Aratırma Koordinatörü: Prof. Dr. Faruk en. Hazırlayanlar: Gülay Kızılocak Cem entürk Dr. Martina Sauer

Transkript

1 Download von / Avrupali Türk Isadamlari Birligi Hannover / TAM Vakfi Yayinlari!" #"# Aratırma Koordinatörü: Prof. Dr. Faruk en Hazırlayanlar: Gülay Kızılocak Cem entürk Dr. Martina Sauer Bu aratırma, Türkiye Aratırmalar Merkezi Vakfı ve Türkiye veren Sendikaları Konfederasyonu ibirlii ile hazırlanmıtır.

2 Avrupa daki Türk Kadının Yaam Koulları Kalıcı bir toplum haline gelen Avrupa daki Türk göçmenler her ne kadar geleceini bu ülkelerde görüyorsa da, 45 yıllık bir göç süreci sonrasında bile bulundukları ülkelerin çounluk toplumuyla tam anlamıyla iç içe yaayamamaktadırlar. Göçmenlerle yerleik toplum arasındaki daha çok kültürel faklılıktan kaynaklanan mesafeli yaamla birlikte, azınlık toplumuna ve kültürüne karı önyargılar ortaya çıkmaktadır. Bu ön yargılar, özellikle Avrupa daki toplumsal yaamda fazla yer almayan Türk kadınına yönelik olarak younlamaktadır. Avrupa ülkelerinde, Türklerin youn yaadıkları Almanya, Hollanda ve Avusturya gibi ülkelerde medyanın kamuoyuna yansıttıı aile içi iddet, zorla evlilikler ve töre cinayetleri gibi olgular, kamuoyunda Türk kadınları üzerine yanlı veya tek yönlü fikirlerin olumasına yol açmaktadır. Lanse edilen imajlar, Türk kadınlarının babaları veya eleri tarafından baskı altında tutuldukları, kendi sorumluluunu taıyamayacak, acınacak durumda ve geri kalmı bir düünce yapısında oldukları yönünde bir kanaatin ekillenmesine yol açmıtır. Örnein, çou durumda geleneksel giyim tarzının bir parçası olan baörtüsü takan kadınlar, katı dindar eilimlere sahip kiiler olarak görülmektedir. Türk kadını üzerine üretilen, bulundukları ülkenin dilini yeteri derecede konuamadıkları, ve eitim seviyelerinin düük olduu yönündeki görülerin yaygınlıı, Türk kadınlarının kültürel ve toplumsal uyumuna engel birer faktör olarak karımıza çıkmaktadır. Avrupa nın çounluk toplumlarınca benimsenen yaygın kanı çerçevesinde baskı altında yaayan Türk kadınları, modern ve demokratik deerlerin uzaında görülmektedirler. Avrupa da yaayan Türk kadınları üzerinde üretilen bu imaj, üretildii alanı aarak Türkiye deki kadınları da kapsar bir hal almıtır. Bu aratırma, Almanya örnei üzerinde younlaarak, Avrupa daki Türk kadınının yaam koullarını ve aile içindeki konumu ve Türk erkek ve kadın göçmenlerin kadının rolüne dair beklenti ve öngörüleri çerçevesinde ele almaktadır. Aratırmanın bir dier özellii imajlara dair beklenti ve öngörülerin deerlendirilmesinin yanında, Türk kadınlarının ve erkeklerinin genel yaam ve aile içindeki rol bölüümünü reel düzlemde analiz etmesidir. Kadınların % 42 sini Aile Birleimi ile Gelenler Oluturuyor Göç sürecinin ilk yıllarında erkeklerin hakim olduu Türk nüfus yapısı, bugün dengelenmeye yakın bir noktada olmasına karın, ilk yılların nüfus yapısı üzerindeki etkileri, bugün daki gözlemlenebilir niteliktedir. Almanya da yaayan Türk kadın göçmenler erkeklere nazaran daha düük bir ya ortalamasına sahiptir. Bugün Almanya da yaayan Türk kadınlarının üçte birini 30 ya altı kadınlar oluturmaktadır. Kadınlar arasında yalı nüfus % 3 lük bir yer tutarken, bu oran erkekler arasında % 8 dir. Dier yandan Almanya da bulunan Türk kadınlarının ülkedeki ikamet süreleri, erkeklere göre daha kısadır. Kadınlar arasında 22 yıl olan ortalama ikamet süresi, Türk erkekleri arasında 24 yıldır. Ankete katılan kadınların % 42 sini elerini takiben Almanya ya aile birleimi ile gelmi kadınlar oluturmaktadır. Almanya ya dorudan çalıma amacıyla gelmi olanlar ise, % 3 lük bir paya sahiptir. 30 Ya altı Kadınların % 77 si Almanya Eitimli Almanya daki Türk göçmenler arasında kadınlar, erkeklere nazaran daha yüksek oranda Alman eitim sisteminden geçmi bulunmaktadır. 30 ya altındaki kadınlarda % 77 ye ulaan Almanya da örenim görmülük oranının bu seviyeye ulamasında temel nedenler; göçmen Türk kadınların erkeklerden daha genç bir kitle olmaları ve Almanya da domu olanlar arasında oransal olarak daha fazla yer tutmalarıdır. Ancak hiç eitim görmemiler arasında da kadınların oranı erkeklere göre daha yüksektir, bununla beraber bu durum ileri yalardaki göçmenlerle sınırlıdır. Mesleki eitim açısından bakıldıında kadınlar erkekler karısında daha kötü durumdadırlar. Almanya da yaayan Türkler arasında kadınların % 59 u hiçbir mesleki eitimden geçmemiken, bu erkekler arasında % 40 dır. Buna paralel üniversite mezunu kadın oranı da erkeklere nazaran daha azdır. Kadınlar Erkeklerden Daha yi Almanca Kullanıyor Türk kadınlarının yeterli Almanca bilgisine sahip olmadıklarına dair ön yargı, açık bir seçici algılama örneidir. En azından subjektif bir deerlendirme ile kadınların Almanca bilgi seviyesinin hiç de erkeklerinden düük olmadıını söyleyebiliriz. Hatta kadınlar erkeklerden daha iyi bir Almanca kullanmaktadırlar. Genç ya gubunda yer alan kadınlar arasında ya arasında bulunan kadınlar aynı konumdaki erkeklere göre daha iyi Almanca bilgisine sahiptirler. 1

