Ankara Ünv Vet Fak Derg, 51,117-125,2004 Droflara mmls le enfekte köpeklerde mkrofller perodstesnn kanttatf anaiiz Ayşe BURGuı Mehmet ŞAHAV Alparslan YILDIRIM3 Serkal GAZYAGCI4 Ramazan ADANIRs Safa GÜRCAN6 ıankara Ünverstes, Veterner Fakültes, Paraztoloj Anablm Dalı, Helmntoloj Blm Dalı, Ankara; zankara Ünverstes,Veterner Fakültes, ç Hastalıkları Anablm Dalı, Ankara; 3Ercyes Ünverstes, Veterner Fakültes, Paraztoloj Anablm Dalı, Kayser; 4Kırıkkale Ünverstes, Veterner Fakültes, ç Hastalıkları Anablm Dalı, Kırıkkale; sakdenz Ünverstes, Veterner Fakültes, Paraztoloj Anablm Dalı, Burdur; 6Ankara Ünverstes, Veterner Fakültes, Byometr Anablm Dalı, Ankara Özet: Droflara mmls le enfekte köpeklerde, perfer kandak mkrofler perodstes, trgonometrk metot kullanılarak 4 sayım yöntemne göre analz edlmş ve yöntemler arasındak farklılıklar statkselolarak araştırılmıştır. Enfekte k köpekten, yrm dört saat süresnce 2 saat aralıklarla kan alınmış,aynı zamanda köpeklern vücut ısısı le kalp frekansı ve solunum sayıları kaydedlmştr. Bu şlemler 2 gün arayla tekrarlanmıştır. statstkselolarak, gözlenen ve teork olarak beklenen mkrofler arasındak en y uyum membran fltrasyon test le yapılan sayım sonucu elde edlmştr. Bu yönteme göre her k köpek çn saptanan perodste ndeks 42.9=45.3, maksmum mkrofler yoğunluğunun beklenen saat (K) 20.6-21.2 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlarla D. mmls enfeksyonunda mkrofler perodstes geceye yönelk (noktumal) subperodk form olarak belrlenmştr. Aynı zaman dlmlernde kanda gözlenen mkrofler yoğunluğu le kalp frekansı arasında köpek no I' de r=0.17 (p>o.05) poztf yönlü ancak zayıf br lşk, köpek no 2'de r= -0.62 (p<0.05) negatf yönlü kuvvetl sayılablecek br lşk saptanmıştır. Her k köpekte mkrofler yoğunluğu le vücut ısısı, solunum sayıları arasında statstksel anlamda öneml br lşk saptanmamıştır (p>o.05). Anahtar kelmeler: Droflara mmrs, köpek, mkrofler, perodste Quanttatve analyss of mcrotlaral peroddty of Droflara mmls n dogs Summary: Mcroflaral perodcty of Droflara mmts n the venous blood of nfected dogs was analyzed accordng to four countng methods by usng trgonometrc model and, the dfferences among the countng technques were examned statstcally. The blood was collected from nfected dogs every 2h durng 24h perod begnnng at 6.00h, at the same tme body temperature, pulsaton and breathng frequency of dogs were recorded. Procedures explaned above were repeated two tmes. Statstcally, the hghest COfrelaton between the observed and expected mcroflaral denstes was determned by the membrane fltraton technque. Accordng to ths technque, cakulated perodcty ndex was 42.9-45.3 and the estmated hour of peak (K) mcroflaral densty was ranged from 20.6-21.2h n these two dogs. Thus the perodcty of mcroflara of D. mmls was characterzed as noctumally sub-perodc In the dog no, the correlaton between the observed mcroflaral denstes and pulsaton at the same tme perods was r=o.l7 (p>0.05) and n the