Müh. Fak., Çevre Müh. Böl.

Transkript

1 CMC 3206 Mühedislik Ekoomisi 5-6. Dersler Net bugükü değer aalizi, Mühedislik Fakültesi Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir

2 Net Bukükü Değer Kousuu ÖĞRENME HEDEFLERİ Potasiyel yatırım fırsatlarıı karşılaştırarak ekoomik aaliz yapma becerisi kazama, Paraı zama değerii dikkate alarak yatırım projelerii karlılığıı aaliz etme becerisi kazama, İki ya da daha fazla yatırım projelerii karşılaştırma becerisi kazama. Bu bölümde, ilk yatırım/satıalma maliyeti, hurda değer (salvage value), işletme-bakım (operatio & maitace, O&M) akit akışı, et bugükü değer (NBD), geri ödeme süresi, faiz faktörleri gibi kavramlar öğreilecektir.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 2

3 NBD Aalizi (Kayak: David L. Whitma, Roald E. Terry (2012) Fudametals of Egieerig Ecoomics ad Decisio Aalysis, 1st Ed., Sythesıs Lectures o Egieerig, Morga & Claypool Publishers, ISBN : , DOI: /S00410ED1V01Y201203ENG018, p60) 1. Her alteratif içi et bugükü değer (NBD) hesaplaır. 2. NBD<0 ola alteratifler eleir. 3. Tüm alteratifler içi NBD<0 ise eylemsizlik kararı verilir. 4. Bir ya da daha fazla alteratif içi NBD>0 ise, e büyük pozitif NBD alteratifi e iyi ekoomik seçimdir. 5. Zorulu yatırımlarda tüm alteratifler içi NBD<0 olabilir. Bu durumda, ümerik olarak e büyük NBD (sıfıra e yakı NBD) vere alteratif seçilir.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 3

4 ÇEREZ ÖRNEK-1: Net bugükü değer aalizi-yatırım seçimi (Kayak: Thomas F. Edgar, David M. Himmelblau, Leo S. Lasdo, (2001) Optimizatio of chemical processes,.-2d Ed. McGraw-Hil, p99) Bir elektrokimyasal proseste kullaıla sırada aotları fiyatı US$ ve ömrü 2 yıldır. Alteratif aotları fiyatı US$ ve ömrü 6 yıldır. Yıllık % 6 faiz oraıda hagi aot seçilmelidir? Alteratif A I=% P= US$ P= US$ P= US$ Alteratif B I=% P= US$ ÇÖZÜM: Her bir alteratif içi et bugükü değer (NBD) hesabı yapılmalıdır. Alteratif A içi et bugükü değer (NBD= US$) daha düşük (B alteratifi içi P= US$) olduğuda A alteratifi doğru bir seçim olacaktır US $ US $ P US$ US$ 2 4 (1 0, 06) (1 0, 06) i % 11 içi P 49407,07US$,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 6 4

5 ÇEREZ ÖRNEK-2: Net bugükü değer aalizi (Kayak: Lelad T Blak, Athoy Tarqui, (2012) Egieerig Ecoomy, The McGraw-Hill Compaies, Ic., 1221, Aveue of the Americas, New York, NY 10020, P. 143, Solutio Maual p45) Bir gıda-koserve prosesii yöeticisi iki farklı etiketleme makiesi arasıda karar vermek zorudadır. ÇÖZÜM A Makiesi PW-A = -42, (P/A, %10; 4) = -42, (3,1699) = US$ PW-B = -51,000 17,000(P/A, %10; 4) = -51,000 17,000(3,1699) = US$ B makiesi seçilmelidir. B Makiesi Satıalma maliyeti, US$ İşletme maliyeti, US$/yıl Ekoomik ömrü, yıl 4 4 Faiz, % Bügükü değer aalizie göre hagi makie seçilmelidir? 4 (1 i) 1 (1 0,10) 1 ( P/ A, %10; 4) P A A A3, (1 ) 0,10(1 0,10) i i,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 5

6 ÇEREZ ÖRNEK-3: Net bugükü değer aalizi Kayak: Eschebach, T. G., (2011) Egieerig Ecoomy: Applyig Theory to Practice, 3rd ed., Oxford Uiversity Press, New York. P1474 Bir firma bir işaat içi yadaki akit akışı diyagramıda belirtile harcamayı ve gelirleri ögörmektedir. Firma, NBD aalizie göre yatırım yapmalı mıdır? ÇÖZÜM PW 100K 100K 30 K( P / F, 0,12; 1) 40 K( P / F, 0,12; 2) 65 K( P / F, 0,12;3) 35 K( P/ F, 0,12; 4) K 40 K 65 K 35K (1 i) (1 i) (1 i) (1 i) K 30K 40 K 65 K 35K (1 0,12) (1 0,12) (1 0,12) (1 0,12) 100K 30K 0, K 0, K 0, K 0, , 2 KUS$ 0 olduğuda yatırım yapılabilir ,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 100K 30K 40K i=%12 65K 35K 6

7 ÖRNEK-1 Net Bugükü Değer Aalizi e+i Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 7

