Düşük Hacimli Üretimde İstatistiksel Proses Kontrolü: Kontrol Grafikleri

Transkript

1 Düşü Hacml Üretmde İstatstsel Proses Kontrolü: Kontrol Grafler A. Sermet Anagün ÖZET İstatstsel Proses Kontrolu (İPK) apsamında, proses(ler)de çeştl nedenlerden aynalanan değşenlğn belrlenere ölçülmes, ontrol altına alınara prosesn ararlı hale getrlmes amacıyla yapılan faalyetler yer almatadır. Yapılan bu faalyetlerde problem belrleme ve çözme araçları olara blnen; aış şeması, şaret tablosu, hstogram, pareto dyagramı, sebep-sonuç dyagramı, dağılım dyagramı ve ontrol grafler gb statstsel yöntem ve tenler ullanılmatadır. Bu yöntem ve tenlerden brs olan ontrol grafler, proseste stenmeyen br durumun varlığının belrlenmesnde ve söz onusu durumun proseste yarattığı değşenlğn sstemat olara azaltılmasında ullanılablmetedr. Bu nedenle, üretlen brmlern ncelsel ve ntelsel özelller çn gelştrlmş ontrol grafler İPK apsamında çalışmalarda yoğun br bçmde uygulanmatadır. İPK çalışmalarının başarıya ulaşablmes çn üretm sstemnn ve üretlen brm(ler)n özelller temelnde uygun ontrol grafğnn seçlmş olması geremetedr. Çalışmada, prosesn zlenmesnde ullanılaca ontrol grafğnn seçlmesnde date edlmes gerel hususlar verlmş ve genelde üretm sstemnden aynalanan özel durumlar, düşü hacml üretm, çn İPK faalyetlernn gerçeleştrlmesnde ullanılan ontrol grafler tanıtılmıştır. 1. GİİŞ İstatstsel Proses Kontrolu (İPK), prosesn planlandığı şelde gerçeleşp gerçeleşmedğnn belrlenmes ve stenmeyen br durum ya da değşenl söz onusu olduğunda, bu durumun sstemat olara azaltılması ve ortadan aldırılması amacıyla statstsel yöntem ve tenlern ullanılması olara tanımlanablr []. İPK da problem belrleme ve çözme araçları olara fade edlen statstsel yöntem ve tenler brs olan ontrol grafler hem proseste stenmeyen ya da belenmeyen br durumun (nsan, mana, malzeme, yöntem ve çevre bleşenlernden aynalanan doğal olmayan durumlar) varlığının belrlenmesnde hem de söz onusu durumun lglenlen alte araterstğnde yarattığı değşenlğn sstemat olara azaltılmasında ullanılmatadır [1]. Bu anlamda ontrol graflernn başarıyla uygulanablmes çn, lglenlen Yrd. Doç. Dr., Osmangaz Ünverstes, Endüstr Mühendslğ Bölümü

2 7 alte araterstğ temelnde prosesn performansını ölçeblece uygun ontrol grafğnn seçlmes ve prosesten alınan örnelern ullanımıyla oluşturulan ontrol graflernde değşenlğn yorumlanması amacıyla prosesn davranışını açılayıcı ve gerel önlemlern alınmasını sağlayıcı uralların belrlenmes geremetedr [5].. UYGUN KONTOL GAFİĞİNİN SEÇİLMESİ Prosesn zlenere çeştl nedenlerden aynalanan değşenlğn azaltılması amacıyla ullanılan ontrol grafğnn seçlmesnde; üretlen brmlern araterstler, alte araterstlernn dağılımı, muayene türü, muayene malyet, muayene zamanı, üretm esnasında örnelemenn yapılablrlğ, üretm sstem, muayene anı ve üretm part büyülüğü gb fatörler göz önüne alınır [5]. Söz onusu fatörler date alındığında, lglenlen alte araterstğ temelnde, şletmenn mevcut şartları ve üretmne yönel uygun ontrol grafğnn seçlmes mümün olablmetedr. Örneğn; üretlen brmlern ncelsel araterstlernn zlendğ, muayene malyetnn yüse olmadığı, tahrbatsız muayene türünün