dog no 2 was r= -0.62 (p<0.05). No statstcally dfferences wcre found (p>o.05) among mcroflaral denstes, body temperature and breathng frcqueny n both dogs Key words: Droflara mmls, dog, mcroflara, perodcty Grş Droflara mmrs, köpeklerde başlıca kalbn sağ ventrkulusu ve pulmoner arterlere yerleşen, öneml sstemk bozukluklara neden olan flarya tp br nematoddur. Kalpte bulunan olgun dş paraztler, mkroflerler kan dolaşırruna bırakmakta ve mkrofjer yoğunluğu günün farklı zamanlarına göre değşklk göstereblmektedr (2, 8). Perfer kandab mkrofjer yoğunluğunun zaman çndeb bast harmonk br dalga yapısını tabp eden yükselş ve düşüşler perodste olarak fade edlmekte ve mkrofjer yoğunluğunun seyrne göre subperodk (Kan dolaşımındak mkrofler yoğunluğunun belrl br düzeyde seyrederken bell zaman dlmlernde mnmum ve maksmum değerlern gözlend ğ form), perod k (Perfer kandak mkrofjer yoğunluğunun çok az veya O ken bell zaman dlmnde maksmum değere ulaştığı form) ve nonperodk form (Gün boyunca mkrofler yoğunluğunda mnmal değşklğn görüldüğü form); maksmum mkrofjer yoğunluğunun tespt edldğ zaman dlmne (K) göre se nokturnal (gece saatler) ve durnal (gündüz saatler) form şeklnde sınıflandırılmıştır (1,5,12). Mkrofler perodstesnn formunu belrlemek amacıyla, perodste ndeks (D) ve mkrofler yoğunluğunun pk saatn (K) ortaya çıkaran matematksel (12) ve trgonometrk metotlar (1) gelştrlmştr. Perodsteye bağlı olarak hem mkrofler saptama olasılığı hem de gözlenen mkrofler kan örnekleme zamanına göre değşmektedr. Optmal teşhs doğruluğu çn örneklemenn peryodk pk saatte (K) yapılması gerekmektedr (12). Bu çalışmada, Ankara Ünverstes Veterner Fakültes İç Hastalıkları Klnğ 'nde hosptalze edlen D.mmts le enfekte k köpekte venöz kandak mkro-
118... Ayş' Bmg"- M'hmetş,""ı.- Alp=l" Yddmm~S"lmlG~y,ğ" - R,mııID Ad'""j- S,f, G""~ fıler perıodısıtesının 4 farklı sayım yontemı ıle saptan- ıçın sayım 3 kez tekrarlanarak ortalaması alınmıştır. ması ve yöntemler arasındak statstksel farklılıkların Sayım sonuçlarının analz araştırılma~ı~ k~~k bu!gular le mkrofler perodstes v M~rofler perodstesn saptamak amacıyla, arasındakı ılışkının belırlenmesı amaçlanmıştır. aşagıdakı formüllerden yaranılanııarak mıkrofıler nın analz yapılmıştır (l,4,12). y1=m+a Cos 15 (H-K) Materyal ve Metot Materyal Çalışma Ankara'nın Akyurt İlçes'nden Ankara Ünverstes Veterner Fakültes İç Hastalıkları Anablm Dalı 'na muayene amacıyla getrlen ve teşhs sonrası burada bırakılan Kangal ırkı 6 yaşında erkek (No 1) ve 6 yaşında dş (No 2) k köpekte yürütülmüştür. Tanı Her k köpekten alınan kan örneklerne modfye Knott ve membran fltrasyon testler uygulanarak mkroflerler saptanmış, bunların morfolojk özellklerne ve ast fosfataz test le gösterdkler reaksyona göre (7) D.mmts mkroflerler oldukları belrlenmştr. Mkrofler perodstesnn saptanması amacı le kan örneklernn alınması ve örneklern kontrolünde kuııanılan muayene yöntemler Her k köpekten saat 06.00 dan başlamak üzere 2 saat aralıklarla, yrm