TOPLAM KALTE SSTEMN OLUTURMADA TEMEL AAMA: STANDARTLARIN BELRLENMES Yavuz EREN * Özet Eitim ve öretim kurumlarında kalite ve saygınlıın artırılabilmesi için gelimi ve gelimekte olan ülkelerin, eitim sistemlerini bütün boyutlarıyla çada standartlarda bir yapıya kavuturma çabası içerisinde oldukları gözlenmektedir. Bu amacı gerçekletirmeye dönük olarak birçok eitim kurumunda uygulama alanı bulan ve baarı salayan toplam kalite anlayıının, tüm eitim kademeleriyle birlikte, özellikle öretmen yetitirme programlarında uygulanmaya balamasının ülkelerin gelecei açısından önemli olacaı düünülmektedir. Bu makalede, eitimde, özellikle öretmen eitiminde toplam kalite sistemini oluturmada ve akreditasyon sürecini gerçekletirmede temel aamayı tekil eden standart belirleme çalımalarının önemi, yararları, standart belirleme süreci ile çeitli ülkelerde ve Türkiye de konuya ilikin çalımalar incelenmitir. Anahtar sözcükler: Toplam kalite, eitimde kalite, kalite standartları, öretmen eitimi Abstract In order to increase the quality and dignity in education and training institutions, it is observed that all countries are in an effort to get their educational systems to contemporary standards in all aspects. It is thought that it will be important to start to implement total quality management understanding which is found implementation chances in many educational institutions and succesful towards realising this aim, especially to teacher training programs in terms of the future of countries. In this article, it is reviewed the importance of studies of specifying standards which makes up a basic step to establish total quality system in education especially in teacher training and to accreditation process, its benefits, process of developing standards and related studies in various countries and in Turkey. Key words: Total quality, educational quality, quality standards, teacher training, Belirlenen ihtiyaçların tatmin edilme derecesine yönelik olarak ürün veya hizmeti etkileyen özelliklerin toplamı olarak tanımlanan kalite kavramı, eitimle çok yakından ilikili bir kavramdır. Yeni dünya düzeninin gerektirdii nicelik ve nitelikte insan gücünün yetitirilebilmesinde anahtar rol oynayan eitim kurumlarının kendilerinden beklenen görevleri verimlilikle yerine getirebilmeleri için kaliteli bir yapıya kavumaları gerekmektedir. Temel amacı, yürütülen ilerin hem nitelik hem de nicelik yönünden gelitirilmesi ve iyiletirilmesi olan toplam kalite anlayıının, son yıllarda gelimi ülkeler bata olmak üzere hemen hemen bütün dünyada özel ve kamu kurulularının önemli fonksiyonlarından biri hâline geldii izlenmektedir. Toplam kalite anlayıının eitime uygulanmasıyla; iletiiminin kolaylaması, örenci ve akademik çevre arasındaki sınırların azalması, örenme seviyesinin artması, moral seviyesinin, kararlılık ve motivasyonun yükselmesi, örencilerin isteklerinin anlaılması, örenme süresinin azalması, saygınlık ve yönetime katılımın artması, yenilikçi gelimelerde büyük artıların olması, genel olarak verimlilik ve memnuniyetin artması gibi faydalar ortaya çıkmaktadır. Söz konusu faydalar göz önüne alınınca sistemin önemi daha iyi anlaılmaktadır. Ayrıca bu uygulamalarla dünyada eitim sektöründe oluan deiikliklere uyum salamak ve her geçen gün mükemmellie doru ilerlemek mümkün görünmektedir (Hill ve Taylor 1991:7; Tavmergen 1999:18). ABD de yapılan aratırma sonuçlarına göre, okullarda toplam kalite anlayıı dorultusunda uygulamalar yapıldıktan sonra ortaya çıkan gelimeler öyle özetlenmektedir (Chaffe ve Sheer 1992, 22): -Ürün ve hizmetin kalitesinde sürekli gelimeler olmutur. -Örenci, öretmen, personel ve i dünyasının tatmini oldukça artmıtır. -Daha çok verimlilik salanmıtır. -Aynı ya da daha az para karılıında daha çok hizmet elde edilmitir. -Ekonomik güçlüklerin üstesinden gelmek için yeni yollar bulunmutur. Toplam kalite anlayıının yukarıda sıralanan faydaları, bu anlayıa yönelik uygulamaların, deiimi yakalamak isteyen bütün ülkelerde hızla yayılmasını salamıtır. Hergüner e (1998:16) göre toplam kalite Yazıma adresi: * Ör. Gör. Dr. Yavuz Erien, Gazi Üniversitesi Teknik Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Bölümü 06500 Teknikokullar/Ankara.
uygulamalarının eitim kurumlarında artmasının temel nedeni; eitimin kalitesi ile dorudan ilgili olan nitelikli insan gücü ihtiyacını karılama yarıında, okulların kendilerine düen görevleri daha ciddiye alması ve okullar arasında rekabetin artmasıdır. Görüldüü gibi, her kurum kendi sahasında etkili olabilmek için dinamik bir yapı kazanmak ve rollerini yeniden belirlemek zorundadır. Bu süreci gerçekletirmek için gerekli önlemleri alan kurulular kalitenin önderliini yapmaktadırlar. Kaliteyi yakalayamayan eitim kurumları ise bilim, teknoloji ve kültürel alanda gelimenin gerektirdii ilevleri yerine getiremedii için bilimsel alanda ve ülke kalkınmasındaki etkinliini kaybetmektedir. Toplam kalite, uygulandıı sistemi bütün boyutlarıyla ele alan, kalite güvencesi, kalite deerlendirme ve kalite iyiletirme süreçlerini içeren bir anlayıtır. Söz konusu süreçlerde baarılı olmanın ön artı ise sistemde yer alan bütün unsurlara yönelik standartların belirlenmesidir (Izadi, Kashef ve Stadt, 1996). Standart Belirleme Çalımalarının Önemi ve Yararları Standart kavramı; belirli bir amacın gerçekletirilebilmesi için gerekli ve yeterli nicelik ve nitelik düzeyi olarak tanımlanabilir. Bu kavramının anlaılabilmesi ve gerekliliinin ortaya konulabilmesi için toplam kalite anlayıında yer alan süreçlerin açıklanması faydalı olacaktır. Geoffrey e (1994:11) göre kalite güvencesi; önbesleme (feedforward) sistemine dayalı olup, sistemin hatalardan mümkün olduunca arındırılmasını gerekli kılar. Eitimde kalite güvencesi; amaçları, içerii, kaynakları, programları ve öretimi, çıktıların niteliklerini incelemeyi amaçlamaktadır. Kalite deerlendirme; iç veya dı incelemelerle standartlar ve performansların karılatırılmasına dayanan kararları içermektedir. Kalite iyiletirme ise; bilinçli ve tutarlı olarak süreçteki kalite performanslarının gelitirilmesi sistemidir. Yukarıda belirtilen tanımlardan da anlaıldıı gibi, sistemin hatalardan arındırılmak amacıyla incelenebilmesi, performansların deerlendirilebilmesi ve gelitirilebilmesi, sistemde yer alan bütün unsurlara yönelik standartların belirlenmesini gerekli kılmaktadır. Çalıma hayatının temelini oluturan eitim sürecinde kalite ve standartlama ile ekonomik pazarın öngördüü meslekî yeterliliklere sahip, yüksek performanslı igücünün yetitirilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca dünyada hızla kabul gören küreselleme anlayıının da kalite ve standartlamayı önemli kıldıı söylenebilir. Standart belirleme çalımalarının eitim sürecinde yer alan çeitli gruplar için yararlarını ABD Mesleki Eitim ve Yetikin Eitimi Ofisi öyle açıklamaktadır (The Office of Vocational and Adult Education, 1995): Program Gelitirme Uzmanları ve Eitimciler çin Standartların Yararları: - Programları tasarlama ve gelitirme çalımalarına temel tekil ederler. - Programın ve dier öretim kaynaklarının statüsünü ve deerini (ülke içerisindeki dierlerine göre) belirlemek için bir araç olarak kullanılabilirler. - Mevcut program ve dier öretim kaynaklarının analizi ve deerlendirilmesine yardımcı olurlar. - Örenci deerlendirme tekniklerinin gelitirilmesi ve örenci baarılarının deerlendirilmesinde kullanılırlar. Yöneticiler çin Standartların Yararları: - Programların kabulünde. - Programların uygulanması ve gelitirilmesinde. - Öretim materyal ve kaynaklarının deerlendirilmesinde. - Yerel (bölge veya kuruma özgü) program standart ve politikalarının oluturulmasında. - Programların deerlendirilmesinde kullanılabilirler. Okul ve Hayatı birliinde Standartların Yararları: - Program içeriklerinin ve öretim tasarımının deerlendirilmesinde veri kaynaıdırlar. - Programların kabulü ve kullanılması için deerlendirme çerçevesi olutururlar. - Millî standartlar ve amaçların farkındalıını salayarak program tasarlama çalımaları için temel olutururlar. - Programların endüstri beceri standartları ve eitim amaçlarına adaptasyonunda temel tekil ederler. Öretmenler çin Standartların Yararları: - Programların ve dier öretim kaynaklarının deerlendirilmesi için rehber görevi görürler. - Öretimi tasarlamada yardımcı olurlar. - Programları plânlama, kursları gelitirme ve örencilerde millî standartlar ve amaçların farkındalıını salamada temel gösterge olarak kullanılabilirler.