8 ÖRNEK-1: Yıllık maliyet aalizi (Kayak: Michael R. Lideburg PE, (1993), Egieerig Ecoomic Aalysis: A Itroductio, P55-79) Bir ürüü pazar potasiyeli içi gelecek 10 yıl boyuca, birici yıl US$ ve müteakip yıllarda bu Pazar payıa ilave olarak her yıl US$ artacağı ögörülmektedir. Yıllık eflasyo %8 ve faiz oraı da %10 olduğua göre, firmaı gelirlerii bugükü değeri e kadardır? ÇÖZÜM: i i e ie i %10 %8 0, 080,1 i 0,188 P A( A / P,%18,8;10) G ( P / G,%18,8;10) (1 i) 1 (1 i) 1 P A G 2 (1 ) (1 ) (1 ) i i i i i i (1 0,188) 1 (1 0,188) US P US$ 0,188 (1 0, 188) $ 0,188 (1 0,188) 0,188(1 0,188) P US$ 4, US$ 13, P US$ 100K 100K 100K 100K 100K 100K i i e i e i 0,07 0,08 0,070, 08 i 0,1556 P , , US$,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com + 10K 20K 30K 80K 90K 0K

9 ÖRNEK-2 Net Bugükü Değer Aalizi PROJE SEÇİMİ Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 9

10 ÖRNEK-2: Net bugükü değer aalizi (Kayak: Doald G. Newa, Ted G. Eschebach, Jerome P. Lavelle, (2012), Egieerig Ecoomic Aalysis, Oxford Uiversity Press, Ic., 198 Madiso Aveue, New York, New York 10016, P. 332) İki ekoomik alteratif arasıda seçim yapılacaktır. ÇÖZÜM P A P B Alteratif A Alteratif B Satıalma maliyeti, US$ Net kazaç, US$/yıl Hurda değeri, US$ Ekoomik ömrü, yıl Faiz, % 3,5 3,5 Şimdiki değer aalizie göre hagi alteratif seçilmelidir? = (P/A, %3,5; 10 yıl) (P/F %3,5; 10 yıl) ( P / A, %3,5;10) = (8,3166) (0,70892) 10 (1 i) 1 (1 0, 035) 1 P A = 319,40 US$ A A 8, i(1 i) 0, 035(1 0, 035) = (P/A, %3,5; 10 yıl) (P/F %3,5; 10 yıl) F F = (8,3166) (0,70892) ( P / F, %3,5; 10) P P F 2 2 (1 i) (1 0, 035) = 362,72 US$ B alteratifi seçilmelidir. Alteratif B içi hurda değeri 300 US$ olsaydı P B =291,83 US$ olacaktı ve alteratif A daha ekoomik olacaktı. 0,70892,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 6 10

11 Searyo Alteratif B içi hurda değeri 300 US$ olsaydı; P B = (P/A, %3,5; 10 yıl) (P/F %3,5; 10 yıl) = (8,3166) (0,70892) = 291,83 US$ P B =291,83 US$ olacaktı ve alteratif A ı değeri 319,40 US$ olduğuda A alteratifi daha ekoomik olacaktı. Kırılma oktası Alteratif A ı hurda değerii 100 US$ olduğu kesi kabul edilirse, her iki alteratifi de ayı ekoomik soucu ortaya koyması içi Alteratif B ı hurda değeri kaç olmalıdır? Başka bir ifade ile, iki alteratifi kırılma oktasıda alteratif B ı hurda değeri e kadar olmalıdır. Kırılma oktasıda NBD-P A =NBD-P B olmalıdır. +319,40 US$=-2000 US$ (P/A, %3,5; 10 yıl) + [Hurda Değer-B] (P/F %3,5; 10 yıl) = (8,3166) + [Hurda Değer-B] (0,70892) [Hurda Değer-B]= = 339 US$ 0,7089 = 240 0,7089 [Hurda Değer-B]>339 US$ Alteratif B seçilir. [Hurda Değer-B]<339 US$ Alteratif A seçilir. Alteratif A,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com Alteratif B Satıalma maliyeti, US$ Net kazaç, US$/yıl Hurda değeri, US$ 100??? Ekoomik ömrü, yıl Faiz, % 3,5 3,5 11

13 ÖRNEK-3: Net bugükü değer aalizi-yatırım seçimi (Kayak: Doald G. Newa, Ted G. Eschebach, Jerome P. Lavelle, (2012), Egieerig Ecoomic Aalysis, 11th Ed. Oxford Uiversity Press, Ic., 198 Madiso Aveue, New York, 10016, P. 156) Bir firma maliyetlerii azaltmak içi iki makie arasıda tercih yapacaktır. Her iki makiei ekoomik ömrü 10 yıl olup, hurda değerleri yoktur. A makiesi 1000 US$ dır ve yıllık 300 US$ tasarruf sağlayabilmektedir. B makiesi, 1350 US$ ve ilk yıl 300 US$ tasarruf sağlamakta, müteakip yıllarda ise her yıl 50 US$ artışla ikici yıl 350 US$ ve üçücü yıl 400 US$ ve devamı şeklidedir. Yıllık % 7 faiz oraıda hagi proje seçilmelidir? ÇÖZÜM: Herbir alteratif içi et bugükü değer (NBD) hesabı yapılmalıdır. Alteratif A P=1000 US$ 1 Alteratif B A=300US$ I=%7 P ( P / A, % i; ) (1i) 1 A i(1 i) P=1350 US$ ( P/ G, % 7; I=%7 (1 i) 1 5) G ( 1 ) ( 1 ) 2 i i i i,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 13