3 Ev hanımlarının % 60 ı Durumundan Memnuniyetsiz Türk kadınlarının çalıma yaamında yer alma oranı açıkça erkeklerden daha düüktür. Bu, çalıma ve aile yaamına dair güçlü bir geleneksel rol tanımlamasını yansıtmaktadır. Kadınların yalnızca % 20 si tam zamanlı, % 14 ü de yarım zamanlı olarak çalımaktadır. Tablo: Türk Kökenli Kadınların Çalıma Yaamında Yer Alma Oranları Younluk Oran (%) Ev Kadını ,8 Tam Zamanlı Çalıan ,0 Yarı Zamanlı Çalıan ,6 siz 92 9,5 Örenci 72 7,4 Annelik zninde 40 4,1 Emekli 28 2,9 Dier 36 3,7 Toplam ,0 Ev hanımı olarak yaamlarını sürdüren göçmen Türk kadınlarının büyük bölümü, bu statülerini gönüllü olarak edinmemitir. Ev hanımlarının % 60 ı çalıma yaamına dahil olmayı arzu ettiini belirtirken, % 40 lık bölümü mevcut statülerinden memnuniyetlerini ifade etmektedir. Çalıma yaamına girme arzusunda ya veya çocuk sahibi olmak olumsuz bir etki yapmamaktadır. Çalıan Kadınların % 61 i iinden memnun deil Çalıan kadınların megul oldukları ilerin seviyesi çalıan erkeklerinkine oranla yüksektir. Kadınlar ve özellikle de genç yatakiler açık bir biçimde erkeklerden daha sık rastlanır biçimde memuriyet tarzında ilerle meguldürler, ancak uzman olarak çalıanlara sık rastlanamamaktadır, çi olarak çalıan kadınların oranı erkeklere göre yalnızca bir parça düüktür. Bununla beraber çalıan kadınların yalnızca % 61 i yaptıkları iin kendi nitelikleri ile uyumlu olduunu ifade etmektedir, Bu oranın en düük olduu grup içi kadınlar iken, en yüksek olduu grup memur statüsünde çalıan ve okul ya da iletme içi eitim sahibi kadınlardır. Buna karın üniversite mezunu kadınlar ortalamanın altında bir sıklıkla mevcut ilerinin seviyesinden memnundurlar. Kadının Genel Rolünün Nitelenmesi Kadınların genel anlamda rollerine dair incelemede kapsamlı bir ifadeler listesi oluturularak, ankete katılan erkek ve kadınlara sunuldu ve bu ifadelere katılıp katılmadıkları, katılıyorlarsa bunun tamamen katılma mı yoksa kısmen katılma mı olduu sorulmutur. zleyen tabloda tüm ifadeler yer almaktadır. Tablodaki kavram ifadesi altında yer alan veriler, deerlendirmenin hangi kavramlar üzerinden yapıldıına dairken, boyut ifadesi altında yer alan seçenekler, soruların hangi yönleri ortaya çıkarmayı hedeflediini göstermektedir. Tablo: fadeler, Kavramsal Alanlar, Kadının Toplumsal Yaamdaki Rolüne Dair Boyutlar fade Kavram Boyut Erkeklerin yaamı kadınlarınkinden daha kolaydır. Kadınlara göre istedikleri pek çok eyi yapabilmekte, istemediklerini yapmamaktadırlar Erkeklerin Yaamı - Kadın haklarına siyasi alanda, aile içinde ve özel yaamda daha youn biçimde saygı gösterilmelidir. Genç kızlar için meslek eitimi gereksizdir, çünkü evlendikleri zaman mesleklerini bırakmaktadırlar. Kadın haklarının güçlendirilmesi Meslek eitimi gereksizdir modern geleneksel 2

