarının sözde yasal koruma altında maruz kaldıkları çok boyutlu sorunlarına dikkat çekmektedir: En az olduunda yirmi, yirmi be, otuz kiiyle kalıyorsun bir günde... Salık sorunları nedir biliyor musun... Kanamalarımızı rahat olamıyoruz, kestiriyor patronlar. Kadınlıımızı yaayamıyoruz, ama yapılacak bir ey yok, ya söktürücü vurduracaım... Benim zaten psikolojim bozuk, ben akıl hastanelik oldum. Ben kendi adıma, kapıda müteri beklerken, ben kendimi hayvan gibi hissediyorum. Hayvanat bahçesinde olur ya, geliyorlar laf atıyorlar, sen bunu çekmek zorundasın, kaç para, sen kimsin, sen bunu etmezsin, çou zaman kendi bilmez terbiyesizlerle kavga ediyorsun. Nasıl anlatayım sana, orada onu yaamak lazım, ben paramı veriyorum, bunu yapmak zorundasın (34, genelevde çalııyor) Kadınların bariz bir biçimde çok boyutlu sömürüye maruz kaldıkları fuhu pazarında ataerkil ideoloji de kendini aklamak adına yeni mitler ileri sürebilmektedir. Kadınların müteriler tarafından sömürüsünün adı burada hayırseverlik olmaktadır. Kadınlara fuhu yapma olanaının verilmesi, erkekler tarafından kadınlara sunulan bir hayırseverlik ya da Raymond un çalımasındaki kavramlatırmasıyla sürdürülebilir fuhu (sustainable prostituton) sadece müteriye istediini vermek deil, aynı zamanda yoksul ve marjinalize olmu kadınlar için ekonomik gelime stratejisidir. Fahienin seks içisi, pazarlamacının (pimp) giriimci olarak yeniden adlandırıldıı durumda seks ticareti, seks içilii için gönüllü göç halini almaktadır. Böylece fuhu yoksullar için uygun bir seçenek olarak normalletirilmektedir. Erkekler, son derece güç koullarda hatta açlık sınırında yaayan kadınlara bu yolla bu koullardan kurtarmı olurlar bu nedenle fuhu kadının sömürüsü deil, yardımseverliktir (charity) (Raymond, 2004: ). Tembel, Baımlı, Kaderci Ve Umutsuz Kiilik Özellikleri Gösteren Kadınların Seçtii Bir Alan Olarak Fahielik Kurumu: Fuhu olgusuna ilikin bir baka mit ise, fuha daha çok tembel, baımlı kiilik, kaderci, umutsuz, yeniliklere uyum gösteremeyen kendini yetersiz ve deersiz gören kiilik özelliklerine sahip kadınlarda yönelmektedir ifadesinde kendini bulmaktadır (Cabezas, 1998: 81; Kempadoo, 1998: 6;

15 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 25 Pheterson, 1996 : 9; Bullough&Bullough, 1996; Jeffreys, 1997 :27-29). Fuhun nedenlerini bireysel özelliklerle açıklayan bu mitin temelinde, ehvet dükünlüü miti paraya doyumsuzluk mitiyle kadının aaılanmasını pekitirmektedir. Böylece, yine en kısa yoldan ve kolayca sorumlu belirlenmekte, kadınların içine dütükleri durumu hak ettikleri ve bu anlamda da sosyal politikalar tarafından tümüyle göz ardı edilmelerinde bir sakınca olmadıına ilikin toplumda kolayca görü birliine varılabilmektedir. Bu görüün beraberinde getirdii dier bir iddia ise, fuhu yapan kadınların çok kısa sürede büyük miktarlarda para kazandıklarına ilikin görütür. Oysa, kadın sokakta ya da genelevde çalısın, fuhu, patron ve seks ticareti yapanları zenginletirmekten baka bir ie yaramamaktadır. Genelev koullarında patron ve çalıan kadınların hak ve sorumlulukları yasalarla belirlendii halde, kadın dorudan patronunun ekonomik sömürü aracı halindedir. Yedikler, yemein çiftbalı ödenmesinden, içtikleri