14 PW ( P / A, %7; 5) PW A B (1 i) 1 i(1 i) 5 (1 0, 07) 1 = , 07 (1 0, 07) , US$ ( P / A, %7; 5) 50( P / G, %7; 5) (1 i) ( 4,100) 50 (1 ) ( i i i i 5 (1 0, 07) ( 4,100) 50 0,07 (1 0,07) 0,07(1 0,07) ( 4,100) 507, , 4US$ Alteratif B içi et bugükü değer (NBD=262,4 US$) daha büyük olduğuda B alteratifi doğru bir seçim olacaktır.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com ) P=1350 US$ Alteratif B I=%7 14

16 ÖRNEK-4: Net bukükü değer-proje seçimi (Kayak: Doald G. Newa, Ted G. Eschebach, Jerome P. Lavelle, (2012), Egieerig Ecoomic Aalysis, 11th Ed. Oxford Uiversity Press, Ic., 198 Madiso Aveue, New York, New York 10016, P. 291, Solutio Maual p218, Revize edilmiştir) Bir yatırım projesi ile ilgili olarak dört farklı alteratifi mali ve tekik verileri aşağıdaki tablodaki gibidir. E uygu alteratifi seçiiz. A B C D İlkyatırım maliyeti (US$) Yıllık proje getirisi (US$/yıl) Hurda değeri (US$) Ekoomik ömür (yıl) Faiz oraı (%) ,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 16

17 Yıllık gelir A NBD 800 US$ P / A %6; US$ ( P / F %6; 5 ) 2000 US$ 800 US$ 4, US$ 0, US$ 2191,88 US$ NBD 0 B NBD 500 US$ P / A %6; US$ ( P/ F %6; 6 ) Hurda değer İlkyatırım maliyeti 5000 US$ 500 US$ 4, US$ 0, US$ 778,94 US$ RET C NBD 400 US$ P / A %6; US$ ( P / F %6; 7 ) 4000 US$ 400 US$ 5, US$ 0, US$ 835,97 US$ RET D NBD 1200 US$ P / A %6; US$ ( P / F %6; 4 ) 4500 US$ 1200 US$ 3, US$ 0, US$ 1242,31 US$ NBD 0 A B C D İlkyatırım maliyeti (US$) Yıllık proje getirisi (US$) Hurda değeri (US$) Ekoomik ömür (yıl) ,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com

18 Net Bugükü Değer Faiz (% i) A B C D ,36 252,85-2, , ,07 20,64-192, , ,64-197,69-369, , ,58-403,15-535, , ,46-596,62-690, , ,88-778,94-835, , ,44-950,87-972, , , , ,57 944, , , ,97 804, , , ,21 669, , , ,80 540, , , ,21 415, , , ,87 296, , , ,19 180, , , ,52 69,48 15, , , ,04 0, , , ,57-140, , , ,89-240, , , ,44-336, , , ,45-429, , , ,16-518, , , ,77-604, , , ,49-688, , , ,49-768, , , ,94-846,88 A projesi seçilir. A projesii et bugükü değeri daha yüksektir.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 18

20 ÖRNEK-5: Net bugükü değer aalizi (Kayak: Kahya Emi, (2015), Mühedislik Ekoomisi, ESOGÜ Yayı No: 248, ISBN: , p211 İki ekoomik alteratif arasıda seçim yapılacaktır. A B Satıalma maliyeti (TL) Hurda değeri (TL) İşletme giderleri (TL) Eerji giderleri (TL) Revizyo, 4 yılda bir (TL) Yıllık gelir (TL) ÇÖZÜM GELİRLER - A; Faiz, i= 15% Eflasyo, f= 10% Yatırım süresi, = 10 yıl Bugükü değer aalizie göre hagi alteratif seçilmelidir? (1 0,15) (1 0,10) i) Üretim gelirleri ( ÜG) (1 0,15) 0,15 0, TL ii) Hurda değer ( HD) 25000(1 0,15) 6180TL 10 TOPLAM GE LİRLER = TL,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 10 20

21 HARCAMALAR - A; i) ii) iii) iv Yatırım( P) TL (1 0,15) (1 0,10) İşletme giderleri ( Aişl ) (1 0,15) 0,15 0, (1 0,15) (1 0,10) Eerji giderleri ( AEerji ) (1 0,15) 0,15 0,10 ) Revizyo giderleri AO& M TL TL ( ) (1 0,15) (1 0, 15) TL TOPLAM HARC AMALAR = TL 4 8 [GELİRLER - A] - [HARCAMALAR - A] = TL Ayı hesaplamalar B seçeeği içi de yapılırsa;,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com

22 Gelirler A B Üretim gelirleri TL Hurda değer TL Toplam gelirler TL Giderler Yatırım tutarı TL İşletme giderleri TL Eerji giderleri TL Revizyo giderleri TL Toplam Giderler TL NBD TL Net bugükü değer aalizie (NBD) göre; NBD-P B =>0 NBD-P A =>0 olduğuda her iki proje de faiz gelirlerii üzeride kazadırır. Acak; NBD-P B = TL > NBD-P A = TL olduğuda B alteratifi seçilir. B alteratifi seçilmelidir.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 22

23 ÖRNEK-6 Net Bugükü Değer Aalizi FİZİBİLİTE Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 23