uygulandığı, muayene zamanının uzun olmadığı, sürel üretmn yapıldığı olayısıyla üretm esnasında örnelemenn yapılabldğ, alte araterstğ temelnde alınan örnelern normal dağılım gösterdğ br şletmede örne büyülüğüne bağlı olara ve s ontrol graflernden brsnn seçlere ullanılması uygun olacatır. Genel anlamda, üretlen brmlern ncelsel veya ntelsel araterstler date alınara gelştrlmş ontrol grafler sadece br alte araterstğ çn olma üzere, üretmn sürel, dolayısıyla örnelemenn mümün ve aynı zamanda zorunlu olduğu durumlarda etl br şelde ullanılmatadır. Anca gelştrlen bu ontrol grafler; Dğer ncelsel ontrol graflernde htyaç duyulan enaz brmden oluşan örnelern elde edlmesnn mümün olmadığı, Üretlen her brmn % 100 muayeneye tab tutulduğu, Gerel örne sayısının (farlı sayıda brmler çeren 0-5 arasında örne) elde edlmes çn ço belenldğ, dolayısıyla arşılaşılan olağan dışı duruma geretğnde müdahale edlemedğ, Üretmne yen başlanan br brmn mevcut manlarla (personel, malzeme, mana, teçhzat ve yöntem yönüyle) belenen şelde gerçeleştrlp gerçeleştrlemeyeceğnn blnemedğ, Spesfasyonları farlı anca personel, malzeme, mana, teçhzat ve yöntem yönüyle brbrne ço benzeyen şlemlern olduğu

3 73 durumlarda, proseste problem(ler)n anında ortaya çıarılamaması, çıarılsa ble üretm hacmnn düşü ve üretmn esl olmasına bağlı olara gerel önlemlern alınamaması nedenyle uygulamada yetersz almatadır. Söz edlen özel durumlar çn, ölçüleblr alte araterstler çn aynı anda ya da farlı zamanlarda üretlmş az sayıda örneğ date alan, doğrudan üretlen brmlern spesfasyonlarını ullanan ve malzeme, mana, yöntem ve teçhzat yönüyle brbrne benzeyen proseslern ontrolunu mümün ılan ve düşü hacml üretmde ontrol grafler olara da smlendrlen özel ontrol grafler gelştrlmştr [3]. Düşü hacml üretmde ullanılan ontrol grafler çalışmanın zleyen esmlernde tanıtılaca, örne uygulamalara ve proses yetene analzlerne yer verlmeyecetr. 3. DÜŞÜK HACİMLİ ÜETİMDE KONTOL GAFİKLEİ Düşü hacml üretmde, ncelsel ölçüler çn, üretmden alınan örneler temelnde - standart(lar)ın verlmemes durumu - ve doğrudan spesfasyon lmtlernn date alınmasıyla - standart(lar)ın verlmes durumu - oluşturulan ontrol grafler ullanılmatadır Standart(lar)ın Verlmemes Durumu - Brmler Kontrol Grafğ Otomat muayene ve ölçüm tenolojsnn uygulandığı dolayısıyla ölçüm değerlernn anca laboratuar ortamında yapılan test ve analz hataları nedenyle farlı olabldğ, üretlen her br brmn ontrol edldğ ve üretm hacmnn düşü olduğu durumlarda ullanılan brmler ontrol grafğ, ölçüm değerler le brbrn zleyen ölçüm değerler arasında farın alınmasıyla elde edlen hareetl değşm aralığı temelnde ontrol grafğnden oluşur [6]. Brmler ontrol grafğnde ontrol lmtler: m, örne sayısı; n, örne büyülüğü ve, -nc örne brm en, hareetl değşm aralığı, = 1, = 1,,.,m-1, olma üzere, n= çn, E =3/d, D 3 ve D 4 atsayıları ullanılara, = + E 4 = - E 3 şelnde hesaplanır [1]. Gözlem değerler, ontrol lmtler belrlenmş ontrol grafğ üzerne şaretlenr ve prosesn ontrol altında olup olmadığına arar verlr. Prosesn ontrol altında olup olmadığına lşn değerlendrme (Nelson, 1984) de verlen urallar göz önüne alınara gerçeleştrlr [7].