4 Kendi gelirine sahip olmak kadınlar için önemlidir. Kiisel gelir modern Kadınlar öncelikle aile ve ev ileri ile ilgilenmelidir, bir meslekle deil. Geleneksel Kadın Rolü Kadınlar için bir meslek eitimi ve kendi gelirine sahip olma önemlidir. Meslek Eitimi Önemli geleneksel modern Kadınların genel rolüne dair deerlendirmede ifadelere verilen onayların açık biçimde geleneksel bir kadın imajına deil, modern bir kadın imajına dönük olduu görülmektedir. Kadınlar Politikada ve Aile içinde daha fazla güç istiyor En büyük onay oranını % 97 ile kadın haklarının politika ve aile içinde güçlendirilmesine dair ifade almıtır. kinci sırada % 90 ile kadınların meslek eitiminin ve bu balamda kendi gelirlerine sahip olmalarının önemli olduuna dair ifade yer almaktadır. Katılımcıların % 84 ü kadınların kendi tasarruflarında gelirlerinin olmasına önem atfetmektedir. Ancak gerçekte kadınların yalnızca % 69 u kendi tasarrufları altında bir gelire sahipken, yarısından fazlasının bir meslek eitimi yoktur. Grafik: Kadının Genel Rolüne Dair Deerlendirme (%) Meslek Eitimi Gereksizdir 7,1 1,9 90,6 Geleneksel Kadın Rolü 24,3 27,2 47,1 Erkeklerin Yaamı Kiisel Gelir 46,2 14,3 38,5 83,7 9,9 5,4 Tamamen Katılıyor Kısmen Katılıyor Katılmıyor Meslek Eitimi Önemli 89,5 7,6 2 Kadın Haklarının Güçlendirilmesi 96,6 1,8 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Yüksek Ya Grupları Geleneksel Kadın majını Onaylamıyor Kadın imajının farklı sosyal gruplardan erkek ve kadınlar arasında nasıl anlaıldıına dair daha net tespitler yapabilmek için, kadının geleneksel rolüne dair, Kadınlar öncelikle aile ve ev ileri ile ilgilenmelidir, bir meslekle deil. ifadesi, görüülen kiilere yöneltilmi, bunu onaylayıp onaylamadıkları sorulmutur. Belli bir çekirdek grup, geleneksel kadın imajına dönük beyanda bulunurken, dier bir grup buna muhalif bir konumda yer almaktadır. Tabloda yansıtılan, geleneksel kadın imajına dair ifadeler, tümüyle veya kısmen katılımları yansıtmaktadır. 60 ya üstü kadın ve erkekler kendilerinden daha genç yataki gruplara dahil olanlardan daha nadir biçimde geleneksel kadın imajını onaylamaktadır. Buna ek olarak, erkekler arasında onaylama oranı genç gruplar arasında izleyen gruplara göre daha yüksektir. Geleneksel kadın imajının ortalamanın üzerinde yaygın olduu en büyük grup hem erkekler hem hadınlar arasında ya grubundakilerdir. Daha yüksek yatakiler arasında bu yönde eilime daha az rastlanmaktadır. Bunun karısında genç yataki erkekler arasında bu kadın imajının ortalamanın üzerinde bir yaygınlıkta olduu görülmektedir. Oturum süresi sürekli olmayan, bununla beraber kadın ve erkekler arasında farklılıklar gösteren bir etkiye sahiptir. Kadını geleneksel rolü ile gören kadınlar arasında en büyük pay, yıldır Almanya da yaamakta olanlara aittir. En düük pay ise 4-9 yıldır Almanya da yaayanlardan olumaktadır. Geleneksel kadın imajının erkekler arasında ise en yaygın olduu grup ise yine aynı sürelelerle Almanya da kalmı olanlardır, erkekler arasında en düük onayı veren grup ise yıldır Almanya da yaayanlardır. Bu balamda uzun oturum süresi ile modern kadın imajının geleneksel imajın yerini aldıını söylemek mümkün görünmemektedir. Ne kadınlarda, ne de erkeklerde, tam tersi ekilde oturum süresinin geleneksel kadın imajını çekici kıldıını söyleme imkanı da bulunmamaktadır. 3