24 ÖRNEK-6: Net bugükü değer aalizi (Kayak: David Whitma, Roald E. Terry (2012) Fudametals of Egieerig Ecoomics ad Decisio Aalysis, Morga & Claypool Publishers series, paperback ISBN: , ebook ISBN: , Uiversity of Wyomig, Lecture #18, DOI /S00410ED1V01Y201203ENG018), p43 Aşağıdaki akit akışıa göre yatırımı fizibil olup olmadığıı değerlediriiz. Yıl Nakit akışı, US$ ÇÖZÜM: MS-Excel ile; =NBD(B7/100;$H$3:$M$3)+$G$3 i<%9,1 NBD<0; yatırım fizibil değildir. %9,1<i<%57,2 NBD>0; yatırım fizibildir. i>%57,2 NBD<0; yatırım fizibil değildir. Faiz NBD, (%i) US$ 0,0-30,00 5,0-10,37 9,0-0,22 9,1-0,02 9,2 0,19 10,0 1,73 15,0 8,75 20,0 12,33 25,0 13,57 30,0 13,23 35,0 11,83 40,0 9,72 45,0 7,16 50,0 4,33 55,0 1,36 57,2 0,02 60,0-1, ,0-4,73,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com

26 ÖRNEK-7: Net bugükü değer aalizi (Kayak: Lelad T Blak, Athoy Tarqui, (2012) Egieerig Ecoomy, 1st Ed., The McGraw-Hill Compaies, Ic., 1221, Aveue of the Americas, New York, NY 10020, P. 84) Bir işletmede ısı eerjisi üretimi maksadıyla temi edilecek makie içi; elektrik, gaz ve solar olmak üzere üç alteratif mevcuttur. %10 faiz oraıda et bugükü değer aalizie göre e ekoomik ola hagisidir? ÇÖZÜM Elektrikli Gazlı Güeş eerjisi Satıalma maliyeti, US$ İşletme maliyeti, US$/yıl Hurda değer, US$/yıl Ekoomik ömrü, yıl Bugükü değer aalizie göre hagi makie seçilmelidir?,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 26

27 PW ( P / A,%10; 5) 200 ( P / F,1%10; 5) E (1 i) i(1 i) (1 i) 5 (1 0,10) ,10(1 0,10) (1 0,10) 5 (1 0,10) PW ( P / A, %10; 5) 350 ( P / F,%10; 5) G = -5788US$ US$ , 10(1 0,10) (1 0,10) 5 5 PW ( P / A,%10; 5) 100( P / F,10%, 5) S 5 (1 0,10) ,10(1 0,10) (1 0,10) 6127 US$ 5 5 Net bugükü değeri e düşük ola elektrikli makie tercih edilir. Satıalma maliyeti, US$ İşletme maliyeti, US$/yıl Hurda değer, US$/yıl Ekoomik ömrü, yıl Elektrikli,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com Gazlı Güeş eerjisi NBD, US$

28 ÖRNEK-10: Net bugükü değer aalizi (Kayak: Hliall M. Fraser, Elizabeth M. Jewkes, Irwi Berhardt, May Tajima, (2009) Global egieerig ecoomics: fiacial decisio makig for egieers, 4th ed. Pearso Caada Ic., Toroto, Otario, p129) Bir alkol edüstriside yapılacak iyileştirme içi US$ bütçe mevcuttur ve dört ekoomik alteratif arasıda seçim yapılacaktır. Net bugükü değer aalizie göre tercih sıralamasıı yapıız. Alteratifler/Yıl ÇÖZÜM A US$ US$ US$ US$ US$ US$ B C D Faiz %8 Mühedislik, yatırım alteratifleri içeriside e uygu ola yatırımı matematiksel ifadelerle hesaplamasıda ibaret değildir. Bu verileri derlemesi, bir kısım verileri tahmi edilmesi, ve piyasa şartlarıı tahmi edilerek e ekoomik yötemleri uygulamaya koulmasıdır.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 28

29 PW = P / A,%8;5 A ,9926 P F P F ,68059 PW P / F,%8; P / F,%8; P / F, %8;3 PW PW B C D 185 US$ /,%8; /,%8; , , , US$ ,735 P F P F P F = /,%8; /,%8; /,%8; , , , US$ = P / F,%8; , US$ Net bugükü değer aalizie göre e çok tercih edile alteratifte e az tercih edilee göre yapılacak sıralama D, B, A, C şeklide olmalıdır. Geri ödeme süresie göre tercih sırası; C, A, D, B,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 29

31 ÖRNEK-8: Net bukükü değer-proje seçimi (Kayak: Doald G. Newa, Ted G. Eschebach, Jerome P. Lavelle, (2012), Egieerig Ecoomic Aalysis, 11th Ed. Oxford Uiversity Press, Ic., 198 Madiso Aveue, New York, New York 10016, P. 291, Solutio Maual p298) Bir yatırım projesi ile ilgili olarak üç farklı alteratifi mali ve tekik verileri aşağıdaki tablodaki gibidir. E uygu alteratifi seçiiz. A B C ÇÖZÜM: İlkyatırım maliyeti İlkyatırım maliyeti (US$) Yıllık proje getirisi (US$/yıl) Ekoomik ömür (yıl) 20 Faiz oraı (%) 6 A NBD 2000 US$ 410 P / A, %6; , 67 US$ B NBD 4000 US$ 639 P / A, %6; , 28 US$ C NBD 5000 US$ 700 P/ A, 3028,94 US$ Yıllık gelir %6; 20 (1 i) 1 AP/ A, %6; 20 A (1 ) i i 20 (1 0, 06) 1 A 20 %6 faiz oraıda B projesi seçilir. Bu faiz oraıda B projesii et bugükü değeri daha yüksektir.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 0, 06 (1 0, 06) A11,