4 74 - Kesl Ortalama ve Değşm Aralığı Kontrol Grafğ Br proses veya br alte araterstğnn zlenmes amacıyla orta ve yüse hacml üretmde de ullanılablen esl ortalama ve değşm aralığı ontrol grafğ, I ; üretm mtarının az veya herhang br nedenden dolayı proseste engellenemez belemeler nedenyle üretme ara verlmes durumunda, farlı zamanlarda ve farlı personel tarafından gerçeleştrlen üretmden alınan ve eşt sayıda brmden oluşan (-3 brm) farlı ve/veya eşt sayıda örneler date alınara oluşturulur [3]. I ontrol grafğnde ontrol lmtler: m, örne sayısı; j, j-nc örne brm ve, farlı zaman dlm en, -nc örne çn değşm aralığı, = olma üzere, örne büyülüğü (n) temelnde j j En seçlen A, D 3 ve D 4 atsayıları ullanılara, = = + A A 4 şelnde hesaplanır. Bu ontrol grafğ, farlı zamanlarda ve farlı personel tarafından gerçeleştrlen üretme lşn verler date alındığından hem prosesn ontrol altında olduğu anı hem de zamana bağlı değşenlğ göstermetedr. Böylelle, farlı zamanlarda gerçeleştrlen üretmde ayarlamalar (setups) arasında değşenl ortaya çıarılacağından proses ontrol altında tutaca uygun ayarlamanın nasıl olması geretğ olaylıla belrleneblecetr. Örne ortalama ve değşm aralılarının üzerne şaretlendğ I ontrol grafğnn yorumlanması genel urallar çerçevesnde yapılır. - Nomnalden Sapma Kontrol Grafğ Blndğ gb, ontrol grafler şlenen her br parçanın sadece br alte araterstğ çn oluşturulur. Bu durumda, aynı parçanın benzer şlemlerden geçlere elde edlen farlı br alte araterstğ ve/veya farlı br parçanın benzer alte araterstğ çn ayrı ontrol graflernn ullanılması geremetedr. Bu tür benzerllern olduğu durumlarda ullanılma üzere gelştrlen nomnalden sapma ontrol grafğ, N=0, aynı malzeme ve metodun ullanıldığı proseste farlı spesfasyonlara sahp farlı parçaların lgl ölçülernn aynı graf üzernde gösterlmesne ve yorumlanmasına man vermetedr [4]. N=0 ontrol grafğnn yuarıda açılandığı gb ullanılablmes çn; şlenen parçalara lşn standart sapmaların aynı olması, prosesn homojen olması, aynı malzeme ve metodun ullanılıyor olması, her br parça çn sadece br alte araterstğnn date alınıyor olması ve örne büyülüğünün her br parça çn sabt olması geremetedr [3]. 3

5 75 Ortalamalara yönel grafğn oluşturulmasında, lglenlen alte araterstğ temelnde, her br parça çn ölçüm değerlernn nomnal değerlerden sapmaları ullanılmatadır. Bu aşamada, nomnaln üstünde çalışılması durumunda poztf, nomnaln altında çalışılması durumunda se negatf değerler elde edlecetr. Öte yandan, prosesn değşenlğnn değerlendrlmesne olana sağlayan değşm aralığına lşn graf se, brmler ontrol grafğnde olduğu gb, hareetl değşm aralığı les ullanılara ve nomnalden sapma olara gösterlen değerlern şaretler date alınara elde edlen her br parça temelnde hareetl değşm aralığı değerler le oluşturulur. Bu şelde oluşturulan nomnalden sapma ontrol grafğ, brmler ontrol grafğne uygun olara yorumlanır. Nomnalden sapma ontrol grafğnn ullanımı çn gerel urallardan brs olan şlenen parçaların standart sapmalarının aynı olması durumu; S, lgl parçanın değşm aralığı ortalaması ve T, bütün parçaların değşm aralığı ortalaması olma üzere, S T > 1.3 se = 1.3 se Aynı