Örenciler çin Standartların Yararları: - Program sonunda örenciden beklenen davranıları belirleyerek örencilere yön gösterirler. - Öretim aktiviteleri ve deerlendirme standartlarına ilikin doru bilgi kaynaklarıdırlar. Yukarıdaki ifadelerden de anlaıldıı gibi, eitim kurumlarında kalitenin salanabilmesi ile standartların belirlenmesi arasında yakın bir iliki vardır. Brookman (1993) kalite ve standartlar arasındaki ilikiyi kurumların kalitesi örencilerin onu ne kadar iyi yakaladıklarına veya örencilerin baarı ve ihtiyaçlarının karılanmasına balıyken, profesyonel eitim kurumları kalite için standartları olutururlar ifadesiyle açıklamıtır. Lakard (1994:208) toplam kalite anlayıının sürekli olarak kalite standartlarını oluturma çabasını gerektirdiini belirtmektedir. Ellis (1993) de, kaliteyi standartlar ve mükemmeliyetin bir göstergesi olarak tanımlamıtır. Matthews (1993:102) ve Geoffrey (1994:17) ise, toplam kalite felsefesinin üniversitelerde egemen olabilmesi için sistemi oluturan unsurlara yönelik standartların belirlenmesini önermektedirler. Öyleyse, eitimde kalitenin salanmasının öncelikli artının sistemdeki unsurlara yönelik standartların belirlenmesi olduunu söylemek yanlı olmayacaktır. Sallis (1993:12) Ensari (1999:viii), eitimde kaliteyi etkileyen birçok unsur bulunduunu söylemektedirler. Bunlar iyi yapılandırılmı ve iyi iletilen fizikî tesisler, uzmanlık, ailelerin, i dünyasının ve bölge topluluklarının eitime destei, finansman yeterlilii, öretim yöntem ve teknolojilerinin çeitlilii ve gelimilii, akademik personel nitelikleri, güçlü ve amaçlı liderlik, örenci nitelikleri, iyi dengelenmi bir öretim programı, eitim ortamında insanlar arası ilikiler... olarak belirtilmitir. Varinli ve Uzay (1997:158) da eitimde kaliteyi etkileyen unsurları be grupta toplamaktadır. Bunlar: - Örencilerin kalitesi, - Öretim elemanlarının kalitesi, - Fizikî ortamın ve teknik donanımın kalitesi, - Sosyal-kültürel ve akademik faaliyetlerin yeterlilii, - Yönetim anlayııdır. ngiltere de Kalite Güvence Kurulu (Quality Assurance Agency)Pnun ise, eitimde kaliteyi etkileyen unsurları altı grupta topladıı ve standartların bu boyutlarda belirlenerek, deerlendirmelerin yapıldıı anlaılmaktadır. Söz konusu boyutlar (QAA 1999); - Eitim programı, - Öretme, örenme ve deerlendirme, - Örenci geliimi ve baarısı, - Örenci destek ve rehberlik hizmetleri, - Örenme kaynakları, - Yönetim, olarak ifade edilmitir. Program gelitirmede sistem yaklaımı açısından bakıldıında, eitim, birçok unsurun karılıklı etkileim içinde olduu karmaık bir süreçtir. Bu süreç sadece, öretmenleri, örencileri ve programları deil, bunlarla birlikte eitim ortamını oluturan binalar, sınıflar, laboratuvarlar, öretim araç ve gereçleri, deerlendirme ve ödüllendirme sistemleri, psikolojik yardım hizmetleri, parasal olanaklar, yönetim gibi bir çok unsuru da kapsamaktadır. Bütün bu unsurlar birbiriyle etkileim içerisinde olup, hedefleri gerçekletirecek ekilde organik bir bütün oluturmaktadırlar. Eitim kurumlarının da baarılı olabilmesi, çada program gelitirme anlayıı dorultusunda bütün unsurların bir sistem içerisinde düünülüp, gelitirilmesine balıdır. Kısakürek e (1983:217-243) göre bir eitim programı, örencilerin okulun kontrolü altında kazandıı sınıf içi ve sınıf dıı tecrübelerin tamamını kapsamaktadır. Eitim programının temel ögelerini de programın amaçları, içerii, öretme-örenme süreçleri ve deerlendirme oluturmaktadır. Ancak eitim programının kalitesini dorudan etkileyen çeitli faktörlerin de tasarlanan amaçların gerçekletirilmesi açısından ihmal edilmemesi gerekmektedir. Bu faktörler arasında balıcaları öretmen, örenci, çevre, fizikî imkânlar ve kurumun iklimi olarak belirtilmektedir. Yukarıdaki ifadelerden de anlaıldıı gibi, tasarlanan amaçların gerçekletirilmesi ile sistemi etkileyen faktörlerin kalitesi arasında dorudan bir iliki bulunmaktadır. Bu dorultuda, eitim programlarına ilikin kalite standartların belirlenmesi, eitimde kalitenin salanması için önemli bir adımı tekil edecektir. Standart Belirleme Süreci Çeitli Ülkelerde ve Türkiye de Yapılan Bazı Çalımalar Avrupa ülkeleri ve ABD de özellikle 1990Plı yıllardan itibaren akademik kalitenin iaretçileri olan standartların belirlenmesine yönelik youn çalımalar yapılmaktadır. Standartlarının belirlenmesi eitimde kalite açısından önemli görülmekle birlikte, bu standartların nasıl belirlenecei, dikkate alınması gereken önemli bir süreç olarak deerlendirilmelidir. ABD Eitim Aratırmaları Ofisi (U.S. Department of Education s Office of