çay ya da sigaraya kadar her ey iki katı fiyatıyla kadına satılmakta, bunları kadının dıarıdan kendisinin getirmesi yasaklanmaktadır. Yarıcı çalıan kadınlarda günlük kazandıkları paranın yarısını dorudan patron almakta, odacı çalıanlar ise o gün hiç kazançları olmasa bile günlük oda parası vermek zorunda kalmaktadırlar. Ancak, patronların kazançları açısından daha avantajlı olduu için hemen hemen hiç bir patron odacı sistemini kabul etmemektedir. Patronkadın arasındaki borç alıp verme ilikisi kadını ömür boyu borç sarmalına sokan bir biçimde iletilmekte, kadın ilk geneleve giriinden balayarak yol parası, giri masrafları gibi giderlerle en az birkaç katı faiz karılıı borçlandırılmaktadır. Yasalar patron-kadın arasında borç ilikisini kabul etmese de uygulamada bu, süren bir durumdur. Bu tür uygulamalara aaıdaki cümleler güzel bir örnek oluturmaktadır: Yani özgür gibi deil yani, özgür öyle yani, misal senin bir iin mi var, bırakırlar, ama bazı patronların elinde bazı kızlar çıkamıyorlar, yani borçlu olduu için, nasıl desem benim adım geçmesin.. Mesela senin 10 milyar borcun mu var kdv dir, udur budur gelir 40 milyara Ha babam çalı borcun bitecek, kimsen olmazsa, arkan olmazsa sen baka yere de gitsen nakilli gene borcunu koyuyorlar böyle üstüne. nsan burada çökmez mi çöker, zaten akam yat sabah kalk Bu dünya adil deil iki yüzlülük var. Arkadalar olsun bazı patronlar olsun, az kazananı hor görürler surat asarlar; bazı patronlar borçlu bayanları göndermezler kadın kaçar parası batar diye. stersen 3 ay da çalısan, 10 milyar da kazansan borcunu bitirmezler. 10 milyar mı borcu var onlar bitirmezler 20 milyar olur. Misal bir sigara mı aldın, 4 milyon marlborodur, akam 8 milyon, bir peçeye 2.5 milyon mudur burada 5 milyon keserler, çay eker milyon çıkarırlar... Borç bitmez (41 yaında ilkokul mezunu) Kadınların patronlar tarafından ekonomik sömürü aracı haline gelmesine dier bir örnek, aaıda genelevler arası nakillerde kadınların nasıl kat kat fazlasıyla borçlandırıldıklarını anlatmaktadır:

16 26 Dr. Neriman AÇIKALIN Dokuz buçuk milyar borcum va., Diyarbakır dan çıkarken dört milyardı, Antep e giderken sekiz milyar oldu. Bir arabayla gelip alıyorlar bir milyar borç yazıyorlar, her ey katlanıyor... Borç bana verilmi bir para ödemem lazım Borcumuz varsa elimize para geçmez, hepsi onundur. Mesela be yüz milyon borç alıyorum o bir milyar oluyor, buranın kuralı böyle... ( 34 yaında, genelevde çalııyor) Kariyer Meslei Olarak Fahielik kurumu: Fuhun erkein doal ihtiyaçlarının karılanmasında olaan bir olgu olarak ele alınması, böylece bu olgunun aynı zamanda normalletirilmesini de beraberinde getirmektedir. Böylece, fuhu olgusuna bedensel ya da düünsel icra edilen herhangi bir i gibi yaklaılarak fuhu bir kariyer mesleidir argümanına gitmektedir ( Jenness, 1993 : 67). Wendy Chapkis, Live Sex Acts, adlı kitabında, fuhu duygusal i in sosyolojik kategorisi olarak ele almı ve aktörlük, terapist ya da çocuk bakıcılıından bir farkı olmadıını belirtmitir. Bu balamda, seks içileri de sömürü ve kötüye kullanma mekanizmaları önlenerek, herhangi bir ite çalıan birinin kariyerinde kendini gelitirdii gibi çalıma alanı bulabilir. Bu yolla, bir