ontrol graf ğ ullanılamaz Aynı ontrol graf ğ ullanılablr şelnde oluşturulan arar uralı date alınara test edlmetedr. Bu şlem date alınan parçanın aynı malzeme ve metod ullanımıyla gerçeleştrlp gerçeleştrlmedğn de ortaya çıarmatadır. Nomnalden sapma ontrol grafğnde, ontrol lmtler, brmler ontrol grafğnde olduğu gb oluşturulur. - Hedeften Sapma Kontrol Grafğ İmalat proseslernde, m durumlarda ürünün performansını enyleyece şelde spesfasyon lmtler çnde alma aydıyla, ullanılan esc taım ömrünü göz önüne alma ve yata, del, pston gb parçaların montaj sonrasında rahat çalışmalarını sağlama amacıyla nomnalde çalışma yerne, nomnaln üstünde ya da altında br hedef değer belrlenere çalışılır. Hedeften sapma ontrol grafğ, nomnalden sapma ontrol grafğne benzedğnden, nomnalden sapma ontrol grafğ çn verlen urallar, hedeften sapma ontrol grafğ çn de geçerldr [3]. Aynı malzeme ve metod ullanılara elde edlen farlı parçalar çn söz onusu olan aynı tür alte araterstğnn te br ontrol grafğ üzernde değerlendrlmesne man veren hedeften sapma ontrol grafğnde, ölçülen değerler her br parça çn belrlenen hedef değerlerden çıırılara graf üzerne şaretlenr. Bu ontrol grafğ, ve daha fazla örneğe sahp brmler temelnde oluşturulan ortalama ve değşm aralığı ontrol grafğ veya te brml örneler çn söz onusu olan brmler ontrol grafğ olara düşünüleblmetedr.

6 76 Hatırlanacağı gb, brden fazla parçanın aynı tür alte araterstlernn te br ontrol grafğ le zleneblmes çn her br parça çn elde edlen ortalama değşm aralıları le toplam örne çn elde edlen ortalama değşm aralığı arasında oranların 1.3 den üçü olması gereldr. Parçalara lşn oranlar gerel şartı sağlıyor olsa da, parçaların lglenlen alte araterstğ temelnde örne ortalamaları brbrnden ço farlı olablr. Bu durumda, lgl parçaların farlı proseslerde elde edldğ sonucuna varılır ve graf olaylıla yorumlanamaz [3]. Farlı proseslerde elde edlen parçalara lşn ölçümlern aynı graf üzerne şaretlenmes durumunda, bütün parçaların lglenlen alte araterstğ temelnde ontrol dışı olduğu sonucu elde edlr, ontrol altında olan sürecn ontrol dışı olara yorumlanmasından aynalanan I. Tp hata söz onusu olur. Bu nedenlerle, nomnalden sapma yerne, her br parça çn belrlenen hedef değerlern date alındığı hedeften sapma ontrol grafğ ullanılır. Öte yandan, hem uygulanması çn gerel urallar hem de genel şleyş temelnde büyü benzerller gösteren nomnalden ve hedeften sapma ontrol graflernden uygun olanının seçlmes br arar problemdr. Bu amaçla; n, örne sayısı olma üzere, ( ) = s n 1 ve t F = 1 α / ;v fadeler ullanılara hesaplanan standart sapma ve F 1 değerler çn, Nomnal Hedef > = F s se Hedeften sapma ontrol grafğ 1 F s se Nomnalden sapma ontrol grafğ 1 şelnde br arar uralı gelştrlmştr. Burada verlen, t α / ; v değer, α anlam sevyes ve v serbestl dereces (v=n-1) çn t dağılımından elde edlen değerdr. Ayrıca, sadece te taraflı spesfasyon lmtnn olması durumunda da, hedeften sapma ontrol grafğ ullanılmatadır. Hedeften sapma ontrol grafğ çn ontrol lmtler, örne büyülüğüne bağlı olara ya ortalama ve değşm aralığı ontrol grafğnde ya da brmler ontrol grafğnde olduğu gb belrlenmetedr. - - Kontrol Grafğ Değşm aralığı ontrol grafğ; brmler ontrol grafğnde ullanımıyla, örneğ oluşturan brmler arasında değşenlğ, ortalama ve değşm aralığı ontrol grafğnde ullanımıyla da, örnede brmlerarası değşenlğ göstermetedr. Örne ortalamaları arasında değşenl se her ontrol grafğnn ortalamalara yönel grafğ le fade edlmetedr. Ele alınan değşenller ncelendğnde, örneğ oluşturan her br brmde değşenlğn, br contanın veya br malzeme üzerne yapılan boya n