Educational Research) tarafından finanse edilen Eitimde Politika Aratırma Konsorsiyumu (Consortium for Policy Research in Education) tarafından bu süreç öyle açıklanmaktadır (CPRE, 1993): Standartların belirlenmesinde yerel ve eyalet eitim temsilcileri, meslekî örgütler, eyalet ve bölge konsorsiyumları görev almaktadır. Bugün özellikle 45 eyalet bu konuda youn çabalar sarfetmektedir. Eyaletlerde bu konuda görevli, hemen her konu alanında uzmanlardan oluan gruplar standart belirleme sürecinde yer almaktadırlar. Yapılan ulusal projelerde standart belirleme çalımaları önemli bir görev olarak yer almaktadır. Standartlar sistematik reformun önemli bir bölümü olarak görülmektedir. Ancak eyaletlerde standartların biçim ve amaçları farklılık gösterebilmektedir. Eyaletlerin çou, standartları; program materyalleri, öretmenlerin meslekî geliimi ve örenci deerlendirmeye ilikin politika ve uygulamaların merkezi olarak görürken, bazı eyaletler standartları daha ayrıntılı bir eitim programı çerçevesi oluturmak için kullanmaktadırlar. Dier eyaletlerde ise, standartlar ve eitim programı çerçevesi kavramlarının birbirlerinin yerine kullanıldıkları görülmektedir. ABD de standartların belirlenmesi konusu hâlen önemli tartımalardan biri olarak güncelliini korumaktadır. Hemen hemen tüm mevcut standart belirleme çalımalarının temel amaçları arasında, kamuoyu oluturmak ve meslekî görü birlii salamak yer almaktadır. Ancak örenme konusundaki beklentilerle ilgili uzlama salama görüü Amerikan okulları için yeni bir görütür. Standartlar hakkında uzlamanın salanması için ulusal gruplar yeni yapı ve süreçler ortaya koymaya çalımaktadırlar. Uzlamayı vurgulayan standart grupları, uygulamanın sosyal ve politik gerekçelerine önem vermeyen önceki program reformu projelerinin hatalarından uzak durmaya çalımaktadır. ABD de çeitli konu alanlarına ilikin komisyonların yapmı olduu çalımalar, pek çok standart konusunda büyük ölçüde uzlama salamıtır. Bu çalımalarda birçok akademisyen ve uzmandan oluan kiiler uzlama oluturma sürecinde yer almıtır. Bir yandan uzlama salama, öte yandan anlamlı standartlar belirleme sürecinde aaıdaki konular ele alınmaktadır: 1. Standart oluturma çalımalarında balangıç noktalarından biri ilgili konu alanlarının yapısını aratırmaktır: Her alanda uzlamayı engelleyebilecek zorluklar vardır ve bunların anlaılması standartların nasıl belirlenecei konusunda verilecek kararlara katkı getirebilmektedir. Hâlen yürütülmekte olan standart belirleme projelerinde geni bir uzlama salanmasına karın, spesifik kararlarda anlamazlıklar görülebilmektedir. Disiplinlerin etik, dinî ve sosyal konularla ilikilendirilmesi, içeriin çerçevesinin oluturulması, hangi alt alanların uzakta tutulacaı, okul takvimine balı olarak kaynak ve zamanla ilgili problemler hassas tartımalar arasında yer almaktadır. Her dersin alt yapısına ilikin yapılacak dikkatli aratırmalar standart belirlemede zorlukların tanımlanması açısından yararlı olabilmektedir. 2. Standart belirleme sürecinde, meslekî katılım ve kamu katılımını salamayı amaçlayan, gündem oluturma, salama ve gelitirme aamaları bulunmaktadır: Eyaletler arasında ve ulusal düzeyde yürütülen standart belirleme çalımalarında yer alacak temsilcilerin kimlerden oluacaı konusunda farklı anlayılar gözlenmektedir. Bazı yerlerde uzmanlar, öretmenler, okul yöneticileri gibi meslekî katılımcılara aırlık verilirken, bazılarında halktan temsilcilerin katılımına aırlık verilmekte, dierlerinde ise her ikisine de yer vermeye yönelik stratejiler kullanılmaktadır. Örnein ABD eitim departmanı örencilerin ne bilmesi ve yapması gerektiine ilikin olarak halkın katılımına dayalı bir çok forumlar düzenlemekte ve standartlara yön vermeye çalımaktadır. Buna karın California da aırlık eitimcilerin katılımı ve aratırmalara dayalı uzman görülerine yöneliktir. Güney Carolina da profesyonel eitim liderlerinden oluan takımlar kurulmakta, elde edilen çerçeveye ilikin dier uzmanlar ve halkın görüleri alınmaya çalıılmaktadır. Kentucky eyaleti de amaçlar, örenme çıktıları ve eitim programı çerçevesine dayalı standartları oluturmak için profesyonel eitim takımlarından yararlanmaktadır. Ancak çounluk olarak bakıldıında standart belirleme çalımalarında halkın bir kısmının, aırlıklı olarak ise öretime yön veren, standartları kullanan eitim uzmanları, öretmen ve yöneticilerin esas rolü oynadıkları görülmektedir. 3. Standart belirleme çalımaları akılcı zamanlama plânları gerektirir: Standartlara ilikin uzlama yaratmada önemli bir ön koul, zamandır. Örnein NCTM (National Council of Teacher of Mathematics) nin standart belirleme konusundaki baarısının önemli nedenlerinden biri yava ve uzun bir belirleme sürecidir. Standart belirleme sürecinin tamamlanması yaklaık on yıllık bir zamanı almıtır. Bu zaman içinde kurul standartlara duyulan gereksinim konusunda toplumu eitmek, gelitirme komiteleri toplanmadan önce aratırmalar yapmak ve dönüt salamak için oldukça youn çalımalar yapmıtır.