5 Pek aırtıcı olmayan biçimde, Türkiye de büyümü ve okula gitmi kadın ve erkekler, Almanya da büyüyenlere oranla daha sık görülür biçimde geleneksel kadın imajına eilim göstermektedirler. Kadın imajı yalnız eitim alınan ülkeye göre deil, aynı zamanda alınan eitimin seviyesine göre de deiiklik göstermektedir. Bu olgu erkekler için olduu kadar kadınlar için de geçerlidir. Yükselen eitim seviyesi ile, geleneksel kadın imajına onay verme davranıı azalma göstermektedir. Kadınlarda çalıma yaamına dahil olma, geleneksel kadın imajını onaylamayı beklenildii gibi düürürken, bu erkeklerde aynı etkiyi yapmamaktadır. Aksine çalımayan erkeklerin geleneksel kadın imajını onaylama oranı çalıanlara göre daha düüktür. Bu esasında, -aırtıcı olmayan biçimde- geleneksel kadın imajını çok nadir biçimde onaylayan erkek örencilerden kaynaklanmaktadır. Örenciler arasında kız örenciler ortalamanın üzerinde, hatta emekli kadınlardan daha sık biçimde geleneksel kadın imajına dönük eilim aırtıcı olmanın yanında Türk kadınlarının zihinsel kurgularının klielere denk dümediini göstermektedir. Hem kadın hem erkek emekliler hayret verici biçimde nadir olarak geleneksel kadın imajını benimsemektedirler. Kendilerinden eski aile içi ibölümünü en sıkı biçimde benimsemi olmaları beklenen emekliler arasında bu öngörü erkekler arasında dahi geçerli deildir. Kadınların mesleki konumları beklenildii üzere geleneksel imajın benimsenmesinde tesir etmektedir. çi kadınlar geleneksel kadın imajına en balı grupken, bunu memurlar ve serbest çalıanlar izlemektedir. Bu erkekler arasında söz konusu deildir. Memur statüsünde çalıan erkekler açık biçimde geleneksel kadın imajını ortalamanın üzerinde olmak üzere onaylamaktadırlar, bu erkek içiler arasında daha nadir görülmektedir. Baımsız çalıanlar erkekler arasında da geleneksel imaja en az balılık gösteren topluluktur. Memur statüsünde çalıan kadınlar ile aynı statüyü paylaan erkekler arasında kadın imajına dair göze çarpar bir fark görülmektedir. Memur statüsünde çalıan kadınların yalnızca dörtte biri geleneksel kadın imajını onaylarken, bu erkekler arasında % 75 dir. Tablo: Sosyo-Demografik Yapı ve Cinsiyetlere Göre Geleneksel Kadın majını Onaylama* (%) Ya Grupları Oturum Süresi Eitim alınan ülke Mezun olunan okul Geleneksel kadın imajını Kadınlar onaylama Erkekler 30 ya altı 39,3 60, ya arası 43,4 56, ya arası 46,4 67,8 60 ya ve üzeri 43,5 61,3 3 yıla kadar 42,9 60,6 4-9 yıl arası 27,8 70, yıl arası 52,0 59,3 20 yıl ve üzeri 39,6 60,0 Türkiye 45,3 64,1 Almanya 38,2 54,4 Eitim almamı 54,6 73,3 lkokul 40,3 54,7 Ortaokul 40,0 70,2 Orta seviye eitim (Realschule/Mittlere 38,7 67,6 Meslek okulu 40,7 50,0 Lise 36,7 55,0 Üniversite Öncesi Mezuniyet Derecesi- 26,2 41,2 4