32 Faiz (% i) Net Bugükü Değer A B C , , ,89 1, , , , , , , , , , , , , , , ,94 7, , , , , , ,70 9, , , , , ,17 959, , ,57 574, ,47 772,97 228,61 12,7 928,57 564,28 0, ,48 232,18-363, ,51 0,00-618, ,82-211,47-849, ,38-403, , ,63-579, , ,35-740, , ,00-882, , , , , , , ,81 %6 faiz oraıda B projesi seçilir. Bu faiz oraıda B projesii et bugükü değeri daha yüksektir. i<%1,98 C %1,98<i<%9,63 B %9,63<i,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com A 32

33 C ve B ' i birbirieeşit olduğu faiz oraı; B NBD 4000 US$ 639 P / A, % i; 20 C NBD 5000 US$ 700 P / A, % i; 20 C B 0 olmalı P A i US P A i P A i; US$ 639 / % ; $ 700 /, % ; US$ 61 /, % 0 20 (1 i) US$ 20 (1 ) i i i 0, i %1,973 A vec ' i birbirieeşit olduğu i 0, 0731 i %7,31 faiz oraı; A ve B ' i birbirieeşit olduğu faiz oraı; i 0, i %9,629,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 33

35 ÖRNEK-9: Yatırım seçimi (Kayak: William G. Sulliva, Eli M. Wicks, C. Patrick Koellig, (2015) Egieerig Ecoomy, 6th Ed., Pearso Higher Educatio, Ic., Upper Saddle River, NJ 07458, p258) %10 faiz (MARR) oraıda aşağıdaki alteratifleri ekoomik değer sırasıa diziiz. Hurda değerleri yoktur, hepsii ekoomik ömrü 10 yıldır. A B C D E F İlk yatırım maliyeti Yıllık et gelir Faydalı ömür ÇÖZÜM: Ms Excel Solver add ile aşağıdaki gibi çözülür. A B C D E F İlk yatırım maliyeti Yıllık et gelir YEM=0 içi i 10,56% 12,96% 9,61% 19,10% 18,31% 15,57% X NBD -2E D 19,10% 2 E 18,31% 3 F 15,57% 4 B 12,96% 5 A 10,56% 6 C 9,61% Ms Excel ROR3,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 35

36 ÖRNEK-10 Net Bugükü Değer Aalizi TEK PROJE DEĞERLENDİRME Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 36

37 ÖRNEK-10: Yatırımı bugükü değeri (Kayak: JOSEA. SEPULVEDA, WILLIAM E. SOUDER, BYRON S. GOTTFRIED, (1984) Schaum's outlie of Theory Ad Problems of Egieerig Ecoomics, McGraw-Hill Compaies, Ic, NewYork, p 70, pdf 76) Çelik tüp üretimi içi 10M US$ ilk yatırım gerekmektedir. Yatırım işletmeye alıdıkta 3 yıl sora 5M US$, 6 yıl sora ikici 3M US$ ilave iyileştirme yatırımı yapılması gerektiği tahmi edilmektedir. Yıllık işletme maliyeti 3M US$ ve yıllık 5M US$ gelir olacağı ögörülmektedir. Tesisi ekoomik ömrü 10 yıldır. Yıllık bileşik faiz %15 olduğua göre kurulacak tesisi bugükü değeri e kadardır? Nakit akış diyagramıı çiziiz. ÇÖZÜM: NBD(% 15 ) 10MUS$ 5M US$ ( P / A, %15; 10) 5M US$ ( P / F, %15; 3) 3MUS$ ( P / F, %15; 6) 10MUS$ 5M US$ 5, M US$ 0, MUS$ 0, ,5096 M US$ US$ M 5M 5M 5M 5M 5M 5M 5M Bu problemi e öemli eksiği e olabilir?,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 6 3M 5M 5M

38 ÖRNEK-11 Net Bugükü Değer Aalizi TEK PROJEYİ FAİZ ORANINA GÖRE DEĞERLENDİRME Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 38

39 ÖRNEK-11: Yatırımı bugükü değeri (Kayak: JOSEA. SEPULVEDA, WILLIAM E. SOUDER, BYRON S. GOTTFRIED, (1984) Schaum's outlie of Theory Ad Problems of Egieerig Ecoomics, McGraw-Hill Compaies, Ic, NewYork, p 71, pdf 77) Bir zemi etüd firması yei bir sodaj makiesi satı almayı plalamaktadır. Makiei fiyatı US$ ve yıllık işletme maliyeti 2674,50 US$ dır. Makiei ekoomik ömrü 7 yıldır ve hurda değeri öemsizdir. Makiei yıllık US$ getirisii olabileceği ögörülmektedir. Faiz oraıı; a) %8, b) %10 ve c) %12 içi NBD hesaplayıız. ÇÖZÜM: a) NBD(% 8 ) US$ 12324,50US$ ( P / A, %8; 7) US$ 12324,50US$ 5, ,30 US$ b) NBD(% 10 ) US$ 12324,50US$ ( P / A, %10; 7) 60000US$ 12324,50US$ 4,8684 0, 60 US$ 0 c) NBD(% 12 ) US$ 12324,50US$ ( P / A, %12; 7) 60000US$ 12324,50US$ 4, ,99 US$ 0 Faiz oraı %10 da fazla olduğu zama yei sodaj makiesi satı almak ekoomik olmaz. Sodaj makiesie yatırım yapmak içi faiz oraıı %10 da düşük olması gerekir.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 39