7 77 alınlığında farlılaşma ve yuvarla parçalarda değşen oranlarda mereze uzalı gb, date alınmadığı görülür. - ontrol grafğ, ölçülen ya da ncelenen alte araterstğ temelnde; örneğ oluşturan her br brmde değşenl, örneğ oluşturan brmler arasında değşenl ve örne ortalamaları arasında değşenl olma üzere, üç değşenlğn ncelenmesne man veren ve farlı değşm aralığı ontrol grafğnden oluşan br ontrol grafğdr [3]. - ontrol grafğnde ontrol lmtlernn oluşturulmasında, her br örne çn lgl alte araterstğ temelnde, en üçü ve en büyü değerler date alınır. Buna göre ontrol lmtler; m, örne sayısı ve, - nc gözlem değer en, w = = En + En, = 1,,..., m, = 1,,..., m; p = 1, = 1,,..., m 1 olma üzere, n= çn E =3/d, D 3 ve D 4 atsayıları ullanılara, = + E p w 4 w p 4 p = E p w 3 w p 3 p şelnde hesaplanır. - ontrol grafğ de, daha önce dğer ontrol grafler çn verlen esaslara uygun olara yorumlanır. 3. Standart(lar)ın Verlmes Durumu - Çolu Değşenl Kontrol Grafğ Spesfasyon lmtlernn date alınmasıyla ontrol lmtlernn oluşturulduğu bu ontrol grafğ le ölçülen ya da ncelenen alte araterstğ temelnde: Örnede her brm temelnde değşenl; şlenen parçanın farlı notalarında farlı ölçülerde ncelmenn veya br çap ölçüsünde esensel açılığın olması gb problem(ler)n varlığı, Örneğ oluşturan brmlerarası değşenl; şlenen parçaların ölçülernde ncelenen alte araterstğ temelnde farlılaşma, Örnelerarası değşenl; örne ortalamalarında farlılaşma nceleneblmetedr [4]. Eşt sayıda brmlerden oluşan çolu değşenl ontrol grafğnde, dğer ontrol graflernden farlı olara toplam üç tür değşenl date alındığından, farlı malzeme, mana, taım ve operatör ullanımının etler olaylıla ortaya çıarılablmetedr. Bu ontrol grafğnde, şlenen her br parça çn, lglenlen alte araterstğ

8 78 temelnde, en üçü ve en büyü değerler ölçülür ve ontrol grafğne üzerne nomnal değerden sapmalar şelnde odlanara şaretlenr. Aynı parça ya da brm çn graf üzerne şaretlenen en üçü ve en büyü değerler brleştren doğruların orta notalarının brleştrlmes le graf oluşturulur. Değşm aralığının date alınmadığı bu ontrol grafğ, aşağıda notalar göz önüne alınara yorumlanır [3]: İlglenlen alte araterstğ temelnde alınan ölçümlern en üçü veya en büyü değer spesfasyon lmtlernn dışında alırsa, örneğ oluşturan brmde değşenlğn olduğu söylenr. Her br brm çn, en üçü ve en büyü değerler arasında mesafe brmde değşenlğn ölçüsünü gösterr. Örneğ oluşturan brmlern ortalamaları arasında mesafe brmlerarası değşenlğn ölçüsünü gösterr. Bu değşenl taım aşınması veya operatör ets gb fatörlerden aynalanır. Örne ortalamaları arasında farlılaşma, örneler arasında değşenlğn ölçüsünü gösterr ve tezgah ayarlama hatası ya da albre