Halen yapılmakta olan reform çalımaları NCTM uygulaması sırasında var olandan çok daha politik bir ortamda yürütülmektedir. Artık on yıllık belirleme süreçleri pratik olmaktan çıkmıtır. Ancak standart belirleme konusunda federal hükümetin eyaletlere yönelik hızlı olma baskısına ramen geni inceleme ve dönüt süresi için yeterli zaman ayrılması uzlama oluturma stratejisinin önemli bir bölümüdür. 4. Standart belirleme çalımalarında farklı konu alanları için tek ve katı bir formatın uygulanması mümkün olmamaktadır: Ortak bir formatın olması bazı amaçlar için uygun olmakla birlikte, katı bir formatın olması farklı konu alanlarında uygun olmayabilir. Ortak formatlar genel konu alanlarında yararlı olabilir. Örnein standartlar bütün konu alanlarında örencinin ne bilmesi ve ne yapması gerektiine iaret edebilir. Ya da deerlendirme ve öretim yöntemlerine ilikin ortak standartlar gelitirilebilir. Ancak elde edilen tecrübeler farklı konu alanlarının özelliklerinin formatta bazı deiiklikler gerektirdiini göstermektedir. Yani bir standart bir konu alanında uygulanabilirken, farklı bir konu alanı için uygun olmayabilmektedir. 5. Standart belirleme çalımaları konu alanları arasında köprü kurulmasını ve disiplinler arası bir yaklaımı gerektirir: Standart oluturmada disiplinler arası yaklaımın güçlendirilmesi ve konu alanları arasında köprülerin kurulması, öretme ve örenmede disiplinler arası yaklaımın gelitirilmesine imkân salamaktadır. Ayrıca disiplinler arası yaklaım okul ve sınıfların kapasitelerinin maksimum düzeyde kullanılmasına da imkân salamaktadır. 6. Standart oluturma çabalarının önemli bir bölümünü, standartların ayrıntı ve detaylarının ne düzeyde olacaı konusunda verilecek kararlar oluturur: Standartların ifade düzeyi konusu; standartların esneklii, yön göstermesi ve deerlendirme çalımalarında ele alını derecesi gibi konularda pek çok soruyu da beraberinde getirmektedir. Bir yandan, insanlar standartların birçok farklı eitim programı tasarısına ve öretim yaklaımına yön verecek kadar genel olması gerektiini belirtirken, dier yandan genel standartların birden fazla yoruma açık olması ve bu nedenle kalite gelitirme ve dier politika gelitirme (program seçimi, program deerlendirme...) çalımalarını etkileme güçlerini kaybetmeleri bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Örnein NCTM standartlarının rehberlik etme, program seçimi ve deerlendirme gibi konularda yetersiz kaldıına ilikin tartımalar uzun zaman almıtır. Genellik ve spesifiklik arasındaki dengeyi kurmak oldukça zor olabilir. Fakat standart belirleme çalımalarında alternatifler oluturulabilir. Oldukça zor ve uzun bir çalımayı gerektirdii hâlde spesifik olarak standartlar belirlenebilecei gibi, standartlarla bir çerçeve belirlenip, okulların ve öretmenlerin ilgili alt standartları tasarlayarak aynı amaca ulamaları konusunda esneklik salanabilir. 7. Standart belirleme çalımaları, ilgililerin desteine dayalı sürekli güç oluturma stratejisinde ilk adım olabilir: Standartlarla ilgili çalımalarda çok sayıda eitimci ve halktan kiiler yer alabildiinden standartlara dayalı eitim reformlarının anlaılması ve desteklenmesi salanabilir. Ancak standartlar gelitirilip uygulanıncaya kadar bu süreç sona ermez. Bu nedenle standartlar ve buna dayalı eitim programına destek salamak için ABD de eitim departmanları tüm ilgililere yönelik sürekli yayınlar hazırlamaktadır. Özellikle öretmen ve yöneticileri deiikliklere hazırlama ya da standartları baarmada gerekli teknik yardımı yapma konusunda çalımaların yapılması gerekebilir. 8. Standartların zamanla gözden geçirilmesi gerekir: Gelimelerle birlikte standartların da gelitirilmesi ve deitirilmesi ve buna yönelik bir gözden geçirme plânının hazırlanması gerekmektedir. Ancak bu çalımalar da standart belirleme çalımaları gibi uzun ve kapsamlı bir çabayı beraberinde getirmektedir. ngiltere de de 1991 yılında ele alınan 21. yy. çin Eitim ve Öretim Yasası ile birlikte eitimde kalite konusuna özel bir önem verilmitir. 1992 Yükseköretim Yasası ile kalite ve saygınlık kavramları yüksek öretimde odak noktası olmutur. Bu nedenle, Yükseköretim Kalite Kurulu (Higher Education Quality Council), Meslekî Standartlar Millî Kurulu (National Council for Vocational Qualifications), Eitim Standartları Ofisi (Office for Standards in Education), Öretmen Yetitirme Bürosu (Teacher Training Agency) gibi organlar yükseköretimde kalite standartlarının belirlenmesi ve standartlara uygunluun deerlendirilmesi konularında çalımalar yürütmektedirler (Geoffrey 1994:8). Özellikle öretmen eitiminde niteliin artırılması amacıyla 1997-1998 öretim yılında Öretmen Yetitirme Bürosu (TTA) ve Eitim Standartları OfisiPnin (OFSTED) çalımalarıyla öretmen yetitirmeye yönelik yeni standartlar ortaya konulmu, örenci seçiminde uygulanacak standartlar, öretmenlerin alan bilgisi, plânlama, öretim, sınıf yönetimi, izleme, deerlendirme ve dier mesleki gereksinimlerine ilikin eitim programı standartları, örenme kaynaklarına ve yönetime ilikin standartlar ayrıntılarıyla belirlenmitir (TTA, 1999).
Yine ABD de hükümet dıı organizasyonlar (meslekî amaçlarla örgütlenmi yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde temsil özellii kazanmı kâr amacı olmayan dernek ve kurulular) ve üniversitelerin i birlii ile standartlar konusunda önemli çalımalar yapılmaktadır. Yüksek kalitede öretmenlerin yetitirilmesi ABDPde eitimi gelitirmenin odak noktasını oluturmaktadır. Bu nedenle, hem öretmen yetitiren eitimcilere hem de öretmenlere yönelik standartların belirlenmesi, bu standartların gerçekletirilmeye çalıılması ve gerçekletirilme derecesinin deerlendirilmesi öretmen eitiminde temel amaçlar arasında yer almaktadır. Bu amaçla kısa adı ATE olan (American Teacher Educators) Öretmen Eitimcileri Birlii tarafından büyük çabalar sarfedildii görülmektedir (Vaughan, 1998:2). ABD de öretmen yetitirme standartlarının gelitirilmesinde çeitli kurulular çalımalar yürütmekle birlikte bunlar içerisinde en önemli rolü Öretim Standartları Millî Kurulu nun (The National Board for Professional Teaching Standard) oynadıını söylemek yanlı olmayacaktır. Bu kurulun temel amacı Amerikan okullarında öretmenlik mesleini gelitirmek ve dolayısıyla örencilerin eitiminde baarıyı sürekli artırmak olarak belirlenmitir. Öretmenlik mesleine yönelik standartları belirlemede kurulun takip ettii üç temel aama bulunmaktadır. Bu aamalar kurul (The National Board for Professional Teaching Standart 1999) tarafından öyle ifade edilmektedir: Standartlar komitesinin belirlenmesi: Öncelikle bu alanda uzman kiilerden oluan üyeler belirlenmekte ve göreve atanmaktadır. Üyeler özellikle çocuk geliimi, öretmen eitimi ve ilgili akademik disiplinlerde uzmanlıa sahiptirler. Komite tarafından standartların gelitirilmesi: Standartlar belirlenirken öretmenlik mesleinin genel özellikleri yanında özel boyutları da vurgulanmakta, meslei etkileyen özellikler dikkate alınmaktadır. Daha sonra nitelikli bir öretmenin sahip olması gereken özellikler sıralanmaktadır. Sonraki aama, bu standartların öretmenlerde nasıl gözlemleneceinin belirlenmesidir. Bir sonraki aama belirlenen standartların gözden geçirilmesi için alt komisyonlara gönderilmesidir. Bu aamadan sonra üçüncü aamaya geçilmektedir. Standartların dier ilgililer (öretmenler ve dier eitimciler) tarafından gözden geçirilmesi: Belirlenen taslak standartlar ülke çapında yapılan grup oturumları yolu ile ilgili alanlardaki öretmen ve dier eitimcilerin dikkatine sunulmaktadır. Gözden geçirme süreci yaklaık üç hafta sürmektedir. Bunun yanında bireysel olarak da ilgililer taslak standartların bir kopyasını alabilmekte ve bunlara ilikin dönüt salayabilmektedir. Böylelikle standartlar dayanıklılık, kullanılılık, fayda ve yasallık gibi boyutlar açısından gözden geçirilerek yeniden düzeltilme imkânı bulmaktadır. Aynı zamanda Millî Kurul profesyonel öretim kuruluları ile de standartların gelitirilmesi ve gözden geçirilmesi aamalarında çok yakın i birlii içerisinde çalımaktadır. Bu kurululardan birçok kii de kurul veya komite üyesi olarak çalımaktadır. Hemen her alanda meslekî standartlar ve buna balı eitim standartlarının belirlenmesinin zorunlu olduu günümüzde özellikle gelimi ülkeler içerisinde yer alan ABDPde oldukça youn çalımaların olduu, buna paralel olarak çeitli organizasyonların çalımalar yürüttüü dikkati çekmektedir. Bu konuda millî düzeyde oluturulan organizasyonların yanında hemen her eyalette de kamu veya özel, çeitli kurulular yoluyla çalımaların yapıldıı görülmektedir. Bu millî organizasyonlardan bazılarını ve yaptıkları çalımaları öyle özetlemek mümkündür : - American Association of School Administrators: 21 yy. için gerekli beceriler, yöneticiler için teknoloji okur-yazarlıına ilikin standartlar. - Center for Research on Education: Etkili öretim ve örenme için standartlar. - International Society for Technology in Education: Öretmen eitiminde eitim teknolojisi millî standartları. - National Academy of Sciences: Fen eitimi millî standartları, Fen öretmeni hazırlık standartları. - National Association for Sport and Physical Education: Beden eitimcileri için milli standartlar, beden eitimi için millî standartlar. - National Board for Professional Teaching Standards: Bütün alanlarda öretmen eitimi ingilizce, matematik, fen, sosyal bilimler, sanat, mesleki eitim, özel eitim...-için gerekli standartlar. - National Council for Accreditation of Teacher Education: Profesyonel geliim için kalite standartları, teknoloji standartları, eitim programlarına ilikin standartlar.