40 ÖRNEK-12 Net Bugükü Değer Aalizi TEK PROJEYİ DEĞERLENDİRME: UÇAK Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 40

41 ÖRNEK-12: Tek proje değerledirme (Kayak: William G. Sulliva, Eli M. Wicks, C. Patrick Koellig, (2015) Egieerig Ecoomy, 16th Ed., Pearso Higher Educatio, Ic., Upper Saddle River, NJ 07458, p200) Bir jet uçağıı satıalma maliyeti US$ ve yıllık sabit giderleri (bakım, lisas, sigorta, hagar kiralama) yıllık US$ dır. Değişke maliyetleri (yakıt, persoel v.b.) ise 227 US$/saat tir. Jet yılda 1200 saat işletilecek ve 5 yıl sora US$ a satılacaktır. Yıllık faiz oraı %15 tir. a) Sermaye maliyetii (SM) ve b) Yıllık eşdeğer maliyeti (YEM) hesaplayıız. a) SM US$ ( A / P, %15, 5) $65 0,000 ( A / F, %15, 5) US$ / yıl b) YM YEM (%15) (%15) (%15) Jeti toplam yıllık maliyeti Sabit maliyetler Değişke maliyetler US$ (1 200 saat) ( 277US$ / saat) US$ US$ US$ US$ Jet bir yılda 1200 saatte 700US$/saat gelirle uçarsa, başa baş çıkar. Başka bir ifade ile, her bir saatlik uçuş içi yolcularda 700 US$ gelir elde edilebilirse maliyetii karşılar. 10 US$ = US$/yıl?,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 41

42 ÖRNEK-13 Net Bugükü Değer Aalizi F-M ANALİZİ Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 42

43 ÖRNEK-13: Fayda maliyet aalizi (Kayak: William G. Sulliva, Eli M. Wicks, C. Patrick Koellig, (2015) Egieerig Ecoomy, 6th Ed., Pearso Higher Educatio, Ic., Upper Saddle River, NJ 07458, p472, revize edilmiştir, Çözümü: _to_chapter_1_problems p662) Bir proses suyu elde etmek üzere iki alteratif mevcuttur. % 15 faiz oraı (MARR) içi F-M yötemie göre hagi sistem seçilmelidir? ÇÖZÜM: İkiside biri seçilmek zorudadır (DN ot a optio). F M İyo değiştirme Ters ozmos İlkyatırım maliyeti, US$ Net getiri, US$/yıl Ekoomik ömrü, yıl US$ ( P/ F,%15;5) , , US$ US$ Her e kadar yıllık faydalar yaklaşık olarak ayı olsa da, beş yıl içide yeide yatırım yapmak zoruda kalmamak içi ters ozmos sistemi tercih edilebilir.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 43

44 ÖRNEK-14 Net Bugükü Değer Aalizi YATIRIM SEÇİMİ Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 44

45 ÖRNEK-15: Proje seçimi (Kayak: Niall M. Fraser, Elizabeth M. Jewkes (2013) Egieerig ecoomics : fiacial decisio makig for egieers, 5th ed., 26 Price Adrew Place, Do Mills, Otario, p94) Fly-by-Night Aircraft yei bir tora tezgahı satı alacaktır. Tezgahları hurda değeri yoktur. Her biri 10 yıllık bir ekoomik ömre sahiptir. Hagi tora tezgahı seçilmelidir? Tezgah o Satıalma maliyeti, US$ Yıllık getirisi, US$/yıl ÇÖZÜM: NBD fazla ola seçilmelidir. PW ( P/ A,%15;10) , US$ PW ( P / A,%15; 10) , US$ PW ( P / A,%15; 10),, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com , US $ PW ( P / A,%15; 10) 3 Nolu tezgah seçilmelidir , US$ 45

46 ÖRNEK-15 Net Bugükü Değer Aalizi YATIRIM SEÇİMİ Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 46

47 ÖRNEK-16: Proje seçimi (Kayak: Niall M. Fraser, Elizabeth M. Jewkes (2013) Egieerig ecoomics: fiacial decisio makig for egieers, 5th ed., 26 Price Adrew Place, Do Mills, Otario, p146) Bir turizm belgeside yer darlığı sebebiyle kao kiralama ya da parasailig (motorlu paraşüt veya çekme ile havada süzülme) yatırımıa karar verilecektir. Her iki yatırım alteratifii ekoomik ömrü de 15 yıl ve faiz oraı %10 dur. a) NBD aalizie göre hagi yatırım ekoomiktir? b) Geri ödeme oraıa göre hagi yatırım ekoomiktir. ÇÖZÜM: NBD fazla ola seçilmelidir. a) PW ( P / A,%15;10) PARA , , ,50 US$ PW 5212, 20 Kao Kiralama,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com KAYAK Parasailig İlkyatırım, US$ Yıllık getirisi, US$/yıl Ekoomik ömür, yıl Faiz oraı, % ( P / A,%15;10) , ,20 US$ PW PARA >PW KAYAK olduğuda paraşütlü yatırım tercih edilmelidir. 47