terapistin de yaptıı gibi, özel yaamı ile i yaamı arasında çizdii sınır ile mesleini sürdürebilir (aktaran, Kempadoo,1998 : 5). Çalıanları arasında hayatta adaletin olmadıı, yaama sevincinin tümüyle yok olduu, intihar eiliminin çok güçlü olduu bir alanı kariyer meslei olarak toplumda meru kılmaya çalımak ataerkil ideolojinin ikiyüzlülüünün en açık göstergelerinden biridir. Bu balamda, aaıdaki cümleler bu belirlemeyi dorulamaktadır: Bence hayatın hiçbir anlamı yok. Çünkü ben hayatı yaamadım ki, anlamı olsun Çocuk yata evlendirildim, on yedi yaında boandım, on sekiz yaında bu aleme düürüldüm, yani hayatımın ne anlamı olabilir ki benim için... Bence bu dünyada adalet yok... Ama istenirse salanır yani, ben adalete de inanmıyorum, hayata da inanmıyorum, benim kendi adıma gelecekten hiçbir beklentim yok, istemiyorum, evlenmek de istemiyorum, ben sadece Allah ın emanetini almasını bekliyorum... Ben bilmiyorum, hiçbir beklentim yok benim... ( 32 yaında, genelevde çalııyor) Fuhun bir kariyer meslei olarak ele alınması görüünün, bu argümanla balantılı bir dier iddiası ise, böylece, fuhun yasal sayılması ve suç tekil etmemesinin ve kadının profesyonel bir meslek sahibi sayılmasının ona toplumsal statü ve saygınlık kazandıracaıdır. Ancak, Raymond un da ileri sürdüü gibi, fuhun saygınlık kazanması, fuhu yapan kadının saygınlık kazanmasına deil, sadece seks endüstrisinin saygınlık kazanmasına neden olacaktır. Fuhun suç sayılmaması, seks endüstrisinin suç olmaktan çıkmasına

17 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 27 anlamına gelecektir, kadının suçlu konumdan kurtulması anlamına deil. Böylece, kadın pazarlamacıları yasal seks giriimcileri ya da iadamları haline gelecek, müteri ise yasal seks tüketicisi olacaktır (Raymond, 2003: ). Fuhun kariyer meslei kategorisinde ele alınması gerektiini savunan görü fuhu pazarında çalıan kadınların yaptıkları i dolayısıyla nasıl aır psikolojik travmalara maruz kaldıklarını tümüyle göz ardı etmektedirler. Bir kadının kendisine ilikin algısında, meslein yarattıı psikolojik travma açıkça görülmektedir: benim yaptıım ie ne derler... hayat kadını derler, orospu derler, baka ne diyebilirler ki bize... insan namusu için yaar, namus her eyden önce gururlu bir eydir yaa, biz de namusumuzu kendi ellerimizle satıyoruz, ite var mı ötesi berisi... (31 yaında genelevde çalııyor) Yine uzun yıllardır genelevde çalıan bir kadının çalıma koullarına ilikin anlattıkları bu alanda çalımanın kariyer meslei olarak ele alınması gerektiini savunan görüe bir yanıt niteliini taımaktadır:...psikolojik açıdan... Adamlara kapıda bakıyorsun, utanıyorsun çaırmaya, kendini delilie vuruyorsun, zorlukları çok, bir adamı kandırman, bir saatini, yarım saatini alıyor, verdii de on milyon, be milyon, yarım saat ben ona aaıda çene çalıyorum, yarım saatte yukarıda ilgilen, on be milyon, bir de diini sıkıyorsun... Artık yıpranıyorsun, insan her türlü yıpranıyor... Adam boalmaz, boalmak istemez para verdim diyor, diini sık, her tarafını sık, adama vursan, dövsen kolay, onu kaybedersin, çıkar dıarıda seni reklam eder: Aman girmeyin. der, ekmeinden olursun... Artık bizler var ya, Allahu Teala aklı almı, akıl bizde yok, bizde akıl