- National Council for The Social Studies: Sosyal bilimlerde program standartları, öretmen eitim standartları. - National Council of Teachers of English: ngilizce dili standartları, ngilizce öretmeni eitim standartları. - National Partnership for Excellence and Accountability in Teaching: Etkili öretim performans standartları, öretimi deerlendirme standartları. - National Staff Development Council: Personel eitiminde en mükemmel stratejilerin uygulanmasına yönelik standartlar. - South Central Regional Technology in Education Consortium: Eitimciler için teknoloji standartları. ABD ve ngiltere de eitimde kalitenin salanması standartlara dayandırılmıtır. Her iki ülkede de son yıllarda eitime büyük bir önem verilmektedir. Öretmen yetitirme ise eitimde kalitenin salanmasında temel araç olarak kabul edilmektedir. Bu anlamda, öretmen eitiminde akreditasyon ve standartlama bu hedefe ulamanın önemli bir unsuru olarak görülmektedir. Bu çalımaların yanında kısa adı ECIS olan Uluslararası Okullar Avrupa Kurulu (The European Council of International Schools) tarafından da standart belirleme konusunda önemli çabalar yürütülmektedir. ECIS, kâr amacı olmayan, profesyonel akademisyenler tarafından yönetilen, uluslar arası alanda okulların akreditasyon ve standartlarıyla ilgili en büyük kurulu olarak bilinmektedir. Kurulu, aırlıklı olarak ABD ve ngiltere vatandalarına hizmet etmekle birlikte dier ülkeleri de kapsamına almıtır. Japonya dan ABD ye, Norveç ten Avustralya ya kadar dünyanın her tarafından 500 ün üzerinde ilk ve orta öretim okulunun kurulua üyelii söz konusudur. Ayrıca dünyanın çeitli ülkelerinden yaklaık 400 yüksek öretim kurumu ve eitimle ilgili organizasyonun da üyelii bulunmaktadır. Kurumun temel misyonu eitimde uluslar arasılıı gelitirmektedir. Kurumun temel amaçları ise kısaca; bilginin yayılması, öretmen ve yöneticilerin seçimi ve yerletirilmesi, öretmen ve yöneticilerin profesyonel geliimi, akreditasyon süreci ile okulların sürekli iyiletirilmesi, uluslar arası eitimde etkili uygulamalara ilikin aratırmaların yürütülmesi, uluslar arası okul kurmak isteyen kurululara rehberlik hizmetlerinin salanması olarak ifade edilmitir. Söz konusu kurulu tarafından gelitirilen standartlardan bazı örnekler öyle özetlenebilir (ECIS, 1999): Felsefeye ve Amaçlara likin Standartlar - Okulun, örencilerin ihtiyaçlarına yönelik, kaliteli eitimi salayacak nitelikte, açıkça ifade edilmi felsefesi ve amaçları olmalıdır. - Okulun felsefesi ve amaçları yöneticiler, idareciler, personel, aileler ve örenciler tarafından anlaılır ve kabul edilir nitelikte olmalıdır. - Okulun felsefesi ve amaçları örenci ihtiyaçlarını karılamak için periyodik olarak gözden geçirilmelidir. - Okulun felsefesi ve amaçları, okulun eitim sistemi içerisindeki konumuna uygun olarak hazırlanmalıdır. - Okul, yalnızca ihtiyaçları uygun deerlendirme araçları ile belirlenmi ve sunulan programa uygunluu saptanmı örencileri kabul etmelidir. Organizasyon ve Yönetime likin Standartlar - Yönetim, okulu doru yönetecek, yönlendirecek, süreklilii ve etkililii salayacak ekilde yapılandırılmalıdır. - Yönetim, görevlere dayalı olarak üyeleri için uygun bir öretim salamalıdır. - Yönetim, görevlere dayalı olarak kendi etkililiini deerlendirebilecek bir sistem kullanmalıdır. - Yönetim, dier yöneticiler için açıkça tanımlanmı performans deerlendirme sistemi kullanmalıdır. Deerlendirmeler yazılı raporlarla ifade edilmelidir. - Yönetim kurulu ve dier yöneticiler yasal düzenlemelere uymalı ve bu düzenlemeleri uygulayabilecek nitelikte olmalıdır. - Programla ilgili bütün raporlar, dokümanlar, servisler ve kaynaklar açık, doru ve mevcut olmalıdır. - Yönetim kurulu ve okul idaresi arasında i birliine dayalı etkili bir çalıma sistemi oluturulmalıdır. - Okulun, yapılacak ilerde uyum ve düzeni salamak için açıkça ifade edilmi politikaları olmalı ve bu politikalar personel, örenciler, aileler ve dier ilgililerce anlaılmalıdır. - Yönetimin uygulamaları, idareciler ve personel arasında etkili bir i birlii salayacak ve bütün ilgililerin kapasitelerini etkili bir ekilde kullanmayı salayacak ekilde yapılandırılmalıdır. - Okul; aileler, personel ve örenciler tarafından kabul edilmi etik prensiplere sahip olmalıdır. - Aileler, personel ve örenciler arasında, örencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını karılamak üzere i birlii salanmalı ve sürdürülmelidir.