6 Çalıma Yaamına Dahil Olma Çalımayanlar Meslek Dindarlık Çalımayanlar 48,8 56,5 Çalıanlar 30,2 63,5 Örenci 44,5 41,3 Emekli 22,0 56,9 ssiz 50,0 64,5 Ev Hanımı 51,8 - çi 36,7 63,8 Memur 24,0 74,5 Baımsız Çalıan 15,0 46,2 Dindar 46,5 68,0 Dindar Olmayan 30,4 49,1 Toplam 42,2 60,1 * tamamen veya kısmen Göç Sürecinde Kadının Rolü ve Aile içi iddet Kadınların toplum içindeki geleneksel rollerine dair görülerinin yanında, ankete katılanlara Türk kadınının konumuna ve ilikili olarak göç sürecinde ailelere dair üç ayrı ifade sunularak bu konulardaki kanaatleri soruldu. Tablo: Göç Sürecinde Kadının Rolüne Dair fadeler ve Kısaltmalar fade Almanya daki Türk erkeklerinin bir kısmı, Türkiye dekilerden daha fazla gelenek bilincine sahiptir. Almanya daki genç Türk kadınları, anneleri ve büyük annelerinden daha güçlü biçimde eitlik için gayret sarfetmelidirler. Türk ailelerinde kadın ve çocuklara karı iddet toplumsal ve cezai yaptırımlarla dılanmalıdır. Kısaltma Erkekler geleneksel bilince sahip Daha güçlü eitlik Aileden iddetin dılanması Sıkı toplumsal ve cezai yaptırımlarla Türk ailelerinde kadın ve çocuklara yönelik iddetin engellenmesi gerektiine dair ifadeye dair büyük oranda onay verildii görülmektedir. Ankete katılanların dörtte üçünden fazlası tamamen, % 13 ü ise kısmen sıkı tedbirlere onay verirken, % 8 lik bir grup buna gerek görmemekte, % 13 ünün ise bunu kısmen onayladıı da gözden kaçırılmamalıdır. Görülmektedir ki, aratırmaya katılanların bete biri aile içi iddetin dılanmasına dair tedbirleri zorunlu görmemektedir. Almanya daki genç Türk kadınlarının daha güçlü biçimde kendilerini eitlemek için çalımaları gerektiine dair ifadeye katılımcıların % 61 i tümüyle katılırken, % 23 ü kısmen katılmaktadır. Almanya daki Türk erkeklerinin Türkiye dekilere kıyasla daha fazla gelenek bilinçli olduklarına dair % 57 lik bir çounluk tümüyle, % 18 lik bir grup ise kısmen katılmaktadır. Dikkat çekici ve hayret verici olan, kadınların ve erkeklerin ifadeleri deerlendirmelerinde neredeyse hiç fark bulunmamasıdır. Türk ailelerinden kadın ve çocuklara karı iddetin dılanmasına dair tamamen ve kısmen onaylama davranıında erkeklerin kadınlardan daha fazla yer aldıkları görülmektedir. Daha Fazla Eitlik 5