olsa, ben otuz senedir kerhanede durur muyum, akıl olsa ben bir sene çalıır çıkardım. Günde bir buçuk iki milyar çeken kızlar var, bir ayda altmı milyar yetmez mi, çık git. Hayır ama ite, akıl yok, Allahu Teala aklı almı, fikri de dostlar almı, hüviyetimizi de emniyet almı, kuru canımızla atmılar bizi kerhaneye Eee, yeter babam, sigorta yok bacım, sigortam olsa belki ben imdiye ayrılırdım. O yatırdım dedi kesti benden, bu yatırdım dedi kesti benden, gittim toplattım, altmı gün, o da fabrikalarda çalıtıım zamanlardan... Ben ne yaparım bu yatan sonra, meslek de yok, bu salı günü vali dinliyor mu insanları, ne yapıyor, her memlekete bir vali dinliyor mu salı günü insanları, sen gidiyorsun sorununu anlatıyorsun, imkan varsa yapıyor. Ben diyorum, acaba bir salı günü gideyim, valiye anlatayım mı derdimi? Eee, diyecek orospu, otuz senedir bir yememisin de, otuz seneden sonra ne geldin karıma derse ben ne derim, utanırım, yerin dibine girerim, yani hiç kimseden yardım alamıyorum...(47 yaında, genelevde çalııyor) Fuhun bir meslek olarak kabul edilmesi gerektii görüünün arkasında, fuhun yasallatırılmasının, kadınların çalıma koullarını iyiletirecei ve fuhun

18 28 Dr. Neriman AÇIKALIN kontrolünü kolaylatıracaı iddiası yatmaktadır (Doezema,1998, 2000; Jenness, 1993 : xiv). Raymond a göre, fuhun yasal sayılması, seks ticaretini arttırmaktan baka bir sonuca yaramayacaktır: Hollanda hükümeti, 2000 yılında seks ticaretini ekonomik bir aktivite olarak kabul etmi ve Avrupa birlii ve Eski Sovyet bloku ülkelerinden seks içisi adı altında çalımak isteyenlere, farklı bedenlere pazarda talep olduu gerekçesiyle, çalıma izni vermitir. Avrupa daki sivil toplum kurulularına göre bu yasa, baımsız göçmen seks içileri tanımıyla, kadın ticaretinin maskelenmesine ve artmasına neden olmutur (Raymond, 2003: 316). ddiaların tersine fuhun yasal olması ve suç olmaktan çıkarılması seks endüstrisinin kontrol edilmesine deil giderek genilemesine neden olmutur. Hollanda da fuhu, ülke ekonomisinin %5 ini oluturmaktadır larda kadın satıcılıının ve 2000 yılında da genelevlerin suç olmaktan çıkarılması, Hollanda da seks endüstrisini %25 oranında arttırmıtır (Raymond, 2003: 317). Fuhun yasalatırılmasındaki amaçlardan biri, fuhun, genelev ya da gece kulübü gibi yerlerde sokaa göre daha az maduriyete neden olduu görüüdür. Ancak, sokakta çalıan pek çok kadın, kadın satıcılarının kontrolüne girmek ve sömürü aracı olmak istememektedirler. Ayrıca, kadınlar, bazı ülkelerdeki yasalar gerei, fuhu karnesine sahip olmak ya da zorunlu ve düzenli yapılan salık kontrollerine tabi tutulmak istememektedirler (Raymond, 2003: 318). 50 yaında genelevde çalıan bir kadının dedii gibi: Bir gün buradan ayrılırsak bizimle ilgili tüm kayıtlar silinsin, gelecekte büyüyen torunlarımız var yeenlerimiz çocuklarımız var. Onların önüne konulmasın. Benim küçüümün olu farzet ki Mersin e tayini çıktı, o çocuk anlamayacak mı, bir gün karısına gelmeyecek mi? Gelecein valisi bu çocuk akademide okuyor, u anda komiser, kahrolur. Biz bu ii bırakıp ıslah-ı nefs ettiimiz zaman bize ait bir ey kalmasın, en önemli sorun bu Kadınların sicillerine ilenerek vesika sahibi olmaları aynı zamanda fuhu sektöründen ayrılmalarını da güçletirici bir etken olmaktadır. 