dört saat boyunca v.cephalca antebrach' den 2 cc kan heparnl kan tüplerne alınmış, kan alma şlemler 2 gün arayla tekrarlanmıştır. Alınan kanların ml'sndek mkrofler yoğunluğu natf (ls), sünne preparat (ll), membran fltrasyon (8) ve sayım kamarası (3,10) yöntemler le saptanmış, her yöntem M = L: yın; c = 2L: ysni5r/n; K = 11115tan-Ic/b; b = 22: ycosi5h/n; a = (b2+c2)1/2ı D = alm x [QO Klnk muayene Venöz kan alma şlemlernden önce köpeklern rektal beden ısıiarı ec), kalp fr1ekansları (dk.) ve solunum sayıları (dk.) ölçülüp kaydedlmştr. İstatstksel analz Çalışmada, uygulanan yöntemlere göre lnkroflerlern gözlenen ve beklenen ybğunlukları ıarasındak farklılık K-Kare (X2) analz, mrrofler le beden ısısı, solunum sayısı ve Jalp frekansı! arasındak lşk, her k gözlem bo"ünüverrernn artll~tk ortala- ~ ması alınarak Pearson's product-moment Ikorelasyon katsayısı (r) test le araştırılmıştr (6). BulgulJ Her k köpek çn, yörltemlere göte gözlenen ve beklenen mkrofler yoğu~lukları, topılam mkrofler sayısının ortalama değer (M), ampltpt (a), ortalama mkrofler yoğunluğunun pk yaptığı zaman (K) ve perodste ndeks (D) Tablo 1-8 de serglenbıektedr. Tablo 1: Zaman dlmlerne göre köpek no 'de natf yöntem le saptanan mkrofler Table 1: Accordng to perods. the mcroflaral denstes detected by drect wet smear technque n dog no 1 Gözlem günler Saatler l Toplam Gözlenen (y) Beklenen (~1) 06.00 16.6 33.3 49.9 46.7 95.1 08.00 50 50 100 93.6 69.1 10.00 66.6 16.6 83.2 77.9 51.4 12.00 166 16.6 33.2 31 46.6 1400 50 33.3 83.3 78 56.3 16.00 33.3 16.6 49.9 46.7 77.6 18.00 50 83.3 1333 124.7 104.9 20.00 33.3 66.6 99.9 93.5 130.9 22.00 33.3 116.6 149.9 140.2 148.6 24.00 116.6 116.6 233.2 218.2 153.4 02.00 116.6 50 166.6 155.9 143.7 04.00 50 50 100 93.6 122.4 Toplam 632.9 649.5 1282.4 1200 1200 M= 100 a = 53.57 K = - 0.35 (=23.65h) n = 12 D= 53.57
Ankara Ünv Vet Fak Derg, 51,2004 119 Tablo 2: Zaman dlmlerne göre köpek no 'de sürme preparat yöntem le saptanan mkrofler Table 2: Accordng to perods, the mcroflaral denstes detected by thn blood smear technque n dog no Gözlem günler Saatler II Toplam Gözlenen (y) Beklenen (y 1) 06.00 16.6 16.6 33.2 30.3 79.8 08.00 50 50 100 91.2 56.3 10.00 33.3 33.3 66.6 60.7 44.4 12.00 3.33 16.6 49.9 45.5 47.4 14.00 33.3 50 83.3 76 64.6 16.00 33.3 33.3 66.6 60.7 91.2 18.00 50 83.3 133.3 121.5 120.2 20.00 50 83.3 133.3 121.5 143.7 22.00 50 150 200 182.3 155.6 24.00 100 100 200 182.3 152.6 02.00 66.6 66.6 133.2 121.5 135.4 04.00 66.6 50 116.6 106.3 108.8 Toplam 583 733 1316 1200 1200 M= 100 a = 56.29 K = - 1.4 (=22.6h) n = 12 D= 56.29 Tablo 3: Zaman dlmlerne göre köpek no 'de fltre yöntem le saptanan mkrofler Table 3: Accordng to perods, the mcroflaral denstes detected by membrane fltraton technque n dog 110 Gözlem günler Saatler ır Toplam Gözlenen (y) Beklenen (y 1 ) 06.00 33.3 266 59.9 51 64.8 08.00 50 50 100 85.1 55.3 10.00 46.6 26.6 73.2 62.3 57.7 12.00 40 26.6 66.6 56.7 71.5 14.00 43.3 56.6 99.9 85.1 92.9 16.00 63.3 96.6 1599 136.2 116.2 18.00 50 93.3 143.3 122 135.2 20.00 63.3 ııa 173.3 147.6 144.7 22.00 43.3 130 173.3 147.6 142.3 24.00 60 90 ISO 127.7 128.5 02.00 63.3 63.3 126.6 107.8 107.1 0400 43.3 40 83.3 70.9 83.8 Toplam 5997 809.6 1409.3 1200 1200 M = 100 a = 45.28 K = -3.4 (20.6h) n = 12 D= 45.28