7 Kadınlar 63,2 21,8 12,7 Erkekler 59,4 23,2 14,2 Toplam 61,2 22,6 13,5 0% 20% 40% 60% 80% 100% Tamamen Katılıyor Kısmen Katılıyor Katılmıyor Aile içi iddete karı önlem alınması Kadınlar 76,4 12 9,5 Erkekler 77,9 14 5,8 Toplam 77,2 13 7,6 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Tamamen Katılıyor Kısmen Katılıyor Katılmıyor Tablo: Aile çi iddetin Sert Yaptırımlarla Önlenmesine Dair fadeye Sosyodemografik Özellikler ve Cinsiyetlere Göre Onay Verme* Oranları (%) Ya Grupları Oturum Süresi Eitim Alınan Ülke En Son Mezun Olunan Okul 6 Ailede iddetin Önlenmesi Kadınlar Erkekler 30 ya altı 92,0 87, ya arası 86,0 92, ya arası 87,3 93,8 60 ya ve üzeri 92,9 95,4 3 yıla kadar 100,0 83,3 4-9 yıl 91,7 94, yıl 88,0 92,1 20 yıl ve daha fazla 88,0 91,8 Türkiye 88,2 93,5 Almanya 89,1 89,1 Eitim almamı 88,1 92,5 lkokul 90,9 91,7 Ortaokul 90,0 92,5 Orta seviye eitim (Realschule/Mittlere 91,9 87,5