edlmemş alet, epman ullanımı gb fatörlerden aynalanır. - esm Toleransı Kontrol Grafğ esm toleransı ontrol grafğ de doğrudan spesfasyon lmtlernn date alınmasıyla oluşturulur. Bu ontrol grafğnde orta çzg lglenlen alte araterstğ çn verlen nomnal değer olara düşünülür. Kontrol lmtler se, aşağıda adımlar zlenere belrlenr [4] : 1. Örne büyülüğüne (n) ve proses ortalamasının ±3σ aralığında normal dağıldığı varsayımıyla, L= / 6 şelnde br L fatörü hesaplanır. d. Kalte araterstğ temelnde = ( ToplamTolerans L) şelnde, prosesn ararlılığını muhafaza edece bçmde, değşm aralığı değerler çn söz onusu olablr en büyü değşm aralığı hesaplanır. 3. İlglenlen alte araterstğ çn ontrol lmtler; = Nomnal+ A = Nomnal A 4 3 şelnde hesaplanır. Bu ontrol grafğnde, bell br örneleme planına göre alınan eşt sayıda brmler çeren örneler çn ortalama ve değşm aralığı değerler graf üzerne şaretlenr ve proses haında dğer ontrol graflernde ullanılan esaslar date alınara arar verlr.

9 79 - ÖnKontrol Grafğ Hem düşü ve hem de yüse hacml üretm çn söz onusu olan, uygulanması bast ve hesaplama geretrmeyen önontrol grafğ, prosesn merezlenere ararlılığının orunması ve bu sayede hatalı üretm (ısarta ve yenden şlem) mtarının azaltılması amacıyla ullanılmatadır. Önontrol grafğ mantığına göre, proses ararlı se, üretlen brmlern %86 sı; toplam tolerans aralığının 4 e bölünmes sonucunda nomnal değern her tarafında, Toplam Tolerans ÖKL = Nomnal± 4 şelnde oluşturulan önontrol lmtler çnde (hedeflenen bölge), alan %14 ü se önontrol lmtler le spesfasyon lmtler arasında yer alır [8]. Bu şelyle oluşturulan önontrol grafğnde; lmtler arası yeşl, ÖKL le spesfasyon lmtler arası sarı ve spssfasyon lmtler dışı se ırmızı bölge olara adlandırılır ve gerel olması durumunda lgl renlere boyanır. Bu ontrol grafğ, gözlem değerlernn graf üzerne şaretlendten sonra yorumlanmasında br aç bast ural ullanılıyor olması nedenyle, operatörün end başına olaylıla arar vermesn sağlamata ve prosesn nasıl merezlenmes geretğ onusunda yardımcı olmatadır. Öte yandan, önontrol grafğ, üretlen brmlern spesfasyon lmtler arasında normal dağıldığını abul edere sadece proses merezlemeye çalıştığından; gerel olmadığı durumda proseste ayarlama yapılması (overcontrol) veya ayarlamanın gerel olduğu durumda ayarlama yapılmamasına (undercontrol) neden olmata, proseste değşenlğn duyarlılığını azaltmata ve proses yetene analznn yapılmasını zorlaştırmatadır. Bu nedenlerle, uygulamada, önontrol grafğnn, başlangıç aşamasında (yen br ürünün üretmne ve şletme genelnde İPK çalışmalarına yen başlanıldığında) prosesn durumunu görme amacıyla ullanılması, prosesn merezlendğne (±3σ lmtler çnde) arar verldten sonra prosesn uygun br başa ontrol grafğ le zlenmes tavsye edlr [3]. Spesfasyon lmtler date alınara oluşturulan önontrol grafğnde, gözlemler doğrudan graf üzerne şaretlenr ve aşağıda urallar date alınara proseste gerel düzenlemeler gerçeleştrlr [4, 8]: Gözlem değerlernden brs spesfasyon lmtlernn dışında çıarsa, proses yenden ayarlanır. Brbrn zleyen gözlem değer spesfasyon lmtler le önontrol lmtler arasında yer alırsa, proses yenden ayarlanır.