120 j Saatler II Toplam Gözlenen (y) Beklenen (yp 06.00 O O O O 28.6 08.00 104.2 O 104.2 60 4.2 10.00 O O O O 5.6 12.00 O O O O 32.2 14.00 104.2 104.2 208.4 120 77 16.00 104.2 104.2 208.4 120 128 18.00 104.2 208.3 312.5 180 171.4 20.00 104.2 104.2 208.4 120 195.8 22.00 208.3 208.3 416.6 240 194.4 24.00 208.3 104.2 312.5 180 167.8 02.00 208.3 104.2 312.5 180 123 04.00 O O O O 72 Toplam 1145.9 937.6 2083.5 1200 1200 M== 100 a ==98.5 K ==-3.1 (==20.9h) n== 12 D==98.5 Tablo 5: Zaman dlmlerne göre köpek no 2'de natf yöntem le saptanan mkrofler Table 5: Accordng to perods, the mcroflaral denstes detected by drect wet smear technque n dog no 2 Gözlem günler Saatler II Toplam Gözlenen (y) Beklenen (t 1 ) 06.00 33.3 33.3 66.6 20.1 86.7 08.00 200 83.3 283.3 85.4 82.5 10.00 283.3 216.6 499.9 150.6 83 12.00 83.3 ı33.3 216.6 65.3 88.1 14.00 183.3 150 333.3 100.4 96.3 16.00 150 200 350 105.5 105.5 1800 100 216.6 316.6 95.4 113.3 20.00 150 133.3 283.3 85.4 117.5 22.00 316.6 133.3 4499 135.5 117 24.00 300 133.3 433.3 130.5 ı1.9 02.00 283.3 133.3 416.6 125.5 103.7 04.00 216.6 116.6 333.2 100.4 94.5 Toplam 2299.7 1682.9 3982.6 1200 1200 M==100 a ==17.84 K ==-3.2 (==20.8h) n ==12 D==17.84
Ankara Ünv Yet Fak Derg, 51, 2004 121 Tablo 6: Zaman dlmlerne göre köpek no 2'de sürme preparat yöntem le saptanan mkrofler Table 6: Accordng to perods, the meroflaral denstes detected by thn blood smear technque n dog no 2 Gözlem günler Saatler II Toplam Gözlenen (y) Beklenen (y 1) 06.00 33.3 33.3 66.6 25.2 95.8 08.00 166.6 133.3 299.9 113.7 85 10.00 150 150 300 113.7 78.3 12.00 66.6 116.6 183.2 69.4 77.3 14.00 83.3 133.3 216.6 82.1 82.5 16.00 50 150 200 75.8 92.3 18.00 116.6 216.6 333.2 126.3 104.2 20.00 83.3 116.6 199.9 75.8 115 22.00 216.6 116.6 333.2 126.3 121.7 24.00 250 150 400 151.6 122.7 02.00 233.3 133.3 366.6 139 117.5 04.00 133.3 133.3 266.6 101.1 107.7 Toplam 1582.9 1582.9 3165.8 1200 1200 M= 100 a = 23.04 K = -0.7 (=23.3h) n = 12 D= 23.04 Tablo 7: Zaman dlmlerne göre köpek no 2'de fltre yöntem le saptanan mkrofler Table 7: Accordng to perods, the mcroflaral denstes detected by membrane fltraton technque n dog no 2 Gözlem günler Saatler II Toplam Gözlenen (y) Beklenen (y1) 06.00 56.6 113.2 169.8 49.2 71.3 08.00 150 120 270 78.2 59.2 10.00 106.6 103.3 209.9 60.8 58 12.00 116.6 73.3 189.9 54.9 68.1 14.00 136.6 156.6 293.2 84.9 86.8 16.00 206.6 200 406.6 117.7 108.9 18.00 250 206.6 456.6 132.1 128.7 20.00 230 260 490 141.8 140.8 22.00 226.6 196.6 423.2 122.5 142 24.00 260 236.6 496.6 143.7 131.9 02.00 170 190 410 118.7 113.2 04.00 116.6 213.3 329.9 95.5 91.1 Toplam 2441.4 2186.3 4145.7 1200 1200 M= 100 a = 42.9 K = -2.8 (21.2 h) n=12 D= 42.9