Okul Personeline likin Standartlar - Okulun, programları ve okulun literatüründe tanımlanmı hizmet ve aktiviteleri baarıyla uygulayacak yeterli nicelik ve nitelikte yönetim, öretim ve destek personeli olmalıdır. - Bütün yönetim ve öretim personeli yazılı sözlemelere dayalı olarak istihdam edilmeli ve bu sözlemeler yeterli ücret, imkân ve çalıma artları salamalıdır. - Personel politikaları ve düzenlemeleri yazılı olmalı ve bu dokümanlar bütün çalıanlarca elde edilebilmelidir. - Yönetim, personel ihtiyaçlarını belirleme ve nitelikli personel istihdamına ilikin prosedürler gelitirmeli ve uygulamalıdır. - Okulda kriterlere dayalı, açıkça tanımlanmı bir personel deerlendirme sistemi bulunmalı, deerlendirmeler yazılı raporlara dayandırılmalı ve deerlendirme sonuçlarının her bir boyutu personelle tartıılabilmelidir. - Okul, personel için meslekî geliim programına sahip olmalıdır. - Yönetim, çalıanlar için yeterli ödeme, kabul edilebilir çalıma artları, etik geliim, meslekî tatmin ve iyi bir moral salamalıdır. Eitim Programlarına likin Standartlar - Okuldaki bütün eitim programları, programlara ilikin içerik ve tasarımlar, örgütsel planlamalar, öretim politikaları okulun felsefesini ve amaçlarını uyumlu bir ekilde temsil etmeli ve etkili uygulanmasına yönelik olmalıdır. - Eitim programı yazılı bir formda olmalı ve her düzeyde konuların içerik ve oranı bu formda belirtilmelidir. - Okul yönetimi ve akademik personel çeitli deerlendirme yöntemlerini kullanarak eitim programlarının sürekli olarak deerlendirilmesini salamalıdır. - Çeitli öretme ve örenme yaklaımları ile eitim programlarının etkili olarak örencilere kazandırılması salanmalıdır. - Eitim programları, örencilerin eitsel, sosyal ve fiziksel ihtiyaçlarını karılamaya yönelik olmalıdır. Bu standart, örenme güçlüü veya özel yetenekleri olan örencileri de kapsamalıdır. - Eitim programlarının kalitesi ve örencilerin örenme yaantılarının zenginletirilmesi için mümkün olan her durumda örencilerin ve akademik personelin kültürel, sosyal ve cinsiyet çeitlilikleri etkili olarak kullanılmalı ve yönlendirilmelidir. - Okulda örenci baarısını deerlendirmeye yönelik farklı yöntemleri de içeren uygun deerlendirme stratejileri olmalıdır. - Deerlendirme sonuçları, eitim programını gözden geçirme, öretme ve örenmeyi gelitirmek için düzenli bir ekilde kayıt edilmeli ve kullanılmalıdır. - Deerlendirme ve raporlatırma sistemi, bütün ilgililer arasında iletiim kanallarını açık hâle getirecek ve eitim programının etkililiini salayacak ekilde yapılandırılmalıdır. Özel Eitim htiyaçlarına likin Standartlar - Okulda özel eitime ihtiyacı olan örencilerin tanımlanmasında etkili süreçler olmalıdır. - Okulda yeteri sayıda özel eitim personeli bulunmalıdır. - Özel eitime ihtiyacı olan örencilerin eitim ihtiyaçlarının karılanması için özel eitim programları salanmalıdır. Rehberlik Hizmetlerine likin Standartlar - Okulda rehberlik hizmetleri nitelikli personel tarafından salanmalıdır. - Rehberlik hizmetlerine ilikin örenci kayıtları sürekli tutulmalı ve yangın, hırsızlık ya da yetkili olmayan personelin kullanımına karı özenle korunmalıdır. - Her bir sınıf düzeyinde örencilerin baarı ve tutumlarını ölçmek için uygun ölçme ve deerlendirme çalımaları yapılmalıdır. - Örencilerin akademik ve sosyal geliimleri hakkında ilgililer sürekli bilgilendirilmelidir. Salık Hizmetleri ve Güvenlie likin Standartlar - Okulda yeterli salık ve ilk yardım hizmetleri bulunmalıdır. - Okulun örencilerin salık kontrolü, bulaıcı hastalıklar ve örencilerin salık kayıtlarına ilikin belirli bir salık politikası bulunmalıdır. - Okulun yangın ve dier acil durumlara karı binaların deerlendirilmesine yönelik tatmin edici bir uygulamaya sahip olması gereklidir. - Yeteri oranda yangın söndürücü ve yangın alarm sistemini de içeren dier güvenlik ekipmanları elde edilebilir olmalıdır. Örenci Hizmetlerine likin Standartlar - Örenci hizmetlerini salayacak yeteri oranda ve nitelikte personel istihdam edilmelidir. - Örenci hizmetlerinde istihdam edilen personele görevlerine ilikin yeterli hizmetiçi eitim uygulamaları yapılmalıdır.
- Örenci hizmetlerine ilikin kural ve politikalar yazılı bir formda olmalı ve örenciler, aileler, personel ve dier ilgililere salanabilmelidir. - Örenci hizmetlerinin yürütülebilmesi için yeterli nicelik ve nitelikte imkan ve donanımlar bulunmalıdır. Örenci Yaantısına likin Standartlar - Personel ve örenciler arasındaki ilikiler karılıklı saygı ve anlayıa dayandırılmalıdır. - Örenci davranılarını belirleyen politika ve düzenlemeler yazılı olmalı, tüm örenciler ve ailelere salanmalıdır. - Okulda örencilerin problemlerini çözmeye yönelik danımanlık hizmetleri salanmalıdır. - Eitim programında okul bulunduu bölgenin imkânları, personel ve örencilerin sosyal, kültürel ve dier özelliklerini, kültürel deiim ve arkadalıı gelitirecek ekilde kullanılmalıdır. - Örenciler ve personelin özelliklerini gelitirmek için sanata ve kültürel faaliyetlere yer verilmeli, özel yetenekler ve yaratıcılıın gelitirilmesi salanmalıdır. - Okulda, elence, kulüp, spor ve dier aktivitelere yer verilmelidir. Kütüphane ve Medya Merkezine likin Standartlar - Örencilerin eitim ihtiyaçlarını karılamak için yeterli büyüklükte kütüphane veya medya merkezi bulunmalı ve yeterince kaynaa ulaılabilir olmalıdır. - Örencilerin donanım ve materyalleri kullanabilmesi için yeterli oryantasyon ve öretim salanmalıdır. - Kütüphane veya medya merkezi personeli örencilere ve akademik personele nitelikli hizmet verebilmek için yeterli olmalı ve hizmet içi eitim fırsatları salanabilmelidir. Okulun mkânlarına likin Standartlar - Okulun yerleim alanı, binaları, teknik donanımları, mobilya ve dier destek ekipmanları, eitim programına etkili bir destek verebilecek nitelik ve nicelikte olmalıdır. - Örencilerin ve personelin salık, güvenlik ve rahatlıını salayacak ekilde imkânların süreklilii ve kullanımı salanmalıdır. - Okulun kendi imkânları yanında, eitim programını zenginletirmek ve güçlendirmek için toplumun imkânları da kullanılmalıdır. Finansman ve Finansal Yönetime likin Standartlar - Finansal kaynaklar ve kaynakların yönetimi, okulun felsefe ve amaçlarını gerçekletirebilecek ve okulun uzun vadede sürekliliini salayacak nicelik ve nitelikte olmalıdır. - Okulun finansman kaynakları uzman kiilerce yönetilmelidir. - Baımsız kii ya da organizasyonlarca hesapların düzenli olarak kontrolü yapılabilmelidir. - Okulun kapsamlı bir finansman programı olmalıdır. - Finansman programı riskler, engeller ve zorunluluklara karı periyodik olarak gözden geçirilmeli ve ilgililer bu konuda bilgilendirilmelidir. Örencilerin Örenme ve Performanslarının Deerlendirilmesine likin Standartlar - Okul, örencilerin örenme ve performanslarının deerlendirilebilmesi için gerekli kriterleri belirlemelidir. - Örencilerin örenme ve performanslarını deerlendirmek için uygun ve farklı yöntemler kullanılmalıdır. - Deerlendirme sonuçlarının