23 yaında genelevde çalıan bir kadının söyledikleri gibi : sicilime ileniyor, her yerde karıma çıkacak, birikim yapmadan çıkmam Ancak birikim yapma mücadelesi fuhu pazarının kendi iç ileyi mekanizmaları nedeniyle hiçbir zaman gerçekleememekte, bir yılda birikim yapıp çıkmayı düünen kadınların yalanıp sermaye olmaktan çıkana kadar bu sektörde kalmalarına neden olmaktadır: buradan çıkmak için bir sene dersin o bir sene hiç bitmez... burada mal mülk yapan var mı sanki, daha 24 sene gideriz... (38 yaında genelevde çalııyor) 31 yaında genelevde çalıan baka bir kadının söyledikleri : içimde hiçbir gün bu ii bırakacaım umudu olmadı, ölünce galiba... Fuhu yapan kadının ömür boyu bunu sicilinde taıyacaı düüncesi, zaten kaybedecek bir eyim kalmadı, düüncesine neden olmakta, ve yaptıı ii

19 Toplumda Fahielik Kurumunun Vazgeçilmezlii Üzerine Mitler: Mersin Örnei 29 bırakmasında deyim yerindeyse bu siciline ilenmenin bedeli olan parayı yıllarca bu sektörde kalarak kazanmaya çalımasına neden olmaktadır. Eer, kadın kayıtlı deilse, yakalandıında siciline ilenecei korkusuyla sokakta, kaçak çalımaya yönelmektedir. Böylece, yasallama bazı kadınları sokakta çalımaya itmektedir. Ayrıca, yasaların kontrolünde genelevde çalımak demek kadınların istediklerinde kanun uygulayıcılarına ulaabilmeleri, haklarını koruyabilmeleri anlamına da gelmemektedir. Patronlar, kadın pazarlamacıları ve dostlar arasındaki ilikiler yasalardan tümüyle baımsız kendi içinde kuralların oluturulduu bir alanı ifade etmektedir. Dier bir deyile fuhun yasalatırılması kadının her zaman yasal koruma altına alınması anlamına gelmemektedir. Tam tersi, fuhun yasal hale gelmesi, ömür boyu sicillerinde taıyacakları genel kadın etiketi kadının yasal çerçeve içine girmekten kaçınmasına neden olmaktadır. Sokakta çalıan bir kadının hasta yakalanıp hastalık süresince genelevde bulunan revirde kalmak zorunda olduu bu yolla geneleve dümesinin nasıl daha da kolaylatıını anlattıı gibi: Hastanede yatıyoruz, güya devlet altında yatıyoruz, genelevin yan tarafında, neyse... Kapıda duran zavaklardan bir tanesi, zavak ne demek orada ayakçı, dümbüün kibarını söyledik, aramı, revirin telefonunu arıyor bir de baktım, bekçi dedi ki: Telefon var., dedim: Hayırdır inallah., cebim açık, gittim, efendim dedim, merhaba dedi, merhaba dedim, ya ite hastaneye dümüsün, dün seni gördüm, görü yaparken, bir eye ihtiyacın var mı, sigara falan filan dedi. Hayırdır baba, bizi gariban mı zannettin, iine gücüne bak. dedim. Çok öyle, yeni bir kız oraya dümü, ya da ne bileyim, kız bu camiada deil, ilk defa düürülmü, oradan çıktıında kurtulmayı düünüyor, ailesine tekrar dönmeyi düünüyor, daha çıkmadan genelevin kapısındakiler kapıyor, kızın getireni götüreni yok, ilacını milacını karılıyorlar, çıkıta da alıyorlar kızı, ite yaı dolana kadar dıarıda çalıtırıyorlar, yaı dolunca küt içeri, kurtar kendini kurtarabilirsen Kadınların özellikle genelevlerde, akam genelev kapandıktan sonra ev izinlerinin olmaması, ikametgah yerlerinin dorudan genelev görünmesi, kadınların toplum karısında bir kez daha etiketlenmesine yol açmaktadır. Ayrıca, kadınlarının kendilerine ait bir mekanlarının