122 Gözlem günleri Saatler l Toplam M=IOO a=39.5 K=-2.7(=21.3h) n=12 D= 39.5 Yöntemlere göre D.nınıts mkroflerlernn gözlenen ve teork olarak beklenen arasındak statstksel farklılıklar Tablo 9 da görülmektedr. Tablo 9 : D.mmts mkroflerlerinn gözlenen ve beklenen çn K-kare değerler Table 9: Ch-square analyses of observed and expected mcroflaral denstes of D.nımts Yöntem Natf yöntem Sürme preparat yöntem Fltre yöntem Sayım kamarası Köpek no 1 ve köpek no 2 çn membran fltrasyon test le elde edlen sayım netcesnde ortaya çıkan gözlenen ve beklenen mkrofler perodstes eğrler Şekl 1-2 de görülmektedr. K-kare (X 2 ) Köpek no 122.96 85.90 30.07 972.03 Köpek no 2 134.59 110.45 20.70 89.52 Aynı zaman dlmlernde kanda gözlenen mkrofler yoğunluğu le belrlenen kalp frekansları arasında köpek no l' de r = 0.17 (p>o.05) poztf yönlü ancak zayıf br lşk, köpek no 2' de r = -O.62 (p<o.05) negatf yönlü kuvvetl sayılablecek br lşk saptannuştır. Her k köpekte mkrofler yoğunluğu le vücut ısısı (köpek no 1, r=0.07; köpek no 2, r=-0.28), solunum sayıları (köpek no 1, r=o.21; köpek no 2, r=-o.15) arasında statstksel anlamda öneml br lşk saptanmamıştır (p>0.05) (Tablo 10,11). Tartışma ve Sonıııç Flarya tp nematodlarda, mkrofler perodstes, enfeksyonun tanısında, kanttatf epdemyolojk veya laç etknlğ le lgl çalışmalarda kan: örnekleme Id k'.. zamanının belrlenmes açısından o u ça onem arz etmektedr (12). Ntekm mkrbfler yoğunlluğunun mnmuma düştüğü zaman dlml9rnde yapılah örnekleme, sözü edlen çalışmalarda yanl/ş sonuçlarıı:1 alınmasına sebep olablmektedr. Bu yüzden, flarya tlp nematodlarda bu tp çalışmalara başıarmadan önc'ı~'.mkrofler perodstesnn ve perıyodık pık saatın ortaya I. k çıkarılması daha doğru sonuçlara ulaşılmasına ım an sağlayacaktır.. Sasa ve Tanaka (12), gözle~lerı. sı~asında gelştrdkler matematksel metotta, perıodısıtenın beklenen mkrofler be fade edldğn, doğal olarak şekllenen dalgalar tarlında harmo'nk br seyr aösterdan ve bu şeklde fad'e edlmes l~ daha doğru o o ve blmsel sonuçlara ulaşılacağını belrtm,şlerdr. Daha sonra Akat ve Das (1), bu ~öntem m01fye ederek, uygulam~sı daha bast olan velmkrofıe.r Y1['oğunıuğunun pk yaptıgı zaman dılımı (K) ıle perıodısıte ındeksını (D) ortaya çıkaran, trgonometrk ıbr metot gel; ştrmşlerdr. Ntekm, drekt gözlem verl~rne göre ~apılan perodste taynnde, düzgün br eğr ortaya çıkmamakta bu da perodste formunun ve p~ saatn hes~planmasında yanlış değerlendrmelere yol açabılmektedr. Bu nedenle mkrofler perodstesnn daha doğru değerlendrlmes açısından ç~lışmamızda,trgonometrk metot terch edlmştr. Perodstenn doğru br şeklde fade: edleblmes, aözlenen ve teork olarak bekıbnen mkrofljer arasındak lşknn yüksbk olmasınal bağlıdır. İk ver arasındak uyumun deteces çeştı statstksel metotlarla belrlenn:ektedt (1,4,12}.1 İ~j değer arasındak uyumsuzlugun mkrofıler yogull1lugunun çok düşük olmasından, sayım tekr1iklernden Iveya hesaplama hatalarından ler gelebleceğ kayded!lmektedr (4).