okul topluluuna rapor edilmesini ve yorumlanmasını salayacak bir sistem bulunmalıdır. - Deerlendirme sonuçları, eitim programının ve öretim uygulamalarının etkililiini düzenli olarak deerlendirmek için kullanılmalıdır. - Deerlendirme sonuçları örenmeyi verimli kılacak stratejiler gelitirmek için kullanılmalıdır. - Okulda deerlendirme sürecinin sürekliliinin salanması, deerlendirme sonuçlarının rapor edilmesi, eitim programının ve öretimin deerlendirilmesinde kullanılmasından sorumlu personel olmalıdır. Türkiye de de insan gücünün eitimine yönelik standartların gelitirilmesiyle ilgili çeitli çalımalar yapılmaktadır. Ancak bu çalımaların genellikle ara insan gücüyle ilgili olduu ve bir meslek için gerekli olan asgarî yeterlilikleri tanımladıı görülmektedir. Bugüne kadar yapılan olan en kapsamlı çalıma, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Dünya Bankası arasında 1993 yılında imzalanan kraz anlamasına dayalı #stihdam ve Eitim Projesi dir. Projede, Millî Eitim Bakanlıı, Çalıma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıı, ve çi Bulma Kurumu, Devlet Plânlama Tekilatı, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu, Türkiye veren Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birlii, Türkiye çi Sendikaları Konfederasyonu ve gözlemci üye olarak Meslekî Eitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfının oluturduu devlet, içi ve iveren kesimlerini temsil eden Meslek Standartları Komisyonu görev almıtır. Projenin temel amaçları arasında meslek standartları, sınav ve belgelendirme sisteminin gelitirilmesi ve Türk Meslek Standartları Kurumunun oluturulması yer almaktadır. Proje kapsamında yaklaık 250 meslein standartlarının gelitirilmesi amaçlanmıtır (ATHB, 2000).
Dier taraftan Türk Standartları Enstitüsü tarafından da çeitli mesleklere ilikin standartların gelitirilmekte olduu görülmektedir. Dolayısıyla hangi kurumun meslek standartlarını gelitirecei ve gelitirilen standartlardan hangilerinin ölçüt olarak alınacaı konusu tartımaya açıktır. Ancak burada belki de üzerinde durulması gereken en önemli konu, ara insan gücüne ilikin standartların belirlenmesine yönelik çeitli çabalar olmasına ramen, bu insan gücünü yetitirmede temel rolü oynayacak öretmenlerin yetitirilmesine ilikin standartların belirlenmesiyle ilgili çalımaların sınırlı olmasıdır. Bilindii gibi, Türkiye de 1998-1999 eitim-öretim yılından itibaren YÖK Bakanlıı tarafından eitim fakültelerinde yeniden yapılanmaya gidilmitir. Temel amacı ülkenin ihtiyaçlarına cevap verebilecek daha nitelikli öretmenler yetitirmek olan bu yapılanma çerçevesinde, Öretmen Yetitirme Millî Komitesi de kurularak öretmen eitiminde akreditasyon ve standartlar konusunda çalımalar yapılmıtır. Ancak yapılan çalımalarda bazı sınırlılıklar dikkati çekmektedir. Örnein söz konusu çalımaların özellikle meslekî ve teknik eitime öretmen yetitiren kurumların dıındaki öretmen yetitiren fakültelere younlatıı, bu kurumların yapı ve ileyilerinde önemli deiikliklerin olduu görülmektedir. Meslekî ve teknik eitim fakültelerinin ise sadece öretmenlik meslek bilgisi programları, dier öretmen yetitiren fakültelerdeki programlarla içerik ve ders saatleri açısından bütünletirilmi, yapı ve ileyite herhangi bir deiiklik söz konusu olmamıtır. Oysa programların alana özgü olmasının sistemin verimliliini dorudan etkileyebilecei söylenebilir. Dier taraftan özellikle ABDPde standart belirleme çalımalarında ilgi gruplarının da görülerinin alınması, uzlama salanması ve standartların etkililiinin artırılması açısından önemli görülmektedir. TürkiyePde de bütün eitim kademelerinde ihtiyaç duyulmakla birlikte, özellikle öretmen eitimine ilikin standartların belirlenmesi konusunda yapılacak gerek kurumsal, gerek bireysel çalımaların nicelik, nitelik ve kapsamının artırılması, çalımalarda ilgi gruplarının (örenciler, öretim elemanları, personel, sistem denetçileri, iverenler, aileler...) görülerinin de alınması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Böylece standartlar daha etkili hâle getirilebilecektir. Sonuç Yeni dünya düzeninin gerektirdii nitelik ve nicelikte insan gücünün yetitirilmesinde anahtar rol oynayan eitim kurumlarının kendilerinden beklenen görevleri etkinlikle yerine getirebilmeleri kaliteli bir eitim anlayıını beraberinde getirmektedir. Bireylere çaın gerektirdii deer ve davranıların kazandırılabilmesiyle, verimlilik anlayıı içinde kaliteyi hedefleyen toplumların nitelikli insan gücünü yetitirmek mümkün olabilecektir. Bütün bunların baarılabilmesinde toplam kalite anlayıı önemli bir yer tutmaktadır. Bu anlayıın gerçekletirilebilmesi ve kalite sisteminin oluturulabilmesinin temelini ise, sistemin unsurlarına yönelik standartların belirlenmesi ve uygulanması oluturmaktadır. Tüm eitim kademeleriyle birlikte, özellikle öretmen yetitirme programlarına yönelik olarak yürütülecek standart belirleme ve uygulama çalımalarının uluslar arası platformda toplumların geleceini belirlemeye önemli bir etkisinin olacaı düünülmektedir. Standartlarının belirlenmesinin, üniversitelerin saygınlıının ortaya konulması, akreditasyonunun salanması, finansman ihtiyaçlarının karılanması, yerel, ulusal ve uluslar arası karılatırmaların yapılabilmesi gibi faktörler açısından da önemli olduu söylenebilir. Yapılacak çalımalar sonucunda belirlenecek standartlar sistemde yer alan birçok gruba yön göstermektedir. Program gelitirme uzmanları, yöneticiler, okul ve i hayatı, öretmenler, örenciler, aileler bunlar arasında yer almaktadır. Avrupa ülkeleri, Avustralya, ABD gibi gelimi ülkeler yanında ECIS gibi uluslar arası organizasyonlarca standartların belirlenmesine yönelik youn çalımaların varlıı bilinmektedir. Bugün birçok gelimi ülkede konunun ciddiyetine verilen önem, konuya ilikin birçok çalımayı ve oluumu beraberinde getirmitir. The European Council of International Schools, Higher Education Quality Council, Office for Standards in Education, Teacher Training Agency, American Teacher Educators, National Board for Proffesional Teaching Standars, National Council for Accreditation of Teacher Education bunlar arasında verilebilecek önemli örneklerdendir. Özellikle gelimi ülkelerde yürütülen, kurumsal ve bireysel çabalar yoluyla eitimde kaliteyi etkileyen pek çok unsura yönelik (felsefe ve amaçlar, organizasyon ve yönetim, okul personeli, eitim programı, özel eitim, rehberlik, salık...) standartların belirlendii ve zamanla güncellendii dikkati çekmektedir. Türkiye de de konuya ilikin aırlıklı olarak kurumsal çeitli çabalar var olmakla birlikte, bu yöndeki çabaların artırılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Kaynaklar Association of Teacher Educators. (1999). Standards for Teacher Educators. nternetten Mayıs 2000 de elde edilmitir: http:// www.siu.edu/ departments/coe/ate/atestand.html ATHB (2000). stihdam ve Eitim Projesi. nternetten Nisan 2000 de elde edilmitir: http://www.athb.org.tr/turkce/projebil.htm