8 Meslek okulu 88,9 93,2 Lise 86,3 92,5 Üniversite Öncesi Mezuniyet Derecesi- 83,3 88,3 Çalıma Yaamına Katılım Çalıma Yaamının Dıındakiler Mesleki Konum Dindarlık Kültürel Oryantasyon Çalımayanlar 87,8 91,6 Çalısanlar 89,5 92,0 Örenci 88,9 89,7 Emekli 92,8 92,3 7 siz 89,1 91,5 Ev Hanımı 85,5 - çi 85,9 93,9 Memur 94,0 94,8 Baımsız Çalıan 90,0 76,9 Dindar 88,8 93,1 Dindar deil 87,9 90,6 Geleneksel 73,9 89,0 Karma 89,9 94,1 Modern-liberal 90,3 90,5 Toplam 88,4 91,9 * tamamen veya kısmen onay Anket Sonuçlarına Dair Genel Deerlendirme Anket sonuçlarının genel bir deerlendirmesi yapıldıında; elde edilen verilerin Türk kadının konumu üzerine özellikle okul eitimi, dil yeterlilii ve iliki ve toplumsal uyum konularında mevcut çok sayıda önyargı ve klieleri dorulamadıını ortaya çıkarmaktadır. Özellikle Almanya da yetien Türk kadınının eitiminin, aynı ya grubuna dahil Türk erkeklerinden daha yüksek olduu anket sonucu ortaya çıkmıtır. Bu guba ait Türk kadınlarının Almanca dilini yeteri derecede iyi konutuu, hatta Türk erkeklerine göre daha iyi konutuu da aratırmadan elde edilen sonuçlar arasındadır. Almanlarla ilikilerde de Türk kadınına ilikin yaygın kanının aksine, Almanlarla irtibatın sanıldıı kadar az olmadıı görülmektedir. Ancak Almanya ile daha güçlü baı olan kadınlarda (ikamet, eitim, meslek vb.), büyük bir bölümünün Almanya da kendisini vatanında ve iyi hissetmesine, Türkiye ye dönmeyi düünmemesine ramen, kültürel bir parçalanma gözlemlenmektedir. Bu durum, Türk kadınlarının konumlarının memnuniyet verici iyi bir konumda olduu ve göç ve uyum politikası dahilinde yeni tedbirlerin alınmasına gerek olmadıı anlamına gelmemelidir. Tam tersine, bu durum kadınları ilgilendirdii gibi, Türk erkeklerinin de konumları açısından oldukça önemlidir. Özellikle meslek eitimi, kadının i hayatında yer alması ve çalıabilmesi için destekleyici önlemler aciliyet arzetmektedir. Genç Türk kadınlarının i hayatına daha az dahil olmaları karısında, özellikle genel okul eitiminden sonra meslek eitimine devam edebilmeleri için, bu gruba ve alielerine destek verici ve ö- zendirici çalımalar yapılmalıdır. Genç kadınların i hayatına katılmamalarında, ilgi azlıı veya düük motivasyondan önce, yuva kurma ve ailenin karı çıkması ana sebepleri oluturmaktadır. hayatını tevik edici ve destekleyici çalımalar, özellikle vasıflı kadınların ve erkeklerin eitim seviyelerine e deerde imkanlar yaratmalıdır. Yalnızca Türk kadının deil, tüm kadınların çalıma hayatına destek verebilmek amacıyla, özellikle i ve aile hayatını kolaylatıracak imkanların sunulması gerekmektedir. Türk kadınının Alman kadınlara göre daha az i hayatında daha az yer alması, aile kurmanın ve çocuk yetitirmenin ön planda olmasını dorulasa da, bu durum Türk kadınının çocuklarını daha az yuvaya gönderdikleri anlamına gelmemektedir. Temel sorun Almanya da çocuklu kadınların daha rahat