Tablo 10: Zaman dlmlerne göre köpek no 1'de fltre yöntem ne saptanan mkrofler ve klnk muayene bulguları Table LO: Accordng to perods, the mcroflaral denstes detected by membrane fltraton technque andelncal examnaton results n dog no 1 Mkrofler yoğunluğu Vücut ısısı (CO) Solunum sayısı (dk) Kalp frekansı (dk) Saatler II Ort II Ort II Ort II Ort 06.00 33.3 26.6 29.9 37.9 38.1 38 20 20 20 80 88 84 08.00 50 50 50 38.3 38.2 38.2 26 24 25 84 88 86 10.00 46.6 26.6 36.6 38.4 38.8 38.6 44 28 36 80 92 86 12.00 40 26.6 33.3 38.3 39.1 38.7 28 24 26 88 96 92 14.00 43.3 56.6 49.9 39.4 38.8 39.1 99 24 61.5 100 84 92 16.00 63.3 96.6 79.9 38.5 39 38.7 112 24 68 92 104 98 >- ::ı 18.00 50 93.3 71.6 38.9 38 38.4 44 20 32 100 80 :><" 90 ~.., 20.00 63.3 110 86.6 38.4 38.4 38.4 28 22 25 100 74 87 ~ 22.00 43.3 130 86.6 38.6 38.2 38.4 24 C: 28 26 96 72 84 ::ı 24.00 60 90 75 38.2 38 38.1 26 28 27 100 84 92 :t 02.00 63.3 63.3 63.3 38.6 38.3 38.4 60 20 40 84 80 82 < ~ 04.00 43.3 40 41.6 38 38 38 24 20 22 88 88 88 'Tl ~ :><" Ö (l>.., Tablo 1:Zaman dlmlerne göre köpek no 2'de fltre yöntem Hesaptanan mkrofler yoğunluklan ve klnk muayene bulguları go Table 11: Accordng to perods, the mcroflaral denstes detected by membrane fltraton technque and clncal examnaton results n dog no 2 v Mkrofler yoğunluğu Vücut ısısı (CO) Solunum sayısı (dk) Kalp frekans! (dk) ọ j:>. tv o Saatler II Ort II Ort LI Ort II Ort 06.00 56.6 113.2 84.9 37.9 38.2 38.1 24 24 24 92 108 100 08.00 150 120 135 38.2 38.3 38.2 28 24 26 88 92 90 10.00 106.6 103.3 104.9 38.7 38.5 38.6 44 32 38 93 84 88.5 12.00 116.6 73.3 94.9 38.4 39 38.7 24 28 26 92 112 102 14.00 136.6 156.6 146.6 38.5 38.8 38.6 40 28 34 112 80 96 16.00 206.6 200 203.3 38.2 38.7 38.4 96 28 62 96 92 94 18.00 250 206.6 228.3 38.7 38 38.3 48 24 36 98 84 91 20.00 230 260 245 38.3 38.4 38.3 34 23 28.5 92 78 85 22.00 226.6 196.6 211.6 38.4 38.1 38.2 24 24 24 100 84 92 24.00 260 236.6 248.3 38.3 38 38.1 28 24 26 92 88 90 02.00 170 190 180 38.2 38.2 38.2 32 20 26 100 90 95 04.00 116.6 213.3 164.9 38;3 38.1 38.2 22 20 21 104 84 94 N w
124 Ayşe Burgu - Mehmet Şahal - Alparslan Yıldırım - Serkal Gazyağeı - Ramazan Adanır - Safa Güre/an 160 ~ 140 o e:. 120,gı 100 ı: 80 t 60 ~ 40 e ~ 20 160 ~ 140 o C 120 ı~ 100 g 80 ~ 60 m :: 40 ~~ 20 O 6 O 6 8 10 12 10 12 14 16 18 20 Zaman dlm (saat) 14 16 18 20 22 Zaman dlm (saat) 22242 Şekl 1. Köpek no 'de gözlenen ve beklenen mkrofler peradstes eğrler Fgure. Observed and expeeted meroflaral perodety eurves n dog no 24 2 Şekl 2. Köpek no 2'de gözlenen ve beklenen mkrofler peradstes eğrler Fgure 2. Observed and expeeted mcroflara! perodety eurves n dog no 2 Moula-Pelat ve ark. (Il), Wucherera bancroft'nn mkrofler perodstes üzerne yaptıkları çalışmada, membran fltrasyon teknğnde gözlem saatlerne göre mkrofler nda statstkselolarak br fark bulamadıklarını ve non-perodk form görüldüğünü, sürme preparat yöntemnde se gözlem saatlerne göre mkrofler ndak farkın öneml olduğunu ve subperodk form görüldüğünü kaydetmşler, perodstenn ortaya konmasında, kullanılan mkrofler saptama yöntemlerne göre farklılıklar olableceğn belrtmşlerdr. Bu çalışmada D.mmts'n mkrofler perodstes n saptamak amacıyla kullanılan trgonometrk metotta, beklenen ve gözlenen mkrofler arasındak en y uyum membran fltrasyon testnde (X 2 ; köpek no =30.07, köpek no 2= 20.70) gözlenmştr. Beklenen