48 b) Geri ödeme oraıa göre; PW PARA ; ( P/ A,% i;15) ( P/ A,% i;15) 6, (1 i) 1 i(1 i) 15 i %12,40 PW KANO( KAYAKİNG ) ( P / A,% i;15) ( P/ A,% i;15) 5, i 15 i(1 i) 15 (1 ) 1 i %18,41 5 ; Kao Kiralama Parasailig İlkyatırım, US$ Yıllık getirisi, US$/yıl Ekoomik ömür, yıl Geri ödeme oraı, %?????? Geri ödeme oraı aalizie göre kao yatırımı yapılmalı. Acak bu doğru değildir. Doğru bir değerledirme yapmak içi farklar aaliz edilmelidir. " KAYAK PARA" (1 ) ( P/ A,% i;15) ( P / A,% i;15) i i( 1 i) 15 %11, i 000 ( P/ A; i; 15) Paraşütlü sistem maliyetide kao kiralama maliyeti çıkarıldıkta sora farkı geri ödeme oraı (i=%11,70) faiz oraıda (%10) büyük olduğuda, paraşütlü sisteme yatırım yapılmalıdır.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 48

49 ÖRNEK-16 Net Bugükü Değer Aalizi F/M ANALİZİ Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 49

50 ÖRNEK-17: F/M Aalizi (Kayak: Cha S Park (2013) Fudametals of Egieerig Ecoomics, 3 rd Ed., Pearso Educatio, Ediburgh Gate Harlow, Essex CM20 2JE, p ) Bir şehri merkezie otopark işa etmek içi karar verilecektir. Otopark işaatıı maliyeti 2 Milyo US$ ve işletme maliyeti US$/yıl dır. Otopark işletmeciliğii gelirii US$/yıl olacağı hesaplamıştır. Bu otopark yatırımı gelecek 8 yılda %10 faiz oraıda F/M oraı aalizie göre karlı mıdır? ÇÖZÜM: I= US$ M= (P/A, %10; 8)= ,334926= US$ F= (P/A, %10; 8)= ,334926= US$ F M 0,87 İlkyatırım, I US$ Yıllık maliyet, YM US$ / yıl; 8 yıl; %10 faiz Yıllık Fayda, YF US$ / yıl; 8 yıl; %10 faiz Yatırım karlı değildir.,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 50

51 ÖRNEK-17 Net Bugükü Değer Aalizi F/M ANALİZİ Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 51

52 ÖRNEK-18: F/M Aalizi (Kayak: Cha S Park (2013) Fudametals of Egieerig Ecoomics, 3 rd Ed., Pearso Educatio, Ediburgh Gate Harlow, Essex CM20 2JE, p ) Bir şehri belediye yöetimi, mevcut atıksu arıtma tesisii kapasitesii artırmayı plalamaktadır. Projei fiasal verileri yadaki tablodaki gibidir. Projei Fayda/Maliyet aalizii yapıız. ÇÖZÜM: i) İlkyatırım, I US$ ( P / F,%6;25 yıl) US$ (1 0,06) US$ , 2330( ) US$ ii) Maliyet, M ( P / A,%6;25 yıl) 25 (1 0, 06) , 06(1 0,06) , US$ 25 Maliyet bileşei,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 25 Veri İlk yatırım maliyeti, US$ Proje ömrü, yıl 25 Fayda, US$/yıl Maliyet, US$/yıl Hurda değer, US$ Faiz oraı %6 iii) Fayda, M ( P / A,%6;25 yıl) US$ F iv) M ,3 1 52

53 ÖRNEK-18 Net Bugükü Değer Aalizi DUYARLIK ANALİZİ Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 53

54 ÖRNEK-12: Duyarlık aalizi (Kayak: William G. Sulliva, Eli M. Wicks, C. Patrick Koellig, (2015) Egieerig ecoomy, 16Th Ed., Pearso Higher Educatio, Ic., Upper Saddle River, NJ 07458, p496) _EDITION_Solutios_Maual_Solutios_to_Chapter_1_Problems p685 Bir firmaı yöeticisi akit akışı yadaki tablodaki gibi ola bir yatırımı NBD ie göre duyarlık aalizii yapacaktır. Faiz oraı %15 dir. Ekoomik fizibiliteyi etkile parametrelerde %±20 sapma olması durumu içi duyarlık aalizii yapıız. ÇÖZÜM Maliyet Bileşeleri Muhtemel İlkyatırım, US$ Yıllık gelir, US$/yıl Yıllık harcama, US$/yıl Hurda değer, US$ Ekoomik ömür 5,00 i, % 15,00% Maliyet Bileşeleri Muhtemel -20% -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% 20% İlkyatırım, US$ Yıllık gelir, US$/yıl Yıllık harcama, US$/yıl Hurda değer, US$ Ekoomik ömür 5,00 4,00 4,25 4,50 4,75 5,00 5,25 5,50 5,75 6,00 i, % 15,00% 12,00% 12,75% 13,50% 14,25% 15,00% 15,75% 16,50% 17,25% 18,00% NBD, US$ ,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com

55 NBD -%20? Satış fiyatları +%10? -%15? Satış hacmi +%18? -%12? İşletme maliyetleri +%14? -%5? Pazar büyüklüğü +%8? -%5? Yatırım +%6? ŞEKİL Yatırım ekoomisii etkileye bileşeler ve değişimleri-kasırga diyagramı Niçi kasırga?,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 55