9 çalıabilmesi için yeterince yuva, kre ve buna benzer kurumların sunulmamasından kaynaklanmaktadır. Anaokullarının yaygınlatırılması dayaygın bir beklenti olarak karımızda durmaktadır. Türk toplumu hala geleneksel aile yapısına sahiptir; kadınların büyük bir bölümü çalımamakta, ev hanımı ve annelik görevlerini üstlenmektedir. Çalıan Türk kadınları için de; kuaklar üstü bir analiz yapıldıında, aile içinde görev daılımı, örnein çocuk bakımı ve ev ileri genellikle kadınların sorumluluundadır. Kadınların büyük bir bölümünde aile ve i hayatının beraber yürütülemeyecei kanısının yaygın olması, Türk kadınlarının meslek eitimi görmelerini ve i hayatına atılmalarını büyük ölçüde etkilemektedir. Bazı durumlarda, ailenin veya ein bu durumu desteklememesi de, kadınların bu alanlarda daha az yer almalarına temel bir nedendir. Ankete katılan ev kadınlarının önemli bir bölümü bu yüzden, bu konumlarından memnun olmadıklarını, çalııp para kazanarak ekonomik baımsızlıklarını elde etme isteklerini bir öncelik olarak dile getirmilerdir.. Aratırma, Türk kadınlarının hiç de gözardı edilmeyecek bir oranının (ankete katılan toplam kadınların üçte biri; çalıan kadının bete biri) kendi ihtiyaçlarının karılanması için, kendilerine ait herhangi bir paranın olmadıını, böylece karar özgürlüünün kısıtlandıını ortaya çıkarmıtır. Kadınlar, erkeklerin (elerin) üçte birinin böyle bir durumu desteklemediklerini dile getirmilerdir. Geleneksel aile yapısının gerçek yaamda yaygınlıına ramen, bu durum yine de kadın ve erkekler tarafından kabul edilmemektedir. Buna göre; gerek kadınlar gerek erkeklerin yarısı bu durumu, yani kadının ev kadını ve annelik rolünü tasvip etmemektedir. Buna ramen kadınların bete biri ve erkeklerin dörtte biri bu klasik rol daılımını doru bulduklarını belirtmilerdir. Bu klasik aile daılımını doru bulan erkekler arasında, genç erkekler daha yalı kuaa göre pek fazla bir deiiklik göstermemitir. Kadının meslek eitimi alması, çalıması, ekonomik baımsızlıı ve kadının eitlii gerek kadınların gerek erkeklerin büyük bir bölümünün verdii cevap olmutur. Bu sonuç, genç kızların meslek eitim durumlarının gelecekte daha da düzelecei ümidini artırmaktadır. Türk ailelerinde kadın ve çocuklara yönelik iddetin engellenmesi gerektiine dair ifadeye dair büyük oranda onay verildii görülmektedir. Dikkat çeken, kadınların ve erkeklerin ifadeleri deerlendirmelerinde neredeyse hiç fark bulunmamasıdır. Türk ailelerinden kadın ve çocuklara karı iddetin dılanmasına dair tamamen ve kısmen onaylama davranıında erkeklerin kadınlardan daha fazla yer aldıkları görülmektedir. Yalı kadınlar (erkekler de) bazı noktalarda gençlere göre daha da ilerici görülere sahip olduklarını göstermilerdir. Alman kadınlarının konumları üzerine ise, Türk kadınları bazı durumlarda Alman kadınlarını örnek aldıklarını veya almak istediklerini belirtmilerdir. Alman kadınının özellikle kendi hayatlını belirleme ile e veya partner seçiminde serbestligi, özgürlük olarak nitelendirilmesine ramen, daha fazla sorumluluk ve aile içindeki eksik dayanıma ya da eksik güvence de, modern kadın rolünün olumsuz yanları olarak görülmektedir. 8

10 9

11 ! $ %&"!"#! $$%& '( ) '%& * +!( $, & (!-'.//0 * //0, & %! 4* 21 5 '* 6 6 #! 7 &.// 6 & //5 * ( 1 10

12 '( 8 ' 7! ( 9- #! ' :2 * 7! 6 ;;(! <=;> * *? 1 217!.//5=; 3 1 7!(! * * )( 0, 7 ' :2 ' ''7!12! '1 6!7( 2 ''' *+.@!!4'2!A %' B :! C D 3 )! 723+ E ' '6 ' * F *! 3!! F G!%2!; F ;" + <;"> ' !.//A ;" 2'''' (,( - 0.+H1*.2 623#!! '$/ * *' ( * 71* $ IJ % % " *./// ' 1 '! 71*.//A! ( K! LL 71*! * * 71*! '' 11

13 ./ I C M C N C M 3 ( M6#! 1 $ 'M *"+ 50 G ' 4' 2 2 6( 23 #! - '' 8 ' G* 2 * 1F! 1F6 '6 2''( 2.//0 ' G " !( 1 ' 2 '(6 *! * 01! ) C+ 6.//AG%'( B C '', 1! 1F 2! 6.//5 ' G "+* 1F 3( 1 6 ' '! 1 * 6( '* 2!' 0 42 #' 6 #! H3!6& '' ':2 +! 3 1 1F( * 4*! 12 6 ' G"+ 1F &OG 1F * H32 *! ' * '' #' 6 * 12

14 ""+ 8? ' % :2! '* :2 -'#! 6'%!@ C '''* ''+( * :2.//A.//0 ' G ( * 31' /- D'+.! $ - #! G! 6 6'( '. '! 7 +? + '! * 0 * ' G ( 3 ''''!1 13