ve gözlenen mkrofler arasındak uyurnun natf yönteme (X 2 ; köpek no =122.96, köpek no 2 =134.59) oranla sürme preparat (X2; köpek no 1 =85.90, köpek no 2 = II O.45) yöntemnde daha yüksek olduğu görülmüştür. Sayım kamarasında se mkrofler sayısının düşüklüğüne bağlı olarak gözlenen ve beklenen mkrofler arasındak uyumun öneml ölçüde azaldığı dkkat çekmştr (X 2 ; köpek no 1 = 972.03, köpek no 2 = 89.52). Bu yönüyle köpek no 'de, sayım kamerası le yapılan sayım netcesnde perodk form (D= 98.50) serglenrken, dğer yöntemlerle yapılan sayım sonucunda subperodk form (D= 53.57, 56.29, 45.28) gözlenmştr. Köpek no 2'de,e nm yöntemle yapd,n,"yol netee'nle non-pe';- odk form (D=17.84), dğer yöhtemlerle yalpılan sayım sonucunda se subperodk fjrm (D= 2::\.40, 42.90, 39.50) serglendğ görülmüş1tür. çalışmlada, pero.. d' dstenn saptanmasında membran fıltrasyo,n testı ıger u yöntemlere göre daha uygun bjlunmuştur. Church ve ark. (4), köpeulerde D.mnıts enfeksyonlarında perodste ndeksni28.33-53.5q saptamış ve mkrofler perodstesn subpdrodk olarak karakterze etmştr. Greve ve Laura (5), k.mmts ıe/doğaı enfekte köpeklerde dıurnal subpe~ıodık, deneıysel enfekte farelerde se noktumal subperjodk form ~aptadıklarını kaydetmşlerdr. Matola (9), Tanzanya'da p.mmts le enfekte köpeklerde perfer kadda maksmu'm mkrofler sayısının gözlend ğ zamanı sakt 11. 00, mnlmum mkrofler sayısının gözlend ğ zarrjanı se saat 22. 00 olarak bldrmştr. Tongson ve RJmero (15),1 köpeklerde, D.mmts enfeksyonlarında hıaksmum ve mnmum mkrofler sayılarının gözle~dğ zamarı aralıklarını genelolarak sırasıyla saat 23. 'tc 12. 40 ve 6.Se-12.00 olarak kaydetmşlerdr. Türkye'de flarya tp ;nematodlarda perodste üzerne yapılan çjlışmalar sın1ırlıdır. Taşan (14), köpeklerde D.repens eıfeksyonun~a maksmum mkrofler yoğunluğunun sa~t 16. 00, 24.1 lo ve 6. 00 da gözlendğn belrtmştr. Şah41 ve ark. (131), köpeklerde D.mmts ve D.repens enfeksyonlarındıa maksmum mkrofler yoğunluğunun saat 18. 00, mn+ummkrofler yoğunluğunun saat 12. 00 ' de görüldüğünü kaydetmşlerdr. Bu çalışmada D.mmts enfeksyonunda mkrofler perodstes njktumal subberodk form (42.9-45.3) olarak belrlenmş!, mkrofler hyısının maksımum gözlendğ saatler 20.~o,24. 00 ve *.00 mnmum gözlend ğ saat se 6. 00 olarak ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan bu sonucun bazı araştıtıcıların buıguları le paralellk gösterdğ (4,15), dğe~ bazıları (5,9) le se zıt olduğu belrlenmştr. Churc~ ve ark. (4)/, perodstede ortaya çıkan bu farklılığın, bakım koşulları, ç ve dış stres faktörler ve çevre koşullarındarı kaynaklanableceğn bldrmşler, ayrı da perodst~njn noktumal veya dumal şeklde kesn lolarak nteknemeyeceğn kaydetmşlerdr..: Moulıa-Pelat ve ark (Il), Wueherera banaoft'nn perodstes üzeıne yaptıkllırı çalışmada, mkroflerlern termotakss 9zellklernd~n dolayı, gece boyunca perferal sıcaklığın düşük olmas~na bağlı olarak dolaşım sstemnn merkez ~Ianlarına dc6ğru göç ettklern ve netcede perfer dolaşımd,\ yoğunluğun azaldığını belrtmşlerdr. ]ongson ve Romero (15), D.mmts enfeksyonunda p~rfer dolaşıpıdak mkrofler yoğunluğu le vücut sıcaklığı ara~ında br lşk bulunmadığını bldrmşlerd!r. Bu doğrul~tuda çalışmada mkrofler yoğunluğu le vü~ut ısısı, kalpifrekansı ve solunum sayısı arasındak lşk araştırılmıştır. Aynı zaman dlmlernde kanda gözleneh mkrofler! yoğunluğu le kalp.frekansı arasında köpekl no 'de pozılf yönlü ancak zayıf (p>0.05), köpek no 2'de se negatfıyönlü (p<0.05) br lşk saptanmıştır. H~r k köpe:kte mkrofler yoğunluğu le vücut ısısı, solunum sdıyıları arasında Tongson ve Romero (l5)'nun bldrnıeryıe uyumlu