olmaması, akam i bitimi yine çalıtıkları odada uyumak zorunda kalmaları, psikolojilerini son derece olumsuz etkileyen bir unsur olmaktadır. Bu hayattan kurtulmak özgürlük yok yani, evci olsa burası çok güzel olur, bir pis i yaparsam o zaman kırmızı kalem çeksinler... Serbest bırakılsa özgür olsak... Evci olalım... Dıarıda müteriyle yakalanırsak götürsünler Siz nasıl yaıyorsunuz biz de öyle yaamak istiyoruz... (42 yaında, genelevde çalııyor) Dier taraftan, fuhun yasal çerçeveye alınması kadınlara, çalıma

20 30 Dr. Neriman AÇIKALIN koulları açısından da bir özgürlük getirmemekte tam tersi patronlarının karın en yüksek düzeye çıkarılmasında bir araç konumunda bırakmaktadır. Genelevde çalıan kadınların, istemedikleri müterileri geri çevirme, ya da müterilerden gelen ve kadının istemedii davranıları reddetme ya da müteriden prezevatif kullanmasını talep etme gibi bir ansı hiç yoktur. Bu balamda, kadının yaı, çekicilii ve güzellii ile, bayram ve tatil günlerine balı olarak günlük müteri sayısı deimekle birlikte, bu çalımanın verilerine göre, genç ve güzel bir kadının günde 60 müteriyle olabildii gerçei düünüldüünde, sözde yasal koruma altında olan kadınların, yasaların kendilerine nasıl bir özgürlük getirdii son derece tartımalı bir hal almaktadır.... Bir Ramazan geliyor, mübarek ay, biz çalımak zorunda kalıyoruz. te Ramazan geliyor, çalıacaım. Yani en azından yasaların, dini günlerde, özel günlerde u genelevin kapılarını kapatması gerekiyor, izinleri zorunlu hale getirmesi gerekiyor. Çünkü zorunlu deil, isteyen çıkar, isteyen çıkmaz, patron buna dayanaraktan çou kızı izne çıkarmıyor, borçlusun, çıkamazsın, ama bu zorunlu hale gelse, en azından bir gün de olsa kafasını dinlemek ihtiyacı duyuyor, ama bu yok. Dini günlerde, Allah ın bir kandilinde çalııyoruz, kapatmıyorlar, ama böyle özel günlerde en azından kapatılsa kanunen çok rahat olacak... (32 yaında, genelevde çalııyor) 50 yaında bir kadının benim her bir be milyona etimi lime lime yapan müterilerden kazandım onu dedii para sözde yasal koruma altında olan kadına kalmamakta müteriler tarafından cinsel anlamda sömürülen kadın, patron ve dostları tarafından bir kez de ekonomik sömürüye maruz kalmaktadır. Dıarıdan bakılıyor ki, genelev kadını çok para kazanıyor, burada tek kazanan patron. Dıarıda kendin kazanabilirsin, burada kdv si var, yemei var, elektrii var, suyu var, cartı var curtu var, yani en azından kazandıının yüzde sekseni patrona yüzde yirmisi sana kalıyor, yarıcı olduum halde, bir geliyor, misal veriyorum, iki kızsın, be yüz geldi, patron iki yüz elli, iki yüz elli pay ediyor, u sigarayı dört milyona dıarıdan alıyorsun, bunu karılııyla ödüyorsun, ben de bunu anlamıyorum, kafam almıyor, piyasadaki dört milyonluk sigarayı sekiz milyona içiyor burada (32 yaında, genelevde çalııyor) Çift balı demek sürekli patrona çalımak demek, onun için sermayesin (47 yaında genelevde çalııyor) Ayrıca sokakta çalıan kadınlar için ciddi bir sorun olana can güvenlii yasal koruma altında olan kadınlar için de sürmektedir. Yasalarla korunmu fuhu yapan kadınların can güvenliklerinin olduu iddiası doru deildir. Kapısında iki tane bekçi bulunan geneleve üst araması yapılmadan herkes