10 4. SONUÇ 80 Sadece br gözlem değer spesfasyon lmtler le önontrol lmtler arasında çıarsa, zleyen gözlem değer elde edldten sonra proses haında arar verlr. Gözlem değerlernden brs spesfasyon lmtler le önontrol lmtler arasında, zleyen gözlem değer se önontrol lmtler le nomnal arasında çıarsa, üretme devam edlr. Brbrn zleyen beş gözlem değer (prosesn özellğne göre şletme tarafından başa br değer de belrleneblr) ön ontrol lmtler le nomnal arasında çıarsa, prosesn ontrol altında olduğu abul edlere zleyen beş parça çn gözlemlemeye devam edlr. Gözlem değerlernden brs üst önontrol lmt le üst spesfasyon lmt arasında, zleyen gözlem değer de alt önontrol lmt le alt spesfasyon lmt arasında çıarsa, üretm durdurulur ve gerel önlem(ler) alınır. İPK da prosesn statstsel olara ontrol altına alınmasında uygun ontrol grafğnn seçlmes son derece önemldr. Prosesn statstsel olara ontrol altına alınması amacıyla, üretlen brmlern ncelsel ve ntelsel alte araterstler çn gelştrlmş br dz ontrol grafğ ullanılmatadır. Üretm sstemnn yapısı gereğ, örnelemenn mümün ve aynı zamanda zorunlu olduğu durumlarda sadece br alte araterstğ çn başarıyla ullanılan bu ontrol grafler, taşıdığı özelller tbaryle (üretm mtarı yönüyle az ve çevrm süres yönüyle uzun olan uça, loomotf motor ve asesuarlarının üretm ve baım faalyetler) üretm hacmnn düşü olduğu durumlarda etnlğn ytrmetedr. Çeştl nedenlerden dolayı gerel örne büyülüğüne erşlemedğ üretm hacmnn düşü olduğu durumlarda, İPK faalyetlernn gerçeleştrlebleceğnn tartışıldığı bu çalışmada, proses(ler)n performansını ölçeblece amaca uygun ontrol grafler tanıtılmış ve prosesten alınan örneler bazında oluşturulan ontrol graflernde görülen değşenlğn yorumlanmasına yönel açılayıcı ve önlem(ler)n alınmasını sağlayıcı urallar verlmştr.

11 81 KAYNA 1- Anagün, A.S., İstatstsel Proses Kontrolu, 1. HİBMK.lığı, Kalte Eğtm Döümanı - 8, Esşehr, Oca Burna, N., Toplam Kalte Yönetm - İstatstsel Süreç Kontrolu, Osmangaz Unverstes, Endüstr Mühendslğ Bölümü, Yayınlanmış Ders Notları, Em Burna, N. ve A.S. Anagün, İstatstsel Süreç Kontrolu, TUSAŞ Motor Sanay A.Ş. Eğtm Döümanı, Esşehr, Hazran Grffth, G.K., Statstcal Process Control Methods for Long and Short uns, ASQC Qualty Press, Hosn, Y.A. and A.K. Elshennawy, Knowledge-based qualty control system, Computers and Industral Engneerng, 15, , Montgomery, D.C., Introducton to Statstcal Qualty Control, John Wley & Sons, New Yor, Nelson, L.S., The Shewhart control chart-tests for specal causes, Journal of Qualty Technology, 16, 37-39, Traver, L.S., Pre-Control - A good alternatve to charts, Qualty Progress, 11-14, Sept