Ankara Ünv Yet Fak Derg, 51,2004 125 olarak statstksel anlamda öneml br lşk saptanmamıştır (p>o.05). Sonuç olarak bu çalışmada D.mmts enfeksyonlan İçn mkrofler periodstesnn saptanmasında membran fltrasyon testnn, natf, sürme preparat ve sayım kamarası yöntemlernden daha duyarlı olduğu belrlenmş, perodistenn noktumal subperodk olduğu, her k köpekte mkrofler yoğunluğu le vücut ısısı ve solunum sayılan arasında öneml br lşk bulunmadığı saptanmıştır. Kaynaklar 1. Akat TK, Das M (1977): A modfed statsteal method Jor analyss of perodety of meroflarae. Indan 1 Med Res, 65, 58-64. "Alınmıştır" Fontes G, Rocha EMM, Brto AC, Freman FAT, Antunes CMF (2000): The meroflaral perodcty of Wueherera baneroft n northeastern Brazl. Ann Trop Med Parastol, 94, 373-379. 2. Anderson RC (2000): Nematode Parastes of Vertebrates. 2 ııd ed. CABI Publshng, Wallngford. 3. Campbell JB, Campbell JB (1980): Laboratory Mathemates. 2 nd ed. The C.Y. Mosby Company, StLous. 4. Church EM, Georg JR, Robson DS (1976): Analyss of the merojllaral perodcty of Droflara mmts. Cornell Yet, 66,333-346. 5. Greve RB, Laura S (1983): Perodety of Drojllara mmts meroflarae n canne and murne hosts. Acta Trop, 40,121-127. 6. Lehman EL (1998): Nonparametres Statsteal Methods Based on Ranks. Prentce Hall, New lersey. 7. Leuterer G, Gothe R (1993): De herzwurmkrankhet des hundes: erregerbologe und -ökologe, pathogenese, klnk, dagnose, therape und prophylaxe. Klenterpraxs, 38,633-646. 8. Martn TE, ColIns GH (1985): Prevalenee of Droftlara mmts and Dpetalonema reeondtum n greyhoulıds. Aust Yet l. 62,159-163. 9. Matola YG (1991): Perodety of Drojllara mmtü merojllarae n a dog from Muheza dstret, Tanzana. 1 Helmntho1, 65, 76-78. 10. Mnes JJ (1967): A teehnquefor eountng and djferentatng merojllarae n the blood of dogs n Australa. Aust Yet l, 43, 599. IL. MouIa-Pelat Jp, Glazou P, Chanteau S, Nguyen-Ngoc L, Marcet Y, Gardnes R, Martn PMV, Cartel JL (1993): Perodcty of Wueherera baııeroft var. Paefea jlarass n French Polynesa. Trop Med Parasto!. 44,83-85. 12. Sasa M, Tanaka H (1972): Studes oıı the methods for statsteal analyss of the merojllaral perodely survey data. Southeast Asan 1 Trop Med Publ Health, 3, 518-536. "Alınmıştır" Smonsen PE, Nemann L, Meyrowtsch DW (1997): Wueherera bancroft n Tanzana: mcroflaral perodety and ejfeet of blood samplng tme on mcroflaral ntenstes. Trop Med Int Health, 2,153-158. 13. Şahal M, Doğanay A, İmren H (1986): Untersuehungen auf de wrksamket der prparate Ctarn-LR und AreylR gegen mkroflaren und adulte würmer von Droflara mmts und Droflara repens be natürleh nfzerten hunden. Ankara Ünv Yet Fak Derg, 33, 297-308. 14. Taşan E (1977): Elazığ ı;:e Yöresndek Köpeklerde Flara'lann Yaydışı. Doktora tez. Fırat Ünverstes Yeterner Fakültes, Elazığ. 15. Tongson MS, Romero FR (1962): Observatons on the perodety of Drqflara mmls n the perpheral creulaton of the dog. Brt Yet l, 116,299-304. Gelş Tarh 07.03.2003 Kabul Tarh 14.05.2003 Yazışma adres: Prof. Dr. Ayşe Burgu Ankara Ünverstes, Veterner Fakültes Parazloloj Anablm Dalı, Helmntoloj Blm Dalı 06110 Dışkapı, Ankara