56 Değişim, ±% İlkyatırım ±20 Yıllık Gelir ±20 Yıllık Harcama ±10 Hurda Değer ±20 Ekoomi k ömür ±10-30,99% 0,00-20% % % % % % ,27% 0,00 Maliyet Bileşeleri Muhtemel -20% -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% 20% İlkyatırım, US$ Yıllık gelir, US$/yıl Yıllık harcama, US$/yıl Hurda değer, US$ Ekoomik ömür 5,00 4,00 4,25 4,50 4,75 5,00 5,25 5,50 5,75 6,00 i, % 15,00% 12,00% 12,75% 13,50% 14,25% 15,00% 15,75% 16,50% 17,25% 18,00% NBD, US$ ,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com

57 FAİZ FORMÜLLERİ Doç. Dr. Ahmet GÜNAY,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, 57

58 F / P, i; F (1 i) P / F i; P 1 (1 i) i 3. A / F, i; A (1 i) 1 (1 i) 1 4. F / A, i; F i i(1 i) A / P, i; A (1 i) 1 P / A, i; P (1 i) 1 i(1 i) ( P / G i; ) ( F / G i; ) ( A / G i; ),, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com P F A (1 i) 1 2 i (1 i) i(1 i) (1 i) 1 2 i i (1 i) i 1 1 i ( 1 i) i i (1 i) 1 58

59 TABLO: Bileşik faiz faktörleri 7,00% TEK ÖDEME ÜNİFORM SERİ ÖDEME ARİTMETİK GRADYEN F/P Bileşik faiz P/F Bügükü A/F Fo faktörü F/A Bileşik faiz A/P Borç ödeme P/A Bügükü P/G Bügükü A/G Üiform seri F/G Fo faktörü 1 1,0700 0,9346 1,0000 1,0000 1,0700 0, ,1449 0,8734 0,4831 2,0700 0,5531 1,8080 0,8734 0,4831 1, ,2250 0,8163 0,3111 3,2149 0,3811 2,6243 2,5060 0,9549 3, ,3108 0,7629 0,2252 4,4399 0,2952 3,3872 4,7947 1,4155 6, ,4026 0,7130 0,1739 5,7507 0,2439 4,1002 7,6467 1, , ,5007 0,6663 0,1398 7,1533 0,2098 4, ,9784 2, , ,6058 0,6227 0,1156 8,6540 0,1856 5, ,7149 2, , ,7182 0,5820 0, ,2598 0,1675 5, ,7889 3, , ,8385 0,5439 0, ,9780 0,1535 6, ,1404 3, , ,9672 0,5083 0, ,8164 0,1424 7, ,7156 3, , ,2522 0,4440 0, ,8885 0,1259 7, ,3506 4, , ,5785 0,3878 0, ,5505 0,1143 8, ,3718 5, , ,9522 0,3387 0, ,8881 0,1059 9, ,5271 6, , ,3799 0,2959 0, ,9990 0, , ,6219 6, , ,8697 0,2584 0, ,9955 0, , ,5091 7, , ,1842 0, , , ,6765 8, ,1314 0, , , ,9718 9, ,0937 0, , , , , ,0668 0, , , , , ,0476 0, , , , , ,0339 0, , , , , ,0063 0, , , , , ,0012 0, , , , , ,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 59

60 TABLO: Bileşik faiz faktörleri 8,00% TEK ÖDEME ÜNİFORM SERİ ÖDEME ARİTMETİK GRADYEN F/P Bileşik faiz P/F Bügükü A/F Fo faktörü F/A Bileşik faiz A/P Borç ödeme P/A Bügükü P/G Bügükü A/G Üiform seri F/G Fo faktörü 1 1,0800 0,9259 1,0000 1,0000 1,0800 0, ,1664 0,8573 0,4808 2,0800 0,5608 1,7833 0,8573 0,4808 1, ,2597 0,7938 0,3080 3,2464 0,3880 2,5771 2,4450 0,9487 3, ,3605 0,7350 0,2219 4,5061 0,3019 3,3121 4,6501 1,4040 6, ,4693 0,6806 0,1705 5,8666 0,2505 3,9927 7,3724 1, , ,5869 0,6302 0,1363 7,3359 0,2163 4, ,5233 2, , ,7138 0,5835 0,1121 8,9228 0,1921 5, ,0242 2, , ,8509 0,5403 0, ,6366 0,1740 5, ,8061 3, , ,9990 0,5002 0, ,4876 0,1601 6, ,8081 3, , ,1589 0,4632 0, ,4866 0,1490 6, ,9768 3, , ,5182 0,3971 0, ,9771 0,1327 7, ,6339 4, , ,9372 0,3405 0, ,2149 0,1213 8, ,4723 5, , ,4259 0,2919 0, ,3243 0,1130 8, ,2640 5, , ,9960 0,2502 0, ,4502 0,1067 9, ,8426 6, , ,6610 0,2145 0, ,7620 0,1019 9, ,0898 7, , ,1460 0, , , ,8041 8, ,0994 0, , , ,4558 9, ,0676 0, , , ,0920 9, ,0460 0, , , , , ,0313 0, , , , , ,0213 0, , , , , ,0031 0, , , , , ,0005 0, , , , , ,, Mühedislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, aguay@balikesir.edu.tr, ahmetguay2@gmail.com 60