Brookman, J. (1993). Flying Standards for Quality. Times Higher Education Supplement. (1 jan). Doherty D. Geoffrey (1994). Developing Qulaity Systems in Education. Great Britain: Ruuledge, s. 8 den alınmıtır. Chaffe, E.E. ve Lawrence, S. (1992). Quality: Transforming Postsecondary Education. Washington: George Washington University. Consortium for Policy Research Education CPRE. (1993). Developing Content Standards: Creating a Process for Change. nternetten Temmuz 2000 de elde edilmitir: http://www.ed.gov/pubs/cpre/rb10stan.html Ellis, R. (1993). Quality Assurance for University Teaching. Buckingham: Open University Press. Doherty D. Geoffrey (1994). Developing Qulaity Systems in Education. Great Britain: Ruuledge, s. 7 den alınmıtır. Ensari, H. (1999). 21. Yüzyıl Okulları çin Toplam Kalite Yönetimi. stanbul: Sistem Yayıncılık. Geoffrey, D. D. (1994). Developing Quality Systems in Education. Great Britain: Ruutledge. Hergüner, G. (1998). Eitimde Toplam Kalite Uygulamasının Salayacaı Yararlar. Eitim Yönetimi, (13). Hill, F.M. ve Taylor, W.A. (1991). Total Quality Management in Higher Education. International Journal of Educational Management. Doherty D. Geoffrey (1994). Developing Qulaity Systems in Education. Great Britain: Ruuledge, s. 21 den alınmıtır. Izadi, M.; Kashef, A. ve Stadt, R.W. (1996). Quality in Higher Education: Lessons Learned from the Baldrige Award, Deming Prize, and ISO 9000 Registration. Journal of Industrial Teacher Education, 33(2), 60-76. nternetten Nisan 2000 de elde edilmitir: http://www. teach tta. gov.uk. Kısakürek, M.A (1983). Eitim Programlarının Hazırlanması ve Gelitirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, (1). Lakard, B.A. (1994). Total Quality Management: Application in Vocational Education. Eric Digest No:ED347404. Matthews, W.E. (1993). The Missing Element in Higher Education. Journal for Quality Participation, 16(1). Özden, Y. (1998). Yeni Kurulan Üniversitelerde Toplam Kalite Yönetiminin Uygulanması. Eitim Yönetimi (13). National Board for Professional Teaching Standards. (1999). What Teachers Should Know and Be Able to Do. nternetten Aralık 1999 da elde edilmitir: http:// www.nbpts.org/nbpts/standards/faq.html Putwest. (Putnam Walley Web Sites). (1999). Developing Educational Standards. nternetten Kasım 1999 da elde edilmitir:http://putwest.boces.org/stsu/teaching.html Quality Assurance Agency - QAA.(1999). Quality Assessment Report by the HEFCE. nternetten Aralık 1999 da elde edilmitir:http://www.niss.ac.uk/ education/ hefce/qar.html Sallis, E. (1993).Total Quality Management in Education. United Kingdom. Standards Council of the Teaching Profession. (2000). Standards for Vocational Education and Training (VET) Teachers in Secondary Colleges. nternetten Mayıs 2000 de elde edilmitir: http:// www.sofweb.vic.edu.au/standco/ sc_serv7.htm Tavmergen,.P. (1999). Eitimde Kalite Gelitirme ve Kullanılan Araçlar. Kalkınmada Anahtar Verimlilik. Ankara: MPM, (124). The European Council of International Schools - ECIS. (1999). Ecis Standards for Accreditation. nternetten Austos 1999 da elde edilmitir: http:// www. ecis.org/accreditation/standards.htm The National Board for Professional Teaching Standards. (1999). How the Standards Are Developed. nternetten Austos 1999 da elde edilmitir: http:// www.nbpts.org/nbpts/standards/how-standards.html
The National Board for Professional Teaching Standards. (1999). Vocational Education Standards Overview: Early Adolescense Through Young Adulthood/Vocational Education. nternetten Aralık 1999 da elde edilmitir: http:// www.nbpts.org/nbpts/standards/caya-voced.html The Office of Vocational and Adult Education. (1995). Users and Uses of The NCPQ Standards. nternetten Ocak 2001 de elde edilmitir: http:// www.vocserve.berkeley.edu/abstracts/mds-955/mds-955- USERS.html Teacher Training Agency - TTA. (1999). Requirements for All Courses of Initial Teacher Training. nternetten 1999 da elde edilmitir: http://www. teach-tta.gov.uk Teacher Training Agency - TTA. (1999). Standards For The Award Of Qualified Teacher Status. nternetten 1999 da elde edilmitir: http://www. teach-tta.gov.uk Varinli,. ve Uzay, N.(1997). Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesinde Hizmet Kalitesini Artırmaya Yönelik Çalımalar. Yükseköretimde Sürekli Kalite yiletirme. Ankara: Haberal Eitim Vakfı. Vaughan, J.C. (1998). Completing the Circle of Education Reform: The Need for Standards, Assessment and Supports for Teacher Educators. A Report and Planning Paper from the Association of Teacher Educators Commission on Teacher Educators Standards. USA.
Summary BASIC STEP AT MAKING UP A TOTAL QUALITY SYSTEM: SPECIFYING STANDARDS Yavuz EREN * Doing duties efficiently as expected from educational institutions which play a key role in training manpower at quality and quantity required by new world structure brings a quality education understanding with it. Through attaining values and behaviors to individuals required by age, it would be possible to train quality manpower of societies which targets quality in productivity understanding. In achieving all these, total quality understanding takes an important place. The base of realising this understanding and making up a quality system is specifying standards and their implementations. It is expected that it will have an important impact of works of specifying standards and implementation towards teacher training programs especially, with all education levels, on specifying future of societies in international platforms. Standards will be specified at the end of works, will show direction to lots of groups taking place in the system. Program development specialists, administrators, school and industry life, teachers, students and their families are taking place among them. Today, the importance given to seriousness of the subject in many developed countries, brings lots of studies and formations with it. The European Council of International Schools, Higher Education Quality Council, Office for Standards in Education, Teacher Training Agency, American Teacher Educators, National Board for Proffesional Teaching Standars, National Council for Accreditation of Teacher Education are some of important examples. It is attracting attention specified standards towards lots of elements (philosophy and aims, organization and administration, school personel, curriculum, special education, guidance and health etc.) which effect quality in education through institutional and individual efforts and executed especially in developed countries. Even if there are mainly institutional various efforts related to subject, still there is a need to improve these efforts in terms of quality, quantity and scope. Address for Correspondence: * Ör. Gör. Dr. Yavuz Erien, Gazi Üniversitesi Teknik Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Bölümü 06500 Teknikokullar/Ankara, Turkey.